LCH S TH GII T NM 1945 N NM 2000

Chng I: Trt t th gii sau Chin tranh th gii th hai (1945 1949)
A. Mc tiu n tp
Hc sinh trnh by c hon cnh thi gian, a im, thnh phn tham d v nhng quyt
nh quan trng ca Hi ngh Ianta v tc ng ca cc quyt nh i vi s hnh thnh trt
t th gii mi.
Trnh by c s thnh lp, mc ch, nguyn tc hot ng c bn ca Lin hp quc,
nh gi c vai tr ca Lin hp quc t sau chin tranh th gii th hai.
Phn tch c c trng c bn ca th gii sau Chin tranh th gii th hai l chia thnh
hai phe x hi ch ngha v t bn ch ngha do hai siu cng Lin X v M ng u mi
phe. y l nhn t ch yu chi phi cc quan h quc t v nn chnh tr th gii sau Chin
tranh th gii th hai.
Gii thch c khi nim: trt t hai cc Ianta.
B. Ni dung n tp
I. Hi ngh Ianta (2/1945) v nhng tho thun ca ba cng quc.
1. Hon cnh lch s:
Chin tranh th gii th hai bc vo giai on cui, nhiu vn quan trng v cp bch
t ra trc cc nc ng minh:

Nhanh chng nh bi hon ton ch ngha pht xt

T chc li trt t th gii sau chin tranh
Phn chia thnh qu gia cc nc thng trn
T 4/11/2/1945, hi ngh quc t c triu tp ti Ianta (Lin X) vi s tham d ca nguyn
th 3 cng quc l Lin X, M, Anh nhm gii quyt cc vn trn.
2. Nhng quyt nh quan trng ca Hi ngh
y mnh vic tiu dit ch ngha pht xt c v ch ngha qun phit Nht.
Thnh lp t chc Lin hp quc nhm duy tr ho bnh v an ninh th gii.
Tho thun v vic ng qun ti cc nc nhm gii gip qun i pht xt, phn chia phm
vi nh hng chu u v chu :

chu u: qun i Lin X chim ng min ng nc c, ng Beclin v cc

nc ng u; qun i M, Anh v Php chim ng min Ty nc c, Ty Beclin v
cc nc Ty u. Vng ng u thuc nh hng ca Lin X; vng Ty u thuc phm
vi nh hng ca M. Hai nc o v Phn Lan tr thnh nhng nc trung lp.
chu : Hi ngh chp nhn nhng iu kin ca Lin X tham chin chng Nht
bn: 1- Gi nguyn trng Mng C; 2- Tr li cho Lin X min Nam o Xakhalin v cc
o xung quanh; quc t ho thng cng i Lin (Trung Quc) v khi phc vic Lin
X thu cng L Thun; Lin X cng Trung Quc khai thc ng st Nam Mn Chu
i Lin; Lin X chim 4 o thuc qun o Curin.
Qun i M chim ng Nht Bn; bn o Triu Tin, qun i Lin X chim ng
min Bc v qun i M chim ng min Nam, ly v tuyn 38 lm ranh gii; Trung

Quc cn tr thnh mt quc gia thng nht; qun i nc ngoi rt khi Trung Quc.
Chnh ph Trung Hoa Dn quc cn ci t vi s tham gia ca ng Cng sn v cc
ng phi dn ch, tr li cho Trung Quc vng Mn Chu, o i Loan v qun o
Bnh H; cc vng cn li ca chu vn thuc phm vi nh hng ca cc nc
phng Ty.
3. Nhn xt:
Thc cht ca Hi ngh Ianta l s phn chia khu vc ng qun v khu vc nh hng gia
cc nc thng trn, c lin quan ti ho bnh, an ninh v trt t th gii v sau.
Nhng quyt nh quan trng ca Hi ngh v nhng tho thun sau tr thnh khun kh
ca trt t th gii mi (trt t hai cc Ianta). Theo , th gii c chia thnh hai phe do hai
siu cng ng u mi phe, i u gay gt trong gn 4 thp nin, lm cho quan h quc t
lun trong tnh trng phc tp, cng thng.
II. S thnh lp Lin hip quc
1. S thnh lp:
u nm 1945, khi cuc chin tranh th gii th hai sp kt thc, cc nc ng minh v
nhn dn th gii c nguyn vng gn gi ho bnh, ngn chn chin tranh th gii.
Ti Hi ngh Ianta (2/1945), ba cng quc Lin X, M, Anh nht tr thnh lp mt t chc
quc t nhm gn gi ho bnh, an ninh th gii.
T ngy 25/4 n 26/6/1945, i biu 50 nc hp ti Xan Phranxic (M) thng qua bn
Hin chng v tuyn b thnh lp t chc Lin hp quc. Ngy 24/10/1945, vi s ph chun
ca Quc hi cc nc thnh vin, bn Hin chng chnh thc c hiu lc.
2. Mc ch:
Hin chng l vn kin quan trng nht ca Lin hp quc nu r: Mc ch ca Lin hp
quc l duy tr ho bnh, an ninh th gii, pht trin cc quan h hu ngh v hp tc quc t
gia cc nc trn c s tn trng nguyn tc bnh ng v quyn t quyt ca cc dn tc.
3. Nguyn tc hot ng:
Tn trng quyn bnh ng v quyn t quyt ca cc dn tc.
Tn trng ton vn lnh th v c lp chnh tr ca tt c cc nc.
Khng can thip vo cng vic ni b ca bt c nc no.
Gii quyt tranh chp quc t bng bin php ho bnh.
Chung sng ho bnh v s nht tr gia nm nc ln (Lin X, M, Anh, Php v Trung
Quc)
4. Cc c quan ca Lin hp quc
Hin chng cn quy nh b my t chc ca Lin hp quc gm 6 c quan chnh nh: i
hi ng, Hi ng bo an, Ban th k, Hi ng kinh t x hi, Hi ng Qun thc, To n
Quc t.
5. Vai tr ca Lin hp quc
L din n quc t va hp tc v u tranh nhm duy tr ho bnh v an ninh th gii.
C nhiu c gng trong vic gii quyt cc v tranh chp v xung t nhiu khu vc, nhiu
quc gia, tin hnh gii tr qun b, hn ch chy ua v trang, nht l cc loi v kh hu dit
hng lot; c nhiu c gng trong vic gii tr ch ngha thc dn.

 Thc y quan h hu ngh v hp tc quc t, gip cc dn tc v kinh t, vn ho, gio

dc Lin hp quc cn c nhiu chng trnh h tr, gip cc dn tc km pht trin, cc
nc ang pht trin v kinh t, vn ho, gio dc, nhn o
Tuy nhin, bn cnh , Lin hp quc cng c nhng hn ch, khng thnh cng trong vic
gii quyt xung t ko di Trung ng, khng ngn nga c vic M gy chin tranh Irc
thc hin tt vai tr ca mnh, Lin hp quc ang tin hnh nhiu ci cch quan trng,
trong c qu trnh ci t v dn ch ho c cu ca t chc ny.
n nm 2006, Lin hp quc c 192 quc gia thnh vin. T thng 9/1977, Vit Nam l
thnh vin 149 ca Lin hp quc.
III. S hnh thnh hai h thng x hi i lp*
Ngay sau Chin tranh th gii th hai, trn th gii din ra nhiu s kin quan trng vi xu
hng hnh thnh hai phe: t bn ch ngha v x hi ch ngha i lp gay gt vi nhau v
chnh tr v kinh t.
V chnh tr:

M, Anh v Php tin hnh hp nht cc khu vc chim ng ca mnh; thnh lp Nh

nc Cng ho Lin bang c (9/1949). Thng 10/1949, vi s gip ca Lin X,
Nh nc Cng ho Dn ch c ra i. Trn lnh th nc c hnh thnh hai nh
nc vi hai ch chnh tr khc nhau.

Trong nhng nm 1945 1947, cc nc ng u tin hnh nhiu vic quan trng
nh: xy dng b my nh nc dn ch nhn dn, ci cch rung t, ban hnh cc
quyn t do dn ch v.v..
V kinh t:

Sau chin tranh, M ra K hoch phc hng chu u (cn gi l K hoch

Mcsan), nhm vin tr cc nc Ty u khi phc kinh t, ng thi tng cng s chi
phi ca M i vi cc nc ny. Nh , nn kinh t cc nc Ty u phc hi nhanh
chng.

Ch ngha x hi vt ra khi phm vi mt nc v tr thnh h thng th gii. Nm

1949, Hi ng tung tr kinh t c thnh lp. Thng qua , s hp tc v chnh tr,
kinh t, mi quan h gia Lin X vi cc nc ng u ngy cng c cng c, tng
cng h thng x hi ch ngha.
Nh vy, chu u xut hin s i lp v chnh tr v kinh t gia hai khi: Ty u t bn ch
ngha v ng u x hi ch ngha.
C. Cu hi n tp
Cu 1. Nu nhng quyt nh quan trng ca Hi ngh Ianta (2/1945) v phn tch h qu ca
nhng quyt nh .
Cu 2. Trnh by s thnh lp, mc ch, nguyn tc hot ng v vai tr ca Lin hp quc.
Cu 3. Nu nhng biu hin ca s xc lp hai h thng x hi i lp trn th gii trong thi
gian 1945 1949.

------------------------------------------------------------------Trong bi ny, PGS.TS V Quang Hin s hng dn cc bn n thi ni dung Lin X v cc

nc ng u (1945 1991), Lin bang Nga (1991 2000).

A. Mc tiu n tp
Trnh by c tnh hnh Lin X t sau Chin tranh th gii th hai n gia nhng nm 70
(th k XX).
Trnh by v phn tch c ngha nhng thnh tu ca Lin X trong khi phc kinh t v
xy dng c s vt cht k thut ca ch ngha x hi.
Tm tt c s ra i ca cc nc dn ch nhn dn ng u v nhng thnh tu
trong cng cuc xy dng ch ngha x hi cc nc ny t nm 1945 n na u nhng
nm 70 ca th k XX.
Trnh by c nhng nt c bn trong mi quan h gia cc nc x hi ch ngha v kinh
t, vn ho, khoa hc k thut, chnh tr qun s.

B. Ni dung n tp
I. Lin X t nm 1945 n gia nhng nm 70 ca th k XX
1. Hon cnh
Lin X ra khi cuc Chin tranh th gii th hai vi t th ca ngi chin thng, nhng
cng b tn tht nng n (khong 27 triu ngi cht, 1.710 thnh ph b ph hu, 7 vn lng
mc, 32.000 x nghip b ph hu).
Cc nc phng Ty do M cm u theo ui chnh sch chng Lin X. Lin X phi
chm lo cng c quc phng v an ninh.
Lin X c trch nhim gp cc nc ng u khi phc kinh t, xy dng ch ngha x
hi; gip phong tro gii phng dn tc trn th gii.
2. Thnh tu ch yu
Vi tinh thn t lc t cng, nhn dn Lin X hon thnh k hoch 5 nm khi phc
kinh t (1946 1950) trc thi hn 9 thng. n nm 1950, sn lng cng nghip tng 73%,
sn lng nng nghip t mc trc chin tranh. Nm 1949, Lin X ch to thnh cng bom
nguyn t, ph v th c quyn v kh ht nhn ca M.
Lin X t nm 1950 n u nhng nm 1970: t c nhiu thnh tu to ln trong cng
cuc xy dng ch ngha x hi vi vic hon thnh cc k hoch kinh t x hi di hn

Lin X tr thnh cng quc cng nghip ng th hai th gii (sau M), chim
khong 20% tng sn lng cng nghip ton th gii; i u trong nhiu ngnh cng
nghip quan trng.

Lin X cng thu c nhiu thnh tu trong sn xut nng nghip, sn lng nng
phm trong nhng nm 60 (th k XX) tng trung bnh 16%/nm.

Lin X l nc u tin phng thnh cng v tinh nhn to (1957), phng tu v tr

Phng ng a nh du hnh v tr I.Gagarin bay vng quanh Tri t (1961), m u
k nguyn chinh phc v tr ca loi ngi. Lin X chim lnh nhiu nh cao ca khoa
hc k thut th gii: vt l, ho hc, in t, iu khin hc, khoa hc v tr
V i ngoi, Lin X thc hin chnh sch i ngoi ho bnh v tch cc ng h phong tro
cch mng th gii; u tranh cho ho bnh, an ninh th gii, kin quyt chng chnh sch gy

chin ca ch ngha quc v cc th lc phn ng; tch cc gip cc nc x hi ch

ngha trong cng cuc xy dng t nc; ng h cc phong tro u tranh v c lp dn tc,
dn ch v tin b x hi.
3. ngha
Trn c s nhng thnh tu v kinh t, khoa hc k thut, qun s, i sng vt cht v
tinh thn ca nhn dn X vit khng ngng c ci thin, Lin X c v tr quan trng trong
vic gii quyt nhng cng vic quc t.
Lin X t th cn bng sc mnh qun s ni chung v sc mnh ht nhn ni ring vi
M v phng Ty; tr thnh i trng ca M trong trt t th gii hai cc, lm o ln chin
lc ton cu ca M.
Lin X c iu kin gip cc nc x hi ch ngha, ng h phong tro gii phng dn
tc Phi M Latinh v vt cht v tinh thn trong cuc u tranh chng ch ngha thc dn.
Lin X l thnh tr ca cch mng th gii, tr ct ca ho bnh th gii.
II. Cc nc ng u t 1945 n na u nhng nm 70 ca th k XX
Trong nhng nm 1944 1945, cng vi qu trnh Hng qun Lin X truy kch qun i pht
xt c, nhn dn ng u ni dy ginh chnh quyn, thnh lp cc nh nc dn ch
nhn dn.
T nm 1945 1949, cc nh nc dn ch nhn dn ng u hon thnh mt s nhim v
quan trng:

Xy dng b my nh nc mi, tin hnh ci cch rung t, quc hu ho ti sn

ca t bn nc ngoi, ban hnh cc quyn t do dn ch, ci thin i sng nhn dn.

Chnh quyn nhn dn c cng c, vai tr lnh o ca ng cng sn ngy cng

c khng nh.
Cng cuc xy dng ch ngha x hi

Trong nhng nm 1950 1975, cc nc ng u thc hin nhiu k hoch 5 nm

nhm xy dng c s vt cht k thut ca ch ngha x hi v t c nhiu thnh
tu to ln.

T ch l nhng nc ngho, cc nc ng u tr thnh nhng quc gia cng

nng nghip. Sn lng cng nghip tng ln gp hng chc ln, nng nghip pht trin
nhanh chng, trnh khoa hc k thut c nng ln r rt.
ngha:

Lm bin i i sng kinh t, chnh tr, x hi ca cc nc, khng nh tnh u vit

ca ch ngha x hi

Lm cho ch ngha x hi tr thnh mt h thng th gii vi tim lc mi mt c

tng cng v c v th quan trng trong quan h quc t.
III. Quan h hp tc gia cc nc x hi ch ngha chu u
1. Quan h kinh t, vn ho, khoa hc k thut:
Ngy 8/1/1949, cc nc Lin X, Ba Lan, Anbani, Bungary, Hungary, Rumani, Tip khc
thnh lp Hi ng tng tr kinh t (SEV), Lin X gi vai tr quyt nh trong khi ny. Nm
1950 thm Cng ho dn ch c, 1978 Vit Nam tham gia khi ny.
Mc tiu: tng cng hp tc gia cc nc x hi ch ngha, thc y s tin b khoa hc
k thut, thu hp s chnh lch v trnh pht trin gia cc nc thnh vin.

 Thnh tu: Sau hn 20 nm hot ng, n na u nhng nm 70, tc sn xut cng

nghip cc nc trong khi SEV tng 10%, sn xut t 33% th gii.
Hn ch: khp kn, khng ho nhp vi i sng kinh t th gii; cha coi trng y vic
p dng nhng tin b ca khoa hc v cng ngh; s hp tc gp nhiu tr ngi do c ch
quan liu, bao cp.
Do s sp ca ch x hi ch ngha ng u, ngy 28/6/1991, khi SEV ngng hot
ng.
ngha:

Thng qua vic hp tc, to c s vt cht k thut y mnh cng cuc xy dng
ch ngha x hi, nng cao i sng nhn dn ca cc nc thnh vin.

Cng c v tng cng sc mnh ca h thng x hi ch ngha, ngn chn, y li

cc m mu chng ph ca ch ngha t bn, khng ngng gip phong tro cch
mng th gii v gp phn gi gn ho bnh, an ninh th gii.
2. Quan h chnh tr qun s
Ngy 14/5/1955, ti cuc hp Vcsava, cc nc Anbani, Balan, Bungary, Cng ho dn
ch c, Hungary, Lin X, Rumani v Tip khc k hip c hu ngh, hp tc v tng tr,
nh du s ra i ca T chc Hip c Vacsava, mt lin minh chnh tr qun s mang
tnh cht phng th.
Mc tiu: chng li m mu ca M v phng Ty mun tiu dit phe x hi ch ngha.
ngha: c vai tr quan trng trong vic gi gn ho bnh v an ninh chu u v th gii,
to nn th cn bng v qun s gia cc nc x hi ch ngha v t bn ch ngha. Tr
thnh mt i trng vi NATO.
IV. Lin bang Nga trong thi gian 1991 2000
T sau nm 1991, Lin bang Nga l quc gia k tc Lin X, k tha a v php l ca Lin
X ti Hi ng Bo an Lin hp quc cng nh cc c quan ngoi giao ca Lin X nc
ngoi.
Trong thp k 90, di chnh quyn Tng thng Enxin, tnh hnh Lin bang Nga chm m
trong kh khn v khng hong.
V kinh t:

Trc nm 1996: Vic t nhn ho lm cho nn kinh t Nga tr nn ri lon. Sn

xut cng nghip nm 1992 gim xung cn 20%. T nm 1990 n nm 1995, tc
tng trng GDP lun l s m.

T nm 1996, nn kinh t Nga dn dn phc hi, nm 1997 t tng trng kinh t

0,5%, nm 2000 l 9%.
V chnh tr:

Hin php 1993, quy nh Lin bang Nga theo ch Tng thng Lin bang.
T nm 1992 1999, Tng thng Enxin, nc Nga ng trc hai th thch ln. Mt l
tnh trng khng n nh v chnh tr, tranh chp gia cc ng phi. Hai l nhng cuc
xung t sc tc (Trecxia).
T nm 2000, V.Putin lm Tng thng , nh nc php quyn c cng c, tnh hnh
x hi n nh; nhng vn ng trc th thch ln: xu hng li khai v nn khng b

 V i ngoi:

Trong nhng nm 1992 1993, nc Nga theo ui chnh sch nh hng i Ty

Dng ng v phng Ty, hi vng nhn s ng h v chnh tr v vin tr v kinh t.
Nhng sau 2 nm, nc Nga khng t kt qu nh mong mun.

T nm 1994, nc Nga chuyn sang chnh sch i ngoi nh hng u , trong

khi tranh th phng Ty, vn khi phc v pht trin mi quan h vi chu (mt s
nc trong SNG, Trung Quc, n , cc nc ASEAN).
T nm 2000, chnh quyn ca Tng thng V.Putin a Lin bang Nga dn thot khi kh
khn v khng hong, kinh t hi phc v pht trin; chnh tr, x hi n nh v a v quc t
c nng cao tr li v th mt cng quc u .

C. Cu hi n tp
Cu 1. Nu nhng thnh tu trong cng cuc xy dng ch ngha x hi ca Lin X t sau
Chin tranh th gii th hai n na u nhng nm 70 ca th k XX. Thnh tu c ngha
nh th no?
Cu 2. Mi quan h ca cc nc x hi ch ngha chu u na sau th k XX c biu
hin nh th no? Nu ngha ca cc mi quan h .
Cu 3. Trnh by nhng nt chnh v Lin bang Nga t nm 1991 n nm 2000.
---------------------------------------------------------------------------------Trong bi s 3 ny, PGS.TS V Quang Hin s hng dn cc bn n thi ni dung Cc nc
, Phi v M Latinh (1945 2000).

A. Mc tiu:
Trnh by c nhng bin i quan trng khu vc ng Bc t nm 1945 n nm
2000; din bin cuc ni chin Trung Quc (1946-1949) v s thnh lp nc Cng ho
Nhn dn Trung Hoa; nhng thnh qu xy dng ch ngha x hi (1949 1959), cng cuc
ci cch m ca (1978 2000) v chnh sch i ngoi ca Trung Quc.
Khi qut c nhng bin i to ln ca khu vc ng Nam t sau chin tranh th gii
th hai n nm 2000: cuc u tranh ginh c lp dn tc thng li, s pht trin kinh t, s
hp tc khu vc.
Trnh by c din bin phong tro u tranh ginh c lp ca nhn dn n (1945
1950). Nu c nhng thnh tu trong cng cuc xy dng t nc (1950 2000) v nh
gi c v th ca n trn trng quc t.
Tm tt c cc giai on pht trin ca phong tro u tranh ginh c lp chu Phi v
khu vc M Latinh.
Phn tch c nh hng ca phong tro gii phng dn tc i vi bn chnh tr th
gii.
Gii thch c cc khi nim: cch mng dn tc dn ch nhn dn, ci cch m ca, lin
kt chnh tr kinh t.

B. Ni dung:

I. Khu vc ng Bc
1. Nhng nt chung
L khu vc rng ln, ng dn. Trc chin tranh th gii II, hu ht khu vc ny l thuc a
ca ch ngha thc dn.
T sau chin tranh th gii II, ngy cng bin i su sc:

Cch mng Trung Quc thnh cng, nc Cng ho nhn dn Trung Hoa ra i (1-101949). Tuy nhin, mt s vng t vn l thuc a ca Anh, B o Nha, phi n cui
nhng nm 1990 mi c tr v Trung Quc: Hng Kng (1997), Ma Cao (1999).

Bn o Triu Tin b chia ct, hnh thnh hai quc gia. Trong nhng nm 50 v 60 (th
ki XX), hai nh nc trong tnh trng cng thng, i u. T nhng nm 70, c bit
t nm 1990 hai bn chuyn dn sang ho du, i thoi.

T nhng nc ngho nn, lc hu, hoc b chin tranh tn ph, khu vc ny c s

tng trng nhanh chng v kinh t. Hn Quc, i Loan, Hng Kng c nh gi l
nhng con rng kinh t.

Nht Bn t ch suy kit do chin tranh, t nm 1952 n nm 1973 pht trin thnh
mt nc c nn kinh t ln th hai trn th gii.

T nhng nm 80 ca th k XX, nn kinh t Trung Quc c tc tng trng nhanh

v cao nht th gii. n cui th k XX, Trung Quc tr thnh nn kinh t ln th t trn
th gii.
2. Trung Quc
a. S thnh lp nc Cng ho Nhn dn Trung Hoa
Sau Chin tranh th gii th hai, Trung Quc c nh hng ca c hai phe. Trung Hoa
Quc dn ng da vo s gip ca M. Lc lng cch mng do ng Cng sn Trung
Quc lnh o da vo s gip ca Lin X.

20/7/1946, Trung hoa Quc dn ng pht ng ni chin chng ng Cng sn Trung

Quc.

Trong nm u (t thng 7/1946 n thng 6/1947), lc lng cch mng thc hin
chin lc phng ng tch cc, khng ham gi t, ch nhm tiu dit lc lng i
phng.

T gia nm 1947, Qun Gii phng Trung Quc chuyn sang phn cng, ln lt gii
phng nhiu vng rng ln. Thng 4-1949, tin vo gii phng Nam Kinh.

Thng 9-1949 cuc ni chin kt thc, ton b lc a Trung Quc c gii phng. Lc
lng Quc dn ng chy ra i Loan.

Ngy 1/10/1049, nc Cng ho nhn dn Trung Hoa c thnh lp.

Cuc cch mng ny c tnh cht l cuc cch mng dn tc, dn ch.
ngha:
i vi Trung Quc:

nh du cuc cch mng dn tc dn ch Trung Quc hon thnh; chm dt hn

100 nm n dch v thng tr ca quc, xo b ch phong kin, qun phit, a
nc Trung Hoa vo k nguyn c lp t do v tin ln ch ngha x hi.
i vi th gii:

Lm cho h thng x hi ch ngha c m rng, ni lin t u sang .

C nh hng su sc ti phong tro gii phng dn tc trn th gii, trc ht l cc
nc trong khu vc.
b. Thnh tu 10 nm u xy dng ch mi (1949 1959)
Cui nm 1952, Trung Quc thc hin thng li cng cuc khi phc kinh t (1950 1952).
T nm 1953, thc hin k hoch 5 nm u tin (1953 1957), tin hnh nhng ci cch
quan trng: ci cch rung t v hp tc ho nng nghip, ci to cng thng nghip t
bn t doanh; tin hnh cng nghip ho x hi ch ngha. B mt t nc c nhng thay i
r rt: n nm 1957 c 246 cng trnh c xy dng, sn lng cng nghip tng 140%,
nng nghip tng 25% (so vi nm 1952). Vn ho, gio dc c nhng bc tin ln.
V i ngoi, Trung Quc thi hnh chnh sch cng c ho bnh v thc y phong tro cch
mng th gii; a v quc t ngy cng c nng cao. Ngy 18/1/1950, Trung Quc thit lp
quan h ngoi giao vi Vit Nam.
c. Cng cuc ci cch m ca (1978 2000)
Thng 12/1978, Trung ng ng Cng sn Trung Quc ra ng li ci cch kinh t x
hi, do ng Tiu Bnh khi xng; c nng ln thnh ng li chung t i hi XII (1982)
v i hi XIII (1987) ca ng Cng sn Trung Quc.
Ni dung cn bn ca ng li ci cch: ly pht trin kinh t lm trung tm; kin tr bn
nguyn tc c bn (con ng x hi ch ngha, chuyn chnh dn ch nhn dn, s lnh o
ca ng Cng sn Trung Quc, ch ngha Mc Lnin v t tng Mao Trch ng); tin
hnh ci cch v m ca, chuyn sang nn kinh t th trng x hi ch ngha; tin hnh bn
hin i ho nhm mc tiu bin Trung Quc thnh quc gia giu mnh, dn ch v vn minh.
Thnh tu:

GDP tng trung bnh hng nm 8%; nm 2000, GDP t 1080 t USD, i sng nhn
dn c ci thin r rt.

V khoa hc k thut: thng 10/2003, phng thnh cng con tu Thn Chu 5 a
nh du hnh v tr Dng Li V bay vo v tr, tr thnh nc th ba trn th gii c
tu v ngi bay vo v tr.

V i ngoi: ci thin quan h vi cc nc: thit lp quan h ngoi giao vi M (1979);

t nhng nm 80 (th k XX), bnh thng ho quan h vi Lin X, Vit Nam; a v quc
t khng ngng c nng cao.

Trung Quc thu hi ch quyn i vi Hng Cng (7-1997) v Ma Cao (12-1999).

II. Cc nc ng Nam
1. Cuc u tranh ginh c lp khu vc ng Nam
ng Nam l khu vc rng 4,5 triu km2, gm 11 quc gia, dn s 528 triu ngi (nm
2000).
Trc Chin tranh th gii th hai, cc nc trong khu vc (tr Thi Lan) u l thuc a
ca cc quc u, M.
Khi chin tranh bng n, Nht Bn xm chim c vng ng Nam . T cuc u tranh
chng thc dn u, M, nhn dn ng Nam chuyn sang cuc u tranh chng qun phit
Nht Bn, gii phng t nc. Tn dng thi c Nht Bn u hng ng minh (8/1945), nhn
dn nhiu nc ng ln ginh c lp hoc gii phng phn ln lnh th khi ch chim ng
ca qun Nht.

Ngy 17/8/1945, Innxia tuyn b c lp v thnh lp nc Cng ho Innxia.

Vit Nam, cuc Cch mng thng Tm thnh cng, dn ti s thnh lp nc Vit
Nam Dn ch Cng ho (2/9/1945).

Thng 8/1945, nhn dn cc b tc Lo ni dy khi ngha ginh chnh quyn. Ngy

12/10/1945 nc Lo tuyn b c lp.

Nhn dn cc nc Min in, M Lai v Philippin u ni dy u tranh chng qun

phit Nht Bn, gii phng nhiu vng rng ln.
Ngay sau , cc nc thc dn u, M quay tr li xm lc ng Nam . Nhn dn cc
nc ng Nam li phi tip tc cuc u tranh chng xm lc.
Gia nhng nm 50 (th k XX), nhn dn Vit Nam, Lo, Campuchia ginh thng li
trong khng chin chng thc dn Php, ri tip tc chin u chng ch ngha thc dn mi
ca M, n nm 1975 ginh thng li hon ton.
Cc nc thc dn u, M cng ln lt cng nhn nn c lp ca Philippin (7-1946), Min
in (1-1948), Innsia (8-1950), Malaisia (8-1957), Singapore ginh quyn t tr (1959),
Bruny (1984). ng Timo tr thnh mt quc gia c lp (5-2002).
2. Lo
S ra i nc Lo c lp: Li dng thi c thng 8/1945, Nht u hng ng minh, t
ngy 23/8/1945 nhn dn Lo ni dy ginh chnh quyn. Ngy 12/10/1945, nhn dn Th
Ving chn khi ngha thng li, Chnh ph dn tc Lo ra mt quc dn v tuyn b nn c
lp ca Lo.
Khng chin chng thc dn Php (1946-1954):

Thng 3/1946, thc dn Php tr li xm lc Lo.

Di s lnh o ca ng Cng sn ng Dng v s gip ca Vit Nam, cuc
khng chin ca nhn dn Lo ngy cng pht trin. Cc chin khu c thnh lp Ty
Lo, Thng Lo v ng Bc Lo. Qun gii phng Lo v Chnh ph khng chin Lo
c thnh lp.

Trong nhng nm 1953 1954, qun dn Lo phi hp cng qun tnh nguyn Vit
Nam m cc chin dch Trung Lo, H Lo, Thng Lo, ginh thng li to ln.

Sau chin thng in Bin Ph, Hip nh Ginev c k kt (7/1954), cng nhn
c lp, ch quyn, ton vn lnh th ca Lo, tha nhn a v hp php ca lc lng
khng chin Lo vi mt vng gii phng Sm Na v Phongxal.
Khng chin chng M (1954-1975):

Sau khi Hip nh Ginev 1954 v ng Dng c k kt, M thay chn Php, m
mu bin Lo thnh thuc a kiu mi.
Di s lnh o ca ng nhn dn cch mng Lo, cuc u tranh chng M c
trin khai trn ba mt trn (qun s, chnh tr, ngoi giao), lm tht bi cc cuc tin cng
ca M v tay sai.
n u nhng nm 60 (th k XX), qun dn Lo gii phng 2/3 lnh th, tng bc
nh bi Chin tranh c bit v Chin tranh c bit tng cng ca M.
Thng 2/1973, Hip nh Ving Chn v lp li ho bnh v thc hin ho hp dn tc
Lo c k kt. Chnh ph Lin hip dn tc lm thi v Hi ng quc gia chnh tr lin
hip c thnh lp.

T thng 5 n thng 12/1975, nhn dn Lo ni dy ginh chnh quyn trong c nc.

Ngy 2/12/1975 nc Cng ho dn ch nhn dn Lo chnh thc c thnh lp. T
y, nhn dn Lo bc vo cng cuc xy dng ch dn ch nhn dn v hng ti
ch ngha x hi.
3. Campuchia
Chng thc dn Php, ginh c lp dn tc (1945-1954):

Thng 10/1945, thc dn Php tr li xm lc Campuchia, di s lnh o ca

ng Cng sn ng Dng (t nm 1951 l ng nhn dn Cch mng Campuchia),
nhn dn Campuchia ng ln khng chin. Lc lng khng chin ngy cng trng
thnh.

Ngy 9/11/1953, do cuc vn ng ngoi giao i c lp ca Xihanuc, Php k hip

c trao tr c lp cho Campuchia. Tuy vy, qun i Php vn chim ng
Campuchia.

Sau tht bi in Bin Ph (1954), thc dn Php phi k Hip nh Ginev 1954 v
ng Dng, cng nhn c lp, ch quyn, thng nht v ton vn lnh th ca
Campuchia, Lo v Vit Nam.
Giai on 1954 1970: Chnh ph Xihanuc thc hin chnh sch ho bnh, trung lp, khng
tham gia bt c khi lin minh qun s hoc chnh tr no, tip nhn vin tr t mi pha khng
c iu kin rng buc.
Khng chin chng M (1970-1975):

Chnh ph Xihanuc b th lc tay sai ca M lt (18/3/1970). T y nhn dn

Campuchia cng nhn dn Vit Nam, Lo tin hnh khng chin chng M.

T thng 9/1973, lc lng v trang Campuchia lin tc tin cng, bao vy th

Phnm Pnh v cc thnh ph ln khc.

