FRIEDRICH RATZEL

1) Prema Friedrichu Ratzelu geografska politika mora biti podreena nacionalnoj politici?
Ne.
2) Prema Friedrichu Ratzelu nacionalna politika mora biti podreena geografskoj politici?
Da.
3) Pojam lebensraum u geopolitiku uveo je:
Friedich Ratzel
4) Koji je cilj slijedio Friedrich Ratzel definirajui teoriju o dravi kao nadnacionalnom
organizmu?
Pokuao je da prevazie njemaku rascjepkanost, kao i politiko-teritorijalnu rascjepkanost
Evrope.
5) U razvoju politike geografije Friedrich Ratzel je bio pod uticajem:
Geografskog determinizma i socijalnog darvinizma.
6) Friedrich Ratzel je geoloku sintezu Karla Rittera zamijenio:
Biolokom sintezom iji su elementi krv i tlo.
7) Koji su elementi Ritterove geoloke sinteze a koji Ratzelove bioloke sinteze?
Elementi Ritterove geoloke sinteze: Zemlja i ljudi, a Ratzelove bioloke: Krv i tlo.
8) Ako za Friedricha Ratzela prostor nije obina fizika kategorija ve jedinstvo ivota i
prostora onda u ratzelovskom diskursu moemo govoriti o prostoru kao
ivotni prostor (lebensraum).
9)
a)
b)
c)
d)

ivotni prostor prema Friedrichu Ratzelu utjee na ovjeka etvorostruko:

Utjee na tijelo i duh pojedinaca koji ine narod,
Utjee na prostorno irenje naroda, u pogledu pravca i prostranstva,
irenje i izmjena prostornih odnosa djeluju na odranje, ublaavanje ili jaanje odreenih osobina
Vri dejstvo na unutranji sastav narodnog organizma svojim prirodnim bogatstvima i olakava ili
oteava saobraaj

10) Iz koje se proturjenosti prema Friedrichu Ratzelu javlja borba za prostor?

Iz protivrjenosti izmeu ogranienog prostora i uroene tenje ivih organizama da rastu.
(Nedostatak ivotnog prostora)
11) ivotni prostor prema Friedrichu Ratzelu mora zadovoljiti tri osnovne ivotne potrebe. Koje
su to potrebe?
Hrana, stanite i razmnoavanje.
12) Kako prema Friedrichu Ratzelu gubitak prostora utjee na narod?
Sa gubitkom prostora jedan narod izumire.
13) ta se prema Friedrichu Ratzelu deava sa narodima koji ne mogu da iskoriste svoj prostor?
Oni iezavaju.

14) Kako Friedrich Ratzel definira dravu?

Kao organizam privezan za tlo.
15) Osobine drave prema Friedrichu Ratzelu sastoje se od
kombinacije osobina naroda i osobina tla.
16) Koja dva faktora su prema Friedrichu Ratzelu esencijalna za konstituiranje drave, kljune
kategorije geografije?
Poloaj (die Lage) i prostor (der Raum). Ostale su istorijsko kretanje i granice.
17) Kroz koje faze razvoja prema Friedrichu Ratzelu prolazi drava (dravni organizam)?
Bioloki ciklus, mladost, zrelost, starost.
18) ta je prema Friedrichu Ratzelu uzrok propadanja neke drave?
Nepravilno shvatanje vrijednosti prostora.
19) Ratzelov ideal su drave u prirodnim granicama koje on naziva i
drave - kontinenti.
20) ta, prema Ratzelu, prouava politika geografija?
Vezu izmeu drave i njenog tla.

RUDOLF KJELLEN
1) Pojam geopolitike skovao je
Rudolf Kjellen
2) Definicija geopolitike po Rudolf Kjellenu?
Nauka o dravi kao geografskom organizmu ili pojavi u prostoru.
3) Koji od osnivaa geopolitike je pokuao stvoriti sistemsku nauku...o dravi ili politici?
Rudolf Kjellen
2

4) ta je prema Kjellenu predmet izuavanja geopolitike?

Drava kao teritorija (rajh).
5) ta je prema Kjellenu predmet izuavanja ekopolitike?
Ekonomska organizacija drave.
6) ta je prema Kjellenu predmet izuavanja demopolitike?
Istraivanje stanovnitva drave.
7) ta je prema Kjellenu predmet izuavanja sociopolitike?
Drava kao drutvo.
8) ta je prema Kjellenu predmet izuavanja kratopolitike?
Analizira strukturu vlasti i moi drave.
9) Pravac nauke o dravi koji izuava dravu kao teritorij Kjellen naziva
Geopolitika.
10) Svaki pravac nauke o dravi koju je razvijao Rudolf Kjellen prouava dravu po trolanoj
shemi. Koji su elementi te sheme?
Poloaj drave u odnosu na druge drave, oblik teritorije drave i veliina teritorije.
11) Navedite funkcije drave prema Rudolfu Kjellenu?
a. ekonomska (kao jezgro drave)
b. integrativna (objedinjavanje ljudi razliitih po nacionalnim, rasnim, religioznim i drugim
karakteristikama)
c. socijalna (objedinjavanje u jedno drutvo razliitih klasa, profesija i sl.)
d. upravna (u koju ubraja: administrativna, pravnu, finansijsku, poresku, i sl.)
12) ta se po Kjellenu podrazumjeva pod integrativnom funkcijom drave?
Objedinjavanje ljudi razliitih po nacionalnim, rasnim, religioznim i drugim karakteristikama.
13) ta se po Kjellenu podrazumjeva pod socijalnom funkcijom drave?
Objedinjavanje u jedno drutvo razliitih klasa, profesija i sl.
14) Koja funkcija drave prema Kjellenu predstavlja jezgro svake drave?
Ekonomska.
15) Rudolf Kjellen je bio rusofil i germanofob.
DA
NE
(obratno, bio je: germanofil i rusofob)
16) Prema Rudolfu Kjellenu zatitnica vedske od opasnosti s istoka bila je
Njemaka.

HALFORD MACKINDER
1. Savez izmeu Velike Britanije i SAD Halford Mekinder oznaava?
Midland Ocean Alliance
2. Koje drave prema Halfordu Mackinderu tvore Midland Ocean Alliance ?
SAD,VB, FRANCUSKA,KANADA (provjeriti za Francusku i Kanadu)
3. Protiv kojih drava bi prema Mackinderu trebalo da bude usmjereno djelovanje tzv.
Midland Ocean Alliance?
Njemake i Sovjetskog Saveza.
4. Midland Ocean Alliance je Mackinderov naziv za mogui savez izmeu Rusije i Njemake
DA
NE

5. Razdoblje u kojem su europska kolonijalna carstva nadmona regija, a pomorska sila

nadmoni tip sile Halford Mackinder naziva
a) predkolumbovsko doba
b) kolumbovsko doba
c) postkolumbovsko doba
6. Razdoblje u kojem je Heartland nadmona regija, a sile koje kontroliraju tu regiju nadmoni
tip sile Halford Mackinder naziva
a) predkolumbovsko doba
b) kolumbovsko doba
c) postkolumbovsko doba
7. Razdoblje u kojem su azijske stepe nadmona regija, a kopnena sila nadmoni tip sile Halford
Mackinder naziva
a) predkolumbovsko doba
b) kolumbovko doba
c) postkolumbovsko doba
8. Podruje koje obuhvata Evropu, Aziju i Afriku Halford Mackinder naziva:
a) Svjetskim otokom
b) Unutranjim polumjesecom
c) Rimlandom
d) Heartlandom
9. Mackinder je smatrao da nakon kolumbovskog doba nastupa svjetski politiki sistem ija je
karakteristika
a) otvorenost
b) zatvorenost
c) nita od navedenog
10. Kako glasi teorija Heartlanda Halforda Mackindera?
Ko vlada istonom evropom, kontrolie srce zemlje,
Ko vlada srcem zemlje, kontrolie ostrvo svijeta,
Ko vlada ostrvom svijeta, kontrolie svijet.
11. Navedite i objasnite jedan od kriterija za odreivanje Heartlanda prema Halfordu
Mackinderu!
Ko vlada Istonom Evropom, kontrolie Srce Zemlje,
Ko vlada Srcem Zemlje, kontrolie Svjetski Otok,
Ko vlada Ostrvom Svijeta, kontrolie svijet.
Istona Evropa je geopolitiki stoer, a srce zemlje i ostrvo svijeta su organske metafore kojima
Mackinder eli zainteresovati VB da zagospodati Istonom Evropom odnosno stoernim
podrujem. (miljenje 1)
Heartland je prema potrebama stratekog miljenja regija kojoj pod modernim uvjetima pomorske
sile nemaju pristup. (miljenje 2)
Kontinente Evroaziju i Afriku on naziva svjetsko ostrvo Unutranjost svjetskog ostrva koja je
teko dostupna s okeana nazvao je heartland (Rusija, Ural, Kazahstan, Mongolija) Obje Amerike,
Britaniju i Japan nazvao je ostrvski pojas. Heartland je nazvao stoer historije. (miljenje 3)

12. Jesu li heartland i pivot area u Mackinderovom uenju sinonimi ili se radi o razliitim
konceptima? Pojasnite Va odgovor!
Na talasima geografskog determinizma identificirao je stoerno podruje (pivot area) to je
sinonim za teritorij srca zemlje (heartland zone) koje se nalazi u istono centralnoj Evropi nad
kojim bi kontrola bila neka vrsta arobnog tapia za dominaciju svijetom. (miljenje 1)
Heartland i pivot area nisu sinonimi; iz razloga to pivot area se moe kretati, odnosno biti u
razliitim dijelovima svijeta dok Heartland ili srce zemlje se odnosi na Istonu Europu i
predstavlja stalnu kategoriju za kontrolisanje ostrva svijeta, odnosno itavog svijeta. (miljenje 2)
13. ta je, prema Halfordu Mackinderu, trebao biti cilj saveznika na Konferenciji u Versaju u
pogledu odnosa prema prostoru Heartlanda?
Podjela heartlanda izmeu brojnih nezavisnih nacija koji ne smiju nikad pasti pod okrilje
Njemake ili Rusije. Stvoriti tampon zonu izmeu Njemake i Rusije.
14. Koja ruska geopolitika kola je ostvarila utjecaj na oblikovanje Mackinderove teorije
Heartlanda?
Ruski Evroazijci.
15. Iz kojeg razloga je, prema Halfordu Mackinderu, tokom povijesti prostor Heartlanda bio
siguran?
Jer je bio nedostupan za pomorski saobraaj.

