Parirala

Sugnay
Pangungusap
Parirala
pangkat ng mga salitang walang buong diwa

Sugnay
pangkat ng mga salita, may paksa at panaguri, maaring makapang-iis ito o hindi

Pangungusap

Isang sambitla may patapos na himimig sa dulo.

Ang patapos na himig na ito ang nagsasaad na naipahayag na ng nagsasalita ang isang diwa o kaisipang nais
niyang ipaabot sa kausap.

Filipino - Pangungusap at Parirala

www.ourhappynest.com
Isulat ang P kung ang pangkat ng mga salita ay pangungusap at PR kung parirala.
1. Sa gitna ng kalsada.
2. Maraming puno.
3. Ang lapis ay matulis.
4. Inayos ang mga damit.
5. Ang mga mag-aaral.
6. Magaling na mang-aawit.
7. Tumalon at tumakbo si Caden.
8. Matulunging bata.
9. Nasa loob ng silid ang mga laruang ipamimigay.
10. Mayroon akong regalo.
Parirala o Pangungusap
Panuto: Isulat sa patlang kung ang lipon ng mga salita ay parirala o pangungusap.
1. Mga pangarap sa buhay.
2. Laging handang tumulong.
3. Saan ka ba galing?
4. Buong araw naghintay.
5. Mabigat ang trapiko.
6. Walang pasok sa mga paaralan.
7. Naiwan sa labas.
8. Pinalakpakan nang matagal.
9. Kaagad natapos ang usapan.
10. Labis ang suporta sa pangulo.
11. Nakahandang kumilos ang mga pulis.
12. Darating kami bukas.
13. Pag-iwas sa sakit at sakuna.
14. Mainit ang panahon ngayon.
15. May bagyong palapit dito.
16. Bantayan mo ito.
17. Nakaabang sa labas.
18. Walang tigil ang paggamit ng telepono.
19. Sabihin mo ang totoo.
20. Nakasulat sa puting papel.

Ang Parirala ay bahagi ng pangungusap na walang buong diwa.

Mga Halimbawa ng parirala.
1. sa ibang bansa
2. Mga Pilipinong manggagawa
3. doon sa malayo
4. Ang malinis na bahay
5. Ang matabang bata
6. Ang maingay na mga tao
7. Ang masayang usapan
8. masarap na pagkain
9. makipot na daan
10. mabait na bata
Ano ang Sugnay?
Ang Sugnay ay bahagi ng mga salita pangungusap na buo ang diwa. Maroong itong dalawang uri, ang sugnay
na makapag-iisa at sugnay na di mag-iisa.
Halimbawa: (naka-highlight sa dilaw = makapag-iisa
pag berde = di makapag-iisa)
1. Ang ating mga tahanan ay linisan upang di pamugaran ng lamok.
2. Nagluluto na ako ng ulam nang sila ay dumating.
3. Ang aking takdang araling ay tapos na, kaya pwede na akong maglaro sa labas.
4. Si itay ay nagpunta sa doktor upang magpagamot.
5. Ako ay kakain ng gulay upang maging malusog ang aking katawan.
6. Ako ay mag-aaral ng mabuti upang ako ay makatapos ng pag-aaral
7. Si Andy ay pupunta sa Maynila para makita ang akanyang ama.
8. Si Glen ay magsisimba samantalang kami manonood ng sine.
9. Kami ay mamamasyal sa Baguio habang ang tito ang bantay sa bahay namin
10. Si nanay ay maghahada ng litson kung ako ay makakapagtapos ng aking pag-aaral.
Dalawang Uri ng Sugnay
a. Sugnay na makapag-iisa - ito ay maaaring tumayo bilang payak na pangungusap.
1. Ang ating mga tahanan ay linisan.
2. Nagluluto ako na ako ng ulam.
3. Ang aking takdang araling ay tapos na.
4. Si itay ay nagpunta sa doktor.
5. Ako ay kakain ng gulay.
6. Ako ay mag-aaral ng mabuti.
7 Si Andy ay pupunta sa Maynila.
8. Si Glen ay nagsimba.
9. Kami ay mamamasyalsa Baguio.
10. Si nanay ay maghahada ng litson.
b. Sugnay na di makapag-iisa - mayroon itong paksa at panaguri ngunit hindi buo ang diwa ng ipnahahayag.
Kailangan nito ng sugnay na makapag-iisa upang mabuo ang diwa.
1. upang di pamugaran ng lamok.
2. nang sila ay dumating.

