Giri

Modelleme

Elektrik Dagtm ve
Tedarik Aglarnn Modellenmesi
Do. Dr. Mustafa Yzkrmz

myuzukirmizi@meliksah.edu.tr
Meliksah niversitesi
sletme(ng) Blm

ELDER Ar-Ge altay

27 Nisan 2015

Do. Dr. M. Yzkrmz

Elektrik Dagtmnn Modellenmesi

Giri
Modelleme

erik

Giri
Giri

Do. Dr. M. Yzkrmz

Elektrik Dagtmnn Modellenmesi

Giri
Modelleme

erik

Giri
Giri

Modelleme
Modelleme Nedir?
Yaklamlar

Do. Dr. M. Yzkrmz

Elektrik Dagtmnn Modellenmesi

Giri
Modelleme

Giri

Giri
lkemizin nfus art ve yksek byme oranlar beraberinde
enerji talebinin de hzl artn getirmekte ve nmzdeki
yllarda da bu eilimin devam edecei hesaplanmaktadr.
Trkiye enerji sektrnde byme rakamlar, gelimi lkelere
kyasla olduka yksektir. Son 10 ylda Trkiye elektrik ve
doal gaz talep art oranlar bakmndan Avrupa'da ilk sray
almaktadr.
2012 ylnda 120.09 milyon ton petrol edeerini (milyon tep)
geen yllk enerji arz bir nceki yla nazaran yaklak %4.9'luk
bir art gstermitir.
2012 itibariyle yaklak 75.6 milyon nfusa sahip olan
Trkiye'de kii bana enerji tketiminin %2.58 artla 1588
kep, elektrik tketiminin ise %3.49 artla 2577 kWh olduu
hesaplanmtr

Do. Dr. M. Yzkrmz

Elektrik Dagtmnn Modellenmesi

Giri
Modelleme

Giri

Elektrik Arz

Kmr
Dogalgaz
Petrol
Hidrolik
Odun
Jeo.Isi, Dier Is
Hayv. Ve Bit Artk
Jeotermal
Gne
Rzgar
Biyoyakit
Toplam

2010
(bin tep)
33,531
34,907
29,221
4,454
3,392
1,391
1,166
575
432
251
12
109,332

2010
(%)
30.7
31.9
26.7
4.1
3.1
1.3
1.1
0.5
0.4
0.2
0.01

Do. Dr. M. Yzkrmz

2011
(bin tep)
35,841
36,909
30,499
4,501
2,446
1,463
1,091
597
630
406
18
114,401

2011
(%)
31.3
32.2
26.6
3.9
2.1
1.3
0.9
0.5
0.5
0.3
0.02

2012
(bin tep)
39,295
37,373
31,205
4,976
2,350
1,463
1,115
773
768
504
23
119,845

Elektrik Dagtmnn Modellenmesi

2012
(%)
32.7
31.1
26
4.1
2
1.2
0.9
0.6
0.6
0.4
0.02

Giri
Modelleme

Giri

Elektrik Tketimi

Nfus
Enerji Tketimi
Elektrik Tketimi(net)
Elektrik Tketimi(brt)

2010
74000000
1482 kep
2347 kWh
2865 kWh

Do. Dr. M. Yzkrmz

2011
73950000
1548 kep
2490 kWh
3070 kWh

2012
7560000
1588 kep
2577 kWh
3205 kWh

2011-2012
2.23%
2.58%
3.49%
4.40%

Elektrik Dagtmnn Modellenmesi

Giri
Modelleme

Modelleme Nedir?
Yaklamlar

Modelleme Nedir?
Matematiksel ve simlasyon modelleri grid sisteminin
davranlarn temsil etmesini salayan algoritma ve bilgisayar
modelleridir.
Modeller, elektrik grid paralarnn birbirleriyle etkileimlerinin
veya sistemin bir btn olarak ileyilerinin anlaylarn
gelitirmek iin kullanlrlar.
Modelleme ve simlasyon stratejik ynetim, planlama ve
idaresinin ayrlmaz bir parasdr.
Modelleme ve simlasyon, iletim, planlama, eitim, aratrma
ve politika retme gibi gerek duyulan uygulamalara gre
deiik paydalar tarafndan kullanlabilirler.
Deiik senaryolarn(Konroll veya ngrlemeyen) olumas
durumlarn incelemek ve sistemi optimize etmek amacyla
gelitirilirler.

