Professional Documents
Culture Documents
Vepra Rexhail Ramadani 20 Xi 2015
Vepra Rexhail Ramadani 20 Xi 2015
E VRTETA E QYTETRIMIT
EVROPIAN DHE KRIZA
GLOBALE
IDET, HISTORIA DHE SFIDAT
2013
1
E VRTETA E QYTETRIMIT
EVROPIAN DHE KRIZA GLOBALE
Autor :Dr. Rexhail RAMADANI
Recensent:
Prof Dr.Myqereme RUSI
Angelika Moder MD, PHD
Dr. sci.Vlladimir NIKOLlOV
Kryeredaktor : Selajdin SHABANI
Lektor : Selajdin SHABANI
Redaktor teknik: Armend Destani
Realizimi kompjuterik: Arben Aliji
Ballina:Nakie Ramani
Botues: Xhelal Beqiri
Boton :SOLARIS PRINT- SHKUP
ISBN:
Rexhail Ramadani:
+389(0) 70 422 378
ramadani_dr@hotmail.com,
tel
Fridrih Nie
"Miqt e mi, na takoi q t rinj nj fat i ashpr.
Kemi vuajtur nga rinia jon, si
nga
nj
smundje e rnd. Kjo ishte pasoj e kohs n t
ciln lindm, koh e dekadencs s madhe t
brendshme, e dekompozimit, q me gjith
6
Platoni
G.W. Lajbnici
Shoqria m perfekte sht ajo q qllimi i s
cils sht lumturia supreme dhe universale"
Fridrih Shileri
Arti duhet ti sherbej ngritjes morale t njeriut,
ndjenjat duhet i nnshtrohen arsyes
10
Nikoll Kuza
11
LAO TZU
12
13
14
15
Honor de Balzak
Honore De Balzaku
16
Franklin D. Roosevelt
18
Maksim Gorki
Mua nuk m intereson se cila kukull sht n
fron pr t udhhequr perandorin Britanike. Ai
q kontrollon ofertn e paras s Britanis
kontrollon edhe perandorin Britanike dhe un e
kontrolloj ofertn e paras n Britani.
Natan Rotshildi
19
Epikuri
"Lrini njerzit t mendojn se ata qeverisin dhe
ata do t qeverisen
20
William Pen
Menuria e vrtet shte t dish se sdi asgj
Isha vrtet shum i sinqert pr t qen
Sokrati
21
Viktor Hygo
Vikto
Viktor Hygo
23
Albert Ajnshtajni
Urtsia nuk sht produkt i shkollimit por i
prpjekjes s gjat pr ta fituar ate
24
Albert Ajnshtajni
Moses Mendelssohn
26
G.F Hegel
I dua m tepr ndrrat e s ardhmes se
historit e s kaluars
Thomas Jefferson
Edhe nse je nj pakic e prber nga nj njeri i
vetm e vrteta sht e vrtet
27
Gandi
Natyrisht, askush n kohrat moderne nuk beson
n teorin e komplotit mbi historin, prve atyre
q pr shum vite e kan studiuar kt shtje
Gary Allen
Nuk ju bn hero dnimi q merr, por kauza pr
t ciln lufton
28
Shn Augustini
29
Fjodor Dostojevski
Bizmarku, Bekonsfildi, Republika Franceze,
Gambeta t gjitha kto si fuqi nuk jan asgj
prve se mirazh. Jan hebrenjt q me bankat e
tyre
sundojn
Evropn.
Hebrenjt(familja
Rotshild) * do t vendosin veto dhe Bizmarku do
t bjer sikurse bari kur pritet me kos.
Hebrenjt me bankat e tyre jan mjeshtrit e
edukimit, civilizimit dhe socializmit, para se
gjithash hebrenjt do t jerrin krishterimin n
rrugn e saj t shkatrrimit t civilizimit dhe kur
t mbes anarkia, hebrenjt do t vendosin veten
sipr
gjithkas.
Gjersa
propagandojn
socializmin ndr t gjithkombet, hebrenjt do t
mbesin t bashkuar n mes veti dhe kur pasuria e
30
Leo Tolstoy
Studioni t kaluarn q ta ndrioni t ardhmen
Lavdia nuk sht n rnien ton, por n ngritjen
ton sa her q kemi rn
31
Konfuie
Pes armiqt e paqs jetojn me ne - koprracia,
ambicja, zilia, zemrimi, dhe krenaria; nse do ti
kishim dbuar, ne do t jetonim sigurisht n paqe
t prhershme.
Franesko Petrarka
Natyra sht arti i zotit
32
Dante ALigheri
"Njeriu s'bhet i mir dhe i msuar nse lexon
shum, por nse lexon shum e shpesh gjra t
mira".
33
Frederiku i Madh
Ato qjapin lirit thelbsore pr pak siguri nuk
meritojn as lirin dhe as sigurin
Benjamin Franklini
34
Platoni
35
nga
kur
38
39
NJ HYRJE E SHKURTR
40
47
Fridrih Schiller
N Universitetin e Jens n gusht t vitit 1789
Fridrih Schiller shpjegoi n nj ese: Dy format e
qeverisjes-forma e qeverisjes oligarkike dhe
forma e qeverisjes republikane, forma q kan
ekzistuar q n Greqin e lasht. Forma
oligarkike e qeverisjes lidhej me ligjet e Likurgut
t Sparts rreth vitit 800 p.e.s., duke e reduktuar
njeriun ne kafsh dhe duke mohuar kreativitetin
48
Platoni
49
Nikoll Kuza
G.F Hegel
G. F Hegeli n suksesin e Napoleon Bonaparts n betejn e JenesAuerstadt u b nj entuziast romantik i Napoleon Bonaparts dhe bri
nj teori mbi shtetin dhe historin t bazuar mbi admirimin q kishte
pr Napoleon Bonapartn (Perandorin Cezarian). Ai pr Napoleonin
pat shkruar: E kam par perandorin, shpirtin e bots. sht nj
ndjenj e mrekullueshme t shikosh nj njeri, i prqendruar ktu, n
nj pik, i ulur n kalin e tij, q zgjerohet mbi botn dhe e mbizotron
at. Pr Hegelin kontradiktat q nxisin zhvillimet historike ndodhin
n nivel t vetdijes njerzore, m sakt n nivel t ideve. T gjitha
sjelljet njerzore n botn materiale varen nga gjendja e vetdijes.
Vetdija nuk sht pasoja, por sht shkaku. Ajo zhvillohet n mnyr
autonome nga materialja dhe prej evoluimit t saj varet dhe zhvillimi i
historis. N momentin kur dy kundrthniet ekstreme futen n nj
konflikt prej nga rrjedh uniteti i dy t kundrtave paraqet rendin. Edhe
n historin e njerzimit historia kulmon n nj moment dhe ky
moment pr Hegelin ishte beteja e Jens kur Napoleoni mundi
Prusin m 1806. N shtetin e Hegelit erdhi ideja e eskatologjis ose e
fundit t historis.