3. kaya pwede na akong maglaro sa labas.

4. upang magpagamot.
5. upang maging malusog ang aking katawan.
6. upang ako ay makatapos ng pag-aaral
7.para makita ang akanyang ama.
8. samantalang kami manonoud ng sine.
9. habang ang tito ang bantay sa bahay namin
10.kung ako ay makakapagtapos ng aking pag-aaral.
Uri ng Pangngalan Ayon sa Kayarian
Panuto: Kung ang kayarian ng pangngalan ay maylapi, isulat ang salitangugat
sa patlang. Kung ang pangngalan ay walang panlapi, magsulat ng ekis
() sa patlang.
1. rehiyon
2. magsasaka
3. bulaklak
4. nakawan
5. kadiliman
6. palaisipan
7. himagsikan
8. teknolohiya
9. manunulat
10. pinggan
11. demokrasya
12. pataniman
13. unibersidad
14. diksiyonaryo
15. manggagawa
16. ginhawa
17. kabayanihan
18. pinagdaanan
19. populasyon
20. Kasinungalingan

Ang alamat ay isang uri ng kwentong bayan at panitikan na nagkukuwento tungkol sa mga pinagmulan ng mga bagay-bagay sa
daigdig. Karaniwang nagsasalaysay ang mga ito ng mga pangyayari hinggil sa tunay na mga tao at pook, at mayroong pinagbatayan sa
kasaysayan.
Ang pabula (Ingles fable, Kastila: fabula) ay isang uri ng kathang-isip na panitikan kung saan ang mga hayop o kaya mga bagay na
walang-buhay ang gumaganap na mga tauhan, katulad ng leon at daga, pagong at matsing, at lobo at kambing. May natatanging
kaisipang mahahango mula sa mga pabula, sapagkat nagbibigay ng mga moral na aral para sa mga batang mambabasa.
Ang epiko ay uri ng panitikan na tumatalakay sa mga kabayanihan at pakikipagtunggali ng isang tao o mga tao laban sa mga kaaway
na halos hindi mapaniwalaan dahil may mga tagpuang makababalaghan at di-kapani-paniwala. Kuwento ito ng kabayanihan na
punung-puno ng mga kagila-gilalas na mga pangyayari
Ang kuwentong-bayan o polklor ay mga salaysay hinggil sa mga likhang-isip na mga tauhan na kumakatawan sa mga uri ng
mamamayan, katulad ng matandang hari, isang marunong na lalaki, o kaya sa isang hangal na babae. Karaniwang kaugnay ang
kuwentong-bayan ng isang tiyak na pook o rehiyon ng isang bansa o lupain.
Parirala - pangkat ng mga salitang walang buong diwa
Pangungusap - Isang sambitla may patapos na himimig sa dulo. Ang patapos na himig na ito ang nagsasaad na naipahayag na ng
nagsasalita ang isang diwa o kaisipang nais niyang ipaabot sa kausap.
Sugnay - pangkat ng mga salita, may paksa at panaguri, maaring makapang-iis ito o hindi
Sugnay na makapag-iisa - ito ay maaaring tumayo bilang payak na pangungusap.
Sugnay na di makapag-iisa - mayroon itong paksa at panaguri ngunit hindi buo ang diwa ng ipnahahayag.
MGA PANGUNGUSAP NA WALANG PAKSA
1. Pangungusap na pasasalamat - nangangahulugang may pangyayaring
ginawa na at kailangan lamang pasalamatan.
Halimbawa:
a. Salamat.(po)
b. Maraming salamat.(po)
2. Pangungusap na patawag - tinatawag sa pangalan ang isang tao at
nauunawaan naman ng tinatawag na siya'y hinahanap
Halimbawa:
a. Allan!
b. Korina!
3. Pangungusap na pangkalikasan - nauukol ito sa mga pangyayaring may
kinalaman sa kalikasan
Halimbawa:
a. Umuulan na.
b. Lumilindol.
4. Pangungusap na pagbati - nangangahuluganng kaharap naang taong
binabati
Halimbawa:
a. Magandang Araw.
b. Maligayang pagbati sa iyo.
5. Pangungusap na pagpaalam - nangangahulugang dati nang kausap ang
pinagpaalaman ng aalis

