3.

6 PLATON
Platonen ustez, balio absolutuak existitzen dira, horrekin, Gorgiasen teoria
deuseztatu zuen, non Gorgias esaten zuen:
1. Ez dago ezer unibertsala dena
2. Zerbait egongo balitz ulertezina izango litzateke
3. Ulergarria izango balitz, ezi izango genuke irakatsi
Horri, Gorgias sofistaren teoriari, Platonek aurka egin zion hurrengoa esanez:
1. Badaude definizio unibertsalak (ideiak)
2. Ideiak ezagutu ahal ditugu
3. Ezagututako idei horiek, irakasteko gai izango gara
Baina hau justifikatu behar zuen, ezin zuelako deuseztatu arrazoirik gabehorren
ondorioz, Platonek ideien teoria proposatu zuen, non ideiak justifikatzen zituen,
non errealitatea eta benetako errealitatea nolakoa izan behar den azaltzen du.
Izan ere, zentzumenen bidez hautemandakoa ez da benatako errealitatea,
etengabe mugitzen ari delako, ondorioz, ezinezkoa da ezgutza zientifikoa eratzea.
Beraz, ezin dira mundu fisikoan aurkituko.
Ideiak, ez dira desagertuko, betiko eta aldaezinak baitira. Zeren eta Platonen
ideiak ez dira pentsamenduaren asmazioak gu uste dugun bezala, eredu
aldaezinak, perfektuak eta betierekoak dira; benetako errealitatea. Izan ere
horrekin azaltzen da unibertsaltasuna dagoela, ederrak diren gauzak asko dira,
baina ederrak egiten dituen kontzeptua beti bera da, ondorioz, ideia unibertsala
izango da. Ondorioz, zuzena zer den erabakitzeko oratoria alde batera utzi eta
ideiari erreparatu beharko diogu.
Platonen arabera, ideiak unibertsalak dira, materiazko mundu honetatik kanpo
egongo direnak, betikoak eta aldaezinak dira. Izan ere, ideiak bere izatean iraun
egingo dute, betierekoak baitira, mundu fisikoan daudenak, berriz aldatzen dira
etengabe. Horregatik, mundu fisiko guztiak ideien munduaren barruan egongo
dira, parte hartzen baitute. Gauzak izateko ideiak beharrezkoak dira, beraz ideiak
beharrezkoak dira gauzak existitzeko, orduan ideiak iraunkorrak izan behar dira.
Mundu sentikorra lortzeko, Platonek materia eta ideiak lotzen zuen lokailuedo
zerbait, behar zuen, eta normala zenez, ez zuen printzipio sortzailea onartuko,
beraz, printzipio ordenatzailearen ideia jarri zuen oinarri gisa, Demiurgoa
izenekoa, non Demiurgoa ideiak eta betiereko materia elkartzen zituen mundu
sentikorra osatzeko.

Baina Platonek mundu berri hau adierazi nahi zuen, eta horretarako jerarkia
mota bat antolatu zuen, zeren eta haren arabera, justizia beharrezkoa zen hiri
ideal bat lortzeko, eta ongia helburutzat zuena, hau da, ezagutzen zuena, izango
zen bakarra gobernatzeko gai, ez gehiagorik. Kontzeptu hauek moralari buruz
hitz egitean ateratzen ditu ondorotzat Platonek.
Platonen jerarkia mota; ideien mundua:

Haitzuloaren mitoan

Eremuak
ONGIA

IDEIEN EREMUA
mundu ulergarria
SUA

GAUZEN IDEIAK
KOPIAK

GAUZEN EREMUA

GAUZAK

ITZALAK

Aurreko piramidearekin Platonek adierazten du ideien teoria, non ongia

garrantzitsuena izango da, punturik gorena. Eguzkiak argitzen duena mundua
izango da ongia (haitzuloaren mitoa bezala) honen azpian, ideiak, matematikazko
kontzeptuak izan ahal direnak baita zientziazkoak, horren gauzen ideiak
jarraituta. Azkenik gauzak izango ditugu, beheko maila dena eta gauzaki batzuek
hartuko dituzten formak adierazten dituztenak, haitzuloaren mitoan itzalak
izango dira errealitateko gauzak.