* http://psychesingularity.wordpress.com/2011/05/30/the-poverty-oflibertarianism/
53
Francis Fukuyama
Fundi Hegelian i historis duhet t perfshij ligjin hyjnor n rendin
shoqror dhe institucionet republikane q mbrojn kt ligj dhe
legjitimojn t mirn e prgjithshme. Kjo arritje do mbshtetje tek
parimet e t vrtetave metafizike , q e pranojn nj realitet unik dhe
drejtsin hyjnore. Pranimi i ktij realiteti do t shpiej njerzimin te
rruga hyjnore q sht harmonia e amshuar ku njeriu do t gjej
lumturin. Politikisht kjo harmoni mund t ket formn e demokracis
republikane ku e mira e prgjithshme me kushtetut detyron do
udhheqs q t jet i devotshm dhe t punoj pr t mirn e
prgjithshme dhe garantimin e t drejtave qe ia dha Zoti njeriut
lirin, barazin dhe t drejtn pr t qen i lumtur.E kundrta sht
filozofia e individualizmit qe promovon vesin si t dobishm dhe qe
kontribuon ne zhvillimin e imoralitetit, bindjet e gabuara, injoranc,
mashtrim q politikisht manifestohen n ideologjit individualiste,
liberale e hedoniste dhe demokracin e turmave.Mbi shtratin e tille
lindin perandorit qofshin financiare t padukshme dhe administrative
t dukshme t cilat e trajtojn njeriun si t lindur skllav nga natyra
ose zoon politikon, ide q e mbronte filozofi antik Aristoteli.
Derivate t ksaj ideologjie jane edhe pragmatizmi, egzistencializmi,
iluminizmi, empirizmi t cilat bazohen n konkluzione
shqisore,racionalo-deduktive dhe arbitrare.Lumturia ka mim. Sa m
afr arrijm tek drejtsia hyjnore, njeriu do t arrij te harmonia e
brendshme dhe njerzimi te harmonia e jashtme, ndrsa sa m larg
largohen ato, nga kjo drejtesi hyjnore do t arrijm tek epoka e errt, e
54
57
krijuese dhe prmes saj njeh ligjet universale t natyrs q jan ligjet
hyjnore dhe eternale mbi t cilat ligje funksionon universi mbi kt
parim sht themeluar edhe sistemi ekonomik amerikan, model q i
mundson mbijetes ekonomike njerzimit sepsefal aftsive krijuese
t mendjes rritet potenciali prodhues krahas rritjes s numrit t
popullsis, prkundr sistemit q adhuron dashurin ndaj paras dhe
posedimit si dhe kamats q rreptsisht e ndalojn librat e shenjt q
on njerzimin drejt skllavrimit ashtu si po ndodh sot, udhheqsve
te korruptuar q joshen pas knaqsive t momentit dhe nuk njohin
prgjegjsit qe kan para drejtsis hyjnore. Kaosi do t jet fundi i
historis nse njerzimi nuk ndrgjegjsohet pr paditurin e vet, nuk
ndrgjegjsohet se ajo qe shohim nuk sht reale dhe nuk fillon
procesi i majeutiks q prgatit permes te menduarit dialektik pr te
njohur te vrtetn e madhe ose realitetin m t lart pr t na larguar
prej iluzioneve joshse. Dhe fal ksaj natyre t menduari, nxnsi
dhe m pas mjeshtri i madh Platoni, ndryshoi edhe kursin e historis
dhe sot njerzimi me tepr se kurr ka nevoje pr idet dhe sistemin e
tij pr tu liruar nga ky kaosi i madh. Andaj, n momentin kur
ndrgjegjsohemi se ky realitet nuk sht i vrtet bhemi t
ndrgjegjshm pr injorancn ton dhe fillojm t krkojm t
vrtetn e hyjnore, drejtsinhyjnore. Q nga ai moment fillon
renesanca, revolucioni shkencor, revolucioni politik dhe njerzimi
ndryshon kursin e historis dhe niset drejt t moralshmes, t drejts,
t vrtets dhe kjo rrug sht rruga q t shpie drejt harmonis
universale rrug q n librat e shenjt
e ka udhzuar
perndianjerzimin, do rrug tjetr sht e gabuar dhe e shkurt, me
shum dhimbje dhe mjerim. Fundi i historis duhet t shkoj drejt
demokracis republikane ku e mira e prgjithshme sht detyr e
do udhheqsi, respektimi i kulturave gjuhsore, sepse gjuht i krijoi
Zoti kur Nimrodi deshi q prmes Kulls s Babiloni t arrij te Zoti e
mbi gjuhn u formuan kombet e ndryshme, morali i do kombi duhet
t jet : Mos ia bn tjetrit at q nuk dshiron tia bsh vetes". Mbi
kto premisa morale lind bashkpunimi n mes t kombeve pr t
mirn e gjith njerzimit. Vlera m e lart q transformon natyrn dhe
siguron ekzistencn e llojit nuk sht lufta pr mbijetes q promovon
59
60
Eskili
Trilogjia e Eskilit Prometheu i liruar,Prometheu zjarrsjells dhe
Prometheu i lidhur jan pjest prbrse t trilogjis sEskilit, prej
t cilave sht ruajtur vetm Prometheu i lidhur. Sipas tradits s
antikitetit, Prometheu ishte nj prfaqsues i kulturs pellazgjike t
kohs s gurit dhe fillimit t kohs s metaleve. Prometheu ishte nj
njeri q kishte kuptim t thell pr natyrn. Ai e msoi njerzimin t
ndrtojn banesa n dritn e diellit, t prdorin fuqin e kafshve.
61
64
Babiloni
Shkrimet e lashta babilonase shkruajn q priftrinjt e Mardukut
kishin t drejtat e tyre hyjnore pr ti skllavruar dhe pr tu vn
65
Kulla e Babilonis
Kt skllavrim priftrinjt e Mardukut ndaj ekonomis babilonase e
bri prmes kontrollit ndaj ushtris dhe politiks s jashtme. Ata
arritn prmes zyrave t klerikve t lart, orakujve dhe me profecit
e tyre i impononin popullit te mendojn se ato prfaqsojn dshirat
dhe vullnetin e zotit dhe populli babilonas mbi kto mashtrime edhe
nnshtrohej. Mbreti ishte vasal i priftrinjve t Kultit t Mardukut,
sikurse q jan sot lidert politik ndaj oligarkis financiare. Asnj
mbret babilonas nuk ka br paqe dhe luft pa u konsultuar me orakujt
e Tempullit t Mardukut. M 550 p.e.s., priftria e Mardukut filloi
prgatitjet pr t shkatrruar qytet-shtetet tregtare dhe manifakturat t
lna. Instrumenti i tatimeve dhe plakitjes prej oligarkis s
66
Marduku
Mbretria e pasur e Lidis dhe mbreti i saj i famshm Krezi ishte ne
shnjestr t Mardukve, dhe m 547 p.e.s., Krezi psoi disfat edhe
pse kishte aleanc me helent e Helads. Nnshtrimi i qyteteve jonike
u b brenda atij viti dhe m 546 i tr tregu i mediteranit lindor ishte
n duart e Persis.Gjat pushtimit t Lidis dhe Jonis, Cyrusi me
priftrinjt e Mardukut e angazhuan edhe orakullin e Apolonit. Ky
orakull i Apolonit gjendej n Delfi n gadishullin e Helads dhe ky
tempull ishte qendra e rrjetit t tempujve q adhuronin zotin Apolon.