Ma xun nm 1975, qun dn Campuchia m cuc tin cng vo so huyt cui cng
ca ch, gii phng th Phnm Pnh (17/4/1975), kt thc thng li cuc khng chin.
Cuc u tranh lt tp on Khme (1975-1979):

Sau thng li ca cuc khng chin chng M, cch mng Campuchia b phn bi. Tp
on Pn-pt thi hnh chnh sch dit chng.

Nhn dn Campuchia li phi tin hnh cuc u tranh chng ch dit chng. Di
s lnh o ca Mt trn dn tc cu nc Campuchia (thnh lp ngy 3 /12/1978), vi
s gip ca Vit Nam, qun v dn Campuchia ni dy nhiu ni. Ngy 7/1/1979,
th Phnm Pnh c gii phng. Nhn dn Campuchia bc vo thi k xy dng li
t nc.
Ni chin v ti lp vng quc (1979-1993):

T nm 1979 cuc ni chin din ra gia lc lng ca ng nhn dn vi phe phi

i lp, ch yu vi Khme .
Ngy 23/10/1991, Hip nh ho bnh v Campuchia c k kt ti Pari. Sau cuc Tng
tuyn c thng 9/1993, Quc hi Campuchia thng qua Hin php, tuyn b thnh lp
Vng quc Campuchia do Xihanuc lm quc vng. t nc Campuchia bc vo
mt thi k mi.

4. Qu trnh xy dng v pht trin t nc ca nhm 5 nc sng lp

ASEAN(Singapore, Indonesia, Thi Lan, Malaisia, Philippin)
Sau khi ginh c lp (nhng nm 50 v 60 ca th k XX) cc nc ny tin hnh cng
nghip ho thay th nhp khu (chin lc kinh t hng ni) nhm nhanh chng thot khi
ngho nn lc hu, pht trin cc ngnh cng nghip sn xut hng tiu dng ni a, xy dng
nn kinh t t ch; t c nhng thnh tu to ln. Tuy nhin, chin lc ny dn bc l
nhng hn ch (thiu ngun vn, nguyn liu v cng ngh; t tham nhng, quan liu pht
trin; cha gii quyt c quan h gia tng trng vi cng bng x hi).
T nhng nm 60 70 tr i, cc nc ny chuyn sang chin lc cng nghip ho ly
xut khu lm ch o (chin lc kinh t hng ngoi), tin hnh m ca thu ht vn u
t v k thut ca nc ngoi, tp trung sn xut hng ho xut khu, pht trin ngoi thng.
Nh , tc tng trng kinh t kh cao. T trng cng nghip trong nn kinh t quc dn
ln hn nng nghip, mu dch i ngoi tng trng nhanh. Singapore tr thnh con rng
ni tri nht trong bn con rng chu . Mc d vy, chin lc kinh t hng ngoi cng
c hn ch (ph thuc nhiu vo ngun vn v th trng bn ngoi, u t khng hp l).
5. S ra i v pht trin ca t chc ASEAN
a. S ra i ca t chc ASEAN
Sau hn 20 nm u tranh ginh v bo v c lp, cc nc trong khu vc bc vo thi k
n nh v pht trin kinh t, nhiu nc c nhu cu hp tc vi nhau cng gii quyt kh
khn v pht trin.
Trong bi cnh M ngy cng sa ly trn chin trng ng Dng, cc nc ng Nam
mun lin kt li, nhm gim bt sc p ca cc nc ln.
Nhng t chc hp tc mang tnh khu vc trn th gii xut hin ngy cng nhiu, nht l s
thnh cng ca Khi th trng chung chu u (EEC) c tc dng c v cc nc ng Nam
.
Ngy 8/8/1967, Hip hi cc quc gia ng Nam (ASEAN) c thnh lp ti Bng Cc vi
s tham gia ca Indonesia, Malaysia, Philippin, Thi Lan v Singapore.
b. Qu trnh pht trin
Tuyn b Bng Cc (1967) nu r mc tiu ca ASEAN l pht trin kinh t, vn ho thng
qua nhng n lc hp tc chung gia cc nc thnh vin, trn tinh thn duy tr ho bnh v
n nh khu vc. Tuyn b Kualalmpua (1971) a ra ngh xy dng ng Nam thnh
khu vc ho bnh, t do, trung lp. Hip c Bali (1976) xc nh mc tiu xy dng mi quan
h ho bnh, hu ngh, hp tc gia cc nc trong khu vc, to nn cng ng ng Nam
hng mnh.
Trong giai on u (1967-1975), ASEAN l t chc non tr, quan h hp tc cn lng lo,
cha c v th quc t.
S khi sc c nh du t Hi ngh cp cao Bali (2/1976): cc nc k Hip c hu
ngh v hp tc, xy dng nguyn tc c bn trong quan h gia cc nc:

Tn trng c lp, ch quyn v ton vn lnh th ca nhau.

Khng can thip vo cng vic ni b ca nhau.
Gii quyt tranh chp bng bin php ho bnh.
Hp tc, gip nhau cng pht trin.
Hip c Bali m ra thi k mi trong quan h gia cc nc thnh vin v gia ASEAN vi
cc nc trong khu vc ng Nam . Quan h gia cc nc ng Dng v ASEAN c

ci thin, th hin vic thit lp quan h ngoi giao v nhng chuyn ving thm ca cc nh
lnh o cp cao. T u nhng nm 90, Chin tranh lnh chm dt v vn Campuchia
c gii quyt, ASEAN c iu kin pht trin.
M rng thnh vin ASEAN: Bruny (1984), Vit Nam (1995), Lo v Mianma (1997),
Campuchia (1999):
y mnh hot ng hp tc xy dng mt cng ng ASEAN v kinh t, an ninh v vn
ho: quyt nh thnh lp mt khu vc mu dch t do (AFTA) (1992); lp din n khu vc
(ARF) vi s tham gia ca 23 nc trong v ngoi khu vc (1993); ch ng xut din n
hp tc u (ASEM); tch cc tham gia din n hp tc kinh t chu Thi Bnh Dng
(APEC); k kt bn Hin chng ASEAN (2007) nhm xy dng mt Cng ng ASEAN c v
th cao hn v hiu qu hn.
Trong qu trnh pht trin v hi nhp, ASEAN t c nhiu thnh tu to ln, nn kinh t
cc nc thnh vin pht trin mnh, vi t cch l mt t chc lin minh chnh tr kinh t,
ASEAN y mnh hp tc kinh t, xy dng thnh khu vc ho bnh, n nh v pht trin, m
rng quan h quc t v ngy cng nng cao a v quc t ca ASEAN.
III. n
1. Qu trnh u tranh ginh c lp
Phong tro u tranh ginh c lp (1945 1947):

Nm 1946, n ra 848 cuc u tranh, tiu biu cuc khi ngha ngy 19/2/1946 ca 2
vn thu binh trn 20 chin hm cng Bombay. Ngy 22/2/1946, n ra cuc bi cng,
biu tnh ca 20 vn cng nhn, hc sinh, sinh vin Bombay. Sau phong tro lan ra cc
tnh khc: Cancutta, Carasi, Marat nng thn c phong tro Tphaga, i ch np
1/3 thu hoch cho a ch.

u nm 1947, cao tro bi cng ca cng nhn bng n nhiu thnh ph ln, tiu
biu l cuc bi cng ca hn 40 vn cng nhn Canctta.
Kt qu:

Thc dn Anh nhn thy khng th thng tr theo hnh thc ch ngha thc dn nh c
c na, phi nhng b, ha trao quyn t tr cho n , rt khi n trc thng
7/1948.

thc hin cam kt ny, Anh c ph vng Maobattn thng lng vi ng Quc
i v Lin on Hi gio n , ra phng n c lp cho n . Theo , ngy
15/8/1948, n tch thnh hai quc gia t tr da trn c s tn gio: n ca nhng
ngi theo n gio v Pakixtan ca nhng ngi theo Hi gio.
Khng tho mn vi quy ch t tr, ng Quc i tip tc lnh o nhn dn u tranh, buc
thc dn Anh phi cng nhn c lp hon ton ca n . Ngy 26/1/1950, n tuyn b
c lp v thnh lp nc Cng ho.
2. Nhng thnh tu chnh trong cng cuc xy dng t nc
Sau khi tuyn b c lp, n bc vo thi k xy dng t nc, t c nhiu thnh
tu.
Nng nghip: Da vo thnh tu ca cuc cch mng xanh, t gia nhng nm 70 ca th
k XX, n t tc c lng thc v t nm 1995, tr thnh nc xut khu go ln th
ba th gii.

 Cng nghip: ch to c my mc, thit b ngnh dt, ho cht, my bay, tu thu, u

my xe la Nhiu nh my in c xy dng. Vo nhng nm 80 (th k XX), n ng
th 10 trong nhng nc cng nghip ln nht th gii.
V khoa hc k thut: u t nhiu vo lnh vc cng ngh cao, trc ht l cng ngh
thng tin v vin thng, ngy cng c gng vn ln hng cc cng quc v cng ngh phn
mm, cng ngh ht nhn, cng ngh v tr.
V i ngoi: thi hnh chnh sch ho bnh, trung lp tch cc, lun ng h cuc u tranh
ginh c lp ca dn tc. n l mt trong nhng nc sng lp Phong tro khng lin kt.
V th ca n ngy cng nng cao trn trng quc t. n chnh thc thit lp quan h
ngoi giao vi Vit Nam ngy 7/1/1972.
IV. Phong tro u tranh ginh c lp cc nc chu Phi
Chu Phi l lc a ln th ba th gii, gm 57 quc gia, nm 2002 c 839 triu ngi; b
thc dn phng Ty thng tr nhiu th k, l chu lc ngho nn, lc hu hn so vi cc chu
lc khc.
T nm 1945 n na u nhng nm 50
Phong tro u tranh bng n sm nht Bc Phi, sau lan ra cc vng khc. M u l
cuc binh bin ca s quan v binh lnh yu nc Ai Cp (7/1952) lt vng triu Pharc,
ch da ca thc dn Anh, lp nn nc Cng ho Ai Cp. Cng nm 1952, nhn dn Libi
ginh c c lp.
T na sau thp nin 50 n nm 1960
H thng thuc a ca thc dn chu Phi ni tip nhau tan r, cc quc gia c lp ln lt
xut hin nh Tuynidi, Marc, Xu-ng (1956); Gana (1957); Ghin (1958),
T nm 1960 n nm 1975
Nm 1960 c lch s ghi nhn l Nm chu Phi vi 17 quc gia ginh c c lp. Nm
1975, nhn dn Mdmbch v nggla ginh thng li trong cuc u tranh chng thc dn
B o Nha, v c bn chm dt ch thng tr ca ch ngha thc dn c chu Phi.
T sau nm 1975 n u nhng nm 90
y l giai on hon thnh cuc u tranh gii phng dn tc chu Phi: Nc Cng ho
Dimbabu thnh lp (18/4/1980); chnh quyn Nam phi phi trao tr c lp cho Nammibia v
Namibia tuyn b c lp (3/1990). Ti Nam Phi, trc p lc u tranh ca ngi da mu,
bn Hin php 11/1993 chnh thc xo b ch phn bit chng tc (A-pc-thai).
V. Cc nc M Latinh u tranh ginh v bo v nn c lp dn tc
M Latinh gm 33 nc, din tch trn 20,5 triu km2 v dn s l 531 triu ngi (2002).
Trc Chin tranh th gii th hai, v hnh thc nhiu nc M Latinh l nhng quc gia c
lp, nhng thc t li b l thuc vo M, l sn sauca nc M.
Sau chin tranh, cuc u tranh chng ch c ti thn M bng n, tiu biu l thng li
ca cch mng Cuba, lt ch c ti Batixta, nc Cng ho Cuba ra i (1-1-1959), m
ra bc pht trin mi ca phong tro u tranh ginh c lp M Latinh.
Phong tro trong nhng nm 60 80 ca th k XX:

Di nh hng ca cch mng Cuba, nhng nm 60 70, phong tro u tranh

chng M v ch c ti thn M khu vc ngy cng pht trin.
Cng vi cc hnh thc bi cng ca cng nhn, ni dy ca nng dn, u tranh ngh
trng thnh lp cc chnh ph tin b, phong tro u tranh v trang din ra mnh
m, bin M Latinh thnh lc a bng chy.
Nhn dn Panama si ni u tranh, M phi tr li ch quyn knh o cho Panama.
n nm 1983, trong vng Carib c 13 quc gia c lp.
Phong tro u tranh v trang chng ch c ti cc nc Vnxula, Goatmala,
Clmbia, Pru, Nicaragoa, Chil, En Xanvao din ra lin tc, lt cc chnh quyn
c ti, thit lp cc chnh ph dn tc dn ch.

C. Cu hi n tp
Cu 1. Tm tt cuc ni chin Trung Quc (1946-1949) v s thnh lp nc Cng ho
Nhn dn Trung Hoa. Nu ngha s thnh lp nc Cng ho Nhn dn Trung Hoa.
Cu 2. Nu ni dung c bn ca ng li ci cch v nhng thnh tu chnh ca Trung Quc
trong qu trnh thc hin ng li .
Cu 3. Khi qut cuc u tranh ginh c lp ca nhn dn ng Nam sau chin tranh th
gii II.
Cu 4. Tm tt cc giai on pht trin ca lch s Lo t nm 1945 n nm 1975. Nu nhng
im ging nhau ca lch s Lo v lch s Vit Nam trong thi gian trn.
Cu 5. Nu nhng s kin lch s tiu biu th hin tnh on kt chin u gia hai dn tc
Vit Nam v Lo trong 30 khng chin chng thc dn Php v quc M (1945 1975).
Cu 6. Tm tt cc giai on lch s Campuchia t nm 1945 n nm 1979.
Cu 7. Trnh by nhng bin i quan trng ca cc nc ng Nam t sau chin tranh th
gii th hai n nm 2000. Bin i no l quan trng nht? V sao?
Cu 8. Nu nhng nt chnh v t chc ASEAN (Bi cnh thnh lp, mc tiu, s m rng v
t chc, hot ng). Hy cho bit thi c v thch thc i vi Vit Nam khi gia nhp ASEAN.
Cu 9. Trnh by v nhn xt s pht trin ca cuc u tranh ginh c lp n sau Chin
tranh th gii th hai.
Cu 10. Nu nhng thnh tu xy dng t nc v chnh sch i ngoi ca n t sau
ngy tuyn b c lp n nm 2000.
Cu 11. Khi qut cc giai on pht trin ca phong tro gii phng dn tc chu Phi t sau
Chin tranh th gii ln th hai n u nhng nm 90 ca th k XX.
Cu 12. Tm tt qu trnh u tranh ginh v bo v nn c lp ca cc nc M Latinh t
sau Chin tranh th gii th hai n nm 2000.
Cu 13. S kin no l mc nh du bc pht trin mi trong phong tro gii phng dn tc
M Latinh sau Chin tranh th gii th hai? Trnh by s pht trin ca phong tro t sau s
kin .
Bi tp thc hnh.

Bi 1. Lp nin biu v s ra i cc quc gia c lp ng Nam (tn quc gia, nin i,

ni dung s kin).
Bi 2. Lp bng so snh cc chin lc hng ni v hng ngoi ca nhm nc sng lp
ASEAN (thi gian, mc tiu, ni dung, thnh tu, hn ch).

Trong bi th t ny, cc bn s c PGS.TS V Quang Hin hng dn n thi ni dung M, Ty

u, Nht Bn (1945 2000).

A. Mc tiu
Trnh by c qu trnh pht trin v kinh t, khoa hc k thut ca nc M t sau Chin
tranh th gii th hai, gii thch c nguyn nhn dn n s pht trin .
Nu c nhng nt ni bt trong chnh sch i ngoi ca M trong v sau thi k Chin tranh
lnh, nh gi tc ng ca chnh sch i vi th gii.
Trnh by c nhng nt chnh v s pht trin kinh t, khoa hc k thut ca Ty u t sau
Chin tranh th gii th hai, gii thch c nguyn nhn dn n s pht trin . Trnh by c
qu trnh hnh thnh v pht trin ca Lin minh chu u (EU).
Trnh by c s pht trin ca nn kinh t Nht Bn na sau th k XX v nguyn nhn ca n.
Khi qut c chnh sch i ngoi ca Nht Bn t sau chin tranh th gii th hai.
Phn bit c cc loi hnh t chc quc t: t chc lin minh qun s, t chc lin kt chnh tr
kinh t, t chc a phng mang tnh i din ton cu.

B. Ni dung
I. Nc M
1. V kinh t
* Giai on 1945-1973: pht trin mnh m

Gi tr tng sn lng cng nghip ca M chim hn mt na cng nghip th gii (56,5%)

(1948).

Gi tr sn lng nng nghip M bng 2 ln gi tr tng sn lng nng nghip ca 5 nc

Anh, Php, c, Italia, Nht Bn (1949).

50% tu b i li trn mt bin l ca M, 3/4 d tr vng ca th gii tp trung M (1949).

M chim gn 40% gi tr tng sn phm kinh t th gii.

Trong khong 20 nm sau Chin tranh th gii th hai, M tr thnh trung tm kinh t ti chnh
duy nht trn th gii.
Nhng nhn t thc y s pht trin kinh t M:

Lnh th nc M rng ln, ti nguyn thin nhin phong ph.

C ngun nhn lc di do, trnh k thut cao.
M tham gia chin tranh th gii th hai mun hn, tn tht t hn so vi nhiu nc khc;
hn na, M cn li dng chin tranh bn v kh thu nhiu li nhun.
M l nc khi u cuc cch mng khoa hc k thut hin i; p dng thnh cng
nhng tin b khoa hc k thut nng cao nng xut lao ng, h gi thnh sn phm v
iu chnh hp l c cu sn xut.

Trnh tp trung t bn v sn xut rt cao, cc t hp cng nghip qun s, cc cng

ti v cc tp on t bn lng on M c sc sn xut, cnh tranh ln v hiu qu.
Cc chnh sch v bin php iu tit ca nh nc c vai tr quan trng thc y kinh t M pht
trin.
* Giai on 1973 1991: suy thoi.

Nm 1973, do tc ng ca cuc khng hong nng lng th gii, kinh t M lm vo

khng hong, suy thoi ko di n nm 1982. Nng sut lao ng gim, h thng ti chnh b
ri lon

Nm 1983, nn kinh t bt u phc hi. Tuy vn l nc ng u th gii v kinh t ti

chnh, nhng t trng kinh t M trong nn kinh t th gii gim hn so vi trc.
* Giai on 1991 2000:

Pht trin xen k suy thoi ngn, nhng vn l nc ng u th gii.

M to ra c 25 % gi tr tng sn phm trn ton th gii v c vai tr chi phi hu ht

cc t chc kinh t ti chnh quc t nh WTO, WB, IMF.
2. V khoa hc k thut
L mt trong nhng nc i u v t nhiu thnh tu to ln, trong nhiu lnh vc nh ch to
cng c sn xut mi (my tnh in t, my t ng), vt liu mi (plime, vt liu tng hp), nng
lng mi (nng lng nguyn t), sn xut v kh (bom nguyn t, bom khinh kh, tn la n
o), chinh phc v tr (nm 1969 a tu v ngi thm him ln Mt trng, thm him sao Ha),
i u cuc cch mng xanh trong nng nghip
L nc c i ng chuyn gia v khoa hc k thut ng nht trn th gii. Tnh chung M
chim 1/3 s lng bn quyn sng ch ca ton th gii. M dn u th gii v s ngi c
nhn gii N-ben.
3. V i ngoi
* Thi k Chin tranh lnh (1945 1991)
Trin khai Chin lc ton cu, c tuyn b cng khai trong din vn ca Tng thng H.
Truman c trc Quc hi M (3-1947), coi ch ngha cng sn l mt nguy c v M c s mnh
lnh o th gii t do chng li nguy c . Cc i tng thng M u c nhng hc thuyt c
th vi nhng tn gi khc nhau, nhng u nhm 3 mc tiu:

Mt l, ngn chn, y li v tin ti xa b hon ton ch ngha x hi trn th gii.

Hai l, n p phong tro gii phng dn tc, phong tro cng nhn v cng sn quc t,
phong tro chng chin tranh, v ha bnh, dn ch trn th gii.

Ba l, khng ch v chi phi cc nc t bn ng minh ph thuc vo M.

thc hin cc mc tiu trn, M s dng nhiu bin php khc nhau:

Thit lp cc lin minh qun s, chy ua v trang, khi xng cuc Chin tranh lnh, gy
tnh trng i u cng thng vi Lin X v cc nc x hi ch ngha.

Trc tip gy ra hoc tip tay cho nhiu cuc bo lon, o chnh lt nhiu ni, tiu
biu l cuc Chin tranh xm lc Vit Nam (1954 1975) v dnh lu vo cuc chin tranh
Trung ng.
Nm 1972, M iu chnh chin lc ton cu, thc hin sch lc ho hon vi hai nc ln
(Lin X v Trung Quc) chng li phong tro u tranh cch mng ca cc dn tc.
T gia nhng nm 80 (th k XX), trong xu th i thoi v ho hon, M v Lin X chnh thc
tuyn b chm dt Chin tranh lnh (12/1989).
* Thi k sau Chin tranh lnh

 Sau khi tuyn b chm dt Chin tranh lnh (1989) v trt t th gii hai cc Ianta tan r (1991),
chnh quyn M ra Chin lc Cam kt v M rng vi ba mc tiu:

Bo m an ninh ca M vi lc lng qun s mnh.

Khi phc sc mnh ca nn kinh t M.

cao dn ch v nhn quyn can thip vo cng vic ni b cc nc khc.

Mc tiu bao trm l M mun thit lp trt t th gii n cc, trong M l siu cng duy
nht, ng vai tr lnh o th gii. Nhng trong tng quan lc lng gia cc cng quc, M
khng d g thc hin c tham vng .
V khng b 11/9/2001 cho thy, ch ngha khng b l yu t khin M phi thay i chnh sch
i ngoi khi bc vo th k XXI.
II. Ty u
1. Kinh t
* T 1945 n na u nhng nm 70 ca th k XX
S pht trin:

Trong Chin tranh th gii th hai, cc nc chu u u b tn ph nng n. Sau chin

tranh, vi s c gng ca tng nc v s vin tr ca M trong khun kh ca K hoch
Mc-san, ti nm 1950 nn kinh t cc nc Ty u c bn c khi phc.

T u nhng nm 50 n u nhng nm 70 (th k XX), nn kinh t cc nc Ty u n

nh v pht trin nhanh. Nc c tr thnh nc cng nghip th ba, Anh tr thnh nc
cng nghip th t, Php tr thnh nc cng nghip th nm trong h thng t bn ch
ngha (sau M v Nht Bn). T u thp k 70, Ty u tr thnh mt trong ba trung tm
kinh t ti chnh ln ca th gii.

Cc nc Ty u c nn khoa hc k thut pht trin cao, hin i.

Qu trnh lin kt khu vc Ty u din ra mnh m vi s hnh thnh Cng ng kinh t

chu u (EEC) nm 1957 v Cng ng chu u (EC) nm 1967.
Nhng nhn t ca s pht trin nn kinh t Ty u l:

p dng nhng thnh tu ca cuc cch mng khoa hc k thut hin i nng cao
nng xut lao ng, h gi thnh sn phm.

Vai tr quan trng ca Nh nc trong vic qun l v iu tit, thc y nn kinh t.

Tn dng tt c hi bn ngoi cho s pht trin ca t nc nh ngun vin tr M, tranh

th gi nguyn liu r t cc nc ang pht trin, s hp tc c hiu qu trong Cng ng
chu u (EC).
* T nm 1973 n nm 1991
n u thp k 90, kinh t Ty u lm vo tnh trng khng n nh, suy thoi ko di.
Tuy vn l mt trong ba trung tm kinh t ti chnh ln ca th gii, nhng kinh t Ty u gp
khng t kh khn: suy thoi, khng hong, lm pht v tht nghip. Qu trnh lin hp ha trong
khun kh Cng ng chu u (EU) vn cn nhiu kh khn tr ngi.
* T 1991 n nm 2000
u thp nin 90 (th k XX), Ty u lm vo cuc suy thoi ngn.
T nm 1994, nn kinh t bt u phc hi v pht trin tr li. Tc tng trng tng t 2,9
n 3,4%.

 Ty u l mt trong ba trung tm kinh t ti chnh ln nht th gii. n gia thp nin 90 (th
k XX), 15 nc thnh vin EU chim 1/3 tng sn phm cng nghip ton th gii. C nn khoa
hc k thut hin i.
2. Chnh sch i ngoi
* Giai on 1945 1950
Nhng nm u sau Chin tranh th gii th hai, vi mu khi phc ch thuc a, cc
nc Ty u nh Anh, Php, H Lan tin hnh chin tranh ti chim thuc a, nhng cui
cng u tht bi.
Lin minh cht ch vi M: nhiu nc Ty u tham gia khi qun s NATO do M ng u.
* Giai on 1950 1973
Trong bi cnh Chin tranh lnh, i u gia hai phe, nhiu nc Ty u mt mt vn tip tc
lin minh cht ch vi M, mt khc n lc m rng hn na quan h i ngoi.
Cc nc Ty u tham gia K hoch Mc san, gia nhp khi lin minh qun s Bc i
Ty Dng (NATO, thng 4/1949) nhm chng li Lin X v cc nc x hi ch ngha, ng
v pha M trong cuc Chin tranh xm lc Vit Nam, ng h Ixaren trong cc cuc Chin tranh
Trung ng.
Ch ngha thc dn c ca Anh, Php, H Lan sp trn phm vi ton th gii.
* Giai on 1973 1991
T nm 1973 tr i, quan h gia M v cc nc Ty u cng din ra nhng trc trc, nht l
quan h M Php
Thng 8/1975, cc nc Ty u cng Lin X, cc nc x hi ch ngha chu u v hai nc
M, Canaa k nh c Henxinki v an ninh v hp tc chu u. Tnh hnh cng thng chu u
du i r rt.
Vo cui nm 1989, chu u din ra nhng s kin to ln mang tnh o ln: bc tng
Bclin b ph b (thng 11/1989), hai siu cng X M tuyn b chm dt Chin tranh lnh
(thng 12/1989), nc c ti thng nht (thng 10/1990).
* T nm 1991 n nm 2000
Trong bi cnh chin tranh lnh kt thc, qu trnh lin kt ca cc thnh vin EU tr nn cht ch
hn. Cc nc Ty u u ch m rng quan h quc t vi cc nc t bn khc, cc nc
ang pht trin chu , chu Phi, khu vc M Latinh
3. Lin minh chu u (EU)
* Qu trnh hnh thnh:
Sau Chin tranh th gii th hai, cng vi xu th ton cu ho, khuynh hng lin kt khu vc
din ra mnh m.
Su nc Ty u (Php, CHLB c, Italia, B, H Lan v Lcxmbua) cng thnh lp Cng ng
Than Thp chu u (1951), sau l Cng ng nng lng nguyn t chu u v Cng ng kinh
t chu u (EEC) (1957).
Nm 1967, ba t chc trn hp nht thnh Cng ng chu u (EC) v t thng 1/1993 i tn l
Lin minh chu u (EU).
* S pht trin:
Thnh vin: T 6 nc ban u, n nm 1995, EU pht trin thnh 15 nc. Nm 2004, kt
np thm 10 nc ng u, n nm 2007 thm 2 nc, nng tng s thnh vin ln 27 nc.

 EU ra i khng ch nhm hp tc gia cc nc thnh vin trong lnh vc kinh t, tin t m cn

lin minh trong lnh vc chnh tr.
Thng 6/1979, din ra cuc bu c Ngh vin chu u u tin. Thng 3/1995, by nc EU
hu b s kim sot i vi vic i li ca cng dn cc nc ny qua bin gii ca nhau. Thng
1/2002, chnh thc s dng ng tin chung EURO.
Lin minh chu u l t chc lin kt chnh tr kinh t ln nht hnh tinh, chim hn 1/4 GDP
ca th gii.
Quan h Vit Nam EU c thit lp nm 1990.
III. Nht Bn
1. Kinh t
* Giai on 1945 1952
S tht bi ca Nht trong Chin tranh th gii th hai li cho Nht Bn hu qu ht sc nng
n (3 triu ngi cht v mt tch; c s vt cht b ph hu nng n; 13 triu ngi tht nghip);
thm ho i rt e do c nc; l ni M ng qun t nm 1945 n nm 1952.
B ch huy ti cao lc lng ng minh (SCAP) thc hin ba cuc ci cch ln: 1- Th tiu ch
kinh t tp trung, 2- Ci cch rung t, 3- Dn ch ho lao ng.
Da vo vin tr M, Nht bn n lc khi phc kinh t, t mc trc chin tranh.
* Giai on 1952 1973
T nm 1953 n nm 1960 c bc pht trin nhanh, t nm 1960 n nm 1973, kinh t Nht
Bn bc vo giai on pht trin thn k, tc tng trng cao lin tc, nhiu nm t ti hai
con s (1960 1969 l 10,8%). Nht Bn tr thnh mt siu cng kinh t (sau M).
Ti nm 1968, vn ln l vng quc kinh t t bn th hai sau M. T u nhng nm 70 tr
i, Nht Bn tr thnh mt trong ba trung tm kinh t ti chnh ln nht th gii (cng M v Lin
minh chu u).
Nguyn nhn ca s pht trin kinh t:

Coi trng yu t con ngi: c o to chu o, c thc t chc k lut, c trang b

kin thc v nghip v, cn c v tit kim, thc cng ng; c xem l vn qu nht, l
cng ngh cao nht, l nhn t quyt nh hng u.

Vai tr lnh o, qun l c hiu qu ca Nh nc v cc cng ty Nht Bn (nh thng tin

v d bo v tnh hnh kinh t th gii; p dng cc tin b khoa hc, k thut vo sn xut
nhm nng cao nng sut v sc cnh tranh hng ha, tn dng).

Cc cng ty ca Nht Bn nng ng, c tm nhn xa, qun l tt nn c tim lc v sc

cnh tranh cao.

Lun p dng cc thnh tu khoa hc k thut hin i, khng ngng nng cao nng sut,
ci tin mu m, h gi thnh sn phm.

Chi ph cho quc phng t nn c iu kin tp trung cho pht trin kinh t.

Tn dng tt cc iu kin bn ngoi nh ngun vin tr M, cc cuc Chin tranh Triu

Tin (1950 1953) v Vit Nam (1954 1975) lm giu.
2. Khoa hc k thut
Nht Bn rt coi trng gio dc v khoa hc k thut, tp trung ch yu l nghin cu v lnh vc
sn xut dn dng.

 Sn xut nhiu mt hng dn dng ni ting th gii (tivi, t lnh, t), cc tu ch du c ti

trng ln (1 triu tn), xy dng ng ngm di bin di 53,8 km ni lin hai o Hn-su v Hccai-, xy dng cu ng b di 9,7 km ni hai o Hnsu v Sicc
3. Chnh sch i ngoi
* Trong thi k Chin tranh lnh
Nn tng chnh sch i ngoi ca Nht Bn l lin minh cht ch vi M, th hin vic k Hip
c ha bnh Xan Phranxixc v Hip c An ninh M Nht (thng 9/1951), v sau c gia hn
nhiu ln. Theo , Nht Bn chp nhn ng di chic bo h ht nhn ca M, cho M ng
qun v xy dng cn c qun s trn lnh th Nht Bn.
Nm 1956, Nht Bn bnh thng ho quan h vi Lin X v tham gia Lin hp quc.
Nm 1973, Nht Bn thit lp quan h ngoi giao vi Vit Nam v bnh thng ho quan h vi
Trung Quc. Nm 1978, Hip c Ha bnh v Hu ngh Nht Trung c k kt.
Thng 8/1977, vi hc thuyt Phuca, nh du s tr v chu ca Nht Bn.
Nm 1991, Nht Bn a ra Hc thuyt Kaiphu l tip tc pht trin Hc thuyt Phuca
trong hon cnh lch s mi nhm cng c mi quan h v kinh t, chnh tr, vn ha, x hi vi cc
nc ng Nam .
* Sau thi k Chin tranh lnh
Tip tc lin minh cht ch vi M, thng 4/1996, Hip c An ninh Nht M c ti khng nh
ko di vnh vin. Mt khc, Nht vn coi trng quan h vi Ty u v m rng i ngoi vi cc
nc trn phm vi ton cu.
Quan h hp tc kinh t gia Nht Bn vi cc nc NICs v ASEAN pht trin vi tc mnh
m.

