Vodič Za Ostvarivanje Prava Iz PIO PDF

Sadraj
PREDGOVOR .................................................................................................. 7
PRAVA IZ PENZIJSKOG I INVALIDSKOG OSIGURANJA ....................... 9
STAROSNA PENZIJA .................................................................................... 9
1) PENZIJSKI STA, STA OSIGURANJA I POSEBAN STA ........................................ 9
2) USLOVI ZA STICANJE PRAVA NA STAROSNU PENZIJU .......................................... 10
3) USLOVI ZA STICANJE PRAVA NA STAROSNU PENZIJU U PRELAZNOM PERIODU ...... 10
4) ODREIVANJE VISINE STAROSNE PENZIJE .......................................................... 13
5) POKRETANJE POSTUPKA ZA OSTVARIVANJE PRAVA NA STAROSNU PENZIJU......... 15
6) DOKUMENTACIJA POTREBNA ZA OSTVARIVANJE PRAVA NA STAROSNU PENZIJU . 15
PRIJEVREMENA STAROSNA PENZIJA ................................................... 15
1) USLOVI ZA STICANJE PRAVA NA PRIJEVREMENU STAROSNU PENZIJU .................. 15
2) ODREIVANJE VISINE PRIJEVREMENE STAROSNE PENZIJE................................... 16
3) ODREIVANJE VISINE PRIJEVREMENE STAROSNE PENZIJE OSIGURANIKU
MUKARCU U PRELAZNOM PERIODU OD 2011. DO 2024. GODINE ............................ 16
4) ODREIVANJE VISINE PRIJEVREMENE STAROSNE PENZIJE OSIGURANIKU ENI U
PRELAZNOM PERIODU OD 2022. DO 2040. GODINE ................................................. 17
5) POKRETANJE POSTUPKA ZA OSTVARIVANJE PRAVA NA PRIJEVREMENU STAROSNU
PENZIJU ............................................................................................................... 18
6) DOKUMENTACIJA POTREBNA ZA OSTVARIVANJE PRAVA NA PRIJEVREMENU
STAROSNU PENZIJU .............................................................................................. 18
INVALIDSKA PENZIJA .............................................................................. 18
1) INVALIDNOST - POTPUNI I DJELIMINI GUBITAK RADNE SPOSOBNOSTI ................ 18
2) PUNA I DJELIMINA INVALIDSKA PENZIJA ......................................................... 19
3) USLOVI ZA STICANJE PRAVA NA INVALIDSKU PENZIJU ....................................... 19
a) Uslov za sticanje prava na invalidsku penziju ako je invalidnost
prouzrokovana povredom na radu ili profesionalnom boleu ......................... 19
b) Uslovi za sticanje prava na invalidsku penziju ako je invalidnost
prouzrokovana povredom van rada ili boleu ................................................ 20
c) Uslovi za sticanje prava na invalidsku penziju lica mlaih od 30 godina kod
kojih je invalidnost prouzrokovana boleu ili povredom van rada .................. 24
4) ODREIVANJE VISINE INVALIDSKE PENZIJE .................................................... 25
a) Odreivanje visine pune invalidske penzije ................................................. 25
b) Odreivanje visine djelimine invalidske penzije ......................................... 26
5) KONTROLNI PREGLED ...................................................................................... 26
6) POKRETANJE POSTUPKA ZA OSTVARIVANJE PRAVA NA INVALIDSKU PENZIJU ...... 27
7) DOKUMENTACIJA POTREBNA ZA OSTVARIVANJE PRAVA NA INVALIDSKU PENZIJU
........................................................................................................................... 27
PORODINA PENZIJA ............................................................................... 27

1) LANOVI PORODICE KOJI MOGU OSTVARITI PRAVO NA PORODINU PENZIJU ....... 27
2) USLOVI ZA STICANJE PRAVA NA PORODINU PENZIJU ........................................ 28
3) USLOVI KOJI SE ODNOSE NA UMRLOG OSIGURANIKA, ODNOSNO KORISNIKA PRAVA
(OPTI USLOVI) .................................................................................................... 28
4) USLOVI KOJI SE ODNOSE NA LANOVE PORODICE (POSEBNI USLOVI) .................. 29
a) Uslovi pod kojim udovica stie pravo na porodinu penziju......................... 29
b) Uslovi pod kojim udovica stie pravo na porodinu penziju u prelaznom
periodu .......................................................................................................... 29
c) Uslovi pod kojim udovac stie pravo na porodinu penziju .......................... 30
d) Uslovi pod kojim udovac stie pravo na porodinu penziju u prelaznom
periodu .......................................................................................................... 31
e) Uslovi pod kojim dijete stie pravo na porodinu penziju............................. 32
f) Odreivanje visine porodine penzije .......................................................... 33
5) POKRETANJE POSTUPKA ZA OSTVARIVANJE PRAVA NA PORODINU PENZIJU ....... 34
6) DOKUMENTACIJA POTREBNA ZA OSTVARIVANJE PRAVA NA PORODINU
PENZIJU .............................................................................................................. 34
NAJNIA PENZIJA...................................................................................... 34
NAJVIA PENZIJA ...................................................................................... 35
PONOVNO ZAPOSLENJE ILI OBAVLJANJE SAMOSTALNE
DJELATNOSTI KORISNIKA PENZIJE...................................................... 36
NOVANA NAKNADA ZA TJELESNO OTEENJE ............................... 36
1) TJELESNO OTEENJE ...................................................................................... 36
2) USLOVI ZA STICANJE PRAVA NA NOVANU NAKNADU ZA TJELESNO OTEENJE.. 37
3) ODREIVANJE VISINE NOVANE NAKNADE ZA TJELESNO OTEENJE ................. 37
4) POKRETANJE POSTUPKA ZA OSTVARIVANJE PRAVA NA NOVANU NAKNADU ZA
TJELESNO OTEENJE ........................................................................................... 38
5) DOKUMENTACIJA POTREBNA ZA OSTVARIVANJE PRAVA NA NOVANU NAKNADU
ZA TJELESNO OTEENJE ...................................................................................... 38
PRAVO NA NAKNADU POGREBNIH TROKOVA .................................. 38
USKLAIVANJE VRIJEDNOSTI PENZIJE ZA JEDAN LINI BOD,
PENZIJA I NOVANE NAKNADE ZA TJELESNO OTEENJE ............ 39
PRAVO ODREENIH KATEGORIJA OSIGURANIKA NA PENZIJU POD
POSEBNIM USLOVIMA .............................................................................. 39
OSTVARIVANJE PRAVA PRIMJENOM MEUNARODNIH UGOVORA
O SOCIJALNOM OSIGURANJU ................................................................ 41
1) MEUNARODNI UGOVORI O SOCIJALNOM OSIGURANJU KOJE PRIMJENJUJE

CRNA GORA ....................................................................................................... 41
2) OSNOVNA NAELA NA KOJIMA SE TEMELJE MEUNARODNI UGOVORI O
SOCIJALNOM OSIGURANJU KOJE PRIMJENJUJE CRNA GORA ................................ 42
3) OBLASTI SOCIJALNOG OSIGURANJA KOJE SE UREUJU MEUNARODNIM
UGOVORIMA O SOCIJALNOM OSIGURANJU KOJE PRIMJENJUJE CRNA GORA ......... 43
4) ADMINISTRATIVNO PRAVNA POMO .............................................................. 43
5) PODNOENJE ZAHTJEVA ................................................................................. 44
NADLENOST ZA RJEAVANJE O PRAVIMA IZ PENZIJSKOG I
INVALIDSKOG OSIGURANJA................................................................... 45
PRAVNA REGULATIVA KOJA SE PRIMJENJUJE U OBLASTI
PENZIJSKOG I INVALIDSKOG OSIGURANJA ....................................... 47
Predgovor
Donoenjem Zakona o izmjenama i dopunama Zakona o
penzijskom i invalidskom osiguranju (Slubeni list CG, br. 78/10), koji
je stupio na snagu 6. januara 2011. godine, nastavljena je reforma
sistema penzijskog i invalidskog osiguranja u Crnoj Gori zapoeta 2004.
godine. Znaajne su novine koje se uvode u penzijski sistem Crne Gore
od kojih su najvanije: postepeno izjednaavanje ena i mukaraca u
pogledu uslova za sticanje prava na starosnu penziju; postupno podizanje
starosne granice za sticanje prava na starosnu penziju na 67 godina do
2025. godine (za mukarce), odnosno do 2041. godine (za ene);
omoguavanje penzionisanja sa 40 godina staa osiguranja bez obzira na
navrene godine ivota; uvoenje instituta prijevremene starosne penzije;
postepeno podizanje starosne granice za sticanje prava na porodinu
penziju na 52 godine za udovca i udovicu; promjena naina usklaivanja
penzija; raunanje posebnog staa enama po osnovu roenja djece est
mjeseci po djetetu; vee vrjednovanje staa osiguranja iznad 40 godina i
druga rjeenja. Pojedina zakonska rjeenja primjenjuju se odmah nakon
stupanja na snagu zakona, dok rjeenja koja se tiu podizanja starosne
granice za sticanje prava na starosnu i porodinu penziju poinju da se
postupno primjenjuju od 2014. godine.
U cilju informisanosti svojih osiguranika i korisnika prava, Fond
penzijskog i invalidskog osiguranja Crne Gore, kao organizacija koja, u
skladu sa zakonom, vri javna ovlaenja prilikom rjeavanja o pravima
iz penzijskog i invalidskog osiguranja i sprovodi ovo osiguranje,
pripremio je brouru o uslovima i nainu ostvarivanja prava iz penzijskog
i invalidskog osiguranja, u skladu sa novim zakonskim rjeenjima. Zbog
postojanja prelaznog perioda i postupne primjene pojedinih zakonskih
rjeenja, uslovi za sticanje, kao i nain odreivanja visine prava se u
prelaznom periodu mijenjaju svake kalendarske godine. Radi
preglednosti uslova za ostvarivanje prava i pojednostavljenja primjene
Zakona, u brouri su date tabele sa uslovima penzionisanja koji vae u
pojedinim kalendarskim godinama, kako bi osiguranici koji planiraju
penzionisanje u narednim godinama, na jednostavan nain, sagledali
kada ispunjavaju uslove za penziju i na koji nain e im se odrediti njena
visina. Takoe je objanjeno gdje se podnosi zahtjev za ostvarivanje

prava, koja dokumentacija se podnosi uz zahtjev, date su adrese i kontakt
telefoni organizacionih jedinica Fonda penzijskog i invalidskog
osiguranja Crne Gore i popis kompletne pravne regulative iz ove oblasti,
sve u cilju brzog i efikasnog ostvarivanja prava iz penzijskog i invalidskog
osiguranja i dobijanja potrebnih informacija.
U reformskim procesima koji se odvijaju u penzijskom sistemu i
Fondu penzijskog i invalidskog osiguranja Crne Gore, svakako je veoma
znaajno miljenje osiguranika i korisnika prava o naem radu, odnosno
o radu organizacionih jedinica Fonda. Zbog toga je, na kraju broure,
dat listi za sugestije osiguranika, odnosno korisnika prava. Pozivamo ih
da popune listi i dostave nam ga, ukoliko imaju bilo kakva zapaanja,
miljenja, pritube ili predloge za unaprjeenja rada u Fondu penzijskog
i invalidskog osiguranja Crne Gore.
Nadamo se da smo izradom ove broure, koja je besplatna i
dostupna na internet prezentaciji (website) Fonda, ispunili njen glavni
cilj da saeto na jednom mjestu, jednostavno i pregledno obezbijedimo
sve neophodne informacije za ostvarivanje prava iz penzijskog i
invalidskog osiguranja.
Duan Perovi
Prava iz penzijskog i invalidskog osiguranja

Prava iz penzijskog i invalidskog osiguranja su:
za sluaj starosti:
- pravo na starosnu penziju i
- pravo na prijevremenu starosnu penziju;
za sluaj invalidnosti pravo na invalidsku penziju;
za sluaj smrti:
- pravo na porodinu penziju i
- pravo na naknadu pogrebnih trokova;
za sluaj tjelesnog oteenja prouzrokovanog povredom na radu ili
profesionalnom boleu pravo na novanu naknadu za tjelesno oteenje.
Starosna penzija
1) Penzijski sta, sta osiguranja i poseban sta
Da bi osiguranik ostvario pravo na starosnu penziju potrebno je da
ispunjava uslove u pogledu navrenih:
- godina ivota i
- penzijskog staa, odnosno staa osiguranja.
Radi objanjenja uslova koje osiguranik treba da ispuni da bi stekao pravo
na starosnu penziju, neophodno je prethodno pojasniti termine penzijskog staa i
staa osiguranja. Penzijski sta je iri pojam od staa osiguranja. Penzijski sta
obuhvata:
- Sta osiguranja pod kojim se podrazumijeva vrijeme provedeno na
radu poslije navrene petnaeste godine ivota, po osnovu koga je
osiguranik bio osiguran na penzijsko i invalidsko osiguranje, za koje je
uplaen doprinos za ovo osiguranje; i
- Poseban sta pod kojim se podrazumijeva vrijeme provedeno van rada,
za koje nije uplaen doprinos za penzijsko i invalidsko osiguranje, a
koje se iz drutveno opravdanih razloga, priznaje u penzijski sta za
sticanje i odreivanje visine prava iz penzijskog i invalidskog

osiguranja1.
2) Uslovi za sticanje prava na starosnu penziju

Osiguranik stie pravo na starosnu penziju kada navri:
- 67 godina ivota i najmanje 15 godina penzijskog staa (osiguraniku kome
se sta osiguranja rauna sa uveanim trajanjem, ova starosna granica se sniava
zavisno od stepena uveanja staa2), ili
- 40 godina staa osiguranja, ili
- 30 godina staa osiguranja, od ega najmanje 20 godina efektivno
provedenih na radnim mjestima na kojima se u rudnicima sta osiguranja rauna sa
uveanim trajanjem.
3) Uslovi za sticanje prava na starosnu penziju u prelaznom periodu