67
Babilonia
Kulti i Apolonit ishte nj qendr bankare m e pasur n Mediteran q
depozitonte arin dhe argjendin q fituan vler n shkmbimet tregtare
t cilat depozita ishin nn proteksion t zotit dhe e cila jepte kredi
(borxhe) dhe trashgimi ku interesi persian e dshironte. Profecit e
saj funksionin thjesht. Krkuesi vinte n Delfi dhe jepte kontributin e
68
Winston erili
70
Hellada
72
SOLLONI I ATHINS
Solloni i Athins
Solloni prmes ligjeve t tij lindi n histori t
qyteterimit lindjen e par t republiks primordiale
i cili vendosi Eumonin si parim
Solloni rridhte prej nj familje aristokratsh. Pr jetn e tij msojm
m tepr prej shkrimtarit antik Plutarkut, i cili shkroi biografin e ktij
kolosi q vendosi edhe rrugn drejt demokracis n Athin q
mundsoi edhe zhvillimin e civilizimit t lasht helen duke e nxjerr
nga barbarizmi q mbijetonte. Meq rridhte prej familjes fisnike. N
t shpresonte edhe aristokracia pr shkak t origjins dhe t varfrit pr
shkak t drejtsis s tij. Para ligjeve t Sollonit mbizotronin ligjet e
Drakonit.Thelbi i ligjeve t Drakonit nuk ishte ngritja e popullit por
nxitja e friks. N at koh, kishte vetm dy klasa : nj klas ishin
aristokratt e pasur dhe skllevrit t cilt duke u futur n borxhe e
74
75
nga etja pr pushtet dhe lakmia per luks q n thelb mbreti Krez ishte
skllav i tyre.Solloni duke qen eupatrid pr nga origjina dhe me nj
karakter fisnik dhe i pajisur me nj menuri e mendjemprehtsi si dhe
nj vizion largpams nga bashkkohsit e tij, ai me ligjet e tij e
themelon republikn e par primordiale dhe pikrisht fal ligjeve t
tij, Athina bhet vendi ku lind demokracia e par republikane e bazuar
ne sundimin e ligjeve t drejta, q dallonte nga demokracia e turmave
e kohs s Perikliut q e prodhuan sofistt. Solloni filloi t shfuqizoj
ligjet q kishte sjell Drakoni prve dnimit me vdekje. Gjer n
kohn e tij ligjet e Athins e lejonin q huamarrsit nse nuk mund ti
kthenin borxhet t skllavroheshin dhe t shiteshin si skllav. Prandaj,
reforma e par e Sollonit ishte Seistechiae ose shkarkimi prej
borxheve si dhe u ndalua q merrnin borxhe dhe n rast
moskthyerje si hipotek t skllavroheshin, ndrsa t varfrit
shpresonin se do t ndante edhe tokn sikur bri Likurgu n Sparte.
Por kjo nuk ndodhi sepse Solloni dshironte q rregullimi shoqror t
bhej n baz t kompromisit ku t respektoheshin t drejtat e secils
klas. Solloni e ndau shoqrin athinase n katr klasa edhe at n
baz te pasuris q kishin dhe jo origjins, ku prap aristokratt
udhhiqnin me Athinn por edhe klasa tjetr e t varfrve merrnin
pjes n jetn politike t Athins.Solloni, e dekretoi si krim
mosangazhimin ose t qndruarit indiferente ndaj shtjeve t
rndsishme politike t Athins. Ai e formoi asamblen e prgjithshme
ku merrnin pjes t przgjedhurit nga 100 prej katr fiseve, kshillin e
Aeropagut q prbehej prej - ish arkondve dhe Senatin q njihej si
Prytaneum ku ishin Prytanet ose senatort ku me konsensus m t
gjer shikoheshin gjrat m t rndsishme te shtetit dhe me votim t
t gjith qytetarve ku pr udhheqs merreshin pr baz atributet
morale. Me nj fjal Solloni organizoi jetn politike t Athins duke u
prpjekur q t vendos nj drejtsi pr t gjith edhe pse nuk ishin t
knaqur as aristokratt q mendonin se u jan dhn shum t drejta
qytetarve dhe as qytetart q nuk u nda toka n mnyr t barabart
sikur n Spart. Pr her t par n Athin u vendos nj kushtetut,
ligjet u shkruan npr drunjt kudo dhe m e rndsishme q bri
Solloni ishte q ai i dha fund skllavris q e prodhonin ligjet e
78
79
LIKURGUI SPARTS
Likurgu i Sparts
Shn Augustini n veprn e tij Qyteti hyjnor, thot se Likurgu
ligjete Lakedemonve i bazoi sipas kshillave t Apolonit.*
Spartant ishin popullsi ilire q rridhnin prej tri fiseve:Yllve,
Pamfilve dhe Dumanve. Ishin popull luftarak. N kohn e Likurgut
u imponua q t bhet nj rregullim shoqror q do t harmonizonte
popullin Spartan. N Spart ekzistonte nj luft e pakompromis rreth
dy mbretrve q ishin xheloz ndaj njeri-tjetrit dhe q secili tentonte t
prfitoj qytetart q t kishte mbshtetje m t madhe duke korruptuar.
Andaj, rregullimi kalonte prej monarkis n demokraci. Ky rregullim
n mes t dy fraksioneve e kishte origjinn te dy mbretrit e par :
Prokle dhe Eurysthe. Likurgu rridhte nga kjo linj familjare. Kjo
gjendje e krijuar nga dy mbretrit fanatik kishte mundsuar q
qytetart e saj gjithnj e m shum t korruptoheshin.