C. Cu hi n tp
Cu 1. Nu s pht trin kinh t v khoa hc k thut ca M trong thi gian 1945 1973 v
nhng nhn t thc y s pht trin .
Cu 2. Trnh by v nhn xt chnh sch i ngoi ca M trong v sau thi k Chin tranh lnh?
Nu nhng tht bi v thnh cng ca M trong chnh sch i ngoi t nm 1945 n nm 2000.
Cu 3. T nm 1945 n nm 2000, nc M tri qua nhng giai on pht trin kinh t nh th
no? Trnh by tm tt s pht trin .
Cu 4. Tm tt s pht kinh t, khoa hc k thut ca Ty u t nm 1945 n nm 2000. Nhng
nhn t no dn n kt qu ?
Cu 5. K tn cc t chc lin minh qun s v lin kt chnh tr kinh t c hc trong chng
trnh Trung hc ph thng. Trnh by qu trnh hnh thnh v pht trin ca t chc lin kt chnh tr
kinh t ln nht hnh tinh. Nhn xt vai tr ca t chc trong nn kinh t th gii.
Cu 6. Trnh by nhng thnh tu ch yu v kinh t v khoa hc k thut ca Nht Bn trong giai
on pht trin thn k. Nhng nhn t no to nn nhng thnh tu ? Vit Nam c th hc
tp nhng g t s pht trin kinh t ca Nht Bn?
Cu 7. Tm tt chnh sch i ngoi ca Nht Bn t sau Chin tranh th gii th hai n nm
2000.
Bi tp
Bi 1. Lp cc bng tm tt s pht trin v kinh t v chnh sch i ngoi ca M, Ty u v Nht
Bn t sau Chin tranh th gii th hai n nm 2000

Giai on

Kinh t

Chnh sch i ngoi

1945-1973
1973-1991
1991-2000
Bi 2. Tm hiu chnh sch ca M i vi Vit Nam t sau Chin tranh th gii th hai n gia
nhng nm 70 ca th k XX.

Tip tc n thi mn Lch s, hm nay cc bn s c PGS.TS V Quang Hin hng dn v

ni dung Quan h quc t (1945 2000).

A. Mc tiu
Trnh by v phn tch c nhng nt ni bt ca quan h quc t t sau chin tranh th
gii th hai n nm 1991. l s i u gia hai phe: t bn ch ngha v x hi ch
ngha.
Trnh by c nhng biu hin ca s i u ng Ty trong thi k Chin tranh lnh:
Chin tranh ng Dng 1946 1954; Chin tranh Triu Tin 1950-1953; Chin tranh Vit
Nam 1954 1975(1).
Nu v gii thch c nhng biu hin ca xu hng ho hon ng Ty t u nhng
nm 70 (th k XX). Phn tch tc ng ca xu th vi th gii.
Nu c cc xu th ca th gii sau Chin tranh lnh vi ni dung ly pht trin kinh t lm
trng im.

B. Ni dung
1. Nguyn nhn v s khi u ca Chin tranh lnh
Sau Chin tranh th gii th hai, hai cng quc M v Lin X nhanh chng chuyn sang i
u v i ti tnh trng Chin tranh lnh.
Nguyn nhn dn ti tnh trng Chin tranh lnh l:
+ S i lp nhau v mc tiu v chin lc ca hai cng quc.
+ M ht sc lo ngi trc s pht trin ca ch ngha x hi, tr thnh mt h thng th
gii.
+ Sau chin tranh th gii th hai, M vn ln thnh mt nc t bn giu mnh nht, nm u
th v v kh ht nhn. M t cho mnh c quyn lnh o th gii.

Chin tranh lnh l chnh sch th ch, cng thng trong quan h gia M v cc nc
phng Ty vi Lin X v cc nc x hi ch ngha.
Nhng s kin khi u Chin tranh lnh l:
+ Thng ip ca Tng thng Truman ti Quc hi M (thng 3-1947) khng nh: S tn ti ca
Lin X l nguy c ln i vi nc M v ngh vin tr 400 triu USD cho Hi Lp v Th
Nh K nhm bin hai nc thnh cn c qun s chng Lin X.
+ K hoch Mc san (thng 6-1947) vi khon vin tr 17 t USD cho cc nc Ty u nhm
tp hp lin minh qun s chng Lin X. Vic thc hin k hoch ny to nn s phn
chia i lp v kinh t v chnh tr gia cc nc Ty u t bn ch ngha v cc nc ng
u x hi ch ngha.
+ Thng 4-1949, M li ko 11 nc thnh lp khi qun s NATO, y l lin minh qun s do
M cm u nhm chng Lin X v cc nc ng u.
+ Sau chin tranh th gii th hai, Lin X y mnh vic gip cc nc ng u khi phc
kinh t xy dng ch mi.
+ Thng 1-1949, Lin X v cc nc x hi ch ngha thnh lp Hi ng tng tr kinh t
(SEV) thc y s hp tc v s gip ln nhau gia cc nc.
+ Thng 5-1955, Lin X v cc nc x hi ch ngha thnh lp T chc Hip c Vac-sa-va
tng cng s phng th v chng li s e do ca M v phng Ty.
Nh vy, s ra i ca NATO v T chc Hip c Vcsava l nhng s kin nh du s
xc lp ca cc din hai cc, hai phe do hai siu cng M v Lin X ng u mi cc, mi
phe. Chin tranh lnh bao trm th gii.
2. Xu th ho hon ng Ty v s chm dt Chin tranh lnh
T u nhng nm 70 (th k XX), xu hng ho hon ng Ty xut hin vi nhng
cuc gp g thng lng X M.
+ Trn c s nhng tho thun X M, Hip nh v nhng c s ca quan h gia ng
c v Ty c c k kt (thng 11-1972).
+ Nm 1972, Lin X v M k Hip c v vic hn ch h thng phng chng tn la (ABM)
v Hip nh hn ch v kh tin cng chin lc (SALT-1).
+ Thng 8-1975, 33 nc chu u cng M v Canaa k nh c Henxinki, khng nh nhng
nguyn tc trong quan h gia cc quc gia v to nn mt c ch gii quyt cc vn lin
quan n ho bnh, an ninh chu u.

 T nm 1985 tr i, M v Lin X k kt cc vn kin hp tc v kinh t v khoa hc k

thut.
Thng 12-1989, ti o Manta (a Trung Hi) hai nh lnh o M.Gocbachp (Lin X) v
G.Bus (M) chnh thc tuyn b chm dt Chin tranh lnh, to iu kin gii quyt cc
xung t, tranh chp nhiu khu vc trn th gii.
Tnh trng Chin tranh lnh ch thc s kt thc sau khi Lin X tan r (1991), trt t hai cc
khng cn na.
Nguyn nhn chm dt tnh trng Chin tranh lnh:
+ Cuc chy ua v trang ko di bn thp k lm cho c hai nc qu tn km v b suy
gim th mnh trn nhiu mt so vi cc cng quc khc.
+ S vn ln mnh m ca Nht Bn v Ty u, tr thnh nhng i th cnh tranh i vi
M. Cn lin X lc ny nn kinh t ngy cng lm vo khng hong trm trng.
3. Tnh hnh th gii sau Chin tranh lnh
Tnh hnh th gii c nhng thay i ln v phc tp, pht trin theo cc xu th chnh sau
y:
+ Mt l, trt t th gii hai cc tan r, trt t th gii mi ang trong qu trnh hnh thnh
v ngy cng theo xu th a cc vi s vn ln ca M, Lin minh chu u, Nht Bn, Nga v
Trung Quc
+ Hai l, cc quc gia u iu chnh chin lc pht trin, tp trung vo pht trin kinh t, xy
dng sc mnh thc s ca quc gia.
+ Ba l, s tan r ca Lin X to cho M c li th tm thi, M ra sc thit lp trt t th gii
n cc lm b ch th gii. Nhng trong so snh lc lng gia cc cng quc, M
khng d dng thc hin c tham vng .
+ Bn l, sau Chin tranh lnh, tuy ho bnh th gii c cng c, nhng xung t, tranh chp
v ni chin li xy ra nhiu khu vc nh bn o Bancng, chu Phi v Trung .
Thi c v thch thc:
+ Bc sang th k XXI, vi s tin trin ca xu th ho bnh, hp tc v pht trin, cc dn tc
hi vng v mt tng lai tt p ca loi ngi.
+ Nhng cuc tn cng khng b bt ng vo nc M ngy 11-9-2001 m u cho mt thi
k bin ng ln, t cc quc gia dn tc ng trc nhng thch thc ca ch ngha khng

b. N gy ra nhng tc ng to ln, phc tp i vi tnh hnh th gii v cc quan h

quc t.

C. Cu hi n tp
Cu 1. Trnh by nguyn nhn, din bin, c im v h qu ca Chin tranh lnh?
Cu 2. Chin tranh lnh nh hng n tnh hnh chu nh th no?
Cu 3. Nu nhng biu hin ca xu th ho hon ng Ty v s chm dt Chin tranh
lnh. V sao hai nc X M i n chm dt tnh trng Chin tranh lnh?
Cu 4. Sau khi Chin tranh lnh chm dt, tnh hnh th gii c nhng bin i nh th no?
____
Mi cc bn tip tc vi bi 6: Cch mng khoa hc cng ngh v xu th ton cu ho.

A. Mc tiu
Trnh by c ngun gc, c im v nhng thnh tu ni bt ca cuc cch mng khoa
hc cng ngh na sau th k XX (trong lnh vc khoa hc c bn, cng c sn xut, nng
lng, nguyn vt liu, cng ngh sinh hc, thng tin lin lc).
Phn tch c nhng tc ng tch cc v nhng vn ny sinh do cch mng khoa hc
k thut em li (nng sut lao ng, mc sng ca con ngi, xu th ton cu ho, tnh trng
nhim mi trng, cc loi bnh dch, tai nn giao thng, mc hu dit ca cc loi v kh
hin i)
Trnh by v nhn xt c nhng biu hin ca xu th ton cu ho t u thp nin 80 ca
th k XX. Phn tch c ton cu ho l c hi to ln nhng cng l thch thc khng nh,
nht l i vi cc nc ang pht trin.

B. Ni dung
I. Ngun gc v c im ca cch mng khoa hc cng ngh
1. Ngun gc
Do nhng i hi ca cuc sng, ca sn xut nhm p ng nhng yu cu ngy cng cao
ca cuc sng con ngi, nht l trong tnh hnh bng n v dn s v s cn kit ngun ti
nguyn thin nhin. Vic to ra nhng cng c sn xut mi, nhng ngun nng lng mi v
nhng vt liu mi c t ra mt cch bc thit.

 phc v cho chin tranh hin i, cc bn tham chin u phi ngh ti vic gii quyt tnh
c ng ca binh s, cc phng tin thng tin, lin lc v v kh hin i; phi i su vo
nghin cu khoa hc, k thut v cuc cch mng khoa hc k thut hin i c m u
bng nhng pht minh nh raa, ho tin, bom nguyn t vo na u nhng nm 40 nhm
phc v chin tranh.
Nhng thnh tu v khoa hc, k thut cui th k XIX, u th k XX to tin v thc
y s bng n ca cuc cch mng khoa hc k thut ln th hai ca nhn loi.
2. c im
c im ln nht ca cch mng khoa hc k thut hin i l khoa hc tr thnh lc
lng sn xut trc tip. Mi pht minh k thut u bt ngun t nghin cu khoa hc. Cch
mng khoa hc v cch mng k thut khng tch ri nhau, m gn b cht ch vi nhau, to
thnh mt cuc cch mng khoa hc k thut.
Cuc cch mng khoa hc k thut hin i din ra trn quy m rng ln, trong mi ngnh,
mi lnh vc, pht trin vi tc nhanh v t c nhng thnh t k diu cha tng thy.
Cuc cch mng cng ngh tr thnh ct li ca cch mng khoa hc k thut.
II. Thnh tu
* Cuc cch mng khoa hc k thut a li nhng tin b phi thng v nhng thnh tu
k diu(1)
Trong cc ngnh khoa hc c bn nh Ton hc, Vt l hc, Ho hc, Sinh hc c nhiu pht
minh mi c bit l to ra c cu li bng phng php sinh sn v tnh (thng 31997), lp c Bn gen ngi (thng 6-2000), gii m hon chnh bn gien ngi (42003).
Trong lnh vc cng ngh xut hin nhng pht minh quan trng, nhng thnh tu to ln:
+ Nhng cng c sn xut mi (my tnh in t, my t ng)
+ Ngun nng lng mi (nng lng mt tri, nng lng nguyn t)
+ Vt liu mi (cht plime, nhng vt liu siu sch, siu cng, siu bn, siu dn)
+ Cng ngh sinh hc (cng ngh di truyn, cng ngh t bo, cng ngh vi sinh, cng ngh
emzim, dn ti cuc cch mng xanh trong nng nghip)
+ Trong lnh vc thng tin lin lc v giao thng vn ti (cp si thu tinh quang dn, my bay
siu m khng l, tu ho tc cao)
+ Chinh phc v tr (v tinh nhn to, du hnh v tr).

+ Cng ngh thng tin vi s hnh thnh mng thng tin ton cu (Internet), c ng dng
rng ri trong mi ngnh kinh t v hot ng x hi, a nn vn minh nhn loi sang mt
chng mi vn minh thng tin.
* Tc ng
Nng cao nng sut lao ng, gia tng khi lng cc sn phm, khng ngng nng cao
mc sng v cht lng cuc sng ca con ngi.
Nn kinh t th gii ngy cng c quc t ho cao, t nhng nm 80 ca th k XX mt th
trng th gii vi xu th ton cu ho hnh thnh.
Nhng thay i ln v c cu dn c, cht lng ngun nhn lc, nhng i hi mi v gio
dc v o to ngh nghip.
Hu qu tiu cc, ch yu do con ngi to ra, nh tnh trng nhim mi trng, cc loi
tai nn lao ng, giao thng v dch bnh mi, s cn kit cc ngun ti nguyn thin nhin,
nht l vic ch to cc loi v kh hin i c sc hu dit khng khip.
III. Xu th ton cu ho v nh hng ca n
* Ton cu ho l g?
L qu trnh tng ln mnh m nhng mi lin h, nhng nh hng tc ng, ph thuc ln
nhau ca tt c cc khu vc, cc quc gia, dn tc trn th gii.
* Nhng biu hin ch yu ca xu th ton cu ho
S pht trin nhanh chng ca quan h thng mi quc t, cc nc trn th gii quan h
cht ch v ph thuc ln nhau.
S pht trin v nhng tc ng to ln ca cc cng ti xuyn quc gia. Gi tr trao i ca
cc cng ti ny tng ng 3/4 gi tr thng mi ton cu.
S sp nhp v hp nht cc cng ti thnh nhng tp on ln, nht l cc cng ti a quc
gia nhm tng cng kh nng cnh tranh trn th trng trong v ngoi nc. Ln sng sp
nhp ny tng ln nhanh chng vo nhng nm cui th k XX.
S ra i ca cc t chc lin kt kinh t, thng mi, ti chnh quc t v khu vc (Qu tin
t quc t IMF, Ngn hng th gii WB, T chc thng mi th gii WTO, Lin minh
chu u EU, Hip c thng mi t do Bc M NAFA, Hip hi cc quc gia ng Nam
ASEAN).
* Ton cu ho va l thi c, va l thch thc i vi cc nc ang pht trin

 Ton cu ho l kt qu ca qu trnh tng tin mnh m ca lc lng sn xut, l xu th

khch quan, l mt thc t khng th o ngc.
V mt tch cc, ton cu ho thc y rt mnh, rt nhanh s pht trin v x hi ho ca
lc lng sn xut, a li s tng trng cao, gp phn lm chuyn bin c cu kinh t, i
hi tin hnh ci cch su rng nng cao sc cnh tranh v hiu qu ca nn kinh t
V mt tiu cc, ton cu ho lm trm trng thm s bt cng x hi, o su h ngn
cch giu ngho trong tng nc v gia cc nc. Ton cu ho lm cho mi mt hot ng
v i sng ca con ngi km an ton hn (t kinh t, ti chnh n chnh tr), hoc to ra
nguy c nh mt bn sc dn tc v xm phm c lp t ch ca mi quc gia
Nh vy ton cu ho l thi c lch s; va l c hi rt to ln cho s pht trin mnh m
ca cc nc, ng thi cng to ra thch thc l nu b l thi c th s b tt hu rt xa.

C. Cu hi n tp
Cu 1. Trnh by ngun gc, c im v nhng h qu ca cuc cch mng khoa hc cng
ngh cui th k XX.
Cu 2. Khoa hc tr thnh lc lng sn xut trc tip l nh th no?
Cu 3. Phn tch nhng tc ng tch cc v tiu cc ca cuc cch mng khoa hc cng
ngh i vi cuc sng ca con ngi.
Cu 4. Th no l xu th ton cu ho? Nu biu hin ca xu th ny v nh hng ca n
n s pht trin ca th gii.
Trong 6 bi trc, PGS.TS V Quang Hin hng dn cc bn n thi phn lch s th gii.
Trong bi 7 ny, chng ta s bt u vi lch s Vit Nam, giai on 1919-1930.

A. Mc tiu
Trnh by c nhng nt chnh ca tnh hnh th gii sau chin tranh th gii th nht
c nh hng ti Vit Nam (cc nc t bn thng trn hp ti Vc-xai phn chia li
th gii; bc pht trin mi ca phong tro cng sn v cng nhn quc t).
Trnh by c Ni dung Chng trnh khai thc thuc a ln th hai ca thc dn
Php ng Dng, cng vi cc chnh sch v chnh tr, vn ha v gio dc.
Tm tt c s bin i v mt kinh t v x hi Vit Nam; phn tch c a v kinh t,
thi chnh tr v kh nng cch mng ca mi giai cp, tng lp trong x hi Vit Nam thi
thuc a; rt ra c mu thun ch yu trong x hi Vit Nam lc .
Trnh by c iu kin lch s v cc hot ng tiu biu ca phong tro yu nc: Hot
ng ca ngi Vit Nam yu nc nc ngoi (Trung Quc v Php), nhng hot ng ca
t sn v tiu t sn, phong tro u tranh ca cng nhn.

 Nu c nhng hot ng v phn tch vai tr ca Nguyn i Quc i vi cch mng Vit
Nam.
Trnh by c s ra i, hot ng v vai tr ca cc t chc cch mng: Hi Vit Nam
Cch mng Thanh nin, Tn Vit Cch mng ng, Vit Nam Quc dn ng.
Phn tch c nguyn nhn tht bi v ngha lch s ca khi ngha Yn Bi.
Trnh by c s pht trin ca phong tro cng nhn sau Chin tranh th gii th nht
Trnh by c nguyn nhn v s xut hin ca ba t chc cng sn nm 1929.
Trnh by c hon cnh lch s v ni dung Hi ngh thnh lp ng Cng sn Vit Nam.
Phn tch c ngha s ra i ca ng.
Phn tch c ni dung Cng lnh chnh tr u tin ca ng, c bit lm r tnh ng
n v sng to ca Cng lnh.
.Phn tch c vai tr ca Nguyn i Quc i vi cch mng Vit Nam t sau Chin tranh
th gii th nht n u nm 1930.
Phn bit c cc khi nim: l lun cch mng gii phng dn tc; cch mng t sn dn
quyn, cch mng th a (trong Cng lnh chnh tr u tin ca ng, Lun cng lnh chnh
tr thng 10-1930); t pht, t gic (trong phong tro cng nhn), lc lng, ng lc cch
mng.

B. Ni dung
I. Nhng chuyn bin v kinh t v x hi Vit Nam sau Chin tranh th gii th nht
1. Hon cnh quc t tc ng n Vit Nam
Cc nc quc thng trn phn chia li th gii, thit lp mt trt t th gii mi theo h
thng Vcxai Oasinhtn.

Chin tranh th gii tn ph, lm cho cc nc t bn gp nhiu kh khn, nc

Php thit hi nng n.

Cch mng thng Mi Nga thng li, thc y phong tro gii phng
dn tc cc nc phng ng v phong tro cng nhn cc nc phng Ty.

Cc ng Cng sn ln lt ra i. Quc t Cng sn c thnh lp.

2. Chnh sch thng tr v bc lt ca thc dn Php Vit Nam
* Cuc khai thc thuc a ln th hai
Mc ch: b p thit hi do chin tranh gy ra v khi phc a v kinh t ca nc Php
trong th gii t bn ch ngha.
Tng cng u t vn trn quy m ln, tc nhanh vo cc nc ng Dng. Trong
vng 6 nm (1924 1929), s vn u t tng gp 6 ln so vi 20 nm trc chin tranh.
Hng u t: cng nghip v nng nghip. Trong nng nghip: tp trung vo n in (nht
l n in cao su). Trong cng nghip: tp trung khai thc m (ch yu l m than).
M mang mt s ngnh cng nghip ch bin qung km, thic; sn xut t, si, g, dim,
ng, xay xt.
Thng nghip: ngoi thng c bc pht trin mi. Giao lu ni a c y mnh. Php
thi hnh chnh sch c chim th trng, dng hnh ro thu quan ngn chn hng nhp t
nc khc.

 Giao thng vn ti pht trin (k c ng st, ng b v ng thu), nhm phc v

cng cuc khai thc v mc ch qun s. Cc tuyn ng st xuyn ng Dng c ni
thm on ng ng Na Sm, Vinh ng H. Nhiu cng bin mi c xy dng nh
Bn Thu, Hn Gai.
Ngn hng ng Dng nm quyn ch huy kinh t ng Dng, pht hnh tin giy, cho
vay li. Thc dn Php cn tng thu bc lt nhn dn.
* Chnh sch chnh tr, vn ha, gio dc
V chnh tr: tip tc thi hnh chuyn ch, mi quyn hnh u nm trong tay thc dn Php
v tay sai. B my cnh st, mt thm, nh t tip tc c cng c n tn cc hng thn
xm nhp, kim sot cc lng x. ng thi, chng cng thi hnh vi ci cch chnh tr
hnh chnh i ph vi bin ng ng Dng.
V vn ho, gio dc
+ H thng gio dc c m rng gm cc cp tiu hc, trung hc, cao ng, i hc. Tuy
vy, trng hc c m ht sc nh git, ch yu phc v cho cng cuc khai thc.
+ C s xut bn, in n ngy cng nhiu, c hng chc t bo bng ch Quc ng v ch
Php, nhm phc v cho cng cuc khai thc v thng tr ng Dng. Cc tro lu t
tng, khoa hc, k thut, vn ha phng Ty xm nhp mnh vo Vit Nam.
3. Nhng chuyn bin mi v kinh t v giai cp x hi Vit Nam
a. Chuyn bin v kinh t

Nn kinh t t bn thc dn tip tc c m rng v trm ln nn kinh t phong

kin Vit Nam.

C cu kinh t Vit Nam c s chuyn bin, song ch mang tnh

cht cc b; ch yu vn l mt nn kinh t nng nghip lc hu, ngy cng
b ct cht vo kinh t Php.
b. Chuyn bin v giai cp x hi
S phn ha giai cp x hi Vit Nam din ra su sc hn.
+ a ch phong kin tip tc phn ha thnh ba b phn tiu a ch, trung a ch v i a
ch. Mt b phn trung, tiu a ch c thc chng quc v tay sai. B phn i a ch
thng c Php s dng trong b my cai tr.
+ Giai cp nng dn chim i a s trong x hi Vit Nam (khong 90%), b b bn cng ha
khng li thot. Mu thun gia nng dn vi quc Php v tay sai rt gay gt. y l mt
ng lc ca cch mng.
+ Giai cp tiu t sn gm ch xng, nhng ngi bun bn nh, hc sinh, sinh vin,
tr thc tng nhanh v s lng, c thc dn tc dn ch, chng thc dn Php v tay sai.
c bit b phn tr thc, hc sinh, sinh vin rt hng hi tham gia cc cuc u tranh v c
lp, t do ca dn tc.
+ Giai cp t sn ra i sau chin tranh th gii th nht, phn ha thnh hai b phn t sn
mi bn v t sn dn tc, trong t sn dn tc Vit Nam l lc lng c khuynh hng
dn tc v dn ch.
+ Giai cp cng nhn ra i trc Chin tranh th gii th nht, ngay trong cuc khai thc
thuc a ca Pn ume vi s lng khong 10 vn, sau chin tranh tng ln 22 vn (1929).
Cng nhn Vit Nam b thc dn v t sn p bc bc lt, c quan h gn b t nhin vi
nng dn, c k tha truyn thng yu nc, sm chu nh hng ca tro lu cch mng

v sn, nhanh chng vn ln thnh ng lc mnh m theo khuynh hng cch mng tin
tin ca thi i.
Mu thun trong x hi Vit Nam ngy cng su sc, ch yu l mu thun gia dn tc Vit
Nam vi thc dn Php v tay sai phn ng. S phn ha giai cp, mu thun x hi v tc
ng ca tro lu cch mng th gii, nht l Cch mng thng Mi Nga thc y phong
tro dn tc, dn ch Vit Nam ngy cng pht trin.
c. Nhn xt
S bin i v kinh t, nht l s bin i c cu kinh t quyt nh s bin i v x hi,
nht l s phn ho giai cp ngy cng sau sc, lm cho x hi Vit Nam c y nhng giai
cp ca mt x hi hin i.
Nhng giai cp mi l c s vt cht tip thu nhng t tng mi vo Vit Nam (k c t
tng t sn v t tng v sn), lm cho phong tro dn tc Vit Nam mang nhng mu sc
mi m cc phong tro yu nc trc kia khng th no c c.
Nhng giai cp mi cng nhng h t tng mi lm xut hin hai khuynh hng t sn v
v sn. C hai khuynh hng u c gng vn ln gii quyt nhim v ginh c lp dn tc
do lch s t ra. chnh l cuc u tranh ginh quyn lnh o duy nht i vi cch mng
Vit Nam. y l c im ln nht ca phong tro yu nc Vit Nam trong thi gian 19191930.
II. Phong tro dn tc dn ch 1919 1930
1. Phong tro yu nc theo khuynh hng dn ch t sn
Mc d cn nhiu hn ch, nhng vi tinh thn dn tc, dn ch, chng quc v chng
phong kin, giai cp t sn Vit Nam bc ln v i chnh tr vi mt phong tro yu nc
si ni, rng ln, li cun ng o qun chng tham gia vi nhng hnh thc u tranh phong
ph.
a. Hot ng yu nc ca t sn v tiu t sn t nm 1919 n nm 1925
Hot ng ca tiu t sn
+ Nm 1923, mt s thanh nin yu nc hot ng Qung Chu Trung Quc, trong
c L Hng Sn, H Tng Mu lp ra t chc Tm tm x. Nm 1924, Phm Hng Thi thc
hin mu st Ton quyn ng Dng Mc-lanh Sa Din (Qung Chu), tuy khng thnh
cng, nhng khch l tinh thn u tranh ca nhn dn, nht l tng lp thanh nin yu
nc.
+ trong nc, tng lp tiu t sn tr thc si ni u tranh i quyn t do dn ch; thnh
lp mt s t chc chnh tr (nh Phc Vit, Hng Nam, Vit Nam ngha on, Thanh nin cao
vng), xut bn nhiu t bo tin b (bng ting Php c: An Nam Tr, Ngi nh qu, Chung
r, bo bng ting Vit: Hu Thanh, ng Php thi bo). Mt s nh xut bn nh Nam
ng th x (H Ni), Cng hc th x (Si Gn), Quan hi tng th (Hu) pht hnh
nhiu sch tin b.
+ Mt s phong tro u tranh chnh tr nh cuc u tranh i th Phan Bi Chu (1925), truy
iu v tang Phan Chu Trinh, i th nh yu nc Nguyn An Ninh (1926). Ngoi ra, tiu
t sn Vit Nam cn tin hnh nhng hot ng vn ho tin b, tuyn truyn t tng t do
dn ch v c v lng yu nc. Cng v sau, phong tro ca tiu t sn cng b phn ho
mnh, c b phn i su hn na vo khuynh hng t sn, c b phn chuyn dn sang
khuynh hng v sn.
Hot ng ca t sn:

+ T nm 1919, t sn Vit Nam t chc ty chay hng Hoa Kiu, vn ng chn hng ni
ha, bi tr ngoi ha.
+ Nm 1923, mt s t sn v a ch ln Nam K u tranh chng c quyn cng Si Gn
v xut cng la go Nam K.
+ Nm 1923, mt s t sn v i a ch Nam K thnh lp ng Lp hin, a ra mt s
khu hiu i t do dn ch, nhm tranh th qun chng.
Ngoi ra cn c nhm Nam phong v nhm Trung Bc tn vn hot ng Bc K, m cc
cuc vn ng i t do i li, t do ngn lun, t do bun bn.
b. Vit Nam Quc dn ng (1927 1930)
S ra i
+ Sau chin tranh th gii th nht, tro lu dn ch t sn tip tc nh hng vo Vit Nam,
c bit l ch ngha tam dn ca Tn Trung Sn, tc ng n mt b phn t sn dn tc v
tiu t sn Vit Nam.
+ Trn c s ht nhn l nh xut bn Nam ng th x, ngy 25/12/1927, Nguyn Thi Hc,
Ph c Chnh, Phm Tun Ti thnh lp Vit Nam Quc dn ng. y l t chc i din
cho t sn dn tc theo khuynh hng cch mng dn ch t sn.
Tn ch mc ch:
Khi mi thnh lp, ng cha c chnh cng r rng m ch nu chung chung l trc lm
dn tc cch mng, sau lm th gii cch mng. Nm 1928, ng nu ln ch ngha ca ng
l ch ngha x hi dn ch. Mc ch ca ng l on kt lc lng y mnh cch
mng dn tc, xy dng nn dn ch trc tip, gip cc dn tc b p bc.
Bn chng trnh hnh ng ca ng (1929) nu nguyn tc t tng l T do Bnh ng
Bc i, chng trnh gm 4 thi k, thi k cui cng l bt hp tc vi Chnh ph Php v
triu nh nh Nguyn; c ng bi cng, nh ui gic Php, nh ngi vua, thit lp dn
quyn.
Vit Nam quc dn ng ch trng tin hnh cch mng bng st v mu.
Thnh phn: tr thc, hc sinh, gio vin, cng chc, nhng ngi lm ngh t do, mt
s thn ho nng thn, mt s binh lnh ngi Vit trong qun i Php.
T chc c s trong qun chng rt t, a bn hot ng ch b hp trong mt s tnh Bc
k, Trung k v Nam k khng ng k.
Hot ng:
+ Thng 2/1929, Vit Nam Quc dn ng t chc m st trm m phu Ba danh H Ni.
Thc dn Php tin hnh khng b, lc lng ca ng v qun chng b tn tht nng n.
Trc tnh th , nhng cn b lnh o quyt nh thc hin cuc bo ng cui cng vi
tng khng thnh cng cng thnh nhn.
+ Cuc khi ngha Yn Bi n ra ngy 9/2/1930, trung tm l th x Yn Bi, mt s ni c
nhng hot ng phi hp nh Ph Th, Sn Ty, Hi Dng, Thi Bnh, H Ni, nhng
cui cng b qun Php phn cng v dp tt.