U prelaznom periodu do 31. decembra 2024. (za mukarca), odnosno do 31.
decembra 2040. godine (za enu) propisani su i povoljniji uslovi za sticanje prava
na starosnu penziju koji su navedeni u tabeli 1:
Po vaeem Zakonu o penzijskom i invalidskom osiguranju, osiguraniku eni za djecu koju

je rodila, uraunava se u poseban sta est mjeseci po djetetu.
Osim po sada vaeem Zakonu, poseban sta se raunao i po propisima koji su bili na snazi
prije poetka primjene ovog zakona (uee u ranijim ratovima, odnosno revolucionarnom radu i
vrijeme vrenja vojnih dunosti provedeno u oruanim akcijama i zarobljenitvu, kao i vrijeme
provedeno na lijeenju i medicinskoj rehabilitaciji usled bolesti ili povreda zadobijenih u oruanim
akcijama i zarobljenitvu poslije 17. avgusta 1990. godine).
2
Starosna granica za sticanje prava na starosnu penziju se sniava prema tabeli a:

Tabela a.
Sniavanje starosne granice za sticanje prava na starosnu penziju
po osnovu staa osiguranja sa uveanim trajanjem
Starosna granica se sniava za
jednu godinu
jednu godinu
jednu godinu
jednu godinu
Zbog rada (efektivno) na

radnom mjestu, odnosno
poslu sa stepenom
uveanja
12/14
12/15
12/16
12/18
Za period proveden na
tom radnom mjestu,
odnosno poslu u
trajanju od
est godina
pet godina
etiri godine
tri godine
10
Tabela 1. - Uslovi za sticanje prava na starosnu penziju u prelaznom periodu

Kalend.
godina
Uslovi u pogledu godina ivota za sticanje prava na starosnu penziju

Mukarac
ena
2011.
2012.
2013.
2014.
2015.
2016.
2017.
2018.
2019.
2020.
2021.
2022.
2023.
2024.
2025.
2026.
2027.
2028.
2029.
2030.
2031.
2032.
2033.
2034.
2035.
2036.
2037.
2038.
2039.
2040.
64 godine
64 godine i est mjeseci
65 godina
65 godina i dva mjeseca
65 godina i etiri mjeseca
65 godina i est mjeseci
65 godina i osam mjeseci
65 godina i deset mjeseci
66 godina
59 godina
60 godina
60 godina i tri mjeseca
60 godina i devet mjeseci
61 godinu
61 godinu i tri mjeseca
61 godinu i est mjeseci
61 godinu i devet mjeseci
62 godine
62 godine i tri mjeseca
62 godine i devet mjeseci
63 godine
64 godine
65 godina
65 godina i tri meseca
66 godina
Potreban penzijski sta za

sticanje prava na
starosnu penziju
16 godina
15 godina
15 godina
15 godina
15 godina
15 godina
15 godina
15 godina
15 godina
15 godina
15 godina
15 godina
15 godina
15 godina
15 godina
15 godina
15 godina
15 godina
15 godina
15 godina
15 godina
15 godina
15 godina
15 godina
15 godina
15 godina
15 godina
15 godina
15 godina
Osiguraniku kome se sta osiguranja rauna sa uveanim trajanjem, starosna

granica za sticanje prava na starosnu penziju iz tabele 1 sniava se zavisno od
stepena uveanja staa3.
U 2011. i 2012. godini pravo na starosnu penziju osiguranik stie i kad
navri 15 godina penzijskog staa i 65 godina ivota (mukarac), odnosno 60
godina ivota (ena). Osiguraniku kome se sta osiguranja rauna sa uveanim
trajanjem, ova starosna granica sniava se zavisno od stepena uveanja staa4.
3
Sniavanje starosne granice za sticanje prava na starosnu penziju vri se prema tabeli a.
Sniavanje starosne granice za sticanje prava na starosnu penziju vri se prema tabeli a.
11
Prema propisima koji su se primjenjivali do 5. januara 2011. godine

osiguranik ena mogla je da ostvari pravo na starosnu penziju i kad navri 35
godina staa osiguranja uz navrene odreene godine ivota5. Kako od 6. januara
2011. godine ena stie pravo na starosnu penziju sa navrenih 40 godina staa
osiguranja, bez obzira na navrene godine ivota, propisan je prelazni period u kom
ona moe da ostvari pravo na starosnu penziju ako ispunjava uslove iz tabele 2:
Tabela 2. - Uslovi za sticanje prava na starosnu penziju za enu, u prelaznom
periodu
Kalendarska godina
Uslov u pogledu minimalnih
Potreban
godina ivota za enu
sta osiguranja
2011.
54 godine
35 godina
2012.
35 godina
2013.
55 godina
35 godina
2014.
2015.
2016.
2017.
36 godina
56 godina
2018.
2019.
2020.
2021.
37 godina
57 godina
2022.
2023.
2024.
2025.
38 godina
58 godina ivota
2026.
2027.
2028.
2029.
39 godina
59 godina
2030.
2031.
2032.
U 2010. godini bilo je potrebno da ena koja je navrila 35 godina staa osiguranja ima
navrene 53 godine i est mjeseci ivota.
12
4) Odreivanje visine starosne penzije
Starosna penzija (P) izraunava se tako to se lini bodovi osiguranika (LB)

pomnoe sa vrijednou penzije za jedan lini bod na dan ostvarivanja prava
(VPLB), to se izraava formulom:
P = LB x VPLB
Lini bodovi (LB) utvruju se mnoenjem linog koeficijenta osiguranika
(LK) i njegovog penzijskog staa (PS), to se izraava formulom:
LB = LK x PS
Lini koeficijent osiguranika utvruje se tako to se zbir godinjih linih
koeficijenata podijeli sa razdobljem za koje su obraunati.
Godinji lini koeficijent predstavlja odnos izmeu osiguranikove zarade,
odnosno osnovice osiguranja u odreenoj kalendarskoj godini prema prosjenoj
godinjoj zaradi u Crnoj Gori za tu kalendarsku godinu. On se utvruje na osnovu
zarada, odnosno osnovica osiguranja ostvarenih poev od 1. januara 1970. godine,
tako to se osiguranikova zarada, odnosno osnovica osiguranja utvrena za svaku
kalendarsku godinu podijeli sa prosjenom godinjom zaradom u Crnoj Gori za
istu kalendarsku godinu6. Zarada, odnosno osnovica osiguranja iz godine u kojoj se
ostvaruje pravo na penziju ne uzima se u obzir za odreivanje njene visine.
Poev od 2019. godine, kada istie prelazni period postupnog produenja
obraunskog perioda iz koga se uzimaju zarade, odnosno osnovice osiguranja za
odreivanje visine penzije, lini koeficijent e se raunati na osnovu godinjih
linih koeficijenata (odnosno zarada i osnovica osiguranja) koje je osiguranik
ostvario tokom cijelog perioda osiguranja. U prelaznom periodu (od 2004. do
2018. godine) lini koeficijent se rauna na osnovu godinjih linih koeficijenata
koje je osiguranik ostvario: u 2004. godini u najpovoljnijih uzastopnih 12 godina, a
6
Na primjer, osiguraniku ija je zarada u odreenoj kalendarskoj godini bila jednaka
prosjenoj zaradi u Crnoj Gori godinji lini koeficijent za tu godinu iznosi jedan, a ukoliko mu je
zarada u odreenoj kalendarskoj godini bila dvostruko vea od prosjene zarade za tu kalendarsku
godinu, godinji lini koeficijent iznosi dva.
13
svake sljedee kalendarske godine se jo po dvije godine ukljuuju u obraun7.

Tako se u 2011. godini lini koeficijent rauna na osnovu godinjih linih
koeficijenata koje je osiguranik ostvario u najpovoljnijih uzastopnih 26 godina.
Za period u kome su zarade, odnosno osnovice osiguranja iskazivane i u
matinoj evidenciji Fonda penzijskog i invalidskog osiguranja Crne Gore utvrene
u neto iznosima (od 1. januara 1970. godine do 31. decembra 2003. godine),
prilikom izrauna godinjeg linog koeficijenta one se dijele sa prosjenom
godinjom neto-zaradom u Crnoj Gori, a za period u kome su u matinoj evidenciji
utvrene u bruto iznosu (od 1. januara 2004. godine i ubudue), dijele se sa
prosjenom bruto-zaradom u Crnoj Gori. Za utvrivanje godinjeg linog
koeficijenta ne uzimaju se zarade, odnosno osnovice osiguranja iz 1992. i 1993.
godine.
Vrijednost penzije za jedan lini bod (VPLB) je utvreni iznos penzije za
jedan lini bod koji se usklauje nakon isteka svake kalendarske godine8.
Za izraun visine penzije se uzima cjelokupan penzijski sta osiguranika,
bez limitiranja u pogledu njegove duine.
Osiguraniku - eni koja ima manje od 40 godina penzijskog staa, prilikom
odreivanja visine penzije, sta osiguranja navren do 31. decembra 2003. godine,
uveava za 15%, s tim to ukupan penzijski sta ne moe prei 40 godina.
Osiguraniku koji sa tzv. punim staom osiguranja od 40 godina prvi put
ostvaruje pravo na starosnu penziju, kod utvrivanja broja linih bodova, odnosno
odreivanja visine penzije, sta osiguranja preko 40 godina uveava se za 40%.
U tabeli b je, po kalendarskim godinama, naveden broj uzastopnih godina (obraunski period)
iz kojih se, u prelaznom razdoblju (od 2004. do 2018. godine), uzimaju zarade, naknade zarada,
odnosno osnovice osiguranja za izraun najpovoljnijeg linog koeficijenta:
Tabela b.
Obraunski period u prelaznom razdoblju
Kalendarska
godina
2004.
2005.
2006.
2007.
2008.
Obraunski
period
12 godina
14 godina
16 godina
18 godina
20 godina
Kalendarska
godina
2009.
2010.
2011.
2012.
2013.
Obraunski
period
22 godine
24 godine
26 godina
28 godina
30 godina
Kalendarska
godina
2014.
2015.
2016.
2017.
2018.
Obraunski
period
32 godine
34 godine
36 godina
38 godina
40 godina
8
Od 1. januara 2011. godine vrijednost penzije za jedan lini bod iznosi 6,47350 EUR -a i vai
za 2011. godinu. Ova vrijednost penzije za jedan lini bod usklauje se od 1. januara 2012. godine na
osnovu statistikih podataka, sa kretanjem potroakih cijena i prosjenih zarada zaposlenih na teritoriji
Crne Gore u prethodnoj godini u odnosu na godinu koja joj prethodi, u procentu koji predstavlja zbir
75% procenta rasta, odnosno pada potroakih cijena i 25% procenta rasta, odnosno pada zarada.
Akt o usklaivanju penzija i vrijednosti penzije za jedan lini bod donosi Fond penzijskog i
invalidskog osiguranja Crne Gore.
14
5) Pokretanje postupka za ostvarivanje prava na starosnu penziju

Postupak za ostvarivanje prava na starosnu penziju pokree se na zahtjev
osiguranika. Pravo na starosnu penziju ostvaruje se poslije prestanka osiguranja
(zaposlenja, odnosno obavljanja samostalne ili poljoprivredne djelatnosti), s tim to
se zahtjev za ostvarivanje prava moe podnijeti i prije prestanka osiguranja, uz
pruanje odgovarajuih dokaza o izvjesnosti njegovog prestanka.
Zahtjev za ostvarivanje prava na starosnu penziju podnosi se podrunom
odjeljenju Fonda penzijskog i invalidskog osiguranja Crne Gore na ijem podruju
je osiguranik bio posljednji put osiguran.
6) Dokumentacija potrebna za ostvarivanje prava na starosnu penziju
Uz zahtjev za ostvarivanje prava na starosnu penziju podnosi se sljedea
dokumentacija:
- radna knjiica (zakljuena),
- izvod iz matine knjige roenih.
Prijevremena starosna penzija

1) Uslovi za sticanje prava na prijevremenu starosnu penziju
Osiguranik stie pravo na prijevremenu starosnu penziju kad navri 62
godine ivota i najmanje 15 godina penzijskog staa. Prijevremena starosna penzija
primjenjuje se na osiguranika mukarca od 6. januara 20119. godine, a na
osiguranika enu od 1. januara 2022. godine10.
9
Ovo iz razloga to je Zakon o izmjenama i dopunama Zakona o penzijskom i invalidskom
osiguranju (Slubeni list CG, br. 78/10), kojim je u penzijski sistem Crne Gore uveden institut
prijevremene starosne penzije, stupio na snagu 6. januara 2011. godine.
10
Ovo iz razloga to se osiguraniku eni, u prelaznom periodu koji traje do 2040. godine,
postepeno podie starosna granica za sticanje prava na starosnu penziju i ona je tek od 2022. godine via
od 62 godine.
15
2) Odreivanje visine prijevremene starosne penzije

