ArcGIS 10

Uygulama 1 :
1. Balat> Tm Programlar > ArcGIS 10 > ArcMap 10 zerine ift tklaynz.

ArcMap arayz aldnda karnza ilk olarak aadaki pencere kacaktr.

Harita kt
ilemlerine
hazr bir
ablonu
sadece
okunabilir
olarak
grntlemek
ya da yeni bir
ablon
oluturmak
iin kullanlr.

ArcGIS 10dan itibaren program ile

oluturulan tm objelerin belirlenen
dizinde saklanmas iin bir default
geodatabase oluturulmutur.

Bu blmde kullancnn daha nce zerinde alm olduu

harita dkmanlar listelenmektedir. Kullanc dilerse buradan
nceki harita dkmanlarn ap, zerinde almaya
balayabilir.

2. Bu pencereyi Open butonuna basarak kapatnz.

Getting Started penceresi kapandktan sonra ArcMap arayz ile karlaacaksnz.

Main Menu
StandardToolbar

Tools Toolbar

Table of Contents

Data View/Layout View

ekran

3. File mensnn altndan Opena veya Standard Toolbardaki Open

ikonuna tklaynz.
ArcGIS10_Egitim/Uygulama_01 dosyasnda yer alan Uygulama_01.mxdyi anz.
Proje dosyas (.mxd) ierisinde yer alan veriler; Dnya lkeleri, Trkiye il snrlar, Trkiye
Demiryollar ve Yerleimler katmanlardr.

ArcMapte Semboloji Deitirme ;

4. ArcMap ortamnda Table of Contents mensnde yer alan katmanlarn renk ve semboloji
deiikliklerini yapmak iin; Table of Contentsde yer alan Ulkeler katmannn poligon sembol
zerinde mousen sa butonuna tklaynz.

5. Renk paletinden dilediiniz rengi seiniz. lkeler katmanna ait olan tm objelerin setiiniz
rengi aldn greceksiniz. Ayn ilemi dier katmanlar iin de uygulayabilirsiniz.
6. Semboloji deiiklii iin; Table of Contents mensnde yer alan Demiryolu katmannn izgi
sembol zerinde mousen sol butonuna basnz.

7. Alan Symbol Selector penceresindeki RailRoad semboln seip rengini krmz, kalnln da 6
olarak ayarlaynz ve OK butonuna tklaynz.

8. Table of Contents mensnde yer alan Yerlesim katmannn nokta sembol zerinde de
mousen sol tuuna tklaynz.
9. Alan Symbol Selector penceresindeki Search kutusuna location monument yazp entera
basnz.

10. Location Monument semboln seip OK butonuna tklaynz.

Tools Toolbar Fonksiyonlar ile alma;

Go to Next Extent

Full Extent

Fixed Zoom
Out

Zoom Out

Pan
Zoom In

Select
Elements

HTML Popup

Selection

Fixed Zoom
In
Go Back to
Previous Extent

Identify
Hyperlink

Go to XY
Find

Find Route
Measure

Viewer

Time Slider

Bu uygulamada Tools Toolbardaki fonksiyonlar kullanlarak bir lke bulunacaktr.

11. Full Extent
12. Zoom In

aracna tklaynz ve tm verinin ekran snrna yerlemesini salaynz.

aracyla Asya ktasna yaklanz. Aradmz ilk lke Asya ktasnda bulunmaktadr.

13. Bu lke 93o 51 14.4 E ve 30o 17 6 N koordinatlarna sahip olan lkenin gneyindeki adalardan
birisidir. Bu koordinatlara sahip olan lkeyi bulmak iin Go to XY
aracna tklaynz.
14. Alan Go to XY penceresine yukarda belirtilen koordinatlar yazp Entera basnz.

15. Daha sonra bu koordinatlarn gneyine Zoom In

16. lkenin ad ezya harfleri ile son bulmaktadr.

grntlemek iin Find
tklaynz.

aracn seerek yeniden yaklanz.

erisinde ezya harfleri bulunan lkeleri

aracna tklaynz. Aadaki ayarlar yapnz ve Find butonuna

Find butonuna tkladktan sonra aada 2 adet lke listelenecektir. (Endonezya ve Malezya)
17. Aradmz lkenin nfusu 19.626.380, para tipi ise Ringgittir. Bu zellikleri grntlemek iin
ncelikle Endonezya zerinde sa tklaynz ve Zoom to seeneine tklaynz.

18. Daha sonra identify

aracn seiniz ve Endonezya zerinde tekrar tklaynz. Alan Identify
penceresindeki nfs ve para tipi kaytlarn kontrol ediniz.

Bu kontrol sonrasnda Endonezyann aradmz kriterleri karlamadn greceksiniz.

19. Identify penceresinin yerini deitirirken ekranda kan oklarn zerine koyarak arayze
yerlemesini salayabilirsiniz. Bu sayede identify penceresinin kullanlmad durumlarda
saklanmasn salam olursunuz.

20. Identify aracyla bu sefer Malezya zerine tklaynz ve identify penceresinden verilen kriterlere
uygun olup olmadn kontrol ediniz.
Kontrol sonucunda aradmz lkenin Malezya olduu anlalacaktr.

21. Bu aamada Malezyann fotoraf eklenecektir. Bunun iin Identify penceresindeki MY ad

zerinde sa tklaynz ve Add Hyperlinki seiniz.

22. Alan pencerede

butonuna tklaynz. Eklemek istediimiz resim ArcGIS10_EGITIM >
Uygulama_01 > Hyperlink dizinin ierisindeki Malezya.jpg dosyasdr. Dosyay seip Open
aracna daha sonra OK butonuna tklaynz.

23. Bu ilemden sonra Tools Toolbardaki Hyperlink arac

aktif hale gelecektir. Hyperlink aracna
tkladktan sonra Malezya zerine tekrar tklaynz. Resmin ekranda aldn greceksiniz.

Resmi kapatnz.

24. stenilen bir web sitesini ekran zerinde tklandnda grntlemek iinse HTML Popup
fonksiyonu kullanlmaktadr. Bunun iin Table of Contentsde bulunan Ulkeler katmannda sa
tklaynz ve Properties seeneine tklaynz.

25. Alan Layer Properties penceresinde HTML Popup sekmesine tklaynz ve ayarlar aadaki
ekildeki gibi yapnz ve OK butonuna tklaynz.

26. Daha sonra Tools Toolbardaki HTML Popup

tklaynz. Web sitesinin aldn greceksiniz.

aracna tklayp, Malezya zerine tekrar

Alan pencereyi kapatnz.

27. Malezyaya bir sonraki uygulamada tekrar geri dnmek iin, u anda ekranda olan grnty
Bookmark olarak kaydetmemiz gerekmektedir. Bunun iin Main Menudeki Bookmarks
mensnn altndan Create seeneine tklaynz.

28. Alan Bookmark penceresinde Bookmark 1 yazan yere Malezya yazp OK butonuna tklaynz.

29. ArcMapi kaydetmeden kapatnz.

Uygulama 2 :
ArcMapte Raster Verilerin Grntlenmesi ;
Raster Veri hcrelere bal olarak temsil edilen verilerdir. En kk birim piksel olarak
tanmlanmaktadr. Raster verilerde verinin hassasiyeti piksel boyutuna gre deien znrlk
(resolution) zellii ile tanmlanmaktadr.

Bu uygulamada, Trkiye ve komularn ieren 1km hassasiyette retilmi olan Saysal Ykseklik
Modelinin (DEM) snflandrlmas ve Trkiye il vektrel katmanna transparanlk zellii katlarak
verilerin birbirleri ile etkileimli olarak grntlenmesi salanacaktr.
1. Balat > Tm Programlar > ArcGIS > ArcMap10u anz.

2. ArcGIS10_EGITIM/Uygulama_02 dosyasnn ierisinde yer alan Uygulama_02.mxdyi anz.

Table of Contentsde Turkiye, Turkiye_dem ve Turkiye_hill katmanlar bulunmaktadr. Ancak
sadece Turkiye_hill katmannn eki atl olduu iin bu katman Data View penceresinde
grntlenmektedir.

Vektrel Katman
Raster Katman; DEM (Digital Elevation Model- Saysal
Ykseklik Modeli ): GRID formatndaki bu tr veriler VAT
(Value Attribute Table) dosyasnda x,y koordinatlar ve
ykseklik bilgilerini iermektedir.
Raster Katman; Hillshade (Kabartma Haritas ): Kabartma haritalar
DEMden oluturulmakta ve sadece arazi toporafyasn temsil etmesi
iin kullanlmaktadr. Ykseklik bilgisi iermez
3. Table of Contentsde bulunan Turkiye_dem katmannn ekini atarak grntlenmesini
salaynz.

4. Table of Contentsde bulunan Turkiye_dem katman zerinde mousen sa tuuna tklaynz ve

Properties seeneine tklaynz.

5. Alan Layer Properties penceresinde Symbology sekmesini tklaynz.

6. Color ramp mensnden dilediiniz bir renk araln seip, Display Background Value
kutusunun ekini atnz ve as mensnden ykseklik deeri sfr olan yerler (denizler) iin mavi
rengini seiniz.
7. Apply butonuna basnz. Trkiye_dem katman ykseklik deerlerine gre renklendirilmi oldu.
Turkiye_hill katmannn da ykseklik haritas altnda toporafyay gstermesi iin Turkiye_deme
effaflk vermek gerekmektedir.

8. Katmana transparanlk vermek iin Display sekmesine tklaynz. Transparency kutusuna 50

rakamn giriniz. Bu ilem, katmann %50 effaf olmasn salayacaktr.

9. OK butonuna basp yaptnz deiikleri inceleyiniz.

Haritaya BaseMap Eklenmesi;

Haritalar olutururken kullancnn amac, yksek performansl ve yksek kalitede kartografik
sunumlar elde etmektir. ESRInin sunduu Basemap haritalar bu tr sunumlar elde etmenin en kolay
yollarndan birisidir.
1. Table of Contens mensndeki turkiye_dem ve turkiye_hill katmanlarnn ekini kaldrp,
turkiye katmannn ekini atnz.
2. Add Data mensnden Add Basemap seeneine tklaynz.

Alan pencerede ESRInin sunmu olduu ve haritalarnza altlk olarak kullanabileceiniz

Basemap haritalar listelenmektedir.

3. Listeden Bing Maps Aerial altln seip Add butonuna tklaynz.

4. Ankaraya Zoom in
aracyle yaklanz. Microsoftun sunmu olduu Bing Maps haritalarn
cretsiz olarak haritanzn altnda grntleyebileceinizi grmektesiniz.
5. ArcMapi kaydetmeden kapatnz.

Uygulama 3:
Vektr Veri Tipleri (Shapefile, Coverages, Feature Class ve CAD);
Vektr veri, noktalara (x,y) bal olarak temsil edilen verilerdir. Konuma ait verilerin, nokta, izgi
ve alan zellikleri x,y koordinat deerleriyle depolanmaktadr. Nokta zellii, tek bir x,y koordinat ifti ile
temsil edilmekte (Elektrik direkleri, kuyu noktalar, yangn musluklar gibi); izgi zellii,bir balang ve
bir biti noktas olan x,y koordinat dizisi ile temsil edilmekte(dere, yol, elektrik hatlar gibi); alan zellii
ise, balang ve biti noktas ayn olan x,y koordinatlar dizisi ile temsil edilmektedir (parsel, bina, arazi
kullanm gibi).

