Elektrini luk

Elektrini luk
Elektrini luk predstavlja stabilno elektrino pranjenje, odnosno usmereno kretanje
elektrona kroz jonizovan gas. Gas je jonizovan kada u njemu postoje elektroni i joni koji
usmerenim kretanjem omoguavaju protok struje.
Kod runog elektrolunog zavarivanja (REL / E postupak) elektrini luk uspostavlja se
kratkim spojem, odnosno dodirom elektrode o osnovni materijal (metal). Usled
mikroskopskih neravnina na dodirnim povrinama elektrode i osnovnog materijala
uspostavlja se protok struje kroz izuzetno malu kontaktnu povrinu, pri emu je gustina
struje veoma velika, te se osnovni materijal i dodatni materijal (elektroda) tope gotovo
trenutno, a delimino ak i isparavaju. Nakon nekoliko trenutaka elektroda se odvaja od
osnovnog materijala, a tada dejstvom jakog elektrinog polja, stvorenog naponom praznog
hoda (izvor struje je ukljuen, ali strujno kolo vie nije zatvoreno), atomi nastalih metalnih
isparenja (para) gube svoje elektrone koje privlai anoda (pozitivna elektroda), dok
preostale delove atoma, odnosno novonastale pozitivne jone privlai katoda (negativna
elektroda). Istovremeno dolazi i do termike jonizacije, kada katoda poinje velikom
brzinom da emituje elektrone ka anodi. Emitovani elektroni sudaraju se sa okolnim atomima
i molekulima, usled ega dolazi do oslobaanja novih elektrona i nastanka novih jona, ije
usmereno kretanje odrava elektrini luk. Za to vreme elektroda se odmie od osnovnog
materijala na dovoljno rastojanje, pogodno za zavarivanje, ime je proces uspostavljanaj
elektrinog luka u potpunosti zavren i uspostavljeno je stabilno stanje u kolu koje
sainjavaju izvor struje, elektroda, elektrini luk i osnovni materijal. Temperatura u
elektrinom luku kod REL postupka dostie oko est hiljada stepeni celzijusa, odnosno oko
4200 stepeni na anodi (na osnovnom materijalu) i oko 3600 stepeni na katodi (dodatnom
materijalu, tj. elektrodi).

2.10.1 Elektrini luk

Elektrini luk, ako se pojavi tamo gdje se ne oekuje,
moe biti vrlo tetan, pa stoga i nepoeljan. On ne samo da
razara izolaciju nego, zbog velike toplote, koja prati njegovu
pojavu, topi sve metalne dijelove na svom putu. Meutim,
esto se elektrini luk izaziva namjerno, radi korienja
njegove toplotne energije i energije zraenja. Elektrini luk se
najee koristi za elektoluno zavarivanje metala, za
topljenje ruda i metala u elektrolunim peima i za lune
lampe. Elektrini luk, koji se koristi u navedene svrhe,
ostvaruje se pri naponima od nekoliko desetina do nekoliko
stotina volti. Koristi se termoelektronska emisija usijane
katode i termojonizacija gasa (najee vazduha) izmeu
elektroda.

8
Elektrode, koje mogu biti metalne, u praksi se najee koriste
ugljene. Njihova vana osobina je da se ne tope, ve
postepeno sagorjevaju, mada luk daje vrlo jak toplotni i
svjetlosni efekt. Najjai izvor svjetlosti i toplote je krater na
pozitivnoj ugljenoj elektrodi, ija temperatura moe dostii
vrijednost 3.500 do 4000 oC dok je temperatura katode
znatno nia (oko 2.500 oC). Na anodi se pojavljuje krater, a na
katodi, se javlja ispupenje. Zbog toga se tokom rada anoda
bre troi od katode i obino uzima dvostruke debljine..

Elektrini luk
Elektrini luk predstavlja stabilno
elektrino pranjenje, tj. usmjereno
kretanje elektrona kroz jonizovan gas.
Gas je jonizovan kada u njemu
postoje elektroni i joni koji
usmjerenim kretanjem omoguavaju
protok struje.

 Elektrini luk, moe biti vrlo tetan, pa

stoga i nepoeljan. ako se pojavi tamo
gdje se ne oekuje.

Razara izolaciju zbog velike toplote, koja

prati njegovu pojavu i topi sve metalne
dijelove na svom putu.

 Dejstvo elektrinog luka se manifestuje

na vie naina:
Toplotno(visoke temperature)
Hemisko(mjenja hemijsku strukturu)
Mehaniko(mjenja oblik)
Svjetlosno(daje jaku svjetlost)

 . Elektrini luk se najee koristi za

elektroluno zavarivanje metala, za topljenje
ruda i metala u elektrolunim peima i za
el.lune lampe.

Elektrini luk, koji se koristi u navedene

svrhe, ostvaruje se pri naponima od nekoliko
desetina do nekoliko stotina volti

 Pojava namjerno izazvanog el. luka

 Do take 1 struja raste sa poveanjem

napona (napon reguliemo,pomou
promjenjivog otpora ili ako je u pitanju
naizmjenina struja moemo regulaciju
izvriti preko trafoa), tj potencijalna razlika
(napon) pokree sve slobodne elektrone.
Take 1-2.
napon raste a struja je konstantna , razlog
tome je da nema vie slobodnih elektrona
(nosilaca),pa i pored poveanja napona struja
je ista.

 Take 2-3
sa poveavanjem napona dolazi do
poveanja struje, razlog tome je nastanak
sekundarne emisije koja se javlja usljed
velikih brzina slobodnih estica koje u
sudarima jonizuju nove molekule,tako se
poveava broj slobodnih estica.
Sekundarna emisija se nastavlja i dolazi do
intenzivne jonizacije izmeu
elektroda(elektrode se primiu jedna drugoj) i
u jednom momentu dolazi do pojave iskre
,odnosno poinje se javljati luk i gasna
sredina postaje provodna.

 Take 3-4.
kako je gasna sredina postala provodna
struja naglo raste na poetku tog procesa ,a
napon opada (koji je to radni reim?)
Take 4-5.
proces se nastavlja ,samo sporije dakle
struja i dalje raste a napon opada.
Od take 5 luk formalno postoji sa svim
svojim karakteristikama i postaje odriv.