Entomfauna umskih ekosistema

tetoine plodova, sjemena i

mladih biljaka (sadnica)
Gryllotalpa vulgaris L. - Rovac, mrmak

Voli rahla, svjea zemljita, a ne glinovita. Roji se krajem maja i tokom juna.
Poslije parenja enka kopa upljinu za leglo na dubini 10-20 cm, a nekad i do 1 m. Nakon tri
sedmice izlegu se mladi, 4 mm, beskrilni, sve do drugog presvlaenja su pod nadzorom majke.
Poslije drugog presvlaenja, osamostaljuju se , kopaju svoje hodnike i na jesen se zavlae dublje
u zemlju. U martu se penju visoije, gdje pravi glavnu tetu. Do juna, presvue se jo dva puta..

Rovac ima jednogodinju generaciju, a prezimljava u stadiju larve.

Mjere suzbijanja su:

Mehanike (ubijanje pojedinanih u doba parenja, unitavanje gnijezda u junu poslije

parenja, ulijevanje ulja sa vodom u hodnike, stajsko ubre u toku zime.)
Hemijske (cink fosfid, Basif ili koje arsenino sredstvo - smjea, pare sumpor ugljenika
- injektovanje.)

Melolontha vulgaris / Melolontha hippocastani F. - Gundelj, majska buba,

hrut.

Obje vrste su vrlo sline po izgledu i veliini. Razlikuju se po zavretku trbuha pygidiumu. Kod
M. vulgaris on je gotovo iste irine od korijena do vrha. Kod M. hippocastani pri korijenu se
naglo suava i zavrava jednim proirenjem u obliku dugmeta

Obje vrste su tetne i kao larva i kao imago posebno u tzv. gundeljevim godinama. Larva
priinjava tete na korijenu, a imago je defolijator.

Roje se u proljee, M. vulgaris neto ranije M. hippocastani. Rojenje traje mjesec dana enka u
zemlji polae jaja u gomilice. Poslije 4 - 6 sedmica iz poloenih jaja se javlja larva. Ostaju na
mjestu leenja hranei se humusom i sitnim korijenjem. U augustu se ukopavavaju u zemlju gdje
grade lutkinu kolijevku.
Generacija traje 3 4 godine. Prezimljava u stadiju imaga, prve godine u lutkinoj kolijevci.

Mjere borbe: U umi je to zatvaranje sklopa. U rasdanicima pokrivanjem lijeha pruem ili
posipanjem kreom. Bioloke mjere su zatita prirodnih neprijatelja. Mehanike: iskopavanje
larvi, u rasadnicima mamac za hvatanje zelena salata. Skupljanje imaga daje najbolji rezultat,
pogotovo ujutro dok je jo ukoen od jutarnje hladnoe

Rod Balaninus
Razvijaju se u sjemenu mnogih vrsta, nose naziv ici:

Balaninus glandium
Balaninus nucum
Balaninus elaphus

Roje se maja - jula. enka surlicom izgriza rupe u nedozrelom plodu i polae po jedno jaje larve
se hrane sadrajem ploda. Larva prezimi u zemlji nakon to izae iz ploda. Jednogodinja
generacija. Suzbijanje je blagovremenim sakupljanjem plodova,uvanje odabranog sjemena i
tretitranje.

tetni insekti na bukvi

Bukov krasnik - Agrilus viridis L.