Vektrel veriler iin iki temel depolama yntemi vardr: Spagetti ve Topolojik veri modelleri
Spagetti Veri Depolama Yntemi;
Spagetti veri depolama ynteminde, nokta, izgi ve alan trndeki vektr veriler, temsil ettikleri
detay oluturan nokta ya da noktalar kmesi eklinde detay tanmlayan tek anlaml bir kod (detay kodu)
ve detay tr (nokta, izgi, alan) ile birlikte depolanr. Ayn ya da farkl detaylarn akmas ya da komu
olmas durumlarnda ortak kenar ve/veya noktalar her detay tekrarlanarak depolanr.
Topolojik Veri Depolama Yntemi;
Topolojik veri depolama ynteminde, detaylar arasndaki komuluk, yn, akma,balant gibi
mekansal ilikiler tanmlanr. Ayrca komu, kesien ve akan detaylarn ortak nokta ve kenarlar bir kez
daha depolanarak, spagetti ynteminde karlalan binme, boluk, kopukluk tama gibi gibi geometrik
hatalar elemine edilmi olur.
ESRI vektr formatlar (Coverage, Shapefile ve Feature Class) topolojik veri modellerine birer
rnektir.

Bu uygulamada, vektrel verilerin grntleme zellikleri (Layer Properties ve Data Frame

Properties) ve harita kt ilemleri gerekletirilecektir.
1. ArcGIS10_EGITIM/Uygulama_03 doyasnda yer alan Uygulama_03.mxdyi ArcMap 10da anz.

Table of Contentsde Ankara kyler, Trkiye il merkez, Trkiye demir yollar, Trkiye nehir,
Trkiye otoyollar, Trkiye gller ve Trkiye il vektrel katmanlarnn olduunu greceksiniz. Ayn
zamanda Bir nceki uygulamada bahsedilen Trkiye Hillshade (kabartma) ve Trkiye DEM
(ykseklik modeli) raster verileri de yer almaktadr. Bu katmanlar zerinde Layer Properties
penceresi kullanlarak deiikler yaplacak ve harita ktya hazrlanacaktr.
Katman zellikleri Penceresi;
Uygulama_03.mxd ierisinde Table of Contentsde bulunan vektr ve raster verilere ait katman
zellikleri (Layer Properties) penceresi bulunmaktadr. Bu pencerede verinin Raster veya Vektr veri
olmasna gre deien sekmeler gelmektedir. Aadaki ekran kopyasnda grnd ekilde bir
vektr verinin katman zelliklerinden General, Source, Selection, Display, Symbology, Fields,
Definition Query, Labels, Joins&Relates,Time*,HTML Popup seenekleri ayarlanabilir. Raster verilerin
katman zelliklerinde ise Selection, Label ve Definition Query seenekleri veri yapsnn vektr
veriden farkl olmasndan dolay bulunmamaktadir.
2. lk olarak Table of Contentsde bulunan katmanlarn katman isimleri deitirilecektir. Bunun iin
Table of Contentsde bulunan herbir katman zerinde mouseun sa tuuna tklayarak Layer
Properties seeneine geliniz. General sekmesinde bulunan Layer Name ile katman adn
deitiriniz. Deiiklikleri aadaki gibi yapnz;

Turkiye_AnkKoy
Turkiye_ilMerkez
Turkiye_Demiryolu
Turkiye_Nehir
Turkiye_Otoyol
Turkiye_Gol
Turkiye_il
Turkiye_Dem
Turkiye_hill

Ankara Kyler
Trkiye l Merkezleri
Demiryolu
Nehir
Otoyol
Gl
l Snrlar
Ykseklik Kuaklar
Trkiye Kabartma

3. Ykseklik Kuaklar katmannn katman zelliklerinde Display sekmesine geliniz. Burada

katmana ait grntleme zelliklerini dzenleyebilirsiniz. DEM katmannn ykseklik kuaklarna
ait semboloji ile kabart haritasnn birlikte grsellik kazanmas iin Table of Contentsde stte
bulunan Ykseklik Kuaklar katmannn Transparent ksmn %50 olarak ayarlaynz.

4. Displayin hemen yannda bulunan Symbology sekmesini tklaynz. Burada Ykselik Kuaklarnn
renk araln deitiriniz. Color Ramp seeneini tklayarak renk tanmlamas yapnz (13. Srada
bulunan renk aral). Display Background Value zelliine ait tiki atnz ve kutucuk iinde 0
yazdndan emin olunuz, baka bir deer yazyorsa 0(sfr) yaznz ve as seeneini mavi deer
olarak belirleyiniz. Bu ayarlamalar ile DEM haritasnda ykselik deeri 0 olan yerleri(denizler 0
kotundadr) mavi renkte gstermektesiniz. OKi tklaynz.

5. Gl katmannn semboln deitirmek iin ona ait sembol zerinde mouseun sol tuuna
basnz. Karnza alan Symbol Selector penceresinden Lake semboln seerek OKe
tklaynz.

6. Demiryolu katmannn semboln de ayn ekilde altndaki sembole tklayarak deitiriniz. Fakat
bu sefer alan Symbol Selector penceresinde yukarda bulunan arama boluuna (Type here to
search) Railroad yazarak klavyenizden Entera tklaynz. Sembol penceresinde isminde railroad
bulunan tm semboller ekrana gelecektir. Pencereyi aaya doru kaydrarak ESRI semboloji
ktphanesi altnda bulunan railroad semboln seiniz ve OKe tklaynz.

7. Nehir katmannn da ayn ekilde semboln tklayarak Symbol Selector penceresindeki River
semboln seiniz. Eer River semboln ilk atnz ekranda gremiyorsanz arama
kutucuundan aratarak bulabilirsiniz.
8. l snrlar katmannn semboln deitirmek istiyoruz fakat bu deiiklii l isimlerine gre
yapmak istiyoruz. Bunun iin l Snrlar katman zerinde sa tklayarak Propertiesi seiniz.
Alan Layer Properties penceresinde Symbology sekmesini seiniz ve Categories altnda
bulunan Unique Values fonksiyonunu tklaynz. Value Field olarak l snrlar katmannn
znitelik tablosunda bulunan ADI deerini seiniz.

Adna gre sembolojiyi kategorize etmek iin Add All Values butonuna tklaynz. Bylece seilen
renk aralna gre tm deerler ayr ayr kategorize edilmi olarak ekrana gelecektir. Apply
butonuna tklaynz.
9. l snrlar katmannn Layer Properties penceresinde Display sekmesini tklaynz ve Transparent
ksmndan %50 effaflk ayarlaynz.
Show MapTips using the display expression seeneinin yanndaki kutucua tik atnz ve
hemen stndeki Field fonksiyonuna ADI deerini getiriniz. Apply butonuna tklaynz.
ArcGIS 10 verisonundan itibaren birden fazla znitelik deerine gre, MapTips zellii Expression
yazlarak eklenebilmektedir.

10. l snrlar katmannda Labels sekmesine tklaynz. Bu ilem ile, il snrlar alan katman zerine
znitelik tablosundaki deerler yazdrlabilecektir. Bu etiketlendirme ilemini yapabilmek iin
Labels sekmesinde Label features in this layer ifadesinin yanndaki kutuya tik atnz. Text String
fonksiyonunda etiketlendirmeyi hangi znitelik deerine gre yapmak istediinizi
belirleyebilirsiniz. l isimlerini katman zerine etiketlendirme yapmak iin Label Field olarak ADI
fieldn seiniz.

11. Etiketin katman zerindeki sembol duruunu deitirmek iin Symbol aracna tklaynz ve
istediiniz bir Text semboln setikten sonra OK butonuna tklaynz.
12. Yaptnz deiiklikler ekranda grntlenmektedir. Tools ara ubuunda bulunan Zoom In ve
Zoom Out aralarn kullanarak deiiklikleri inceleyiniz. Show MapTips fonksiyonu ile Labels
arasndaki farklar incelemek iin mouse il snrlar zerinde bir yerde sabit tutunuz.
13. Tm
deiiklikler
ile
birlikte
altnz
projeyi
File
>
Save
As
ile
C:/ArcGIS10_EGITIM/Uygulama03/Uygulama03_1.mxd olarak kaydediniz. ArcMapi kapatnz.

Joins & Relates & Symbology;

Adm 1 : Joins
1. ArcMap10da bo bir proje sayfas anz.

2.

aracn tklayarak C:/ArcGIS10_EGITIM/Uygulama03/Turkiye.mdb personal

geodatabase iinde bulunan Turkiye_il polygon feature class, Trkiye_Nufus2000,
Turkiye_Saglik, Turkiye_Secim95 tablolarn klavyeden CTRL tuuna basl haldeyken oklu olarak
seiniz. Add butonuna tklayarak ekleyiniz.

3. Grafiksel olmayan tablo verileriyle birlikte katmanlar eklendiinde Table of Contentsdeki men
seenei List By Drawing Order dan List By Source a otomatik olarak deiir. Bunun
nedeni, sembolojisini deitirebileceimiz grafiksel verilerle beraber sadece znitelik deerleri
olan tablolarn da ArcMape eklenebilmesidir.

4. Tools ara ubuundaki Identify

aracyla Trkiye_il katmanndan Eskiehiri tklaynz.
Identify penceresinde Turkiye_il znitelik tablosunda Eskiehirin bulunduu veritaban bilgilerini
Identify Result penceresine getirmektedir. Identify penceresinin mavi bal zerinde mousea
basl haldeyken ekran zerinde bir yere tayabilirsiniz. Dier pencere arayzleri gibi Identifyda
otomatik olarak arayze yerletirilebilir ve gerektiinde saklanabilmektedir.

5. Trkiye_il katmannn veritabannda ADI, YERLESIMKO, IL vs. bilgiler bulunmaktadr. Ayn ekilde
Nufs2000 tablosu zerinde sa tklayarak znitelik tablosunu anz.

6. 2000 ylna ait nfus tablosu aadaki gibidir. Bu tablo ierisinde IL, ILADI, NUFUS_2000 ve
YERLESIMKOD fieldlar bulunmaktadr. Trkiye_il katmannnda znitelik tablosunu anz.
Turkiye_il tablosu ile Nufus2000 tablolarn Join ile birletirmek iin ortak bir fielda ihtiyacmz
vardr.

Turkiye_il katman znitelik tablosuna Turkiye_Nufus2000 tablosunu join etmek iin kullanlacak ortak
field YERLESIMKOD stunudur. Deerleri kontrol ettiimiz zaman ayn illerin ayn yerleimkod deerine
sahip olduklar grlecektir.
7. Turkiye_il katman zerinde mouse ile sa tklayarak Layer Properties penceresini anz.
Joins&Relates sekmesini tklaynz. Joins ksmnda Add butonuna tklaynz.

Alan pencerede ayarlar stteki gibi yapnz ve Validate Join butonuna tklaynz. ArcGIS 10 ile
gelen bu zellik ile, Join ilemini yapmadan nce ortak fieldlarn eleme durumunu,
veritabanlarn kolaylkla kontrol edebilirisiniz. Verilerin eletiinden emin olduktan sonra OK
butonuna tklaynz.

8. Nufus2000 tablosu Turkiye_il katmanna geici olarak eklenmitir. Ayn ekilde Turkiye_Secim95
ve Turkiye_Saglik tablolarn da join ile ekleyiniz.