Prijevremena starosna penzija odreuje se na nain kako se odreuje
starosna penzija, s tim to se iznos te penzije trajno umanjuje za svaki mjesec
ranijeg odlaska u penziju prije navrenih 67 godina ivota za 0,35%. Taj iznos
penzije zadrava se i poslije navrenih 67 godina ivota.
3) Odreivanje visine prijevremene starosne penzije osiguraniku mukarcu u
prelaznom periodu od 2011. do 2024. godine
Kako prelazni period postepenog podizanja starosne granice za sticanje
prava na starosnu penziju za mukarca traje do 2024. godine, u tom periodu
osiguraniku mukarcu se prijevremena starosna penzije odreuje na nain kako se
odreuje starosna penzija, s tim to se iznos te penzije trajno umanjuje za 0,35% za
svaki mjesec ranijeg odlaska u penziju prije navrenih godina ivota iz tabele 3 (sa
kojima osiguranik mukarac u prelaznom periodu stie pravo na starosnu
penziju):
Tabela 3. Umanjenje prijevremene starosne penzije osiguraniku mukarcu,
u prelaznom periodu od 2011. do 2024. godine, za 0,35% za svaki
mjesec ranijeg odlaska u penziju prije navrenih
u 2011. godini
u 2012. godini
u 2013. godini
u 2014. godini
u 2015. godini
u 2016. godini
u 2017. godini
u 2018. godini
u 2019. godini
u 2020. godini
u 2021. godini
u 2022. godini
u 2023. godini
u 2024. godini
64 godine
65 godina
66 godina
Utvreni iznos prijevremene starosne penzije zadrava se i poslije navrenih

godina ivota iz tabele 3.
16
4) Odreivanje visine prijevremene starosne penzije osiguraniku eni u

prelaznom periodu od 2022. do 2040. godine
Prijevremena starosna penzija se na osiguranika enu primjenjuje od 1.
januara 2022. godine. Kako prelazni period postepenog podizanja starosne granice
za sticanje prava na starosnu penziju za enu traje do 2040. godine, u tom periodu
osiguraniku eni se prijevremena starosna penzije odreuje na nain kako se
odreuje starosna penzija, s tim to se iznos te penzije trajno umanjuje za 0,35% za
svaki mjesec ranijeg odlaska u penziju prije navrenih godina ivota iz tabele 4 (sa
kojima osiguranik ena u prelaznom periodu stie pravo na starosnu penziju):
Tabela 4. Umanjenje prijevremene starosne penzije osiguraniku eni, u
prelaznom periodu od 2022. do 2040. godine, za 0,35% za svaki
mjesec ranijeg odlaska u penziju prije navrenih
u 2022. godini
u 2023. godini
u 2024. godini
u 2025. godini
u 2026. godini
u 2027. godini
u 2028. godini
u 2029. godini
u 2030. godini
u 2031. godini
u 2032. godini
u 2033. godini
u 2034. godini
u 2035. godini
u 2036. godini
u 2037. godini
u 2038. godini
u 2039. godini
u 2040. godini
62 godine i tri mjeseca ivota

62 godine i est mjeseci ivota
62 godine i devet mjeseci ivota
63 godine ivota
64 godine ivota
65 godina ivota
65 godina i tri mjeseca ivota
65 godina i est mjeseci ivota
65 godina i devet mjeseci ivota
66 godina ivota
66 godina i tri mjeseca ivota
66 godina i est mjeseci ivota
66 godina i devet mjeseci ivota
Utvreni iznos prijevremene starosne penzije zadrava se i poslije navrenih

godina ivota iz tabele 4.
17
5) Pokretanje postupka za ostvarivanje prava na prijevremenu starosnu

penziju
Postupak za ostvarivanje prava na prijevremenu starosnu penziju pokree se
na zahtjev osiguranika. Pravo na prijevremenu starosnu penziju ostvaruje se poslije
prestanka osiguranja (zaposlenja, odnosno obavljanja samostalne ili poljoprivredne
djelatnosti), s tim to se zahtjev za ostvarivanje prava moe podnijeti i prije
prestanka osiguranja, uz pruanje odgovarajuih dokaza o izvjesnosti njegovog
prestanka.
Zahtjev za ostvarivanje prava na prijevremenu starosnu penziju podnosi se
podrunom odjeljenju Fonda penzijskog i invalidskog osiguranja Crne Gore na
ijem podruju je osiguranik bio posljednji put osiguran.
6) Dokumentacija potrebna za ostvarivanje prava na prijevremenu starosnu
penziju
Uz zahtjev za ostvarivanje prava na prijevremenu starosnu penziju podnosi
se sljedea dokumentacija:
- radna knjiica (zakljuena),
- izvod iz matine knjige roenih.
Invalidska penzija
1) Invalidnost - potpuni i djelimini gubitak radne sposobnosti
Invalidnost u smislu propisa o penzijskom i invalidskom osiguranju postoji
kad kod osiguranika zbog promjena u zdravstvenom stanju, koje se ne mogu
otkloniti lijeenjem ili medicinskom rehabilitacijom, nastane potpuni gubitak radne
sposobnosti. Invalidnost postoji i kad kod osiguranika zbog promjena u
zdravstvenom stanju koje se ne mogu otkloniti lijeenjem ili medicinskom
rehabilitacijom, nastane djelimini gubitak radne sposobnosti od 75%11. Uzrok
invalidnosti moe biti: povreda na radu, profesionalna bolest, povreda van rada ili
bolest.
11
Osiguranik kod koga je utvren djelimini gubitak radne sposobnosti moe biti zaposlen
jednu etvrtinu punog radnog vremena. Kod njega postoji radna sposobnost da radi sa jednom
etvrtinom punog radnog vremena.
18
2) Puna i djelimina invalidska penzija

Pravo na punu invalidsku penziju stie, uz ispunjenje drugih zakonskih
uslova, osiguranik kod koga nastane potpuni gubitak radne sposobnosti.
Pravo na djeliminu invalidsku penziju stie, uz ispunjenje drugih
zakonskih uslova, osiguranik kod koga nastane djelimini gubitak radne
sposobnosti od 75%. Djelimina penzija iznosi 75% od pune invalidske penzije.
Od stepena invalidnosti (puni ili djelimian gubitak radne sposobnosti)
zavisi da li e osiguranik ostvariti pravo na punu ili djeliminu invalidsku penziju,
dok su drugi zakonski uslovi za sticanje prava isti za obije vrste invalidskih penzija
i zavise od uzroka invalidnosti.
3) Uslovi za sticanje prava na invalidsku penziju
a) Uslov za sticanje prava na invalidsku penziju ako je invalidnost
prouzrokovana povredom na radu ili profesionalnom boleu
Osnovni uslov za sticanje prava na invalidsku penziju je da kod osiguranika
postoji invalidnost. Ako je invalidnost prouzrokovana povredom na radu12 ili
profesionalnom boleu13, osiguranik stie pravo na invalidsku penziju bez obzira
12
Povredom na radu smatra se povreda osiguranika koja se dogodi u direktnoj, uzronoj,
prostornoj i vremenskoj povezanosti sa obavljanjem posla po osnovu koga je osiguran, prouzrokovana
neposrednim i kratkotrajnim mehanikim, fizikim ili hemijskim dejstvom, naglim promjenama
poloaja tijela, iznenadnim optereenjem tijela ili drugim promjenama fiziolokog stanja organizma.
Povredom na radu smatra se i povreda prouzrokovana na navedeni nain koju osiguranik pretrpi: pri
obavljanju posla na koji nije rasporeen, ali koji obavlja u interesu poslodavca kod koga je zaposlen; na
redovnom putu od stana do mjesta rada ili obratno, na putu preduzetom radi izvrenja slubenih poslova
i na putu preduzetom radi stupanja na rad; u vezi s korienjem prava na zdravstvenu zatitu i u drugim
sluajevima utvrenim zakonom. Povredom na radu smatra se i oboljenje osiguranika koje je nastalo
neposredno ili kao iskljuiva posljedica nekog nesrenog sluaja ili vie sile za vrijeme obavljanja posla
po osnovu koga je osiguran ili u vezi sa njim. Takoe, povredom na radu smatra se i povreda: koju lice
pretrpi na strunom osposobljavanju, dokvalifikaciji ili prekvalifikaciji na koje je upueno od strane Zavoda za zapoljavanje; uenika i studenata kada se, u skladu sa zakonom, nalaze na obaveznom
proizvodnom radu, profesionalnoj praksi ili praktinoj nastavi; lica koja se nalaze na izdravanju kazne
zatvora, dok rade u ustanovi za izdravanje kazne zatvora (radionica, radilite i sl.); koju pretrpe
osiguranici, odnosno lica uestvujui u akcijama spasavanja ili odbrane od elementarnih nepogoda ili
nesrea, u vojnoj vjebi ili u vrenju drugih obaveza iz oblasti odbrane zemlje utvrenih zakonom, kao i
na drugim poslovima i zadacima za koje je zakonom utvreno da su od opteg interesa.
13
Profesionalne bolesti imaju identian znaaj na sticanje i ostvarivanje prava na invalidsku
penziju kao i povreda na radu, jer se, u sluaju kada je invalidnost prouzrokovana profesionalnom
boleu, pravo na invalidsku penziju, takoe, stie bez obzira na duinu penzijskog staa osiguranika.
Profesionalne bolesti su odreene bolesti nastale u toku osiguranja, prouzrokovane duim neposrednim
uticajem procesa i uslova rada na radnim mjestima, odnosno poslovima koje je osiguranik obavljao.
Profesionalne bolesti, radna mjesta, odnosno poslovi na kojima se te bolesti pojavljuju i uslovi pod
kojima se smatraju profesionalnim bolestima utvreni su Pravilnikom o utvrivanju profesionalnih
bolesti ("Slubeni list RCG", br. 66/04).
19
na duinu penzijskog staa i navrene godine ivota u momentu nastanka

invalidnosti.
b) Uslovi za sticanje prava na invalidsku penziju ako je invalidnost
prouzrokovana povredom van rada ili boleu
Ako je invalidnost prouzrokovana povredom van rada ili boleu,
osiguranik stie pravo na invalidsku penziju pod uslovom:
da je gubitak radne sposobnosti nastao prije navrenja godina ivota
propisanih za sticanje prava na starosnu penziju i
da je imao navren penzijski sta koji mu pokriva najmanje jednu
treinu radnog vijeka.
Godine ivota do kojih se moe stei pravo na invalidsku penziju ako je

invalidnost prouzrokovana povredom van rada ili boleu
Ako je invalidnost prouzrokovana povredom van rada ili boleu, pravo na
invalidsku penziju stie se pod uslovom da je gubitak radne sposobnosti nastao
prije navrenja opte starosne granice za sticanje prava na starosnu penziju (67
godina) i da je osiguranik imao navren penzijski sta koji mu pokriva najmanje
jednu treinu radnog vijeka. Dakle, pravo na invalidsku penziju, u sluaju da je
invalidnost prouzrokovana boleu ili povredom van rada, stie se samo ako je
invalidnost nastupila prije navrenja godina ivota sa kojima se stie pravo na
starosnu penziju. Kako je propisan prelazni period postupnog podizanja starosne
granice za sticanje prava na starosnu penziju (za mukarca do 2024. a za enu do
2040. godine), to se u prelaznom periodu pravo na invalidsku penziju, po osnovu
invalidnosti prouzrokovane povredom van rada ili boleu, stie ako je gubitak
radne sposobnosti nastao prije navrenja propisanih godina ivota sa kojima se, u
prelaznom periodu, stie pravo na starosnu penziju14.
U tabeli 5 navedene su godine ivota prije ijeg se navrenja, u prelaznom
razdoblju, stie pravo na invalidsku penziju, u sluaju invalidnosti koja je
prouzrokovana povredom van rada ili boleu:
14
Tako, na primjer, u 2011. godini osiguranik stie pravo na invalidsku penziju, po osnovu
invalidnosti prouzrokovane povredom van rada ili boleu, ako je gubitak radne sposobnosti nastao prije
navrenih 64 godine ivota (za mukarca), odnosno 59 godina ivota (za enu) i da ima navren
penzijski sta koji mu pokriva najmanje jednu treinu radnog vijeka.
20
Tabela 5. - Uslovi za sticanje prava na invalidsku penziju ako je invalidnost

prouzrokovana povredom van rada ili boleu u prelaznom periodu
Kalend.
godina
Godine ivota prije ijeg navrenja se stie pravo

na invalidsku penziju po osnovu invalidnosti
prouzrokovane povredom van rada ili boleu
Uslov u pogledu
pokrivenosti radnog
vijeka penzijskim staom
Mukarac
ena
2011.
64 godine
59 godina
da penz. sta pokriva 1/3

radnog vijeka
2012.
59 godina i est
mjeseci

radnog vijeka
2013.
65 godina
60 godina

radnog vijeka
2014.

radnog vijeka
2015.
65 godina i etiri
mjeseca
60 godina i est
mjeseci

radnog vijeka
2016.
60 godina i devet
mjeseci

radnog vijeka
2017.
65 godina i osam
mjeseci
61 godinu

radnog vijeka
2018.
65 godina i deset
mjeseci
61 godinu i tri mjeseca

radnog vijeka
2019.
66 godina
61 godinu i est
mjeseci

radnog vijeka
2020.
61 godinu i devet
mjeseci

radnog vijeka
2021.
66 godina i etiri
mjeseca
62 godine

radnog vijeka
2022.

radnog vijeka
2023.
66 godina i osam
mjeseci
62 godine i est
mjeseci

radnog vijeka
2024.
66 godina i deset
mjeseci
62 godine i devet
mjeseci

radnog vijeka
2025.
63 godine

radnog vijeka
2026.

radnog vijeka
2027.
63 godine i est
mjeseci

radnog vijeka
21
2028.
63 godine i devet
mjeseci

radnog vijeka
2029.
64 godine

radnog vijeka
2030.

radnog vijeka
2031.
64 godine i est
mjeseci

radnog vijeka
2032.
64 godine i devet
mjeseci

radnog vijeka
2033.
65 godina

radnog vijeka
2034.
65 godina i tri meseca

radnog vijeka
2035.
65 godina i est
mjeseci

radnog vijeka
2036.
65 godina i devet
mjeseci

radnog vijeka
2037.
66 godina

radnog vijeka
2038.