16. Kako glasi Mackinderova euroazijska strategija?

a. ko vlada Evroazijom, vlada srcem kopna (Heartlandom)
b. ko vlada heartlandom, vlada ostrvskim pojasom (World islandom)
c. ko vlada ostrvskim pojasom taj vlada svjetskim akvatorijom, vlada svijetom.
17. Koja drava je po Mackinderovom miljenju predodreena da vlada svijetom?
Rusija.
18. Prema Halfordu Mackinderu svijet pokree mo, a mo u konanici stoji na organiziranoj
ljudskoj snazi.
DA
NE
19. Prema Halfordu Mackinderu svijet pokree mo, a mo u konanici stoji na snazi novca.
DA
NE
20. U svom razmatranju moi Halford Mackinder preferira
a) industrijsku
b) ljudsku
c) trgovinsku
21. Halford Mackinder je na polju globalne ekonomije zastupao
Protekcionistiki imperijalizam.
22. Halford Mackinder je na polju globalne strategije zastupao
6

Trgovinski rat.
23. Halford Mackinder je na polju globalne politike zastupao
Bioloki imperijalizam.
24. Kako glasi Mackinderov euroazijski triptih?
Ko vlada Istonom Evropom, kontrolie Srce Zemlje,
Ko vlada Srcem Zemlje, kontrolie Svjetski Otok,
Ko vlada Ostrvom Svijeta, kontrolie svijet.
25. Za iju geopolitiku teoriju se smatra da predstavlja kodifikaciju Velike igre?
Za Halford Mackinderovu model srca zemlje.

ALFRED THAYER MAHAN

1) Koja vrsta moi je prema amerikom admiralu Mahanu klju za ekspanziju?
Pomorska sila.
2) Na koji element prostornog miljenja u njemakoj geopolitici izmeu dva svjetska rata je
znaajno utjecalo uenje A. T. Maana?
Na razvoj teorije o panregionalizmu.
3) Na geopolitiku koje drave je formativno utjecalo uenje A. T. Mahana?
Njemake, posebno na razvoj teorije o panregionalizmu.
4) Kontinentalnoj tezi amerikog manifest destiny suprotstavio se jedan ameriki geostrateg.
Koji je to geostrateg bio i koju je tezu zastupao?
A. T. Mahan, naglasio je pomorski imperijalizam SAD kao manifest sudbinske predodreenosti
globalnim poloajem, duinom obalskih linija, lukama i njihovim hinterlandom.
5) Koji se ameriki geostrateg smatra jednim od prvih ideologa novog svjetskog poretka?
A.T.Mahan
6) Prema A.T. Mehenu najvanija drava sjeverne polulopte bila je:
Rusija.
7) Admiral Mahan mislilac je koji izuava?
Maritimnu silu.

8) Koji ameriki geostrateg je potkraj 19. stoljea osnaio ideju o maritimnoj sili i preokrenuo
ameriko izolacionistiko shvaanje gradei put transpacifikoj i istonoazijskoj ekspanziji
SAD?
Alfred Tayer Mahan.

KARL HAUSHOFER
1) Haushoferova panideja predstavlja kodifikaciju Velike igre.
Ne.
2) Koju novu formu politike organizacije svijeta je predviao Karl Haushofer?
a) prirodne granice
b) Lebensraum
c) Autarkiju
d) panoblasti
3) Koji geopolitiar je definirao geopolitiku kao umjee i vjetinu koritenja geografskih znanja
u politikoj strategiji drave?
Karl Haushofer.
4) Prema Karlu Haushoferu dravu sa gledita prostora prouava koja disciplina?
politika geografija.
5) Prema Karlu Haushoferu prostor sa gledita drave prouava koja disciplina?
Geopolitika.
6) Prema Haushoferu cilj geopolitike je primjena nauke u traenju pravaca
politikog kursa drave i ona lei u osnovama priprema za politike akcije.
7) Zbog ega je prema Haushoferovom miljenju strategija Njemake do Prvog svjetskog rata
bila pogrena?
Zato to njen industrijski i demografski razvoj nije pratio teritojalni razvoj.
8) U emu se sastojao njemaki plan prodora na Istok, osmiljen unutar Instituta za geopolitiku
kojeg je osnovao Karl Haushofer? Zaokrui taan odgovor.
a) U stvaranju jednog dravnog bloka, koji e u centru imati veliki germanski rajh.
b) Obrazlaganje politike Njemacke u pravcu istoka,
c) Radi ostvarivanja zivotnog prostora, nametanje hegemonije Njemacke u Istocnoj Evropi,

d) Obrazlaganje pravednog karaktera te doktrine za uspostavljanje svjetskog poretka na celu sa

Njemackom
9) U koja tri pravca je bila usmjerena nauna djelatnost Instituta za geopolitiku kojeg je
izmeu dva svjetska rata osnovao Karl Haushofer?
a. obrazlaganje spoljanje politike Njemake u pravcu prodora na istok ka Rusiji, Ukrajini i Bliskom
Istoku radi osvajanja ivotnog prostora (lebensraum),
b. nametanje hegemonije Njemake u centralnoj i istonoj Evropi sastavljenoj od dijelova drava
razbijenih na Versajskoj konferenciji,
c. obrazlaganje pravednog karaktera te doktrine, za uspostavljanje hiljadugodinjeg (tj. vjenog)
svjetskog poretka, na elu sa Njemakom.
10) Koje drave je obuhvatao Haushoferov plan za veliki kontinentalni evroazijski savez?
Frankistika panija, hitlerovska Njemaka, boljevika Rusija, imperatorski Japan, Petenove
Francuske i faistike Italije. (miljenje 1)
Njemaku i Rusiju (miljenje 2)
11) Haushofer je smatrao da je potrebno stvoriti veliki evroazijski kontinentalni savez protiv
kojih drava?
Velike Britanije i SAD.
12) Kojeg geopolitiara je Dervent Vitlesej smatrao alter egom njemake geopolitike?
Karla Haushofera.
13) Koja je panoblast prema Haushoferu pomona dok Njemaka ne steke dovoljno moi da
zagospodari tim regionom?
Panrusija (sa dominacijom SSSR i Indije)
14) Koji geopolitiar razlikuje politiku geografiju koja razmatra dravu pod uglom prostora
od geopolitike koja prouava prostor sa gledita drave?
Karl Haushofer.

KLAUS DODS
1) Zaokruite geopolitike elemente koji su prema Klausu Doddsu bili karakteristini za
administraciju Billa Klintona (1993-2001)
a) Globalizacija
b) Vojna mo
c) Informaticka mo
d) Preempcija
e) Preventivna
f) Meunarodno pravo
g) Multilateralizam
h) Unilateralizam
i) Globalni rat protiv terorizma
2) Zaokruite geopolitike elemente koji su prema Klausu Doddsu bili karakteristini za
administraciju Georga Busha mlaeg
a) Globalizacija
b) Informaticka mo
c) Preventiva
d) Meunarodno pravo
e) Multilateralizam
f) Unilateralizam
g) Globalni rat protiv terorizma
3) Geopolitiki elementi koji su prema Klausu Dodsu bili karakteristini za administraciju
Billa Clintona?
Pragmatini internacionalizam, Selektivni multilateralizam i enlargement.
4) Elaborirajte odnos izmeu geopolitike i civilizacije (Klaus Dodds Geopolitika)?
5) Prema Klausu Doddsu utemeljenju geopolitike kao posebne discipline doprinijela su tri
faktora. Navedite i pojasnite te faktore!
1. Ekonomski nacionalizam i trgovinski protekcionizam - bili su u usponu dok su imperijalne
evropske drave kao V.B. i Francuska muile kako da pristupe svjetskoj ekonomiji koja se mjeala
i sve vie povezivala. Uspon SAD kao trgovake sile poveao je nelagodu tih evropskih sila.
2. Imperijalne sile su u drugoj polovini XIX st. agresivno teile osvajanju novih teritorija u Africi i
drugdje i

10

3. Razvoj univerziteta i stvaranje geografije kao naune discipline pruilo je naunicimma nove
mogunosti da predaju i istrauju taj predmet.

6) Klaus Dodds istie da je Haushofer smatrao da je za napredak Njemake potrebno da

njezino vodstvo ozbiljno razmotri pet elemenata koji su od sutinskog znaaja za svaku
dravu koja eli postati svjetska sila. Koji su to elementi?
1. Fiziki poloaj,
2. resursi,
3. teritorija,
4. morfologija i
5. stanovnitvo.
7) Koja je drava prema Klausu Doddsu predstavljala Prvi svijet tokom Hladnog rata?
SAD
8) Koja je drava prema Klausu Doddsu predstavljala Drugi svijet tokom Hladnog rata?
Sovjetski Savez
9) Koju je funkciju prema Klausu Doddsu imao termin Trei svijet tokom Hladnog rata?
Omoguio je da se u politiku geografiju hladnog rata uvede trolana podjela svijeta u kojoj su
SAD kao prvi svijet, a Sovjetski savez kao drugi svijet bore za prevlast.
10) Djelo jednog amerikog geostratega je prema Klasusu Doddsu ostvarilo znaajan utjecaj na
oblikovanje njemake geopolitike misli 20-tih i 30-tih godina XX. stoljea. O kojem se
geostrategu i djelu radi?
Thomas Mahan, Uticaj pomorske sile na istoriju.

11

NICHOLAS JOHN SPYKMAN

1) U cilju spreavanja njemake dominacije u Evroaziji tokom Drugog svjetskog rata Spykman
je smatrao da je potrebno da Sjedinjenje Drave uspostave stoernu vezu sa:
a) Francuskom
b) Rusijom
c) Kinom
d) Korejom
e) Velikom Britanijom
f) panijom
2) Koji savez je prema Spykmanu mogao da odvrati Njemaku od osvajanja prevlasti nad
svjetskim ostrvom?
Savez izmeu angloamerike pomorske sile i ruske kopnene sile.
3) Koje drave Nicholas Spykman ukljuuje u Rimland?
Zapadna Evropa, Turska, Pakistan, Afganistan, Irak, Iran i Koreja.
4) Ameriki geopolitiar Nicholas Spykman euroazijskoj strategiji Halforda Mackindera o
vanosti Heatlandu suprotstavio je svoju teoriju Rimlanda prema kojoj:
a) Ko vlada Rimlandom (obodom) taj vlada Euroazijom
b) Ko vlada Euroazijom taj odreuje sudbinu svijeta
5) Geopolitike ideje Nicholasa Spykmana bile su osnov jedne amerike strategije primjenjene
u Hladnom ratu. Koja je to strategija?
Strategija okruenja (containment)
6) Geopolitike ideje Nicholasa Spykmana bile su osnov amerike strategije containmenta
tokom Hladnog rata. Na koji nain je ta strategija realizirana u zoni Rimlanda?
Ova ideja je rezultirala paktomanijom u zoni rimlanda NATO u Evropi, CENTO u zapadnoj
Aziji, SEATO u jugoistonoj Aziji i ANZUS na Pacifiku.
7) Kako se Spykmanov Rimland naziva u Mackinderovoj geopolitikoj teoriji?
Inner Crescent (unutranji polumjesec)
8) Nicholas Spykman je napisao knjigu:
A. Geografija mira
B. Geografija rata
C. Geografija Rimlanda
D. Geografija kopnene sile
9) Nicholas Spykman je svijet vidio kao rezultantu tri velika centra svjetske moi. Kao etvrtu
svjetsku mogunost (centar moi), ukoliko bi se razvila, vidio je:
Indiju.