Bukov krasnik je sekundarni tetnik ali moe napasti i potpuno zdrava stabla ako su klimatski
uslovi pogodovali njegovom razvoju.
Rojenje se deava u junu julu. Imaga su aktivna u podnevnim asovima kada se vrlo brzo kreu
i lete.
Za polaganje obino bira mjesta oko mehanikih povreda kore, a jo ee na mjestima upale kore
koja nastaje uslijed jake insolacije. Ispiljene larve se odmah ubuuju pod koru i grade nepravilne
zmijolike hodnike sa vrsto sabijenom crvotoinom. Hodnici se pri jaem napadu esto
isprepliu.
Generacija je dvogodinja. Prezimljava larva/lutka (?)1

Bukvina muha ikarica - Mikiola fagi

Poznata vrsta insekta koja na listu bukve stvara jajolike, zailjene, vrste, oko 8 mm duge gale
koje su najprije zelene, a kasnije pocrvene, dok pred opadanje lista poprime smeu boju. U
unutranjem dijelu gale se nalazi po jedna crvenkasto - bijela larva.
Ima jednogodinju generaciju. Prezimljava u stadiju odrasle larve u galama opalim zajedno sa
liem. U aprilu se roje imaga i odmah po kopulaciji enke polau jaja u pupoljke bukve.

1 Ne jasno definisano u knjizi umarska entomologija Lj. Mihajlovi.

Bukova skoipipa - Rhynchaenus fagi L.

Bukova skoipipa esta je u naim umama i tete koje naini u proljee na bukvinom listu
nalikuju, gledano iz daljine, na tete od kasnih proljetnjih mrazova.
Imaga se javljaju u proljee, poetkom aprila. Pred kraj razvia, larva unutar mine gradi njean
kokon u kojem hrizalidira (liza razlaganje elija larve i histogeneza u naredni stadij).
Prezimljavaju u stadiju imaga. Generacija je jednogodinja.

Bukova lisna u - Phyllaphis fagi L.

Iz zimskih jaja izlijeu se ui koje se smjetaju s donje strane lista, a zatim se obilno prekriju
bijelim voskom te izluuju mednu rosu. Zna poiniti stanovite tete na liu koje pouti, a biva i
podlono napadu drugih tetnika , najee gljiva aavica.
Bionomija: Nakon to jaja prezime, u proljee se pile larve, koje do kraja maja viviparno
osnivaju prvu virgines generaciju, zatim se tokom ljeta, do sredina augusta osniva jo nekoliko
takvih generacija. U septembru se javljaju sexuparae enke koje krajem septembra i poetkom
oktobra formiraju sexualis generaciju. Potom, oploene enke polau jaja u ljuspice zimskih
pupoljaka ili pukotina grana kore, gdje i prezimljuju do proljea. Dakle, bukova lisna u ima
veoma kompleksan ciklus razvia, te se moe rei da se razmnoava nepravilnom ciklinom
partenogenezom.

Bukvin potkornjak - Taphrorychus bicolor Hrbst.

Bukvin potkornjak ima vodeu ulogu u skupini sekundarnih ksilofaga koji se javljaju na bukvi i
pridonose njenom suenju.
Hodniki sistem je nepravilno razgranat, duguljast, nejasno zvjezdast u poetku zaraze, kasnije
se hodnici esto meusobno ispresijecaju, to oteava determinaciju tetnika.
Ima dvostruku jednogodinju generaciju, prva se roji u martu a druga u maju i junu.

Bukov drvenar ljestviar - Xyloterus domesticus L.

Jednogodinja generacija, prezimljava u stadiju imaga, roji se rano u proljee.

Pravi specifine tzv. ljestviaste hodnike po kojima je i dobio ime ljestviar. Spada u tehnike
tetoine.
Mjere borbe: U upotrebi su klopke sa agregacionim feromonima. Takoer se koriste i razliita
hemijska sredstva. Klopke treba upotrebljavati u dva navrata, u proljee pred ekloziju imaga koja
su prezimjela i krajem juna - za hvatanje imaga nove generacije.

Bukov mrazovac - Operophtera fagata Hb.

Roji se od druge dekade novembra do poetka decembra, prije nego to ostale vrste mrazovca
dostignu maksimum rojenja. Jednogodinja generacija.
Stadij gusjenice (larva) je taj koji pravi tetu na listovima, gusjenice izlaze iz jaja u proljee kada
pone otvaranje pupova.