9. Layer Properties ekrannda OK butonuna tklaynz. Identify aracyla yeniden Eskiehir ilinin
zerine gelip tklaynz. Saklanan pencere olarak ayarladnz Identify penceresi ekrann sanda
tekrar alacaktr. Identify Result penceresinde daha ok kaydn eklenmi olarak geldiini
greceksiniz.

Adm 2 : Symbology
1. Table of Contentsde 2000 ylna ait nfus verileri 1995 ylna ait seim verileri ve salk verileri
eklendikten sonra men grntsn tekrar List By Drawing Order olarak deitiriniz. Bunun
iin Table of Contentsde
simgesini tklaynz.
2. Turkiye_il katmannda bulunan illerin hepsi u anda tek bir sembol ile gsterilmektedir. Join ile
eklenilen Nfus 2000 deerine gre tematik harita oluturmak iin katman zerinde sa tklayp
Layer Properties penceresini anz. Symbology sekmesini seiniz.
3. Saysal znitelik deerlerine gre tematik harita oluturmak iin Quantitiesi tklaynz ve
Graduated Colors zelliini seiniz. Value Field olarak NUFUS_2000 zniteliini seiniz.

4. l snrlar 2000 yl nfusuna gre belirtilen renk aralnda 5 snfta dereceli olarak
renklendirilmitr. (stee gre Classification zelliinden snf saysn arttrabilir veya
azaltabilirsiniz). Range ve Label seeneklerinde ise mouse ile tkladnz zaman bu deer
aralklar iinde istediiniz ekilde deiiklik yapabilirsiniz. Label blmnde yaplacak deiiklik
haritanz ktya hazrlarken(layout) Lejant olarak gsterilecei iin harita kts grsellii
asndan aadaki gibi ayarlaynz.

5. OKe tklaynz. Turkiye Nfus Dalm haritas oluturulmutur.

6. Insert mensnden Data Frame seeneini

tklaynz. Veritabanna join
edilmi ekilde veriler Turkiye_il katmannda bulunduundan dolay bu katman zerinde sa
tklayarak Copy butonunu seiniz ve yeni oluturduunuz New Data Frame zerinde sa
tklayarak Paste Layera tklaynz.

7. Yeni veri erevesine kopyalanan Turkiye_il katmannda Kii bana den Hekim says tematik
olarak gsterilecektir. Bunun iin katman zerinde sa tklayarak Layer Propertiesi anz ve
Symbology sekmesini seiniz.

8. Quantites > Graduated Colors zelliini seiniz. Value Field olarak HEKIM zniteliini,
Normalization olarak da NUFUS_2000 zniteliini ayarlaynz. OKi tklaynz. Bylelikle Nfusa
gre Hekim saysn gsteren ilk tematik haritanz elde etmi olacaksnz.

Farkl Data Frameler zerinde almak, ayn kt sayfasnda birden fazla harita oluturmaya
yardmc olur. Baka alma alan zerinde almak istendii zaman baka bir ArcMap arayz
amak yerine Data Frameler eklenerek tek ArcMap arayz zerinde birden fazla harita
grntlemesi yaplabilir. Data Frameler aras gei Active butonu ile salanr. Hangi veri
erevesi Data View ekrannda grntlenmek isteniyorsa o Data Frame zerinde sa tklanarak
Activate seilir.

9. Aktif yaptnz Data Frame zerinde sa tklayarak Propertiesi seerek Data Frame Properties
penceresini anz. General sekmesini seiniz ve Name ksmna Nfus yaznz. OKi tklamadan
nce veri erevesi olarak hangi zelliklerin bulunduunu inceleyiniz. rnein, Nfus veri
erevesi Decimal Degrees biriminde grntlenmektedir. OKe tklaynz.

10. Ayn ekilde New Data Frame zerinde sa tklayarak Propertiesi seiniz ve General
sekmesinden Name ksmna Salk yaznz. OKi tklaynz. Salk veri erevesi zerinde sa
tklayarak Activate seiniz. Bylece Salk veri erevesi aktif olur ve bu veri erevesi altnda
bulunan harita veya haritalar Data View ekrannda grntlenir.

11. Insert > Data Frame seerek New Data Frame 2 adnda yeni bir veri erevesi ekleyiniz.
Yukardaki Nfus ve Salk veri erevelerinden herhangi birinde bulunan Turkiye_il katman
New Data Frame 2ye kopyalayp yaptrnz. (pucu: Bu ilem Salk veri erevesini oluturmak
iin yaplmt.)
12. Kopyalanan Turkiye_il katman zerinde sa tklayarak Propetiesi seiniz. Alan Layer
Properties penceresinde Symbology sekmesinde Charts > Pie ksmna tklaynz. Field Selection
ksmnda Turkiye_il katman znitelik fieldlar grntlenmektedir. Burada seeceiniz partileri
> simgesini tklayarak sandaki kutucua taynz. Bylece seilen partilerin oy dalmlar
Pasta Dilimi sembolyle ekranda grntlenecektir.

13. Ayn ekranda Size butonuna tklaynz. Tm pasta dilimi sembolleri ayn boyutta (32pt)
grntlenmektedir. Fakat semen saysna gre bu sembollerin de bykln deitirmek
iin Vary Size using a field olarak SECSAY fieldn seiniz. OKi tklaynz.

14. Layer Properties ekrannda OKi tklaynz. Bu veri erevesinin adn Seim olarak deitiriniz.
(pucu: Nfus ve Salk veri erevelerinin adlarn deitirmek iin yaplmt.)
15. Insert > Data Frame seerek New Data Frame 3 adnda yeni bir veri erevesi oluturunuz.
Turkiye_il katmann tekrar bu veri erevesine kopyalayp yaptrnz. Yaptrdnz Turkiye_il
katmann Layer Properties penceresini aarak Symbology sekmesini tklaynz.
16. Quantities > Graduated symbols ksmn seiniz. Nfusa gre deien semboller ile tematik
gsterim iin bu seim yaplmtr. Value Field olarak NUFUS_2000 zniteliini seiniz. OKi
tklaynz.

17. New Data Frame 3 olan veri erevesinin adn Nfus2 olarak deitiriniz.

Table of Contentsde 4 farkl veri erevesi ve 4 farkl harita oluturulmutur. Bu haritalar bir
sonraki uygulamada ktya(Layosut) hazrlanacaktr.
18. File > Save As tklayarak projeyi C:/ArcGIS10_EGITIM/Uygulama04/Layout.mxd olarak
kaydediniz. ArcMapi kapatnz.

Uygulama 4 :
Haritalarn Kartografik retimi, kt(Layout);
Bu uygulamada, bir nceki uygulamada 4 farkl veri erevesinde hazrlam olduunuz haritalardan,
Corafi Bilgi Sistemlerinin genel ilevleri arasnda bulunan ktya hazrlama fonksiyonu uygulamas
yaplacaktr. Data View ekrannda hazrlanan haritalarn, tanmlanan semboloji ve etiket bilgileriyle
birlikte lek deerlerine gre ktya hazrlanmas ve kat haritalar eklinde kt olarak kullanlmas
ilemine Layout denilmektedir. ArcGISde bu ilem iin Layout View ekran kullanlmaktadr.
1. Balat > Tm programlar > ArcGIS > ArcMap 10 tklaynz ve bir nceki uygulamada
hazrladnz Layout.mxd projesini anz. (pucu: C:/ArcGIS10_EGITIM/Uygulama04/Layout.mxd
kaydedilmiti.)

2. Layout.mxd 4 farkl veri erevesinde oluturulmu haritalar iermektedir. Sembolojilerini

deitirdiimiz bu haritalar Data View ekrannda veri erevelerini aktif ederek teker teker
grntleyebilmekteyiz. ktya hazrlamak iin kullanacamz ekran olan Layout View ekranna
gemek iin menlerden View > Layout View seeneine tklaynz. Ya da ksayol olarak ArcMap
arayznn altndaki Data View ve Layout View ekranlar arasnda geii salayan simgelerden
Layout View

aracna tklaynz.

3. Alan sayfada, oluturulan tm veri ereveleri iinde bulunan haritalar ekranda st ste
gelirler. Haritalarn, ktya hazrlamak istediimiz ekilde sayfa boyutu iine sdrlmas
gerekmektedir. Bunun iin nce sayfa ve printer ayarlar yaplmaldr. File > Page and Print
Setup seiniz. Alan pencerede Use Printer Page Settings seeneine ait tiki kaldrnz ve hangi
sayfa boyutunda kt hazrlanlmas isteniyorsa ona ait ayarlamar yapnz. Orientation
seeneini Landscape yaparak sayfann yatay durmasn salaynz. OKe tklaynz.

4. Hangi veri erevesine ait harita zerinde ilem yaplmak isteniyorsa, o ereveyi (Lejant, lek,
balk ekleme vs) Select Elements
ile zerinde bir kez tklayarak seili duruma getiriniz. Seili
olan veri erevesi hangisi ise Table of Contentsde koyu renkli olacak ekilde aktif olur. Nfus,
Seim, Salk ve Nfus2 haritalarn sayfa ierisine yerletiriniz.

5. Layout Viewda seili olan veri erevesi Table of Contentsde Koyu harflerle belirtilen Seimdir.
ktya eklenecek olan harita objeleri (Kuzey Oku, Lejant, lek vb.) hangi veri erevesindeki
haritaya eklenecekse ekildeki gibi seili olmaldr. ekilde Seim veri erevesi aktif durumdadr
ve bu veri erevesine ait kt objeleri eklenecektir.
kt ilemi iin kullanlacak objeler (Kuzey Oku, Lejant, lek vb.) Insert mensnden eklenir. Bu
men kt objelerini eklemeyi saladndan dolay sadece Layout View ekrannda aktif olarak
kullanlmaktadr.
6. Insert > Title seiniz. Bu ilem ktya hazrlanacak haritaya balk eklemeyi salar.
Insert > North Arrow seiniz. Alan pencerede Kuzey oklarnn bulunduu sembol ktphanesi
gelir.Kullanmak istediiniz kuzey okunu seiniz ve sonra veri erevesi zerinde uygun bir yere
yerletiriniz. stee gre kuzey oku grafii zerinde Select Elements
gibi deiiklikler yapabilirsiniz.

ile ift tklayarak a, yn

Insert > Scale Bar seeneine tklaynz. Seili olan veri erevenizin Layout View ekrannda
grntlenen leine gre izgisel lek oluturacak sembolojiler ekrana gelmektedir.
stediiniz izgisel lek semboln seiniz. lein birimi veri erevesinin birimi olarak
gelecektir; deitirmek iin Select Element
Kilometre olarak deitiriniz.

ile ift tklaynz ve Divisions Units ksmndan

Lejant eklemek iin Insert > Legend seeneine tklaynz. Alan pencerede lejant olarak hangi
katmanlarn grntlenmesini istediinizi seiniz. Aadaki ekildeki gibi ayarlamalar yapnz ve
Finishi tklaynz.

Oluan lejant zerinde grafiksel bazl obje deiiklikleri yapmak iin lejant zerinde sa tklayarak
Convert to Graphics fonksiyonunu seiniz. Daha sonra Ungroup seeneiyle deiiklikler
yaplabilmektedir.
7. Her bir veri erevesi iin bu dzenlemeleri teker teker ayarlaynz. Haritalara temel kt
objelerini tanmlaynz.