80
Sparta
Ai bri mens publike ku t gjith do t hanin n kto mens
bashkrisht dhe nuk lejohej q t gatuanin gjella luksoze n shtpit e
tyre. T gjith ishin t detyruar t paguanin nj shum parash n muaj
pr ngrnien. N nj tavolin hanin nga 15 persona,. Asnjri nuk
mund t mungonte pa arsye. Madje, edhe mbreti Aegis kur erdhi pas
nj beteje t lavdishme kur deshi q t hante n shtpin e tij me t
shoqen nuk ju lejua prej Eforit, udhheqsit t Senatit. Likurgu
mendonte se nuk duhet vetm se t bj ligje t prshtatshme pr
qytetart por edhe qytetart ti prshtat pr ligjet e tij. Edukimi lozte
82
84
G. F. Hegel
85
86
87
Filipi II i Maqedonis
Pikrisht, n antik kishim dy tradita ku qytet-shtetet jonike ndiqnin
politikn e qytet ndrtimit. Prmes filozofve-mbret si Talesi, kultura
e jonasve ishte e orientuar drejt promovimit t qendrave urbane me
progres teknologjik dhe shkencor t kohs dhe zhvillimit t metodave
t prodhimit dhe zhvillimit t tregut. Ndrsa fraksioni opozitar ndaj
ktij mentaliteti qytet-ndrtues jonian ishte tradita q ishte rreth
priftrinjve, bankierve n Mesopotami q kundrshtonin progresin
shkencor, progresin kulturor rreth qendrave urbane. Ato propozonin
politik t quajtur o-rritje anti-teknologjike dhe shoqri rurale, me
ifligar dhe nj oligarki t lidhur me qarqet financiare monetare ku ato
q prodhonin monedhn ishte maja e piramids s pushtetit q
zgjedhin mbretin q ishte nn kontroll t tyre dhe luftonte pr
zgjerimin e interesave t ksaj shtrese. Ky sistem monetar i kontrollit
t shoqris prmes kontrollit t monedhs lindi n Babiloni. M pas
kjo klik babilonase e themeloi edhe perandorin persiane dhe tani ky
sistem monetar n tendenc pr t krijuar perandorin botrore tani
90
93
98
99
G.W. Hegeli
104
Sokrati
Meno ishte nxns i sofistit Gorgias
Priftrinjt e Mardukut q kontrollonin mbretrin persiane, nuk e
reshtn prpjekjen e tyre pr ti nnshtruar qytet-shtetet helene dhe pr
ta zgjeruar perandorin e tyre edhe n perndim.
105
Perandoria Persiane
Mbretria Persiane n luftrat e drejtprdrejta psuan disfata t
njpasnjshme, andaj vendosen ti ktheheshin strategjis divide et
impera. Perst ndryshuan strategjin duke u infiltruar n kultin e
Apolonit n Delfi dhe n tempujt tjer t cilat ishin si banka ku
depozitohej pasuria si dhe priftrinjt e tyre manipulonin masn n
atbot. Kulti i Apolonit n Delfi i lansoi sofistt t cilt kishin pr
qllim t prishnin moralin e athinasve, t nxitnin vllavrasjen dhe t
bheshin m t nnshtruar. Ndrsa Sokrati prfaqsonte rrymn tjetr
q mbronte demokracin e bazuar mbi ligjet e Sollonit t Athins.
Sokrati i edukonte t rinjt e Athins q t udhheqin Athinn. Si
nxns t tij m t dalluar ishte Platoni, Ksenofoni t cilt i dhan
njerzimit veprat m t muara n historin e civilizimit evropian.
Sokrati shrbeu si ushtar athinas, n kohn kur ishte kryetar i
asambles athinase. Nuk pranoi q t dnoheshin komandantet
athinas, t cilt nuk kishin pas mundsi t shptonin ushtart dhe
anijet e prmbytura n betejn n Arginusae. Por, Kononi nj prej
liderve ushtarak t Athins q bashkpunonte me Artaksersin,
mbretin persian, dshironte q t asgjsonte lidershipin ushtarak t
106
107
108
109
tij. Por, Anyta miku i tij i tha Sokratit se nse vazhdon t flass kshtu
do t pressh fatkeqsi. Dialogu Meno-s, i Platonit jep informacione
t shumta pr t identifikuar armiqt dhe atentatort e Sokratit. Anyta
ishte akuzuesi kryesor i Sokratit q i kushtoi me jete filozofit t madh.
Anyta u shprblye me karrier si nj figur udhheqse e konfederats
s dyt athinase t mbshtetur nga Persia. Tani Persia ndiqte nj
strategji tjetr prap t vllavrasjes duke u prpjekur q t
neutralizojn fraksionin anti-persian. Ksaj rryme anti-persiane i
takonte edhe filozofi i madh Sokrati q ishte lider ksaj rryme, prandaj
edhe eliminimi i tij prej fraksionit kolaboracionist persian si Meno,
Anyta dhe Kononi ishte i paevitueshm. M 399 p.e.s., Anyta miku i
Menonit dhe dy antar tjer t partis demokratike t Athins u
grupuan rreth admiralit Kononit t cilt e akuzuan Sokratin, pr t
pabesueshm dhe korruptimin e t rinjve. Akuzat ndaj Sokrati jo
vetm q ishin absurde por nuk kishin lidhje me at q ai u dnua. Ai
akuzohej me shpifje t tilla si tradhtar i Athins, se ai ishte sofist, ai
kishte qene n ann e tridhjetve kundr familjeve udhheqse
demokrate t Athins, se ishte prospartan n Luftn e Peloponezit.
Sikur si veproi shum her n jetn e tij. Sokrati mendjendrituri e
shfrytzoi gjyqin kundr tij me shpifjet ndaj tij si nj vend t
riorganizimit politik. Ne fjalimet e tij elokuente Sokrati e shfrytzon
gjyqin pr ti testuar Athinasit. Sokrati n gjyq krahasonte mendjen e
tij, karakterin e tij moral, lidershipin e tij me at q kan demonstruar
oponentt e tij. Ai u tha athinasve nse ata plqenin cilsit e Anitusit
q i veshn Sokratit. Ata jan duke e dnuar vetveten, fatkeqsisht
akuzat q me veshjen skan t bjn me mua por m tepr me
akuzuesit prandaj fatkeqsisht ata jan duke e akuzuar dhe dnuar
vetveten. Sokrati dshironte tua bnte t qart athinasve se kush
duhet t dnohej. Sokrati msuesi m i zellshm, me moral t lart dhe
nj patriot i denj q mbronte ligjet athinase t Sollonit apo oponentt
e tij q drejtprsdrejti kishin t bnin me akuzat por cilsit e tyre i
projektonin Sokratit. Sokrati e deklaronte se akuzat nuk kishin t
bnin me t dhe pr nj ast kur dgjon akuzat, Sokrati pyet veten
110
nse jam apo sjam Sokrati. Edhe pse miqt dhe nxnsit e tij bn
prpjekje q ta shptojn duke e braktisur Athinn por Sokrati
kundrshtoi, sepse ai kishte punuar n Athin. Gjithmon kishte
luftuar n shpirtin e ligjeve t Athins. Ai nuk mund t braktis qytetin
pa shkatrruar efikasitetin e tij si msues dhe si shembull moral.
Athinasit do t vuajn paligjshmrin me humbjen e msuesit t tyre
m t mir, Sokratit. Ai vdiq n moshn shtatdhjetvjeare m 399
p.e.s. dhe arriti q metodat e tij si : dialektikn nxnsit m t shquar
t tij q do ta trashgoj jo vetm diturit e tij por edhe qasjen politike
anti-oligarkike dhe anti-persiane te filozofi m i shquar i t gjitha
kohrave, Platoni. Vdekja e Sokratit prmes nj gjyqi politik t
padrejt prej kolaboracionisteve persian sht nj nga gjyqet m t
shmtuara dhe n vete ngrthen gjyqin kundr arsyes njerzore.