radnog vijeka
2039.
66 godina i est
mjeseci

radnog vijeka
2040.
66 godina i devet
mjeseci

radnog vijeka
Kod propisivanja zakonskog rjeenja da se, u sluaju invalidnosti

prouzrokovane povredom van rada ili boleu, pravo na invalidsku penziju stie
pod uslovom da je gubitak radne sposobnosti nastao prije navrenja starosne
granice za sticanje prava na starosnu penziju, polo se od opredjeljenja da kada
osiguranik navri starosnu granicu za sticanje prava na starosnu penziju, kod njega
je nastupio osnovni rizik (osigurani sluaj) penzijskog i invalidskog osiguranja
starost, na osnovu koga se stie pravo na starosnu penziju. Stoga taj osiguranik ne
moe da ostvari pravo na invalidsku, ve samo pravo na starosnu penziju, ako uz
propisane godine ivota ispunjava uslov u pogledu potrebnog penzijskog staa.
Od pravila da se, u sluaju invalidnosti prouzrokovane povredom van rada
ili boleu, pravo na invalidsku penziju stie pod uslovom da je gubitak radne
sposobnosti nastao prije navrenja starosne granice za sticanje prava na starosnu
penziju koja vai u toj kalendarskoj godini, postoji izuzetak koji se primjenjuje u
2011. i 2012. godini. Osiguranici koji u 2011. godini imaju navrenih 64
22
(mukarac), odnosno 59 (ena) godina ivota, a nemaju navren penzijski sta u

trajanju od 16 godina, stiu pravo na invalidsku penziju ako je invalidnost
prouzrokovana povredom van rada ili boleu nastala prije navrenih 67 godina
ivota, uz uslov da imaju navren penzijski sta koji im pokriva najmanje jednu
treinu radnog vijeka. Osiguranici koji u 2012. godini imaju navrenih 64 godine i
est mjeseci (mukarac), odnosno 59 godina i est mjeseci (ena) ivota, a nemaju
navren penzijski sta u trajanju od 15 godina i est mjeseci, stiu pravo na
invalidsku penziju ako je invalidnost prouzrokovana povredom van rada ili boleu
nastala prije navrenih 67 godina ivota, uz uslov da imaju navren penzijski sta
koji im pokriva najmanje jednu treinu radnog vijeka.
Radni vijek
Radni vijek je broj punih godina u periodu od dana kad je osiguranik
navrio 20 godina ivota, odnosno 23 godine ivota, ako je redovnim kolovanjem
stekao viu strunu spremu, odnosno 26 godina ivota, ako je redovnim
kolovanjem stekao visoku strunu spremu, do dana nastanka invalidnosti.
Osiguraniku koji je poslije navrenih 20 godina ivota bio na odsluenju
vojnog roka skrauje se radni vijek za onoliko vremena koliko je proveo na
odsluenju vojnog roka.
U tabeli 6 dat je nain izraunavanja jedne treine radnog vijeka, prilikom
ocjene uslova za sticanje prava na invalidsku penziju:
Tabela 6. Izraun jedne treine radnog vijeka
Radni
vijek
(godine)
Treina radnog
vijeka
Radni
vijek
(godine)
Treina radnog
vijeka
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
Godina
1
1
1
2
2
2
3
3
3
4
Mjeseci
4
8
4
8
4
8
4
8
-
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
Godina
5
5
6
6
6
7
7
7
8
8
8
9
Mjeseci
4
8
4
8
4
8
4
8
-
13
14
15
4
4
5
4
8
-
28
29
30
9
9
10
4
8
-
Radni
vijek
(godine)
Treina radnog
vijeka
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
Godina
10
10
11
11
11
12
12
12
13
13
13
14
Mjeseci
4
8
4
8
4
8
4
8
-
43
44
45
46
14
14
15
15
4
8
4
23
c) Uslovi za sticanje prava na invalidsku penziju lica mlaih od 30 godina kod

kojih je invalidnost prouzrokovana boleu ili povredom van rada
Za osiguranika mlaeg od 30 godina, kod koga je invalidnost prouzrokovana
boleu ili povredom van rada propisani su povoljniji uslovi za sticanje prava na
invalidsku penziju. Osiguranik kod koga je invalidnost prouzrokovana boleu ili
povredom van rada nastala prije navrenja 30 godina ivota stie pravo na
invalidsku penziju:
- kad je invalidnost nastala do navrenih 20 godina ivota - bez obzira na
duinu staa osiguranja;
- kad je invalidnost nastala od 20. godine do navrenih 30 godina ivota ako do nastanka invalidnosti ima ukupno najmanje godinu dana staa
osiguranja, ako je to za njega povoljnije od uslova propisanih za druge
osiguranike.
Kao to se vidi, u sluaju invalidnosti prouzrokovane boleu ili povredom
van rada, kad je ona nastala od navrenih 20 do navrenih 30 godina ivota, za
ispunjenje posebnih uslova za sticanje prava na invalidsku penziju potrebno je da
je osiguranik navrio propisani sta osiguranja (najmanje godinu dana), dok je za
ispunjenje optih uslova za sticanje prava na invalidsku penziju koji vae za sve
osiguranike (kod kojih je gubitak radne sposobnosti prouzrokovan boleu ili
povredom van rada nastao prije navrenja opte starosne granice za sticanje prava
na starosnu penziju) potrebno da osiguranik ima penzijski sta koji mu pokriva
jednu treinu radnog vijeka.
Posebni uslovi koji omoguavaju osiguranicima mlaim od 30 godina ivota
da, u sluaju invalidnosti prouzrokovane povredom van rada ili boleu, ostvare
pravo na invalidsku penziju, bez uslovljavanja pokrivenou radnog vijeka
penzijskim staom, primjenjuju se ukoliko su ti uslovi, u konkretnom sluaju,
povoljniji od optih uslova za sticanje prava na invalidsku penziju. U suprotnom,
primijenie se opti uslovi za sticanje prava na invalidsku penziju, odnosno
cijenie se da li penzijski sta pokriva jednu treinu radnog vijeka15.
15
Na primjer, ako kod osiguranika koji je stekao visoku strunu spremu nastane gubitak radne
sposobnosti sa navrenih 27 godina ivota, njegov radni vijek se rauna od navrenih 26 godina do dana
nastanka invalidnosti i iznosi godinu dana, a jedna treina radnog vijeka iznosi etiri mjeseca. Stoga je
tom osiguraniku povoljnije da mu se uslovi za invalidsku penziju cijene prema penzijskom stau koji
pokriva najmanje jednu treinu radnog vijeka, nego prema uslovima koji vae samo za osiguranike
mlae od 30 godina, jer bi u tom sluaju bilo neophodno da osiguranik ima najmanje godinu dana staa
osiguranja.
24
4) Odreivanje visine invalidske penzije

Visina invalidske penzije odreuje se na nain kako se odreuje visina
starosne penzije, pa emo navesti samo specifinosti koje se odnose na nain
njenog odreivanja, u odnosu na odreivanje visine starosne penzije.
a) Odreivanje visine pune invalidske penzije
Puna invalidska penzija zbog potpunog gubitka radne sposobnosti, koji je
prouzrokovan povredom na radu ili profesionalnom boleu, odreuje se u visini
starosne penzije koja bi osiguraniku pripadala za 40 godina penzijskog staa.
Ako je potpuni gubitak radne sposobnosti prouzrokovan povredom van rada
ili boleu, prilikom odreivanja visine invalidske penzije kod utvrivanja linih
bodova, ako osiguranik nije navrio 60 godina ivota, njegovom penzijskom stau
dodaje se penzijski sta - radi povoljnijeg izrauna penzije. Dodati sta se rauna
od starosne dobi osiguranika na dan nastanka invalidnosti do navrenih 55 godina
ivota u trajanju od dvije treine tog razdoblja, a od 55 do 60 godina ivota u
trajanju od jedne polovine, s tim to se sta moe dodati najvie do 40 godina16.
Osiguraniku koji je navrio sta osiguranja sa uveanim trajanjem, po
osnovu koga mu se sniava starosna granica za sticanje prava na starosnu penziju,
prilikom odreivanja invalidske penzije za sluaj povrede van rada, odnosno
bolesti, sniava se i starosna granica do koje se dodaje penzijski sta, za period
koliko se po osnovu navrenog staa osiguranja sa uveanim trajanjem sniava
starosna granica za sticanje prava na starosnu penziju17.
Osiguraniku koji ispunjava uslove za sticanje prava na invalidsku penziju u
pogledu penzijskog staa kod koga je invalidnost prouzrokovana djelimino
povredom na radu ili profesionalnom boleu, a djelimino boleu ili povredom
van rada odreuje se jedna invalidska penzija koja se sastoji od srazmjernih djelova
odreenih po osnovu povrede na radu ili profesionalne bolesti, odnosno po osnovu
16
Na primjer, ako osiguranik ostvaruje invalidsku penziju sa 28 godina starosti, dodaje mu se
penzijski sta od navrenih 28 do 55 godina ivota - u trajanju od dvije treine tog razdoblja (18 godina)
i penzijski sta od 55 do 60 godina ivota - u trajanju od jedne polovine tog razdoblja (dvije godine i
est mjeseci). Dakle, u navedenom primjeru osiguraniku se dodaje 20 godina i est mjeseci penzijskog
staa.
17
Na primjer, osiguraniku koji je deset godina efektivno radio na radnom mjestu na kome se
efektivno provedenih 12 mjeseci rauna kao 15 mjeseci, za koji period je plaen doprinos za penzijsko i
invalidsko osiguranje, a kod kog je invalidnost nastupila sa 28 godina starosti, kod odreivanja visine
invalidske penzije dodaje se dvije treine penzijskog staa od 28 do 53 godine (a ne do 55 godina) i
jedna polovina penzijskog staa od 53 do 58 godina (a ne do 60 godina). Ovo iz razloga to mu se za
dvije godine sniava starosna granica za sticanje prava na starosnu penziju po osnovu navrenog staa
osiguranja sa uveanim trajanjem, pa mu se po tom osnovu i sniava starosna granica do koje se kod
odreivanja visine invalidske penzije dodaje penzijski sta.
25
bolesti ili povrede van rada prema njihovom uticaju na ukupnu invalidnost, s tim
to tako obraunata penzija ne moe iznositi vie od penzije odreene za 40 godina
18
penzijskog staa .
Osiguraniku kod koga je invalidnost prouzrokovana djelimino povredom
na radu ili profesionalnom boleu, a djelimino povredom van rada ili boleu i
koji ispunjava uslove za sticanje prava na invalidsku penziju samo po osnovu
invalidnosti prouzrokovane povredom na radu ili profesionalnom boleu
invalidska penzija se odreuje u procentu sa kojim je na ukupnu invalidnost uticala
19
povreda na radu ili profesionalna bolest .
b) Odreivanje visine djelimine invalidske penzije
Djelimina invalidska penzija odreuje se u visini od 75% iznosa pune
invalidske penzije.
5) Kontrolni pregled
Rjeenjem kojim se utvruje pravo na invalidsku penziju odreuje se
obavezan kontrolni pregled korisnika prava, najkasnije u roku od tri godine od
dana utvrivanja invalidnosti, osim u sluajevima tekih bolesti, kao i kada se radi
o starijim osiguranicima koji e na dan kada bi trebalo obaviti kontrolni pregled
imati navrene godine ivota propisane za sticanje prava na starosnu penziju.
18
Na primjer, ako je povreda na radu uticala na ukupnu invalidnost sa 60%, a bolest sa 40%,
prvo e se odrediti iznos invalidske penzije koji bi osiguraniku pripadao kao da je invalidnost u
potpunosti prouzrokovana povredom na radu (u visini starosne penzije koja bi osiguraniku pripadala za
40 godina penzijskog staa), pa od tog iznosa, srazmjerno stvarnom uticaju povrede na radu na ukupnu
invalidnost, osiguraniku pripada 60%. Drugi srazmjerni dio koji osiguraniku pripada po osnovu bolesti
odredie se tako to e se prethodno odrediti iznos koji bi osiguraniku pripadao kao da je invalidnost u
potpunosti prouzrokovana boleu, pa od tog iznosa, srazmjerno stvarnom uticaju bolesti na ukupnu
invalidnost, osiguraniku pripada 40%. Zbir ta dva srazmjerna dijela invalidske penzije, odreena prema
uticaju povrede na radu i bolesti na ukupnu invalidnost, koji ne moe iznositi vie od penzije odreene
za 40 godina penzijskog staa, ini ukupan iznos invalidske penzije.
19
U navedenom sluaju, poto osiguranik ne ispunjava uslove sa sticanje prava na invalidsku
penziju po osnovu povrede van rada ili bolesti (jer nema penzijski sta koji mu pokriva najmanje jednu
treinu radnog vijeka ili je invalidnost nastupila poslije navrenja godina ivota do kada se moe
ostvariti pravo na invalidsku penziju po osnovu povrede van rada ili bolesti) odredie mu se invalidska
penzija samo srazmjerno ueu povrede na radu ili profesionalne bolesti na ukupnu invalidnost. Po
osnovu uticaja bolesti ili povrede van rada na ukupnu invalidnost, osiguraniku se nee utvrivati
srazmjerni dio invalidske penzije jer, po tom osnovu, ne ispunjava zakonske uslove za sticanje prava na
invalidsku penziju.
26
Kontrolni pregled se, takoe, ne vri kada je uzrok potpunog gubitka radne
sposobnosti, u cjelosti ili djelimino, profesionalno oboljenje ili povreda na radu.
6) Pokretanje postupka za ostvarivanje prava na invalidsku penziju
Postupak za ostvarivanje prava na invalidsku penziju pokree se na zahtjev
osiguranika, odnosno poslodavca kod kojeg je osiguranik zaposlen, kao i na
predlog zdravstvene organizacije koja je osiguraniku pruala zdravstvenu zatitu.
Uz zahtjev, odnosno predlog obavezno se podnosi medicinska dokumentacija
propisana Pravilnikom o obimu i sadrini medicinske dokumentacije potrebne u
postupku za ostvarivanje prava iz penzijskog i invalidskog osiguranja ("Slubeni list
RCG", br. 60/04).
Zahtjev, odnosno predlog za ostvarivanje prava na invalidsku penziju
podnosi se podrunom odjeljenju Fonda penzijskog i invalidskog osiguranja Crne
Gore na ijem podruju je osiguranik bio posljednji put osiguran.
7) Dokumentacija potrebna za ostvarivanje prava na invalidsku penziju
Uz zahtjev, odnosno predlog za invalidsku penziju podnosi se sljedea
dokumentacija:
- medicinska dokumentacija koju sainjavaju: predlog za vjetaenje
ordinirajueg ljekara na obrascu br. 1 i nalazi ljekara specijalista, otpusne liste,
dokazi o lijeenju i sl,
- potvrda o radnom mjestu, opis posla na obrascu br. 1a,
- izvod iz matine knjige roenih,
- fotokopija radne knjiice, a nakon utvrivanja invalidnosti originalna,
- prijava o povredi na radu (ako je osiguranik pretrpio povredu na radu).
Porodina penzija
1) lanovi porodice koji mogu ostvariti pravo na porodinu penziju
lanovi porodice koji, uz ispunjenje zakonskih uslova, mogu ostvariti pravo
na porodinu penziju su:
- brani drug;
27
- djeca (roena u braku ili van braka ili usvojena i pastorad koje je
osiguranik, odnosno korisnik prava izdravao).
Pravo na porodinu penziju moe, uz ispunjenje zakonskih uslova, ostvariti i
razvedeni brani drug, ako mu je pravnosnanom presudom dosueno pravo na
izdravanje.
2) Uslovi za sticanje prava na porodinu penziju
Da bi lan porodice mogao da ostvari pravo na porodinu penziju,
neophodno je da su ispunjeni:
- uslovi koji se odnose na umrlog osiguranika, odnosno korisnika prava takozvani opti uslovi i
- uslovi koje treba da ispune lanovi porodice umrlog osiguranika, odnosno
korisnika prava da bi ostvarili pravo na porodinu penziju - takozvani posebni
uslovi.
Za sticanje prava na porodinu penziju potrebno je da kumulativno budu
ispunjeni i opti i posebni uslovi.
3) Uslovi koji se odnose na umrlog osiguranika, odnosno korisnika prava
(opti uslovi)
Pravo na porodinu penziju mogu ostvariti lanovi porodice:
- umrlog osiguranika koji je navrio najmanje pet godina staa osiguranja ili
najmanje deset godina penzijskog staa ili ispunio uslove za starosnu ili invalidsku
penziju;
- umrlog korisnika starosne ili invalidske penzije.
Ako je smrt osiguranika ili lica koje je na prava iz penzijskog i invalidskog
osiguranja osigurano za sluaj invalidnosti i tjelesnog oteenja prouzrokovanih
povredom na radu ili profesionalnom boleu20 nastala kao posledica povrede na
20
Lica koja su osigurana za sluaj invalidnosti i tjelesnog oteenja prouzrokovanih povredom
na radu ili profesionalnom boleu su: lica koja se nalaze na strunom osposobljavanju, dokvalifikaciji
ili prekvalifikaciji, koja uputi Zavod za zapoljavanje Crne Gore; uenici i studenti kada se, u skladu sa
zakonom, nalaze na obaveznom proizvodnom radu, profesionalnoj praksi ili praktinoj nastavi i lica
koja se nalaze na izdravanju kazne zatvora, dok rade u ustanovi za izdravanje kazne zatvora
(radionica, radilite i sl.). Za sluaj invalidnosti i tjelesnog oteenja prouzrokovanih povredom na radu
osigurani su i: lica koja uestvuju u akcijama spasavanja ili odbrane od elementarnih nepogoda ili
nesrea; lica koja uestvuju u vojnoj vjebi ili u vrenju drugih obaveza iz oblasti odbrane zemlje
utvrenih zakonom i na drugim poslovima i zadacima za koje je zakonom utvreno da su od opteg
interesa.
28
radu ili profesionalne bolesti, lanovi njegove porodice stiu pravo na porodinu
penziju, bez obzira na duinu penzijskog staa osiguranika, odnosno tog lica.
4) Uslovi koji se odnose na lanove porodice (posebni uslovi)

