NDEKLER

TESSATTA KULLANILAN ELEMANLAR ................................................................................................................................................ 3

Prizler............................................................................................................................................................................................................... 3
Elektrik Gvenlii Asndan Prizler....................................................................................................................................................... 3
Tesisatta Kullanlan Dier Prizler ....................................................................................................................................................... 3
Filer ................................................................................................................................................................................................................ 3
1- Erkek fi............................................................................................................................................................................................... 4
2- Dii fi.................................................................................................................................................................................................. 4
Sva st Anahtar ve Prizler ........................................................................................................................................................................... 5
Sva Alt (Ankastre) Anahtar ve Prizler .......................................................................................................................................................... 7
Sva Alt ve Sva st Buatlar ........................................................................................................................................................................ 8
Antigron (Etanj) Anahtar, Priz ve Dier Malzemeler ..................................................................................................................................... 9
Antigron anahtar ve prizler .................................................................................................................................................................... 10
Antigron buatlar (ek kutular) ................................................................................................................................................................ 10
Antigron lamba gvdeleri ...................................................................................................................................................................... 11
Antigron kelepeler (kroeler) ............................................................................................................................................................... 12
Antigron gerelerle tesisat yaplan yerler .............................................................................................................................................. 12
TESSAT EMALARI ........................................................................................................................................................................................ 13
Elk. Tesisat Projesi iziminde Kullanlan Baz Semboller .......................................................................................................................... 13
Adi Anahtar Tesisat ...................................................................................................................................................................................... 15
Adi Anahtar ve Priz Tesisat ......................................................................................................................................................................... 16
Antigron Malzemeler ile Anahtar ve Priz Tesisat ........................................................................................................................................ 17
Dimmer Anahtar Tesisat .............................................................................................................................................................................. 18
Dimmer Anahtarn Yaps ................................................................................................................................................................. 19
Komtatr Anahtar Tesisat .......................................................................................................................................................................... 20
Vaviyen Anahtar Tesisat .............................................................................................................................................................................. 21
Ara Vaviyen Anahtar Tesisat ....................................................................................................................................................................... 22
mpuls Rleli (Darbe Akml) Devre Tesisat ............................................................................................................................................... 23
Merdiven Otomatii Tesisat ......................................................................................................................................................................... 27
Merdiven otomatiinin i yaps ............................................................................................................................................................ 28
Hareket Sensrnn Devreye Balants....................................................................................................................................................... 29
Hareket Sensrl Merdiven Aydnlatmas ............................................................................................................................................ 30

Fluoresant Lamba Balantlar ...................................................................................................................................................................... 31

1x20W. ve 1x40W. Floresan Lmba Balants ................................................................................................................................. 31
2x40W Floresan Lmba Balants ..................................................................................................................................................... 31
40 Watt Flouresan Lambann Adi Anahtarla altrlmas .................................................................................................................. 32
Komtatr Anahtarl 2x40 Watt Flouresan Lamba Balants .............................................................................................................. 33
Floresan Lmbann Fazl Sisteme Balants ................................................................................................................................. 35
Fotosel Rleler............................................................................................................................................................................................... 36
Fotoselin Devreye Balants ................................................................................................................................................................ 37
Fotosel Rlelerin zellikleri.................................................................................................................................................................. 38
Bir Fazl Saya Balants ve Saya Yaps .............................................................................................................................................. 39
Trifaze Saya Balants (Aron Balant) ..................................................................................................................................................... 40
Linyeli (Aydnlatma-Priz-arma) Tesisat ........................................................................................................................................... 41
Kaak Akm Koruma Rlesi (K.A.K.R.) ...................................................................................................................................................... 42
Bir Fazl Kaak Akm Koruma Rlesinin Devreye Balanmas ........................................................................................................... 42
Fazl Kaak Akm Koruma Rlesinin Devreye Balanmas ........................................................................................................... 43
Kaynaklar............................................................................................................................................................................................................. 44