Kolaboracionistt athinas q e akuzuan Sokratin menduan se me
vdekjen e Sokratit Athina m nuk do t jet qendr e politikbrjes t
fraksionit anti-persian q e prfaqsonte filozofi i madh, Sokrati.
111
Athina
________________________________________________________
* Kieran McGroarty,Did Alexander read Xenophon,Hermathena: A Trinity
College Dublin Review , 181 (Winter, 2009)
112
Platoni, Republika,VI
Platoni ia la emrin akademi shkolls s tij
filozofike pr nder t figurslegjendare t
Akademit por legjend nga ajo akademi mbeti vet
Platoni
G.F. Hegel
Sot ka profesor te filozofis por jo edhe filozof
113
Karakteristike
e
prgjithshme
e
tradits
filozofike evropiane sht se ajo prbehet prej
fusnotave t Platonit
Platoni,
Republika
116
117
Sirakuza
Platoni ishte lider i fraksionit politik t mesdheut kundr perandoris
Persiane. Kjo tradite kishte origjinn q nga Solloni i Athins, Eskili e
m von e vazhdoi edhe Sokrati e Platoni. Historia e Greqis s lasht
karakterizohet me konfliktin n mes t strgjyshrve t Platonit dhe
oligarkin e Mesopotamis. Platoni u rrit gjat kohs s lufts
vetshkatrruese t Peloponezit, ishte nxns i t madhit Sokratit.
Dnimi i Sokratit ishte urdhr i oborrit mbretror Persian ndrsa ishte
egzekutuar prej agjentve Persian n Athin si Kononi, Menoni dhe
Anyta q ishin kolaboracionistt e tyre. Pas egzekutimit t Sokratit,
Platoni shkoi n Egjypt q ishte nj qendr anti Persiane. Platoni
kishte shkuar n Egjypt si agjent i mbretit t Sparts Agesilaut. Gjat
asaj kohe mbreti Agesilau ishte me nxnsin tjetr t Sokratit
Ksenofonin n Azin e vogl q prgaditeshin definitivisht ta
asgjsojn perandorin Persiane. Por synimet e mbretit Agesilau
dshtuan sepse Persia nxiti q Korinti, Thebesa dhe Athina ta
sulmojn Spartn dhe mbreti Agesilau u detyrua q t kthehet n
vendin e tij n Spart. Platoni kishte pr synim q t prgadit nj
strategji t re kundr Persis. Platoni u shfaq si lider i ri i fraksionit
humanist tek helent. Platonin historia zyrtare e ka paraqitur vetm si
filozof spekulativ ndrsa, Platoni ka qen realisht i angazhuar tr
jetn e vet pr ti bashkuar elent n luftn prfundimtare kundr
sistemit oligarkik Persiano - Babilonas. Andaj Platoni n dialogjet e tij
prpunoi metodn epistemiologjike dhe politike q t prgadis
republikant e rinj pr t luftuar pr kauzn republikane tek elent.
Kur ishte pran fitores mbreti Persian Agesilau q ishte edhe aleat i
Platonit, Perst u perpoqn q qytetin e prapambetur dhe t udhhequr
nga kultet Thebesa tngrisin kundr Sparts n mnyre q elent t
mos arrijn asnjher q t unifikohen n luft kundr Persis sepse
ato e dinin se njunitet i elenve do t ishte shkatrrues pr Persin.
Platoni nuk gjeti nj terren t prshtatshm n qytet shtetet elene dhe
n azi t vogl ku ishte aktive perandoria persiane me rrjetet e saja t
inteligjencis ssaj prandaj shkoi n Sirakuz. Si mbret filozof Platoni
e pa Archyten. Archyta kishte qen msues i Eudoxit t Cnidusit q
118
121
Akademia e Platonit
Si i ri Platoni e pa ekspeditn e Agesilaut n Persi, si dhe pa
vendlindjen e tij Athinn si filloi t binte n dekadenc. N Sirakuz ai
e drejtoi Dionisin e (I). Por q Dionisi i (I) ishte i vogl pr projektin e
122
PLATONI SI FILOZOF
Pa njerz t mir nuk ka edhe shtet t mir
Platoni
Proklus
126
Alegoria e Shpells
Nse mendojm se botn mund ta njohim vetm prmes shqisave, ne
jemi t verbr pr ta njohur realitetin sepse ne shohim vetm hijet e
objekteve dhe jo natyrn e vrtet t tyre. Pikrisht prmes alegoris
s shpells, Platoni, tregoi se njeriu nuk mund ta njoh botn prmes
shqisave si pretendonte Aristoteli dhe empirikt, por vetm prmes
mendjes. Si nj ithtar i Pitagors, Platoni besonte n harmonin
127
dhe ktu merr zanafilln edhe ideja e Nikoll Kuzs, ideja mbi
konsensusin shoqror n mes dy klasave.E drejta e zgjedhjes s
prfaqsuesve t popullit i takonte vetpopullit dhe t eliminohetparimi
i trashgueshmris, pushtetit.Si alternativ e dy sistemeve t
msiprme, Platoni e prpunoi Republikn mbi modelin Sollonian
q ti shrbej t mirs s prgjithshme, si modelin m t harmonizuar
q respektohet drejtsia shoqrore.Pikrisht n organizimin e rendit
shoqror t bazuar n harmonin universale t natyrs duke respektuar
hierarkin e vet natyrs, q shpirti i bots prej nga buron edhe shpirti
individual sht hyjnorja, krijuesja q njeh harmonin universale dhe
n kt mnyr, Platoni ndr filozoft e par e koncepton republikn
ideale t bazuar n ligjin natyral t harmonis universale n
organizimin e rendit shoqror.
Platoni
Platoni nuk sht si thuhet nj idealist.Bota e
Platonit nuk sht aspak nj ndrr;prkundrazi e
fort si nj diamant ajo sht gjithmon e
130
133
135
136
dhe shihnin vetm hijet ose iluzionet, ku shpirti i tyre ishte i smur
nga (padrejtsia, injoranca dhe paragjykimet e miteve kulturore q i
pamundsonin t shihnin qart dhe q ishin t fjetur n botn e tyre t
ndrrave ti zgjoj nga ky somnambulizm ose gjum kulturor.