Halimbawa:
a. Paalam na.(po)
b. Hanggang sa muli.(po)
6. Pangungusap na pamanahon - nagsasaad ng panahon.
Halimbawa:
a. Pasko na!
b. Bertdey mo na.
7. Pangungusap na panagot sa tanong - sumasagot ito sa tanong
Halimbawa:
a. Oo.
b. Hindi.
c. Baka.
8. Pangungusap na muling pagtatanong - nangangahulugang may nauna nang
pahayag na hindi lamang ganoong narinig o naunawaan kaya ipinapauulit.
Halimbawa:
a. Saan?
b. Ano?
c. Ha?
9. Pangungusap na pautos - nangangahulugang kaharap na ng nag-uutos ang
inuutusan.
Halimbawa:
a. Lakad na.
b. Sulong!
c. Halika.
10. Pangungusap na pakiusap - pangungusap na ginagamitan ng paki at maki.
Halimbawa:
a. Pakidala nito.
b. Makikiraan.(po)
11. Pangungusap na pasukdol - pangungusap na ginagamitan ng mga katagang
kay at napaka.
Halimbawa:
a. Kaybuti mo!
b. Napakatamis nito!
12. Pangungusap na padamdam - nagsasaad ng nadarama
Halimbawa:
a. Aray!
b. Ay!
13. Pangungusap na eksistensyal - gumagamit ito ng mga katagang may
mayroon at wala.
Halimbawa:
a. May pasok ngayon.
b. Walang tao riyan.
14. Pangungusap na temporal nagsasaad ito ng mga kalagayan o panahong panandalian, karaniwan na itong pang-abay na
pamanahon.
2 URI NG TEMPORAL
A. Oras, Araw, Petsa
Hal. Umaga na.
Bukas ay Lunes.
Ala singko pa lang ng hapon.
B. Panahon, Selebrasyon
Hal. Labor Day na bukas.
Magbabakasyon lang.
15. Pangungusap na Modal- gumagamit ng mga salitang gusto, nais pwede, maari, dapat o kailangan.
Halimbawa: Gusto kita.
Kailangan mo ba ko ?
16. Pangungusap na mga Ka-Pandiwa - nagsasaad ito ng katatapos na kilos o pangyayari. Malimit itong may kasunod na lang o
lamang.
Halimbawa: Kasasara ko lang.
Kabubukas ko lang.
17. Pangungusap na Ponomemal- tumutukoy sa mga pangungusap na tumatalakay sa mga kalagayan o pangyayari sa kalikasan o
kapaligiran.

2 URI NITO
A. Verbal-binuong pang uring pandiwa na maaaring may kasamang pang abay.
Halimbwa: Uulan marahil.
Bumaha kahapon.
B. Ajectival- Binubuo ng mga pang uri na maaring may kasama ring pang abay.
Halimbawa: Maginaw ngayon.
Maalinsangan.
18. Pangungusap na Sambitla - karaniwang binubuo ito ng isa o dalawang pantig na nagsasaad ng masidhing damdamin.
halimbawa:
a.) Sunog!
b.) Wow!
19. Pangungusap na Pahanga - nagpapahayag ito ng damdamin ng paghanga.
halimbawa:
a.) Ang ganda-ganda mo.
b.) Kay sipag mong bata.
Ang dalawang ayos ng pangungusap ay ang karaniwan o tuwid at di-karaniwan o baligtad na ayos.
1. Karaniwan o Tuwid na ayos ng pangungusap.
Ito ay ang ayos ng pangungusap na kadalasang ginagamit natin lalo na sa mga pasalitang Gawain.
Nauuna ang panaguri o ang bahagi nito sa simuno ng pangungusap.
Mga Halimbawa
Punung-puno ng ibat ibang damdamin / ang musika.
Nangangahulugang Orihinal Pilipino Music / ang OPM.
Isang patunay / ito / ng pagiging malikhain ng mga Filipino.
Ang Punung-puno ng ibat ibang damdamin, Nangangahulugang Orihinal Pilipino Music at isang patunay ay pawang mga panaguri.
At sila ay matatagpuan bago ang mga simuno ng pangungusap
2. Di-Karaniwan o Baligtad na ayos ng pangungusap
Ito ang ayos ng pangungusap na nauuna ang simuno sa panaguri ng pangungusap. Ang dalawang bahaging ito ay pinag-uugnay ng
panandang ay.
Sa mga sumusunod na halimbawa, mapapansin na ang mga simuno na ang nauuna kaysa sa mga panaguri.
Mga Halimbawa
Ang musika / ay punung-puno ng damdamin.
Ang OPM / ay nangangahulugang Original Pilipino Music.
Ito / ay isang patunay ng pagiging malikhain ng mga Filipino
Isulat ang tamang sagot kung KARANIWAN o DI KARANIWAN ang ayos ng pangungusap:
1)
2)
3)
4)
5)
6)
7)
8)
9)
10)

Unahin natin ang Salok- Ilokano.