Do. Dr. M. Yzkrmz

Elektrik Dagtmnn Modellenmesi

Giri
Modelleme

Modelleme Nedir?
Yaklamlar

Model Amalar
Matematiksel ve Simlasyon Modeller uygulama amalarna gre yle
snandrlabilirler:
Planlama

Bu modeller genellikle uzun dnem kapasite ihtiya planlmas

kullanlrlar. Bunu yannda enrji sektr tarafndan nerilen
politikalarn deerlendirilmesi veya gelitirilmesi amacylada
kullanlrlar.

letim

Bu modeller, ksa dnem veya gerek zamanl iletme

kararlarnn deerlendirilmesi amacyla tasarlanrlar.

Gvenirlik

Bu modeller esnekliin deerlendirmesi amacyla kullanlrlar.

Sistemin deprem, ar hava artlar veya byk para arzalar
durumunda sreklilik ve geri dndrme durumlar analiz
edilerek sistem dinamikleri belirlenir.

Fiyatlandrma

Pazar analizi modelleri ile paydalar ve kullanclar arasndaki

etkileim analiz edilmesi amacyla gelitirilirler.

zel Modeller

Baz zel tasarlanm modellerg sistemlerinin kayp kriteri

esasna dayal olarak kritik varlklarn belirlemek ve
deerlendirmek iin gelitirilerler.

Do. Dr. M. Yzkrmz

Elektrik Dagtmnn Modellenmesi

Giri
Modelleme

Modelleme Nedir?
Yaklamlar

Modelleme Boyutlar

Matematiksel ve Simlasyon Modeller, modelleme parameterelerine

gre ise yle snandrlabilirler:
Dorusal ve dorusal olmayan modeller
Kesikli ve srekli modeller
Statik ve dinamik modeller
Stokastik ve deterministik
A ve bileenlerin toplulatrlm(edeerlenmi) ve
ayrtrlm(detayl) gsterimli
Blgesel ve ulusal kapsaml
Ajan-tabanl ve geleneksel yaklaml modeller

Do. Dr. M. Yzkrmz

Elektrik Dagtmnn Modellenmesi

Giri
Modelleme

Modelleme Nedir?
Yaklamlar

Tedarik Zinciri Yaklam

Tedarik Zinciri

Elektrik Datm ve retim Zinciri

Kaynak, retim, lojistik,

datm

Keynak, jeneratr,
transmisyon, datm

Gvenlik Stou
Stoksuzluk

G dengeleme
Elektirik Kesintisi

Network(A) tasarm ve
ynetimi
Datm altyaps

ebeke tasarm ve ynetimi

Elektrik ebekesi
Operatrler

3PL

Artan tedarik ve talep belirsizlii

Mteri memnuniyeti

Do. Dr. M. Yzkrmz

Elektrik Dagtmnn Modellenmesi

Giri
Modelleme

Modelleme Nedir?
Yaklamlar

Model Oluturma

Figure: Sistemin temsili modeli

Do. Dr. M. Yzkrmz

Elektrik Dagtmnn Modellenmesi

Giri
Modelleme

Modelleme Nedir?
Yaklamlar

Network(A) Modelleme

Figure: Sistemin network(a) modeli

Do. Dr. M. Yzkrmz

Elektrik Dagtmnn Modellenmesi

Giri
Modelleme

Modelleme Nedir?
Yaklamlar

Matematiksel Model

minF

total

N
X

F (P (t ))
i

=1

subject to
N
X

F (P (t )) = PD (t )
i

P
i

min

Pi (t )
F (p)
P
P
PD (t )

:t zamannda birim

max

(t ) Pimax

tarafndan retilen g

: Birim I tarafndan p MW g retmenin maliyeti

i
min

=1

: Birim I tarafndan retilebilecek maksimum g

: Birim I tarafndan retilebilecek minimum g

: t zamanndaki g ihtiyac(talebi)