12

10) Koji ameriki geopolitiar se svojom teorijom suprotstavio tvrdnji Halforda Mackindera da
osnovni geopolitiki i geostrateki znaaj ima centralni dio euroazijskog kopna i kako je
definirao svoje teze?
Mackinderovoj teoriji se suprotstavio ameriki geopolitiar Nicholas Spykman smatrajui da
kljuni znaaj za kontrolu svijeta ima euroazijski Rimland. Tu svoju teoriju je izrazio na slijedei
nain: Ko vlada Rimlandom (obodom) taj vlada Euroazijom; Ko vlada Euroazijom taj odreuje
sudbinu svijeta.
11) Tvorac teorije Rimlanda zove se
Nicholas John Spykman.
12) Znaaj rubnog dijela Evroazije u svojoj geopolitikoj teoriji je isticao:
Spykman.
13) Po miljenju Nikolasa Spajkmena osnovni geopolitiki i geostrateki znaaj nema centralni
dio euroazijskog kopna (hartland), nego Rimland (obod).

JOSEPH NYEU
1) Koji je prema Josephu Nyeu sistemski uzrok Drugog svjetskog rata?
Nedovreni posao Prvog svjetskog rata.
2) Koji su prema Josephu Nyeu unutranji uzroci Drugog svjetskog rata?
Velika depresija (ekonomski kolaps), klasne podjele i ideoloki sukobi zapadnih demokratija,
politika izolacionizma koje su vodile SAD.
3) Prema Josephu Nyu u sistemske uzroke Hladnog rata spadaju:
A. Drugi svjetski rat
B. Staljinova paranoja
C. Trumanov strah od izolacionizma SAD
D. Smanjenje komunikacije i ideoloki procesi
E. Bipolarnost
F. Multipolarnost

GEAROID O'TUATHAIL

13

2) Zbog ega je prema Gearoidu Tuathilu koncept civilizacija Samuela Huntingtona prepun
kontradikcija?
Zato sto su civilizacije analitike rukotvorevine koje nisu utemeljene na stvarnosti. Civilizacije se
oito mijenjaju i preklapaju, uzdiu i propadaju, dijele i spajaju. Time eli potvrditi da i ako su
razdjeljnice izmeu njih rijetko otre, one su stvarne ali ako su razdjeljnice rijetko otre, tada to
ponitava njegove tvrdnje o linijama, sukobima i razapetim zemljama. Cijela radnja o
sukobljavanju izvornih razliitosti neutemeljena je ako se civilizacije ne mogu razlikovati jedna od
druge. Takoer on nije ni siguran koliko ih ima (civilizacija).
3) Koje su prema Gearoidu O'Tuathailu bile namjere vanjske politike Mihaila Gorbaova?
Gorbaova vanjska politika bila je radikalna i namjerno oblikovana tako da uskrati Reganovoj
administraciji nametnuti imid neprijatelja i Sovjetskog Saveza kao carstva zla. Lansirajui
politiku otvorenosti (Glasnost) u sovjetskom drutvu 1986. Gorbaov je zapoeo radikalno
restruktuiranje i obnovu (Perestrojka) Sovjetskog Saveza temeljene na moderniziranim i
humanijim komunistikim principima. Proglaivi kako niti jedna zemlja ne posjeduje monopol
nad istinom signalizirao je kraj Brenjevljeve doktrine kao vodeeg geopolitikog principa u
odnosima SSSR-a s komunistikim reimima Istone Europe. Dok je njegov pokuaj za spasom
komunistikog sustava i Sovjetskog Carstva propao, njegov novi nain politikog razmisljanja u
sovjetskoj vanjskoj politici pomogao je u potkopavanju hladnoratovskog geopolitikog diskursa.
4) ta Gearoid O'Tuathail podrazumjeva pod eljeznim trokutom?
eljezni trokut podrazumjeva spajanje vojne, ekonomske i politike moi, ali zahtjeva i ideoloku
mo koja bi trebala racionalizirati ovakvu ogromnu razinu potronje.
5) Prema Gerardu Toalu izlaganje Halforda Mackindera pred Kraljevskim geografskim
drutvom 1904. godine vano je za geopolitiku iz tri razloga. Navedite i pojasnite te razloge!
Vano je zbog:
1) Dobrog pogleda na svijet
2) Zbog podjele svijeta u velika povezana podruja
3) Zbog uvoenja prie o uticaju geografskih uvjeta na povijest i politiku.
Te tri inovacije pomogle su u definiranju geopolitike kao posebne narativne forme uzimajui u
obzir uticaj i znaaj koji je ona kasnije dobila.
Kao prvo, iako se ne koristi pojmom geopolitike, Mekinderov esej otkriva geopolitiku kao novu
povezanu perspektivu koja prouava svijet kao zatvoren politiki prostor.
Drugo, Mekinderov tekst znaajan je zbog karte prirodna sjedita moci i uvoenja natjecanja u
etiketiranju ogromnih svjetskih teritorija jednoznanim identitetima.
Tree, Mekinderovo je obraanje zapameno zbog pretjerane prie koju pria o geografskoj
uzronosti povijesti. U sreditu te prie nalazi se veza izmeu fizike geografije i tehnologije
transporta.
6) OTuathail govorei o tipologiji geopolitikih diskursa razlikuje popularnu, praktinu i
formalnu geopolitiku. Tri tipa geopolitikih diskursa:

14

- Praktina geopolitika odnosi se na prie kojima se koriste tvorci javnih politika i politiari u
stvarnoj praksi vanjske politike. Javni oblici ovakvih pria - u govorima i javnim istupima - sirov
su materijal praktine geopolitike.
- Popularna geopolitika ili geopolitika logika identiteta i razliitosti koja proima razna
oitovanja popularne kulture od vizuelnih medija do revija i romana.
- Formalna geopolitika (Formalna geopolitika odnosi se na napredne geopolitike teorije i vizije
stvorene od strane intelektualaca i dravnika.)
7) Koji su glavni akteri u praktinoj geopolitici?
Politike voe i donositelji vanjskopolitikih odluka, koji se bave praktinim kreiranjem
vanjske politike.
8)
a.
b.
c.

Koje tri dimenzije kritike geopolitike razlikujemo kod O'Tuathaila?

Dekompozicija geopolitikih tradicija
Dekompozicija savremenih diskursa
Istraivanje sutinskog znaenja pojmova kao to su mjesto i politika

9) Dekompozicija geopolitikih tradicija predstavlja

jednu od dimenzija kritike geopolitike

PHILIPPE MOREAU DEFARGES

15

1) Prema Defargesu klasina geopolitika poistovjeuje bogatstvo i mo sa sposobnou

proizvodnje novih vrijednosti.
NE
2) Prema Defargesu u XXI. stoljeu bogatstvo i mo jedne drave proizilaze iz posjedovanje
prostora.
NE
3) Geopolitika koja je prema Defargesu oblikovana teorijom haosa naziva se
Mikrogeopolitika
4) Prema Defargesu, ,,kraj teritorija je proces koji oznaavamo terminom:
a)
postteritorij
b)
postteritorijalnost
c)
deteritorijalizacija
d)
virtualizacija
5) Philippe Moreau Defarges definira geopolitiku kao odnos izmeu prostora i:
a) Drave
b) Politike
c) Stanovnitva
6) Koji rat se prema Defargesu oznaava sukobom za Heartland?
Drugi svjetski rat.
7) Koji suvremeni ameriki geopolitiar po miljenju Defargesa koristi mackinderovski pristup
u promiljanju svjetske politike?
Nicholas Spykman.
8) ta je sutina geopolitike ideje Mitteleurope prema Defargesu?
Da pobjedonosna Njemaka treba oko sebe i pod svojim vodstvom izgraditi gospodarski blok,
treba imati vlastiti prostor u srcu Evrope koji e joj osigurati potrebne resurse... da bi carstvo bilo
samodostatno mora imati na svom tlu nune sirovine, a prije svega naftu, pak Njemaku u
nastojanju osvajanja Rusije (Kavkaza) radi nafte gubi kod Staljingrada, tako da Njemaka poslije
drugog svjetskog rata moe samo sanjati o HEGEMONIJI NAD SREDNJOM I ISTONOM
EUROPOM.

ZBIGNIEW BRZEZINSKI
1) Ukratko pojasnite u kojim bi uvjetima prema Brzezinskom SAD bile supersila minus, a u
kojima supersila plus!
U uvjetima sprovoenja svoje hegemonije SAD e biti supersila plus ako se opredjele za liderstvo
(predvodnitvo) temeljeno na meunarodnom konsenzusu, a ako se SAD odpredjeli za prodornu

16

dominaciju temeljenu na sili to bi zahtjevalo jo vee troenje amerike sile, SAD e biti supersila
minus.
2) Koja su dva osnovna koraka prema Zbigniewu Brzezinskom neophodna pri formuliranju
amerike geostrategije u dugoronom ostvarivanju geopolitikih interesa u prostoru
Euroazije?
a. Treba identifikovati geostrateke dinamine evroazijske drave koje bi imale snage da izazovu
potencijalno znaajan pomak u meunarodnoj distribuciji moi i otrkiti kljune spoljne ciljeve
njihovih respektivnih politikih elita i mogue posljedice njihovog pokuaja da ih postignu; i treba
tano utvrditi koje su geopolitiki kritine evroazijske drave iji poloaj i/ili postojanje ima
katalitike posljedice na aktivnije geostrateke igrae ili na regionalne uslove;
b. SAD treba da formuliu posebnu politiku koja bi stvarala protivteu, kooptirala i/ili kontrolisala
sada pomenute drave, i tako sauvala i unapreivala svoje vitalne interese, kao i da postave
daleko obuhvatniju geostrategiju koja na globalnom nivou uspostavlja meusobnu povezanost
specifinih amerikih politika.
3) ta Zbigniew Brzezinski podrazumjeva pod aktivnim geostratekim igraima?
Geostrateki igrai su one drave koje imaju sposobnost i nacionalne snage da svoju mo i utjecaj
sprovedu i van svojih granica kako bi promjenile postojee geopolitiko stanje u mjeri koja pogaa
amerike nacionalne interese.
4) ta Zbigniew Brzezinski podrazumjeva pod geopolitikim stoerima?
Drave iji se znaaj ne izvodi iz njihove moi i motivacije ve prije iz njihovog poloaja
Zbigniew Brzezinski naziva geopolitikim stoerima.
5) U kojem djelu Zbigniew Brzezinski reaktivira Evroaziju kao svjetski panregion vitalan za
ameriki nacionalni interes?
Velika ahovska tabla.
6) Kinesko ruska koalicije predstavlja prema miljenju Zbigniewa Brzezinskog jednu od
najkonsekventnijih koalicija koja bi mogla da ugrozi dominaciju Sjedinjenih Drava na
evroazijskoj ahovskoj ploi.
Ne.
7) Prema Brzezinskom osnovni mehanizam za sprovoenje amerikih interesa u evropskom
prostoru predstavlja
NATO.
8) Prema Brzezinskom geostrategija podrazumjeva strateki menadment
Geopolitikih interesa.
9) Brzezinski smatra da je kljuno geopolitiko pitanje danas koji je dio Evroazije kljuan za
dominaciju nad kontinentom te se shodno tome geopolitiari sve vie bave regionalnom
dimenzijom geopolitike u tom podruju
Ne.
10) Koju zemlju Zbigniew Brzezinski oznaava kao umirovljenog geostratekog igraa?
17