8. Insert > Dynamic Text > Coordinate System seeneine yklaynz. Bu ilem veri erevelerinin
tanmlanan koordinat sistemini bilgi olarak kt sayfasna ekler. Uygulamada bulunan 4 veri
erevesinin de koordinat sistemleri ayn olduundan bir tane tanmlanmas yeterli olacaktr.

Insert > Dynamic Text > Author seeneine tklaynz. Bu ilem ile haritay hazrlayan kii veya
kurumlar otomatik olarak ekleyebilirsiniz.
Insert > Dynamic Text > Current Date seenei ile de haritann hazrland tarihi sayfaya
ekleyiniz.

9. Haritann ktya hazrl tamamlandktan sonra farkl formatlarda kaydetmek iin File > Export
Map seeneine tklaynz Layout.jpeg dosyas olarak Masastnze kaydediniz. ArcMapi Save
ederek kapatnz.
Uygulama 5 :
Semboloji Ktphanesi (Style);
ArcGIS Teknolojisi (ArcView,ArcEditor ve ArcInfo iin) kullanclarna geni bir semboloji ktphanesi
sunmaktadr.Semboloji ktphanesi ArcGIS ierisinde Style olarak adlandrlr. ArcMap arayznde
nokta, izgi, tarama, renk, lek ubuu, kuzey oku, ereveler, yaz tipleri gibi zellikler ve bu zellikleri
ieren ok sayda farkl semboloji bir ktphane ierisinde depolanr ve ArcGIS teknolojisi sayesinde
program ierisinde kullanm salanr .
Yeni bir semboloji ktphanesi tanmlandktan sonra ArcMap arayznde yer alan aralar yardm ile
semboller oluturulur.Semboloji ktphanesi yardm ile yeni sembollerin oluturulmas,sembollere
verilen isimlerle, herhangi bir katmann veritabannda yer alan belli znitelikleri eletirilerek ,istenilen
znitelie gre semboloji atanmas ilemi otomatik olarak gerekletirilmi olur.

1. ArcGIS10_Egitim/Uygulama_05 dosyasnda yer alan Uygulama_05.mxdyi ArcMap arayznde

anz.

2. Menu Bardan Customize>Style Manager fonksiyonuna geiniz

Style Manager Penceresinden, sistemde halihazrda yer alan ktphaneleri grebilir veya daha nceden
kullanclar tarafndan eitli amalarla oluturulmu olan ktphaneler yardmyla yeni bir ktphane
dosyas oluturabilirsiniz.altnz kurum ya da kuruluun kendine ait logo,sembol veya tasarmlarn
bu ekilde ArcGIS semboloji ktphanesine ekleyebilir ve amalar dorultusunda kullanabilirsiniz.

Bu uygulamada, ncelikle Jeoloji.style dosyasnn Formasyon katmannn veri tabanndaki Aklama

fieldna gre otomatik olarak elemesi salanacak, daha sonra kullanclarn kendi sembollerini nasl
oluturacaklar gsterilecektir.

3. Style Manager Penceresinden Styles butonuna basnz. Alan Style References penceresindeki
Add Style to List seeneine tklaynz ve daha nceden hazrlanan Uygulama_05/Style
klasrnde yer alan Jeoloji.style dosyasn seiniz ve OK butonuna tklaynz.

4. Add Style to List ileminden sonra Style Manager penceresinde yer alan Jeoloji.style
ktphanesindeki Fill, Line ve Marker Symbolleri inceleyelim.

5. Style Managerdaki Jeoloji.style ktphanesindeki Fill Symbol mouse ile seiniz.Sembollerin

yer ald alanda mouseun sa tuuna basarak New>Fill Symbol zelliini seiniz.

6. Ekranda alan Symbol Property Editor size Jeoloji.style ktphanesinde yeni bir tarama
sembolojisi oluturmak iin imkan tanrken ayn zamanda yine buradan, bilgisayar ierisindeki
resim tipi bitmap olan bir dosyay Jeoloji.style ktphanesine eklemeyi de salamaktadr.
Bilgisayarnzdan bir sembol eklemek iin yapmanz gereken; Type Picture Fill Symbol olarak
ayarlayp,bilgisayar ierisinden (C:\ArcGIS10_Egitim\Uygulama_05\Style\sembol.bmp) ilgili
resim dosyasn semektir. Daha sonra Symbol Property Editorde resmin zerinde istenilen
deiiklikler yaplabilir. Bilgisayarnzdan bitmap resim dosyasn seip Open butonuna basnz ve
daha sonra OKe tklaynz.

7. Oluan semboln adn Bazalt olarak ayarlaynz.

Uygulamann banda ArcMap arayznde, Style Ktphanesinden yararlanarak otomatik olarak
sembollerin eletirilebileceinden bahsetmitik. Bu ilemin gerekleebilmesi iin Style
dosyasndaki sembollerin isimleri ile katmann ilgili znitelik stnnda yazan ifadeler birebir
ayn olmaldr.
8. imdi de ESRI.style ktphanesinde tanmlanm bir izgi sembol olan Railroadu seip
mouseun sa tuuna basarak Copy fonksiyonuyla kopyalaynz. Style Managerda Jeoloji Style
ktphanesine geerek Line Symbol ierisine Paste fonksiyonu ile yaptrnz. Semboln adn
Demir Yolu olarak (rename) yeniden adlandrnz.

9. Close butonuna tklayarak Style Manager penceresini kapatnz.

10. Jeolojik Formasyonlar katmanna ait Layer Properties mensnde Symbology sekmesine
tklaynz.Bu sekmede; Value Field ACIKLAMA olacak ekilde Match to Symbols in Style
ksmndan Jeoloji.style dosyasn seip Match Symbols tuuna basp OKi tklaynz.

Bu ilem ile Jeoloji.style dosyasnda oluturulmu olan semboller Formasyon katmannn

aklamalar ile eleerek olmas gereken sembolojiyi kazanm oldu.

11. Ayn ilemleri Table Of Contentsdeki Yollar Katman iin yapalm. Yollar Katmanna ait Layer
Propertiesden Symbology sekmesine geiniz.Categories altnda yer alan Match to symbols in a
Style fonksiyonunu ayarlaynz. Value Fielda, Aciklama, Match to symbols in Stylea,
Jeoloji.style ktphanesini ayarlaynz. Sonra da OK tuuna basarak ilemi sonlandrnz. Bylece
Style dosyasndaki semboller, katmann Aciklama stnundaki isimlerle eletirilerek otomatik
olarak atanm olacaktr.

12. Tabaka Dorultu Katmanna ait Layer Properties mensnde Symbology sekmesine geiniz.
Feaures altnda Single Symbol fonksiyonunu ayarlaynz. Symbol Selector penceresinden Tabaka
Dorultu semboln seiniz ve OK butonuna tklaynz.

13. Advanced butonundan Rotation fonksiyonunu seiniz ve Rotation Field Dorultu olarak
ayarlaynz.Ak olan her iki pencerede de OK butonuna tklaynz.

14. Bu ilem ile tabaka dorultu sembolleri veri tabannda bulunan a deerlerine gre
dndrlm olmaktadr.
15. Projeyi kaydediniz ve ArcMapden knz.

Uygulama 6:
Corafi Verilerin Sorgulanmas;
Select Features, Select By Attribute, Select By Location, Select By Graphics;
Corafi Bilgi Sistemlerinde grafik ve grafik olmayan verilerin birbirleri ile btnleik olarak sorgulanmas
mmkndr. Bylece grafik verilerden szel verilere, szel verilerden grafik (konumsal) verilere hzl
eriim imkannz olur.
nceki uygulamalarmzda Grafik verilerin veritabanna gz atmak istediimizde Tools Toolbardan
identify aracn kullanmtk. Benzer ekilde veri taban bilgilerinden Grafik veriye hzl eriimi Main Menu
Barda yer alan Find fonksiyonu ile gerekletirmitik. Dier bir deyile Find fonksiyonu text veriden
grafik veriye ulamamz salamt.
Bu blmde ArcMap arayznde programn bize grafik semek iin salad aralarn (Select by
rectangle, polygon, lasso, circle, line) kullanlmas, Grntlenen Grafik verilerin veri tabanndaki
znitelikleri (attributes) zerinden mantksal sorgulamalar yaparak Grafik veriye ulamas (Select By
Attributes) ve farkl corafi verilerin birbirleriyle mekansal ilikilerinin sorgulanmas (Select By Location)
gibi konular zerinde duracak ve uygulamalar yapacaz.
1. ArcGIS10_Egitim klasrnde yer alan Uygulama_06.mxd dosyasn ArcMap ortamnda anz

2. Trkiye Maden Yataklar Data Frameinde yer alan ILLER katmann Identify
inceleyiniz.

aracyla

Find arac sayesinde znitelik bilgilerinden (Attributes) herhangi birini bildiiniz bir grafik
veriye ulaabilirsiniz. rnein: orum ilini bulmak istiyorsunuz
3. Veritabanndaki metinsel(text) ifadelerden ekrandaki grafik veriye ulamanz salayan
Find
arac zerine tklaynz. Features sekmesinde Find kutucuuna orum ifadesini yazp Find
butonuna tklaynz. Arama sonular ierisinde orum yazan yere ift tkladnzda ekrandaki
grnt otomatik olarak orum zerine gidecek ve flash grnt ile yerini belirtecektir.

4. Sonu zerinde mouseun sa tuuna basp Select seeneine bastnzda ise orum ili seilmi
olacaktr.

ArcGIS 10da gelitirilen Tools Toolbardaki Select Features By seenei size farkl sekillerde
grafik seim imkanlar sunmaktadr.
Select by Rectangle: Oluturduunuz diktrtgenle grafik veri semenizi salar.
Select by Polygon : Oluturduunuz alan dikkate alarak grafik veri semenizi salar.

Select by Lasso
Select by Circle
Select by Line

: Oluturduunuz kement ekline gre grafik veri semenizi salar.

: Oluturduunuz ember ekline gre grafik veri semenizi salar.
: Oluturduunuz izgi ekline gre grafik veri semenizi salar.

Bu seenekleri kullanrken seim yapacamz katman Selectable Layer(seilebilir katman)

yapmamz daha uygun olacaktr. Sadece bir grafik veri semek iin Select by Rectangle,Lasso
veya Circle seeneklerinden birini seip grafik veri zerinde mouse ile tklamanz yeterli
olacaktr.Bu aralar size daha hzl seim imkan salamak amacyla tasarlanmtr.
5. Katman seilebilirliini ayarlamak iin Table of Contentsde List By Selection
sekmesine
tklaynz.
6. Listede ILLER katmannda Click to toggle selectable butonuna tklayarak ller katmannn
seilemez olmasn salaynz.

7. Katman tekrar seilebilir olarak ayarlamak iin Not Selectable ksmnda tekrar Click to toggle
selectable butonuna tklaynz.
Bu aamaya kadar ekran zerinde seim aralarn inceledik. imdiki uygulamamzda Trkiye
Maden Yataklar Data Framei zerinden baz sorgulamalar yapacaz.Haritadaki iller maden
kan noktalarn saysna gre ak renkten koyu renge doru sembolize edilmitir.Amacmz,
snrlar ierisinde maden kan noktalarn says belirli olan illerden, belirtilen sayda noktaya
sahip olanlar ierisinden metalik maden ierenlerin saysn bulmaktr.
Soru: Maden_kan_Nokta says 8den fazla olan illerden, il snrlar ierisinde Metalik Maden
bulunduranlarn says katr?