Pamja e realitetit transcendental krkon kthimin e shpirtit drejt s
mirs dhe formave m t larta.Vetm njerzit e edukuar dhe t zgjuar
nga gjumi i Relativizmit Protagorean nprmes dialektiks
platonike jan t aft t dallojn realitetin suprasensual si : e bukura,
drejtsia, mirsia dhe urtsia. Vetm njerzit e zgjuar prms
dialektiks Platonike q jan t aft t dallojn iluzionin nga e vrteta,
mund t shohin evolucionin udhrrfyes hyjnor t njerzimit. Pikrisht
qllimi i zgjimit sipas Platonit prej Alegoris s Shpells ishte
dallimi n mes t objekteve fizike dhe formave q ato
manifestojn.Prandaj, sipas Platonit qllimi i edukimit sht lirimi i
njeriut prej iluzioneve si dhe prej deluzioneve ose bindjeve t
shrembruara mbi botn q na rrethon dhe vetveten, dhe prfitimi i
aftsis pr t arritur tek Format t cilat jan universalet e realitetit
harmonik mbi t cilat universale funksionon universi.Platonizmi i
mundson njerzimit q t arrijn t kuptojn dhe t aftsohen pr t
themeluar nj rend m t lart social q sht Socio-kozmosi q n
esenc prfqson prfshirjen e ligjit hyjnor te harmonis universale n
themelimin e rendit shoqror. Pr t ndrtuar nj rend shoqror t
bazuar mbi harmonin natyrale, duhet t themelohet edhe nj rend
ekonomik q mundson rritjen e prodhimtaris pr km2 dhe pr kok
banori dhe kt gj e arriti m von Lajbnici q prfshiu ligjin hyjnor
n Ekonomi duke e bashkuar at me Fizikn prmes zbulimit t
teknologjis e cila e zvendsoi fuqin e muskujve t njeriut pr ta
rritur prodhimin.Zbulimi dhe prmirsimi i vazhdueshm i
teknologjis sot prfaqson sine qua non pr civilizimin modern pr
t shkuar drejt progresit dhe pr ti shrbyer t mirs s prgjithshme
t mbar njerzimit.
137
Winston Churchill
138
Thomas Jefferson
Mos u zemroni me mua q e flas t vrtetn. As
nj njeri nuk mund t mbijetoj q ju
kundrshton juve (turmn q e kishte pran). 0se
do turm tjetr parandalon ndodhjen e shum
padrejtsive t paligjshme q ndodhin n qytet.
Njeriu q vrtet lufton pr drejtsi duhet t bj
jet private dhe jo publike nse pr nj koh t
shkurt do t mbijetoj
142
ARISTOTELI
I ATI I SKOLASTIKS
Bertrand Russell
143
Aristoteli
Edukimi i Aristotelit ishte trsisht ndryshe nga
ai i Platonit. Aristoteli nuk e njihte shkencn
sekrete t t iniciuarve, prandaj kemi t drejt
t konsiderojm Platonin si eksponentin e fundit
dhe interpretuesin e filozofis s menuris
antike
Andrew Efron
Lokomotiva fishkllen.
konkluzioni sht : Sokrati sht lokomotiv.
Ky sht silogjizmi Aristotelian q prodhon gjeneralisim t gabuar. N
kt mnyr silogjizmi apo logjika aristoteliane bazohet n t vrteta
shqisore, gjeneralisim t deformimit dhe produkt t t menduarit
aristotelian jan gjysmmitet dhe pseudoshkenca. Aristoteli ndryshe e
shihte edhe konceptin e ligjit natyral. Ai nuk e shihte njeriun n imazh
t zotit por njeriu pr t ishte nj kafsh ose zoon politikon dhe
mendja e tij ishte tabularasa ose letr e pastr q prmes ksaj ideje
kontestohet ideja e Anamnezs s shpirtit q ia demonstroi Sokrati
duke e marr nj nxns t varfr q e zgjidhi nj enigm matematikore
(q skishte njohuri paraprake pr zgjidhjen e asaj enigma) gjeneralit
Athinas Menonit dhe pr ta bindur se t gjith njerzit pr nga natyra
jan t barabart dhe t lir. Njeriu i reduktuar dhe i konceptuar si i
till edhe shoqria dukej si ajo kafshve ku t gjith luftonin pr
ekzistenc ose si e uan Tomas Hobsi Lufta e t gjithve kundr t
gjithve. Sipas ktij koncepti aristotelian njeriu themelon qeveri ose
nj diktatur arbitrare pr ta mbrojtur veten prej t tjerve. Kt
mbshtetje e kishin edhe empirikt si Tomas Hobsi, Xhon Loku,
Samuel Pufendorf dhe Hugo Grotius. Zaten dhe empirikt anglez
ishin edhe aristoteliant e shek XVII q e themeloi venedikasi Paolo
Sarpi.
SKOLASTIKA ARISTOTELIANE
Platoni sht nj filozof origjinal dhe e shikoj
Aristotelin vetm si nj logjicist subtil
148
Pas
rnies s perandoris Romake, Justiniani i mbylli edhe
Akademin e Platonit edhe liceun e Aristotelit m 529 p.e.s. M 616
perst e shkatrruan shkolln e Aleksandris, ndrsa Amr ibn-Alas me
leje t Kalif Omarit t I m 642 dogji librarin e Aleksandrit*, kt
gj e mohon studiuesi orientalist Bernard Lewis. Bizanti mbeti bastion
i msimit t elenve. Shkollart islamik morn dhe i ruajtn shum
shkrime t perandoris bizantine. Shkollart islamik si Avicena 9801037 dhe Averroe 1126-1198, si shkollaristi hebre Moses Maimonides
1135-1204, studiuan kto shkrime dhe i komentuan, kto shkrime dhe
komente shkuan n Evrop prmes Sicilis, Afriks Veriore dhe
Spanjs. Doktrina e Shn Augustinit sovranitetit absolute t vullnetit,
fuqis hyjnore autoritetit t pakushtzuar t kishs u bn dogma t
padiskutueshme krishtere. Sistemi aristotelian ishte edhe n mburoj
kundr mospajtimit dhe braktisjes. Forca primare e sistemit skolastik
ishte autoriteti i kishs ose i Aristotelit, imponimi i dogmave ishte
absolute dhe vdekja prmes torturs ishte ndshkim pr mosbindjen.