+ Cuc khi ngha Yn Bi tht bi ko theo s tan r hon ton ca Vit Nam quc dn ng,
chm dt vai tr lch s ca giai cp t sn Vit Nam trong phong tro gii phng dn tc Vit
Nam.
c. Nguyn nhn tht bi v ngha lch s
Nguyn nhn tht bi
+ Giai cp t sn Vit Nam rt nh yu c v kinh t v chnh tr nn khng sc gi vng
ngn c lnh o cch mng.
+ Ngn c t tng t sn tuy i vi ngi Vit Nam cn rt mi m, nhng khng kh
nng gip nhn dn Vit Nam thot khi kip n l.
+ Giai cp t sn Vit Nam cn thiu mt ng li chnh tr ng n v mt phng php
cch mng khoa hc.
+ T chc chnh tr ca giai cp t sn Vit Nam, tiu biu l Vit Nam quc dn ng, rt lng
lo, thiu c s trong qun chng, nn khng sc chng trc s tin cng ca
quc Php.
+ V khch quan, y l lc thc dn Php ang mnh, ang cng c c nn thng tr
ng Dng. So snh lc lng cha c li cho phong tro yu nc, thi c cch mng
cng cha xut hin.
ngha lch s
+ C v mnh m tinh thn yu nc ca nhn dn Vit Nam, bi p thm cho ch ngha yu
nc Vit Nam.
+ o to, rn luyn mt i ng nhng nh yu nc cho nhng phong tro u tranh mi v
sau.
+ Gp phn kho nghim mt con ng cu nc, chng t con ng gii phng dn tc
theo khuynh hng t sn l khng thnh cng.
+ Gip cho nhng ngi yu nc Vit Nam hng n mt con ng mi, tip thu l lun
gii phng dn tc theo khuynh hng v sn, lm cho phong tro yu nc tr thnh mt
trong nhng iu kin dn n s ra i ca ng Cng sn Vit Nam.
2. Phong tro theo khuynh hng v sn
a. Phong tro cng nhn
Giai cp cng nhn Vit Nam ra i trong ln khai thc thuc a ln th nht ca Php, sau
Chin tranh th gii th nht, ngy cng tng v s lng. Di nh hng ca tro lu cch
mng v sn, phong tro cng nhn ngy cng pht trin thep phng hng t t pht n t
gic.
1919-1925: n ra 25 cuc u tranh, tiu biu:
+ Nm 1922, c cc cuc bi cng ca cng nhn v vin chc cc c s cng thng
t nhn Bc K v cng nhn cc l nhum Si Gn Ch Ln.
+ Nm 1924 c cc cuc bi cng ca cng nhn cc nh my dt, ru, xay xt Nam nh,
H Ni, Hi Dng.
+ Thng 8 1925, th my xng Ba Son ti cng Si Gn bi cng, khng chu sa cha
chin hm Misl ca Php trc khi chin hm ny ch lnh sang n p phong tro u

tranh ca nhn dn Trung Quc. Ln u tin trong cuc u tranh ny xut hin thc giai
cp, thc chnh tr v tinh thn on kt quc t.
+ V t chc, nm 1920, c t chc Cng hi b mt do Tn c Thng sng lp Si Gn.
+ Nhn xt:
Phong tro cng nhn c bc pht trin mi so vi trc Chin tranh th gii th nht: hnh
thc bi cng tr nn ph bin hn, qui m ln hn v thi gian di hn.
Tuy nhin khu hiu u tranh ch yu vn l kinh t. Giai cp cng nhn Vit Nam cha
thc c s mnh lch s ca mnh, cn thiu mt t chc lnh o thng nht v mt ng
li chnh tr ng n. Phong tro vn cn dng trnh t pht v cn ph thuc vo phong
tro yu nc ni chung.
1926 1929
+ Thng 6 1925, Hi Vit Nam cch mng thanh nin c thnh lp. Thng qua nhng hot
ng ca t chc ny, phong tro cng nhn ngy cng pht trin mnh.
+ Trong hai nm 1926 1927, n ra khong 20 cuc bi cng, si ni nht l phong tro cng
nhn n in.
+ Nm 1928, sau khi c ch trng v sn ho, nhiu cn b ca Hi Vit Nam Cch
mng thanh nin i vo nh my, hm m, n in, cng sinh hot v lao ng vi cng
nhn tuyn truyn vn ng cch mng, nng cao thc chnh tr cho giai cp cng nhn,
lm cho phong tro cng nhn ln mnh c v s lng v cht lng.
+ Trong hai nm 1928 1929, c khong 40 cuc bi cng ca cng nhn n ra t Bc ch
Nam, nht l cc trung tm kinh t, chnh tr.
+ V t chc: Ti nhiu nh my, x nghip, s lnh o ca t chc Hi Vit Nam cch mng
thanh nin hay Tn Vit cch mng ng c m rng. Cng hi Nam K bt lin lc vi
Tng lin on lao ng Php tranh th s ng h quc t i vi phong tro cng nhn
Vit Nam.
+ iu ng ch l trong phong tro, nhng khu hiu kinh t c kt hp cht ch vi cc
khu hiu chnh tr; c s lin kt ca cng nhn nhiu nh my, nhiu a phng, nhiu
ngnh kinh t.
+ Nhn xt:
Giai cp cng nhn Vit Nam ngy cng gic ng v chnh tr, thc giai cp ngy cng r rt,
ang i dn vo cuc u tranh c t chc.
Phong tro cng nhn ang chuyn bin mnh m t t pht n t gic, c sc quy t v dn
u phong tro yu nc ni chung.
* ngha:
Phong tro cng nhn ngy cng pht trin to c s tip thu nh sng ca thi i, nht
l l lun gii phng dn tc ca Nguyn i Quc.
S pht trin ca phong tro cng nhn ni ring, phong tro yu nc ni chung t ra yu
cu phi c s lnh o ca mt ng Cng sn. Yu cu tc ng vo cc t chc Hi
Vit Nam Cch mng thanh nin v Tn Vit cch mng ng, dn n cuc u tranh ni b

v s phn ho tch cc trong cc t chc ny, hnh thnh nn ba t chc cng sn Vit
Nam, v cui cng l s thng nht cc t chc thnh ng Cng sn Vit Nam.
ng Cng sn Vit Nam ra i u nm 1930 l sn phm ca s kt hp ch ngha Mc
Lnin v l lun cch mng gii phng dn tc ca Nguyn i Quc vi phong tro cng nhn
v phong tro yu nc ca nhn dn Vit Nam sc si trong 20 nm u th k XX.
b. S ra i v hot ng ca Hi Vit Nam Cch mng thanh nin (1925-1929)
S thnh lp
+ Sau chin tranh th gii th nht c nhiu thanh nin tr thc, tiu t sn yu nc sang
Trung Quc hot ng cu nc, tuy nhin h cha c phng hng chnh tr ng n, v
th h rt cn c trang b v l lun cch mng.
+ Thng 11/1924, Nguyn i Quc t Lin X v Qung Chu (Trung Quc), lin lc vi nhng
ngi Vit Nam yu nc. Ti y Ngi chn mt s thanh nin tch cc trong Tm tm x
t chc thnh nhm Cng sn on (2/1925).
+ Thng 6/1925, Nguyn i Quc thnh lp Hi Vit Nam Cch mng thanh nin. y l mt t
chc yu nc c khuynh hng cng sn, mt bc chun b c ngha quyt nh v t
chc cho s ra i ca ng Cng sn Vit Nam.
Tn ch mc ch: t chc v lnh o qun chng u tranh, nh quc gii phng
dn tc.
Hot ng
+ Xy dng h thng t chc khp ni trong nc. C quan lnh o cao nht l Tng b,
xung k b, c s l chi b. Nm 1928, Hi c gn 300 hi vin, nm 1929 c 1700 hi vin.
+ M cc lp hun luyn chnh tr, o to cn b. Hi phi ngi v trong nc a nhng
ngi yu nc sang Qung Chu (Trung Quc) d cc lp hun luyn chnh tr ca Nguyn
i Quc. a s l hc sinh, sinh vin, tr thc Vit Nam yu nc. H hc lm cch mng, hc
cch hot ng b mt. Sau khi d cc lp hun luyn ny, mt s c gi i hc Lin X,
mt s khc vo hc trng Qun s Hong Ph, cn phn ln tr v nc hot ng.
+ Tuyn truyn l lun cch mng gii phng dn tc theo khuynh hng v sn trong nhn dn
Vit Nam, thng qua bo Thanh nin v tc phm ng kch mnh, gp phn quan trng
vo vic chun b iu kin v t tng chnh tr cho s thnh lp ng Cng sn. Cui nm
1928, sau khi c ch trng v sn ho nhiu cn b ca hi i su vo cc nh my, x
nghip, n in cng lao ng v sng vi cng nhn tuyn truyn cch mng.
+ u tranh trong ni b thnh lp ng Cng sn: Trc s pht trin ca phong tro cng
nhn v phong tro yu nc, i hi phi c s lnh o ca mt ng Cng sn. Trong ni
b Hi Vit Nam Cch mng Thanh nin din ra cuc u tranh, dn n s phn ha tch
cc, hnh thnh nn hai t chc cng sn: ng Dng cng sn ng (6-1929) v An nam
cng sn ng (8-1929).
Vai tr ca Hi Vit Nam cch mng thanh nin i vi cch mng Vit Nam:
+ Vic truyn b l lun cch mng gii phng dn tc v Vit Nam tng bc gii quyt tnh
trng khng hong v ng li cu nc u th k XX;

+ Lm cho giai cp cng nhn ngy cng gic ng, phong tro cng nhn ngy cng pht trin
theo hng vn ln mt phong tro t gic; lm cho khuynh hng v sn ngy cng chim
u th trong phong tro dn tc Vit Nam.
+ Gp phn chun b v t tng chnh tr v t chc, to iu kin chn mui cho s ra i
ng Cng sn Vit Nam.
c. Hot ng cch mng ca Nguyn i Quc 1911 1930
* Hot ng tm ng cu nc 1911 1920
Trong bi cnh thi i sau Chin tranh th gii th nht, khi s nghip gii phng dn tc
ang lam vo tnh hnh en ti tng nh khng c ng ra, ngy 5/6/1911, Nguyn Tt
Thnh ri bn cng Si Gn i tm ng cu nc.
T nm 1911 n nm 1917, Ngi n nhiu nhiu chu lc v quc gia trn th gii, nht
l ba nc t bn pht trin (Anh, Php, M). T thc tin lch s, Ngi nhn thy u bn
quc, thc dn cng tn bo, c c; u nhng ngi lao ng cng b p bc, bc lt
d man.
u thng 12/1917, Nguyn i Quc t Anh tr li Php, y Ngi hng hi hot ng
trong phong tro yu nc ca Vit kiu v tr thnh nhn vt lnh o ch cht ca Hi
ngi Vit Nam yu nc Pari.
u nm 1919, Nguyn i Quc gia nhp ng X hi Php v y l t chc chnh tr tin
b duy nht Php lc .
Thng 6/1919, thay mt cho nhng ngi Vit Nam yu nc, Nguyn i Quc gi n Hi
ngh Vecxai Bn yu sch ca nhn dn An Nam, i cc t do, dn ch, quyn bnh ng cho
dn tc. Mc d khng c chp nhn, nhng n l n tn cng trc din u tin ca
Nguyn i Quc vo bn quc, c ting vang ln ti Php, v Vit Nam v trn th gii.
Ngi kt lun: Mun c gii phng, cc dn tc ch c th trng cy vo lc lng ca bn
thn mnh.
Gia thng 7/1920, khi c S tho ln th nht nhng lun cng v vn dn tc v vn
thuc a ca V.I. Lnin, Nguyn i Quc khng nh: y l ci cn thit cho chng ta. y
l con ng gii phng cho chung ta.
Thng 12/1920, ti i hi ng X hi Php (hp ti Tua), Nguyn i Quc b phiu tn
thnh gia nhp Quc t Cng sn v tham gia thnh lp ng Cng sn Php, tr thnh ngi
cng sn Vit Nam u tin. S kin ny nh du bc ngot quyt nh trong cuc i hot
ng ca Nguyn i Quc.
Nh vy, sau khong 10 nm tm ng cu nc, Nguyn i Quc bt gp ch ngha Mc
Lnin v xc nh c con ng gii phng dn tc theo khuynh hng v sn, m ng
gii quyt tnh trng khng hong v ng li cu nc u th k XX.
* Hot ng ca Ngi trong nhng nm t 1921 1930
Sau khi tm thy con ng cu nc ng n, Nguyn i Quc ra sc hot ng xy
dng v truyn b l lun cch mng gii phng dn tc theo khyunh hng v sn vo Vit
Nam, ng thi tch cc chun b iu kin v t tng chnh tr v t chc cho s thnh lp
ng Cng sn Vit Nam.
Hot ng Php (1921 1923):

+ Nguyn i Quc cng vi mt s ngi yu nc ca cc nc trong khi thuc a Php

thnh lp Hi lin hip thuc a (1921). C quan ngn lun ca Hi l bo Ngi cng kh do
Nguyn i Quc lm ch nhim kim ch bt.
+ Ngi vit bi cho nhiu bo: Nhn o ca ng Cng sn Php, i sng cng nhn ca
Tng Lin on lao ng Php. c bit, ngi vit tc phm Bn n ch thc dn
Php (c xut bn ln u tin ti Pari nm 1925).
Hot ng Lin X (1923-1924):
+ Thng 6/1923, Nguyn i Quc sang Lin X d i hi Quc t Nng dn (10/1923) v
c bu vo Ban chp hnh ca Hi.
+ Ngi va nghin cu, hc tp, va vit bi cho bo S tht ca ng Cng sn Lin X,
tp ch Th tn quc t ca Quc t Cng sn.
+ Ti i hi ln th V ca Quc t Cng sn, Nguyn i Quc khng nh v tr chin lc ca
cch mng thuc a, mi quan h gia phong tro cng nhn cc nc quc vi phong
tro cch mng cc nc thuc a, v vai tr v sc mnh to ln ca giai cp nng dn
cc nc thuc a.
Hot ng Trung Quc v ng Bc Xim (1924 1929):
+ Ngy 11/11/1924, Nguyn i Quc n Qung Chu Trung Quc trc tip o to cn b,
xy dng t chc cch mng, truyn b l lun cch mng gii phng dn tc vo Vit Nam.
+ Nguyn i Quc la chn mt s thanh nin trong Tm tm x t chc thnh nhm Cng
sn on (2/1925) lm nng ct thnh lp Hi Vit Nam Cch mng thanh nin (6-1925)
nhm chun b iu kin tin ti thnh lp ng Cng sn; xut bn bo Thanh nin tuyn
truyn t tng cch mng cho qun chng.
+ Nguyn i Quc m nhiu lp hun luyn o to cn b. T nm 1925 n nm 1927
o to c 75 ngi. Nhng bi ging ca Ngi c xut bn thnh cun ng kch
mnh (1927).
Nhng nm 1928-1929, Ngi cn hot ng ng Bc Xim, tuyn truyn l lun cch
mng v t chc Vit kiu yu nc.
u nm 1930, Nguyn i Quc ch ng triu tp Hi ngh hp nht cc nhm cng sn
thnh ng Cng sn Vit Nam. Ngi son tho ra Cng lnh chnh tr u tin ca
ng (bao gm Chnh cng vn tt v Sch lc vn tt), c Hi ngh thng qua.
* Vai tr ca Nguyn i Quc i vi cch mng Vit Nam (1919-1930):
Vai tr m ng gii quyt tnh trng khng hong v ng li cu nc u th k XX
(xc nh c con ng cu nc mi).
Vai tr quan trng trong vic chun b iu kin cho s ra i ng Cng sn Vit Nam
L lun cch mng gii phng dn tc, c truyn b vo Vit Nam, thc y phong tro
dn tc pht trin, l s chun b iu kin v t tng chnh tr cho s ra i ca ng.
Vic thnh lp Hi Vit Nam cch mng thanh nin v o to cn b cho cch mng Vit Nam
l s chun b iu kin v t chc cho s thnh lp ng cng sn Vit Nam v sau.

 Vai tr quyt nh thnh cng ca Hi ngh hp nht cc t chc cng sn thnh ng Cng
sn Vit Nam, chm dt tnh trng khng hong v lnh o cch mng.
4. ng Cng sn Vit Nam ra i
a. S ra i ca ba t chc cng sn nm 1929
n nm 1929, phong tro u tranh ca cng nhn, nng dn, tiu t sn v cc tng lp
nhn dn yu nc kt thnh mt ln sng dn tc dn ch ngy cng mnh m, t ra yu
cu phi c s lnh o ca mt ng Cng sn.
Yu cu trn tc ng vo cc t chc tin cng sn, dn n cuc u tranh ni b v s
phn ho tch cc trong cc t chc ny, hnh thnh nn ba t chc cng sn Vit Nam.
Thng 3/1929, ti s 5D, Hm Long (H Ni) nhng ngi tin tin ca Hi Vit Nam cch
mng thanh nin Bc K lp ra chi b cng sn u tin. Chi b m cuc vn ng thnh
lp mt ng cng sn nhm thay th Hi Vit Nam Cch mng thanh nin.
Thng 5/1929, ti i hi ln th nht ca Hi Vit Nam Cch mng thanh nin hp ti
Hng Cng (Trung Quc), on i biu Bc K a ra vn thnh lp ng cng sn, song
khng c chp nhn, nn rt khi i hi v nc.
Ngy 17/6/1929, i biu cc t chc c s cng sn min Bc hp i hi thnh lp ng
Dng Cng sn ng, thng qua Tuyn ngn, iu l, ra bo Ba lim, xy dng c s
khp ni trong c nc.
Thng 8/1929. cc cn b lnh o tin tin trong Tng b v K b Nam K quyt nh thnh
lp An Nam Cng sn ng. ng c mt chi b hot ng Trung Quc, mt s chi
b hot ng Nam K. T bo l c quan ngn lun ca ng.
Thng 9/1929 nhng thnh vin trong Tn Vit Cch mng ng tuyn b thnh lp ng
Dng Cng sn lin on, xy dng nhiu chi b Trung K, Bc K v c Nam K.
Nhn xt:
+ S ra i ba t chc cng sn l mt xu th khch quan ca cch mng gii phng dn tc
Vit Nam.
+ Cc t chc cng sn u tch cc lnh o phong tro u tranh ca qun chng, lm lm
cho phong tro pht trin mnh hn.
+ Nhng ba t chc li hot ng ring r vi nhau, lm cho lc lng v sc mnh ca cch
mng b phn tn. iu khng c li cho phong tro cch mng.
b. Hi ngh thnh lp ng Cng sn Vit Nam
Hon cnh lch s
+ Nm 1929, ba t chc cng sn ra i v tch cc lnh o qun chng u tranh. Tuy nhin,
cc t chc hot ng ring r, tranh ginh nh hng ca nhau lm cho phong tro cch
mng trong c nc c nguy c b chia r ln. Tnh hnh t ra yu cu cp thit l phi
thng nht cc t chc thnh mt ng.
+ Vi t cch l phi vin ca Quc t Cng sn c quyn quyt nh mi vn ca cch
mng ng Dng, Nguyn i Quc ch ng triu tp i biu ca ng Dng cng sn
ng v An Nam cng sn ng bn v vic thng nht ng. Hi ngh bt u hp ngy
6/1/1930 ti Cu Long (Hng Cng Trung Quc) do Nguyn i Quc ch tr.
Ni dung Hi ngh

+ Tho lun v nht tr kin ca Nguyn i Quc l thng nht thnh mt ng cng sn duy
nht ly tn l ng Cng sn Vit Nam.
+ Thng qua Chnh cng vn tt, Sch lc vn tt ca ng do Nguyn i Quc son tho.
l Cng lnh chnh tr u tin ca ng, c gi tr l lun v thc tin lu di i vi cch
mng Vit Nam.
+ Vch k hoch hp nht cc t chc cng sn trong nc v thnh lp Ban chp hnh trung
ng lm thi.
+ Nhn dp ng ra i, Nguyn i Quc ra li ku gi cng nhn, nng dn, binh lnh, thanh
nin, hc sinh, anh ch em b p bc bc lt u tranh.
Hi ngh c ngha nh mt i hi thnh lp ng. Ngy 24/2/1930 theo ngh ca ng
Dng Cng sn lin on, t chc ny c gia nhp vo ng Cng sn Vit Nam.
Ni dung Cng lnh chnh tr u tin ca ng
+ Xc nh ng li chin lc ca cch mng Vit Nam l lm t sn dn quyn cch mng
v th a cch mng i ti x hi cng sn.
+ Nhim v trong giai on cch mng trc mt l: nh quc Php, bn phong kin v
phn cch mng lm cho nc Vit Nam c c lp t do; lp chnh ph cng nng binh; t
chc qun i cng nng, tch thu ht sn nghip ln ca quc; tch thu rung t ca
quc v phn cch mng chia cho dn cy ngho.
+ Lc lng cch mng l: Cng nhn, nng dn, tiu t sn, tr thc. i vi ph nng, trung
tiu a ch v t bn phi li dng hoc trung lp.
+ Lnh o cch mng: ng cng sn Vit Nam, i qun tin phong ca giai cp v sn
s gi vai tr lnh o cch mng.
+ V quan h vi cch mng th gii: ng phi lin lc vi cc dn tc b p bc v giai cp
v sn th gii, nht l giai cp v sn Php.
Nhn xt:
+ Cng lnh chnh tr u tin ca ng l mt cng lnh gii phng dn tc sng to, kt
hp ng n vn dn tc v vn giai cp. c lp t do l t tng ct li ca cng
lnh ny.
+ ng cng sn Vit Nam ra i l kt qu tt yu ca cuc u tranh dn tc v giai cp ca
nhn dn Vit Nam. ng l sn phm ca s kt hp gia ch ngha Mc Lnin v l lun
cch mng gii phng dn tc ca Nguyn i Quc vi phong tro cng nhn v phong tro
yu nc Vit Nam.
ngha s ra i ca ng: Vic thnh lp ng l bc ngot v i trong lch s Vit Nam.
T y, cch mng gii phng dn tc ca nhn dn Vit Nam c t di s lnh o duy
nht ca ng Cng sn Vit Nam, mt ng c ng li cch mng khoa hc v sng to,
c t chc cht ch, c i ng cn b ng vin kin trung nguyn sut i hy sinh cho l
tng ng, v c lp dn tc v t do cho nhn dn.
+ S ra i ca ng vi t chc thng nht v cng lnh chnh tr ng n chm dt tnh
trng khng hong v lnh o cch mng ko di my chc nm u th k XX. T y cch
mng Vit Nam bc ln mt con ng mi, con ng u tranh ginh c lp dn tc v
hng ti ch ngha x hi.

+ ng cng sn Vit Nam ra i chng t giai cp cng nhn Vit Nam trng thnh v
sc lnh o cch mng. Phong tro cng nhn Vit Nam t y hon ton tr thnh mt
phong tro t gic.
+ S lnh o ca ng lm cho cch mng Vit Nam thc s tr thnh mt b phn khng
kht ca cch mng th gii. T y nhn dn Vit Nam tham gia vo s nghip cch mng th
gii mt cch c t chc.
+ ng ra i l s chun b tt yu u tin c ngha quyt nh cho nhng bc pht trin
tip theo ca lch s dn tc Vit Nam. l nhn t hng u m bo mi thng li ca cch
mng Vit Nam.

C. Cu hi n tp
Cu 1. V sao sau Chin tranh th gii th nht, thc dn Php tin hnh cuc khai thc thuc
a ln th hai ng Dng? Nu tc ng ca cuc khai thc i vi tnh hnh kinh t v
x hi Vit Nam.
Cu 2. Phn tch nguyn nhn tht bi v ngha lch s ca phong tro yu nc theo khuynh
hng dn ch t sn Vit Nam t sau Chin tranh th gii th nht n u nm 1930.
Cu 3. Khi qut nhng khuynh hng mi trong phong tro dn tc dn ch Vit Nam t sau
Chin tranh th gii th nht n u nm 1930.
Cu 4. Trnh by iu kin lch s v s pht trin ca phong tro cng nhn Vit Nam t sau
Chin tranh th gii th nht n nm 1929. Nu ngha ca phong tro cng nhn i vi
cch mng Vit Nam.
Cu 5. Phn tch iu kin lch s v c im ca phong tro dn tc Vit Nam t sau Chin
tranh th gii th nht n u nm 1930.
Cu 6. Tm tt qu trnh chun b iu kin v t tng chnh tr v t chc cho s thnh lp
ng Cng sn Vit Nam.
Cu 7. Trnh by s ra i, hot ng v nh gi vai tr ca Hi Vit Nam Cch mng thanh
nin i vi cch mng Vit Nam.
Cu 8. Hy lm sng t tnh ng n v sng to trong Cng lnh chnh tr u tin ca ng
Cng sn Vit Nam.
Cu 9. Bng nhng s kin lch s chn lc, hy lm sng t vai tr ca Nguyn i Quc i
vi cch mng Vit Nam trong thi gian t sau Chin tranh th gii th nht n nm 1930.
Cu 10. Chng minh rng: ng Cng sn Vit Nam ra i l kt qu ca cuc u tranh dn
tc v giai cp quyt lit ca nhn dn Vit Nam, l s sng lc nghim khc ca lch s trong
ba thp nin u th k XX.
Cu 11. Hy lp bng thng k cc ti liu phn nh l lun gii phng dn tc ca Nguyn i
Quc trong nhng nm 20 ca th k XX theo mu sau:
Ni vit ti liu
Php
Lin X

Thi gian

Tn ti liu

Trung Quc

Trong bi ny, PGS.TS V Quang Hin s gip cc bn n thi phn lch s Vit Nam giai on
1930 1945 km mt s cu hi v bi tp.

A. Mc tiu
Trnh by c tnh hnh kinh t x hi Vit Nam do nh hng ca cuc khng hong kinh
t 1929 1933.
Trnh by c hon cnh lch s, ch trng ca ng, ngha lch s v bi hc kinh
nghim ca cc phong tro cch mng 1930 1931 v 1936 1939.
Trnh by v nhn xt c ni dung cc phong tro cch mng 1930-1931 v 1936-1939.
So snh c cc giai on cch mng trong thi k 1930 1945 (v k th, mc tiu, lc
lng v phng php u tranh).
Phn tch c nh hng ca cuc Chin tranh th gii th hai i vi Vit Nam trong giai
on 1939 1945.
Trnh by v nhn xt c ch trng ca ng trong giai on 1939 1945.
Trnh by v nhn xt c nhng ch trng ca ng trong vic gii quyt mi quan h
gia hai nhim v c lp dn tc v cch mng rung t qua Cng lnh chnh tr u
tin, Lun cng chnh tr thng 10-1930 v Ngh quyt Hi ngh ln th 8 Ban Chp hnh
Trung ng ng (5-1941).
Trnh by v nhn xt c nhng ch trng ca ng v tp hp lc lng cch mng
qua Cng lnh chnh tr u tin, Lun cng chnh tr thng 10-1930 v Ngh quyt Hi ngh
ln th 8 Ban Chp hnh Trung ng ng (5-1941).
Gii thch c nguyn nhn dn n cuc o chnh ca Nht lt Php ng Dng
(9-3-1945).
Tm tt c qu trnh chun b lc lng, i t khi ngha tng phn tin ln tng khi
ngha thng Tm nm 1945.
Trnh by c ni dung c bn v ngha ca bn Tuyn ngn c lp (2 9 1945).
Phn tch c ngha lch s, nguyn nhn thng li v bi hc kinh nghim ca cch
mng thng Tm.

B. Ni dung
I. Phong tro cch mng 1930 1935
1. Phong tro cch mng 1930 1931
a. Nguyn nhn dn n s bng n ca phong tro
Tc ng ca phong tro cch mng th gii:

+ Nhng nm 1929 1933, th gii t bn lm vo cuc khng hong kinh t trm trng trn
quy m ln, li hu qu ht sc nng n, lm cho nhng mu thun trong lng x hi t bn
pht trin gay gt. Phong tro u tranh ca cng nhn v qun chng lao ng dng cao.
+ Trong khi , Lin X ang xy dng thnh cng ch ngha x hi, hon thnh cng nghip
ha v ang tin hnh tp th ha nng nghip. Qung Chu cng x (Trung Quc) thng li.
+ S pht trin ca phong tro cch mng th gii c nh hng tch cc n cch mng Vit
Nam. y l nguyn nhn quan trng thc y phong tro u tranh cch mng Vit Nam.
Mu thun gia dn tc Vit Nam vi thc dn Php v sai pht trin gay gt
+ Hu qu ln nht ca cuc khng hong kinh t 1929 1933 i vi Vit Nam l lm trm
trng thm tnh trng i kh ca cc tng lp nhn dn lao ng.
+ u nm 1930, cuc khi ngha Yn Bi do Vit Nam Quc dn ng lnh o b tht bi.
Chnh quyn thc dn tin hnh mt chin dch khng b d man nhng ngi yu nc.
+ Tnh hnh kinh t v chnh tr trn y lm cho mu thun gia c dn tc Vit Nam vi thc
dn Php xm lc v tay sai pht trin v cng gay gt. y l nguyn nhn su xa v trc
tip dn n phong tro u tranh ca qun chng.
S lnh o ca ng Cng sn Vit Nam
+ u nm 1930 ng Cng sn Vit Nam ra i vi t chc cht ch v cng lnh chnh
tr ng n, nm quyn lnh o duy nht i vi cch mng Vit Nam, quy t lc lng v
sc mnh ton dn tc Vit Nam, kp thi lnh o nhn dn bc vo mt thi k u tranh
mi.
+ y l nguyn nhn ch yu v c ngha quyt nh, bi v nu khng c s lnh o
ca ng th t bn thn nhng mu thun giai cp x hi ch c th dn ti nhng cuc u
tranh l t, t pht, m khng th tr thnh mt phong tro t gic trn quy m rng ln c.
b. Din bin
T thng 2 n thng 4/1930 l bc khi u ca phong tro vi ba cuc bi cng tiu biu
ca 3000 cng nhn n in cao su Ph Ring, 4.000 cng nhn nh my si Nam nh v
400 cng nhn nh my Ca v nh my Dim Bn Thu.
Thng 5/1930, phong tro pht trin thnh cao tro. Ngy 1 5 1930 ln u tin nhn dn
Vit Nam k nim ngy Quc t Lao ng. Khp ni din ra cc hnh thc u tranh k nim
nh mt tinh, biu tnh, bi cng, bi kho, bi th, treo c ba lim, ri truyn n, cng
khu hiu Tiu biu nht l cuc u tranh ca 5000 cng nhn v nng dn khu vc thnh
ph Vinh, i tng tin lng, bt gi lm, chng su thu
Trong na sau nm 1930, phong tro tip tc n ra nhiu n:
+ Bi cng ca cng nhn n ra hu khp cc c s kinh t ca t bn Php.
+ Phong tro nng dn bng n d di cha tng thy. Bc K c cc cuc biu tnh ca
nng dn Tin Hi (Thi Bnh), Duy Tin (H Nam). Trung K, c cc cuc u tranh ca
nng dn c Ph, Sn Tnh (Qung Ngi). Nam K, c cuc u tranh B Chiu (Si Gn
Ch Ln).
+ hai tnh Ngh An v H Tnh, phong tro nng dn tip tc ln cao vi nhng cuc biu
tnh ln c v trang t v, ko n huyn l, tnh l i gim su thu, nh nng dn cc huyn

Nam n, Nghi Lc, Hng nguyn, Qunh Lu, Thanh Chng, Lng, Anh Sn, Can Lc,
Thch H, Cm Xuyn, K Anh
+ Tiu biu nht l cuc biu tnh ngy 12/9/1930 ca nng dn Hng Nguyn (Ngh An) ko
n huyn l, ph nh lao, t huyn ng, vy lnh kh xanh, ng h cuc bi cng ca cng
nhn Bn Thu.
+ Chnh quyn thc dn b t lit, tan r nhiu ni. Chnh quyn cch mng c thnh lp
nhiu vng nng thn thuc hai tnh Ngh An v H Tnh.
T cui nm 1930, khi chnh quyn X vit ra i, thc dn Php tp trung lc lng n p,
kt hp s dng bo lc vi nhng th don la bp v chnh tr. Phong tro cch mng b tn
tht nng n. Mt s cuc u tranh l t cn ko di sang nm 1931 th kt thc.
c. X vit Ngh Tnh
Trong cc thng 9 v 10 1930, trc kh th cch mng ca qun chng, b my chnh
quyn ch nhiu ni tan r. Di s lnh o ca cc chi b ng, Ban Chp hnh Nng hi
thn, x ng ra qun l mi mt i sng x hi nng thn, thc hin chuyn chnh vi k
th, dn ch vi qun chng lao ng, lm chc nng, nhim v ca mt chnh quyn nh
nc di hnh thc cc u ban t qun theo kiu X vit.
Ti Ngh An, X vit ra i thng 9/1930. H Tnh, X vit hnh thnh cui nm 1930 u
nm 1931, thc hin nhiu chnh sch tin b:
+ V chnh tr, thc hin rng ri cc quyn t do, dn ch cho nhn dn. Qun chng c
tham gia cc on th, t do hi hp. Cc i t v , ta n nhn dn c thnh lp.
+ V kinh t, chia rung t cng, tin, la cng cho dn cy ngho, bi b cc th thu v l;
ch trng p phng lt, t sa cu cng, ng giao thng; t chc gip nhau sn
xut.
+ V vn ha- x hi: m cc lp dy ch quc ng, xa b cc t nn x hi, xy dng np
sng mi
X vit Ngh Tnh l mu hnh chnh quyn cch mng u tin Vit Nam, mt chnh
quyn nh nc ca dn, do dn, v dn. Cc X vit c thnh lp v thc thi nhng chnh
sch tin b chng t rng X vit Ngh Tnh l nh cao ca phong tro cch mng 1930
1931.
c. Nhn xt, ngha v kinh nghim
Phong tro cch mng 1930 1931 l mt phong tro cch mng u tin do ng Cng sn
t chc v lnh o. l mt phong tro cch mng trit , din ra trn qui m rng ln, li
cun ng o qun chng tham gia vi nhng hnh thc u tranh phong ph v quyt lit.
y l mt bc pht trin nhy vt v cht so vi nhng phong tro yu nc trc kia.
Mc d cui cng b k th dm trong bin mu nhng phong tro vn c ngha to ln:
+ Khng nh ng li ng n ca ng v quyn lnh o cch mng ca giai cp cng
nhn. Qua thc tin u tranh, qun chng nhn dn tin vo s lnh o ca ng.
+ Khng nh vai tr ca khi lin minh cng nng. Cng nhn, nng dn on kt u tranh
v tin vo sc mnh ca chnh mnh.