 TESSATTA KULLANILAN ELEMANLAR

Prizler
Elektrik Gvenlii Asndan Prizler
Normal prizler
Toprakl prizler
Tesisatta Kullanlan Dier Prizler
Telefon prizi
Anten prizi
Hoparlr, mikrofon prizi
Grup prizler
Anahtarl prizler
Filer
Seyyar elektrikli alclarn kablosunu priz aracl ile elektrik
ebekesine balamaya yarayan devre elemanlarna F denir.
3

Filer anahtar ve prizler gibi porselen ,baka- lit PVC ve kauuktan

yaplr. Filer 4 paradan meydana gelir
Fi gvdesi
Fi ubuu
Fi kablosu sabitleme kprs
Fi vidas
Filer 2 eittir;
1- Erkek fi
Fi gvdesinden dar uzanm fi ubuu olan filere denir
2- Dii fi
Erkek fiin taklaca yuvalarn fiin iinde olan ve genellikle uzatma
kablolarnda kullanlan filere denir.
Filer gvenlik asndan 2ye ayrlr;
Toprakl filer ve
Normal filer.
4

Sva st Anahtar ve Prizler

Bir elektrik devresini ap kapatmaya yarayan el ile kumanda edilen
devre elemanna anahtar denir. 10 A. e kadar ve 220V.u gemeyen
elektrik devrelerinde kullanlr.

Adi anahtar Komtatr anahtar Vaviyen anahtar

Anahtarlar tesis ekline gre;

Light anahtar

Sva st anahtarlar,
Sva alt anahtarlar,
Antigron anahtarlar eklinde snflandrlr.
Sva stne monte edilen anahtarlara sva st anahtar denir. Sadece
sva st tesisatlarda kullanlr. Sva st malzemeler ahap ksm varsa
5

ahap ksma, yoksa dbel ve aa vidalar yardmyla sva stne monte

edilir.

Sva st anahtarlar

Sva st prizler

Sva Alt (Ankastre) Anahtar ve Prizler

Sva alt tesisatlarda kullanlan anahtarlara ve prizlere denir. Duvar
rldkten sonra boru, kasa ve buvatlar duvara kanallar alarak
yerletirilir. Sva alt anahtarlarn balantlar yapldktan sonra kasa
ierisine anahtar yerletirilip kapak zerindeki vidalar sktrlr ve montaj
tamamlanr. Yerletirme ilemi yaplrken tm anahtarlarn dmeleri
aa bastrldnda lambalarn yanacak ekilde olmasna dikkat etmek
gerekir.

Sva alt toprakl priz

Sva alt anahtar

7

Sva Alt ve Sva st Buatlar

Norm kasa

Norm buat (kapaksz)

Norm buat

Gemeli derin kasa

(kapaksz)

Gemeli derin kasa

(uyar kapakl)

Alpan kasa

Beton buat

Plastik takoz

Kaynak: (ET-SAN, 2012)

Antigron (Etanj) Anahtar, Priz ve Dier Malzemeler

Antigron anahtar; nemli, tozlu ve kimyasal yerlerde kullanlan anahtar
eididir. Sva st tesisat olarak denir. Kendine gre malzemeleri
vardr. Antigron kablo, antigron piriz, antigron anahtar, antigron kroe, vb.
Nemli yerlerde kullanlan malzemeler kuru yerlerde kullanlan
malzemelere oranla farkl zelliklere sahiptir. Bu zelliklerden bazlar
unlardr (Elektrikportal.net, 2014):
Antigron tesisat malzemeleri (anahtar, buat, priz ve duylar) nem ve
gazlarn bu paralarn ierisine girmesini engelleyecek biimde imal
edilirler.
Antigron tesisatta kullanlacak olan iletkenler nem ve gazlarn
olumsuz etkisinden korunacak biimde retilirler.
Antigron tesisatn yapm, dier tesisat eitlerine gre daha fazla
dikkat ve zen gerektirir.
Antigron tesisatta kullanlan malzemeler ve bu malzemeler hakknda
ksa bilgiler aada belirtilmitir:
9