[1]
Do. Dr. M. Yzkrmz

Elektrik Dagtmnn Modellenmesi

Giri
Modelleme

Modelleme Nedir?
Yaklamlar

Simlasyon Modeli

Do. Dr. M. Yzkrmz

Elektrik Dagtmnn Modellenmesi

Giri
Modelleme

Modelleme Nedir?
Yaklamlar

Sonular
Modellemenin getirecei avantajlar:

Devlet Kurumlar
Blgesel ve yerel olaylarn oluturaca Ulusal etki
deerlendirmelerinin yaplabilmesi
Siber-theditler, depremler, ar hava etkilerinin
deerlendirilmesi, hazrlk almalar, alternatier oluturulmas
Kontrol edilebilen(Doalgaz, kmr vb) ile kontrol
edilemeyen(Rzgar, hidro elektrik, gne vb) enerji kaynaklar
politikalar gelitirilmesi
Altyap birbiri ile etkileimlerinin analizi
Sosyal ve ekonomik etki deerlendirmeleri
Uzun ve ksa dnem planlama, yatrm ihtiyalar
Kstl kaynaklarn optimizasyonu

Do. Dr. M. Yzkrmz

Elektrik Dagtmnn Modellenmesi

Giri
Modelleme

Modelleme Nedir?
Yaklamlar

Sonular
Modellemenin getirecei avantajlar:

Sektr Kurumlar
Sektr paydalarnn ihtiyalarna ynelik koordinasyonun
artrlmas
Planlama kapasitelerinin artmas
Paydalarn altyap entegrasyonlarnn artmas
Gvenirlik ve verimlilik odakl almalar yaplabilmesi
Ticari faaliyetlerde belirsizliin azaltlmas
zleme kabiliyeterinin artmas
Deiik zamanlardaki olaylarn ve fonksiyonlarn daha iyi
analizleri

Do. Dr. M. Yzkrmz

Elektrik Dagtmnn Modellenmesi

Giri
Modelleme

Modelleme Nedir?
Yaklamlar

Sonular

Modellemenin getirecei avantajlar:

Akademik Aratrma Kurumlar

Problemlerin ksa zamanda tespit edilerek aratrmalarn bu
alanlara ynlendirilmesinin salanmas
Ulusal apta veri entegrasyon ve modelleme almalar
Gvenlik, ekonomik, evresel ve sosyal etki deerlendirme
almalarnn ynlendirilmesi
gc ve eitim ihtiyalarnn belirlenebilmesi
Blgesel ve yerel aratrma almalarnn ynlendirilmesi

Do. Dr. M. Yzkrmz

Elektrik Dagtmnn Modellenmesi

Giri
Modelleme

Modelleme Nedir?
Yaklamlar

Sonular

Modelleme ve simlasyon almalarnn maliyetleri getirecei

yararlar dnldnde olduka kk kalabilmektedir. rnein,
eitli nedenlerden (younluklardan,ebeke problemlerinden vb)
doan elektrik kesintilerinin maliyetleri ok yksek olabilmektedir.
Modelleme ve simlasyon sonucu, kk dahi olsa daha iyi ve
verimli bir sistem planlamas, kurulmas ve ynetilmesi yatrmlar
daha etkin yapacaktr.

Do. Dr. M. Yzkrmz

Elektrik Dagtmnn Modellenmesi

Giri
Modelleme

Modelleme Nedir?
Yaklamlar

Kaynaka

A. ima UYAR, Belgin TRKAY

Evolutionary Algorithms for the Unit Commitment Problem

Turk J Elec Engin, VOL.16, NO.3 2008.

A Report from the National Power Grid Simulator Workshop, December 2008

US Dep. of Homeland Security, Science and Technology Directorate, 2008.

B. H. Bakken, A. Haugstad, K. S. Hornnes, S. Vist,B. Gustavsen, J. Roynstrand

Simulation and Optimization of Systems with Multiple Energy Carriers.
The 1999 Conference of the Scandinavian Simulation Society, SIMS'99,
Linkoping, Sweden, Oct. 18-19, 1999.
A. ima UYAR, Belgin TRKAY
Evolutionary Algorithms for the Unit Commitment Problem

Turk J Elec Engin, VOL.16, NO.3 2008.

Do. Dr. M. Yzkrmz

Elektrik Dagtmnn Modellenmesi