+ i ng cn b v ng vin v qun chng yu nc c ti luyn v trng thnh. Phong

tro rn luyn lc lng cho cch mng v sau.
+ c nh gi cao trong phong tro cng sn v cng nhn quc t. Quc t cng sn
cng nhn ng Cng sn ng Dng l b phn c lp, trc thuc quc t cng sn.
+ y l bc thng li u tin c ngha quyt nh n tin trnh pht trin v sau ca cch
mng Vit Nam. Nu khng c phong tro cch mng 1930 1931, trong qun chng cng,
nng vung ra mt ngh lc cch mng phi thng th khng th c thng li ca phong tro
dn ch 1936 1939 v Cch mng Thng Tm.
Phong tro li cho ng nhiu bi hc kinh nghim qu gi v cng tc t tng,
v ch o chin lc, v xy dng khi lin minh cng nng v mt trn dn tc thng nht, v
t chc v lnh o qun chng u tranh.
3. Hi ngh ln th nht Ban Chp hnh Trung ng lm thi ng Cng sn Vit Nam (thng
10/1930)
Ni dung Hi ngh
+ Quyt nh i tn ng Cng sn Vit Nam thnh ng Cng sn ng Dng.
+ C Ban Chp hnh Trung ng chnh thc, do Trn Ph lm Tng B th.
+ Thng qua Lun cng chnh tr ca ng.
Ni dung Lun cng chnh tr thng 10 1930
Xc nh phng hng chin lc ca cch mng ng Dng: lc u l cuc cch mng
t sn dn quyn, sau tip tc pht trin, b qua thi k t bn ch ngha, tin thng ln con
ng x hi ch ngha.
Hai nhim v chin lc ca cch mng nh quc v phong kin c quan h khng
kht vi nhau.
ng lc cch mng l giai cp v sn v giai cp nng dn.
Lnh o cch mng l giai cp v sn vi i tin phong ca n l ng Cng sn.
Xc nh hnh thc, phng php u tranh v mi quan h gia cch mng Vit Nam v
cch mng th gii.
Nhn xt
Tch cc: khng dnh c nhng vn chin lc ca cch mng.
Hn ch:
+ Cha nu c mu thun ch yu ca x hi ng Dng, khng a ngn c dn tc ln
hng u, nng v u tranh giai cp v cch mng rung t.
+ nh gi khng ng kh nng cch mng ca tiu t sn, kh nng chng quc v
phong kin ca t sn dn tc, kh nng li ko b phn trung, tiu a ch tham gia mt trn
dn tc chng quc v tay sai.
II. Phong tro dn ch 1936 1939
1. Hon cnh lch s

 u nhng nm 30 (th k XX), ch ngha pht xt xut hin v tm thi thng th mt

s ni, nh Ty Ban Nha, c, Italia, Nht Bn. Nguy c chin tranh th gii xut hin.
i hi VII ca Quc t Cng sn (7 1935) xc nh nhim v trc mt ca phong tro
cch mng th gii l chng pht xt v nguy c chin tranh, bo v ho bnh, thnh lp mt
trn nhn dn rng ri.
Thng 6/1936, Mt trn nhn dn ln cm quyn Php, thi hnh nhng ci cch tin b
thuc a. Chnh ph ca mt trn nhn dn Php cn c phi vin sang iu tra v ni rng
mt s quyn t do, dn ch ti thiu cc nc thuc a.
Vit Nam, nh hng ca cuc khng khong kinh t (1929 1933) vn tip din. Trong
khi , thc dn Php li tin hnh mt chin dch khng b n p phong tro cch mng
1930 1931. i sng chnh tr v kinh t rt cng thng. Yu cu ca ca mi tng lp x hi
l cc quyn t do, dn ch, ci thin i sng.
2. Ch trng ca ng Cng sn ng Dng
Thng 7/1936, Hi ngh Ban Chp hnh Trung ng ng hp ti Thng Hi (Trung Quc)
nh ra ng li v phng php u tranh. Hi ngh xc nh:
Nhim v trc tip, trc mt l u tranh chng ch phn ng thuc a, chng pht xt,
chng chin tranh, i t do, dn sinh, dn ch, cm o, ha bnh.
K th trc mt l thc dn phn ng Php v tay sai.
Phng php u tranh l kt hp cc hnh thc cng khai v b mt, hp php v bt hp
php.
Thnh lp Mt trn thng nht nhn dn phn ng Dng, n thng 3/1938 i thnh
Mt trn Dn ch ng Dng.
Cc Hi ngh Ban Chp hnh Trung ng ng hp nm 1937 v 1938 b sung v pht
trin ni dung Ngh quyt Hi ngh Trung ng thng 7/1936.
3. Nhng phong tro u tranh tiu biu
Phong tro u tranh t do, i dn sinh, dn ch
+ T gia nhng nm 1936 c tin Quc hi Php c phi on iu tra tnh hnh ng
Dng, ng ch trng vn ng cc tng lp nhn dn hi hp, tho ra bn dn nguyn
gi ti phi on, tin ti triu tp ng Dng i hi vo thng 8/1936.
+ Li dng s kin G-a sang iu tra tnh hnh v Brvi nhn chc ton quyn ng
Dng, ng t chc qun chng mt-tinh, n rc, biu dng lc lng, a yu sch i
quyn dn sinh, dn ch.
+ Trong nhng nm 1937 1939, cc cuc mt tinh, biu tnh ca nhn dn din ra si ni.
Nhiu hnh thc t chc qun chng ra i nh Hi cu t bnh dn, Hi truyn b Quc ng.
c bit l ngy 1/5/1938, ln u tin trong ngy quc t lao ng nhiu cuc mt tinh c t
chc H Ni, Si Gn v nhiu ni khc, thu ht ng o qun chng tham gia.
Phong tro u tranh ngh trng1:
+ ng Cng sn ng Dng vn ng a ngi ca Mt trn Dn ch ng Dng ra
ng c vo cc c quan: Vin Dn biu Trung K (1937), Vin Dn biu Bc K, Hi ng Kinh
t l ti ng Dng (1938) v Hi ng Qun ht Nam K (1939).

+ Mc ch: m rng lc lng ca Mt trn Dn ch v vch trn chnh sch phn ng ca

thc dn v tay sai, bnh vc quyn li ca a s qun chng nhn dn.
u tranh trn lnh vc bo ch2:
+ ng Cng sn ng Dng xut bn nhiu t bo cng khai: Tin phong, Dn chng,
Lao ng, Tin tc, tuyn truyn, vn ng qun chng u tranh i dn sinh, dn ch.
+ Nhiu tc phm vn hc hin thc ph phn c xut bn: Tt n, Bc ng cng
+ Cuc u tranh trn lnh vc bo ch gip cho qun chng nhn dn c gic ng v
ng li cch mng.
4. Nhn xt, ngha v bi hc kinh nghim
L mt phong tro cch mng do ng Cng sn ng Dng lnh o, din ra trn qui m
rng ln, li cun ng o qun chng tham gia, vi nhng hnh thc t chc v u tranh
phong ph; buc chnh quyn thc dn phi nhng b mt s yu sch v dn sinh, dn ch.
Mc d khi Chin tranh th gii th hai bng n (9-1939), th lc phn ng thuc a n
p cch mng. Cuc vn ng dn ch kt thc, nhng vn c ngha lch s to ln:
+ Qun chng c t chc, gic ng v rn luyn qua thc tin u tranh, tr thnh lc lng
chnh tr hng hu ca cch mng.
+ i ng cn b, ng vin c s pht trin v s lng v trng thnh.
+ ng thm trng thnh mt bc v ch o chin lc v tch ly thm nhiu kinh nghim
quay bu.
Bi hc kinh nghim: Phong tro dn ch 1936 1939 li nhiu bi hc v xy dng Mt
trn dn tc thng nht; v kt hp mc tiu chin lc vi mc tiu trc mt, v s dng cc
hnh thc u tranh
Phong tro dn ch 1936- 1939 l mt bc chun b lc lng cho cuc Tng khi ngha
thng Tm sau ny.
III. Phong tro gii phng dn tc 1939 1945
1. Hon cnh lch s
Cuc Chin tranh th gii th hai bng n v ngy cng lan rng: ngy 1 9 1939, pht
xt c tin cng Ba Lan. Hai ngy sau, Anh, Php tuyn chin vi c. Thng 6/1940, nc
Php b pht xt c chim ng, chnh ph phn ng P tanh ln cm quyn. Thng 6/1941,
c tn cng Lin X, tnh cht chin tranh thay i. Chu Thi Bnh Dng, Nht m
rng xm lc Trung Quc, tin st bin gii Vit Trung. Thng 9/1940, Nht vo ng
Dng.
ng Dng, th lc phn ng thuc a ngc u dy, th tiu cc quyn t do, dn
ch; thi hnh chnh sch Kinh t ch huy. Khi Nht vo ng Dng, Php u hng Nht v
cu kt vi Nht thng tr v bc lt nhn dn ng Dng, lm cho nhn dn ng Dng
phi chu hai tng p bc.
Mu thun gia ton th dn tc Vit Nam vi quc xm lc v tay sai pht trin v cng
gay gt. Nhim v gii phng dn tc c t ra cp thit.
2. Ch trng ca ng

 Hi ngh Ban Chp hnh Trung ng ng Cng sn ng Dng thng 11/1939:

+ t nhim v gii phng dn tc len hang u; tm gc khu hiu cch mng rung t, ch
tch thu rung t ca quc v a ch phn bi quyn li dn tc, chng t cao, li nng;
thay khu hiu lp chnh quyn X vit cng nng binh bng khu hiu lp chnh quyn dn
ch cng ha.
+ Phng php u tranh: chuyn t u tranh i dn sinh, dn ch sang u tranh trc tip
nh chnh quyn quc v tay sai; t hot ng hp php, na hp php sang hot ng
b mt, bt hp php.
+ Thnh lp Mt trn thng nht dn tc phn ng Dng thay cho Mt trn Dn ch ng
Dng, nhm tp hp mi lc lng dn tc chng quc.
+ ngha: nh du s chuyn hng quan trng, dng cao ngn c gii phng dn tc,
a nhn dn bc vo giai on trc tip vn ng cu nc.
Hi ngh ln th 8 Ban Chp hnh Trung ng ng (thng 5/1941) do Nguyn i Quc
ch tr:
+ Gii quyt mi quan h gia hai nhim v c lp dn tc v cch mng rung t, t nhim
v gii phng dn tc ln hng u v nhn mnh l nhim v bc thit nht; tip tc tm gc
khu hiu cch mng rung t, ch thc hin khu hiu gim t, gim tc, chia li rung
cng.
+ Quyt nh thnh lp mi nc ng Dng mt mt trn ring. Vit Nam c lp ng
minh (Vit Minh) l mt trn on kt dn tc Vit Nam, khng phn bit giai cp, tng lp, dn
tc, tn gio tn ngng.
+ ra ch trng khi ngha v trang, coi chun b khi ngha l nhim v trung tm ca ton
ng ton dn; ch r mt cuc tng khi ngha bng n v thng li phi c iu kin ch
quan, khch quan v phi n ra ng thi c; i t khi ngha tng phn ln tng khi ngha.
ngha:
+ Hon chnh ch trng chin lc gii phng dn tc c ra ti Hi ngh Ban Chp hnh
Trung ng ng thng 11/1939.
+ Khng nh li ng li cch mng gii phng dn tc ng n trong Cng lnh chnh tr
u tin ca ng, ng thi khc phc trit nhng hn ch ca Lun cng Chnh tr thng
10 1930.
+ L s chun b v ng li v phng php cch mng cho thng li ca Tng khi ngha
thng Tm nm 1945.
3. Chun b lc lng tin ti khi ngha v trang ginh chnh quyn
Trn c s lc lng cch mng c nui dng t trc, bc vo giai on trc tip vn
ng cu nc 1939 1945, vic chun b lc lng mi mt c y mnh.
* Chun b lc lng chnh tr
+ Gn lin vi qu trnh xy dng v pht trin ca Vit Minh (bao gm cc on th qun
chng mang tn cu quc). Chng trnh ca Vit Minh p ng nguyn vng cu nc ca
mi gii ng bo, nn phong tro Vit Minh ngy cng pht trin mnh.

+ Cao Bng l ni th im cuc vn ng xy dng cc hi Cu quc trong mt trn Vit

Minh. n nm 1942 khp cc chu Cao Bng u c Hi cu quc trong c 3 chu
hon ton (Ho An, H Qung v Nguyn Bnh). Trn c s , U ban Vit Minh tnh Cao
Bng v U ban Vit Minh lm thi Lin tnh Cao Bc Lng c thnh lp.
+ Bc Sn V Nhai cng l mt trung tm chun b khi ngha. S ra i v hot ng ca
lc lng v trang Bc Sn lm cho cc t chc cu quc c xy dng rng khp.
+ Thng 2 1943, Ban Thng v Trung ng ng hp Vng La (ng Anh, Phc Yn),
vch ra k hoch c th v cng vic chun b cho khi ngha v trang. hu khp cc vng
nng thn v thnh th, cc on th Vit Minh, hi Cu quc c xy dng v cng c.
+ Nm 1943 bn cng vn ho Vit Nam ra i. Nm 1944, ng dn ch Vit Nam
v Hi vn ho cu quc Vit Nam c thnh lp, ng trong hng ng Vit Minh.
+ Ngoi ra, ng cng ch trng cng tc vn ng binh lnh ngi Vit trong qun i Php,
nhng ngoi kiu ng Dng chng pht xt.
+ Bo ch ca ng v ca mt trn Vit Minh gp phn vo vic tuyn truyn ng li
chnh sch ca ng, hng dn qun chng u tranh.
Lc lng chnh tr qun chng l lc lng ng o nht, mt lc lng c bn, gi vai tr
quyt nh trong tng khi ngha ginh chnh quyn. Vit Minh l ni t chc, gic ng v rn
luyn lc lng chnh tr, ng thi to iu kin xy dng lc lng v trang v cn c a
cch mng.
Chun b lc lng v trang
+ Cng vi qu trnh chun b lc lng chnh tr, ng tng bc ch o xy dng lc lng
v trang.
+ Sau cuc khi ngha Bc Sn (11 1940), lc lng v trang Bc Sn c duy tr lm
vn qun s cho cch mng. Bc sang nm 1941 nhng i du kch khu cn c Bc Sn
V Nhai ln mnh ln v thng nht thnh Trung i cu quc qun I (14/2/1941). Cu quc
qun pht ng chin tranh du kch trong 8 thng (t thng 7/1941 n thng 2/1942). Ngy
15/9/1941, Trung i cu quc qun II ra i.
+ Cao Bng, trn c s lc lng chnh tr pht trin mnh, cc i t v cu quc ra i.
Cui nm 1941, Nguyn i Quc ch th thnh lp i t v gm 12 chin s, lm cc nhim v:
bo v c quan u no, giao thng lin lc v hun luyn t v cu quc. Ngi bin son
nhiu ti liu hun luyn cn b qun s nh Cch nh du kch, Kinh nghim du kch
Nga, Kinh nghim du kch Tu
+ Ngy 22 12 1944, thc hin ch th ca Nguyn i Quc, i Vit Nam tuyn truyn gii
phng qun c thnh lp, lc u c 34 chin s, do V Nguyn Gip ch huy. Ba ngy sau,
i nh thng hai trn lin tip Phai Kht v N Ngn.
+ Thng 4 1945, Hi ngh qun s cch mng Bc K quyt nh thng nht lc lng
v trang, pht trin lc lng bn v trang v xy dng 7 chin khu trong c nc.
+ Ngy 15 5 1945, Cu quc qun v Vit Nam Tuyn truyn gii phng qun c thng
nht thnh Vit Nam gii phng qun.
+ Lc lng bn v trang cng c xy dng rng khp, c nng thn v thnh th, gm
cc i du kch, t v v t v chin u.

Lc lng v trang tuy cn t v s lng, thiu thn v trang b, non yu v trnh tc chin,
nhng c vai tr rt quan trng trong hot ng v trang tuyn truyn, gp phn pht trin lc
lng chnh tr; tin cng qun s mt s ni gy thanh th cho cch mng, ng thi l lc
lng xung kch, lc lng nng ct, h tr qun chng ni dy tng khi ngha ginh chnh
quyn khi thi c n.
C lc lng chnh tr v lc lng v trang u l c s ca bo lc cch mng, l iu kin
kt hp u tranh chnh tr vi u tranh v trang trong tng khi ngha ton dn, p tan
chnh quyn ca quc v tay sai, thit lp chnh quyn cch mng.
Xy dng cn c a
+ tin hnh khi ngha phi xy dng cn c a. l ni gii quyt vn tim lc ca
cch mng.
+ Nm 1940, sau cuc khi ngha Bc Sn, Vng Bc Sn V Nhai c xy dng thnh
mt trung tm cn c a, gn lin vi s ra v hot ng ca lc lng v trang Bc Sn.
+ Nm 1941 Nguyn i Quc v nc, trc tip lnh o cch mng. Ngi chn Cao Bng
lm ni u tin xy dng cn c a. T , cn c a cch mng ngy cng m rng,
pht trin thnh cn c Cao Bc Lng.
+ Nm 1943, U ban Vit Minh Lin tnh Cao Bc Lng lp ra 19 ban xung phong Nam tin
pht trin lc lng xung cc tnh min xui.
+ Trong nhng vng cn c cch mng din ra cc hot ng sn xut, xy dng, chin u,
hot ng ca cc on th cu quc v lc lng v trang. Ngy 16 4 1945, Tng b
Vit Minh ra ch th thnh lp U ban Dn tc gii phng cc cp.
+ Thng 5 1945, H Ch Minh ri Cao Bng v Tuyn Quang. Ngi chn Tn Tro lm trung
tm ch o cch mng.
+ Thng 6 1945, Khu gii phng Vit Bc chnh thc c thnh lp, thc hin 10 chnh
sch ln ca Vit Minh. l cn c a chung ca cch mng c nc, l hnh nh thu nh
ca nc Vit Nam mi trong tng lai. Tn Tro l th Khu gii phng. U ban ch huy lm
thi khu gii phng c thnh lp.
+ Cng cuc chun b lc lng c tin hnh chu o. Ton ng, ton dn sn sng n
ch thi c vng dy Tng khi ngha.
3. Khi ngha v trang ginh chnh quyn
a. Khi ngha tng phn (thng 3/1945 n gia thng 8/1945)
Hon cnh lch s
+ T khi Nht vo ng Dng (9 1940), Nht v Php ho hon vi nhau, nhng ch l
s ho hon tm thi, v hai tn quc khng th chung mt x thuc a.
+ u nm 1945, Chin tranh th gii th hai bc vo giai on kt thc, Hng qun Lin
X gii phng cc nc ng u v tin vo nc c. Qun Anh M gii phng nc Php,
ri tip tc tin cng vo c t pha Ty. mt trn chu Thi Bnh Dng, qun ng
minh phn cng, ging cho pht xt Nht nhng n nng n. Sau khi M chim li Philipin,
ng bin ca Nht i xung cc cn c pha Nam b ct t, ch cn ng b duy nht
qua ng Dng. V th Nht cn c chim ng Dng bng mi gi.

+ Sau khi nc Php c gii phng khi s chim ng ca c, lc lng Php ng

Dng ro rit chun b, ch qun ng minh vo nh Nht, th s khi phc li quyn thng
tr ca mnh nh trc thng 9 1940.
+ tr hu ho b nh sau lng v gi ng Dng lm cu ni i t Trung Quc xung cc
cn c pha Nam, ngy 9/3/1945, Nht o chnh lt Php, c chim ng Dng. S kin
to nn mt cuc khng hong chnh tr ng Dng.
+ Sau khi o chnh thnh cng, Nht thi hnh mt lot bin php nhm cng c quyn thng
tr ca chng ng Dng.
+ Ngy 9/3/1945, Ban Thng v Trung ng ng hp T Sn (Bc Ninh) nh gi tnh
hnh v ra ch trng mi. Ngy 12/3/1945, Ban Thng v Trung ng ng ra ch
th Nht Php bn nhau v hnh ng ca chng ta, xc nh pht xt Nht l k th chnh;
thay khu hiu nh ui Php Nht bng khu hiu nh ui pht xt Nht; ch trng
pht ng mt cao tro khng Nht cu nc mnh m lm tin cho cuc tng khi ngha,
ng thi sn sng chuyn qua hnh thc tng khi ngha khi c iu kin.
Din bin
+ vng rng ni v trung du Bc K, chin tranh du kch pht trin mnh. Ti Cao Bc
Lng, Vit Nam tuyn truyn gii phng qun v Cu quc qun phi hp vi lc lng chnh
tr gii phng hng lot chu, huyn, x.
+ Bc K, Trung K, trc thc t nn i din ra trm trng do chnh sch cp bc ca
Php Nht, ng ra khu hiu Ph kho thc gii quyt nn i. Phong tro thu ht hng
triu ngi tham gia. C ni qun chng ginh c chnh quyn.
+ Ln sng khi ngha tng phn dng ln nhiu ni. Vit Minh lnh o qun chng ni dy
Tin Du (Bc Ninh), Bn Yn Nhn (Hng Yn)
+ cc thnh ph, nht l H Ni, Hu, Si Gn, hot ng v trang truyn truyn, dit c tr
gian c y mnh, to iu kin pht trin cc on th cu quc v xy dng lc lng t
v cu quc.
+ Qung Ngi, t chnh tr nh lao Ba T ni dy, lnh o qun chng khi ngha (31945), thnh lp chnh quyn cch mng, t chc i du kch Ba T v xy dng cn c Ba
T.
+ T chnh tr trong cc nh t quc u tranh i t do hoc ni dy ph tri giam, vt
ngc ra ngoi hot ng.
+ Nam K, phong tro Vit Minh hot ng mnh nht M Tho v Hu Giang.
+ Bo ch cch mng u ra cng khai v gy nh hng chnh tr vang di.
* ngha
Cao tro khng Nht cu nc th hin tinh thn n lc u tranh ginh c lp ca nhn
dn Vit Nam; ng thi gp sc cng ng minh tiu dit ch ngha pht xt.
Lm cho k th ngy cng suy yu, thc y thi c tng khi ngha mau n.
Qua cao tro khng Nht, lc lng cch mng c tng cng, trn a cch mng c
m rng, to ra y nhng iu kin ch quan cho mt cuc tng khi ngha.

 L mt cuc tp dt v i, lm cho ton ng, ton dn sn sng, ch ng tin ln chp

thi c tng khi ngha.
b. Tng khi thng Tm nm 1945
* iu kin bng n
Mt cuc tng khi ngha ch c th thng li khi c nhng iu kin ch quan, khch quan
v n ra ng thi c.
V ch quan:
+ ng c s chun b y v ng li v phng php cch mng, th hin tp trung
Hi ngh ln th tm Ban Chp hnh Trung ng ng (5 1941)
+ Lc lng cch mng cng c chun b chu o trong 15 nm k t khi ng ra i, c
rn luyn qua nhiu phong tro cch mng.
n thng 8 1945, ton ng, ton dn sn sng, ch ng, kin quyt hi sinh phn u
ginh c lp t do.
+ Tng lp trung gian, khi Nht o chnh Php mi ch hoang mang, dao ng, nhng n lc
ny thy r bn cht xm lc ca Nht, chn ngn nhng chnh sch ca Nht, nn
ng hn v pha cch mng.
V khch quan:
+ Sau khi pht xt c b tiu dit, Lin X tuyn chin vi Nht, nh tan o qun Quan
ng ca Nht ng Bc Trung Quc. M nm 2 qu bom nguyn t xung cc thnh ph
Hirsima v Nagaxaki ca Nht Bn. Ngy 9 8 1945, Hi ng ti coa chin tranh ca Nht
hp bn v cc iu kin u hng theo Tuyn b Ptxam. Ngy 14 8 1945, Hi ng ti
cao chin tranh v Ni cc Nht Bn thng qua quyt nh u hng. Ngy 15/8/1945, Nht
hong tuyn b u hng ng minh khng iu kin. Qun Nht ng Dng ru r, chnh
ph Trn Trng Kim hoang mang, lo s n cc im. iu kin khch quan thun li cho Tng
khi ngha n. Thi c cch mng xut hin.
+ Tuy nhin, mt nguy c mi ang dn n. Qun i cc nc quc vi danh ngha ng
minh chun b vo ng Dng gii gip qun i Nht. Nhng th lc phn ng trong
nc cng ang tm cch thay thy i ch. Chnh v th, vn ginh chnh quyn c t
ra nh mt cuc chy ua nc rt vi qun ng minh m nhn dn Vit Nam khng th
chm tr.
ng kp thi pht ng khi ngha:
+ Ngy 13/8/1945, Trung ng ng v Tng b Vit Minh thnh lp U ban khi ngha ton
quc. 23 gi cng ngy, U ban khi ngha ton quc ban b Qun lnh s 1, chnh thc pht
lnh Tng khi ngha trong c nc.
+ T ngy 14 n 15/8/1945, Hi ngh ton quc ca ng hp Tn Tro, thng qua k
hoch lnh o ton dn tng khi ngha.
+ Tip , t ngy 16 n ngy 17/8/1945, i hi quc dn Tn Tro tn thnh ch trng
Tng khi ngha ca ng, thng qua 10 chnh sch ca Vit minh, c ra U ban gii phng
dn tc Vit Nam do H Ch Minh lm ch tch.
* Din bin

 T ngy 14 8 1945, tuy cha nhn c lnh tng khi ngha, nhng cn c vo tnh
hnh c th ca a phng v vn dng ch th Nht Php bn nhau v hnh ng ca
chng ta, mt s cp b ng v Vit Minh pht ng tng khi ngha v ginh c thng
li.
Chiu 16/8/1945, theo lnh ca y ban khi ngha, mt n v ca i Vit Nam Gii phng
qun do V Nguyn Gip ch huy tin v gii phng th x Thi Nguyn.
Ngy 18/8/1945, nhn dn Bc Giang, Hi Dng, H Tnh, Qung Nam ginh chnh
quyn tnh l sm nht trong c nc.
Ti H Ni, ngy 19/8/1945, hng vn nhn dn nh chim c quan u no ca ch nh
Ph Khm sai, tri Bo an binh, Ta Th chnh. Ti 19/8, cuc khi ngha ginh chnh quyn
H Ni thng li.
Ngy 23/8, hng vn nhn dn Hu biu tnh th uy, chim cng s. Chnh quyn v tay nhn
dn.
Ngy 25/8, tng khi ngha thng li Si Gn.
Khi ngha thng li 3 thnh ph ln: H Ni, Hu, Si Gn tc ng n cc a
phng trong nc, qun chng cc tnh cn li ni tip nhau khi ngha. H Tin v ng Nai
Thng l nhng ni ginh chnh quyn mun nht (28/8).
Chiu 30/8 vua Bo a thoi v, triu nh phong kin nh Nguyn hon ton sp .
4. Nc Vit Nam Dn ch Cng ha c thnh lp (2/9/1945)
Ngy 25/8/1945, Ch tich H Ch Minh cng Trung ng ng v U ban Dn tc gii phng
Vit Nam t Tn Tro v n H Ni.
Ngy 28/8/1945, U ban Dn tc gii phng Vit Nam ci t thnh Chnh ph lm thi nc
Vit Nam Dn ch Cng Ha.
Ngy 2/9/1945, ti Qung trng Ba nh, Ch tch H Ch Minh thay mt Chnh ph lm
thi c Tuyn ngn c lp, trnh trng tuyn b vi ton th quc dn v c th gii: Nc
Vit Nam dn ch cng ho thnh lp. Bn Tuyn ngn :
+ Khng nh quyn c lp t do l quyn thing ling bt kh xm phm m mi dn tc
phi c hng trong c quyn sng, quyn sung sng v quyn t do.
+ Nu r: Php chy, Nht hng, vua Bo i thoi v. Dn ta nh cc xing xch thc
dn gn 100 nm nay xy dng nn nc Vit Nam c lp. Dn ta li nh ch qun
ch my mi th k m lp nn ch dn ch cng ho
+ Khng nh ch st ca nhn dn Vit nam quyt gi nn c lp t do va ginh c:
Nc Vit Nam c quyn hng t do v c lp, v s tht tr thnh mt nc t do, c
lp. Ton th dn Vit Nam quyt em tt c tinh thn v lc lng, tnh mng v ca ci
gi vng quyn t do c lp y3.
5. Nguyn nhn thng li, ngha lch s v bi hc knh nghim ca Cch mng thng Tm
nm 1945
a. Nguyn nhn thng li
Nguyn nhn khch quan:

Chin thng ca qun ng minh trong cuc chin tranh chng pht xt to c hi thun li
cho nhn dn Vit Nam ng ln Tng khi ngha.
Nguyn nhn ch quan:
+ Dn tc Vit Nam vn c truyn thng yu nc nng nn, tng tri qua nhng cuc u
tranh kin cng, bt khut cho c lp, t do. V vy, khi ng Cng sn ng Dng v Mt
trn Vit Minh pht cao c cu nc th ton dn nht t ng ln cu nc, cu nh.
+ C s lnh o ca ng Cng sn ng Dng, ng u l H Ch Minh, ra ng
li ng n, sng to. ng c qu trnh chun b lu di, chu o, rt kinh nghim qua
thc tin u tranh, c bit l lnh o chun b lc lng chnh tr, lc lng v trang v cn
c a cch mng trong giai on vn ng gii phng dn tc 1939 1945. Cc cp b ng
v Vit Minh t Trung ng n a phng linh hot, sng to ch o khi ngha, chp thi
c pht ng qun chng ni dy ginh chnh quyn.
b. ngha lch s
+ i vi trong nc:

M ra bc ngot ln trong lch s dn tc, ph tan xing xch n l ca Php hn 80

nm v Nht gn 5 nm, chm dt ch phong kin, lp nn Nh nc Vit Nam Dn
ch Cng ha.

M u k nguyn mi ca dn tc: k nguyn c lp, t do, k nguyn nhn dn nm

chnh quyn, lm ch t nc.

ng Cng sn ng Dng t ch phi hot ng b mt, bt hp php, tr thnh mt

ng cm quyn v hot ng cng khai. Nhn dn Vit Nam t a v n l, bc ln a
v ngi lm ch t nc.
+ i vi th gii:

Gp phn vo thng li ca cuc chin tranh chng ch ngha pht xt; chc thng
h thng thuc a ca ch ngha quc.

C v cc dn tc thuc a trong cuc u tranh t gii phng; c nh hng trc tip

n cch mng Lo v Campuchia.
c. Bi hc kinh nghim
V ch o chin lc: ng vn dng sng to ch ngha Mc Lnin vo thc tin Vit
Nam, nm bt din bin tnh hnh th gii v trong nc thay i ch trng cho ph hp;
gii quyt ng mi quan h gia hai nhim v c lp dn tc v cch mng rung t, t
nhim v gii phng dn tc ln hng u.
V xy dng lc lng: Tp hp, t chc on kt lc lng cch mng trong mt mt trn
dn tc thng nht rng ri, to nn sc mnh ton dn, phn ho v c lp cao k quc
v tay sai nh chng.
V phng php cch mng: S dng bo lc cch mng ca qun chng, kt hp lc
lng chnh tr vi lc lng v trang, kt hp u tranh chnh tr vi u tranh v trang, i t
khi ngha tng phn v chin tranh du kch cc b nng thn, tin ln chp ng thi c
tng khi ngha c nng thn v thnh th, p tan b my chnh quyn ca quc v tay
sai, thit lp chnh quyn cch mng.

 V xy dng ng: Lun kt hp gia t chc v u tranh, lm cho ng vng mnh v

chnh tr, t tng v t chc, nng lc v uy tn lnh o cch mng thnh cng.