Titingin lang muna tayo.
Sila ay masisipag.
Ang mga tinda nila ay matitibay.
Pupuntahan ko rin ang tindahang-Ilokano.
Matitingkad ng kulay ng mga kumot-Ilokano.
Tubong Ilocos ang mga bayani sa larawan.
Kasama sa Gomurza si Pedre Jose Burgos.
Sa digmaan nagpakita ng tapang si Gabriela Silang.
Ako ay nangangarap na makarating sa Ilocos.

LUBI-LUBI
Enero, Pebro, Marso, Abril, Mayo
Hunyo, Hulyo, Agosto, Setyembre
Oktubre, Nobyembre, Disyembre
Lubi-lubi
Kun dai si Abaniko
Patay na ining lawas ko
Lawas ko ay,ay, madidismayo
Kun dai si abaniko
Ang sampung pares ng dalagat binata ay gumagawa ng isang malakaing bilog. Sa gitna nng bilog ay may isang pareha.
Sumasayaw sila at pumapasok naman ang iba. Kapag tapos na ang pareha, kumukuha sila ng ibang pareha. Isinusuot nila sa bagong
pareha ang kanilang suot na sambalilo. Pupunta sa gitna ng bilog ang bagong pareha at sila naman ang sasayaw. Patuloy ang saywa
hanggang sa lahat ng pareha ay makapunta sa gitna. Mabilis ang sayaw at masigla ang lahat.
Masayahin pala ang mga Bikolano, ano? sabi ni Ema

Masasaya at masisipag sila, sagot ni Tina. Tingnan mo ang mga paninda nila. Yari sa Abaka ang mga tsinelas, bag,
lubid, sinturon, placemat, kulambo, at kurtina.
Alam mo kung anong ibig ko? ani Tina. Bibili ako ng matamis na pili.
Ako rin, sagot ni Ema.
Ang pangungusap ay maaaring PATUROL, PAUTOS, PATANONG, at PADAMDAM. Ayon naman sa kayarian, ang pangungusap ay
maaring PAYAK, TAMBALAN, o HUGNAYAN.
Ang PAYAK na pangungusap ay nakapag-iisa. Malayang sugnay ito na may simuno at panag-uri. Maaaring dalawa ang simuno o
panag-uri ngunit iisa pa ring ang diwa ng pangungusap. Payak pa rin ito.
Ang TAMBALANG pangungusap ay may dalawa o higit pang ideyang inilalahad. Ginagamitan ng mga pangatnig na at, ngunit, at o,
ang pag-uugnay sa dalwang payak na pangungusap.
*Ginagamit ang >at< kung magkasimpantay o magkasing-halaga ang mga ideya ng dalawang malayang sugnay.
Hal. Umaawit ang mga dalagat binata at sumasayaw sila ng Lubi-lubi.
*Ginagamit naman ang ngunit kung magkasalungat o di parihas ang ideya.
Hal. Mahilig sa pagsasaya ang mga Bikolano ngunit may panahon sin sila sa kanilang gawain.
*Ginagamit naman ang o kung may pagpipiliang alinman sa dalawang ideyang nakalahad.
Hal. Sasayaw ka ba o aawit ng Lubi-lubi?
Ang HUGNAYANG pangungusap ay binubuo ng sugnay na nakapag-iisa at isa o higit pang sugnay na di-nakapag-iisa. Ginagamit na
pang-ugnay ng mga sugnay ang mga pangatnig na kung, kapag, pag, nang, upang, dahil sa, sapagkat.
Hal. Magbabakasyon ako sa Baguio kung sasama ka.
Nagkasakit si Lola dahil nabasa ng ulan.
>Sabihin kung PAYAK, TAMBALAN, o HUGNAYAN ang sumusunod na mga pangungusap:
1.
2.
3.
4.
5.