Veliku Britaniju.
11) Prema Brzezinskom najznaajnija zemlja jugoistone Azije, a koja ne predstavlja
geostratekog igraa jeste
Indonezija.
12) Koja zemlja po miljenju Brzezinskog predstavlja kontrateu Rusiji na Kavkazu i juni
oslonac NATO-a?
Turska.
13) Potencijalno najopasnijim scenarijom za ugroavanje amerike pozicije u Euroaziji
Zbigniew Brzezinski smatra stvaranje tzv. antihegemonistike koalicije koju bi inile:
Rusija, Kina i Iran.
14) Brzezinski smatra da NATO nije osnovni mehanizam za sprovoenje amerikog interesa u
evropskim stvarima nego je to Zapadnoevropska unija
Ne.
15) Brzezinski na politikoj mapi Evroazije definira pet gestratekih igraa. To su:
Francuska, Rusija, Njemaka, Kina i Indija.
16) Pored eventualne antihegemonistike koalicije koja bi ugrozila ameriku poziciju u
Evroaziji Brzezinski smatra da bi konsekventnija prijetnja po nacionalne interese SAD na
evroazijskoj ahovskoj ploi mogla biti
a) Kinesko japanska osovina
b) Kinesko ruska osovina
c) Kinesko turska osovina
d) Rusko turska osovina
17) Drave iji se znaaj ne izvodi iz njihove moi i motivacije ve prije iz njihovog poloaja
Zbigniew Brzezinski naziva
Geopolitiki stoeri.
18) Zbigniew Brzezinski definira geostrategiju kao
Strateki menadment geopolitikih interesa.
19) Velika ahovska tabla kako je odreuje Zbigniew Brzezinski protee se od
Lisabona u Portugalu (naziv drave) do Vladivostoka (naziv grada) u Rusiji (naziv drave).
20) Koje drave su prema Zbigniewu Brzezinskom kljuni i dinamiki geostrateki igrai na
krajnjem zapadu Euroazije?
Njemaka i Francuska.
21) Koja velika ekonomska sila i, prema Zbigniewu Brzezinskom, jedna od nesumljivih glavnih
sila u svjetskim poslovima pozicionirana na istonoj periferiji Euroazije ne predstavlja
geostratekog igraa?
Japan.

18

22) Konceptualna shema Euroazije Zbigniewa Brzezinskog identina je shemama dvaju

geopolitiara iz proteklog stoljea, koji se smatraju i osnivaima geopolitike? Koji su to
geopolitiari?
Mackinder i Spykman.
23) Koja drava po miljenju Zbigniewa Brzezinskog ima geostrateki plan Evrope
koji se bitno razlikuje od amerikog plana?
Francuska.

JOHN AGNEW
1) John Agnew dijeli geopolitiku imaginaciju na tri doba geopolitike. Objasnite
civilizacijsku geopolitiku, udomaenu i ideoloku.
1) Civilizacijska geopolitika je razdoblje od kraja 18 do kraja 19 st. To je bio geopolitiki diskurs
aristokratskih i konzervativnih buroaskih drava zabrinutih zbog rastueg nacionalizma koji je
rasplamsala Francuska revolucija i nastajue klasne svijesti iji je razvoj uzrokovala industrijska
revolucija. Civilizacijska geopolitika je zamiljala svijet ustorojen civilizacijskom hijerarhijom, u
kojemu najnaprednije i najnadmonije drave imaju civilizacijsku misiju da vladaju nad
barbarskijim i divljijim dijelovima svijeta

19

2) Udomaena geopolitika se povezuje s razdobljem meuimperijalnog suparnitva od 1875 do

1945 god. Toj epohi je svojstveno udomaivanje praksi imperijalizma i teritorijalnog
ekspanzionizma suparikih drava. Znanost, osobito biologija, ali i geografija i rasizmom
obojena etnografija, zazivala se kao opravdanje za imperijalnu dominaciju i agresivan militarizam.
3) Ideoloka geopolitika povezuje se s epohom hladnoratovskog suparnitva izmeu SAD i SSSRa. U toj emi je svijet podjeljen na antagonistike blokove, a izmeu njih je Trei svijet kao
poprite nadmetanja i delegiranih ratova.

2) Objasnite jedno od etiri naela moderne geopolitike imaginacije prema Johnu Agnewu!
a) Razvoj globalne vizije koja je omoguila promatranje svijeta kao jedinstvene cjeline i potom
njegovu podjelu na hijerarhiju razliitih mjesta to je istisnulo teoloke kozmologije.
b) Preobrazba vremena u prostor kao geopolitika ontologija ustrojila je svijet u zaostale i moderne
regije, mjestima se daje vanost a relativne razlike postaju apsolutne.
c) Dravocentrina ontologija koja polazi od pretpostavki da je svijet sastavljen od drava koje
obnaaju mo nad blokovima prostora (teritorijalna zamka).
d) Pretpostavka da je meudravnom sistemu svojstveno stanje bezvlaa, dominantne drave
akumuliraju mo razliitom brzinom i bore se za prevlast.
3) Koje svjetske poretke razlikujemo prema periodizaciji globalnih odnosa koju su definirali
Agnew i Corbridge?
Evropska koncepcija (1815-75), Britanski geopolitiki poredak (1875-1945) i Bipolarni poredak
supersila (1945-1990).

BILL KLINTON
1) Amerika Geopolitika prema postdejtonskoj BiH u vrijeme administracije Billa Clintona se
realizirala preko geopolitikog trijumvirata koji je predstavljao kombinaciju pragmatinog
intervencionalizma, selektivnog multilaterizma i enlargementa. ta se podrazumjeva pod
selektivnim multilaterizmom?
Selektivni multilateralizam je jasno isijavanje moi SAD-a preko institucija meunarodnog
poretka, koje, ako ne potuju volju Washingtona, suoavaju se sa posljedicama, npr, ostaju bez
Amerike finansijske participacije. Na poetku prvog Clintonovog mandata Administracija je
razvijala obostrani multilateralizam tipa, SAD podri UN, a UN zauzvrat osiguraju diplomatski
konsenzus za Amerike operacije, npr. protiv Iraka, ili SAD osigura finansijsku i logistiku
konstrukciju za mirovne operacije, a UN poalje trupe u konfliktni regiona. Meutim, uskoro je

20

multilateralizam selekcioniran, jer neke zemlje su svoje uee u mirovnim misijama slanjem
kopnenih trupa u krizno podruje, uslovili i americkim zemaljskim ueem, pa su ti
neprihvatljivi limiti ojaali uvjerenje Administracije da SAD uvijek odreuju "pravila igre", to je
dolo i do izraaja u efektuiranju Bosanske krize.
2) Amerika geopolitika prema postdejtonskoj Bosni i Hercegovini u vrijeme administracije
Billa Clintona realizirala se preko geopolitikog trijumvirata koji je predstavljao
kombinaciju pragmatinog internacionalizma, selektivnog multilateralizma i enlargementa.
ta se podrazumjeva pod enlargementom?
Enlargment je glavni geostrategijski kocept Clintonove administracije. Njegov idejni tvorac je
Clintonov savjetnik za nacionalnu sigurnost Antony Lake, koji e ga promovirati u 1993. god.
Enlargment (irenje) je s onu stranu containmenta (zatvaranja) i okree ameriku strategiju ka
prostornom proirivanju i konsolidaciji slobodne zajednice trine demokratije. Prema ovom
koceptu privilegovane zone irenja i konsolidacije su zone amerikog stratekog interesa kao to
su srce demokratije u Sjevernoj Americi, Europi i Japanu, drave koje posjeduju nuklearno
naoruanje i drave koje imaju potencijal za stvaranje izbjeglikih kriza koje mogu opteretiti SAD
ili saveznike drave.
3)

Amerika geopolitika prema postdejtonskoj BiH u vrijeme administracije Billa Klintona

realizirala se preko geopolitikog trijumvirata koji je predstavljao kombinaciju pragmatinog
internacionalizma, selektivnog multilateralizma i enlargementa. ta se podrazumijeva pod
pragmatinim internacionalizmom?
Pragmatini internacionalizam je kao termin u decembru 1994. prvi put upotrijebio tadanji ameriki
ambasador u paniji Richard N. Gardner, kvalifikujui tom sintagmom meunarodnu politiku
predsjednika Clintona kao trei put izmeu izolacionizma i globalnog unitaleralizma, to
praktino predstavlja dinamino liderstvo SAD-a u prioritetnim pitanjima meunarodnih odnosa.
4) Koja su dva geopolitika diskursa, nastala za vrijeme vladavine administracije Billa
Clintona, imala znaajan utjecaj na viziju geopolitike 21. stoljea?
1. Pria o Sukobu Civilizacija Samuela P. Huntingtona
2. Izjava o Naelima od grupe pod nazivom Project for a New American Century

MIRKO GRI
1) Prema Mirku Griu predmet geopolitike moe se sagledati kroz tri tematska kruga. Kroz
koja tri tematska kruga je mogue sagledati predmet geopolitike? To su
1. Drava i njeni strukturni elementi,
2.Stanovnitvo u svim aspektima rasna, etnika, demografska, konfesionalna, socijalna i
profesionalna struktura,
3. Teritorija fiziki prostor ispunjen prirodnim i antropogenim pojavama i objektima.
2) Mirko Gri u savremenoj geopolitici izdvaja tri analitike dimenzije. Koje analitike
dimenzije je mogue izdvojiti u savremenoj geopolitici? To su:

21

1.politicku i vojnostratesku
2.ekonomsku
3. kulturno-istorijsku
3) Koja etiri principa militantne geopolitike doktrine nacistike Njemake navodi Mirko
Gri?
a)
ivotni prostor (germanskog imperijalizma)
b)
krv i tlo (germanske vie rase)
c)
prirodne granice (Treeg rajha)
d)
Panoblasti (novog svjetskog poretka na elu sa Njemakom)

Peter Taylor i John O'Loughlin

1)

Peter Taylor i John O'Loughlin geopolitiku akademskih krugova nazivaju

Formalnom geopolitikom.
2) Peter Taylor i John O'Loughlin geopolitiku aktivnih politiara nazivaju
Praktinom geopolitikom.
3) ta Peter Taylor i John O'Loughlin podrazumjevaju pod praktinom geopolitikom?
Geopolitiku aktivnih politiara.
4) ta Peter Taylor i John O'Loughlin podrazumjevaju pod formalnom geopolitikom
Geopolitiku akademskih krugova

22

5) Koja geopolitika je prema Peteru Tayloru i Johnu O'Loughlinu antipod geopolitici

konflikata i geostrategiji?
Negeopolitika, koja se jo naziva i geopolitika mira.
6) Prema Peteru Tayloru iza svakog opeg geopolitikog modela postoji konkretan sluaj iz
kojeg je izveden. O kojem se konkretnom sluaju radi kod modela srca zemlje Halforda
Mackindera?
Great game Velika igra.
7)
a)
b)
c)
d)

iju geopolitiku teoriju Peter Taylor opisuje kao kodifikaciju i globalizaciju Velike igre
Nicholasa Spykmana
Isaiaha Bowmana
Halforda Mackindera
Karla Haushofera

JAMES SIDEWAY
1. Zbog ega James Sidway smatra da su zapadne geopolitike logike kolonijalne?
Jer su zasnovane na epohi kolonijalnog istraivanja iz doba prikupljanja injenica i jednako su
arogantne kao i ta epoha, po svojoj klasifikaciji naroda i mjesta, koja se zatim pretvara u
hijerarhiju od civiliziranog do neciviliziranog, pri emu su prvi (koji se takoe tako odreuju i sa
rasnog aspekta) prirodni lideri, ili najrazvijeniji, slobodniji ili napredniji.
2. Zbog ega James Sidway smatra da su zapadne geopolitike logike kolonizirajue?
Jer se ire i zahvataju i druge, naizgled daleke oblasti znanja i drutvenih i kulturnih aktivnosti.
Sve od naunih debata do umjetnosti i filma postaje zahvaeno geopolitikom i pokazuje tragove
njenog irenja.