C. Cu hi n tp
Cu 1. Trnh by iu kin bng n v ngha ca phong tro cch mng1930 1931.
Cu 2. C th khng nh phong tro cch mng 1930 1931 l mt phong tro mang ni dung
mi so vi cc phong tro yu nc trc hay khng? V sao?.
Cu 3. Trnh by v nhn xt ch trng tp hp lc lng cch mng trong Cng lnh chnh
tr u tin, Lun cng chnh tr thng 10/1930 v ngh quyt Hi ngh Ban Chp hnh Trung
ng ng thng 5 1941.
Cu 4. Trnh by v nhn xt ch trng gii quyt mi quan h gia hai nhim v c lp dn
tc v cch mng rung t trong Cng lnh chnh tr u tin, Lun cng chnh tr thng
10/1930 v ngh quyt Hi ngh Ban Chp hnh Trung ng ng thng 5 1941.
Cu 5. Trnh by bi cnh lch s, ch trng ca ng v ngha ca phong tro dn ch
1936 1939.
Cu 6. Hy so snh ch trng, sch lc cch mng ca ng trong hai giai on 1936
1939 v 1939 1945. V sao c s khc nhau?
Cu 7. Phn tch ch trng chin lc ca ng trong giai on 1939 1945.
Cu 8. Tm tt ni dung cc Hi ngh ca ng trong giai on 1939 1945.
Cu 9. Trnh by tm tt qu trnh chun b lc lng chnh tr v lc lng v trang cho Cch
mng Thng Tm nm 1945.
Cu 10. Trnh by qu trnh xy dng v hot ng ca lc lng v trang trong giai on 1939
1945.
Cu 11. Phn tch nguyn nhn dn n cuc o chnh ca Nht lt Php ng Dng
(9 3 1945).
Cu 12. Nu hon cnh lch s, din bin v ngha ca khi ngha tng phn t thng 3 n
gia thng 8/1945.
Cu 13. Bng s kin chn lc, hy lm sng t vai tr ca Nguyn i Quc i vi thng li
ca Cch mng thng Tm nm 1945.
Cu 14. Mt trn Vit Minh ra i v pht trin nh th no? Phn tch vai tr ca Vit Minh i
vi thng li ca Cch mng Thng Tm nm 1945.
Cu 15. Phn tch iu kin bng n ca cuc Tng khi ngha thng Tm nm 1945.
Cu 16. Phn tch nguyn nhn thng li, ngha lch s, bi hc kinh nghim ca cch mng
thng Tm nm 1945.
Cu 17. Chng minh Cch mng Thng Tm nm 1945 thng li l kt qu ca 15 nm chun
b lc lng di s lnh o ca ng Cng sn.
Bi tp:
Bi 1. Hy lp bng tm tt cc phong tro cch mng 1930 1931; 1936 1939; 1939 1945
theo mu sau:

Ni dung

1930 1931

1936 1939

1939 1945

K th trc mt
Nhim v cch mng
Lc lng cch mng
Phng php u tranh
Bi 2. Hy lp bng tm tt cc hnh thc mt trn dn tc thng nht do ng t chc v lnh
o trong thi k 1930 1945 theo mu sau:
Hnh thc mt trn

Thi gian

Bi cnh ra i

Vai tr

Bi 3. Hy lp bng tm tt cc Hi ngh ca ng trong giai on 1939 1945 theo mu sau:

Thi gian
(thng, nm)

Tn hi ngh

Hon cnh lch s

Ni dung c bn

____

Tip tc vi phn Lch s Vit Nam, hm nay chng ta s n tp giai on 1945 1954 vi s
hng dn ca PGS.TS V Quang Hin.

A. Mc tiu
Trnh by v nhn xt c tnh hnh nc Vit Nam sau ngy Cch mng thng Tm nm
1945;
nh gi c nhng bin php xy dng ch dn ch cng ho t thng 9 1945 n
trc ngy 19 12 1946.
Trnh by v nhn xt c nhng din bin chnh ca cuc u tranh chng ngoi xm v
ni phn, bo v chnh quyn cch mng t thng 9 1945 n trc ngy 19 12 1946.

 Tm tt c quan h ca Vit Nam i vi Php t thng 9 1945 n thng 12 1946.

Phn tch c hon cnh lch s v ni dung Ch th Ton dn khng chin ca Trung ng
ng (12 12 1946) v Li ku gi ton quc khng chin (19 12 1946) ca H Ch Minh.
Tm tt c ni dung khng chin ton din trong giai on t thng 12 1946 n nm
1950.
Trnh by c hon cnh lch s, din bin, kt qu v ngha ca chin dch Vit Bc thu
ng nm 1947.
Trnh by c hon cnh lch s, ch trng ca ng trong vic m chin dch Bin gii
thu ng nm 1950; din bin, kt qu, ngha ca chin dch.
Trnh by c ni dung xy dng hu phng khng chin t nm 1951 n nm 1954;
phn tch c ngha ca vic xy dng hu phng.
Phn tch c m mu v th on mi ca thc dn Php v can thip M th hin trong
k hoch Na-va.
Tm tt c din bin v phn tch c ngha ca cuc tin cng chin lc ng
Xun 1953 1954 v chin dch in Bin Ph.
Trnh by c ni dung c bn v ngha ca Hip nh Gi-ne-v 1954 v ng Dng.
Phn tch c nguyn nhn thng li v ngha lch s ca cuc khng chin chng thc
dn Php.
Gii thch c cc khi nim, thut ng lch s: Bnh dn hc v, ti hu th, hip nh,
khng chin trng k, t lc cnh sinh, hu phng, vng t do, vng du kch, vng tm
chim, chin dch, tin cng chin lc.

B. Ni dung n tp
I. Nc Vit Nam Dn ch Cng ho (t sau ngy 2 9 1945 n trc ngy 19 12
1946)
1. Tnh hnh nc Vit Nam
a. Nhng thun li
Cch mng thng Tm thnh cng, nc Vit Nam Dn ch Cng ho ra i. ng v nhn
dn Vit Nam c b my chnh quyn nh nc lm cng c xy dng v bo v t nc.

 Nhn dn Vit Nam c truyn thng yu nc v truyn thng cch mng, c hng
nhng thnh qu ca cch mng, nn c quyt tm bo v ch mi.
ng ng u l ch tch H Ch Minh dn dy kinh nghim lnh o, tr thnh ng
cm quyn, l trung tm on kt ton dn trong cng cuc u tranh xy dng v bo v
ch cng ho dn ch.
H thng x hi ch ngha hnh thnh, phong tro gii phng dn tc dng cao cc nc
thuc a v ph thuc, phong tro u tranh v ho bnh, dn ch pht trin nhiu nc t
bn ch ngha.
b. Nhng kh khn
Gic ngoi xm v ni phn:
+ Qun i cc nc quc, di danh ngha qun ng minh gii gip qun i Nht Bn,
l lt ko vo Vit Nam.
+ T v tuyn 16 tr ra Bc c gn 20 vn qun Trung Hoa dn quc. Theo sau Trung Hoa Dn
quc l Vit Nam Quc dn ng (Vit Quc), Vit Nam cch mng ng minh hi (Vit Cch)
vi m mu xc tin thnh lp mt chnh ph b nhn. D tm ca chng l tiu dit ng
Cng sn, ph tan Vit Minh, lt chnh quyn cch mng cn non tr ca nhn dn Vit
Nam.
+ T v tuyn 16 tr vo Nam c hn 1 vn qun Anh ko vo, to iu kin cho Php tr li
xm lc Vit Nam.
+ Ngoi ra cn qun Nht ang ch gii gip. Mt b phn theo lnh quc Anh nh li
lc lng v trang cch mng, to iu kin cho qun Php m rng chim ng Nam B.
Cha bao g trn t nc Vit Nam li c nhiu loi k th quc cng xut hin mt lc
nh vy.
V chnh tr:
+ Chnh quyn cch mng cn non tr, cha c cng c. ng v nhn dn Vit Nam cha
c kinh nghim gi chnh quyn.
+ Nc Vit Nam Dn ch Cng ho cha nc no cng nhn v t quan h ngoi giao.
Cch mng Vit Nam trong tnh th b bao vy, c lp.
V kinh t:

+ Nn i cui nm 1944 u nm 1945 cha c khc phc. Nn lt ln, lm v 9 tnh

Bc B, tip theo l hn hn ko di lm cho hn mt na din tch rung t khng th cy
cy c.
+ Ngn sch Nh nc hu nh trng rng, Chnh quyn cch mng cha qun l c ngn
hng ng Dng. Trong khi qun Trung Hoa Dn quc tung ra th trng cc loi tin ca
Trung Quc mt gi, cng lm cho nn ti chnh thm ri lon.
V vn ho, x hi:
+ Tn d vn ho lc hu do ch thc dn phong kin li ht sc nng n, hn 90% dn
s b m ch.
+ Cc t nn x hi c nh m tn d oan, ru ch, c bc, nghin ht ngy m honh
hnh.
Nc Vit Nam Dn ch Cng ho ng trc tnh th him ngho. Vn mnh dn tc nh
ngn cn treo si tc.
Trong hon cnh , ngy 25 11 1945, Trung ng ng ra bn ch th Khng chin, kin
quc, xc nh:
+ Tnh cht v nhim v ca cch mng Vit Nam vn l gii phng dn tc, khu hiu ca
nhn dn l dn tc trn ht, T quc trn ht;
+ K th chnh l thc dn Php xm lc;
+ 4 nhim v cp bch trc mt l cng c chnh quyn, chng thc dn Php xm lc, bi
tr ni phn, ci thin i sng cho nhn dn;
+ Phng hng i ngoi l kin tr nguyn tc bnh ng, hp tc, thm bn, bt th, i
vi qun Trung Hoa dn quc thc hin khu hiu Hoa, Vit thn thin, i vi Php thc
hin c lp v chnh tr, nhn nhng v kinh t.
2. Bc u xy dng chnh quyn cch mng, gii quyt nn i, nn dt v kh khn
v ti chnh
a. Xy dng chnh quyn cch mng
Ngy 6/1/1946, Chnh ph nc Vit Nam Dn ch Cng ho t chc cuc Tng tuyn c
bu Quc hi trong c nc. Hn 90% c tri i bu 333 i biu vo Quc hi u tin ca
nc Vit Nam Dn ch Cng ho.
Thng li ca Tng tuyn c bu Quc hi c ngha to ln, th hin ch v quyt tm ca
nhn dn Vit Nam l xy dng mt nc Vit Nam thng nht, c lp; ging mt n mnh

m vo m mu chia r, lt v xm lc ca quc v tay sai, to c s php l vng

chc cho nh nc cch mng thc hin nhim v i ni, i ngoi trong thi k mi.
Sau cuc bu c Quc hi, ti cc a phng Bc B v Bc Trung B tin hnh bu c
Hi ng nhn dn cc cp, thnh lp U ban hnh chnh cc cp.
Ngy 2/3/1946, Quc hi Kho I Nc Vit Nam Dn ch Cng ho hp phin u tin, thng
qua danh sch Chnh ph lin hip khng chin do H Ch Minh lm ch tch v lp ra Ban d
tho Hin php. Ngy 9/11/1946, Hin php u tin ca nc Vit Nam Dn ch Cng ho
c Quc hi thng qua.
Qun i quc gia Vit Nam ra i (5/1946). Lc lng dn qun t v c cng c v pht
trin. Vin Kim sot nhn dn v To n nhn dn c thnh lp.
ngha: b my chnh quyn nh nc c kin ton, tr thnh cng c sc bn phc v
s nghip xy dng v bo v t nc.
b. Gii quyt nn i v kh khn v ti chnh
* Gii quyt nn i
Bin php trc mt: quyn gp, iu ho thc go, ng bo c nc hng ng li ku
gi ca Ch tch H Ch Minh v noi gng Ngi: T chc h go cu i, t chc ngy
ng tm ly go cu i, khng dng lng thc nu ru.
Bin php lu di: ton dn thi ua hng hi tham gia sn xut. bi b thu thn v cc th
thu v l khc, gim t 25%, chia li rung t cng mt cch cng bng.
Nh c nhng bin php tch cc ni trn, ch sau mt thi gian ngn nn i b y li, i
sng nhn dn nht l nng dn c ci thin, sn xut nng nghip c nc nhanh chng
c phc hi. Nhn dn phn khi, tin tng vo chnh quyn cch mng.
* Gii quyt nhng kh khn v ti chnh
Bin php trc mt: Chnh ph pht ng quyn gp, thc hin Tun l vng, xy dng
Qu c lp. Kt qu ch sau mt thi gian ngn nhn dn c nc gp c 370 kg vng
v 20 triu ng vo Qu c lp, 40 triu cho Qu m ph quc phng.
Bin php lu di: Ngy 23/11/1946, ti k hp th 2 ca Quc hi quyt nh lu hnh tin
Vit Nam trong c nc. Nhng kh khn v ti chnh tng bc c y li.
c. V vn ho x hi

 Ngy 8/9/1945, Ch tch H Ch Minh k sc lnh thnh lp Nha bnh dn hc v, c quan

chuyn trch vic chng gic dt. Ngi ku gi ton dn i hc. Ch sau 1 nm trn ton
quc t chc gn 76.000 lp hc v c trn 2,5 triu ngi thot nn m ch.
Cc trng ph thng v i hc sm c khai ging nhm o to cng dn, cn b c
nng lc phng s T quc. Ni dung v phng php gio dc i mi theo tinh thn dn tc,
dn ch.
Vic bi tr cc t nn x hi nh m tn d oan c qun chng nhn dn hng ng si
ni; kt hp vi xy dng np sng vn ho mi.
ngha: Gp phn nng cao trnh hiu bit ca nhn dn, xy dng i sng mi.
3. u tranh chng ngoi xm v ni phn, bo v chnh quyn cch mng
a. Khng chin chng Php tr li xm lc Nam B
Ngy 23/9/1945, c s gip sc ca qun Anh, thc dn Php n sng nh p tr s U
ban Nhn dn Nam B v c quan t v Si Gn, m u cuc chin tranh xm lc Vit Nam
ln hai.
Ngay khi thc dn Php tr li xm lc, nhn dn Si Gn Ch Ln cng nhn dn Nam
B ng ln khng chin. Lc lng v trang t nhp sn bay Tn Sn Nht, ph kho tng,
trit ph ngun tip t, dng chng ngi vt trn ng ph, bao vy v tn cng qun Php
trong thnh ph.
Trung ng ng v Ch tch H Ch Minh cng nhn dn c nc hng v Thnh ng t
quc, ng thi tch cc chun b i ph vi m mu ca Php mun m rng chin tranh ra
c nc. Cc on qun Nam tin st cnh cng nhn dn Nam B v Nam Trung B khng
chin.
b. u tranh vi qun Trung Hoa Dn quc
ng v Chnh ph ch trng ho hon vi qun Trung Hoa Dn quc, trnh cng mt lc
phi i ph vi nhiu k th.
Bin php:
+ Chp nhn mt s yu sch v kinh t, ti chnh ca qun i Trung Hoa Dn quc nh: cung
cp mt phn lng thc, thc phm, phng tin giao thng, chp nhn lu hnh tin quan
kim v quc t trn th trng Vit Nam.
+ ng nhng cho Vit Quc, Vit cch 70 gh trong Quc hi v 4 gh trong Chnh ph
lin hip m khng qua bu c. Mt khc, chnh quyn cch mng da vo qun chng kin

quyt vch trn m mu v hnh ng chia r, ph hoi ca cc th lc phn ng. Nhng k

ph hoi c bng chng th b trng tr theo php lut.
+ ng rt vo hot ng b mt vi danh ngha t gii tn (11/11/1945), trnh mi nhn
tin cng ca k th.
ngha: Nhng bin php trn hn ch cc hot ng chng ph ca qun Trung Hoa
Dn quc v tay sai, lm tht bi m mu lt chnh quyn cch mng ca chng; to iu
kin cng c chnh quyn, tp trung khng chin chng Php min Nam.
c. Ho hon vi Php
Sau khi chim ng cc th Nam B v Nam Trung B, thc dn Php thc hin k
hoch tin qun ra Bc nhm thn tnh c nc Vit Nam.
Trung Quc, lc lng cch mng pht trin mnh, nn Trung Hoa Dn quc cn rt qun
ng Dng v i ph. Cc th lc quc do M cm u va mun tiu dit cch
mng Trung Quc, li va mun chng cch mng Vit Nam.
Cc th lc quc thu xp cng vic ni b, kt qu l Chnh ph Php v Chnh ph
Trung Hoa Dn quc k Hip c Hoa Php (thng 2/1946), tho thun vic qun Php ra
Bc thay qun Trung Hoa Dn quc lm nhim v gii gip qun Nht.
Hip c trn t nhn dn Vit Nam trc s la chn: hoc phi nh hai k th (c Php
v Trung Hoa dn quc); hoc l ho hon, nhn nhng vi Php.
trnh tnh trng phi i ph mt lc vi nhiu k th, Ban Thng v Trung ng ng
chn gii Php Ho tin. Vo thi im , Php cng cn ho vi Vit Nam c th a
qun ra min Bc mt cch d dng v ko di thi gian chun b cho mt cuc chin tranh
xm lc quy m ln.
Ngy 6/3/1946, Ch tch H Ch Minh thay mt Chnh ph Vit Nam Dn ch Cng ho k vi
G. Xanhtni, i din Chnh ph Php bn Hip nh s b:
+ Chnh ph Php cng nhn nc Vit Nam Dn ch Cng ho l mt quc gia t do , c
chnh ph, ngh vin, qun i v ti chnh ring, nm trong Lin bang ng Dng, thuc khi
Lin hip Php.
+ Chnh ph Vit Nam ng cho 15.000 qun Php ra min Bc lm nhim v gii gip qun
Nht v rt dn trong thi hn 5 nm.
+ Hai bn ngng mi xung t min Nam i n cuc m phn chnh thc.
+ Vit Nam v Php tip tc m phn Hi ngh tr b Lt (4 1946) v Hi ngh
Phngtennbl (7 1946), nhng khng thu c kt qu g.

+ Ngy 14/9/1946, H Ch Minh k vi chnh ph Php bn Tm c, nhn nhng thm cho

Php mt s quyn li v kinh t v vn ho.
ngha:
+ Loi b bt k th, trnh c tnh th bt li phi chin u vi nhiu k th mt lc.
+ To thm thi gian ho bnh cng c chnh quyn cch mng, chun b lc lng cho
cuc khng chin lu di.
+ T r thin ch ho bnh ca Chnh ph v nhn dn Vit Nam.
II. Cuc khng chin ton quc chng thc dn Php (1946 1954)
1. Cuc khng chin ton quc bng n
a. m mu v hnh ng chin tranh ca Php
Mc d k Hip nh S b ngy 6/3 v Tm c ngy 14/9/1946, thc dn Php vn y
mnh vic chun b chin tranh xm lc.
+ Nam B v Nam Trung B, thc dn Php m cc cuc tin cng.
+ Bc B, h tun thng 11/1946, qun Php tin cng Hi Phng, Lng Sn, cho qun
b ln Nng, sau chim ng Hi Phng.
+ Thng 12 1946, Php gy hn H Ni, chim tr s B Ti chnh, gy ra v thm st
ph Hng Bn (Khu ph Yn Ninh)
+ Ngy 18/12/1946, qun Php gi ti hu th i gii tn lc lng t v chin u, cho
Php lm nhim v gi gn trt t H Ni, nu khng chng s ginh ton quyn hnh ng
vo sng ngy 20/12/1946.
Tnh th khn cp buc ng v Chnh ph phi c quyt nh kp thi. Ngy 18 12
1946, Ban Thng v Trung ng ng Cng sn ng Dng quyt nh pht ng cuc
khng chin ton quc.
Ti ngy 19/12/1946, Ch tch H Ch Minh ra Li ku gi ton quc khng chin, pht ng
nhn dn c nc khng chin chng Php, bo v nn c lp dn tc.
b. ng li khng chin chng Php ca ng
ng li khng chin chng thc dn Php ca ng ta th hin trong Ch th Ton dn
khng chin ca Trung ng ng (12/12/1946), Li ku gi ton quc khng chin ca H

Ch Minh (19/12/1946) v c gii thch c th trong tc phm Khng chin nht nh thng
li ca Trng Chinh (thng 9/1947):
Ni dung ca ng li khng chin:
+ Xc nh mc ch khng chin l nh ui thc dn Php xm lc, ginh c lp t do:
Th hi sinh tt c ch nht nh khng chu mt nc, nht nh khng chu lm n l.
+ Khng chin ton dn: xut pht t truyn thng chng ngoi xm ca dn tc, t t tng
chin tranh nhn dn ca H Ch Minh, thc hin ton dn nh gic v nh gc bng mi
v khi c trong tay. C lc lng ton dn mi thc hin c khng chin ton din v t
lc cnh sinh;
+ Khng chin ton din: khng chin trn trn tt c cc mt: qun s, chnh tr, kinh t, vn
ho, x hi v ngoi giao, nhm lm tht bi mi th on ca thc dn Php. Mt khc phi
xy dng hu phng khng chin ton din;
+ Khng chin lu di: v so snh lc lng lc u cha c li cho cuc khng chin; cn c
thi gian va khng chin va kin quc; chng li chin lc nh nhanh, thng nhanh
ca ch; tng bc lm thay i so snh lc lng, tin ln ginh thng li quyt nh.
+ T lc cnh sinh: nhm pht huy mi n lc ch quan, trnh t tng b ng trng ch vo
s gip bn ngoi; mt khc vn coi trng s ng h quc t.
ng li khng chin ca ng l ng li chin tranh nhn dn, l ngn c c v, dn dt
c dn tc Vit Nam ng ln khng chin, l xut pht im cho mi thng li ca cuc khng
chin.
2. Nhng thng li trn mt trn qun s
a. Cuc chin u H Ni v cc th pha Bc v tuyn 16
H Ni, khong 20 gi ngy 19/12/1946, sau tn hiu tt in ton thnh ph, cuc chin
u bt u.
+ V quc qun, t v chin u tin cng cc v tr qun Php. Nhn dn khing bn gh,
t lm chng ngi vt trn ng ph. Cuc chin u din ra c lit, hai bn ginh nhau
tng khu nh, gc ph nh Bc B Ph, Bu in B H, ga Hng C, ph Khm Thin.
+ Trung on th c thnh lp, nh ch quyt lit Bc B Ph, Ch ng Xun. Sau
hai thng chin u, ngy 17/2/1947, Trung on rt v hu phng chun b khng chin
lu di.

 Qun dn cc th Bc v tuyn 16 kin cng chin u, gy nhiu kh khn cho ch:

vy hm ch trong thnh ph Nan inh t thng 12/1946 n thng 3/1947; buc ch Vinh
phi u hng
+ Kt qu v ngha: Tiu hao mt b phn sinh lc ch, giam chn chng trong thnh ph,
lm tht bi mt bc k hoch nh nhanh thng nhanh ca chng, to iu kin cho c
nc i vo cuc khng chin lu di.
b. Chin dch Vit Bc thu-ng nm 1947
* Thc dn Php tin cng cn c a Vit Bc
Thng 3/1947, Chnh ph Php c B-la-e sang lm cao u Php ng Dng, thay cho
c-ging-li. B-la-e vch ra k hoch tin cng Vit Bc.
m mu: xo b cn c a, tiu dit c quan u no khng chin v qun ch lc, trit
ng lin lc quc t; tin ti thnh lp chnh ph b nhn ton quc v nhanh chng kt thc
chin tranh.
Ngy 7/10/1947, Php huy ng 12.000 qun, gm c khng qun, lc qun, v thu qun
vi hu ht my bay c ng Dng chia thnh ba cnh tin cng ln Vit Bc.
* Chin dch Vit Bc
Trung ng ng ra ch th: phi ph tan cuc tin cng ma ng ca gic Php.
Din bin:
+ Bao vy tin cng ch Bc Kn, Ch Mi, Ch n, Ch R, buc Php phi rt khi Ch
n, Ch R (cui thng 11/1947).
+ mt trn hng ng: chn nh ch trn ng s 4, tiu biu l o Bng Lau
(30/10/1947).
+ hng Ty: phc kch, nh ch trn sng L, tiu biu l trn oan Hng, Khe Lau, bn
chm nhiu tu chin, tiu dit hng trm tn ch.
Kt qu, ngha:
+ Sau 75 ngy m chin u, buc i b phn qun Php phi rt chy khi Vit Bc (ngy
19/12/1947); bo ton c c quan u no ca cuc khng chin; b i ch lc thm
trng thnh.

+ Loi khi vng chin u hn 6.000 qun ch; bn ri 16 my bay, bn chm v chy 11 tu
chin, ca n; ph hu nhiu xe qun s v pho cc loi, thu nhiu v kh v hng chc tn
qun trang qun dng.
+ L chin dch phn cng ln u tin trong cuc khng chin chng thc dn Php.
+ Chng minh ng li khng chin ca ng l ng, chng minh tnh vng chc ca cn
c a Vit Bc.
+ Lm tht bi hon ton chin lc nh nhanh thng nhanh ca gic Php, buc chng phi
chuyn sang nh lu di.
c. Chin dch Bin gii thu ng nm 1950:
* Hon cnh lch s mi
Thun li:
+ Ngy 1/10/1949, cch mng Trung Quc thnh cng, nc Cng ho Nhn dn Trung Hoa ra
i.
+ u nm 1950, Trung Quc, Lin X, cc nc x hi ch ngha khc ln lt cng nhn v
t quan h ngoi giao vi nc Vit Nam Dn ch Cng ho, vin tr vt cht cho cuc khng
chin ca nhn dn Vit Nam.
Kh khn:
+ M can thip su hn vo ng Dng.
+ Thng 5/1949, Php ra k hoch Rve, tng cng h thng phng th trn ng s 4,
lp hnh lang ng Ty: Hi Phng Ho Bnh Sn La, chun b tin cng Vit Bc ln th
hai.
* Chin dch Bin gii
Ch trng ca ng v Chnh ph: Thng 6/1950, ng, Chnh ph quyt nh m chin
dch Bin gii nhm tiu hao mt b phn sinh lc ch; khai thng ng sang Trung Quc v
th gii; m rng v cng c cn c a Vit Bc, ng thi to nhng thun li mi thc y
cuc khng chin tin ln.
Din bin:
+ M mn chin dch bng trn nh ng Kh (ngy 16/9/1950).

+ Mt ng Kh, qun ch Tht Kh b uy hip, Cao Bng b c lp. Trc nguy c b tiu
dit, qun Php rt lui khi Cao Bng theo ng s 4.
+ Chn nh nhiu ni trn ng s 4, tiu dit v bt sng ton b hai cnh qun ca ch.
T ngy 8/10/1950 n ngy 22/10/1950, qun Php phi rt khi hng lot v tr trn ng s
4.
Kt qu: Loi khi vng chin u hn 8.000 qun ch. Gii phng ng bin gii t Cao
Bng n nh Lp vi 35 vn dn, chc thng hnh lang ng Ty. Th bao vy ca ch
i vi cn c Vit Bc b ph v, k hoch Rve b ph sn.
ngha:
+ L chin dch tin cng ln u tin ca b i ch lc Vit Nam trong cuc khng chin.
+ M ng lin lc quc t, lm cho cuc khng chin thot khi tnh th b bao vy c lp.
+ M rng v cng c cn c a Vit Bc; b i thm trng thnh v tch lu c nhiu
kinh nghim.
+ Ginh c th ch ng trn chin trng chnh Bc B, m ra bc pht trin mi ca
cuc khng chin.
d. Cuc tin cng chin lc ng Xun 1953 1954
* K hoch qun s Nava
Tri qua 8 nm khng chin kin quc, lc lng khng chin ngy cng ln mnh.
Thc dn Php thit hi ngy cng ln: b loi khi vng chin u 39 vn qun, lm vo th
b ng trn chin trng.
M ngy cng can thip su vo cuc chin tranh ng Dng.
Ngy 7/5/1953, c s tho thun ca M, chnh ph Php c tng Nava lm tng ch huy
qun i vin chinh Php ng Dng. Nava ra mt k hoch qun s vi hi vng trong
18 thng ginh thng li quyt nh kt thc chin tranh trong danh d.
K hoch Nava c chia thnh 2 bc:
+ Bc 1: t thu ng 1953 xun 1954: gi th phng ng chin lc Bc B, tin cng
chin lc bnh nh Trung B v Nam ng Dng, ng thi tng cng xy dng qun
i tay sai, tp trung binh lc xy dng lc lng c ng chin lc mnh.

+ Bc 2: t thu ng 1954, chuyn lc lng ra chin trng Bc B, thc hin tin cng
chin lc, c ginh thng li qun s quyt nh buc Vit Minh phi m phn theo nhng
iu kin c li cho Php, nhm kt thc chin tranh.
Thc hin k hoch: T thu ng 1953, Nava tp trung lc lng qun c ng ng bng
Bc B l 44 tiu on (trong tng s 84 tiu on c ng chin lc trn ton ng Dng),
m rng hot ng th ph, bit kch vng rng ni, bin gii, m cuc tin cng ln vo
vng gip gii Ninh Bnh, Thanh Ho.
* Cuc tin cng chin lc ng Xun 1953 1954
Ch trng, k hoch:
+ Trc s thay i ca cc din chin tranh ng Dng v trn c s nhn nh m mu
mi ca Php M, thng 9/1953, B Chnh tr trung ng ng hp v ra k hoch tc
chin ng xun 1953 1954.
+ Phng hng chin lc: Tp trung lc lng m nhng cuc tin cng ln vo nhng
hng quan trng m ch tng i yu, nhm tiu dit mt b phn sinh lc ch, gii phng
t ai, buc ch phi b ng phn tn lc lng i ph nhng ni xung yu m chng
khng th b, to iu kin thun li cho ta tiu dit tng b phn sinh lc ch.
+ Phng chm chin lc: Tch cc, ch ng, c ng, linh hot, nh n chc, tin n
chc, chc thng th nh cho k thng, khng chc thng kin quyt khng nh .
Din bin chnh:
+ Ngy 10/12/1953, tin cng ch Lai Chu, bao vy uy hip ch in Bin Ph. ch iu
qun tng cng cho in Bin Ph, bin in Bin Ph tr thnh ni tp trung binh lc th
hai sau ng bng Bc B.
+ u thng 12/1953, phi hp vi qun, dn Lo tin cng Trung Lo. Nava li phi vi v
iu qun t ng bng Bc B sang ng cu cho Xn (ni tp trung binh lc th ba).
+ u thng 2/1954, tin cng ch Bc Ty Nguyn, gii phng Kon Tum uy hip Plyku.
Nava li phi iu qun t Nam Ty nguyn ln ng cu cho Plyku, bin Plyku thnh ni tp
trung binh lc th t.
+ Thng 2/1954, m cuc tn cng Thng Lo, gii phng Nm Hu, Phongxal, uy hip
Lung Phabang v Mng Si. Nava li phi tng cng lc lng cht gi Lung Phabang,
bin ni ny thnh ni tp trung binh lc th nm ca ch.
+ Phi hp vi mt trn chnh din, chin tranh du kch vng sau lng ch pht trin mnh, tiu
dit, hiu hao nhiu sinh lc ch lm cho chng khng c kh nng tip ng cho nhau.

+ K hoch qun s Nava b o ln. ch iu chnh k hoch, chn in Bin Ph lm khu

chnh.
e. Chin dch lch s in Bin Ph (1954)
* Hon cnh ca chin dch
Do k hoch Na-va khng thc hin dc theo d kin, Php quyt nh xy dng in Bin
Ph thnh mt tp on c im mnh nht ng Dng, vi lc lng lc cao nht ln n
16200 qun, c b tr thnh mt h thng phng th cht ch gm 49 c im. C Php v
M u coi in Bin Ph l pho i bt kh xm phm. Nh vy, t ch khng c trong k
hoch, in Bin Ph tr thnh trung tm ca k hoch Na-va.
* Ch trng ca ng:
u thng 12/1953, B Chnh tr Trung ng ng quyt nh m chin dch in Bin Ph,
nhm tiu dit lc lng ch y, gii phng Ty Bc, to iu kin gii phng Bc Lo;
ginh thng li quyt nh, to iu kin thun li cho cuc u tranh ngoi giao kt thc
chin tranh.
* Din bin chin dch: chia lm 3 t:
t I (t 13/3 n 17/3/1954): tin cng ch phn khu Bc, tiu dit c im Him Lam, c
Lp, buc ch Bn Ko phi ra hng.
t II (t 30/3/ n 26/4/1954): lin tip m nhiu t tin cng nh vo cc v tr phng th
pha ng phn khu Trung tm, gm h thng phng th trn cc dy i A1, D1, C1, E1. M
phi tng cng vin tr khn cp cho Php ng Dng.
t III (t 1/5 n 7/5/1954): ng lot tin cng tiu dit cc im khng ca ch. Chiu
7/5/1954, qun ta nh vo s ch huy ca ch, 17 gi 30 pht ngy 7/5/1954 tng
Ctxtri cng ton b Ban Tham mu ca ch b bt.
* Kt qu, ngha:
Trong ng xun 1953 1954, loi khi vng chin u 128.200 qun ch, thu 19.000
sng, bn ri v ph hu 162 my bay, gii phng nhiu vng rng ln trong c nc. Ring ti
mt trn in Bin Ph, loi khi vng chin u 16.200 ch, bn ri v ph hu 62 my bay,
thu ton b v kh v dng qun s.
Thng li ca cuc tin cng ng Xun 1953 1954 v Chin dch in Bin Ph p
tan hon ton k hoch Nava, ging n quyt nh vo ch xm lc ca thc dn Php,
lm xoay chuyn cc din chin tranh, to c s thc lc v qun s cho cuc u tranh ngoi
giao ti Hi ngh Ginev, kt thc cuc khng chin.