Antigron anahtar ve prizler

Bu malzemeler yap olarak dkm veya bakalitten imal edilirler.
Gnmzde yaygn olarak bakalitten yaplan trleri daha fazla tercih
edilmektedir. Antigron anahtar ve prizlerin iletken giri ksmlar lastik
conta ve rekorla donatlmtr. Prizlerin n ksmlar yayl bir kapakla
kapatlmtr. Bylece nem ve gazn anahtar ve prizin ierisine girmesi
nlenmi olur. Anahtar ve priz kutular genellikle yuvarlak tipte imal
edilirler.
Antigron buatlar (ek kutular)
Nemli yer malzemeleri ile yaplan tesisatlarda buatlar genellikle font
veya bakalitten yaplr. Buatlarn kapaklarnda nemin girmesini nleyecek
biimde lastik conta bulunur. Ayrca buatlarn giri yerlerinde nem ve
gazlarn buat ierisine girmesini nlemek iin lastik conta ve rekor
bulunur. Nemli yer tesisatnda kullanlacak olan iletkenin kesit ve d
apma gre buatlarn yuvarlak ve dikdrtgen biiminde ekilleri vardr.
Ayrca buatlarda says, 1 ile 8 arasnda deien iletken giri ksmlar
10

vardr.

Antigron priz

Antigron buat

Antigron lamba gvdeleri

Lamba gvdelerinin iletken giri ksmnda dier malzemelerde olduu
gibi rekor ve contalar mevcuttur. Bu paralarn dnda cam fanusla
gvdenin birletii yzeyde lastik conta bulunur. Lamba gvdesi zerinde
iletken girileri iin iki ayr giri nitesi vardr. Tesisatta kullanlacak olan
iletken baka alclar da altrmak zere devam edecekse lamba gvdesi
zerinde bulunan nitelerden birisi giri, dieri ise k olarak kullanlr.
11

Antigron kelepeler (kroeler)

Antigron lamba

Antigron kelepeler (kroeler)

Nemli yer tesisatlarnda kullanlan kelepeler, paslanmaya kar
dayankl madenlerden veya bakalitten yaplr. Madeni kelepelerin yzeyi,
inko veya kadmiyum ile kaplanr.
Antigron gerelerle tesisat yaplan yerler
Akaryakt istasyonlar, depolar, deirmenler, boya ve boya yaplan
yerler, araba garajlar, kat, eker, alkol fabrikalar, samanlk, kalorifer
daireleri, hububat depolar, silolar, ahr, WC, banyo, su depolar, bodrum
katlar, kimyasal madde yapan fabrikalar vb.

12

TESSAT EMALARI
Elk. Tesisat Projesi iziminde Kullanlan Baz Semboller
SGORTALI KOFRE

IIK ANA TABLOSU

IIK KNCL ( TAL) DAITIM TABLOSU
SAYA TABLOSU YADA DOLABI
BR FAZLI BUONLU SGORTA
BR FAZLI ANAHTARLI OTOMATK SGORTA
FAZLI BUONLU SGORTA