DERVENT VITLESEY
1. Kojih pet shvatanja prostora je prema Vitleseju bilo prisutno u njemakoj geopolitici izmeu
dva svjetska rata?
1) autarkija,
2) lebensraum,
3) granice,
4) kopnene i pomorske sile
5) panregioni
2. Polaganje prava na Lebensraum o kojem su govorili njemaki nacisitiki geopolitiari
poivalo je prema Vitleseju na jednoj injenici i jednoj teoriji. Koja je to injenica i teorija?
Ta injenica je: razliit porast stanovnitva meu nacijama, a teorija je: drava je organizam
podloan biolokim zakonima. Zakljuak ove teorije je da se mlada i napredna drava mora iriti.
3. Dervent Vitlesej smatra da je geopolitika proizvod vojne misli.
DA
NE

23

4. Kojeg geopolitiara je Dervent Vitlesej smatrao alter egom njemake geopolitike?

Karla Haushoffera.
5. Dervent Vitlesej smatra da je geopolitika proizvod vojne misli.
DA

WAYNE BERT
1. Iz koje dvije promjenjive varijable je prema Waynu Bertu izvedena procjena ugroenosti
amerikog nacionalnog interesa u Bosni i Hercegovini?
Sigurnosni i humanitarni interes.

AVIJUCKI
1) Koja evropska zemlje prema Avijuckom preferira ideju Evrope nacija?
a) Njemaka
b) Francuska
c) Velika Britanija

JEVGENIJ PRIMAKOV
1) Nekadanji ruski premijer Jevgenij Primakov je 90-tih predlagao stvaranje stratekog
evroazijskog trokuta :
a)
Moskva Delhi Peking
b) Moskva Ankara - Tokio
c) Moskva Berlin Pariz

ANTHONY LAKE
1) Kako je Anthony Lake (Entoni Lejk), savjetnik predsjednika Clintona, definirao otpadnike
zemlje?
Smatrao je da je zemlje otpadnike prepoznatljivepo hroninoj nesposobnosti da odrava
konstruktivne odnose sa spoljnim svijetom. Osim toga zemlje otpadniece pokuavaju da se
domognu oruja za masovno unitenje, podravaju meunarodni terorizam, ne potuju ljudska
prava, neprijateljski su nastrojene prema SAD.

WINSTON CHURCHILL
1) ta je prema Winstonu Churchillu predstavljalo trei krug interesa britanske geopolitike?
Trei krug se tie evropskog kontinenta koji Velika Britanija ne eli da vidi van zone svoga uticaja.
eril je nakon DSR predloio stvaranje sjedinjenih evropskih drava predviajui da e UK
biti partner, a ne lan te nove strukture.
2) Vinston eril je predstavio interese britanske geopolitike:
a) SAD London portparol Evrope sa one strane Atlantika
b) Komonvelt batinik imperijalne prolosti

24

c) Evropski kontinent zona uticaja VB

3) Sastanak u Moski izmenu Staljina, Churchilla i Roosvelta na kojem je
dogovorena podjela interesnih sfera odran je:
U oktobru 1944.

ISAIAH BOWMAN
1) Isaiah Bowman bio je
a) istaknuti lan njemakog Instituta za geopolitiku koji je skovao pojam
demokratske geopolitike
b) Savjetnik amerikog predsjednika Harrya Trumana zasluan za razvoj
Trumanove doktrine
c) Glavni ameriki teritorijalni ekspert na Versajskoj konferenciji
d) Savjetnik amerikog predsjednika Franklina D. Roosvelta
e) Savjetnik za nacionalnu sigurnost u administraciji Johna F. Kennedya
f) Utemeljitelj geoekonomije
2)
a)
b)
c)
d)
3)

U svojim geostratekim pogledima Isaiah Bowman slijedio je ideje:

A. T. Mehena
Nicholasa Spykmana
Halforda Mackindera
Karla Haushofera
Koji termin je u geopolitiku teoriju uveo Isaiah Bowman?
Demokratska geopolitika.

4) ta je Isaiah Bowman podrazumjevao pod pojmom demokratska geopolitika?

Geopolitiku u slubi demokratskih reima.
5) Koje tvorac koncepta amerikog Lebensrauma:
Isaiah Bowman.
6) Predstavnici idealistike kole politike geografije u SAD (Bowman,Hartshorne, Whittlesey,
Walsh) smatrali su da se amerika geopolitika treba
zasnivati na:
Moi vrijednosti.

25

OSTALI
1) Glavna prijetnja prema Samuelu Huntingtonu sa kojom se suocava zapadna civilizacija ?
On je tvrdio da ce najveci izvor sukoba u buducnosti biti kultni. Glavni sukobi u globalnoj politici
dogadjat ce se medju nacijama i grupama razlicitih civilizacija. Huntington je izmislio novu
hibridnu visecivilizacijsku mrezu koju naziva "konfucijansko-islamistickom poveznicom". To je
sinteza "naoruzanih drzava", koje su opasne i protiv kojih se zapad mora mobilizirati i djelovati.
Taj novi neprijatelj se nesmiljeno vojno naoruzava, prijeteci "zapadnim interesima, vrijednostima i
moci".
2) Samuel P. Huntington istie da bi u svijetu bez amerikog primata bilo vie demokratije i
privrednog rasta a manje nasilja i nereda
Ne.
3) Sta se podrazumjeva pod pojasima nadzora (shatterbelts) koje je u geopolitiku uveo Sauel
Cohen?
Bliski Istok i Sjeverna Afrika.
4) Koje modele svjetskog poretka kombinuje Soul Cohen?
Cohen kombinuje bipolarni s policentrinim modelom svjetskog poretka.
5) Na koje tri injenice vezane za intelektualne nazore bliske realistikom pogledu na
geopolitiku je ukazala feministicka teoricarka Donna Haraway?
a) Kao prvo,treba istraziti kako se geopolitika stvara, te predstavlja odreenoj politici. Ako elimo
razumjeti svjetsku politiku moramo znati da je ona proeta drutvenim i kulturnim zaenjem.
b) Drugo,kao nuna posljedica reenog , geopolitika se poela shvatati kao oblik diskursa,sposoban
da stvori i rairi prostorne predstave svjetske politike.

26

c) Tree, globalna geopolitika je prepletena s pitanjima spola i spolnih razlika i drugim faktorima kao
to su rasno i klasno pitanje.
6) Manifest Destiny predstavlja geopolitiki osnov Monroovoe doktrine?
Da.
7) Koji suvremeni fenomen prema Nerzuku urku predstavlja planetarnu geopolitiku
liberalizma?
Globalizacija.
8) Koji teoretiar smatra da je Zapad postpovijesni dok se ostatak svijeta napree u
povijesnom?
Francis Fukuyama.
9) 'Drugi hladni rat' vezuje se za period administracije:
Ronalda Regana.
10) Koje elemente geopolitike analize definira Raymond Aron?
a. geografsku shematizaciju spoljnopolitike strategije,
b. geografsko-ekonomsku ocjenu nacionalnih resursa,
c. interpretaciju tih resursa u diplomatskoj djelatnosti, pri emu se prepliu realne veze sa ivotom i
sluajni elementi sredine.
11) Koja dva vienja geostrategije nudi tvorac tog pojma Giacomo Durando?
S jedne strane, geostrategija bi bila disciplina koja prouava uticaj geografskih inioca na
formiranje ljudskih skupina; a to je predmet prouavanja geopolitike; s druge strane, geostrategija
bi bila disciplina koja u neto vie vojnikom smislu pokuava objasniti uticaj geografije na
voenje ratova.
12) Sedamdesetih godina sa intencijom da se ljudska znanja o prostoru koriste za destrukciju
hegemonije supersila francuski geopolitiar Yves Lacoste uvoditermin:
Konfliktan geopolitika.
13) Kojom koncepcijom se francuski politiki geograf Vidal de la Blache suprotstavio teriji
geografskog determinizma koja je promoviran u njemakojpolitikoj geografiji i geopolitici?
Posibilizam.
14) Prema Pascalu Loretu pod geoekonomijom se podrazumijeva analizaekonomskih strategija
drave?
Da.
15) ta biva dravna sekretarka SAD Condoleezza Rice (Kondoliza Rajs) podrazumjeva pod
transformacionom diplomacijom u slubi amerike geopolitike?
Da se s partnerima Amerike u cijelom svijetu izgrade i podre demoratske drave zasnovane na
vladavini prava, koje e odgovoriti potrebama svojih naroda. SAD moraju da pokuavaju da
pomognu rast demokratskih pokreta i institucija u svakom narodu i svakoj kulturi kako bi stavile

27

taku na tiranije u svijetu Takva diplomatija mora da se osloni na partnerstvo, a ne na

pokroviteljstvo i mora se ostvariti s drugim narodima, a ne umjesto njih.

TEORIJA
1)

Autarkija je, u interpretaciji nacistike geopolitike, pravo jedne nacije na dovoljan prostor
za svoje stanovnitvo:
Ne.

2) ta pretpostavlja princip autarkije u interpretaciji njemake geopolitike izmeu dva svjetska

rata?
Ideal narodne nezavisnosti u privrednom smislu autarkija pretpostavlja svjetsko jedinstvo,
(ibid) onu vrstu naddravne forme kojom se rukovodi iz Centra. Taj centar, shvaen kao
Njemaka, iako se pribliava autarkiji, ovaj ideal ne moe postii, jer uvoz sirovina je potreban
zbog raznovrsne njemake privrede. Ona pretpostavlja da svaka politika jedinica treba da
proizvodi sve to joj treba. Tako e drava biti u ekonomskoj ravnotei i nezavisna od proizvoda
stranih dijelova svijeta.
3) Lebensraum je, u interpretaciji nacistike geopolitike, pravo jedne nacije na dovoljan
prostor za svoje stanovnitvo:
Da.
4) Njemaka geopolitika kola izmeu dva svjetska rata svijet je dijelila na est panoblasti.
Ne.
5) Njemaka geopolitika kola izmeu dva svjetska rata svijet je dijelila na etiri
panoblasti.
Da.
6) Geostrategija gleda na rat kao primitivno sredstvo politike.
Ne.
7) Geopolitika koja tei da pojaa sopstvenu sigurnost nameui svoje principe, ideje i
vrijednosti drugim dravama naziva se intervencionizam?
Da.
28

8) Geoekonomija poistovjeuje bogatstvo i mo s posjedovanjem teritorije.