8. Main Menu Barda Selection mensnden Select By Attributes seeneini seiniz.

9. Alan pencerede Layer ksmn ILLER katman, Methodu Create a new selection olacak ekilde
ayarlaynz. steki pencerede katmana ait field isimleri listelenmektedir. Listeden
Maden_Ckan_Nokta seeneine ift tklayarak bu field isminin alttaki komut satrna gelmesini
salaynz.
10. Alt pencereye > 8 yaznz. Komut satrndaki ifadenin ekildeki gibi olduundan emin olduktan
sonra OK butonuna tklaynz.

Bu ilem ile 8 noktadan fazla noktada madencilik faaliyetleri yrtlen iller eilmi olacaktr.

11. Bu iller ierisindeki Madenleri bulmak iin Selection mensnden Select by Location seeneine
tklaynz.

12. Alan pencerede Source layer ILLER, Spatial selection methodu Target Layer(s) features
intersect the Source layer feature, Target layer(s) ise MADEN olarak ayarlaynz. OK
butonuna tkladktan sonra seili olan ILLER katman ierisine giren btn MADENleri
bulacaktr. Metalik Madenleri bulmak iin sorgulamaya devam ediyoruz.

13. Main Menu Barda Selection mensnden tekrar Select By Attributes seeneini seiniz.
14. Layer ksmn MADEN, Methodu select from current selection olarak ayarlaynz. stteki
listeden TUR ismine ift tklayarak aadaki komut satrna gelmesini salaynz. Tr field
ierisindeki kaytlar listelemek iin Get Unique Values butonuna tklaynz. Daha sonra listeden
Metalik Madenleri seip ift tklaynz. Komut satrna geldiine emin olduktan sonra OK
butonuna tklaynz.

Table Of Contentsde List By Selection

sekmesini kontrol ettiimizde Sonu olarak ILLER
katmanndan 17 il ierisinde, MADEN katmanndan 99 tane seili Metalik Maden olduunu
greceksiniz.

15. imdi yeni bir uygulama yapmak zere Ankara Data Frameini aktif hale getirelim.

Soru: Alper Sokakn 500 m etki bandnda bulunan binalardan taban alan 500 m2den byk
olanlar bulunuz.
16. Bu soruyu zmek iin ncelikle Alper Sokakn bulunmas gerekmektedir. Selection
mensnden Select By Attributes seeneine tklaynz.
17. Layer ksmn Yol_Orta katman, Methodu: Create a new selection olarak ayarlaynz. AD field
zerinde ift tklayarak komut satrna gelmesini saladktan sonra AD field ierisindeki kaytlar
grntlemek iin Get Unique Values butonuna tklaynz. Komut Satrnda AD = Alper Sokak
yazdna emin olduktan sonra OK butonuna tklaynz.

18. Alper Sokakn 50 m etki bandndaki binalar bulmak iin Selection Mensnden Select by
Location seeneine tklaynz.
19. Ayarlar ekildeki gibi yaptktan sonra OK butonuna tklaynz.

20. Bu aamada Alper Sokakn 50 m etki bandnda kalan btn binalar seilmi olacaktr. Bu
binalarn ierisinden taban alan 500 m2den byk olanlar bulabilmek iin tekrar Select By
Attributes seeneini tklaynz.
21. Select By Attributes penceresinde ayarlar ekildeki gibi yapnz.

Sonu olarak Yol_Orta katmanndan 1, Binalar katmanndan (Kap_No:37) 1 grafik veri seilmi olacaktr.

imdi yapcamz rneklerde ArcGISde Rapor hazrlama ve grafik oluturma fonksiyonlar zerinde
duracaz.

Rapor Oluturma:

Bu rnekte ArcGISin rapor hazrlama zelliine rnek vereceiz.

Ankara Data Frameinde Sokak Adlarn ve onlara ait uzunluklar gsteren bir rapor hazrlayacaz.Rapor
hazrlama zellii ArcGISde size rapor hazrlama sihirbaznn salad imkanlarla ok kolay ve ok ksa
sre ierisinde gerekletirilebilmektedir.
22. Main Menur Bardan View>Reports>Create Report seeneklerini sras ile seiniz

23. Alan pencereden AD ve Shape_Length (uzunluk) Fieldlarn seip sa yn gsteren oka

tklaynz.

24. Sras ile Next > Next dedikten sonra gelen pencerede Raporda Gstermek istediimiz Fieldlarn
adn yani AD ve Shape_Lenght fieldlarn aadaki gibi seiniz.

25. Tekrar Next butonuna basarak pencerenin sa st kesinden raporun yatay (horizontal) veya
dikey (Portrait) olma durumunu ayarlaynz.Bu rnek iin Portrait seeneini seiniz.

26. Tekrar Next butonuna basnz ve Havelock style seip Next butonuna basnz ve Rapor iin
balk belirleyiniz.Bu rnek iin bala Sokak simleri ve Uzunluklar yaznz.

27. Raporu grntlemek iin Finish butonuna tklaynz ve raporu grntleyiniz.

Grafik Oluturma:
Bu rnekte ArcGISin grafik hazrlama zelliine rnek vereceiz.
Maden Yataklar Data Frameinde l isimlerini ve o illerdeki maden kan nokta saysn gsteren
bir grafik hazrlayacaz. Grafik hazrlama zellii rapor hazrlamada olduu gibi ArcGISde
sihirbazn salad imkanlarla ok kolay ve ok ksa sre ierisinde gerekletirilebilmektedir.
28. Graph Wizardda aadaki ekran kopyasnda olduu gibi Layer/Table ksmna ILLER katmann X
Label Fielda AD stn ismini seili hale getiriniz ve Next butonuna tklaynz.

29. Penceredeki Title ksmna Maden Cikan Nokta Grafigi yaznz,Graph in 3D view seeneini
iaretliyerek grafii 3 boyutlu grnme kavuturunuz ve Finish butonuna basarak ilemi
sonlandrnz.

30. Grafiiniz ekranda aadaki ekilde gzkecektir.

31. Uygulama_06.mxdyi kaydedip ArcMapden knz.

Uygulama 7 :
Raster Haritalarn Corafi Olarak Koordinatlandrlmas (Georeferencing);
Taranm raster verilerin gerek dnya yzeyi zerindeki koordinatlarna tam oturmas iin yaplan
ileme corafi koordinatlandrma(georeferencing) denilmektedir. Bu ilemi yaparken raster zerindeki
koordinatlar bilinen noktalarn arayzde elemesi salanr. lem sonunda koordinat eleecek
noktann seim hassasiyeti, paftann taraycdaki tarama hassasiyetine kadar birok etkene gre
RMS(karekk) hatas belirlenir. Bu hata belli bir standard sapma deerinin iinde kabul edilebilir ama bu
deerin zerindeyse ilemin tekrar gerekmektedir.
1. C:/ArcGIS10_EGITIM/Uygulama07/Uygulama_07.mxdyi ift tklayarak ArcMap 10da anz.

2. Customize > Toolbars > Georefencing tklaynz. Raster verilerin koordinatlandrlmas iin
Georeferencing ara ubuu kullanlmaktadr.

3. Table of Contentsde tek bir raster veri bulunduundan dolay Layer seenei otomatik olarak
f22d22d3c.tif dosyasn seili olarak getirmitir. Fakat birden fazla raster bulunursa hangi raster
zerinde georeferencing ilemi yaplmas isteniyosa ilk olarak Layerdan o rastern seilmesi
gerekmektedir.
4. Georeferencing mensnn altndaki Auto Adjustn tikini kaldrnz.
5. f22d22d3c.tif rasternn sol st kesine doru Zoom In aracyla
yaknlanz. Raster
zerinde bu keye ait koordinatlar yazmaktadr. Georeferencing ara ubuunda bulunan Add
Control Points
aracn seerek sol ke noktasnda aadaki grntde olduu gibi
mouseun sol tuuna bir kere tklaynz. Gerek koordinat deerlerini girebilmek iin mouseun
sa tuuna bir kere tklayarak Input X and Y seeneini tklaynz. Alan pencereye pafta
zerinden okuduunuz X ve Y koordinatlarn aadaki gibi yaznz.

6. lk noktaya ait deeri girdikten sonra ikici ke olarak paftann sa st kesine yaknlanz.
Georeferencing ara ubuundaki Add Control Points aracyla sa st keye mouseun sol
tuuna bir kere ve ardndan sa tuuna bir kere tklayarak aadaki X ve Y koordinat deerlerini
yaznz. OKi tklaynz.

7. Ayn yntemlerle paftann sa alt ke ve sol alt ke koordinat deerlerini aadaki gibi
tanmlaynz.

Sa Alt Ke

Sol Alt Ke

8. Tm noktalara ait koordinat deerlerini yazdktan sonra Georeferencing ara ubuundaki View
Link Table aracn
tklaynz. Alan Link Table penceresinden yanl yazlan X ve Y
koordinatlarn Xmap ve Ymap seeneklerinden dzeltebilirsiniz. Daha sonra pencerenin sol
altnda bulunan Auto Adjustn tikini atnz. OKi tklaynz.

9. Raster veri girilen gerek koordinat deerlerine tand iin ekrandaki grntden
kaybolmutur. Full Extent
butonuna tklayarak raster ekrana getiriniz. Mouseunuzu hareket
ettirdiiniz sa alt ekranda grntlenen koordinat deerlerinin deitiini greceksiniz.
Yaplan deiikliklerin farkl bir raster veri olarak kaydedilmesi gerekmektedir.
10. Bunun iin Georeferencing ara ubuunda Georeferencing > Rectify tklaynz. Ayarlar
aadaki gibi yaparak Save butonuna basarak ilemi tamamlaynz.

Rektifiye edilen raster veriye projeksiyon sistemi tanmlanmaldr. ArcMap arayz ierisinde
saklanabilir pencere olarak gelen ArcCatalog ile verilere projeksiyon sistemi
tanmlanabilmektedir.

11. Catalog penceresini amak iin Standard ara ubuu zerinde Catalog Window
tklaynz.

simgesini

12. Catalog penceresinde REC_f22d22d3c.tif dosyas zerinde sa tklayarak Propertiesi seiniz.

Alan Raster Dataset Properties penceresinde Spatial Reference seenei herhangi bir
projeksiyon sistemi henz tanml olmadndan dolay <Undefined> olarak gelir. Yanndaki
Edit seeneine tklaynz.

13. Alan Spatial Reference Properties penceresinde ayn yere ait daha nceden koordinat sistemi
tanmlanan bir katmann koordinat sistemi eklemek iin Importu seiniz.
C:/ArcGIS10_EGITIM/Uygulama_08/F22d22d3c_Pafta.shp katmann seerek Add butnuna
tklaynz.

14. Spatial Reference Properties penceresinde OKi tklaynz. Raster Dataset Properties
penceresine koordinat ve projeksiyon sistemleri bilgileri gelmektedir.

15. Raster Properties ekrannda OKi tklaynz. REC_f22d22d3c.tif raster corafi olarak
koordinatlandrlm olarak kullanlabilir. ArcMapi kaydetmeden kapatnz.

