Sh.M.

Sami Frasheri

Gjuhe shqipe
Shumesi I emrave

Nxeneset:Liza Fazliu
Bleona Konjuhi

Emri
Emrishtfjaleapo njgrup fjalsh, me t cilat quhet
njnjeri, njkafshe, njsend, njdukuri, njvend,
mendim, koncept, produkt etj.Emrat mund t dallojn nj
klasosekategorigjrash apo sende t prveme, vemas
ose brenda rrethans s dhn.Emri vetjakdallon nj njeri
t veant t vetm e t patjetrsueshm.
Ngjuhsiemrishtpjes e pandryshueshme e
ligjratsq shnon nj send apoqenie t gjall, q
kagjini,numrdheras. Emrat ndahen nemra t
prgjithshmdhe n emra tprvem. Sipas gjinis emrat
mund t jen tgjinis femroreose tgjinis mashkullore.
Emrat mund t jen n trajtn e shquar ose n trajtn e
pashquar. Emrat lakohen dhe mund t jen n nj nga pes
rasat e ndryshme: emrore, gjinore, dhanore, kallzore,
rrjedhore.
Onomastika merret me krkimin shkencor t emrave,
ndrsaetimologjiamerret me sqarimin e prejardhjes s
emrave.

Thwnie
"Emri nuk sht gjithka, por pa nj
emr t mir gjithkaja sht asgj".
-Karl-Hajnc Smola
"Nj emr i mir sht m me vler
se pasuria". -Miguel de Servantes

Shumsi i emrave mashkullor

Mjetet e formimit t trajts s shumsit te emrave n gjuhn e sotme
letrare jan t larmishme.
N prgjithsi, trajta e shumsit formohet me an mbaresash. Nga kto
m t prdorshmet jan: -, -a, -e, p.sh.: antar, grur, lek, shofer,
etj.; dema, fusha, kodra, pllumba, veglaetj.; aksione, fise, kombe,
shtete, etj.
Nj vend t rndsishm ndr mjetet e formimit t shumsit zn edhe
mbaresat -nje -ra, p.sh.: arinj, mullinj, penj, heronj, ftonj, etj.; dhjamra,
fshatra, mallra, ujraetj.
Nj numr emrash e kan trajtn e shumsit t njllojt me trajtn e
njjsit, p.sh.:njnxns-shum nxns,njmsuesshummsues,njdit-shumdit,njkala-shumkala,njideshumide,njshtpi-shumshtpi,njlagje-shumlagje,njdeposhumdepo etj.
Disa emra e formojn trajtn e shquar t shumsit duke psuar ndrrime
tingujsh n temn e tyre. Ndrrimet kryesore
jan:a>e,e>i,k>q,g>gj,ll>nj,r>j.
Nj pjes nga kta emra marrin edhe nj mbares, p.sh.:bregbrigje,rrezik-rreziqe,kunat-kunetr, etj;
kurse t tjert nuk marrin mbares:dash-desh,mik-miq,plakpleq,kungull-kunguj,bir-bijetj.

 Perk shkak t ndikimit t dialekteve ose t

varianteve letrare t mparshme, pr disa tipa
emrash n gjuhn e folur e n gjuhn e shkruar
nganjhr ndeshen ende dy ose m shum trajta
shumsi, p.sh.:oficerae
oficer,xhepaexhepe,nxns(trajt pa mbares)
enxnsa,dardh,gjurm(trajta pa mbaresa)
edardha,gjurmaetj. N kto raste zakonisht, vetm
njra nga trajtat sht n pajtim me normn e
sotme letrare, ndrsa trajta tjetr nuk sht
normative dhe duhet mnjanuar nga prdorimi
letrar.

Disa trajta te shumwsit tw emrave

Nga emrat femwrorw mw w, shkruhen nw
shumws

a) me mbareswn a emra si: ara-t, arra-t, arka-t, bankat, bisha-t, biseda-t, vlera-t, maja-t, etj.
b) me w ashtu si nw njwjws, emrat si: anw-t, natyra-t,
bjeshkw-t, dallgw-t, degw-t, rrugw-t, etj.
Sipas kuptimeve me tw cilat pwrdoren, nw numwr
emrash shkruhen me dy trajta shumwsi:
brinjw: brinjw-t(brinjwt e trupit), brinja-t (nw ato kodra,
nw ato brinja); copw-t (pesw mijw copw tulla), copa-t
(dy copa bukw); grykw-t ( mw dhembin grykwt), gryka-t
(gryka e maleve), etj.
Trajta e pashquar e emwrores sw shumwsit tw
emrave femrorw
m-w-i, -e,-a ose o tw theksuar, si edhe mw e, -o tw
patheksuar, shkruhet njwsoj si ajo e njwjwsit:

 Emrat me: -ac, -af, -ak, -aq,-ap, -ash, -ek, -en, -esh, -ik, -in,
-ist, etj.psh: pwrtacw;fotografw, paragrafw;
kapakw; dollapw; gjumashw; dyshekw, mjekw; kapitenw;
arbwreshw; kreshnikw; latinw, pinguinw; komunistw, etj.
Emrat me: -ant, -at, -az, -ent, -id, -it, -ont, shkruhen nw
shumws me w kur shwnojnw frymorw, dhe me c kur nuk
shwnojnw frymorw: elefantw, laborant, etj; argatw,
delegatw, diplomatw, etj; matrapazw, etj; asistentw,
studentw, etj; invalidw etj; komitw, semitw, etj; kontw,
rinoqerontw, etj.
Brilante, diamante, restorante, etj; agregate, aparate,
atentate, etj; kafaze, pullaze, etj; aksidente, argumente,
dokumente, etj; boksite, grafite, etj; fronte, horizonte, etj.

Emrat me azh, -ezh, -wl, -im, -ion, etj shkruhen nw

shumws me e:
Aliazhe, ambalazhe, homazhe, plazhe, shantazhe, ansamble,
leksione, albume, stadiume, etj.

Shkruhen nw shumws me a emrat: bwrryla, cepa, gjyma,

mana, tipa, xhepa, zarfe, probleme, etj.