FAZLI ANAHTARLI OTOMATK SGORTA

BR FAZLI BIAKLI SGORTA
BR FAZLI ETAN PRZ

13

BR KUTUPLU SER ANAHTAR KOMUTATR

HATA AKIMI KORUMA ANAHTARI

FAZLI ANAHTAR ALTER
TERMK RLEL KORUMA ANAHTARI

AYDINLATMA ARMATRNN GENEL GS

TERL (RNEK AKKOR TELL ARMATR)
AVZE
AMAIR MAKNASI
BULAIK MAKNASI
BR FAZLI TOPRAKLAMALI PRZ
SAYA TABLOSU YADA DOLABI

14

Adi Anahtar Tesisat

Bir lamba veya lamba gurubunu bir yerden yakp sndrmeye yarayan
tesisattr
Mp
R
6A

Ak ema
1,5 mm NYA
6A

1,5 mm NYA

14 PVC

14 PVC

J1-60 W

1,5 mm NYA
14 PVC

Kapal ema
15

Adi Anahtar ve Priz Tesisat

2,5 mm NYA
6A

14 PVC

2,5 mm NYA

1,5 mm NYA

14 PVC
1,5 mm NYA
14 PVC

14 PVC
2,5 mm NYA
14 PVC

Kapal ema
Mp
R
6A

Ak ema

16

J1-60 W

Adi anahtar tesisat

devresine ilave
olarak priz
konulmutur. Burada
priz ve ana kablo en
az 2,5 mm kesitinde
kablodan olmaldr.

Antigron Malzemeler ile Anahtar ve Priz Tesisat

3x2,5 mm NYM

2x1,5 mm NYM

3x2,5 mm NYM

B-60 W
6A

Antigron armatr

2x1,5 mm NYM

3x2,5 mm NYM

Antigron anahtar

Antigron priz

Kapal ema

T
Mp
R
6A

Ak ema
17

Dimmer Anahtar Tesisat

1,5 mm NYA

1,5 mm NYA

14 PVC

6A

14 PVC
1,5 mm NYA
14 PVC

Kapal ema
D

Mp
R
6A

Ak ema

18

J1-100 W

Dimmer Anahtarn Yaps

Lamba

R1

220 V
AC

P1

3,3k

500 k
DB3

T1

BT 137
C1
68 n

19

Komtatr Anahtar Tesisat

1,5 mm NYA
6A

14 PVC

1,5 mm NYA

1,5 mm NYA

14 PVC

14 PVC

1,5 mm NYA
14 PVC

1,5 mm NYA
14 PVC

Kapal ema
J1-40 W
Mp
R
6A

Ak ema

20

J1-40 W

Vaviyen Anahtar Tesisat

Mp
R

R
6A

Mp

6A

Mp

Mp
R
6A

6A

1,5 mm NYA

1,5 mm NYA

14 PVC

14 PVC
1,5 mm NYA
14 PVC

1,5 mm NYA
14 PVC
1,5 mm NYA
14 PVC

J1-60 W

21

Ara Vaviyen Anahtar Tesisat

22

mpuls Rleli (Darbe Akml) Devre Tesisat

Bir lamba veya birbirine paralel
bal lamba grubunu iki veya daha
fazla yerden ayn anda yakp
sndrmek iin darbe akml rle
tesisat kullanlr. Bu tesisatn
uygulama alanlar, iki veya daha
fazla k olan koridorlar, holler
vb. yerlerdir.

23

Bu tesisat yapmnn kolayl ve daha az kablo kullanlmas nedeniyle

ara vaviyen anahtar tesisatnn yerini almtr. mpuls role (darbe akml)
rolenin ic yapsnda bir role bobini ve bu rolenin normalde (enerji yokken)
bir ack konta vardr. mpuls rolenin bobin uclarna A1 ve A2 eklinde
isimlendirilir. Normalde ack kontann faza balanan ucuna 1 , alcya
balanan 2 olarak isimlendirilir. mpuls rlenin A1 bobin ucu ntre ve
alcdan (alclardan) gelen uca balanr. A2 bobin ucu ise lihtin (lihtlerin)
bir ucuna, 1 olarak adlandrlan ak kontak ucu faza ve lihtin (lihtlerin)
dier ucuna balanr. 2 olarak adlandrlan ak kontak ucu ise
alcnn(alclarn) dier ucuna balanr.

24

mpulsrleli (darbe akml) tesisat kapal emas

25

mpuls rleli (darbe akml) tesisat ak emas

26

Merdiven Otomatii Tesisat

1,5 mm NYA

3.KAT

1,5 mm NYA

14 PVC

14 PVC
2,5 mm NYA
18 PVC

B-60W

1,5 mm NYA

1,5 mm NYA

14 PVC

14 PVC

2. KAT

B-60W

2,5 mm NYA
18 PVC
1,5 mm NYA

1,5 mm NYA

14 PVC

14 PVC

1.KAT

B-60W

2,5 mm NYA
18 PVC
M.O.