a) Uslovi pod kojim udovica stie pravo na porodinu penziju
Udovica stie pravo na porodinu penziju, ako je:
- do smrti branog druga navrila 52 godine ivota;
- do smrti branog druga ili u roku od jedne godine od dana smrti branog
druga postala potpuno nesposobna za rad;
- poslije smrti branog druga ostalo jedno dijete ili vie djece koja imaju
pravo na porodinu penziju po tom branom drugu, a udovica obavlja roditeljsku
dunost prema toj djeci. Udovica kod koje, u toku trajanja prava po tom osnovu,
nastupi potpuna nesposobnost za rad, zadrava pravo na porodinu penziju dok
postoji ta nesposobnost.
Udovica koja, u toku trajanja prava na porodinu penziju steenog po
osnovu potpune nesposobnosti za rad ili po osnovu vrenja roditeljske dunosti
prema djeci, navri 52 godine ivota trajno zadrava pravo na porodinu penziju.
Pravo na porodinu penziju ima i udovica kod koje je utvrena trudnoa,
kao i udovica koja je dijete umrlog osiguranika, odnosno korisnika prava rodila
poslije njegove smrti i to pravo joj pripada od dana smrti osiguranika, odnosno
korisnika prava.
Ako je dijete mrtvo roeno ili ako umre prije nego to navri est mjeseci
ivota, udovici pripada pravo na porodinu penziju do isteka est mjeseci poslije
poroaja.
b) Uslovi pod kojim udovica stie pravo na porodinu penziju u prelaznom

periodu
Zakonom o penzijskom i invalidskom osiguranju predvien je prelazni
period (od 2011. do 2016. godine) u kom udovica koja nije navrila 52 godina
ivota moe pravo na porodinu penziju ostvariti pod povoljnijim uslovima, u
pogledu godina ivota, koji su navedeni u tabeli 7:
29
Tabela 7. - Godine ivota koje u prelaznom periodu predstavljaju uslov za

udovicu za sticanje prava na porodinu penziju
Kalendarska godina
2011.
2012.
2013.
2014.
2015.
2016.
Godine ivota navrene do smrti branog druga

sa kojima udovica stie pravo na porodinu
penziju
49 godina
50 godina
51 godinu
51godinu i est mjeseci
Udovica koja, u prelaznom periodu (od 2011. do 2016. godine), u toku

trajanja prava na porodinu penziju steenog po osnovu potpune nesposobnosti za
rad ili po osnovu vrenja roditeljske dunosti prema djeci, navri godine ivota iz
tabele 8 trajno zadrava pravo na porodinu penziju:
Tabela 8. - Godine ivota koje, u prelaznom periodu, u toku trajanja prava na
porodinu penziju steenog po osnovu potpune nesposobnosti za rad
ili po osnovu vrenja roditeljske dunosti prema djeci, treba da navri
udovica za sticanje prava na porodinu penziju.
Kalendarska godina
2011.
2012.
2013.
2014.
2015.
2016.
Godine ivota
49 godina
50 godina
51 godinu
51godinu i est mjeseci
c) Uslovi pod kojim udovac stie pravo na porodinu penziju

Udovac stie pravo na porodinu penziju, ako je:
- do smrti branog druga navrio 52 godine ivota;
- do smrti branog druga ili u roku od jedne godine od dana smrti branog
druga postao potpuno nesposoban za rad;
30
- poslije smrti branog druga ostalo jedno dijete ili vie djece koja imaju
pravo na porodinu penziju po tom branom drugu, a udovac obavlja roditeljsku
dunost prema toj djeci. Udovac kod koga, u toku trajanja prava po tom osnovu,
nastupi potpuna nesposobnost za rad, zadrava pravo na porodinu penziju dok
postoji ta nesposobnost.
Udovac koji, u toku trajanja prava na porodinu penziju steenog po osnovu
potpune nesposobnosti za rad ili po osnovu vrenja roditeljske dunosti prema
djeci, navri 52 godine ivota trajno zadrava pravo na porodinu penziju.
d) Uslovi pod kojim udovac stie pravo na porodinu penziju u prelaznom

periodu
Zakonom o penzijskom i invalidskom osiguranju predvien je prelazni
period (od 2011. do 2016. godine) u kom udovac koji nije navrio 52 godina ivota
moe pravo na porodinu penziju ostvariti pod povoljnijim uslovima, u pogledu
godina ivota, koji su navedeni u tabeli 9:
Tabela 9. - Godine ivota koje u prelaznom periodu predstavljaju uslov za udovca
za sticanje prava na porodinu penziju
Kalendarska godina
2011.
2012.
2013.
2014.
2015.
2016.
Godine ivota navrene do smrti branog druga

sa kojima udovac stie pravo na porodinu
penziju
50 godina
50 godina
50 godina
51 godinu
Udovac koji, u prelaznom periodu (od 2011. do 2016. godine), u toku

trajanja prava na porodinu penziju steenog po osnovu potpune nesposobnosti za
rad ili po osnovu vrenja roditeljske dunosti prema djeci, navri godine ivota iz
tabele 10 trajno zadrava pravo na porodinu penziju:
31
Tabela 10. - Godine ivota koje, u prelaznom periodu, u toku trajanja prava na
porodinu penziju steenog po osnovu potpune nesposobnosti za
rad ili po osnovu vrenja roditeljske dunosti prema djeci, treba da
navri udovac za sticanje prava na porodinu penziju.
Kalendarska godina
2011.
2012.
2013.
2014.
2015.
2016.
Godine ivota
50 godina
50 godina
50 godina
51 godinu
e) Uslovi pod kojim dijete stie pravo na porodinu penziju

Dijete stie pravo na porodinu penziju i ona mu pripada:
- do navrenih 19 godina ivota;
- poslije navrenih 19 godina ivota ako je na kolovanju21, do zavretka
kolovanja, ali najkasnije do navrenih 24 godine ivota, ako pohaa fakultet.
Izuzetno, ukoliko dijete pohaa fakultet ije je trajanje due od etiri godine
porodina penzija mu pripada do navrenih 25 godina ivota;
- dok traje nesposobnost za samostalan ivot i rad, nastala do uzrasta do
koga se djeci obezbjeuje pravo na porodinu penziju;
- dok traje nesposobnost za samostalan ivot i rad, nastala poslije uzrasta do
koga se djeci obezbjeuje pravo na porodinu penziju, a prije smrti osiguranika,
odnosno korisnika prava, pod uslovom da ga je osiguranik, odnosno korisnik prava
izdravao22 do svoje smrti.
21
Kada je kolovanje uslov za korienje prava na porodinu penziju, pod istim se ne smatra
kolovanje koje dijete nastavi u koli istog ili nieg ranga od one koju je ve zavrilo.
22
Kada je izdravanje uslov za sticanje prava na porodinu penziju, smatra se da je umrli
osiguranik, odnosno korisnik prava na penziju izdravao lana porodice, ako sopstveni prosjeni
mjeseni prihod lana porodice u prethodnoj godini ne prelazi iznos od 25% prosjene mjesene zarade
u Crnoj Gori u prethodnoj godini. Za ocjenu izdravanja se ne uzimaju u obzir: novana davanja po
osnovu socijalne i djeije zatite, novana naknada za pomo i njegu, novana naknada za tjelesno
oteenje, primanja po osnovu nagrada, otpremnina zbog odlaska u penziju, kao i primanja po osnovu
uenikog i studentskog standarda.
32
Invalidno dijete, u skladu sa propisima o razvrstavanju djece ometene u

razvoju, stie pravo na porodinu penziju i ona mu pripada od prestanka zaposlenja,
odnosno obavljanja samostalne djelatnosti.
Djetetu kome je kolovanje prekinuto zbog bolesti pravo na porodinu
penziju pripada i za vrijeme bolesti do navrenih godina ivota do kojih se pravo
na penziju moe koristiti po osnovu kolovanja, kao i iznad tih godina, ali najvie
za onoliko vremena koliko je zbog bolesti izgubilo od kolovanja.
f) Odreivanje visine porodine penzije

Porodina penzija odreuje se od starosne ili invalidske penzije koja bi
osiguraniku pripadala u asu smrti, odnosno od penzije koja je korisniku pripadala
u asu smrti, u procentu koji se utvruje prema broju lanova porodice koji imaju
pravo na tu penziju, i to:
- za jednog lana 70%;
- za dva lana 80%;
- za tri lana 90%;
- za etiri ili vie lanova 100%.
Ako pravo na porodinu penziju imaju brani drug i razvedeni brani drug
umrlog osiguranika, odnosno korisnika prava, odreuje se jedna porodina penzija
u visini koja pripada za jednog lana porodice i dijeli se u jednakim iznosima.
Kao najmanji osnov za odreivanje porodine penzije uzima se starosna
penzija umrlog osiguranika odreena za penzijski sta od 20 godina.
Djeci bez oba roditelja, pored porodine penzije po jednom roditelju,
pripada i porodina penzija po drugom roditelju, i to:
- za jedno dijete 20%,
- za dva djeteta 40%,
- tri djeteta 60%,
- za etvoro ili vie djece 100% starosne ili invalidske penzije drugog
roditelja.
Ako djeci, pored penzije po jednom roditelju, pripada i dio penzije po
osnovu drugog roditelja, porodina penzija se odreuje kao jedna i njen iznos ne
moe prei iznos najvie starosne penzije za penzijski sta od 40 godina.
33
5) Pokretanje postupka za ostvarivanje prava na porodinu penziju

Postupak za ostvarivanje prava na porodinu penziju pokree se na zahtjev
lana porodice umrlog osiguranika, odnosno korisnika prava.
Zahtjev za ostvarivanje prava na porodinu penziju podnosi se podrunom
odjeljenju Fonda penzijskog i invalidskog osiguranja Crne Gore na ijem podruju
je umrli osiguranik, odnosno korisnik prava bio posljednji put osiguran.
6) Dokumentacija potrebna za ostvarivanje prava na porodinu penziju