Uygulama 8 :
Catalogda Veritaban Tasarm;
ArcCatalog, ESRInin vektr ve raster verilerinin tasarlanp ynetildii arayz uygulamasdr. ArcGIS
Desktop yazlm ierisinde gelen bu arayz ArcGIS 10dan itibaren ArcMap arayz ierisinde ayr bir
pencere olarak da gelmektedir. ArcCatalog ile unlar yapabilirsiniz;

ArcGIS veri formatlarnn oluturulmas (Geodatabase Feature Class, Raster Dataset ve Shapefile)
Veri taban tasarm olarak Fieldlarn oluturulmas ve zelliklerinin belirlenmesi
Verilerin kopyalanp yaptrlmas, import, export vb ekilde ynetilmesi
Veri taban zellikleri olan Subtypes, Domain, Relationship, Topology, Network Dataset,
Geometric Network vb. fonksiyonlarn tanmlanmas
ArcMap ve ArcToolbox arayzlerine verilerin srklenip braklmas ve ynetilmesi
Verilere ait tanmlayc bilgilerin Item Description olarak belirlenmesi
likisel Veri Taban Ynetim Sistemlerine(IVTYS) dorudan balant kurulmas
ArcCatalog arayznde verilerin Preview fonksiyonu ile nizlenmesi
Windows Gezginine benzer ekilde verilerin grntlenmesi, sralanmas ve ynetilmesi

ArcCatalogda ESRI Vektr Verilerinin Oluturulmas

Shape File; ESRInin ArcView 3x Desktop GIS yazlmndan itibaren rettii grafik ve szel veri depolayan
vektr veri formatdr. Shapefile dosyalar Nokta(Point), izgi(Line) ve Alan(Polygon) veri tipleri olarak
depolanr. Her katmanda bu grafik veri tiplerinden sadece bir tanesi tutulur. Katmanlar veri tabannda
.shp, .dbf ve .shx uzantlaryla tutar. *shp; katmana ait grafik verilerinin tutulduu dosya, *dbf; grafik
veriye ait znitelik bilgilerinin tutulduu dosya, *shx; grafik veri ile szel veri arasndaki ilikiyi salayan
index dosyasdr.
Geodatabase Feature Class; Nokta, izgi ve Alan veri tipleri olarak tanmlanan grafik zellikler, File veya
Personal Geodatabase, ArcSDE Geodatabase ierisinde depolanr. Personal Geodatabase Ms Access veri
tabannda, ArcSDE Geodatabase ise likisel Veri Taban Ynetim Sistemi(IVTYS) olarak adlandrlan
Oracle, Informix, SQL Server, IBM DB2... veri tabanlarnda depolanarak ynetimi salanabilen ESRI
vektr veri formatdr. Shapefile formatna gre yeni bir formattr. Nokta, izgi ve Alana ait grafik veri ve
buna bal znitelik verileri corafi veritabannda tutulur.
1. Balat > Tm Programlar > ArcGISi seiniz. ArcCatalog 10 ayr bir arayz olarak grnmektedir.
Fakat bu uygulamamzda ArcMap arayzndeki Catalog penceresinde tm ArcCatalog
ilemlerine ait fonksiyonlar aratracaz. ArcMap 10u anz.

2. Gelen ekranda aadaki gibi bo bir sayfa almas seeneini seerek OKi tklaynz.

Alacak olan Blank Map haritas iin varsaylan bir geodatabase mevcuttur. ArcGIS Desktop
kurulduktan sonra Default.gdb corafi veri taban otomatik olarak oluturulmakta ve
katmanlarn kayd srasnda varsaylan olarak bu geodatabase kullanlmaktadr.
Default.gdbe Catalog penceresindeki st menden ksayol olarak ulalabilir. Bo harita
zerinde kullancnn bo bir geodatabase amasna gerek kalmadan kendisi varsaylan olarak bu
geodatabase iine katmanlar oluturabilmektedir.

3. ArcCatalog
penceresini anz. Bir nceki uygulamada rektifiye ettiimiz raster zerinde
veritaban oluturmak iin;
Folder Connections > C:/ArcGIS10_EGITIM/Uygulama_07/REC_f22d22d3c.tif dosyasn Table of
Contentse srkleyip braknz.

4. Default.gdb zerinde mouseun sa tuuna tklayarak New > Feature Dataseti tklaynz.
Feature Dataset; ayn projeksiyon sisteminde oluturulacak birden fazla feature class iin
kullanldr. Name ksmna f22d22 yaznz. Nexti tklaynz. Koordinat sistemi ayarlarn aadaki
gibi Import ederek alnz. Dier ekranlarda da Nexti tklaynz. Finishi seiniz.

5. Oluturduunuz f22d22 feature dataseti ierisinde bu pafta zerinde saysallatracamz

katmanlar oluturmak iin sa tklaynz New > Feature Class seeneine tklaynz. Yeni
oluturacamz Imar Cephe izgi katman iin ayarlar aadaki gibi yapnz. Imar Cephe
katmannn izgi olmasn istediimiz iin Type seenei Line Feature olarak ayarlanmtr. Nexti
tklaynz.

6. Default.gdb zerinde veri depolama seenekleri Use configuration keyword zelliinden istee
gre deitirilebilir. Hibir deiiklik yapmadan Nexti tklaynz.
7. Grafik veriye ait szel bilgiler iin bu ksmda znitelik field balklar oluturulacaktr.
Imar_cephe feature classna veri girii yaplrken hangi zniteliklerin veri tabanna eklenmesi
isteniyorsa balklar bu seenekte eklenir. Bu katmana ait field tanmlamasn aadaki gibi
yapnz.

8. Finishi tklaynz. Catalog penceresinde Default.gdb > f22d22 feature dataset > Imar_Cephe izgi
feature classn oluturmu olduk. Henz oluturulan Imar_cephe Table of Contents de
dorudan eklenmi olarak gelmektedir.

9. f22d22 feature dataset zerinde tekrar sa tklayarak New > Feature Class seiniz. Ayn ilemler
Imar_Alan katman iin de yaplacaktr. Ayarlamalar aadaki gibi yaparak Imar_Alan alan
katmann oluturunuz.

10. Direkler(Point) ve Binalar(Polygon) katmanlarn aadaki ekillerde oluturunuz.

Direkler katman iin

Binalar katman iin

11. En son oluturulan katmann znitelik field balklarndan SHAPEi yanndaki gri kk kutucua
tklayarak seiniz. Seili olan Field Namee ait zellikler pencerenin altnda grntlenecektir.
Shape field oluturan geometri zellikleri Field Properties ksmnda grntlenmektedir.

Bu ilemler ile
saysallatrlacaktr.

veri

taban

tasarm

gerekletirilmitir.Bu

aamadan

sonra

pafta

Uygulama 9 : Veri Girii ve Gncelleme

Oluturulan veri tabanna veri girii yapma ilemine saysallatrma denilmektedir. Saysallatrma ilemi
ESRI vektr veri tipleri olan Shapfile ve Geodatabase Feature Classlara ait gerekli gncellemelerin
yaplarak veri tabanna szel bilgilerinin de eklenmesini iermektedir.
ArcGIS 10 versionundan itibaren gncelleme ilemi iin kullanlacak Editing aralar glendirilerek
gelitirilmitir. Artk CAD kabiliyetinde izimler ok daha rahat bir ekilde yaplmaktadr.
1. Bir nceki uygulamada Default.gdb ierisine oluturduunuz katmanlar ve Rektifiye ettiimiz
altlk raster verinin(REC_f22d22d3c.tif) halen ArcMapte bulunduundan emin olunuz.
2. Standard ara ubuunda bulunan Editor ara ubuunu amay salayan Editor Toolbar aracn
tklaynz. Vektr veriler zerinde gncelleme yapmamza olanak salayan Editor ara
ubuu ekrana gelecektir.
3. Katmanlar zerinde veri girii yaplmas ilemini balatmak iin Editor > Start Editingi tklaynz.
Ekrana Create Features penceresi gelecektir. Bu pencere ile veri girii yaplacak katman seerek
ekran zerinden saysallatrma yaplmaktadr.

4. Imar_Alan polygon katmann seiniz. Imar_Alan katman seildikten sonra aada Construction
Tools seeneinde Polygonu seiniz.

5. Data View ekrannda pafta zerinde imar alan olarak saysallatrlacak kenar ksmlara mouse
ile tklanarak izim yaplr. Feature olutururken tklanlan her noktaya yeil renkli atlan
noktalara Vertex ad verilmektedir. Vertexler ile izimi istenilen ekilde deitirebilirsiniz. Bunun
iin izim srasnda Feature Construction ara ubuu ekrana gelmektedir. izimi sonlandrmak
iin klavyenizden F2 tuuna basnz.

6. Benzer ekilde Imar Alan izimine devam ediniz.

7. izimi yaparken Editor ara ubuu zerinde bulunan Attributes aracn

tklaynz. Alan
Attributes penceresi saklanabilir olarak ekrana gelmektedir. znitelik deerleri ekranda seili
olan feature iin doldurulur. mar alan olan yerleri saysallatrmay ve znitelik bilgilerini
doldurmay srdrnz.

8. Create Feature saklanabilir penceresini arnz. Binalar katman seiniz ve pafta zerindeki
binalar saysallatrarak veri girii yapmaya balaynz.

9. Pafta zerinde bina saysallatrmaya balaynz. izim yaparken alan Feature Construction
penceresindeki yardmc izim elemanlar kullanlacaktr. Aadaki gibi binaya yaknlanz ve
izim yapmaya balaynz, Constrain Perpendicular aracn seerek dik izmek istediiniz izgiyi
seiniz. Ayn izgiye devamnda paralel izmek iin Constrain Parallel aracn seerek iziniz.

izimi bu aralarla srdrnz ve F2ye basarak(yada mousea ift tklayarak) izimi sonlandrnz.

10. Create Feature saklanabilir penceresini tekrar arnz. Imar_Cephe katman seiniz.
Construction Tools seeneinde izgi feature izimi yapmay salayan aralarn geldii
grlmektedir. Line seiniz.

Pafta zerinde saysallatrmak istediiniz imar cephesine yaknlanz ve izim yaparak znitelikleri
doldurunuz. izimi tamamladktan vertexleri grntlemek ve izimde deiiklik yapmak iin ift

tklayabilirsiniz. Vertexler grntlenirken Edit Vertices ara ubuu ekrana gelir. Vertex zerindeki
deiikleri buradan yapabilirsiniz.

11. Yaplan gncelleme ilemlerini kaydetmek iin Editor araubuunda Editor > Save Editing
seeneini tklaynz. Gncelleme ilemini sonlandrmak iin Editor > Stop Editing aracna
tklaynz. Bylece veri tabann oluturduumuz katmanlara veri girii yaplmtr. Daha sonra bu
verilere ekleme ya da dzenleme yaplmak istenildiinde Start Editing seeneini seerek ara
ubuunu aktif hale getirmemiz gerekmektedir.

12. ArcMapte allan projeye daha sonra ayn semboloji ile devam etmek isteniliyorsa MXD olarak
kaydedilmesi gerekir.
File > Save As seiniz. Projeyi C:/ArcGIS10_EGITIM/Uygulama_09 klasr ierisine F22D22.mxd
olarak kaydediniz ve ArcMapi kapatnz.

Uygulama 10 :
Veri Gncelleme ve Saysallatrma Kabiliyetleri;
Bu uygulamada, veri gncelleme ilemi srasnda saysallatrma ilemini salayan baz ileri dzey
aralar gsterilecektir.

1. Balat > Tm Programlar > ArcGIS > ArcMap 10 seerek C:/ArcGIS10_EGITIM/Uygulama_09

klasrnde bulunan Uygulama_09.mxd dosyasn anz.