Ang sampung pares ng dalagat binata ay gumagawa ng malaking bilog.

Sumasayaw sila at pumapalakpak naman ang iba kapag natapos na ang isang pangkat.
Isinusuot nila sa gitna ng bilog ang bagong pareha ang kanilang suot na sambalilo.
Pupunta sa gitna ng bilog ang bagong pareha at sila naman ang sasayaw.
Mabilis ang sayaw at masigla ang lahat.

Uri ng Pangngalan Ayon sa Konsepto

May dalawang uri ang mga pangngalan (noun) ayon sa konsepto: pangngalang
tahas (o pangngalang kongkreto) at pangngalang basal (o pangngalang dikongkreto).
Sa Ingles, ang tawag sa mga pangngalang tahas ay concrete nouns.
Ang tawag sa mga pangngalang basal ay abstract nouns.
Pangngalang Tahas o Kongkreto
Ang mga pangngalang tahas ay mga ngalan ng mga bagay na nakikita, naririnig,
nalalasahan, nahahawakan o nahihipo, o naaamoy. Kung nagagamit natin ang isa
sa ating limang pandama (five senses) sa bagay na itinutukoy ng pangngalan, ang
pangngalan ay tahas o kongkreto. Ang limang pandama ay paningin (sense of
sight), pandinig (sense of hearing), pang-amoy (sense of smell), panlasa (sense of
taste), at pansalat (sense of touch).
Upang malaman kung ang isang pangngalan ay tahas, maaaring sagutan mo ang
mga sumusunod na tanong tungkol sa bagay na itinutukoy ng pangngalan:
Makikita mo ba ito? Maririnig mo ba ito? Maaamoy mo ba ito?
Malalasahan mo ba ito? Mahahawakan mo ba ito?
Kapag ang sagot mo sa isa sa mga tanong na ito OO, malamang ay ito ay
pangngalang tahas. Kapag ang sagot mo sa lahat ng tanong ay HINDI, ang
pangngalan ay pangngalang basal.
Maaari mo rin itanong ito: Ito ba ay matter? Ang matter ay anumang bagay na
may mass at sumasakop ng espasyo (anything that has mass and occupies space).
Kung ang bagay ay matter, ang pangngalan para dito ay pangngalang tahas. Ang
mga pangngalan na tumutukoy sa mga bagay na solid, liquid, o gas ay
pangngalang tahas.
Halimbawa, ang hangin (air) na ating nilalanghap (inhale). Ang hangin ay
kadalasan hindi natin nakikita, naririnig, naaamoy, nalalasahan, o nararamdaman
(maliban kung malakas ang ihip nito), ngunit ito ay matter. Ang hangin ay
pangngalang tahas.
May mga bagay, tulad ng mga mikrobiyo, na napakaliit na hindi natin ito makikita
kung gagamitin natin ang ating mga mata lamang, ngunit ito ay matter rin at
maaaring makita kung gagamit tayo ng malakas na mikroskopyo (microscope).
Ang mga pangngalan para sa mga ito ay pangngalang tahas din.
Pangngalang Basal o Di-kongkreto