3. Nhng thng li v chnh tr, cng c v pht trin hu phng khng chin
a. i hi i biu ln th II ca ng
Trong bi cnh trong nc v th gii c nhng bin chuyn thun li, thng 2 1951, i
hi i biu ln th II ng Cng sn ng Dng hp Chim Ho Tuyn Quang;
Ni dung:
+ Tch ng Cng sn ng Dng thnh lp mi nc Vit Nam, Lo, Campuchia mt
ng ring ra ng li chnh tr ph hp vi tnh hnh mi nc. Vit Nam, ng ra
hot ng cng khai vi tn gi l ng Lao ng Vit Nam;
+ Thng qua Bo co chnh tr ca H Ch Minh, tng kt kinh nghim u tranh ca ng;
+ Thng qua Bo co Bn v cch mng Vit Nam ca Tng B th Trng Chinh, nu r
nhim v c bn ca cch mng Vit Nam l: nh ui bn quc xm lc, ginh c lp
dn tc; xo b nhng tn tch phong kin, thc hin ngi cy c rung; pht trin ch
dn ch nhn dn tng bc tin ti ch ngha x hi;
+ Thng qua Tuyn ngn, Chnh cng, iu l mi ca ng Lao ng Vit Nam. Bu Ban
Chp hnh Trung ng mi do H Ch Minh lm Ch tch, Trng Chinh lm Tng B th.
ngha i hi:
+ i hi ln th II ca ng l mt s kin quan trng v chnh tr ca cuc khng chin, nh
du bc pht trin mi, bc trng thnh ca ng;
+ Tng cng s lnh o ca ng i vi cuc khng chin. y l i hi khng chin
thng li v xy dng ng Lao ng Vit Nam.
b. Cng c v pht trin hu phng khng chin
Ngy 3/3/1951, i hi Vit Minh v Lin Vit thng nht hai mt trn thnh mt trn Lin Vit,
cng c v tng cng khi i on kt ton dn.
Nm 1952, i hi chin s thi ua v cn b gng mu ton quc ln th I c t chc v
chn c 7 anh hng v hng chc chin s thi ua ton quc tiu biu cho cc ngnh cng,
nng, binh, tr thc, c v mnh m phong tro thi ua yu nc trong cc ngnh, cc gii.
V kinh t ti chnh
+ Nm 1952, Chnh ph m cuc i vn ng sn xut v tit kim.

+ Nm 1953, vng t do v vng cn c du kch t Lin khu IV tr ra sn xut c 2.757.000

tn thc v 650.000 tn hoa mu.
+ Sn xut th cng nghip v cng nghip c bn p ng nhng nhu cu v cng c sn
xut v hng tiu dng cn thit: thuc men, qun trang, qun dng.
+ Chnh ph ra nhng chnh sch thu, xy dng nn ti chnh, ngn hng, thng nghip
pht trin c lp. Nm 1953 ln u tin t cn bng v thu chi.
+ T thng 4/1953 n 7/1954, thc hin 5 t gim t v 1 t ci cch rung t 53 x
thuc vng t do Thi Nguyn, Thanh Ho n cui nm 1953, t Lin khu IV tr ra, chnh
quyn cch mng tm cp 184.000 hcta rung t cho nng dn
V vn ho, gio dc, y t
+ Tip tc thc hin ci cch gio dc ln th nht ra t thng 7/1950. Kt qu, nm 1952
c 1 triu hc sinh ph thng; khong 14 triu ngi thot nn m ch.
+ Ch trng xy dng phong tro vn ho, vn ngh qun chng, hng dn cc vn ngh s
hot ng theo hng phc v khng chin.
+ Cuc vn ng thc hin i sng mi, bi tr m tn d oan ngy cng mang tnh cht qun
chng rng ln.
ngha i vi cuc khng chin chng Php
+ Cng c v pht trin hu phng khng chin vng mnh, mt nhn t thng xuyn quyt
nh thng li ca chin tranh.
+ To c s kinh t, vn ho cho ch dn ch nhn dn, gy mm mng cho ch ngha x
hi.
4. Nhng thng li v ngoi giao
Cuc khng chin ca nhn dn Vit Nam ngy cng c s ng tnh ng h ca th gii,
vi thin ch ho bnh, thng 1/1950 Ch tch H Ch Minh tuyn b sn sng t quan h ngoi
giao vi tt c cc nc.
T thng 1/1950, Trung Quc, Lin X v cc nc dn ch nhn dn ln lt cng nhn v
t quan h ngoi giao vi nc Vit Nam Dn ch Cng ho. Cch mng Vit Nam thot khi
th b bao vy, c lp. Cuc khng chin chng Php c thm hu phng mi l cc nc x
hi ch ngha.

 Ngy 11/3/1951 Mt trn Lin Vit, Mt trn Kh-me Itxrc v Mt trn Lo Itxala hp hi ngh
i biu thnh lp Lin minh nhn dn Vit Min Lo; gp phn cng c v tng cng
khi on kt ng Dng trong s nghip u tranh chng k th chung.
Thng li qun s l c s u tranh ngoi giao. Ngy 7/5/1954, chin dch in Bin Ph
kt thc. Ngy 21/7/1954, Hip nh Ginev c k kt.
Ni dung Hip nh Gi-ne-v
+ Cc nc tham d hi ngh cam kt tn trng cc quyn dn tc c bn ca 3 nc Vit
Nam, Lo v Campuchia l c lp, ch quyn, thng nht v ton vn lnh th .
+ Thc hin ngng bn ng thi Vit Nam v trn ton ng Dng, kt thc chin tranh,
lp li ho bnh ng Dng.
+ Thc hin tp kt, chuyn qun theo khu vc v thi gian quy nh. Vit Nam: Qun i
Nhn dn Vit Nam v qun Php tp kt hai min Bc, Nam, ly v tuyn 17 lm ranh gii
qun s tm thi. Lo, lc lng khng chin tp kt hai tnh Sm Na v Phongxali.
Campuchia, lc lng khng chin phc vin ti ch, khng c vng tp kt.
+ Cm a qun i, nhn vin qun s v v kh nc ngoi vo cc nc ng Dng. Cc
nc ng Dng khng c tham gia bt c lin minh qun s no v khng c
nc ngoi ng cn c qun s trn lnh th ca mnh.
+ Vit Nam s tin ti thng nht bng cuc tng tuyn c t do trong c nc, c t chc
vo thng 7/1956.
+ Thnh lp U ban quc t kim tra, gim st vic thi hnh Hip nh, gm n , Ba Lan v
Canaa, do n lm Ch tch.
+ Trch nhim thi hnh Hip nh Ginev thuc v nhng ngi k kt v nhng ngi k
nhim.
ngha
+ Hip nh Ginev v ng Dng l vn bn php l quc t u tin ghi nhn cc quyn
dn tc c bn ca nhn dn cc nc ng Dng v c cc cng quc cng cc nc
tham d Hi ngh cam kt tn trng.
+ Cng vi chin dch in Bin Ph, Hip nh Ginev 1954 kt thc cuc khng chin lu
di v anh dng ca dn tc, song cha trn vn v mi gii phng c min Bc.
+ Php buc phi chm dt chin tranh xm lc ng Dng, rt ht qun i v nc, kt
thc chin tranh, lp li ho bnh ng Dng, p ng nguyn vnh ho bnh ca nhn dn
Vit Nam v nhn dn th gii.

+ Lm tt bi m mu ca quc M mun ko di, m rng v quc t ho cuc chin tranh

ng Dng.
5. Nguyn nhn thng li v ngha lch s ca cuc khng chin chng Php
a. Nguyn nhn thng li
+ C s lnh o ca ng, ng u l Ch tch H Ch Minh, vi ng li chnh tr, ng
li qun s ng n, sng to.
+ Ton dn, ton qun on kt mt lng, dng cm trong chin u, cn c trong lao ng sn
xut.
+ C chnh quyn dn ch nhn dn trong c nc, mt trn dn tc thng nht c cng c
v m rng, lc lng v trang ba th qun vng mnh, hu phng rng ln, vng chc v
mi mt.
+ c tin hnh trong lin minh chin u ca nhn dn 3 nc ng Dng, c s ng
tnh, ng h, gip ca Trung Quc, Lin X v cc nc dn ch nhn dn, ca nhn dn
Php v loi ngi tin b.
b. ngha lch s
+ Chm dt cuc chin tranh xm lc, ng thi chm dt ch thng tr ca thc dn Php
trong gn 1 th k trn t nc Vit Nam.
+ Min Bc c gii phng, chuyn sang giai on cch mng x hi ch ngha, to c s
cho s nghip u tranh gii phng min Nam, thng nht t nc.
+ Ging n nng n vo tham vng xm lc, m mu n dch ca ch ngha quc, gp
phn lm tan r h thng thuc a, c v phong tro gii phng dn tc cc nc chn , chu
Phi v khu vc M Latinh.

C. Cu hi n tp
Cu 1. Tnh hnh nc Vit Nam sau Cch mng thng Tm nm 1945 c nhng thun li v
kh khn g?
Cu 2. ng v Chnh ph s dng nhng gii php g u tranh vi qun Trung Hoa
Dn quc v tay sai sau ngy Cch mng sau Cch mng thng Tm nm 1945 thnh cng.
Nu hiu qu ca vic thc hin nhng gii php ?
Cu 3. Tm tt quan h ca Vit Nam i vi Php t ngy thng 9 1945 n thng 12
1946.

Cu 4. Phn tch nguyn nhn dn n s bng n cuc khng chin ton quc chng thc
dn v ni dung ng li khng chin ca ng.
Cu 5. Tm tt cc bc pht trin ca cuc khng chin chng thc dn Php trn mt trn
qun s.
Cu 6. T nm 1950 n trc chin dch lch s in Bin Ph (1954), hu phng khng
chin c xy dng nh th no? Nu vai tr ca hu phng i vi thng li ca cuc
khng chin chng thc dn Php.
Cu 7. Phn tch hon cnh ra i v ni dung k hoch qun s Na va.
Cu 8. Trnh by v nhn xt hiu qu thc hin phng hng chin lc do B Chnh tr xc
nh trong ng Xun 1953 1954.
Cu 9. V sao B Chnh tr quyt nh m chin dch in Bin Ph (1954), nu din bin, kt
qu v ngha ca chin dch.
Cu 9. Tm tt nhng hot ng ngoi giao ca Chnh ph nc Vit Nam Dn ch Cng ho
t thng 12 1946 n thng 7 1954.
Cu 10. Trnh by hon cnh k kt, ni dung c bn v ngha ca Hip nh Ginev 1954
v ng Dng.
Cu 11. Phn tch mi quan h gia u tranh qun s vi u tranh ngoi giao trong cuc
khng chin chng thc dn Php ca nhn dn Vit Nam.
Cu 12. Phn tch nguyn nhn thng li, ngha lch s ca cuc khng chin chng Php.
Sau mt thi gian gin on, phn n thi Lch s li tip tc vi s hng dn ca PGS.TS V
Quang Hin. Trong bi ny, chng ta s n tp v Lch s Vit Nam giai on 1954 1975.

A. Mc tiu
Phn tch c c im tnh hnh nc Vit Nam sau khi Hip nh Ginev 1954 v ng
Dng c k kt.
Phn tch c nhim v chin lc chung, nhim v chin lc, v tr ca cch mng mi
min Bc, Nam v quan h ca cch mng hai min trong thi k 1954 1975, t lm r
c im ln nht, c o nht ca cch mng Vit Nam trong thi k 1954 1075.
Tm tt ni dung v nhn xt c nghi cc k hoch kinh t x hi c thc hin
min Bc t nm 1954 n nm 1960.

 Trnh by v phn tch c ngha cc phong tro u tranh ca nhn dn min Nam chng
quc M v tay sai trong nhng nm 1954 1959.
Phn tch c iu kin bng n v ngha ca phong tro ng Khi(1959 1960).
Trnh by c ni dung chnh v phn tch c ngha i hi i biu ton quc ln th
III ca ng (thng 9-1960).
Nu c nhng thnh tu ni bt v chnh tr, kinh t, vn ha ca nhn dn min Bc trong
vic thc hin k hoch nh nc 5 nm (1961 1965).
Tm tt c m mu v hnh ng ca M trong cc giai on 1954 1960, 1960 1965,
1965 1968, 1969 1973 v 1973 1975.
So snh c cc chin lc chin tranh ca quc M Vit Nam.
Tm tt c nhng chng ng nh M v thng M ca nhn dn Vit Nam (1954
1975).
Phn tch c m mu, hnh ng ca M trong cuc chin tranh ph hoi min Bc. Gii
thch c nhim v ca nhn dn min Bc t nm 1965 n nm 1975.
Trnh by c bi cnh, din bin chnh v ngha ca cuc Tng tin cng v ni dy Tt
Mu Thn 1968.
Trnh by v nhn xt c nhng thng li ca cuc u tranh trn ba mt trn ca nhn
dn Vit Nam t nm 1969 n nm 1973.
Trnh by c hon cnh k kt, ni dung c bn v ngha ca Hip nh Pari nm 1973 v
chm dt chin tranh lp li ha bnh Vit Nam. So snh c hon cnh, ni dung v
ngha ca Hip nh Pari 1973 v Vit Nam v Hip nh Ginev 1954 v ng Dng.
Nu c bi cnh lch s, ch trng v k hoch gii phng hon ton min Nam trong
giai on 1973 1975.
Trnh by c din bin chnh v phn tch c ngha ca cuc Tng tin cng v ni
dy Xun 1975.
Phn tch c c im, tnh cht, ngha lch s v nguyn nhn thng li ca cuc khng
chin chng M cu nc.

B. Ni dung n tp
I. Xy dng ch ngha x hi min Bc, u tranh chng M v tay sai min Nam
(1954 1965)

1. Tnh hnh v nhim v cch mng Vit Nam sau khi Hip nh Ginev nm 1954 v
ng Dng c k kt v nhim v chin lc ca cch mng trong thi k mi
a. Tnh hnh nc Vit Nam sau khi k Hip nh Ginev nm 1954
Vi vic k kt v thc hin Hip nh Ginev, nc Vit Nam tm thi b chia ct thnh hai
min, vi hai ch chnh tr khc nhau.
Min Bc hon ton c gii phng. Ngy 10 10 1954, b i Vit Nam tin vo tip
qun Th . Ngy 16-5-1955, ton lnh Php cui cng rt khi o Ct B. Cuc cch mng
dn tc dn ch nhn dn hon thnh, to iu kin cho min Bc bc vo thi k qu
ln ch ngha x hi.
min Nam, thng 5-1956, Php rt qun khi min Nam khi cha thc hin cuc hip
thng tng tuyn c thng nht hai min Nam Bc. M vo thay chn Php, a Ng nh
Dim ln nm chnh quyn, m mu chia ct lu di nc Vit Nam, bin min Nam thnh
thuc a kiu mi v cn c qun s ca M.
b. Nhim v cch mng
Tin hnh ng thi hai chin lc cch mng hai min: cch mng x hi ch ngha
min Bc v cch mng dn tc dn ch nhn dn min Nam, tin ti ha bnh thng nht T
quc. y l c im ln nht, c o nht ca cch mng Vit Nam thi k 1954 1975.
Vai tr v mi quan h ca cch mng hai min: Min Bc c vai tr quyt nh nht i vi
cch mng c nc, cn min Nam c vai tr quyt nh trc tip trong cuc u tranh lt
ch thng tr ca quc M v tay sai, gii phng min Nam, bo v min Bc, tin ti thng
nht T quc.
Cch mng hai min c quan h gn b cht ch vi nhau, phi hp vi nhau, to iu kin
cho nhau pht trin. l quan h gia hu phng vi tuyn tuyn.
2. Xy dng ch ngha x hi min Bc, u tranh chng quc M v chnh quyn
Si Gn min Nam (1954 1965)
a. S nghip cch mng Min Bc
Hon thnh ci cch rung t (1954-1957)
+ Sau khi hon ton c gii phng, min Bc tip tc tin hnh ci cch rung t, thc hin
khu hiu ngi cy c rung.
+ Cuc ci cch rung t: t cui 1953 n nm 1956 thc hin 5 t ci cch. Kt qu:
thu 81 vn ha rung t, 10 vn tru b, 1,8 triu nng c t tay a ch ch cho 2 triu nng
h. Khu hiu ngi cy c rung hon thnh.

+ ngha: Mc d c nhng hn ch, vic ci cch rung t a n xo b trit ch

s hu rung t phong kin. Sau ci cch, b mt nng thn min Bc c nhiu thay i,
khi lin minh cng nng c cng c.
Bc u xy dng c s vt cht k thut ca ch ngha x hi (1961 1965)
i hi i biu ton quc ln th III ca ng (thng 9/1960):
+ Xc nh nhim v chin lc chung ca cch mng c nc: Tng cng on kt cc dn
tc, quyt tm u tranh gi vng ho bnh; y mnh cch mng x hi ch ngha min
Bc, ng thi y mnh cch mng, dn tc dn ch nhn dn min Nam; tin ti ho bnh
thng nht t nc trn c s c lp v dn ch; xy dng mt nc Vit Nam ho bnh,
thng nht, c lp, dn ch v giu mnh, gp phn tng cng phe x hi ch ngha v bo
v ho bnh th gii.
+ Xc nh nhim v chin lc ca cch mng mi min:
Min Bc bc vo thi k qu ln ch ngha x hi, tin hnh ci to x hi ch ngha v
xy dng c s vt cht k thut ca ch ngha x hi. a min Bc tin ln ch ngha x
hi, xy dng min Bc vng mnh l to c s cho cuc u tranh thng nht t nc.
Min Nam tip tc cuc cch mng dn tc dn ch nhn dn, lt ch thng tr ca quc
M v tay sai, nhm gii phng min Nam, bo v min Bc, tin ti ho bnh thng nht t
nc.
+ Xc nh vai tr ca cch mng mi min v mi quan h gia cch mng hai min.
Cch mng x hi ch ngha min Bc c vai tr quyt nh nht i vi s pht trin ca
cch mng c nc.
Cch mng dn tc n ch nhn dn min Nam c vai tr quyt nh trc tip i vi s
nghip gii phng min Nam.
Cch mng hai min c quan h mt thit, gn b v tc ng ln nhau, v u nhm thc hin
mt nhim v chin lc chung l gii phng min Nam, bo v min Bc, tin ti ha bnh
thng nht t nc.
+ Thng K hoch Nh nc 5 nm ln th nht (1961 1965); bu Ban Chp hnh Trung
ng mi.
+ ngha
Ngh quyt ca i hi soi sng nhng vn ch yu ca cch mng Vit Nam c hai
min Nam, Bc, hng dn v thc y nhn dn hai min hng hi phn u ginh thng li

trong s nghip cch mng x hi ch ngha min Bc v cch mng dn tc dn ch nhn

dn min Nam; thc hin ha bnh thng nht t nc.
Min Bc thc hin k hoch Nh nc 5 nm (1961 1965)
+ Mc tiu: bc u xy dng c s vt cht k thut ca ch ngha x hi.
+ Nhiu phong tro thi ua yu nc si ni d din ra trn min Bc: Duyn hi, i phong,
Thnh cng, Ba nht, Hai tt, c bit l phong tro Mi ngi lm vic bng hai v min
Nam rut tht.
+ Cng nghip: c u tin xy dng. Gi tr sn lng ngnh cng nghip nng nm 1965
tng 3 ln so vi nm 1960;
+ Nng nghip: thc hin ch trng xy dng hp tc x sn xut nng nghip bc cao, nhiu
hp tc x t nng sut 5 tn thc/ha
+ Thng nghip quc doanh c u tin pht trin, gp phn cng c quan h sn xut, ci
thin i sng nhn dn.
+ H thng giao thng ng b, ng st, ng sng, ng hng khng c cng c.
Vic i li trong nc v giao thng quc t thun li hn;
+ H thng gio dc t ph thng n i hc pht trin nhanh;
+ H thng y t, chm sc sc khe c pht trin;
+ Mc d k hoch ny phi b d, v t ngy 5 8 1964, quc M tin hnh chin tranh
ph hoi min Bc, nhng nhng kt qu t c l rt ng t ho, nh , min Bc ng
vng trong th thch ca chin tranh v hon thnh ngha v hu phng i vi tin tuyn
min Nam.
b. Min Nam u tranh chng M v chnh quyn Si Gn
Phong tro ng khi (1959 1960)
* iu kin lch s:
T sau khi Hip nh Ginev 1954 c k kt, nhn dn min Nam chuyn t u tranh v
trang trong khng chin chng Php sang u tranh chnh tr, i thi hnh Hip nh; ri pht
trin ln u tranh chnh tr c v trang t v, chng nhng chnh sch khng b ca k th.
Qua thc tin u tranh, lc lng chnh tr c bo tn v pht trin, lc lng v trang c
cn c a cch mng c xy dng li nhiu ni. l iu kin tip tc a cch
mng tin ln.

 Nhng nm 1957 1959, M v tay sai tng cng dng bo lc khng b phong tro u
tranh ca qun chng. Thng 5/1959, chnh quyn Si Gn ra Lut 10 59, t cng sn ngoi
vng php lut, lm cho lc lng cch mng b tn tht nng n. S n p ca k th lm
cho mu thun gia nhn dn min Nam vi quc M v tay sai cng pht trin gay gt.
Cuc u tranh min Nam i hi phi c mt bin php quyt lit a cch mng tin
ln.
Hi ngh ln th 15 Ban Chp hnh Trung ng ng (thng 1/1959) khng nh con ng
cch mng bo lc, chuyn cch mng min Nam tin ln u tranh v trang.
* Din bin
Phong tro t ch l t tng a phng nh cuc ni dy Vnh Thnh (Bnh nh), Bc
i (Ninh Thun) thng 2/1959, Tr Bng (Qung Ngi) thng 8/1959, lan rng khp min Nam
thnh cao tro cch mng.
Ti Bn Tre, ngy 17/1/1960, ng khi n ra huyn M Cy (Bn Tre), sau nhanh
chng lan nhanh ton tnh Bn Tre, ph v tng mng ln chnh quyn ca ch.
ng khi nhanh chng lan ra khp Nam B, Ty Nguyn v mt s ni Trung Trung B.
* Kt qu:
n nm 1960, nhn dn min Nam lm ch nhiu thn, x Nam B, ven bin Trung B
v Ty Nguyn.
Thng li ca ng khi dn n s ra i ca Mt trn Dn tc gii phng min Nam Vit
Nam (20-12-1960), ging cao ngn c on kt mi tng lp nhn dn min Nam, u tranh
chng M v tay sai, nhm thc hin mt min Nam Vit Nam ho bnh, c lp, dn ch, trung
lp, tin ti ho bnh thng nht T quc.
* ngha
ng khi thng li nh du bc ngot ca cch mng min Nam, chuyn cch mng t
th gi gn lc lng sang th tin cng, t khi ngha tng phn tin ln lm chin tranh cch
mng. .
Chm dt thi k n nh tm thi ca ch thc dn mi ca M min Nam, m ra thi
k khng hong ca ch Si Gn.
Chng chin lc Chin tranh c bit ca quc M (1961- 1965)
* Chin lc Chin tranh c bit

 T cui nm 1960, hnh thc thng tr bng chnh quyn tay sai c ti Ng nh Dim b tht
bi, quc M chuyn sang thc hin chin lc Chin tranh c bit (1961 1965).
Chin tranh c bit l mt loi hnh chin tranh thc n mi, c tin hnh bng qun
i tay sai, di s ch huy ca h thng c vn M, da vo v kh, trang b k thut, phng
tin chin tranh ca M, nhm chng li cc lc lng cch mng v yu nc.
Bin php:
+ Thc hin lin tip hai k hoch: k hoch Xtaly Taylo (bnh nh min Nam trong vng
18 thng) v k hoch Gin xn Mc Namara (bnh nh min Nam trong 24 thng).
+ Tng cng xy dng qun i Si Gn lm lc lng chin u ch yu trn chin trng;
tng nhanh vin tr qun s cho qun i Si Gn, vi nhiu v kh v phng tin chin tranh
hin i, nht l cc chin thut mi nh trc thng vn v thit xa vn; tng c vn M
ch huy, thnh lp B ch huy qun s M MACV (nm 1962).
+ Ra sc dn dn, lp p chin lc, d nh dn 10 triu nng dn vo 16.000 p, nhm km
kp v bc lt qun chng, tch ri nhn dn vi phong tro cch mng, thc hin tt nc
bt c.
* Min Nam chin u chng chin lc Chin tranh c bit ca M
Trong nhng nm 1961 1962, Qun gii phng y li nhiu cuc tin cng, tiu dit
nhiu n bt l ca ch. Thng 1/1963, ginh thng li ln trong chin dch p Bc; chng
minh qun dn min Nam hon ton c kh nng nh thng Chin tranh c bit ca M, m
ra phong tro Thi ua p Bc, git gic lp cng.
Trn mt trn chng bnh nh, phong tro ni dy chng v ph p chin lc din ra rt
gay go quyt lit, n cui nm 1962, cch mng kim sot trn na tng s p vi gn 70%
s dn.
Phong tro u tranh chnh tr cc th nh Si Gn, Hu, Nng c bc pht trin,
nht l cc phong tro u tranh ca hc sinh, sinh vin, tiu thng, pht t. Phong tro cng
pht trin mnh cc vng nng thn, ni bt l cuc u tranh ca i qun tc di.
Do tht bi, ni b M v tay sai lc c, dn ti cuc o chnh, git ch Ng nh Dim v
Ng nh Nhu (thng 11/1963). T cui nm 1964, M thc hin k hoch Gin Xn Mc
Namara. S qun M min Nam ln ti 25 000, nhng vn khng cu vn c tnh hnh.
Trong ng xun 1964 1965, kt hp vi u tranh chnh tr v binh vn, cc lc lng v
trang gii phng y mnh tin cng ch, ginh thng li trong cc chin dch Bnh Gi (B
Ra), An Lo (Bnh nh), Ba Gia ( Qung Ngi), ng Xoi (Bin Ho), y qun i Si Gn
ng trc nguy c tan r.

Phong tro th v phong tro ni dy ph p chin lc tip tc pht trin mnh. n thng
6/1965, ch ch cn kim sot c 2.200 trong tng s 16.000 p. Xng sng ca Chin
tranh c bit b b gy. Chin lc Chin tranh c bit ca M b tht bi.
ngha: y l thng li c nghi chin lc th hai ca qun dn min Nam, ng thi l
tht bi c ngha chin lc ln th hai ca M, buc M phi chuyn sang chin lc Chin
tranh cc b, trc tip a qun M vo tham chin min Nam.
II. Nhn dn hai min trc tip chin u chng quc M xm lc (1965 1973)
1. Nhn dn min Nam chin u chng quc M xm lc (1965 1973)
a. Chin lc Chin tranh cc b ca quc M min Nam (1965 1968)
* m mu v th on ca M
Sau tht bi ca chin lc Chin tranh c bit, M chuyn sang chin lc Chin tranh
cc b min Nam
Chin tranh cc b l mt loi hnh chin tranh xm lc thc dn mi, c tin hnh
bng qun M, qun mt s nc ng minh M v qun i Si Gn; nhm nhanh chng to ra
u th v qun s, ginh li th ch ng trn chin trng.
Th on:
+ t qun vin chinh M, qun cc nc thn M v phng tin chin tranh hin i vo
min Nam. n nm 1968,. s qun vin chinh M min Nam ln ti hn 50 vn.
+ Tin hnh hai cuc phn cng chin lc ma kh (1965 1966 v 1966 1967) bng hng
lot cuc hnh qun tm dit v bnh nh vo t thnh Vit Cng.
+ Kt hp vi vic tin hnh chin tranh ph hoi min Bc nhm ph hoi cng cuc xy dng
ch ngha x hi, tiu hu tim lc kinh t quc phng min Bc, ngn chn s chi vin t
bn ngoi vo min Bc v t Bc vo Nam, ng thi lm lung lay quyt tm chng M ca
nhn dn Vit Nam.
b. Chin u chng chin lc Chin tranh cc b ca M
* Thng li trn mt trn qun s:
Ngy 18/8/1965, qun M m cuc hnh qun vo Vn Tng (Qung Ngi). Sau mt ngy
chin u, qun ch lc v qun dn a phng y li c cuc hnh qun ca 1 s
on qun M c cc phng tin chin tranh v v kh hin i, loi khi vng chin u 900
tn, chng t kh nng nh thng chin lc chin tranh cc b, m u cao tro Tm M
m nh, tm ngy m dit trn khp min Nam.

 p tan cuc phn cng chin lc ma kh th nht (ng Xun 1965 1966), b gy
450 cuc hnh qun, trong c 5 cuc hnh qun tm dit ln ca ch, nhm vo hai
hng chin lc chnh ng Nam B v Lin khu V.
p tan cuc phn cng chin lc ma kh th hai (ng Xun 1966 1967) vi 895
cuc hnh qun, trong 3 cuc hnh qun ln tm dit v bnh nh, ln nht l cuc hnh
qun Gianxn Xiti nh vo cn c Dng Minh Chu (Bc Ty Ninh), nhm tiu dit qun ch
lc v c quan u no ca cch mng.
Cuc Tng tin cng v ni dy Xun Mu Thn nm 1968, din ra ng lot trn ton min
Nam, trng tm l cc th, m u bng cuc tp kch chin lc ca qun ch lc vo hu
khp cc th trong m 30 rng sng 31/1/1968 (Tt Mu Thn); lm lung lay ch xm lc
ca M, buc M phi tuyn b Phi M ha chin tranh; ngng nm bom min Bc v ngi vo
bn m phn Pari bn v chm dt chin tranh; m ra bc ngot ca cuc khng chin
chng M, cu nc.
* Thng li trn v chnh tr, ngoi giao:
Phong tro chng ch km kp ca ch, ph tng mng p chin lc din ra mnh m
nng thn. thnh th: cng nhn, cc tng lp nhn dn lao ng, hc sinh, sinh vin, Pht t
v mt s s quan qun i Si Gn u tranh i M rt v nc, i t do dn ch.
T u nm 1967, u tranh ngoi giao c nng ln thnh mt mt trn, nhm kt hp vi
u tranh qun s v u tranh chnh tr, a cuc khng chin chng M, cu nc tip tc
tin ln.
Uy tn ca Mt trn Dn tc gii phng min Nam ngy cng c nng cao trn trng quc
t. n cui nm 1967, mt trn c c quan thng trc hu ht cc nc x hi ch
ngha v mt s nc thuc th gii th ba. Cng lnh ca mt trn c 41 nc v 12 t
chc quc t, 5 t chc khu vc ln ting ng h.
Sau n tn cng bt ng ca cuc Tng tin cng v ni dy Xun Mu Thn (1968), chnh
quyn Gin-xn phi tuyn b ngng nm bom bn ph min Bc t v tuyn 20 tr ra v bt
u m phn vi Vit Nam.
2. Min Bc va chin u chng chin tranh ph hoi ln th nht ca M v lm ngha
v hu phng (1965 1968)
a. Min Bc chin u chng chin tranh ph hoi ln th nht ca M (1965 1968)
* M tin hnh chin tranh bng khng qun v hi qun ph hoi min Bc
m mu:
+ Ph tim lc kinh t, quc phng, ph cng cuc xy dng ch ngha x hi min Bc.

+ Ngn chn chi vin t bn ngoi vo min Bc v t min Bc vo min Nam.

+ Uy hip tinh thn, lm lung lay ch chng M ca nhn dn Vit Nam.
Th on:
+ M dng ln S kin vnh Bc B (thng 8/1964), sau ly c tr a qun gii phng
tin cng qun M Plyku (thng 2/1965), chnh thc tin hnh cuc chin tranh ph hoi
min Bc ln th nht.
+ Huy ng mt lc lng khng qun v hi qun ln, gm hng nghn my bay ti tn nh
F111, B52 v cc v kh hin i, leo thng nh ph min Bc.
+ Nhm vo tt c cc mc tiu qun s, giao thng, nh my, trng hc, nh tr, bnh vin,
n, cha, nh th
* Min Bc chin u chng chin tranh ph hoi
Trong hn 4 nm (thng 8/1964 n thng 11/1968), qun dn min Bc trin khai cuc chin
tranh nhn dn, kt hp ba th qun, kt hp cc qun chng v binh chng, bn ri 3.243
my bay, bt sng nhiu gic li M; bn chy, bn chm 143 tu chin. M phi tuyn b ngng
nm bom ph hoi min Bc (thng 11/1968).
b. Min Bc thc hin ngha v hu phng ln
T nm 1959, tuyn ng chin lc H Ch Minh trn b v trn bin bt u c khai
thng.
Trong 4 nm(1965 1968), min Bc a hn 30 vn cn b, b i, hng chc vn tn
v kh, lng thc, thuc men, vo chin trng min Nam.
III. Chin u chng chin lc Vit Nam ha chin tranh ca M (1969 1973)
1. Chin u chng Vit Nam ha chin tranh v ng Dng ha chin tranh
a. m mu v th on ca M
m mu:
+ Sau tht bi ca Chin tranh cc b, M phi chuyn sang chin lc Vit Nam ha chin
tranh v m rng chin tranh ra ton ng Dng, thc hin chin lc ng Dng ha
chin tranh. Vit Nam ha chin tranh cng l mt hnh thc chin tranh xm lc thc dn
mi ca M, c tin hnh bng qun i tay sai l ch yu, c s phi hp v ha lc, khng
qun, hu cn ca M, do c vn M ch huy.