Uz zahtjev za ostvarivanje prava na porodinu penziju podnosi se sljedea
dokumentacija:
- izvod iz matine knjige umrlih,
- prijava o nesrei na poslu ako je smrt nastupila usljed povrede na radu,
- radna knjiica,
- izvod iz matine knjige roenih za sve lanove porodice za koje se podnosi
zahtjev za porodinu penziju,
- izvod iz matine knjige vjenanih za udovicu/udovca koja/koji ostvaruje
pravo na porodinu penziju,
- kolske potvrde za djecu stariju od 19 godina koja pravo na porodinu
penziju ostvaruju po osnovu kolovanja,
- medicinska dokumentacija za lanove porodice koji ostvaruju pravo na
porodinu penziju po osnovu potpune nesposobnosti za rad, odnosno
nesposobnosti za samostalan ivot i rad,
- izjava da lanovi porodice koji ostvaruju pravo na porodinu penziju nijesu
u radnom odnosu, ne bave se samostalnom djelatnou i nijesu korisnici neke
druge penzije.
Najnia penzija
Osiguranik ima pravo na najniu penziju ako je njegova penzija, ostvarena
prema sopstvenom linom koeficijentu (prema njegovim zaradama, odnosno
osnovicama osiguranja) primjenom bodovnog sistema, nia od najnie penzije koja
se garantuje zakonom. Visina najnie penzije (starosne ili pune invalidske)
odreuje se mnoenjem penzijskog staa osiguranika sa koeficijentom 0,5 to znai
da se, kod izrauna visine penzije, osiguraniku garantuje lini koeficijent 0,5,
odnosno da je tokom radnog vijeka ostvarivao zaradu u visini 50% prosjene
34
zarade u Crnoj Gori. Osim ovako odreene najnie penzije (starosne ili pune
invalidske) osiguraniku se, ako je to za njega povoljnije, garantuje najnia penzija
u nominalnom iznosu koja usklaena od 1. januara 2011. godine iznosi 97,86
EUR-a23 (nominalni iznos najnie penzije usklauje se na nain kako se vri
usklaivanje vrijednosti penzije za jedan lini bod).
Dakle, prilikom odreivanja visine penzije uporeuje se koja je od dvije
najnie penzije vea, da li najnia penzija sa linim koeficijentom 0,5 ili najnia
penzija u nominalnom iznosu. Osiguraniku pripada povoljniji iznos.
Najnia djelimina invalidska penzija odreuje se u visini od 75% najnie
pune invalidske penzije.
Najnia prijevremena starosna penzija odreuje se na nain kako se
odreuje najnia starosna penzija, s tim to se iznos te penzije trajno umanjuje za
0,35% za svaki mjesec ranijeg odlaska u penziju prije navrenih godina ivota
propisanih za sticanje prava na starosnu penziju. Umjesto na ovaj nain odreene
najnie prijevremene starosne penzije, osiguraniku, ako je to za njega povoljnije,
pripada najnia prijevremena starosna penzija u nominalnom iznosu koja
usklaena od 1. januara 2011. godine iznosi 97,86 EUR-a.
Najnia porodina penzija odreuje se od najnie starosne ili invalidske
penzije koja bi osiguraniku pripadala u asu smrti, odnosno od najnie penzije koja
je korisniku pripadala u asu smrti, u procentu koji se utvruje zavisno od broja
lanova porodice koji imaju pravo na porodinu penziju. Umjesto na ovaj nain
odreene najnie porodine penzije, lanovima porodice, ako je to za njih
povoljnije, pripada najnia porodina penzija u nominalnom iznosu koja usklaena
od 1. januara 2011. godine iznosi 97,86 EUR-a.
Najvia penzija
Najvia penzija se odreuje mnoenjem penzijskog staa osiguranika sa
koeficijentom 4, to znai da se za izraun visine penzije limitira visina linog
koeficijenta. Dakle, ukoliko se u postupku odreivanja visine penzije utvrdi da bi
lini koeficijent osiguranika - prema ostvarenim zaradama, odnosno ostvarenim
osnovicama osiguranja - iznosio preko 4, on se limitira, tako da lini koeficijent
osiguranika moe iznositi najvie 4.
23
Najnia penzija u nominalnom iznosu, koja od 1. januara 2011. godine iznosi 97,86 EUR-a,
ne pripada korisniku srazmjerne penzije ostvarene primjenom meunarodnih ugovora. Ovo iz razloga
to se radi o penzijama sa kratkim penzijskim staom koji je nedovoljan za ispunjenje uslova za sticanje
prava na starosnu penziju, pa se za ispunjenje uslova uzima u obzir i period osiguranja navren u dravi
sa kojom Crna Gora ima zakljuen, odnosno primjenjuje bilateralni ugovor o socijalnom osiguranju.
Meutim, za odreivanje visine penzije uzima se samo penzijski sta i zarade ostvarene po domaim
propisima.
35
Ponovno zaposlenje ili obavljanje samostalne djelatnosti korisnika

penzije
Korisnik starosne penzije, kao i korisnik prijevremene starosne penzije koji
se zaposli, odnosno obavlja samostalnu djelatnost ima pravo, po prestanku tog
zaposlenja, odnosno obavljanja te djelatnosti, na ponovno odreivanje penzije, ako
je bio u osiguranju po Zakonu o penzijskom i invalidskom osiguranju najmanje
godinu dana. Ponovno odreivanje penzije se vri, uz primjenu odredbi Zakona o
penzijskom i invalidskom osiguranju, kao kada se osiguranik prvi put penzionie.
Osiguranik ima pravo da bira, zavisno od injenice koja je penzija povoljnija, da li
eli da zadri ranije ostvarenu penziju ili ponovno odreenu penziju.
Korisniku starosne, odnosno prijevremene starosne penzije, u sluaju
ponovnog zaposlenja ili obavljanja samostalne djelatnosti, ne vri se obustava
isplate penzije, ve ima pravo da, za vrijeme novog zaposlenja, odnosno obavljanja
samostalne djelatnosti prima ostvarenu penziju.
Meutim, ovo pravo nema korisnik porodine penzije. Korisniku porodine
penzije koji se zaposli ili obavlja samostalnu djelatnost na teritoriji Crne Gore ili u
inostranstvu obustavlja se isplata penzije. Obustava porodine penzije ne vri se
djeci korisnicima porodine penzije koji se zaposle ili obavljaju samostalnu
djelatnost dok imaju pravo na porodinu penziju. Isto tako, ne vri se obustava
porodine penzije korisnicima koji obavljaju poslove po osnovu ugovora o djelu,
odnosno poslove po osnovu autorskog ugovora, kao i poslove po osnovu drugih
ugovora, kod kojih za izvren posao ostvaruju naknadu (ugovorenu naknadu).
Novana naknada za tjelesno oteenje
1) Tjelesno oteenje
Tjelesno oteenje postoji kad kod osiguranika nastane gubitak, bitnije
oteenje ili znatnija onesposobljenost pojedinih organa ili djelova tijela, to
oteava normalnu aktivnost organizma i iziskuje vee napore u ostvarivanju
ivotnih potreba, bez obzira na to da li prouzrokuje ili ne prouzrokuje invalidnost.
36
2) Uslovi za sticanje prava na novanu naknadu za tjelesno oteenje

Pravo na novanu naknadu za tjelesno oteenje stie osiguranik kod koga
nastupi tjelesno oteenje prouzrokovano povredom na radu ili profesionalnom
boleu koje iznosi najmanje 50%. Lista tjelesnih oteenja i procenti tih oteenja
propisani su Pravilnikom o utvrivanju tjelesnih oteenja ("Slubeni list RCG",
br. 45/04 i 50/04).
3) Odreivanje visine novane naknade za tjelesno oteenje

Radi odreivanja visine novane naknade, tjelesna oteenja su, prema
teini, razvrstana u est stepena (grupa). Visina novane naknade za tjelesno
oteenje odreuje se, u zavisnosti od stepena tjelesnog oteenja, u
odgovarajuem procentu od propisanog osnova, prema tabeli 11:
Tabela 11. - Odreivanje visine novane naknade za tjelesno oteenje
Za tjelesno
oteenje od
100%
90%
80%
70%
60%
50%
Stepen
1
2
3
4
5
6
Naknada iznosi u
procentu od osnova
40%
36%
32%
28%
24%
20%
Osnov za odreivanje novane naknade za tjelesno oteenje je utvren u

nominalnom iznosu koji se usklauje nakon isteka svake kalendarske godine24.
24
Od 1. januara 2011. godine osnov za odreivanje novane naknade za tjelesno oteenje
iznosi 249,20875 EUR-a i vai za 2011. godinu. Osnov za odreivanje novane naknade za tjelesno
oteenje se usklauje od 1. januara 2012. godine sa kretanjem potroakih cijena i prosjenih zarada
zaposlenih na teritoriji Crne Gore u prethodnoj godini u odnosu na godinu koja joj prethodi, u procentu
koji predstavlja zbir 75% procenta rasta, odnosno pada potroakih cijena i 25% procenta rasta, odnosno
pada zarada.
37
4) Pokretanje postupka za ostvarivanje prava na novanu naknadu za tjelesno

oteenje
Postupak za ostvarivanje prava na novanu naknadu za tjelesno oteenje
pokree se na zahtjev osiguranika, odnosno korisnika prava, na osnovu medicinske
dokumentacije koja se obavezno podnosi uz zahtjev.
Postupak za ostvarivanje prava na novanu naknadu za tjelesno oteenje
pokree se i po slubenoj dunosti, na osnovu miljenja organa vjetaenja datog
prilikom vjetaenja o invalidnosti u postupku ostvarivanja prava na invalidsku
penziju.
Zahtjev za ostvarivanje prava na novanu naknadu za tjelesno oteenje
podnosi se podrunom odjeljenju Fonda penzijskog i invalidskog osiguranja Crne
Gore na ijem podruju je osiguranik bio posljednji put osiguran.
5) Dokumentacija potrebna za ostvarivanje prava na novanu naknadu za
tjelesno oteenje
Uz zahtjev za ostvarivanje prava na novanu naknadu za tjelesno
oteenje podnosi se sljedea dokumentacija:
- medicinska dokumentacija (kao kod invalidske penzije),
- potvrda o radnom mjestu, opis posla na obrascu br. 1a,
- prijava o povredi na radu (ako je tjelesno oteenje nastupilo usljed
povrede na radu),
- fotokopija radne knjiice.
Pravo na naknadu pogrebnih trokova
U sluaju smrti korisnika penzije, licu koje izmiri trokove sahrane pripada
naknada pogrebnih trokova.
Naknada pogrebnih trokova pripada u visini tri prosjene penzije u Crnoj
Gori isplaene u mjesecu prije smrti korisnika penzije.
Zahtjev za naknadu pogrebnih trokova podnosi se u roku od 60 dana od
dana smrti korisnika penzije. Zahtjev se podnosi podrunom odjeljenju Fonda
penzijskog i invalidskog osiguranja Crne Gore na ijem podruju je osiguranik
(umrli korisnik penzije) bio posljednji put osiguran, odnosno koje je umrlom
korisniku priznalo pravo na penziju. Uz zahtjev za naknadu pogrebnih trokova se
podnosi:
38
- izvod iz matine knjige umrlih,

- raun o pogrebnim trokovima (izdat od strane komunalnog, odnosno
pogrebnog preduzea).
Usklaivanje vrijednosti penzije za jedan lini bod, penzija i novane

naknade za tjelesno oteenje
Usklaivanje penzija, kao i vrijednosti penzije za jedan lini bod vri se od
1. januara tekue godine, na osnovu statistikih podataka, sa kretanjem potroakih
cijena i prosjenih zarada zaposlenih na teritoriji Crne Gore u prethodnoj godini u
odnosu na godinu koja joj prethodi, u procentu koji predstavlja zbir 75% procenta
rasta, odnosno pada potroakih cijena i 25% procenta rasta, odnosno pada
zarada25.
Dakle, usklaivanje penzija, kao i vrijednosti penzije za jedan lini bod vri
se jedanput godinje od 1. januara tekue godine. Kako se na isti nain i prema
istim parametrima vri usklaivanje penzija i vrijednosti penzije za jedan lini bod,
obezbjeuje se jednak poloaj osiguranika i korisnika penzija u sistemu penzijskog
i invalidskog osiguranja.
Novana naknada za tjelesno oteenje usklauje se na nain predvien za
usklaivanje penzija.
Akte o usklaivanju penzija, vrijednosti penzije za jedan lini bod i novane
naknade za tjelesno oteenje donosi Fond penzijskog i invalidskog osiguranja
Crne Gore.
Pravo odreenih kategorija osiguranika na penziju pod posebnim

uslovima
Za odreene kategorije osiguranika propisani su, do 31. decembra 2012.
godine, posebni uslovi za sticanje prava na penziju i odreivanje njene visine, koji
su povoljniji od optih uslova koje vae za ostale osiguranike. U te kategorije
25
Izuzetno, penzije, vrijednost penzije za jedan lini bod i novane naknade za tjelesno
oteenje od 1. januara 2011. godine usklauju se na osnovu statistikih podataka, sa kretanjem
potroakih cijena i prosjene zarade zaposlenih na teritoriji Crne Gore u drugom polugoditu 2010.
godine u odnosu na polugodite koje mu prethodi, u procentu koji predstavlja zbir 75% procenta rasta,
odnosno pada potroakih cijena i 25% procenta rasta, odnosno pada zarada.
39
osiguranika spadaju zaposleni koji rade na poslovima na kojima se sta osiguranja