M.O.

2,5 mm
4 NYA
18 PVC

F L N

2,5 mm NYA
18 PVC

6A
6A
F: FAZ
L: LMBA
N: NTR
B: BUTON (LGHT) R Mp

27

Merdiven otomatiinin i yaps

28

Hareket Sensrnn Devreye Balants

29

Hareket Sensrl Merdiven Aydnlatmas

Mp
R k
R Giri

Mp
R k
R Giri

Mp
R k
R Giri

Mp
R k
R Giri

Mp R

30

Fluoresant Lamba Balantlar

1x20W. ve 1x40W. Floresan Lmba Balants

2x40W Floresan Lmba Balants

31

40 Watt Flouresan Lambann Adi Anahtarla altrlmas

32

Komtatr Anahtarl 2x40 Watt Flouresan Lamba Balants

33

Dairesel (Simit) Floresan Lmba Tesisat

Mp
R
6A

BALAST

STARTER

DARESEL FLORESAN

34

Floresan Lmbann Fazl Sisteme Balants

PAKO (PAKET) ALTER
(P..)
BALAST

FLORESAN TP

40W

S
T
6A

40 W

Mp

40W

40W

STARTER

35

Fotosel Rleler
Bir k sensrne (gz) bal olarak gn n izleme ilkesiyle alr.
Bahelerde, caddelerde veya dkkan vitrinlerinde karanlk bast
zaman aydnlatma sistemini devreye alp gn nda devreden kartacak
ekilde grev yapar. Fotosel gz sya dayankl, su geirmez akrilik bir
koruma kabnn iinde yer alr. Bu kap kadmiyumslfat dan yaplm olup
ayrca hava da geirmez. fotoselin direnci ortamn k iddetine bal
olarak deiir Eer k iddeti ayarlanm lx iddetinden dk ise rle
belirli bir zaman gecikmesi sonunda eker.
100K

10K

1K

0,1K

0,1

1,0

10

100

1000

Lx

Foto direncin a kar duyarllk erisi

36

Fotoselin Devreye Balants

GZ

2x0,75 mm2

G1
11

G1

ON-OFF

TIME
1
10
LUX
1
FOTOSEL RLES

R Mp 1 2 3

R
S
T
Mp

37

Fotosel Rlelerin zellikleri

alma gerilimleri
Max. tama akmlar
Ik iddeti ayar
Yakma gecikmesi
Sndrme gecikmesi
Triyak deerleri

: 220V.-50 Hz.
: 5A.
: 1-10 Lx
: min 5 sn-max.40 sn
: min 5 sn-max.40 sn
: 8A./400V.

38

Bir Fazl Saya Balants ve Saya Yaps

39

Trifaze Saya Balants (Aron Balant)

fazl telli(Aron) saya balants

40

 Linyeli (Aydnlatma-Priz-arma) Tesisat

41

Kaak Akm Koruma Rlesi (K.A.K.R.)

Bir Fazl Kaak Akm Koruma Rlesinin Devreye Balanmas

42

 Fazl Kaak Akm Koruma Rlesinin Devreye Balanmas

43

Kaynaklar
(2009). Kasm 12, 2013 tarihinde Robotik Sistem: http://www.robotiksistem.com/sensor_cesitleri_sicaklik_sensorleri.html adresinden
alnd
ET-SAN. (2012). Aralk 28, 2014 tarihinde http://www.cet-san.com.tr/products.asp?act=product&ProductCategoryID=47 adresinden
alnd
Elektrikportal.net. (2014). Aralk 28, 2014 tarihinde http://www.elektrikportal.net/2014/06/antigron-nemli-yer-tesisat-malzemeleri.html
adresinden alnd
MEGEP Modl. (2012). Elektrik-Elektronik Teknolojisi, Arza Analiz Yntemleri ve Arza Giderme. Ankara: Milli Eitim Bakanl.

44