2. Editor araubuunu arnz ve Editor > Start Editingi seiniz. Binalar katmanndaki
izilmi baz featurelar olmas gereken koordinatlara tamak iin Editor araubuu
zerindeki Edit Tool
aracn seerek feature zerinde tklaynz. Mavi renkte seili hale
gelen feature mouse ile tutup harita zerindeki koordinatlarna taynz.

3. Farkl ynde dndrlm featurelar Rotate aracn

salaynz.

kullanarak doru ay almasn

4. Create Features saklanabilir penceresinden Binalar katmann seerek saysallamam iki

adet binay ekran zerinden mouse ile tklayarak saysallatrnz. Saysallatrma ilemini
yaparken Constrain Parallel ve Constrain Perpendicular aralarn kullanarak izim yapnz
ve F2ye basarak izimi sonlandrnz.

izdiimiz binalarn bulunduu yere ait parselin araziden alnan koordinat ve lm deerleri
bulunmaktadr. Bu deerler ile Parsel saysallatrma yaplacaktr.
5. Create Features penceresinde Parseller katmann seiniz ve Data View ekrannda mouse ile
sa tklayarak Absolute X,Y seeneine tklaynz (Klavye ksayolu F6dr). lk noktann X ve
Y koordinatlarn aadaki gibi yaznz. Entera basnz.

6. Harita zerinde girilen koordinatlara vertex atlm olarak gelmektedir. Bu vertexe gre a
ve mesafe deeri girilerek izim yaplacaktr. Bunun iin mouse ile sa tklayarak
Direction/Lenght seeneine tklaynz (Klavye ksayolu Ctrl+Gdir). Aadaki deerleri
yazarak Entera basnz.

7. Parsele ait nc noktaya ait koordinat deeri bilinmektedir. Klavyeden F6ya basarak
aadaki deerleri yaznz ve Entera basnz.

8. Parsele ait drdnc nokta belli bir eimle izilecektir. Bunun iin mouse ile sa tklayarak
Tangent Curve seeneine tklaynz ve aadaki deerleri ayarlaynz. Entera basnz.

9. Drdnc noktaya gre belli bir a ve mesafe deerine gre beinci son nokta
belirlenecektir. Klavyeden Ctrl+Gyi tklayarak aadaki deerleri giriniz. Entera basnz.

10. izimi bitirmek iin F2ye basnz.

11. Parsel iziminde deiiklik yapmak iin Vertexler zerinde deiiklikler yaplr. Deiiklik
yapmak iin katman zerinde sa tklayarak Edit Vertices seip Sketch Properties
penceresini aabilirsiniz.

12. Oluturduumuz parsel katmannn znitelik bilgilerini doldurmak iin Attributes Table
anz ve ParselRef fieldna 1 yaznz.

13. izerek oluturduumuz parselin zerinde bulunan 9 adet binay Edit Tool
ile seiniz.
Seili olan tm binalar ayn parsel referans deerine sahip olduklarndan dolay ParselRef
znitelik deeri ayn olacaktr. znitelik tablosunda ayn deeri toplu ekilde yazdrmak iin
Binalar katman zerinde sa tklayarak Open Attributes Table seiniz. Alan Table

penceresinde sadece seili olanlar gstermek iin pencerenin en altnda bulunan Show
Selected Records seeneini seiniz.

14. Binalar znitelik tablosunda ParselRef Fieldn bulunuz ve balk zerinde sa tklayarak
Field Calculatoru seiniz. Sadece seili olan objeler iin ilem yapacak olan Field Calculator
penceresinde 1 yaznz ve OKi tklaynz.

Editing ilemi srasnda grnty oynattmz zaman altlk olarak kullanlan raster veya
dier katmanlarn tekrar ekranda alma hz veri boyutuna gre yava olarak
gelebilmektedir. Bu ilemi hzlandrmak iin ArcGIS 10 verisonundan itibaren Basemap
Layerlar oluturulabilmektedir.
15. Layers veri erevesi zerinde sa tklayarak New Basemap Layer seiniz. Table of
Contentse gelen New Basemap Layera Ankara.img altlk raster veriyi srkleyip braknz.

16. Yol_Orta izgi katmann anz. Grntlenebilirlii aktif olarak gelen katman Create
Features penceresinde de grntlenebilir olarak gelmektedir. Yol_orta katmann izgi
izim eklini seecek ekilde tklaynz. Aadaki gibi yol katman izilecek olan ksma
yaknlanz. Kesiim noktasna yaknlatnz zaman otomatik yakalama(snap) yapmaktadr.
Kesiim noktasn tklaynz ve yolu aadaki gibi iziniz. Grntnn ekrana smad yerde
ilerletme yaparken altlk raster veri Basemap olarak ayarladndan dolay hzl bir ekilde
ekrana gelmektedir. Snapping ilemlerini zelletirmek iin Customize > Toolbars >
Snapping araubuunu arabilirsiniz.

17. Gncelleme ilemi tamamlandktan sonra Editor ara ubuu zerinde Editor > Save Editsi
ve ardndan Editor > Stop Editingi seiniz. Projeyi kaydederek ArcMapi kapatnz.

Uygulama 11 :
Dier gncelleme aralar;
Corafi Bilgi Sistemlerinin paras olarak gncelleme ileminde yaplacak ilemleri kolaylatracak
farkl fonksiyonlar mevcuttur. Editing aralar olarak adlandrlan bu fonksiyonlar ile vektr veri
oluturmada kolaylklar salanmaktadr.
1. Balat > Tm Programlar > ArcGIS > ArcMap 10u anz. Uygulama veri setleri iinde bulunan
C:/ArcGIS10_EGITIM/Uygulama_10/Uygulama_10.mxdyi anz. Alan haritada Parsel, Refuj,
Elektrik Direkleri, Elektrik Hatt katmanlar Table of Contents mensne gelecektir.

2. Editor ara ubuu bir nceki uygulamada arayze eklendii iin ekrana gelmitir. Eer
gelmediyse Editor ara ubuunu
tklayarak arnz. Editor > Start Editingi seerek
gncelleme ilemleri iin Editing ara ubuklarn aktif hale getiriniz. Alan Create Features
penceresinin sa st kesindeki Auto Hide aracn

tklayarak pencereyi saklaynz.

3. Refujlerin oluturduu yolun ortasndan elektrik hatt gemektedir. Refuje paralel olacak ekilde
Elektrik Hatt feature kopyalamak iin nce Refuj katmanndaki hangi featurea paralel
oluturmak isteniyorsa, onu Edit Tool aracyla

seiniz. Editor ara ubuunda Editor > Copy

Parallel seeneini seiniz. Alan Copy Parallel penceresinde aadaki ayarlamalar yapnz.
OKi tklaynz. Bu ayarlar ile seili refuj featurenn 4m ok ynne gre sa tarafna elektrik hatt
feature kopyalanacaktr.

4. Oluturulan elektrik hatt featuren Edit Tool aracyla

seiniz. Elektrik hatt zerine 10
metre aralklarla elektrik direkleri yerletirilecektir. Bunun iin Editor > Construct Points
seeneini seiniz ve aadaki ekilde ayarlamalar yaparak OKi tklaynz.

5. Birden fazla feature birletirerek tek bir feature haline getirmek iin Merge arac
kullanlmaktadr. Aadaki gibi birden fazla parseli Edit Tool
ile seiniz. Editor ara
ubuunda Editor > Merge fonksiyonunu seiniz. Alan pencerede birletirme sonucunda hangi
featuren znitelik tablosundaki bilgiler alnmas istenildiini seerek OKi tklaynz.

6. Create Feature penceresinden Refuj izgi katmann seiniz. Editor ara ubuunda bulunan
Trace aracn seiniz ve parsellerin sol tarafnda mouse ile tklayarak refujun alaca gzergahta
sadece mouseu hareket ettiriniz ve bittii tarafn darsnda mouse ile ift tklayarak izimi
sonlandrnz.

7. izilen Refuj etrafndaki parselleri belli bir mesafede kesmek iin Clip fonksiyonu
kullanlmaktadr. Editor ara ubuunda Clip aracn seiniz ve aadaki deerleri yazarak OKi
tklaynz.

8. Editor ara ubuundan Save Edits ve Stop Editing ile kaydederek gncellemeyi sonlandrnz.
Projeyi ayrca mxd olarak kaydederek ArcMapi kapatnz.

Uygulama 12 :
Veri Dnm Fonksiyonlar;
DWG,DXF ve DGN gibi ok kullanlan CAD formatlar ArcGIS teknolojisi rnleri ArcView,ArcEditor ve
ArcInfo yazlmlar ile direk olarak grntlenebilmektedir.
CAD veri formatnda depolanan vektr veri yapsn farkl yntemler kullanarak ArcGIS vektr veri
formatlarna evirmek mmkndr.CAD formatlarnn, ESRI Shape file ve Feature Class dnm
ilemleri ArcMap ve ArcToolBox arayzlerinde bulunan fonksiyonlar sayesinde daha pratik ve esnek bir
ekilde yaplabilmektedir.
zellik tipleri Line,Point,Polygon ve Annotation olan bir izim dosyasnda depolanan CAD veri
formatlarnn, corafi detaylar ise CAD formatlarnda (DWG ve DGN) Layer ve/veya Levellarda
snflandrlarak saysallatrma ilemleri gerekletirilir.CAD verileri ArcGIS teknolojisinde aadaki
ekilde temsil edilmektedir.

1. ArcMap 10 arayzn anz.

2. ArcGIS10_Egitim/Uygulama_11 dosyasnda yer alan Uygulama_11.mxdyi anz. (Bu uygulama

iin 1022.dgn verisinin Polyline, Polygon ve Point katmanlar Add Data butonu ile ArcMap
ortamna eklenip mxd olarak kaydedilmitir.)

3. Table of Contentsde bulunan 1022.dgn Point ve 1022.dgn Polyline katmanlarnn visible ekini
kaldrarak grnmez hale getiriniz.1022.dgn Polygon zerinde mouse ile sa tklayp Katman
zellikleri (properties) penceresini seiniz.

4. Alan pencerede Drawing Layers sekmesinde,tm katman zelliklerini Disable All butonuna
basarak kapatnz.

5. Daha sonra Layer 25 katmannn ekini atarak Enable durumuna getiriniz. OK butonuna
tkladnzda Polygon zellik tipini tayan Layer 25 katmannda izilen binalar harita sayfasnda
grecesiniz.

6. Table of Contentsde yer alan 1022.dgn Polygon katman zerinde mouseun sa tuuna basnz.
Data > Export Data fonksiyonunu seiniz.

Export Data ilemi ile 1022.dgn Polygon katmannda bulunan tm objeleri katmann sahip
olduu koordinat sistemini koruyarak Shapefile veya Feature Classa evirmek mmkndr.

7. Browse
belirleyiniz.

aracna tklayarak bilgisayarnzda dosyann kaydedilmesini istediiniz yeri

Oluturulmas dnlen bina katman byk lekli harita uygulamalarnda alansal

vektr(Feature Type:Polygon) tipine sahip olmaldr.CAD ortamnda izilen objeler iin ise
yukarda anlatlan ilemler sonucunda alansal vektr tipi elde edilebilir.CAD ortamndaki alan
ifade etmesi istenen objeler Close Polygon olarak izilir.Corafi Bilgi Sistemleri ierisinde alan
olarak tanmlanmas istenilen CAD verileri ou zaman polygon olarak tanmlanamaz.Bu veriler
CAD ortamnda genelde Polyline olarak retilir.Bu verilerin Polyline olarak tasarlanm yapsn
Export ilemi ile Line vektrel tipine evrilir.Bu ilem sonucunda verilerde izim hatas var ise
hatalar dzeltmek ve izgi zelliini daha sonra alan zelliine dntrmek gerekecektir.Bu
blmde dnm ilemleri uygulamal olarak ilenecektir.
8. Table of Contentsde yer alan ve daha nce visible ekini kaldrdmz 1022.dgn Point ve
1022.dgn Polygon katmanlarnn eklerini tekrar aktif hale getiriniz.1022.dgn Polyline katman
zerinde mouse ile sa tua tklayp Properties seeneini seiniz.