Da.
9) Dugaka partija aha izmeu Francuske i Rusije tokom cijelog XIX stoljea u geopolitikoj
teoriji naziva se velika igra
Ne.
10) Dugacka partija saha izmedu Engleske i Francuske tokom cijelog XIX stoljeca u
geopolitickoj teoriji naziva se velika igra?
Ne.
11) Dugacka partija saha izmedu Engleske i Rusije tokom cijelog XIX stoljeca u geopolitickoj
teoriji naziva se velika igra?
Da.
12) Velika igra je dugaka partija aha izmeu Engleske i Rusije koja je trajala cijelo XVI.
Stoljee.
Ne. (XIX vijek)
13) Predstavnici konzervativne geopolitike smatraju da je mir i suradnja prirodno stanje u
meunarodnim odnosima.
Ne.
14) Klasina geopolitika odbacuje organsko shvatanje drave i geografski determinizam
smatrajui da su granice stabilne i da se ne mogu mijenjati putem sile ve samo putem
sporazuma.
Ne.
15) Klasina geopolitika bavi se efektima geografskog poloaja, prirodnih resursa,
saobraajnih veza i drugih geografskih osobenosti na vanjsku politiku drave i njen
menunarodni poloaj.
Ne.
16) Neoklasina geopolitika odbacuje organsko shvatanje drave i geografski determinizam
smatrajui da su granice stabilne i da se ne mogu mijenjatiputem sile ve samo
sporazumno.
Da.
17)

U procesu deteritorijalizacije, vertikalne linije ( one koje razdvajaju teritorije)

su vanije od horizontalnih (one to povezuju)
Ne.
18) Amerika teza manifest destiny je imala kontinentalni karakter.
Da.
19) Njemaka koncepcija nacionalnih granica bazirala se na jeziku i etnosu?
Da.
29

20) Njemaka koncepcija nacionalnih granica bazirala se na kulturi i nainu ivota.

Ne.
21) Geopoliticka tradicija je sira od geopoliticke kulture?
Ne.
22) Geopolitika kultura je ira od geopolitike tradicije?
Da.
23) Disciplina koja prouava utjecaj geografskih inilaca na formiranje ljudskih skupina
naziva se:
Geostrategija.
24) Disciplina koja pokuava objasniti utjecaj geografije na voenje ratova naziva se
Geostrategija.
25) Pitanjem Kako ovladati nekom teritorijom? bavi se:
Geostrategija
26) Pitanjem Ko ima pravo na neku teritoriju? bavi se:
Geopolitika
27) Geopolitika koja se bavi svakodnevnim pitanjima poput upravljanja zajednikim
resursima (vodom, cestama i sl.) naziva se
Mikrogeopolitika.
28) ta je predmet istraivanja mikrogeopolitike?
Mikrogeopol analizira razvoj mikroentiteta: regija, gradova, multinacionalnih tvrtki, raznih
organizama... Ona je dio globalnog razvoja koji utjece na ukupnost drustvenih fenomena i na
njihovo proucavanje. Mikrogeopol zanimaju protagonisti tj poduzeca, sindikati, mafije ...
Mikrogeopol se okrece svakodnevnim pitanjima kao npr: upravljanje zajednickim resursimavodom,cestama,odpadom .. Mikrogeopol odrazava fregmentaciju drustvenog zivota.Ona prodire
u podruja kao to su: s jedne strane sukobi oko zajednikog upravljanja, a s druge strane
dinamike nasilja: bande, gerile. Prema mikrogeopolitici protagonisti mogu biti kontradiktorni,
slijediti antagonistike ciljeve, biti u zabludi i promijeniti stav.
29)
a)
b)
c)
d)

Mikrogeopolitiku zanimaju protagonisti koje klasicna geopolitika ostavlja postrani. Radi

se o:
Preduzeima
Mafiji
Sindikatima
Dravama
30) Mikrogeopolitiku oblikuje:
a) Teorija ravnotee
b) Sistemska teorija
c) Teorija haosa
30

d) Neorealistika teorija.
31) Ideal narodne nezavisnosti u privrednom smislu oznaava se terminom
Autarkija.
32) Geopolitika teorija koja predstavlja kontrapunkt teoriji Heartlanda naziva se
Teorija Rimlanda.
33) Kako se u amerikoj geopolitikoj teoriji 40 tih godina nazivalo obalno podruje
Euroazije?
Rimland.
34) Njemaki geopolitiari izmeu dva svjetska rata definirali su geopolitiki princip
Lebensrauma- ta se podrazumjeva pod tim principom?
Pravo jedne nacije na dovoljan prostor za svoje stanovnitvo.
35) Ideja Mitteleurope svoje utemeljenje ima u geopolitici koje zemlje?
Njemake.
36) Kako se naziva djelo u kojem je definirana ideja Mitteleurope i ko je autor tog djela?
Friedrich Naumman 1915. Mitteleurope
37) Kako su se njemaki industrijalci odnosili prema geopolitikoj ideji Mitteleurope?
Za industrijalce je Mitteleuropa iluzija jer smatraju da je Njemaka industrija predobro razvijena
da bi se u srednjoj Evropi mogla pronai bilo velike koliine sirovina bilo trite koje joj je
potrebno.
38) Utemeljujuim tekstom geopolitike smatra se:
Geografski stoer istorije.
39) Koji princip njemake nacistike geopolitike nedostaje
a) Lebensraum
b) granice
c) Prednost kopnene u odnosu na pomorsku silu
c) Autarkija
d) Panoblasti
(Dopunite taan odgovor)
40) Teoriju Rimlanda je iznjedrila:
Amerika geopolitika Hladnog rata.
41) Pojam granica nastao je u:
Modernoj Evropi.
42) Intelektualnim temeljem amerike politike zadravanja u Hladnom ratu smatra se tekst
Uzroci sovjetskog ponaanja George Kennana.
43) Izmeu dva svjetska rata teorija heartlanda je postala integralni dio
31

Njemake geopolitike.
44) Koja sovjetska hladnoratovska doktrina smatra da odluke socijalistikih zemalja ne smiju
tetiti socijalizmu, drugim socijalistikim zemljama i svjetskom komunistikom poretku pa
se naziva I doktrina ogranienog suvereniteta?
Brenjevljeva doktrina.
45) Kako se naziva vanjskopolitika doktrina Ruske Federacije koja zemlje biveg SSSR-a
tretira kao vitalne interesne sfere?
Doktrina blisko inostranstvo.
46) Geopolitika prema kojoj drave nemaju druge principe sem nacionalnih interesa koji su
odreeni poloajem i drugim geografskim osnovama naziva se:
Konzervativna.
47) Geopolitika bazirana na holistikom shvatanju ovjeka i svijeta naziva se
Konzervativna geopolitika.
48) Prema kojem shvatanju geopolitike drave nemaju druge principe osimnacionalnih
interesa?
Konzervativnom.
49) Koji je kljuni princip (djelovanja) drave prema konzervativnim geopolitiarima?
Nacionalni interesi odreeni poloajem i drugim geografskim osnovama.
50) Koja geopolitika kola zastupa doktrinu "deideologizacije", kosmopolitizma i globalne
ekonomske meuzavisnosti?
Liberalna.
51) Koja geopolitika kola se bavi kritikim preosmiljavanjem menunarodnih odnosa i
demistifikacijom savremene uloge kapitalizma u svjetskoj ekonomiji?
Radikalna.
52) Prema kojoj koli miljenja uzrok Hladnog rata lei u sovjetskomekspanzionizmu?
Tradicionalistikoj.
53) Prema kojoj koli miljenja uzrok Hladnog rata lei u amerikomekspanzionizmu?
Revizionistikoj.
54) Geopolitika koja tei da pojaa sopstvenu sigurnost tako to e nametnutisvoje principe,
ideje i vrijednosti dravama naziva se:
Intervencionizam
55) Kako se naziva geopolitika koja reducira kontakte sa spoljanjim svijetom da bi sprijeila
uvoz destabilizirajuih principa, ideja i vrijednosti?
Izolacionizam

32

56) Od kojeg principa polaze geopolitiari kada oekuju da e svjetski poredak iskrsnuti iz
drava koje se bore za sopstvene interese?
Od principa socijaldarvinizima.
57) Podruje Rimlanda obuhvata slijedee zemlje i podruja:
Zapadnu Evropu
Mitteleuropu
Japan
Junu Koreju
Sjevernu Koreju
Tursku
Iran
Irak
Pakistan
Afganistan
Indiju
58) Balkanski poluotok smjesten je izmedu:
Jadranskog, Crnog i Egejskog mora
59) Zapadni Balkan je:
Geografski pojam.
60) Drava iji se geostrateki plan Evrope bitno razlikuje od amerikog je:
Francuska.
61) Sjedinjene Amerike Drave kao vodeu dravu ujedinjene Evrope preferiraju
Njemaku.
62) Koje kontinente je obuhvatala panoblast kojom je trebala da vlada Njemaka?
Evropu i Afriku.
63) Najznaajnija drava na istonoj periferiji Evroazije koja ne predstavlja geostratekog
igraa jeste
Japan.
64) Kljuni i dinamiki geostrateki igrai na krajnjem zapadu Evroazije su
Francuska i Njemaka.
65) Geoekonomiju kao ,,analizuekonomskih strategija drzava" iznjedrila je
a)
americka geopolitika
b)
njemacka geopolitika
c)
francuska geopolitika
d)
ruska geopolitika
66) Sta su glavni faktori u popularnoj geopolitici?
a) Strateski instituti
b) Stripovi
33

c) Naucni savjeti
d) Masovni mediji
67) Ko su glavni akteri u prakticnoj geopolitici?
a) Strateski instituti (provjeriti)
b) Birokratija
c) Politicke institucije
d) Masovni mediji
68) Koje tri analitike dimenzije razlikujemo u savremenoj geopolitici?
A. ekonomska
B. kulturno - istorijska
C. vojnostrateka i politika
69) Iz koja tri faktora proistie ideoloka funkcija geopolitike:
a)politike orjentacije i ideoloke pozicije autora
b)socijalnih zahtjeva vladajuih krugova
c)teorijsko metodolokih refleksija iz humanistikih znanosti
70) Ideal narodne nezavisnosti u privrednom smislu oznaava se terminom?
Autarkija
71) U kojoj panoblasti dominira franko germanski tandem?
Euroafrika
Ostale panoblasti:
a.
b.
c.
d.

Evroafrika ukojoj dominira franko-germanski tandem;

Pan-Rusija sa uticajem u Persiji, Afganistanu i Indiji;
Istona Azija na elu sa Japanom,
Sjeverna i Juna Amerika pod rukovodstvom SAD.

72) Izmeu dva svjetska rata teorija heartlanda je postala integralni dio
a) Ruske geopolitike
b) Njemake geopolitike
c) Amerike geopolitike.
73) Koji kontinent je u Hladnom ratu podjeljen na dva dijela izmeu antagoniziranih vojnopolitikih blokova?
Evropski kontinent.
74) Geopolitiki stoeri se odreuju na temelju
Geografije.
75) Drave koje sebe smatraju predodreenim za predstavljanje evropskih interesa spram
Rusije su:
Francuska i Njemaka.
76) ta se podrazumjeva pod geopolitikom idejom manifest destiny?