Aristotelianizmi si arm epistemologjike sht shfrytzuar n mas t
gjer si instrument i kontrollit t mendjes prej fraksionit oligarkik
q prej perandoris romake deri n ditt e sotshme. Ky fraksion
oligarkik prbhet nga fisnikria evropiane Gelfet e zi. Si
paraardhs t ktij rendi ndrkombtar jan fisnikria romake q u
zhvendos n Venedik gjat kohs q u shkatrrua perandoria romake
perndimore q bn aleanc me komandantt e fiseve nordike. Gjat
kohs s perandoris romake ky fraksion prbehej prej bankierve
ndrkombtar dhe fisnikris q u vendoste taksa bujqsore popullats
t cilt ishin t organizuar rreth institucioneve q kishin dal nga kulti
i Apolonit n Delfi.Ky kult e themeloi dhe e diseminoi
aristotelianizmin. Aristoteli ishte i vendosur prej diktatorit Sula me
qllim t lufts kundr Platonizmit q prfaqsonte nj krcnim pr
perandorin romake. M von n kohn Patristike t kishs krishtere
Aristotelianizmi ishte i shfrytzuar prej elits bankare dhe
aristokracis toksore t luftojn influencn e neoplatonistit Shn
Augustinit. Pr hern e tret rivendosja e Aristotelianizmit u b prej
Thoma Akuinit q u prpoq t pengoj ndikimin e neo-platonistit Ibn
150
____________________________________________
*Roger Pearce, Abd al-Latifs Account of Egypt and the destruction of the library
of Alexandria, September 10, 2010
152
Aleksandri i Madh
Ka ekzistuar nj mit pr ta paraqitur Aleksandrin e Madh si
pushtues, por Aleksandri ishte i madh sepse nuk ishte pushtues por
lirues i njerzimit t asaj kohe prej lavires babilonase q qndronte
n fronin mbretror t Persis dhe q me shekuj paraqiste tmerrin e
njerzimit. Prandaj, Aleksandri ska qen pushtues dhe ktu ishte
dallimi i tij me babain e tij Filipi II, q ishte n shrbim t planit t
Isokratit pr t themeluar pjesn perndimore t perandoris persiane,
me ide t kultit t Apolonit n Delfi. Ai ishte nj institucion i
perandoris perse q kryente funksione t shrbimit inteligjent kundr
helenve. Aleksandri i Maqedonis prshkruhet si nxns dhe mik i
Aristotelit. Kt mit e ngriti diktatori Sulla n kohn e Roms por n
153
Helmimi i AleksandritPetrarch-Master, ca
1520*
Majtas, Antipatri ose (Aristoteli) duke prgatitur
helmin, djathatas, djemt e Kasandrit e prgatisin
160
161
________________________________________________________
*Adrienne Mayor, Antoinette Hayes, THE DEADLY STYX RIVER and the
DEATH OF ALEXANDER THE GREAT, Princeton/Stanford Working
Papers in Classics, May 2011
Oktavian Augusti
N lashtsi forcat oligarkike ishin rreth Babilonis dhe Mesopotamis.
Lavirja e Babilonis q prmendet n librat e shenjt nuk ishte nj
162
Plutarku
Markus Antonius
166
167
___________________________________________________
*Plutarku, Njerz t Shquar t lashtsis,Toena,Tirane,2006, fq. 210
Fridrih Nie
168
Edward Gibbon
Diokleciani
Perandoria romake kah vitet 476 u fut n nj kriz ekonomike, apo m
sakt n kriz hiperinflacioni. Kjo kriz u prshpejtua prej reformave
q bri Dikoleciani, i cili udhhoqi perandorin rreth viteve 300 e. r..
Perandoria romake filloi t dezintegroj rreth viteve 200-300 e.r., me
171
KONSTANTINIIPAR DHE
PSEUDOKRISHTERIMI
174
Edward Gibbon
Konstantini i Madh
Shum pak e kishin kuptuar mesazhin e Jezu Krishtit madje as
dishepujt e tij nuk e kishin kuptuar. Nj ndr ta, Shn Pjetri, duke e
keqkuptuar Krishterimin e ktheu n Neo-Judaizm. Shn Pali e kish
prjetuar Jezusin n nj takim mistik. Prhapja e vrtet e msimit t
Jezusit vazhdoi me Palin, Klementin e Aleksandris, Origenin,
Marcionin,Valentinus, dhe t tjert, ndrsa t ashtuquajturit apostujt
filluan ti kthehen krishterimit n nj fe priftrore te dogms dhe
t ritualit. Lidert e quajtur krishter ishin bandit t cilt luftonin
me fraksionet rivale pr pushtet. Ishte pikrisht degjenerimi i ktyre
krishterve q kishte sjell prmbysjen e perandoris romake dhe
rnien n epokn e errt. Diokleciani e kishte ndar perandorin
romake n Lindore dhe Perndimore.Pas vdekjes se tij ishte
Konstantini i Madh, i cili deshi q ta marr pushtetin n Lindje dhe
perndim dhe e pa kultin e Krishterimit si nj mjet pr arritjen e
qllimit t tij. Krishtert prbenin vetm 5% t popullsis s asaj
175
kishte uar qytetrimin romak drejt jets pa mend, drejt bindjes ndaj
dogmave dhe liderve t tyre. Inteligjenca njerzore filloi t zhdukej.
Krishterimi qysh moti kishte harruar t ndrtoj rrug publike dhe
kanale. Teokracia despotike nuk lejonte q njerzit t mendonin ose ta
hulumtonin mjedisin q e rrethon. Historiani Ammianus Marcellinus
nj nga historiant m t shquar romak q ishte dshmitar i kohs q
vdiq n vitin 395 shkroi: Librarit sikurse varret ishin t mbyllura
prgjithmon dhe vendet ku prpara bheshin studime ishin
zvendsuar me vende loje dhe apatie. Kisha nuk kishte asnj interes
pr ruajtjen e Perandoris Romake, por tani kishte perandorin e vet
pr t ndrtuar. Si Perandoria Romake u shkatrrua, mundsit e
karriers tani m ekskluzivisht ishin brenda hierarkis s kishs dhe
burokracis s krishtinizuar shtetrore. Me bashkpunimin aktiv t
oborrit perandorak Kisha kishte konfiskuar kontroll t plot mbi
edukimin dhe arsimin kufizuar. Retorika dhe gramatika mbeti n
planin msimor, por njohuri t cilat nuk i shrbejn qllimit t kishs
ishin t suprimuar dhe t preokupuar me ceremoni dhe aktivitete
propagandistike. N disa breza priftrinj, shumica prej tyre nuk
lexonin Bibln. Rituali kishte zvendsuar leximin ndrsa ikonografia
kishte zvendsuar gjuhn. Metoda shkencore, vzhgim empirik dhe
testimin e hipotezave-nuk kishin vend n nj mosh n t ciln e
vrteta e prjetshme sht br i njohur pr njeri me fjaln e rebeluar
t Perndis. N botn e mendimit t krishter, "Natyra" u pa tani si
fush e keqe dhe jo si nj fush e denj pr respekt dhe eksplorim.
Evropa kishte kaluar n nj prapambetje t thell intelektuale dhe
kulturore prgjat gjith epoks s errt deri n renesanc. Drita e
urtsis tani filloi n Lindjen e Mesme kur profeti Muhamed e shpalli
kushtetutn e Medins dhe filloi nj shkndij shprese pr njeriun t
jetoj n prputhje me natyrn e tij hyjnore. M von nga kombinimi i
tradits klasike helene dhe tradits perenialiste n mendimin
perndimor dhe islam filloi q t rivitalizohet koncepti i lasht mbi
njohjen. Pseudokrishterimi n epokn e errt kishte kultivuar
prapambetjen dhe injorancn sepse ishte n shrbim t klasssunduese
pr ti skllavruar masat popullore. Por mesazhi i vrtet i Jezu
Krishtit nuk ishte q ti shrbente shtypjes s njerzimit por
178
179
Ungjilli Gjoni
Filo i Aleksandris
180
183
184
Jezu Krishti
Misioni i Jezu Krishtit ishte mbretria hyjnore n tok, arsyeja
hyjnore t jet udhzues i njerzimit pr t mirn e gjith njerzimit.