rauna sa uveanim trajanjem, i to:
1) ovlaeni slubenici u smislu propisa o vrenju unutranjih i policijskih
poslova;
2) ovlaeni slubenici Agencije za nacionalnu bezbjednost;
3) profesionalna vojna lica na slubi u Vojsci Crne Gore;
4) zaposleni u organima i organizacijama koji, u smislu propisa o odbrani,
rade na poslovima na kojima se sta osiguranja rauna sa uveanim
trajanjem;
5) ovlaena slubena lica u smislu propisa o izvrenju krivinih sankcija.
Ovi osiguranici stiu pravo na starosnu penziju ako su navrili najmanje 50
godina ivota i 20 godina staa osiguranja, od ega najmanje 10 godina efektivno
provedenih na radnim mjestima na kojima se sta osiguranja rauna sa uveanim
trajanjem. U period od 10 godina efektivno provedenih na radnim mjestima na
kojima se sta osiguranja rauna sa uveanim trajanjem, kumulativno se rauna
period proveden na radnim mjestima na kojima se sta osiguranja rauna sa
uveanim trajanjem po gore navedenim osnovima.
Lica koja u momentu podnoenja zahtjeva za penziju nemaju status
ovlaenih slubenika u smislu propisa o vrenju unutranjih i policijskih poslova,
ovlaenih slubenika Agencije za nacionalnu bezbjednost, profesionalnih vojnih
lica na slubi u Vojsci Crne Gore, zaposlenih u organima i organizacijama koji u
smislu propisa o odbrani rade na poslovima na kojima se sta osiguranja rauna sa
uveanim trajanjem ili ovlaenih slubenih lica u smislu propisa o izvrenju
krivinih sankcija, pravo na starosnu penziju prema posebnim uslovima mogu
ostvariti ako su na tim poslovima proveli najmanje 20 godina.
Posebnim kategorijama osiguranika, koji ispunjavaju uslove za sticanje
prava na starosnu penziju pod posebnim uslovima, visina penzije se odreuje po
optim propisima, primjenom bodovnog sistema, kao i drugim osiguranicima u
smislu propisa o penzijskom i invalidskom osiguranju. Meutim, u pogledu
odreivanje visine penzije (starosne ili invalidske), njima se obezbjeuje i
povoljniji nain njenog odreivanja, koji se primjenjuje do 31. decembra 2012.
godine. Njima se, ako je to za njih povoljnije, lini koeficijent utvruje na osnovu
zarade, odnosno naknade zarade ostvarene u kalendarskoj godini koja prethodi
godini ostvarivanja prava.
U svakom konkretnom sluaju se cijeni da li je povoljnije da se osiguraniku
visina penzije odredi od jednogodinjeg ili viegodinjeg uzastopnog prosjeka
zarade, odnosno naknade zarade. Osiguraniku se obezbjeuje povoljniji iznos
penzije.
Kalendarska godina iz koje se uzima zarada, odnosno naknada zarade,
prilikom odreivanja visine penzije od jednogodinjeg prosjeka, je poslednja
kalendarska godina u kojoj je osiguranik itave godine bio osiguran po propisima
iz penzijskog i invalidskog osiguranja na poslovima na kojima se sta osiguranja
40
rauna sa uveanim trajanjem (ije obavljanje predstavlja uslov za sticanje prava

na starosnu penziju pod posebnim uslovima) i ostvario zaradu, odnosno naknadu
zarade za svih 12 mjeseci staa osiguranja.
Ukoliko osiguranik u godini koja prethodi godini ostvarivanja prava na
penziju nije bio osiguran na penzijsko i invalidsko osiguranja i nije ostvario
zaradu, odnosno naknadu zarade za svih 12 mjeseci staa osiguranja, u tom sluaju
za odreivanje visine penzije uzima mu se posljednja kalendarska godina
provedena na poslovima na kojima se sta osiguranja rauna sa uveanim trajanjem
(ije obavljanje predstavlja uslov za sticanje prava na starosnu penziju pod
posebnim uslovima) u kojoj je itave godine bio osiguran po propisima iz
penzijskog i invalidskog osiguranja i ostvario zaradu, odnosno naknadu zarade za
svih 12 mjeseci staa osiguranja.
Osiguraniku koji u momentu ostvarivanja prava na penziju nema status
ovlaenog slubenika u smislu propisa o vrenju unutranjih i policijskih poslova,
ovlaenog slubenika Agencije za nacionalnu bezbjednost, profesionalnog vojnog
lica na slubi u Vojsci Crne Gore, zaposlenog u organima i organizacijama koji u
smislu propisa o odbrani rade na poslovima na kojima se sta osiguranja rauna sa
uveanim trajanjem ili ovlaenog slubenog lica u smislu propisa o izvrenju
krivinih sankcija, kalendarska godina koja prethodi godini ostvarivanja prava iz
koje se uzima zarada, odnosno naknada zarade za odreivanje visine penzije (od
jednogodinjeg prosjeka) je poslednja kalendarska godina u kojoj je osiguranik
itave godine bio u osiguranju na tim poslovima i ostvario zaradu, odnosno
naknadu zarade za svih 12 mjeseci staa osiguranja.
Odreene kategorije osiguranika koje pod posebnim uslovima ostvaruju
pravo na penziju imaju jo jednu pogodnost prilikom odreivanja visine penzije
koja se ogleda u tome to im se penzija koja im pripada po optim propisima ili
od jednogodinjeg prosjeka (zavisno od injenice ta je za njih povoljnije)
uveava za jo 20%, s tim to tako odreena penzija ne moe biti vea od najvieg
iznosa penzije za penzijski sta koji je uzet u obzir za odreivanje visine penzije.
Takoe, tako odreena penzija ne moe biti nia od najnie penzije za penzijski
sta koji je uzet u obzir za odreivanje visine penzije.
Ostvarivanje prava primjenom meunarodnih ugovora o socijalnom

osiguranju
1) Meunarodni ugovori o socijalnom osiguranju koje primjenjuje Crna
Gora
Crna Gora trenutno primjenjuje 24 meunarodna bilateralna ugovora o
socijalnom osiguranju sa drugim dravama. Crna Gora je, na osnovu odredaba
meunarodnog prava o sukcesiji drava u pogledu meunarodnih ugovora,
41
Odlukom o proglaenju nezavisnosti Republike Crne Gore od 3. juna 2006.

godine26, preuzela i primjenjuje meunarodne ugovore i sporazume o socijalnom
osiguranju koje je primjenjivala prethodna drava u ijem sastavu je bila Crna
Gora. To su sporazumi sa sljedeim dravama: Austrijom, Belgijom, Bosnom i
Hercegovinom, Bugarskom, bivom ehoslovakom (radi se o starom ugovoru
koji se primjenjuje samo na Slovaku), ekom, Danskom, Francuskom, Italijom,
Makedonijom, Holandijom, Hrvatskom, Norvekom, Poljskom, Rumunijom,
Njemakom, vedskom, vajcarskom, Velikom Britanijom, Libijom i Egiptom.
Nakon proglaenja nezavisnosti Crna Gora je zakljuila sporazume o
socijalnom osiguranju sa Republikom Srbijom27, Republikom Maarskom28 i sa
Velikim Vojvodstvom Luksemburg29 30.
Zakljuivanjem meunarodnih ugovora o socijalnom osiguranju uspostavlja
se meunarodnopravni sistem u socijalnom osiguranju izmeu drava ugovornica,
odnosno uspostavlja se koordinacija izmeu sistema socijalnog osiguranja tih
drava. Osnovna svrha ovih ugovora je da omogue ostvarivanja prava iz
socijalnog osiguranja na osnovu rada i osiguranja u inostranstvu.
2) Osnovna naela na kojima se temelje meunarodni ugovori o
socijalnom osiguranju koje primjenjuje Crna Gora
Meunarodni ugovori koje primjenjuje Crna Gora temelje se sljedeim
naelima:
- naelo osiguranja prema kome se davanja obezbjeuju na teret nosioca
osiguranja one drave ugovornice kod koga je lice osigurano, odnosno
kod koga su uplaeni odgovarajui doprinosi;
26
Slubeni list RCG, br. 36/06
27
Sporazum izmeu Republike Crne Gore i Republike Srbije o socijalnom osiguranju

(Slubeni list RCG, br. 17/07)
28
Sporazum izmeu Crne Gore i Republike Maarske o socijalnom osiguranju i pojedinim
pitanjima socijalne sigurnosti (Slubeni list CG Meunarodni ugovori, br. 6/08)
29
Sporazum izmeu Crne Gore i Velikog Vojvodstva Luksemburg o socijalnom osiguranju
(Slubeni list CG Meunarodni ugovori, br. 6/08)
30
Potpisani su novi sporazumi o socijalnom osiguranju sa Austrijom, Belgijom, vajcarskom i
Makedonijom, ali nijesu stupili na snagu, pa se, jo uvijek, primjenjuju stari sporazumi iz perioda
postojanje Jugoslavije. Potpisan je i Sporazum o socijalnom osiguranju sa Republikom Slovenijom, koji
takoe nije stupio na snagu jer jo uvijek nije izvrena njegova ratifikacija. Oekuje se da primjena
ovog sporazuma otpone tokom 2011. godine.
42
- naelo sabiranja perioda osiguranja ili drugih relevantnih perioda za

sticanje prava na davanja;
- naelo jednakosti postupanja prema stranim dravljanima kao prema
svojim dravljanima;
- naelo isplate steenih penzijskih davanja na teritoriji druge drave
ugovornice.
3) Oblasti socijalnog osiguranja koje se ureuju meunarodnim
ugovorima o socijalnom osiguranju koje primjenjuje Crna Gora
Ugovorima o socijalnom osiguranju, uglavnom, se ureuju sljedee oblasti
socijalnog osiguranja:
-prava iz zdravstvenog osiguranja,
-prava iz penzijskog i invalidskog osiguranja,
- prava u sluaju povrede na radu ili profesionalne bolesti,
- prava po osnovu materinstva,
-prava za sluaj nezaposlenosti,
-prava na djeji dodatak.
Takozvanim potpunim ugovorima o socijalnom osiguranju reguliu se sve
31
navedene oblasti socijalnog osiguranja . Svakako da ovi ugovori omoguavaju
najvei obim zatite osiguranicima, odnosno dravljanima drava ugovornica, kao i
lanovima njihovih porodica. Meutim, pojedini ugovori reguliu samo neke od
32
grana socijalnog osiguranja .
4) Administrativno pravna pomo
Meunarodnim ugovorima o socijalnom osiguranju ureuju se i pitanja
administrativno-pravne pomoi koju pruaju organi i nosioci osiguranja drava
ugovornica. Administrativno-pravna pomo je, po pravilu, besplatna. Ona
obuhvata:
-
postupanje po zahtjevima u vezi sa pribavljanjem odreenih podataka i

obavjetavanje organa koji ih je zatraio;
31
Primjeri potpunog ugovora o socijalnom osiguranju su sporazumi sa Bosnom i
Hercegovinom, Makedonijom, Luksemburgom, Srbijom i sl.
32
Nepotpuni ugovori o socijalnom osiguranju su sporazumi sa Rumunijom, Libijom,
Egiptom koji reguliu oblast zdravstvenog osiguranja.
43
isplatu novanih davanja na teret nosioca osiguranja druge drave

ugovornice;
obavjetavanje o izmjenama i dopunama u nacionalnim propisima;
obavjetavanje nadlenih organa o svim preduzetim mjerama za
sprovoenje sporazuma,
davanje informacija o vaeim propisima u konkretnim sluajevima;
izvrenje sudskih i drugih odluka;
vrenje kontrolnog ljekarskog pregleda i dr.
5) Podnoenje zahtjeva
Zahtjevi, izjave ili pravna sredstva koja su u primjeni sporazuma o
socijalnom osiguranju ili pravnih propisa jedne drave ugovornice podnijeta
organu, nosiocu ili nekoj drugoj nadlenoj instituciji jedne drave ugovornice,
smatraju se zahtjevima, izjavama ili pravnim sredstvima podnijetim organu,
nosiocu ili nekoj drugoj nadlenoj instituciji druge drave ugovornice. Zahtjev za
davanje, podnijet prema pravnim propisima jedne drave ugovornice, smatra se
istovremeno i zahtjevom za odgovarajue davanje prema pravnim propisima druge
drave ugovornice, koje dolazi u obzir primjenom sporazuma.
Tako, zahtjev podnesen za ostvarivanje prava na penziju prema pravnim
propisima Crne Gore smatra se i zahtjevom za penziju prema pravnim propisima
druge drave ugovornice. U tom sluaju na nosilac osiguranja (Fond penzijskog i
invalidskog osiguranja Crne Gore) e po slubenoj dunosti pokrenuti postupak i
dostaviti obradu zahtjeva i nadlenom nosiocu penzijskog i invalidskog osiguranja
u drugoj dravi ugovornici u kojoj je osiguranik bio zaposlen. Na isti nain postupa
nosilac osiguranja u drugoj dravi ugovornici pokree postupak i prema
nadlenom nosiocu penzijskog i invalidskog osiguranja Crne Gore.
Zahtjevi, izjave ili pravna sredstva, koja primjenom pravnih propisa jedne
drave ugovornice treba podnijeti organu, nosiocu ili nekoj drugoj nadlenoj
organizaciji, odnosno instituciji te drave ugovornice, mogu se, u istom roku,
podnijeti odgovarajuem organu, nosiocu ili nekoj drugoj nadlenoj organizaciji,
odnosno instituciji druge drave ugovornice. U navedenim sluajevima, institucije
drave ugovornice, kod kojih je podneen zahtjev, izjava ili pravno sredstvo,
prosljeuju ih bez odlaganja odgovarajuim institucijama druge drave ugovornice.
Uz zahtjev za penziju (starosnu, invalidsku ili porodinu) primjenom
meunarodnog ugovora o socijalnom osiguranju, podnosi se dokumentacija kao i
za ostvarivanje tog prava primjenom nacionalnih propisa. Osim te dokumentacije
podnosi se dokaz o dravljanstvu, kao i dokazi o radu osiguranika u inostranstvu.
Zahtjev za ostvarivanje prava iz penzijskog i invalidskog osiguranja
primjenom meunarodnog ugovora o socijalnom osiguranju podnosi se Odjeljenju
za sprovoenje inostranog osiguranja koje se nalazi u Centralnoj slubi Fonda
penzijskog i invalidskog osiguranja Crne Gore u Podgorici.
44
Nadlenost za rjeavanje o pravima iz penzijskog i invalidskog

osiguranja
Prava iz penzijskog i invalidskog osiguranja ostvaruju se u Fondu
penzijskog i invalidskog osiguranja Crne Gore. Fond je organizacija koja vri javna
ovlaenja prilikom rjeavanja o pravima iz penzijskog i invalidskog osiguranja.
Fond penzijskog i invalidskog osiguranja Crne Gore u prvom stepenu rjeava o
pravima iz penzijskog i invalidskog osiguranja. U postupku ostvarivanja prava
Fond je duan da obezbijedi efikasno ostvarivanje tih prava i da osiguranicima i
korisnicima prua strunu pomo.
U okviru Fonda penzijskog i invalidskog osiguranja Crne Gore, o pravima iz
penzijskog i invalidskog osiguranja rjeava podruno odjeljenje na ijem podruju
je osiguranik bio posljednji put osiguran (princip posljednjeg osiguranja).
U tabeli 12 dajemo spisak podrunih odjeljenja Fonda penzijskog i
invalidskog osiguranja Crne Gore sa navoenjem: optina za iju teritoriju su
nadlena za rjeavanje o pravima iz penzijskog i invalidskog osiguranja, adresama
i brojevima telefona na koje se osiguranici i korisnici prava mogu obraati radi
ostvarivanja prava i dobijanja potrebnih informacija u vezi sprovoenja penzijskog
i invalidskog osiguranja:
Tabela 12. Podruna odjeljenja Fonda penzijskog i invalidskog osiguranja
Crne Gore, nadlenost, adrese i brojevi telefona
Podruno odjeljenje
Nadleno za optine
Adresa
Telefon/fax
Bar
Bar i Ulcinj
Berane
Berane, Roaje, Plav i

Andrijevica
Bijelo Polje i
Mojkovac
Kotor, Tivat i Budva
Bulevar revolucije b.b.