34

Sudbinsku predodreenost sjevernoamerikog kontinenta za stvaranje Sjedinjenih Amerikih

Drava.
77) Ruska geopolitika kola koja zagovara pribliavanje Zapadu naziva se
Atlantizam.
78) Sjedinjene Drave su u hladnoratovskoj podjeli svijetskog prostora predstavljale:
Prvi svijet.
79) Zemlja EU koja se smatra labaratorijem za multinacionalnu saradnju, evropsku sigurnost
i odbrambenu federalizaciju je:
Belgija.
80) Ruski geopoliticki pristup koji odbija univerzalisticki pristup kulruri naziva se:
a)
Atlantizam
b)
Slavenofilstvo
c)
Sakralnost
d)
Evrazijstvo (izmeu ove dvije)
81) Ruski geopoliticki pristup koji odbija eurocentrizam naziva se
Slavenofilstvo ili evroazijstvo ...?
82) Koja od navedenih zemalja ne spadaju u Sjeverni Balkon?
a) Japan
b) Turska
c) Juna Koreja
d) Iran
83)

Koje zemlje spadaju u Sjeverni Balon?

Turska, Iran, Afganistan, Pakistan.
84) Koja geopolitika tradicija u sredite stavlja ovjekovu mogunost izgradnje politikih i
socijalnih ustanova?
a) njemaka
b) amerika
c) francuska
d) ruska
85) Tri imperativa imperijalne geostrategije glase:
a) Sprjeavati zavjere i sauvati sigurnosnu zavisnost meu vazalima
b) Odravati zavisne teritorije pokornim i zatienim
c) Paziti da se varvari ne udrue
86) Izmeu Berlinskog kongresa (1897) i Versajske konferencije (1918) svjetski poredak na
elu sa (Velikom Britanijom Osmanskim carstvom (miljenje 2)) zamjenjuje se pretkom koji
diktiraju (Njemaka i Velika Britanija SAD (Miljenje 2).)

35

87) Geopolitiki sporovi oko spoljne politike SAD i njene ulogu u globalnimodnosima
oznaavaju se terminom:
A. Amerika triadica
B. Ameriki vertigo
C. Amerika antigeopolitika
D. Manifest Destiny
E. Ameriki neokonzervativizam
88) Francuska koncepcija nacionalnih granica bazirala se na:
A. kulturi
B. nainu ivota
C. rasi
D. jeziku
E. etnosu
F. de la Blachu
89)

Francuska koncepcija granica baziranih na tradiciji naziva se:

A. koncepcija prirodnih granica
B. koncepcija historijskih granica
C. koncepcija kulturnih granica

90)

Francuska geopolitika tradicija je iznjedrila:

A. unutranju geopolitiku kao lokogeopolitiku
B. vanjsku geopolitiku kao lokogeopolitiku
C. geoekonomiju kao lokogeopolitiku
D. geografiju mira kao lokogeopolitiku
E. astropolitiku kao lokogeopolitiku

91) Istraivanje sutinskog znaenja pojmova kao to su "mjesto" i "politika"

predstavlja:
A. jednu od dimenzija kritike geopolitike
B. predmet izuavanja radikalne geografije
C. predmet izuavanja geostrategije
D. kljuni sadraj konzervativne geopolitike

92)

93)

Ideoloka funkcija geopolitike proistie iz slijedeih faktora:

A. politike orijentacije i ideoloke pozicije autora
B. socijalnih zahtjeva vladajuih krugova
C. teorijsko -metodolokih refleksija iz humanistikih nauka
D. metodolokih refleksija iz prirodnih nauka
Utjecaj na razvoj francuske geopolitike u drugoj polovini devetnaestog i prvoj polovini
dvadesetog stoljea imao je sukob Francuske sa:
A. Italijom
B. Njemakom
C. Velikom Britanijom
D. Sjedinjenim Dravama

36

E. Otomanskom Imperijom
94) Objasnite razliku izmeu geopolitikih stoera i geostratekih igraa?
Geostrateki igrai su one zemlje koje posjeduju dovoljan kapacitet politike, vojne, kulturne,
tehnike moi da se ispolje izvan svojih granica nacionalne drave. (GER. FRA. RUS. KIN.
IND). Geopolitiki stoeri su one zemlje koje samim svojim poloajem su bitne za realizaciju
geostratekih interesa geopolitikim igraima i preko kojih geostrateki igrai ostvaruju svoje
interese. (TUR. IRAN. AZB. UKR. i JU K)
95)

ta podrazumjeva ruska vanjskopolitika doktrina "bliskog inostranstva"?

Vanjsko - politika doktrina Ruske Federacije ( 1993) koja zemlje biveg SSSR-a tretira kao
vitalne interesne sfere, odbrana interesa ruskih zajednica, nastavak kontrole nad postsovjetskim
prostorom .

96) Koji aktivni geostrateki igra sebe vidi kao suparnika Kini ?
97) Koji je kljuni razlog zabrinutosti Rusije u pogledu njezinih odnosa sa Kinom?
Rusija brine zbog demografskog pritiska Kine prema Sibiru i ruskom Dalekom istoku, koji su slabo
naseljeni, ali su bogati sirovinama.
98) Pojasnite razliku izmeu izolacionistike i intervencionistike geopolitike!
Izolacionizam je geopolitika koja redukuje kontakte sa spoljanjim svijetom da bi sprijeila uvoz
destabilizirajuih ideja, principa i vrijednosti. Intervencionizam je geopolitika koja tei da pojaa
sopstvenu sigurnost tako to e nametati svoje principe, vrijednosti i ideje drugim dravama.
99) ta je bio cilj Rusije u "Velikoj igri" tokom XIX. Stoljea?
Rusija kao carstvo kopna eli razbiti svoju uglavljenost i osigurati pristup morima: Sredozmenom,
Perzijskom zaljevu, Indijskom i Tihom okeanu.
100)
Sta je bio cilj Engleske u Velikoj igri tokom XIX stoljeca?
Engleska u srce svog carstva smjesta Indiju,bitno joj je kontrolirati veliki polumjesec koji se
protee od Sredozemlja do Tihog oceana, te pritom kontrolirati Sjeverni balkon (Turska,Iran i
Afganistan,)ba kao i Tibet i Kinu.
101)Koji faktori determiniraju ideoloku funkciju geopolitike?
1. politika orjentacija i ideoloka pozicija autora,
2. socijalni zahtjev vladajuih krugova
3. teorijsko-metodoloka refleksija iz humanistikih nauka.
102)Prema ideolokoj funkciji autora ideoloka funkcija geopolitike moe biti?
Konzervativna (desnoradikalna), ili reformistika (liberalna, socijaldemokratska,
lijeradikalna)
103)Elaborirajte kljune elemente liberalne geopolitike!
Glavnu panju posveuje ulozi tehnoloke zavisnosti odnosno teh. distance izmeu
industrijaliziranih i resursima bogatih zemalja. Fizika geografija planete se ne mijenja no znaaj
prirodnih osobnenosti planete i borba za vojno prvenstvo i bezbjednost se mijenjaju sa
tehnolokim izmjenama Bez jakog uvstva tehnologija geopolitika se pretvara u zemaljski
37

militarizam. Liberali zastupaju ideju deideologizacije kosmopolitizma i globalne ekonomske

meuovisnosti. Takva gledita odgovaraju transnacionalnim kompanijama koje se zalau za
liberalizam u svjetskoj trgovini. liberalismatraju da meunarodna ravnotea proistie iz
obostrane meuzavisnosti zemalja na relacijama tehnologija-resursi.
Jedan od velikih teoretiara savremenog liberalizma R. Aron definira elemente geopolitike analize
svodei ih na:
1. Geografsku shematizaciju spoljnopolitike strategije,
2. Geografsko-ekonomsku ocjenu nacionalnih resursa;
3. Interpretaciju tih resursa u diplomatskoj djelatnosti, pri emu se prepliu realne veze sa ivotom i
sluajni elementi lokalne sredine.
Geopolitika, kae on, spaja geografsku shematizaciju diplomatsko-stratekih odnosa s
ekonomsko-geografskom analizom resursa, s interpretacijom diplomatskih odnosa u zavisnosti
od naina ivota i ivotne sredine ljudi.
104)Elaborirajte kljune elemente konzervativne geopolitike!
Bazirana je na holistikom shvatanju ovjeka i svijeta koje je posluilo kao izvor pseudoninih
mitova kao to su rasizam, nacionalizam, socijaldarvinizam, organska teorija drave. Konzervativci
tvrde da drave nemaju druge principe osim nacionalistikih interesa i ti interesi su odreeni
poloajem i drugim geografskim osobinama. Polazei od principa socijaldarvinizma oni ne priznaju
da je meunardona saradnja dio sistema. Zaokupljene sopstvenim interesima drave nisu spremne da
rtvuju dio svojih interesa za opte dobro to znai da prirodno stanje u meunarodnim odnosima nije
mir i suradnja nego borba i suparnitvo.

105)Elaborirajte kljune elemente neoklasine geopolitike!

Neoklasina geopolitika za razliku od klasine, odbacuje organsko shvatanje drave i geografski
determinizam. Ne prihvaaju se promjene putem sile, ve samo putem dogovora i sporazuma.
Neoklasina geopolitika se bavi efektima geografskog poloaja, prirodnih resursa, saobraajnih veza i
drugih geografskih osobenosti na spoljanju politiku drave i njen meunarodni poloaj. U
neoklasicnoj geopol je holisticko shvatanje drzave- dakle govori se o nacionalnim interesima i
nacionalnoj bezbjednosti, kao da je drzava
objekt. U Neoklasicnoj geopol je naglasena uloga
fizicko-geografske sredine.
106)Pojasnite osnovne karakteristike klasine geopolitike!
Organsko shvatanje drave i geografski determinizam .* Klasicna geop je usredotecena na drzavu, na
njezin uspon i pad. Ona je znanost o sili. Pitanja kojima se bavi klasicna geopol jesu plemenita:
mo i rat. Rat je temelj klasicne geopol i on njome dominira. KG je, kao produkt pozitivizma,
odnosno scientizma XIX st. deterministicka. KG je voluntaristicka, drzave su, prema njoj, u isto
vrijeme racionalne i koherentne.
107)Objasnite ukratko razliku izmeu neoklasine i klasine geopolitike?
Neoklasina, za razliku od klasine odbacuje organsko shvatanje drave i geografski determinizam.

38

108) Elaborirajte kljune elemente radikalne geopolitike!