9. Layer properties penceresindeki Drawing Layers sekmesini seiniz.Tm katman zelliklerini

Disable All butonuna tklayarak kapatnz.Daha sonra Layer 61 katmannn ekini atarak Enable
duruma getiriniz.

10. Table of Contentsde bulunan 1022.dgn Polyline katman zerinde mouseun sa tuuna
tklayarak Data>Export Data fonksiyonunu seiniz.
11. Export Data fonksiyonu ile 1022.dgn Polyline katmannda bulunan tm objeleri,mevcut
projeksiyon sistemine gre Shape File veya Feature Class olarak olarak dntrmek mmkn
olacaktr.Export Data penceresindeki Browse

aracna tklaynz.

12. 61inci Layerda yer alan Polyline objelerini, Uygulama_11 dosyas altna BinalarLine Shapefile
olarak kaydediniz.
Bu aamada izgi zelliinde gelen yeni BinalarLine katmann poligona evirmemiz
gerekmektedir. Bu ilem iin ArcToolBoxdaki Feature To Polygon fonksiyonu kullanlacaktr.
ArcGIS 10dan itibaren ArcToolboxdaki fonksiyonlar Search penceresinden kolaylkla
aratlabilmektedir.

13. Standard ara ubuundaki Search

aracna tklayarak Search penceresini anz.
14. Alan Search penceresinde Tool seeneini seiniz.

15. Arama kutucuuna Feature To Polygon yazp Entera tklaynz.

16. Listeden Feature To Polygon fonksiyonuna tklayp Feature To Polygon penceresinin almasn
salaynz.
17. Ayarlar ekildeki gibi yaptktan sonra OK butonuna tklaynz. izgi katmanndaki binalarnzn
alan katmanna dntn greceksiniz.

18. 1022.dgn Point katmannda yer alan noktasal verilerin birbirinden ayrtedici zellii Text
Fieldnda yer alan znitelik deerleridir. Text Field AGAC olarak tanml olan objeleri Select By
Attributes fonksiyonu ile seiniz.

19. Seili olan objeleri aa katman olarak export etmek iin Table of Contentsde Point zerinde
sa tklayarak Export > Export Data seeneine tklaynz. Daha sonra Agac ad altnda veriyi
Shapefile olarak kaydediniz.
20. ArcMapi kapatnz.

Noktasal lm Deerlerinin Grntlenmesi;

GPS,TotalStation gibi lm cihazlar ile elde edilen koordinat bilgileri,saysal olarak sistemde Dbase,
Excel, ASCII Text File gibi farkl formatlarda depolanabilirler. ArcGIS ortamnda, bu formatlardaki
verilerin ESRI vektr formatlarna dnm mmkndr.
Bu blmdeki uygulamada X,Y koordinat deerlerinin bulunduu Dbase ve Excel dosyalarnn, ESRI Shape
File formatna dnm ilemleri ArcMap arayznde gerekletirilecektir.

Add XY Data Fonksiyonu;

Dbase formatnda yer alan koordinat bilgilerinden, Shapefile formatnda dnm ilemleri ArcMap
arayznde Add XY Data Fonksiyonu ile gerekletirilmektedir.
1. ArcMap10 arayznde bo bir harita sayfas anz.

2. File > Add Data > Add XY Data seeneine tklaynz.

3. Alan pencerede Choose a table from the map or browse for another table ksmndaki
Browse
aracna tklayp Uygulama_11 dosyas ierisindeki Parsel_Kose_Dbase.dbf dosyasn
seiniz ve Add butonuna tklaynz.

4. Add XY Data penceresinde X Field ve Y Fieldda aadaki stn isimlerini seip OK butonuna
tklaynz.

5. Yaptnz bu ilem sonucunda Parsel_Kose_Dbase.dbf dosyasnda yer alan X ve Y koordinat

deerleri temsilen ArcMap harita sayfasnda Parsel_Kose_Dbase_Events formatnda
grntlenecektir.

6. Bu dosyalar Export Data yntemi ile Shapefile veya Feature Class olarak kaydedilebilmektedir.
Bunun iin Parsel_Kose_Dbase_Events katman zerinde mouseun sa tuuna tklayarak

Data>Export Data fonksiyonunu seiniz ve Uygulama_11 dosyasnn iine,Parsel_Dbase Shape

File olarak kaydediniz.

7. ArcMapten knz.

Uygulama 13:
Zaman Bilgisi ile animasyon oluturma;
ArcGIS 10 vekr ve raster verilerde zaman bilgisini desteklemektedir. Bu uygulamada, vektr veriler
zerinde Osmanl Devletinin Ykselme, Duraklama ve Gerileme Devirlerindeki toprak byklkleri
animasyon haline getirilecektir.

1. ArcGIS10_EGITIM/Uygulama_12 klasrnde yer alan Uygulama_12.mxdyi ArcMapte anz.

Table of Contentsde Osmanl, Ulkeler vektrel katmanlarnn ve ESRI Terrain Basemapinin

olduunu greceksiniz.
2. Osmanli katmannda sa tklaynz ve Open Attribute Table seeneine tklaynz.

znitelik tablosunda, yil field fetih yllarn gstermektedir. tarih field ise animasyonda
kullanlmak zere almtr.
3. znitelik tablosunu kapatnz.
4. Osmanli katmannn kutusunun ekini atarak katmann grntlenmesini salaynz.
5. Osmanli katmannda tekrar sa tklayarak Properties seeneine tklaynz.

6. Layer Properties penceresinde Time sekmesine tklaynz.

7. Time sekmesinde Enable time on this layer kutusunun ekini atnz.
8. Layer Time ksmndan Each feature has a single field seeneini seiniz.
9. Time field ksmndan tarih fieldn seiniz.
10. Time Step Interval ksmn ekilde olduu gibi 1 Day olarak ayarlaynz ve OK butonuna tklayarak
katman zellikleri penceresini kapatnz.

11. Tools Toolbardaki Open Time Slider Window

aracna tklaynz.

12. Time Slider Window penceresinden Play butonuna tklaynz ve animasyonu balatnz.

13. Daha sonra bu animasyonu .avi formatnda video olarak kaydetmek iin Export to Video aracna
tklaynz.

14. Export Animation penceresinden videoyu kaydedeceiniz yeri seiniz ve isim veriniz.
15. Export butonuna tklaynz.

16. Alan Video Compression penceresinde OK butonuna tklaynz.

Bu aamada videonuz bilgisayarnza kaydedilecektir. Ekrann altnda videonun %100

oluturulana kadar bekleyiniz. Daha sonra videoyu izleyebilirsiniz.

Uygulama 14:
ArcMapte Map Package oluturulmas;
Bu uygulamada, arcgis.coma ye olarak haritalarn web zerinden paylam gsterilecektir.
Bunun iin tm kullanclar arcgis.com adresinde kendileri iin birer hesap oluturacak daha
sonra slem grubuna ye olacaklardr. Bu aamadan sonra hazrladklar tm harita ve katmanlar
internet zerinden kolaylkla paylaabileceklerdir.
1. ArcGIS10_EGITIM klasrnde yer alan Uygulama_13.mxdyi ArcMapte anz.
2. Haritann sembolojisini dilediiniz gibi ayarlaynz.
3. File mensnn altndan Create Map Package seeneine tklaynz.

4. Alan pencerede Save package to file seeneini setikten sonra Browse

tklaynz.

aracna

5. Harita paketini C:\ ArcGIS10_EGITIM\Uygulama_13 dosyasnn ierisine isim vererek

kaydediniz.

6. Validate butonuna tklaynz.

7. Daha sonra Share butonuna tklaynz.
8. Alan pencerede Yes butonuna basnz.

9. Harita paketinizin baarl bir ekilde oluturulduunu gsteren mesaj kutusunda OK

butonuna tklaynz.

ArcGIS.coma yelik;
10. Kullandnz Web Browserda adres ubuuna www.arcgis.com yaznz.

11. www.arcgis.com sayfas aldktan sonra sa st kedeki Sign In butonuna tklaynz.

12. Alan sayfada sa taraftaki Dont have an ESRI Global Account? Bal altndaki Create an
account seeneine tklaynz.

13. Alan sayfada ye olmanz iin gerekli olan bilgileri doldurmanz gerekmektedir. Bilgileri
eksiksiz olarak doldurduktan sonra Create My ESRI Global Account butonuna basnz.

islemegitim

14. Aadaki sayfa aldktan sonra kayt yaparken veriiniz mail hesabnz anz. ESRInin
gndermi olduu maildeki linke tklayarak hesabnz aktif hale getiriniz.

15. Linke tkladktan sonra alan sayfada ifreyi giriniz ve Finish butonuna basarak kayt ilemini
sonlandrnz.

16. Daha sonra alan ekranda oluturmu olduunuz hesap bilgilerini giriniz ve Register
butonuna tklaynz.

17. ArcGIS.com kullanm koullarn kabul etmek iin alan pencerede I Accept butonuna
basnz.

Dilerseniz kullanc hesabnzdaki bilgileri doldurabilir ve resminizi ekleyebilirsiniz.

ArcGIS.comda slem Grubuna yelik;
Bu eitim sonucunda, tm katlmclarn ArcGIS.comda bulunan slem Grubuna ye olmalar
ve ilerde dilerlerse haritalarn grup zerinden paylamalar amalanmaktadr. Bu nedenle,
bu uygulamada katlmclarn gruba nasl ye olacaklar anlatlacaktr.
18. Yukardaki ara ubuundan Groups seeneine tklaynz.

19. Search For ksmna slem yazp Entera basnz.

20. Alan listeden slem Grubunu seiniz.

21. Daha sonra gruba katlmak iin Join This Group butonuna tklaynz.

22. Ekranda alan pencerede Submit Request seeneine tklaynz.

Bu aamadan sonra slem Grup Yneticisi yeliklerinizi kabul edecektir.

Oluturulan Harita Paketinin webe eklenmesi;
23. Yukardaki ara ubuundan My Content seeneine tklaynz.

24. Alan sayfada haritanz webe eklemek iin Add Item butonuna tklaynz.

25. Daha sonra alan pencerede Dosya Se butonuna tklayarak uygulamann banda
kaydettiiniz harita paketini seiniz.

26. Tags ksmna, haritanz bir bakas aratrken iine yarayacak olan anahtar kelimeleri yaznz
ve Add Item butonuna basnz.
27. Sayfanza eklemi olduunuz haritanz slem Grubu yeleriyle paylamak iin Share
butonuna tklaynz.

28. Share penceresinde islem kutusunun ekini atnz ve OK butonuna tklaynz.

29. Bylece kendi oluturduunuz haritan web zerinden dier grup yeleriyle paylam
oldunuz. Artk dier grup yelerinin ekledikleri haritalar inceleyebilirsiniz.