85000 Bar
29. novembra 1
84300 Berane
Trg Golootokih rtava
84000 Bijelo Polje
Gurdi b.b.
85330 Kotor
Alekse Backovia 115
81400 Niki
Narodne revolucije b.b.
84210 Pljevlja
telefon 030/316-124
fax 030/315-124
telefon 051/233-721
fax 051/233-341
telefon 050/432-834
fax 050/432-829
telefon 032/322-936
fax 032/322-935
telefon 040/242-453
fax 040/242-845
telefoni 052/322-039 i
052/322-066
fax 052/321-486
telefoni 020/218-745,
020/218-747,
020/218-748
fax 020/218-746
telefon 031/323-744
fax 031/322-982
telefon 041/231-584
fax 041/231-584
Bijelo Polje
Kotor
Niki
Pljevlja
Niki, avnik i
Pluine
Pljevlja i abljak
Podgorica
Podgorica, Kolain i
Danilovgrad
Trg Nikole Kovaevia

br. 8
81000 Podgorica
Herceg Novi
Herceg Novi
Cetinje
Cetinje
Partizanski put 1
85340 H. Novi
Bajova 2
81250 Cetinje
45
Fond penzijskog i invalidskog osiguranja Crne Gore stvarno je nadlean i

kada se prava iz penzijskog i invalidskog osiguranja ostvaruju primjenom
meunarodnih ugovora o socijalnom osiguranju.
O pravima iz penzijskog i invalidskog osiguranja primjenom meunarodnih
ugovora o socijalnom osiguranju rjeava Odjeljenje za sprovoenje inostranog
osiguranja koje se nalazi u Centralnoj slubi u Podgorici
adresa:
telefon:
fax:
e-mail:
Bulevar Ivana Crnojevia 64 - 81000 Podgorica,

020/403-882 i 020/403-883,
020/664-381,
ino.pio@fondpio.me
46
Pravna regulativa koja se primjenjuje u oblasti penzijskog i

invalidskog osiguranja
- Zakon o penzijskom i invalidskom osiguranju (Slubeni list RCG, br.
54/03, 39/04, 79/04, 81/04 i 47/07 i Slubeni list CG, br. 79/08, 14/10 i
78/10);
- Zakon o doprinosima za obavezno socijalno osiguranje (Slubeni list
CG, br.13/07, 79/08, 86/09 i 78/10);
- Zakon o optem upravnom postupku (Slubeni list RCG, br. 60/03);
- Zakon o upravnom sporu (Slubeni list RCG, br. 60/03);
- Zakonom o objedinjenoj registraciji i sistemu izvjetavanja o obraunu i
naplati poreza i doprinosa (Slubeni list RCG, br. 29/05 i Slubeni list
CG, br. 75/10);
- Zakon o budetu (Slubeni list RCG, br. 40/01, 44/01, 28/04 i 71/05 i
Slubeni list CG, br. 12/07, 73/08, 53/09 i 49/10);
- Zakon o obeteenju korisnika prava iz penzijskog i invalidskog osiguranja
(Slubeni list CG, br. 40/08, 42/08 i 78/10);
- Uredba o utvrivanju radnih mjesta, odnosno poslova u organima dravne
uprave na kojima se sta osiguranja rauna sa uveanim trajanjem
(Slubeni list CG, br. 80/10);
- Uredba o utvrivanju dunosti, odnodno poslova na kojima se
profesionalnim vojnim licima sta osiguranja rauna sa uveanim
trajanjem (Slubeni list CG, br. 35/09);
- Uredba o sadrini centralnog registra obveznika poreza na dohodak,
osiguranika i obveznika doprinosa za obavezno socijalno osiguranje i
zatiti podataka (Slubeni list RCG, br. 82/05 i 10/07)
- Uredba o olakicama za plaanje doprinosa za obavezno socijalno
osiguranje poljoprivrednika (Slubeni list CG, br. 45/08);
- Uputstvo o nainu obraunavanja i plaanja poreza i doprinosa iz i na lina
primanja po osnovu zaposlenja (Slubeni list RCG, br. 81/06 i
Slubeni list CG, br. 45/08 i 04/10);
- Statut Fonda penzijskog i invalidskog osiguranja Crne Gore (Slubeni list
CG, br. 34/09);
- Pravilnik o utvrivanju radnih mjesta, odnosno poslova na kojima se sta
osiguranja rauna sa uveanim trajanjem i o postupku i nainu za njihovo
utvrivanje (Slubeni list CG, br. 71/10);
- Pravilnik o bliem odreivanju radnih mjesta, odnosno poslova u organima
dravne uprave na kojima se sta osiguranja rauna sa uveanim trajanjem
- Pravilnik o obrazovanju i nainu rada Prvostepene invalidske komisije
(Slubeni list RCG, br. 47/04 i Slubeni list CG, br. 48/09);
47
- Pravilnik o obrazovanju i nainu rada Drugostepene invalidske komisije

(Slubeni list RCG, br. 35/07 i Slubeni list CG, br. 72/09);
- Pravilnik o obimu i sadrini medicinske dokumentacije potrebne u
postupku za ostvarivanje prava iz penzijskog i invalidskog osiguranja
(Slubeni list RCG, br. 60/04);
- Pravilnik o utvrivanju tjelesnih oteenja (Slubeni list RCG, br. 45/04
i 50/04);
- Pravilnik o utvrivanju profesionalnih bolesti (Slubeni list RCG, br.
66/04);
- Pravilnik o utvrivanju osnovica za penzijsko i invalidsko osiguranje za lica
zaposlena u inostranstvu (Slubeni list RCG, br. 34/04);
- Pravilnik o utvrivanju osnovica doprinosa za penzijsko i invalidsko
osiguranje za svetenike, vjerske slubenike, monahe i monahinje
- Pravilnik o obavljanju poljoprivredne djelatnosti kao jedinog ili glavnog
zanimanja (Slubeni list RCG, br. 25/04 i Slubeni list CG, br.
67/08);
- Pravilnik o utvrivanju osnovica za penzijsko i invalidsko osiguranje na
koje se osiguranici poljoprivrednici mogu osigurati po sopstvenom izboru
(Slubeni list RCG, br. 34/04);
- Pravilnik o postupku i nainu povraaja vie plaenog doprinosa za
penzijsko i invalidsko osiguranje (Slubeni list CG, br. 38/08 i 27/09);
- Pravilnik o obliku, sadrini, nainu popunjavanja i dostavljanja
jedinstvenog obrasca izvjetaja o obaunatom i plaenom porezu na
dohodak fizikih lica i doprinosima za obavezno socijalno osiguranje
("Slubeni list CG", br. 76/10);
- Pravilnik o obliku i sadrini jedinstvene prijave za registraciju poreskih
obveznika, obveznika doprinosa i osiguranika u Centralni registar
(Slubeni list CG, br. 10/10 i 32/10);
- Pravilnik o obrascima prijava podataka za matinu evidenciju iz penzijskog i
invalidskog osiguranja (Slubeni list RCG, br. 5/04 i Slubeni list
CG, br. 45/08);
- Pravilnik o jedinstvenim metodolokim principima za voenje matine
evidencije iz penzijskog i invalidskog osiguranja (Slubeni list RCG, br.
5/04);
- Pravilnik o jedinstvenom kodeksu ifara za unoenje podataka u matinu
evidenciju iz penzijskog i invalidskog osiguranja (Slubeni list RCG,
br. 5/04 i Slubeni list CG, br. 84/09);
- Odluka o usklaivanju osnovica, rokovima i nainu plaanja doprinosa za
produeno osiguranje (Slubeni list RCG, br. 31/04).
48
Zabiljeke
49
Zabiljeke
50
List za sugestije osiguranika

Na rad
Navesti naziv organizacione jedinice Fonda PIO Crne Gore
(na primjer: Podruno odjeljenje Podgorica, isplatna sluba, Prvostepena invalidska

komisija i sl.) u kojoj je osiguranik ostvarivao pravo, zatraio informacije, izdavanje
uvjerenja ili sa kojom je bilo na koji nain doao u kontakt)
iznosim sljedee sugestije:
Navesti svoja zapaanja, miljenja, predloge za unaprjeenja rada u Fondu PIO, pritube i slino
Ime i prezime:
Adresa:
Broj telefona:
e-mail:
Napomena: List za sugestije ubaciti u za to predvieno sandue u Podrunom odjeljenju
ili u drugoj organizacionoj jedinici Fonda PIO Crne Gore, ili poslati potom na adresu:
Fond penzijskog i invalidskog osiguranja Crne Gore,
Bulevar Ivana Crnojevia 64 - 81000 Podgorica
51

Vodič Za Ostvarivanje Prava Iz PIO PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Vodič Za Ostvarivanje Prava Iz PIO PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Sadraj

PORODINA PENZIJA ............................................................................... 27

1) MEUNARODNI UGOVORI O SOCIJALNOM OSIGURANJU KOJE PRIMJENJUJE

visina. Takoe je objanjeno gdje se podnosi zahtjev za ostvarivanje

Prava iz penzijskog i invalidskog osiguranja

sticanje i odreivanje visine prava iz penzijskog i invalidskog

2) Uslovi za sticanje prava na starosnu penziju

3) Uslovi za sticanje prava na starosnu penziju u prelaznom periodu

Po vaeem Zakonu o penzijskom i invalidskom osiguranju, osiguraniku eni za djecu koju

Starosna granica za sticanje prava na starosnu penziju se sniava prema tabeli a:

Starosna granica se sniava za

Zbog rada (efektivno) na

Tabela 1. - Uslovi za sticanje prava na starosnu penziju u prelaznom periodu

Uslovi u pogledu godina ivota za sticanje prava na starosnu penziju

Potreban penzijski sta za

Osiguraniku kome se sta osiguranja rauna sa uveanim trajanjem, starosna

Prema propisima koji su se primjenjivali do 5. januara 2011. godine

4) Odreivanje visine starosne penzije

Starosna penzija (P) izraunava se tako to se lini bodovi osiguranika (LB)

svake sljedee kalendarske godine se jo po dvije godine ukljuuju u obraun7.

5) Pokretanje postupka za ostvarivanje prava na starosnu penziju

Prijevremena starosna penzija

2) Odreivanje visine prijevremene starosne penzije

Utvreni iznos prijevremene starosne penzije zadrava se i poslije navrenih

4) Odreivanje visine prijevremene starosne penzije osiguraniku eni u

62 godine i tri mjeseca ivota

Utvreni iznos prijevremene starosne penzije zadrava se i poslije navrenih

5) Pokretanje postupka za ostvarivanje prava na prijevremenu starosnu

2) Puna i djelimina invalidska penzija

na duinu penzijskog staa i navrene godine ivota u momentu nastanka

Godine ivota do kojih se moe stei pravo na invalidsku penziju ako je

Tabela 5. - Uslovi za sticanje prava na invalidsku penziju ako je invalidnost

Godine ivota prije ijeg navrenja se stie pravo

da penz. sta pokriva 1/3

64 godine i est mjeseci

da penz. sta pokriva 1/3

da penz. sta pokriva 1/3

65 godina i dva mjeseca

60 godina i tri mjeseca

da penz. sta pokriva 1/3

da penz. sta pokriva 1/3

65 godina i est mjeseci

da penz. sta pokriva 1/3

da penz. sta pokriva 1/3

61 godinu i tri mjeseca

da penz. sta pokriva 1/3

da penz. sta pokriva 1/3

66 godina i dva mjeseca

da penz. sta pokriva 1/3

da penz. sta pokriva 1/3

66 godina i est mjeseci

62 godine i tri mjeseca

da penz. sta pokriva 1/3

da penz. sta pokriva 1/3

da penz. sta pokriva 1/3

da penz. sta pokriva 1/3

63 godine i tri mjeseca

da penz. sta pokriva 1/3

da penz. sta pokriva 1/3

da penz. sta pokriva 1/3

da penz. sta pokriva 1/3

64 godine i tri mjeseca

da penz. sta pokriva 1/3