Ang mga pangngalang basal o di-kongkreto ay tumutukoy sa mga bagay na

walang pisikal na katangian at hindi natin nagagamit ang alinman sa ating limang
pandama para sa mga ito. Ito ang kabaligtaran o kasalungat ng pangngalang
tahas. Kahit hindi natin ito nararanasan gamit ang ating mga pandama,
naaapektuhan pa rin tayo ng mga ito.
Sinasabing ang mga pangngalang basal ay tumutukoy sa mga bagay na nadarama
ng damdamin (felt emotionally), naiisip (thought of), natututuhan (learned),
nauunawaan (understood), napaniniwalaan (believed), nagugunita (remembered), o
napapangarap (dreamt of).
Ang mga pangngalang basal ay maaaring tumutukoy sa anuman sa mga
sumusunod:
Mga ideya o konsepto (ideas or concepts): kalayaan, katarungan, bilang,
panahon, dangal, kultura, prinsipyo
Mga damdamin (feelings or emotions): galit, galak, simpatiya, takot
Mga proseso (processes): paglaki, halalan, kaunlaran, edukasyon,
komunikasyon
Mga kilos (actions): pagkukunwari, pag-aalaga, pag-aaral, pag-akyat,
paglangoy, pagtatago
Mga karanasan (experiences): paghihirap, paglalakbay, pagtatrabaho
Mga katangian (qualities): kagandahan, kabutihan, katatagan, kakayahan,
bigat, haba
Mga yugto o bahagi ng buhay (stages of life): pagbubuntis, panganganak,
pagkabata, kamatayan
Pia Noche 3 samutsamot.com
Mga pangyayari (events): digmaan, kaarawan, bakasyon, pagdiriwang,
binyag, sakuna, Pasko, pagtatapos
Mga paniniwala (beliefs): animismo, relihiyon, Katolisismo, Kristiyanismo
Lagay ng loob (states of mind): kalungkutan, katahimikan, kabiguan,
pagkabigla
Lagay/kalagayan o kondisyon (states of being or condition): kanser,
kapayapaan, karukhaan, kasaganaan, kaligtasan, pagkakaibigan,
kaginhawaan
Mga larangan ng pag-aaral (fields of study): matematika, biyolohiya,
kemistri, anatomiya, astrolohiya
Lahat ng pangngalan na tumutukoy sa panahon (time), paglipas ng panahon
(periods of time), o kapanahunan (season) ay itinuturing mga pangngalang basal.
Ang mga sumusunod ay mga halimbawa ng mga pangngalanag basal na may
kaugnayan sa panahon:
Paglipas ng panahon: segundo (second), minuto (minute), oras (hour), araw
(day), linggo (week), buwan (month), taon (year), dekada (decade), milenyo
(millennium), atbp.
Kapanahunan (season): tagsibol (spring) tag-araw/tag-init (summer),
taglagas (autumn/fall), taglamig/tagginaw (cold season/winter), tag-ulan
(rainy season), anihan (harvest season), tagtanim (planting season)
Ang mga pangngalan na tumutukoy sa mga instrumento na ginagamit para isukat
ang paglipas ng panahon o pagsabi ng oras tulad ng orasan (clock), relo/relos
(wristwatch), segundometro (stopwatch), at iba pa, ay mga pangngalang tahas.
May mga pangngalan din na maaaring gamitin bilang pangngalang tahas o basal.
Upang malaman kung ang pangngalan ay tahas o basal, dapat tingnan ang
konteksto (context) ng paggamit nito. Halimbawa, tingnan ang paggamit ng
pangngalang init (warmth/hotness) sa mga susunod na pangungusap:
(A) Hindi niya natiis ang init ng panahon kaya binuksan niya ang aircon.
(B) Palipasin mo muna ang init ng ulo mo bago ka mag-desisyon.
Pia Noche 4 samutsamot.com
Sa pangungusap (A), ang pangngalan na init ay tumutukoy sa bagay na, bagaman
hindi nakikita, ay nararamdaman ng pandamang pansalat (sense of touch). Ang
salitang init sa pangungusap (A) ay pangngalang tahas.
Sa pangungusap (B), ang pangngalan na init ay tumutukoy sa bagay na hindi
kongkreto. Ang init ng ulo ay tumutukoy sa paggiging magagalitin (shorttempered
or irritable), isang katangian ng tao. Ang salitang init sa pangungusap
(B) ay pangngalang basal.
Tingnan ang paggamit ng pangngalang puso (heart) sa mga susunod na