+ m mu: chia ct lu di nc Vit Nam, bin min Nam thnh mt quc gia ring bit, thnh
thuc a kiu mi v cn c qun s ca M.
Th on:
+ Tng cng xy dng qun i Si Gn lm lc lng chin u ch yu trn chin trng,
thay cho qun M rt dn v nc, thc hin dng ngi Vit Nam nh ngi Vit Nam.
+ S dng qun i Si Gn m rng chin tranh xm lc Campuchia (1970), tng cng
chin tranh Lo (1971), thc hin Dng ngi ng Dng nh ngi ng Dng.
+ Tm cch tha hip vi Trung Quc, ha hon vi Lin X, nhm hn ch s gip ca cc
nc ny i vi nhn dn Vit Nam.
+ Sn sng M ho tr li cuc chin tranh khi cn thit.
b. Chin u chng chin lc Vit Nam ha chin tranh v ng Dng ha chin tranh
ca M
* Thng li qun s:
T thng 4 n thng 6/1970, qun i Vit Nam phi hp vi qun dn Campuchia, p tan
cuc hnh qun xm lc Campuchia ca 10 vn qun M v qun i Si Gn, loi khi vng
chin u 17.000 ch, gii phng nhiu vng t ai rng ln.
T thng 2 n thng 3/1971, b i Vit Nam phi hp vi qun dn Lo, p tan cuc hnh
qun Lam Sn 719, loi khi vng chin u 22.000 qun ch, gi vng ng hnh lang
chin lc ca cch mng ng Dng.
Cuc Tin cng chin lc nm 1972
+ T ngy 30/3/1972, qun ta m cuc tin cng chin lc, ly Qung Tr lm hng ch yu,
cng vi cc hng tin cng ng Nam b v Ty Nguyn, ri pht trin rng khp min
Nam.
+ Kt qu: chc thng 3 phng tuyn mnh nht ca ch l Qung Tr, Ty Nguyn, ng Nam
B, gii phng nhiu vng t ai rng ln v ng dn.
+ ngha: ging n nng vo chin lc Vit Nam ha chin tranh, buc M phi tuyn b
M ha tr li chin tranh xm lc (tha nhn tht bi ca chin lc Vit Nam ha chin
tranh).
Ngy 16/4/1972, Tng thng Nich-xn pht ng tr li cuc chin tranh ph hoi min Bc,
c bit l m cuc tp kch chin lc bng my bay B52 vo H Ni v Hi Phng. Qun v
dn min Bc lm nn trn in Bin Ph trn khng.

Cng vi cuc chin u chng chin tranh ph hoi ca M, min Bc lm trn ngha v hu
phng i vi tin tuyn ln min Nam. Trong ba nm (1969 1971), hng chc vn thanh
nin nhp ng vo chin trng. Khi lng vt cht a vo cc chin trng tng ln 1,6
ln.
* Thng li v chnh tr, ngoi giao:
Ngy 6/6/1969, Chnh ph cch mng lm thi Cng ha min Nam Vit Nam c thnh
lp, c 23 nc cng nhn, trong c 21 nc t quan h ngoi giao.
Hi ngh cp cao 3 nc Vit Nam Lo Campuchia (thng 4/1970), biu th quyt tm ca
nhn dn 3 nc on kt chin u chng M.
Ngy 27/1/1973, Hip nh Pari v chm dt chin tranh lp li ho bnh Vit Nam c k
kt, ni dung c bn nh sau:
+ Hoa K v cc nc cam kt tn trng c lp, ch quyn, thng nht v ton vn lnh th
ca Vit Nam.
+ Hai bn ngng bn min Nam, Hoa K cam kt chm dt mi hot ng qun s chng
min Bc Vit Nam.
+ Hoa K rt ht qun i ca mnh v qun cc nc ng minh, cam kt khng dnh lu qun
s hoc can thip vo cng vic ni b ca min Nam Vit Nam.
+ Nhn dn min Nam Vit Nam t quyt nh tng lai chnh tr ca h, thng qua tng tuyn
c t do, khng c s can thip ca nc ngoi.
+ Hai min Nam Bc Vit Nam s thng lng v vic thng nht t nc khng c s
can thip ca nc ngoi.
+ Hai bn trao tr t binh v dn thng b bt.
+ Cc bn cng nhn thc t min Nam Vit Nam c hai chnh quyn, hai qun i, hai vng
kim sot v ba lc lng chnh tr.
+ Hoa K cam kt gp phn vo vic hn gn vt thng chin tranh Vit Nam.
+ ngha:
L thng li ca s kt hp gia u tranh chnh tr, qun s, ngoi giao, m ra bc ngot
ca cuc khng chin chng M, cu nc ca dn tc.

Nhn dn Vit Nam cn bn hon thnh nhim v nh cho M ct, lm so snh lc lng
min Nam thay i cho cch mng, to ra iu kin thun li tin ln gii phng hon ton
min Nam.
III. Min Nam u tranh chng ch bnh nh ln chim to th v lc tin ti gii
phng hon ton min Nam (1973 1975)
1. Min Nam u tranh chng ch bnh nh ln chim
a. m mu v hnh ng mi ca M v chnh quyn Si Gn
Ngy 29/3/1973, ton lnh ca M cui rt khi min Nam, nhng M vn theo ui mc tiu
Vit Nam ho chin tranh, duy tr mt lc lng hi qun v khng qun Vnh Bc B, Thi
Lan v Guam, li min Nam nhng ngi lnh khng mc qun phc cng cc nhn vin
dn s; i tn c quan ch huy qun s M (MACV) thnh c quan ngoi giao tu vin quc
phng (DAO). Trc ngy k Hip nh Pari, M chuyn giao cc cn c qun s M cho chnh
quyn Si Gn cng vi vin tr khn cp mt lng vt cht khng l(1)
M dung tng v cng vi chnh quyn Si Gn ph hoi Hip nh Paris, nht l ba vn :
ngng bn, th t chnh tr v thc hin cc quyn t do dn ch min Nam. Chnh quyn Si
Gn tin hnh chin dch trn ngp lnh th, m nhng cuc hnh qun bnh nh ln
chim vng gii phng.
b. Cuc chin u chng ch ph hoi Hip nh Paris
Thng 7/1973, Ban Chp hnh Trung ng ng hp Hi ngh ln 21, nhn nh k th vn l
quc M v tp on Nguyn Vn Thiu; xc nh nhim v c bn ca cch mng min
Nam l tip tc cuc cch mng dn tc dn ch nhn dn; khng nh con ng cch mng
bo lc, nm vng chin lc tin cng, u tranh trn ba mt trn: qun s, chnh tr, ngoi
giao.
Thc hin ngh quyt 21, cui nm 1973, qun v dn min Nam ch ng m cc cuc
tin cng, trng tm l ng bng Sng Cu Long v ng Nam B, ginh thng li vang di
ng 14 Phc Long (6/1/1975). Trn trinh st chin lc Phc Long cho thy r s suy
yu ca qun i Si Gn v kh nng can thip ca M l rt hn ch.
2. Gii phng hon ton min Nam, ginh ton vn lnh th T quc
a. Ch trng, k hoch gii phng hon ton min Nam:
Hi ngh B Chnh tr Trung ng ng (m rng) cui nm 1974 u nm 1975 ra ch
trng, k hoch gii phng hon ton min Nam trong hai nm 1975 1976;

 Hi ngh nhn mnh, nu thi c chin lc n vo u hoc cui nm 1975 th lp tc gii

phng hon ton min Nam trong nm 1975, cn phi tranh th thi c nh nhanh thng
nhanh thit hi v ngi v ca cho nhn dn.
b. Cuc Tng tin cng v ni dy Xun nm 1975
* Chin dch Ty Nguyn (t ngy 4/3 n ngy 24/3/1975)
V sao B Chnh tr chn Ty Nguyn lm hng tin cng ch yu trong nm 1975?
+ Ty Nguyn l a bn chin lc quan trng nht min Nam.
+ y l ni ch c s h trong chin lc phng ng: do ch nhn nh sai hng tin cng
ca ta, ch t ch phng th Ty Nguyn, m ch trng vng chung quanh Si Gn v khu
vc Hu Nng. Lc lng ch Ty Nguyn c Qun on 2, nhng phi chia ra chim
gi nhiu v tr. ch Ty Nguyn b phng s h, ch trng Kontum, khng ch phng th
Bun Ma Thut.
+ L ni ta c nhiu li th: a hnh thun li cho vic m chin dch tin cng ln, c c s
hu cn vng mnh, ng bo Ty Nguyn rt trung thnh vi cch mng.
Din bin:
+ 4/3/1975, qun ta nh nghi binh Plyku v Kon Tum nhm thu ht qun ch vo hng
.
+ Ngy 10/3/1975, ta m cuc tn cng vo Bun Ma Thut v ginh thng li.
+ Ngy 12/3/1975, ch phn cng chim li Bun Ma Thut nhng khng thnh.
+ Sau 2 n au ni trn, h thng phng th ca ch Ty Nguyn rung chuyn, qun ch
mt tinh thn, hng ng ri lon.
+ Ngy 14/3/1975, Nguyn Vn Thiu ra lnh rt ton b lc lng khi Ty Nguyn, v gi
vng duyn hi min Trung. Trn dng rt chy, chng b qun ta truy kch tiu dit. n ngy
24/3/1975, Ty Nguyn rng ln vi 60 vn dn hon ton c gii phng.
ngha:
+ M ra qu trnh sp hon ton ca qun i v chnh quyn Si Gn.
+ Chuyn cuc khng chin chng M, cu nc t tin cng chin lc Ty Nguyn pht
trin thnh tng tin cng chin lc trn ton min Nam.
* Cc chin dch gii phng Hu v Nng (t ngy 21/3 n ngy 29/3/1975)

 Nhn thy thi c chin lc n nhanh v ht sc thun li, ngay khi chin dch Ty
Nguyn ang tip din, B Chnh tr c quyt nh kp thi k hoch gii phng Si Gn v ton
min Nam, trc tin l m cc chin dch gii phng Hu v Nng.
Din bin:
+ Pht hin ch co cm Hu, ngy 21/3/1975, qun ta nh chn cc ng rt chy ca
chng, hnh thnh th bao vy thnh ph Hu. Ngy 25/3, qun ta tin vo c Hu, n hm
sau th gii phng thnh ph v ton tnh Tha Thin. Cng thi gian ny, ta t chc tin cng,
tiu dit nhiu v tr ch pha Nam Nng nh Tam K, Chu Lai, Qung Ngi, y Nng
vo th b c lp.
+ Nng, thnh ph ln th 2 min Nam, cn c qun s lin hp hi lc khng qun
ln nht ca M v qun i Si Gn. Ngy 29/3, qun ta t 3 pha Bc, nam v Ty tin cng
gii phng Nng, p tan 10 vn qun ch.
+ T cui thng 3 n thng 4, nhn dn cc tnh cn li ven bin min Trung, Nam Ty
Nguyn v mt s tnh Nam B ni dy nh ch, ginh quyn lm ch. Cc o bin min
Trung ln lt c gii phng.
ngha: Chin thng Hu Nng gy nn tm l tuyt vng trong chnh quyn Si Gn,
a cuc Tng tin cng v ni dy ca nhn dn ta tin ln mt bc mi vi sc mnh p
o.
* Chin dch H Ch Minh (t ngy 26/4 n ngy 30/4/1975):
Sau thng li ca cc n tin cng chin lc Ty Nguyn v Hu Nng, B Chnh
tr Trung ng ng nhn nh: Thi c chin lc n, ta c iu kin hon thnh sm
quyt tm gii phng min Nam; quyt nh m cuc tng cng kch, tng khi ngha vo Si
Gn Gia nh; nhn mnh: Phi tp trung nhanh nht lc lng, binh kh k thut v vt cht,
gii phng min Nam trc ma ma. Ngy 14 4 1975, chin dch gii phng Si Gn
Gia nh c B Chnh tr quyt nh mang tn Chin dch H Ch Minh.
Din bin:
+ Trc khi bt u chin dch gii phng Si Gn ta tin cng Xun Lc v Phan Rang.
+ Do cc phng tuyn phng th b chc thng v Phnm Pnh c gii phng, ni b M v
chnh quyn Si Gn cng thm hong lon. Ngy 18-4-1975, tng thng M ra lnh di tn ht
ngi M khi Si Gn. Ngy 21/4, Nguyn vn Thiu t chc tng thng.
+ 17h ngy 26/4, nm cnh qun, vi lc lng 5 qun on v tyng ng qun on,
nhanh chng vt qua cc tuyn phng th vng ngoi tin vo trung tm Si Gn, nh chim
cc c quan u no ca ch.

+ 10h 45 pht ngy 30/4, xe tng v b binh ca ta tin vo Dinh c Lp bt ton b Chnh
ph Trung ng Si Gn, Dng Vn Minh tuyn b u hng.
+ 11 gi 30 pht, l c cch mng tung bay trn nc Dinh c lp, bo hiu chin dch H Ch
Minh ton thng.
Cng thi gian trn, lc lng v trang v nhn dn cc tnh cn li tin cng v ni dy, theo
phng thc x gii phng x, huyn gii phng huyn, tnh gii phng tnh. n ngy
2/5/1975, Chu c l tnh cui cng min Nam c gii phng.
IV. Nguyn nhn thng li, ngha lch s ca cuc khng chin chng M, cu nc
(1954 1975)
1. Nguyn nhn thng li
C s lnh o ca ng, vi ng li chnh tr, qun s c lp, t ch, ng n, sng
to; vi t tng chin lc tin cng, phng php u tranh linh hot, kt hp u tranh
qun s chnh tr ngoi giao.
Nhn dn giu lng yu nc, on kt nht tr, lao ng cn c, chin u dng cm v s
nghip gii phng min Nam, xy dng v bo v min Bc, thng nht t.
C hu phng min Bc, p ng kp thi cc yu cu ca cuc chin u hai min.
C s on kt gip ln nhau ca ba dn tc ng Dng; s ng tnh, ng h, gip
ca Lin X, Trung Quc, cc nc x hi ch ngha, cc lc lng dn tc, dn ch v
ho bnh trn th gii, k c nhn dn M.
2. ngha lch s
Kt thc thng li 21 nm chin u chng M, cu nc v 30 nm chin tranh gii phng
dn tc, bo v T quc t sau Cch mng thng Tm nm 1945, chm dt ch thng tr ca
ch ngha quc, hon thnh cuc cch mng dn ch nhn dn trong c nc, thng nht
T quc.
M ra k nguyn mi ca lch s dn tc k nguyn t nc c lp, thng nht, i ln ch
ngha x hi.
Tc ng mnh n tnh hnh nc M v th gii, l ngun c v to ln i vi phong tro
gii phng dn tc th gii.
Mi mi mi c ghi vo lch s dn tc ta nh mt trong nhng trang chi li nht, mt
biu tng sng ngi v ch ngha anh hng cch mng v tr tu con ngi v i vo lch s
th gii nh mt chin cng v i ca th k XX, mt s kin c tm quan trng quc t to ln
v c tnh thi i su sc.

C. Cu hi n tp
Cu 1. Phn tch c im tnh hnh nc Vit Nam sau khi Hip nh Ginev nm 1954 v
ng Dng c k kt.
Cu 2. Phn tch nhim v chin lc ca cch mng Vit Nam, nhim v v v tr ca cch
mng mi min Bc, Nam thi k 1954 1975.
Cu 3. ng li xuyn sut qu trnh cch mng Vit Nam k t khi ng Cng sn Vit Nam
ra i l g? Nu biu hin c th ca ng li trong thi k 1954 1975.
Cu 4. c im ln nht, c o nht ca cch mng Vit Nam trong thi k 1954-1975 l
g? Nhng yu t no quy nh c im ?
Cu 5. Phn tch iu kin bng n, din bin v ngha ca phong tro ng khi min
Nam (1959 1960).
Cu 6. Nu m mu v th on ca quc M trong chin lc Chin tranh c bit min
Nam (1961 1965). Qun v dn ta min Nam nh thng chin lc Chin tranh c bit
ca quc M nh th no?
Cu 7. Trnh by hon cnh lch s, ni dung c bn v nghi i hi i biu ton quc ln
th III ca ng Lao ng Vit Nam (9/1960).
Cu 8. Tm tt thnh tu ca nhn dn min Bc trong vic thc hin k hoch 5 nm ln th
nht (1961 1965). Phn tch ngha ca nhng thnh tu .
Cu 9. Nu m mu v th on ca M trong chin lc Chin tranh cc b min Nam
(1965 1968). Trnh by nhng thng li trn mt trn qun s ca qun dn ta min Nam
trong cuc chin u chng chin lc Chin tranh cc b ca M.
Cu 10. Trnh by m mu, th on ca M trong hai ln tin hnh cuc chin tranh ph hoi
min Bc Vit Nam. Qun v dn min Bc nh thng chin tranh ph hoi ca M nh th
no?
Cu 11. Trnh by m mu, th on ca quc M trong chin lc Vit Nam ha chin
tranh. Nu nhng thng li qun s ca ba nc Vit Nam, Lo v Campuchia trong cuc
chin u chng chin lc Vit Nam ha chin tranh v ng Dng ho chin tranh ca
M (t nm 1969 n nm 1972).
Cu 12. Trnh by nhng thng li v chnh tr v ngoi giao ca nhn dn Vit Nam t nm
1969 n nm 1973.
Cu 13. Nu nhng thng li qun s ca qun dn hai min Nam, Bc trc tip a n vic
triu tp Hi ngh v k kt Hip nh Pari v chm dt chin tranh, lp li ho bnh Vit Nam.

Cu 14. Chin thng no ca qun dn ta min Nam trong cuc khng chin chng M trc
tip buc M phi tuyn b M ha tr li cuc chin tranh xm lc Vit Nam? Tm tt
hon cnh lch s v din bin ca chin thng .
Cu 15. S kin no l mc nh du nhn dn Vit Nam cn bn hon thnh nhim v
nh cho M ct? Phn tch tc ng ca s kin i vi cch mng min Nam.
Cu 16. Trnh by hon cnh k kt v ni dung c bn ca Hip nh Paris v chm dt chin
tranh lp li ho bnh Vit Nam (1-1973).
Cu 17. Cui nm 1974 u nm 1975, B Chnh tr Trung ng ng xc nh k hoch gii
phng hon ton min Nam nh th no? Trnh by tm tt din bin cuc Tng tin cng v
ni dy Xun 1975.
Cu 18. V sao Ty Nguyn c B Chnh tr chn lm hng tin cng ch yu trong nm
1975?
Cu 19. Phn tch nguyn nhn thng li, ngha lch s ca cuc khng chin chng M, cu
nc(1954 1975).
Cu 20. Phn tch vai tr ca min Bc trong s nghip khng chin chng M cu nc.
_________________
Vin tr M cho chnh quyn Si Gn lc tr gi khong 750 triu la, bao gm 700 my
bay, 400 xe tng, 2 triu tn vt t k thut. T sau ngy k Hip nh n cui nm 1973, M
a vo min Nam 90 my bay, 100 khu pho v nhiu phng tin chin tranh khc.
(1)

Lch s Vit Nam giai on t 1975 n 2000 l bi cui cng trong lot bi n tp mn Lch s
do PGS.TS V Quang Hin hng dn.

A. Mc tiu n tp
Trnh by c tnh hnh hai min Nam, Bc v nhim v cch mng Vit Nam sau thng li
ca cuc khng chin chng M cu nc;
Trnh by c hon cnh lch s, qu trnh hon thnh thng nht t nc v mt nh
nc (1975 1976); phn tch c ngha ca qu trnh .
Phn tch c tnh tt yu ca s nghip i mi v ni dung ng li i mi ca ng;
nh gi c nhng thnh tu v hn ch trong thi gian 1986 2000 ca s nghip i
mi.

B. Ni dung n tp
I. Tnh hnh hai min Nam, Bc sau i thng ma xun nm 1975 v nhng nhim v
trc mt
Cuc khng chin chng M cu nc (1954 1975) kt thc thng li, ho bnh c lp li,
t nc c lp thng nht v mt lnh th, c nc i ln ch ngha x hi. Nhng mi
min li c mt hnh thc t chc nh nc khc nhau, c nhiu thun li v cng khng t kh
khn.
Thun li:
+ Cng cuc xy dng ch ngha x hi min Bc (1954 1975) t nhng thnh tu to
ln v ton din, xy dng c nhng c s vt cht k thut ban u ca ch ngha x hi.
+ Min Nam c hon ton gii phng, t nc thng nht.
Kh khn:
+ Min Bc: hai cuc chin tranh ph hoi ca M tn ph nng n, sn xut nh cn ph
bin, nn kinh t nng nghip lc hu.
+ Min Nam: hu ca 30 nm chin tranh (1945 1975) ht sc nng n; nhng tn d ca
ch thc dn mi cn rt ln; sn xut nh l ph bin.
Nhim v t ra: Hon thnh thng nht t nc v mt nh nc, khc phc hu qu ca
chin tranh, khi phc v pht trin kinh t x hi hai min Nam, Bc.
II. Hon thnh thng nht t nc v mt nh nc (1975 1976)
1. Ch trng ca ng
Sau i thng ma Xun nm 1975, T quc Vit Nam c thng nht v mt lnh th.
Nguyn vng ca nhn dn c nc l sm c mt nh nc chung, mt c quan quyn lc
chung.
Hi ngh ln th 24 Ban Chp hnh Trung ng ng (9/1975) ra nhim v hon thnh
thng nht t nc v mt nh nc.
2. Qu trnh thng nht
T ngy 15 n ngy 21/11/1975, Hi ngh hip thng chnh tr gia hai on i biu hai
min Nam, Bc hp ti Si Gn, nht tr v ch trng, bin php thng nht t nc v mt
nh nc.

 Ngy 25/4/1976, cuc Tng tuyn c bu Quc hi chung (Quc hi Kho VI) c tin hnh
trong c nc vi hn 23 triu c tri i b phiu, bu ra 492 i biu.
T ngy 24/6 n ngy 3/7/1976, Quc hi Kho VI, K hp th nht :
+ Thng qua chnh sch i ni v i ngoi ca nh nc Vit Nam thng nht.
+ t tn nc l Cng ho X hi ch ngha Vit Nam, Quc huy mang dng ch Cng ho
x hi ch ngha Vit Nam, Quc k l c sao vng nm cnh, Quc ca l bi Tin qun ca;
Th H Ni. Thnh ph Si Gn Gia nh c i tn l Thnh ph H Ch Minh.
+ Bu cc c quan, chc v lnh o cao nht ca t nc, bu Ban d tho Hin php.
Ngy 31/7/1977, i hi i biu Mt trn T quc Vit Nam, Mt trn dn tc gii phng
min Nam Vit Nam v Lin minh cc lc lng dn tc, dn ch v ho bnh Vit Nam
thng nht thnh Mt trn t quc Vit Nam.
Ngy 18/12/1980, Hin php mi c Quc hi Kho VI thng qua. y l bn hin php
th ba ca nc Vit Nam mi, bn hin php u tin ca thi k c nc qu ln ch
ngha x hi.
3. ngha
+ Th hin ch, nguyn vng ca c dn tc Vit Nam l xy dng mt nc Vit Nam thng
nht, c lp v x hi ch ngha.
+ To c s hon thnh thng nht t nc trn cc lnh vc chnh tr, t tng, kinh t,
vn ho, x hi.
+ To iu kin pht huy sc mnh ton din ca t nc xy dng kinh t, pht trin vn
ho, tng cng kh nng quc phng an ninh v m rng quan h vi cc nc trn th
gii.
III. t nc trn ng i mi i ln ch ngha x hi (1986 2000)
1. ng li i mi ca ng
a. Hon cnh lch s
Tri qua 10 nm thc hin hai k hoch 5 nm (1976 1980 v 1981 1985), Vit Nam t
c nhng kt qu nht nh trn c hai phng din xy dng v bo v T quc, song
cng gp nhiu kh khn. t nc lm vo tnh trng khng hong trm trng v kinh t x
hi, do sai lm nghim trng v ko di v ch trng, chnh sch ln, sai lm v ch o
chin lc v t chc thc hin. khc phc sai lm, khuyt im, a t nc vt qua
khng hong v vng bc tin ln ch ngha x hi, phi tin hnh cng cuc i mi.

Nhng thay i ca tnh hnh th gii v quan h gia cc nc do tc ng ca cuc cch

mng khoa hc k thut tr thnh xu th th gii, t ra yu cu phi i mi.
Cuc khng hong ton din, trm trng Lin X v cc nc x hi ch ngha khc trong khi
cc nc ny ang tin hnh cng cuc ci t, ci cch, i mi, sa cha sai lm, khuyt
iim. Tnh hnh cng i hi ng v Nh Vit Nam phi tin hnh i mi.
Nh vy, i mi l yu cu cp bch, c ngha sng cn i vi ch ngha x hi Vit
Nam, ng thi l vn ph hp vi xu th chung ca thi i.
b. ng li i mi
ng li i mi ca ng c ra t i hi VI (12/1986), c b sung v pht trin
qua cc i hi tip theo (i hi VII (6 /1991), i hi VIII (6/1996), i hi IX (4/2001), i hi
X (4/2006), i hi XI (4-2011).
Quan im i mi:
+ Khng phi l thay i mc tiu ca ch ngha x hi, m lm cho mc tiu y c thc
hin c hiu qu vi hnh thc, bc i v bin php thch hp.
+ i mi ton din v ng b, t kinh t v chnh tr n t chc, t tng, vn ho.
+ i mi kinh t i i vi i mi v chnh tr, ly i mi kinh t lm trung tm.
Ni dung ng li i mi
+ Mc tiu: Dn giu nc mnh, x hi dn ch, cng bng, vn minh; thc hin Di chc ca
Ch tch H Ch Minh: xy li dng t nc ta ng hong hn, to p hn, xy dng mt
nc Vit Nam ho bnh, thng nht, c lp, dn ch v giu mnh.
+ V kinh t:
Xy dng nn kinh t th trng nh hng x hi ch ngha vi mt c cu hp l, mt nn
kinh t pht trin theo nhng quy lut ca kinh t th trng, ng thi chu s chi phi bi bn
cht v nhng nguyn tc ca ch ngha x hi.
Pht trin kinh t hng ho nhiu thnh phn. Nh nc bo h quyn s hu hp php,
quyn bnh ng ca cc thnh phn kinh t; khuyn khch mi thnh phn kinh t sn xut,
kinh doanh. Kinh t nh nc gi vai tr ch o.
Ci to quan h sn xut, ci to i i vi s dng, lm cho quan h sn xut ph hp vi
trnh ca lc lng sn xut. y l nhim v thng xuyn trong sut thi k qu i ln
ch ngha x hi.

Xo b c ch qun l kinh t tp trung, quan liu, bao cp, hnh thnh c ch th trng c s
qun l ca nh nc. Qun l nn kinh t khng phi bng nhng mnh lnh hnh chnh, m
bng nhng bin php kinh t, khuyn khch li ch vt cht.
Thc hin nhiu hnh thc phn phi, ch yu l phn phi theo kt qu lao ng v hiu qu
kinh t.
Thc hin chnh sch m ca v hi nhp, m rng quan h kinh t i ngoi, m rng s
phn cng lao ng v hp tc kinh t quc t, tch cc khai thc ngun vn, cng ngh v th
trng.
+ V chnh tr:
Xy dng Nh nc php quyn x hi ch ngha, nh nc ca dn, do dn v v dn; ly
lin minh cng nhn, nng dn v tng lp tr thc lm nn tng, do ng Cng sn lnh o.
Xy dng nn dn ch x hi ch ngha, m bo quyn lc thuc v nhn dn, coi dn ch
va l mc tiu va l ng lc ca cng cuc i mi.
Thc hin quyn dn ch ca nhn dn, chuyn chnh vi mi hnh ng xm phm li ch
ca T quc, ca nhn dn.
Thc hin chnh sch i on kt dn tc, tp hp mi lc lng dn tc, phn u v s
nghip dn giu nc mnh, x hi dn ch, cng bng, vn minh.
Thc hin chnh sch i ngoi rng m, a phng ho, a dng ho, v ho bnh, hu ngh
v hp tc. Ch ng hi nhp quc t. Vit Nam l bn, l i tc tin cy ca tt c cc nc
trn th gii.
2. Thnh tu bc u ca s nghip i mi (trong thi gian 1986 2000)
a. V kinh t:
Vic thc hin Ba chng trnh kinh t ln (lng thc thc phm, hng tiu dng v hng
xut khu) trong 10 nm 1986 1996 t c nhng kt qu quan trng:
+ V lng thc thc phm, t ch thiu n, n nm 1990, Vit Nam vn ln p ng
nhu cu trong nc, c d tr v xut khu. Nm 1988 t 19,5 triu tn, nm 1989 t 21,4
triu tn.
+ Hng tiu dng trn th trng di do, a dng v mu m, cht lng ngy cng nng cao,
lu thng thun li, mt s mt hng sn xut trong nc hon ton thay th hng nhp
khu.

+ Kinh t i ngoi ngy cng m rng, hng xut khu ngy cng tng, tng bc tin ti cn
bng gia xut v nhp khu.
n nm 1996, t nc thot khi tnh trng khng hong v kinh t x hi. Nhim v
ra cho chng ng u tin l chun b tin cho cng nghip ho cn bn hon
thnh; chuyn sang thi k y mnh cng nghip ho, hin i ho, nhm phn u n nm
2020 cn bn tr thnh mt nc cng nghip theo hng hin i.
+ Nn kinh t tng trng nhanh (tng sn phm trong nc tng bnh qun trong 5 nm 1991
1995 l 8,2%; trong nm 1996 2000 l 7%.
+ C cu cc ngnh kinh t tng bc dch chuyn theo hng cng nghip ho, hin i ho;
tng bc pht trin nn kinh t hng ho nhiu thnh phn, vn hnh theo c ch th trng
c s qun l ca Nh nc.
+ Kim ch c lm pht.
+ Hot ng ngoi thng ngy cng pht trin. Nm 1990, ln u tin Vit Nam xut khu
1,5 triu tn go, vn ln hng nhng nc xut khu go nhiu nht th gii. n nm
2000, Vit Nam c quan h mu dch vi trn 100 nc v vng lnh th. Tng s vn u t
trc tip ca nc ngoi vo Vit Nam ngy cng tng. Cc doanh nghip Vit Nam cng tng
bc m rng u t ra cc nc trn th gii.
+ Nhng kh khn yu km: Nn kinh t pht trin cha bn vng, nng xut lao ng, hiu
qu v sc cnh tranh thp; lm pht vn mc cao; tnh trng tham nhng, lng ph cha
c ngn chn; s phn ho giu ngho gia cc vng, gia thnh th v nng thn gia
tng
b. V chnh tr x hi
Tnh hnh chnh tr x hi c bn n nh, quc phng an ninh c tng cng. Bc
u thc hin dn ch ho v cng khai ho cc hot ng x hi.
gii quyt ngy cng tt hn cc vn x hi nh lao ng v vic lm, xo i gim
ngho, pht trin s nghip vn ho, y t, gio dc, khoa hc cng ngh, th dc th thao
T l i ngho trn c nc 1995 l 20%, nm 2000 cn 10% n 2005 ch cn 7%.
M rng quan h i ngoi, ph th b bao vy cm vn; bnh thng ho v pht trin quan
h ngoi giao vi Trung Quc, Hoa K; ch ng hi nhp quc t, tham gia cc t chc quc
t: ASEAN, APEC, WTO Vit Nam tham gia tch cc vo cc hot ng ca cng ng quc
t. n nm 2000, Vit Nam c quan h vi 140 nc trn th gii, quan h u t vi gn 70
nc v vng lnh th.
c. ngha

 Nhng thnh tu ca 15 nm i mi (1986 2000) chng t ng li i mi ca ng l

ng n, bc i ca cng cuc i mi v c bn l ph hp, c ng o qun chng
nhs ng h.
Vic m rng quan h quc t, ch ng v tch cc hi nhp kinh t quc t, gi vng mi
trng ho bnh, to thm nhiu thun li i mi v pht trin kinh t x hi vi nhp
nhanh hn.
Tuy nhin, bn cnh nhng thun li v thnh cng, Vit Nam cng ng trc nhiu kh
khn, th thch, i hi s n lc vn ln tranh th thi c, y li nguy c v tin kp thi
ai.

C. Cc dng cu hi n tp
Cu 1. Sau thng li ca cuc khng chin chng M, cu nc (1975), nc Vit Nam c
nhng thun li v kh khn g?
Cu 2. Tm tt hon cnh lch s, tin trnh v ngha vic hon thnh thng nht t nc v
mt nh nc Vit Nam (1975-1976).
Cu 3. V sao Vit Nam cn tin hnh i mi? Nu ni dung c bn ng li i mi ca
ng v kinh t v chnh tr.
Cu 4. Khi qut nhng thnh tu c bn, hn ch v ngha trong 15 nm u (1986- 2000)
ca cng cuc i mi t nc.
--------------------------------------------------------------