Bavi se kritikim preosmiljavanjem meunarodnih odnosa i demistifikacijom savremene uloge
kapitalizma u svjetskoj ekonomiji. Radikali smatraju te odnose kao jednostrane zavisnosti u
kategorijama globalnog modela jezgro-periferija, tj. kao suparnittvo izmeu glavnih politikoekonomskih centara za dominacijom u neravnomjerno razvijenim periferijama i poluperiferijama.
Geografi radikali Taylor, Raynolds, istiu socijalnu sutinu prostora i stavljaju akcenat na kritiku
analizu pitanja kako je politiki prostor organizovan, ko ga organizuje i u ijem interesu. Francuski
radikal Lacoste takoer razvija kritiku geopolitiku ne razdvajajui je od politike geografije.U
savremenoj geopolitici uopte, moemo izdvojiti tri analitike dimenzije:
1. politiku i vojnostrateku
2. ekonomsku
3. kulturno-historijsku.
Prve dvije dimenzije su uglavnom povezane sa interesima drava, trea sa irim krugom subjekata
politike djelatnosti, poto etno-kulturalni procesi imaju transgranini karakter.
109)Navedite etiri forme kontrole prostora u geostrategiji?
Politika, vojna, civilizacijska, komunikacijska, demografska i informaciona.
110) Koje razmjere moe imati geostrategija?
a) Globalni
b) Mikroregionalni
c) Regionalni.
111) ta se podrazumjeva pod velikom strategijom?
Velika strategija nastoji koordinisati i usmjeriti sve resurse odreene nacije ili koalicije tako da se postigne
politiki cilj rata. Geostrategija ili velika strategija smjetena je izmeu politikih ciljeva rata i vojnih
operacija na odreenom terenu. Geopolitika ih nastoji objasniti, polazei od analize razliitih zona
suprotstavljanja u nekom odreenom sukobu, kao jedan skup iji je cilj najuinkovitija raspodjela snaga.

112) Koje su kljune karakteristike amerikih "ofanzivnih imperijalista"?

Proklamuju prednosti nacionalnog suverneiteta nad meunarodnim normama i ekslploatiraju
Ameriku hegemoniju. Tokom prvog Buovog mandata unutar neokonzervativnog bloka se nametnula
jo radikalnija grana, ofanzivni imperijalisti, koji su prihatajui konzervativni utopizam, doveli
ekscepcionalizam amerikog naroda do krajnosti jer on daje svojoj vladi prirodni, potpuni i historijski
moralni legitimitet, ak i legitimitet vii od legitimiteta UN.
113) ta se podrazumjeva pod performativnim geopolitikim skriptom!
Jeste ono na ta se vanjskopolitiki voa oslanja kako bi artikulirao, objasnio i proglasio vanjsku
politiku .esto je to tekst to ga voa doslovce ita s pomonog ekrana kada dri vanjskopolitiki
govor.To je vanjska politika u javnoj artikulaciji i praksi.
114) ta se podrazumjeva pod geopolitikom imaginacijom?

39

Vizija svjetskog politikog prostora podjelenog na teritorijalne jedinice suverene dravnosti

( civilizacijska, udomaena, ideoloka geopolitika). GPI je geopolitika identiteta i razlicitosti koja je
svojstvena pojedinim drzavama. Geopoliticke imaginacije neke drzave jesu samopoimanja koja su
joj svojstvena i definiraju je u odnosima jednakovrijednosti i antagonizma prema drugim akterima u
svjetskim poslovima. Proucavanje GPI-ja zahtjeva da se uzmu u obzir izgradnja i odrzavanje
odredjenih hegemonijskih poimanja nacije: tko je gradjanin i kako se odredjuju granice prava, koji
povjesni mitovi definiraju naciju itd.
115) ta se podrazumjeva pod geopolitikim diskursom?
GPD se opcenito odnosi na oprostorenje svjetske politike od vanjskopolitickih elita. GPD je ustvari
nasa predstava o hjerarhijskoj organizaciji prostora koja ne mora biti provodljiva u praksi.
Vanjskopolitike voe svakodnevno reprezentiraju svjetske poslove i dravne interese.
116) ta se podrazumjeva pod geopolitikim poretkom?
Predstavlja jednu od kategorija u geopolitici kojom se eli prikazati kako izgleda geopolitika karta
svijeta, tj. odnos izmeu drava u kojem se izdvajaju vodee zemlje u odnosu na ostale. Geopolitiki
poredak se zasniva uglavnom na hijerarhiji.
117) Njemaki geopolitiari smatrali su geopolitiku za praktinu primjenu geografije u politici
koja ima dva cilja. Koji su to ciljevi?
a.
da pripremi Nijemce za revanistiki rat i da ih nauno uvjeri u nunost borbe
za osvajanje ivotnog prostora na istoku-jugoistoku i
b.
da moralno razorua protivnike prikazujui njemaki imperijalizam kao
geografsku sudbinu.
118) Objasni razliku izmeu njemake politike geografije (politische geographie) i francuske
politike geografije (geographie politique)!
Za razliku od njemake politike geografije francuskoj politikoj geografiji nije toliko vano kako
sredina utie na politiku nego kako politika utie na izmjenu sredine, kako svojim normama
usmjerava i odreuje rezultate djelovanja.

119)
Sta se podrazumijeva pod geopolitickom arhitekturom
Termin geopolitika arhiktetura se upotrebljava da se opie kako drave i nevladine organizacije
pristupaju teritorijama i kretanjima i kako njima upravljaju i reguliraju ih, pri emu uspostavljaju
granice unutar/izvan, graanin/stranac i domae/meunarodno.
120)Ukratko objasnite pojam socijalni darvinizam!
Socijalni darvnizam nastaje prenoenjem ideja teorije evolucije na podruje drutva prvenstveno
politike sociologije-nastanka drave.
121)Ukratko objasnite pojam geografski determinizam!
Shvaanje prema kojem priroda ima odluujuu ulogu pri razmjetaju stanovnitva, njegovim
djelatnostima, nainu ivota, reakcijama i sl

40

122)Od kojih elemenata (prostora) se u viziji njemake nacistike geopolitike sastojao ivotni
prostor Njemake?
Spoljanja kolonizacija i germanizacija istonih susjeda.
123)Ukratko pojasnite elemente na kojima se temeljio geopolitiki poredak kojeg je uspostavila
sovjetska komunistika elita nakon Drugog svjetskog rata??
Uglavnom je bio ogranien na Istonu Evropu i SSSR. Definiran je preko dominacije Komunistike
partije unutarnjom politikom i politikim ivotom dravnih institucija i tajne policije. Komunizam je
bio jednak patriotizmu odnosno slubenoj dravnoj religiji. Odravanje sustava proirenog
zastraivanja u Istonoj Evropi preko promoskovskih vladajauih komunistikih elita i vojnih
struktura Varavskog pakta .
124)Da li multinacionalne korporacije u deteritorijaliziranom svijetu imaju nacionalnost?
Pojasnite odgovor!
Svako preduzece ima svoju nacionalnost koju odredjuje mjesto srjedista drustva. Multinacionalne
tvrtke imaju tako sredisnjicu sa svojom nacionalnoscu, e produznice koje takodjer imaju svoju
nacionalnost odredjenu sjedistem. Multinacionalne tvrtke se ne razvijaju u nekom jednoobraznom i
neutralnom prostoru, vec se smjestaju na brojnim teritorijama,a svaki od njih ima svoja pravila i svoje
namete.Novac gasi nacionalnost. Dakle, preduzea nisu vezana za jedan teritorij, kao to je to sluaj
sa dravama, ve mogu promjeniti mjesto sjedita drutva i nacionalnost.
125)Objasnite zbog ega je ameriki geopolitiki diskurs Hladnog rata imao vanu ekonomsku
dimenziju?
Hladni je rat,prema Wolfeu bio vaan za stvaranje konsenzualne politike rasta u poslijeratnoj
Americi. Preuveliavanjem sovjetske prijetnje ameriki savjetnici uspjeli su transformirati ameriku
dravu od nezainteresirane izolacionistike sile u borbenu intervencionistiku silu posveenu
promociji slobodne svjetske trgovine i uvanju sustava slobodnog poduzetnitva.

126)Objasnite tradicionalni model djelovanja meunarodne zajednice u Bosni i Hercegovini!

U tradicijski model spada Medjunarodna zajednica po drugima. Unutar tradicijskog pristupa
medjunarodne zajednice u novoj BiH prepoznaje se nesto sto je vec vidjeno u medjunarodnim
odnosim tokom druge polovine XX st. U tom pristupu medjunarodna zajednica je sredstvo za
realizaciju nacionalnih interesa imperijalnih sila, te shodno statistickoj funkciji koju obnasa, to
djelovanje se naziva se djelovanje po drugima, jer preko svojih institucionalnih struktura
medjunarodna zajednica samo isijava moc, interese i potrebe velikih sila. Nema internacionalizacije
nacionalnih politika u BiH, vec se internacionalna politika nacionalizira,odnosno britanizira,
francuzira, germanizira, kako bi se sprijecila amerikanizacija medjunarodne balkanske politike,
zapoceta u punom kapacitetu moci tokom mirovnih pregovora u Daytonu.
129) Objasnite savremeni model Djelovanja Medjunarodne zajednice u BiH?

41

Savremeni model se dijeli na Model" po sebi" i model "za sebe".Model po sebi je model koji
implicira da je IC u svojoj imenenciji, u svojoj nutrini, u samoj svojoj egzistenciji, ergo , po sebi ,
americka. SAD stoga nemaju nikakvu potrebu da se prema svojoj internacionalnoj zajednici odnose
na francuski,americki,britanski, ruski ilineki drugi nacin,jer svijetska zajednica, svijetsko drustvo,
medjunarodno drustvo i drugi semanticki supstitueni istog su pod mocnim egidom SAD-a.
Medjunarodna zajednica po sebi je multilateralni proizvod SAD-a, sibioza americkog nacionalnog
interesa i americkog ethosa kao svijetskog. Americki multilateralni pristup postdejtonskoj BiH omeo
je tradicijske nacionalne politike evropskih sila, zaustavivsi na taj nacin simulaciju laznih suosjecanja
i putovanje bosne u konacnu agoniju. Zato je od silne vaznosti jacati model medjunarodna zajednica
po sebi u odnosu na model po drugima, jer to najvjescuje dugotrajni opstanak BiH na geopolitickoj
mapi svijeta. Cilj sluzbenika medjunarodnog poretka je preko BiH realizirati model medjunarodna
zajednica za sebe. Ovaj model "za sebe" ima dva submodela koji su medjuovisni i u geopolitickom
smislu nose dobro, jer BiH odgovara izgradnja svijetskog drustva, i nose zlo, jer BiH nema krucijalne
koristi od nefunkcionalnog "umjetnog" umnozavanja svijetske birokracije na svojoj teritoriji.

130) Objasnite razliku izmeu modela djelovanja meunarodne zajednice po sebi i meunarodne
zajednice za sebe!
Prije svega, oba ova modela spadaju u suvremeni model. Medj zajednica po sebi je multilateralni
proizvod SAD-a, simboza americkog nacionalnog interesa i americkog etnosa kao svjetskog. Upravo
se preko takvog modela medj zajednice realizirala americka geopolitika u postdejtonskoj BiH dok su
u Bijeloj kuci sjedili demokrati. A medj zajednica za sebe se sastoji od dva submodela: prvi se ogleda
u nakani prakticnog zapocinjanja izgradnje svjetskog drustva kroz sustav globalnog upravljanja u
lokalnoj zajednici kao sto je BiH. Dok je drugi submodel konstruiran iz egoisticke naravi covjeka, pa
tako i sluzbenika medjunarodnog poretka. U biti je parazitski i zasnovan je na laznoj proizvodnji
birokratskog rada, kako bi se zadovoljio goli financijski interes hodajuce kaste medjunarodnih
sluzbenika.

42