Bukov prelac - Dasychira pudibunda L.

Generacija je jednogodinja, roje se krajem maja, enke polau jaja u leglu (na kori stabla).
Gusjenice se pile sredinom juna, poetkom oktobra gusjenice silaze sa stabla i prave slab kokon.
Prezime u stadiju lutke sve do kraja maja, kada se roje.

Spada u grupu kasnih defolijatora jer poinje sa brstom u kasno ljeto i jesen. U poetku gusjenice
skeletiraju list sa nalija, a kasnije ga izgrizaju, ostavljajui samo nervaturu lista, dok u
prenamnoenju nastaje globrst.

tetni insekti na hrastu

Cerambyx cerdo L. - Velika hrastova striibuba

Poslije polaganja jaja, dvije do tri sedmice nakon toga pile se larve, koje se ubuuju izmeu kore
i bjeljike, gdje prave nepravilne hodnike ispunjene crvotoinom. U hodniku prezimi i drugi put
kao larva, u proljee nastavlja s razviem i prodire dublje esto do sri. U septembru larva je
potpuno odrasla i gradi kukast hodnik.
Razvoj generacije traje 3 godine (4 kalendarske).

Tortrix viridana L. - Zeleni hrastov savija

Gusjenice su oligofagne i hrane se iskljuivo liem vrsta iz roda Quercus. Leptiri se roje od
kraja aprila, tokom maja od poetka juna.
Poto je najvei broj jaja poloen u vrhovima kronji tu i poinju brst. Ogoljavanje vrhova
kronji je jasno uoljivo i siguran je znak da je u pitanju gradacija zelenog hrastovog savijaa.
Redovno se dogaa da poslije defolijacije hrastova stabla ponovo olistaju, ali to novo lie
tokom ljeta i jeseni jako naseljava gljiva hrastova pepelnica.

Lymantria dispar L. Gubar

Kod gubara je jako izraen polni dimorfizam, po emu je vrsta i dobila ime dispar. Gusjenice
tokom razvoja mijenjaju boju i are. Mujaci se presvlae 4 puta, a enke 5 puta.
Gubar ima jednogodinju generaciju. Leptiri se roje krajem juna i tokom cijelog jula.
Gubar samo prividno prezimljava u stadijumu jajeta, jer se u jajetu nalazi mlada gusjenica, kao
kifla savijena u jajnoj ljusci. Pojava mladih gusjenica u proljee zavisi od spoljnih vremenskih
uslova.

Gubar je tetan u stadijumu gusjenice, koje se hrane asimilacionim i reproduktivnim organima

gotovo svih vrsta umskog drvea izuzev jasena.
Gubar je tipina fizioloka tetoina. Golobrst od njegovih gusjenica izaziva snaan fizioloki
stres za biljku, koja mora da u istoj vegetacionoj godini formira novo lie. Usljed toga stablo
fizioloki slabi, to se odraava na poveanu opasnost da bude napadnuto od sekundarnih tetnih
faktora.

Thaumatopoea processionea L. - Hrastov etnik

Leglo je po boji slino kori hrasta te se teko uoava. Gusjenice prelaze u stadij lutke unutar
gusjenini gnijezda.
Hrastov etnik je izrazita tetoina autohtonih hrastova. Najradije napada stare hrastove ume, a
kada se prenamnoi prelazi na mlae. Moe stupiti u samostalne gradacije, ali kod nas se to ne
deava, ve se javlja s gubarom. Prisustvo hrastovog etnika u umi lako se poznaje po lako
uoljivim gusjeninim gnijezdima i pauinastim tragovima kojima su se kretale gusjenice.

Mali mrazovac - Operophtera brumata L.