pangungusap:
(A) Bumilis ang pintig ng puso ni Juan nang makita niya si Maria.
(B) Ayaw ko siyang kausapin dahil sinaktan niya ang aking puso.
Sa pangungusap (A), ang pangngalan na puso ay tumutukoy sa organo (organ) ng
katawan. Ito ay isang bagay na may mga katangiang pisikal. Ang salitang puso sa
pangungusap (A) ay pangngalang tahas.
Sa pangungusap (B), ang pangngalan na puso ay tumutukoy sa damdamin ng tao.
Ang ibig sabihin ng sinaktan niya ang aking puso sa Ingles ay he/she broke my
heart. Hindi ito tumutukoy sa aktuwal na pagkasira ng puso ngunit sa pagsakit sa
damdamin ng nagsasalita.
May mga pangngalan na tumutukoy sa mga pangyayari tulad ng Pasko (Christmas)
at digmaan (war) na maaaring isipin ng iba na mga pangngalang tahas dahil
nakikita at naririnig nila ang mga ito.
Tuwing Pasko, makikita natin ang mga parol, mga Christmas tree, ibat ibang
dekorasyon, mga regalo, mga kamag-anak at kaibigan natin, at iba pa. Maririnig
natin ang mga awiting Pasko sa radyo at ang tunog ng kampana ng simbahan
tuwing simbang-gabi. Maaamoy natin ang sari-saring pagkain na ibinibenta sa
bangketa o inihahanda sa mga tahanan para sa Noche Buena.
Ang mga salitang parol, dekorasyon, regalo, kamag-anak, kaibigan, radyo,
kampana, simbahan, pagkain, bangketa, at tahanan ay mga pangngalang tahas.
Ang salitang Pasko ay tumutukoy sa isang pagdiriwang o panahon na
ipinagdiriwang ng maraming tao. Wala itong pisikal na katangian.
Ang Panghalip ay salitang ginagamit panghalili o pamalit sa pangngalan.
MGA URI NG PANGHALIP
PANGHALIP PANAO ay salitang ginamit panghalili o pamalit sa ngalan ng tao o mga tao.
Halimbawa:
ako, ikaw, sayo, atin, amin, kita, siya, kata, kayo, tayo, sila, kami.
Tatlong Panauhan ng Panao
1. Nagsasalita - Ito ay mga panghalip na tumutukoy sa taong nagsasalaysay. Tinatawag din itong unang panauhan.
Halimbawa: ako, tayo at kami.
2. Kausap - Ito ay mga panghalip na nauukol sa taong kinakausap. Tinatawag din itong ikalawang panauhan.
Halimbawa: ikaw, ka, kayo.
3. Pinag-uusapan - Ito ay mga panghalip na nauukol sa tanong pinag-uusapan. Tinatawag din itong ikatlong panauhan.
Kailanan ng Panghalip na Panao
1. Isahan - Ito ay panghalip na ginagamit at nauukol sa isang tao lamang.
Halimbawa:
Ako ay Filipino.
Ikaw ay may karapatan at tungkulin sa bayan
Siya rin ay marunong sumunod sa batas.
Nararapat ka bang bigyan ng gantimpala?
2. Dalawahan - Ito ay panghalip na ginagamit at nauukol sa dalawang tao, ang nagsasalita at ang kausap.
Halimbawa:
Pinapatawad na kita.
Kata ang magdala ng mga paninda ni Nanay.
3. Maramihan - Ito ay panghalip na ginagamit at nauukol sa maraming tao o higit sa dalawang tao.
Halimbawa:
Tayo ay maligo sa dagat.
Kami ay sasama sa pangunguha ni Tatay ng mga buko.
Sila lamang ang magbabakasyon sa probinsiya.
PANGHALIP NA PAMATLIG ay mga salitang ginagamit sa pagtuturo ng isang tao, hayop, bagay, lunan o pangyayari.
Tatlong Kalagayan ng mga Uri ng Panghalip Pamatlig
Malapit sa nagsasalita:
ito, ire, yari, nito, nire, niyari, ganito, ganire, gayari, dito, dine, ayto, ere, heto.
Malapit sa kausap:
iyan, niyan, ganyan, diyan, hayan, aya
Malapit sa pinag-uusapan:
iyan, niyon, ganoon, gayon, doon, hayun, ayun
PANGHALIP PANANONG ay mga salitang kumakatawan sa ngalan ng tao o bagay. Ito ay karaniwang ginagamit na kaganapang
pansimumo at hindi simuno.
Ano ang nais mo?

Sino ang dapat managot sa aksidenteng naganap?

Kaninong anak ang nagkamit ng Unang Karangalan?
Sino - sa tao?
Kanino at nino - taong nag-aari ng panghalip
Ano at atin - sa mga bagay
Bakit - sa dahilan
Paano - sa pamaraan ng pagkakagawa ng bagay
Kailan - sa panahon o oras
Saan at nasaan - sa lugar.
PANGHALIP NA PANAKLAW ay mga salitang may sinasakop na kaisahan, dami o kalahatan ng mga panghalip na ito.
Kaisahan: isa, isa pa, iba, balana
Dami o Kalahatan: lahat, tanaw, madla, pawa
Galing sa ibang Panghalip: anuman, sinuman, alinman, kailanman, saanman, gaanuman, magkanuman, kuwan at ano.