Specifinost mrazovaca je to se leptiri roje kada ponu prvi jesenji mrazevi, a rojenje se protee
tokom cijele jeseni i dijela zime. (Vai za sve mrazovce)
Polni dimorfizam je jako izraen. enka ima rudimentirana stranja krila, a gotovo je upola
manja od mujaka. (Vai za sve mrazovce)
Od mehanikih mjera, moe se primijeniti metod postavljanja lovnih pojaseva, koji ima dugo
primjenu u naem umarstvu. Ljepljivi pojas oko stabla spreava enke (koje se penju na stablo,
budui da nemaju krila) da u kronji stabla poloe jaja.
Jedina grupa hemijskih insekticida, koja ima opravdanja za primjenu u umarstvu
(aviotretiranjem) su sredstva na bazi diflubenzurona.
Od biolokih, mogue je tretiranje napadnutih sastojina iz aviona preparatima na bazi bakterije
Bacillus thuringiensis var. kurstaki. (Vai za sve mrazovce)

Veliki mrazovac - Hibernia defoliaria L.

esto se veliki mrazovac javlja u prenamnoenju, kada izaziva golobrste na velikim prostorima.
U gradacije stupa samostalno ili sa drugim ranim defolijatorima, najee sa drugim
zemljomjerkama i savijaima.
U naim bioklimatskim uslovima leptiri se roje od kraja novembra do poetka januara. U
ranim popodnevnim satima u umi se mogu zapaziti enke, koje izlaze iz svojih dnevnih
sklonita i kreu se uz stablo ka kronjama.
Jaja prezimljavaju, a u proljee, poetkom aprila pile se mlade gusjenice. (Vai za sve mrazovce)

tetni insekti na pitomom kestenu

Scolytus intricatus - hrastov bjelikar

Tipina sekundarna tetoina. Ima dvostruku generaciju. Roji se u maju, a drugi put u
septembru.

Curculio elephas kestenova pipa

Razvie larve traje 35 - 40 dana. enke svojom surlicom izgrizaju duboke rupice u nedozrelim
plodovima kestena u koje polau po jedno jaje. Izlegle larve hrane se sadrajem ploda, koji
pretvaraju u crnomrki izmet. Na napadnutim plodovima spolja ne mogu se vidjeti nikakvi tragovi
napada, jer se nainjena rupica brzo zatvara. Napadnuti plodovi ranije otpadaju. Odrasla larva
progrize okruglu rupicu promjera 4 -5 mm na strani ploda koja lei do zemlje, zavlai se u
zemlju na dubinu 10 do 70 cm, gdje prezimljava u komorici od zemlje ili kokonu koji larva
isprede pred samu hrizalidaciju. U stadijum lutke pree tek narednog ljeta (druga polovina
augusta) iz kojeg se javlja imago, neposredno pred rojenje (poetak septembra).

Malacosoma neustria - kukaviji suznik

Leptiri se roje u maju, obino odmah iza zlatokraja, a neto prije pojave gubara. enka nakon
oplodnje odlae jaja na tankim granama, njih oko 250. Jaja prezime, gusjenice izlaze u proljee,
obino u aprilu. Gusjenica u poetku pravi male rupe na liu, a zatim izjeda list s ruba pa sve do
srednje ile. Kod masovne pojave izaziva golobrst. Prederavanje obino traje do konca maja, a
zatim se gusjenica ahuri na listu ili izmeu granica u posebnom bijelom zapretku.

Cydia splendana Kestenov savija

Glavno rojenje kod nas pada u prvoj polovini augusta. Odmah nakon kopulacije, koja se deava
u kronjama stabala, enke poinju sa polaganjem jaja. enke od augusta do oktobra polau jaja
na gornju povrinu listova. Iz jaja se u oktobru pile mlade gusjenice, koje se zavlae u listove,
nedozrele plodove kestena i u pupoljke.
U stadijum lutke prelaze naredne godine krajem jula, obino u zemlji, rjee u liu, granama i
drugim mjestima. Stadijum lutke traje 2 - 3 sedmice.