185
190
NEOPLATONISTT FRYMZUES T
RENESANCS EVROPIANE
Filozofia i mundson shpirtit q t largohet prej
pasioneve dhe t ngjitet n rrug drejt hyjnores
Proklusi
Plotini
E keqja n vetvete prfaqson mungesn e
prsosjes
Plotini
Pasardhsit e Platonit si Plotini, Proklusi u quajtn Neoplatonist gjat
periudhs s Renesancs.Shn Augustini e inkorporoi Neoplatonizmin
191
Shn Augustini
Vetkrkimi i nj lumturie m t lart sht
thjesht jo vetm nj synim aktual, por sht nj
shprblim q kaprcen do pasuri, do nder dhe
do knaqsi fizike
Ciceroni
194
Shn Augustini
Shn Augustini ishte nj lexues i pasionuar i Ciceronit andaj edhe
thnia e msiprme ishte nj shkndij drite q ndezi te Shn
Augustini edhe zjarrin e pasionit pr ta krkuar t vrtetn gjith jetn
e tij me prkushtimin m t madh. Shn Augustini prej Hipos ishte
nga Afrika q u konvertua n krishter sepse ne fillim u morr gati nj
dekade me manikeizm q ishte nj fe q kombinonte krishterimin
dhe Zarathustrn, heroin persian dhe q shpjegonte botn n frymn
dualiste n mes t drits dhe errsirs. M vone Shn Augustini,
entuziazmohet prej figurs intelektuale t peshkopit Shn Ambrozi
nga Milano, qe ishte edhe platonist dhe bhet nxns i tij. Shn
Ambrozi kishte nj ndikim t jashtzakonshm n mendimet dhe
kthesn e tij drejt neoplatonistve q e kishte zhvilluar Platoni. Ai
jetoi n kohn e dezintegrimit t perandoris romake perndimore,
pikrisht n kohn q njihej si epoka e errt. Shn Augustini dha nj
kontribut t madh n ngritjen e civilizimit perndimor, n nj koh
q ishte n kolaps total. Shn Augustini e solli neoplatonizmin n fen
e krishtere i cili bri nj bashkdyzim n mes t filozofis dhe
krishterimit dhe ishte nj ndr prijsit e nj doktrine q njihet si
krishterimi platonist. Shn Augustini si nj mendjendritur ishte
platonist i krishter dhe solli idet mbi imazhin e tij, q ishte n
195
RENESANCA E KAROLINJVE
197
Karli i Madh
Nj prej rimkmbsve prej epoks s errt q pasoi rnien e
perandoris romake ishte Karli i Madh, mbreti i francezve. Karli i
Madh e themeloi perandorin e shenjt romake q bashkoi tokat
franceze, gjermane dhe t Lombardis. Karli i Madh ishte nj
ndrmjetsues n mes Evrops antike q dominohej prej Roms
moderne. Ai sundoi 47 vjet dhe pas nj periudhe t gjat prej vitit 390
kur u dezintegrua perandoria perndimore romake vendosi ti jap nj
shpres epoks s errt q mbizotronte anarkia. Andaj Karli i Madh
i frymzuar prej Shn Augustinit dhe konceptit t tij mbi njeriun si
imago dei, prfaqsonte nj rreze drite n epokn e errt q kishte
dominuar pas rnies s perandoris perndimore romake. Karli i Madh
vendosi themelet e kulturs krishtere evropiane. Teologjia e
Karolinjve bazohet n mnyr eksplicite n Filioque. Kjo mund t
shihet n veprn e Alkuinit De Fife sanctae et individuae Trinitatis
dhe n nj librth q qarkullonte n oborrin mbretror t Aachen
Libellus de processione Spiritus Sancti. Q ishte nj prmbledhje e
autoriteteve patristike dhe skriptural pr ta mbshtet pikpamjen e
Augustinit n shtjen e Filioque. Pas disa dekadave pasi vdiq Karli i
Madh dhe Alkuini kur ndodhi ndarja n mes t lindjes dhe perndimit.
198
200
202
203
ishte Aristoteli i
204
208
209
211
Al Farabi
Al-Andaluzia
Al-Andaluzia u quajt vendi q u dominua prej myslimanve n
gadishullin Iberik q m pas u themelua emirate dhe kalifati i
Kordobs. Pikrisht, n kt koh n Evrop dominonte epoka e errt
e injorancs. Al-Andaluzia ishte nj qendr e kulturs dhe e progresit
n Evrop.
213
217
PRINCAT
ARABE
KRISHTER
DHE
KULTURA
Frederiku II Hohenstaufen
Alfonso i urti dhe Frederiku II Hohenstaufen ishin dy princa q kishin
nj dialog t pasur me Spanjn islamike. N shek IX arabishtja ishte
nj gjuh universale gjithashtu edhe ndrmjet krishterve. Kur forcat
krishtere morn Toledon m 1085 kultura mbeti arabe. Mbreti i
Kastiles dhe Aragonit u martua me arabe, gjithashtu edhe Alfonso
IV,VII dhe Alfonso i Urti (1221-1284).Veprat arabe ishin t prkthyera
n gjuhn latine jo vetm tekstet klasike greke por edhe kurani n nj
shkoll t prkthimit si ajo e arkibishopit Raymond n Toledo.
Alfonso i Urti kishte ngritur nj shkoll ku filozofi arab Muhamed al
Riquti i msonte arabt, krishtert dhe hebrenjt. Gjithashtu ai ndrtoi
edhe nj shkoll t prgjithshme t arabishtes dhe latinishtes n
Sevilje ku myslimant dhe krishtert msonin shkencn dhe
218
220
222
Mulkut.
Nizam
al
Mulku,
Veziri
madh
Selxhuk
224
227
228
229
Dante Aligeri
Humanizmi i filluar prej Dante Aligerit dhe
Franesko Petrarks kulminoi n Kshillin e Firencs
ku morn pjes ithtart e Platonit, Nikoll Kuza dhe
Gemisthos Plethoni, ky keshill paraqet shkndijn e
Renesancs s Art Evropiane
Pikrisht, n Itali, familjet e aristokracis financiare prbnin
fraksionin e Gelfve t Zi, t cilt e dominonin Italin e kohs e
sidomos Firencen dhe e kishin przn, Dante Aligerin, prej atij qyteti.
Prandaj ferri i Dantes ishte Firencja nn kthetrat e ktij fraksioni
bankiersh q mizorisht shkatrronin popullsin me praktikat e tyre t
kamats dhe kushtzimeve t privatizimit t ardhurave t mbretrve t
Evrops. Prandaj, Danteja prmes veprs De Monarchia, kishte
synimin e arritjes s nj qeverie n perandorin romake t shenjt q
do t ishte bazuar n ligjin natyral t shenjt.Ai ishte ndr t part q
kishte parapar ndarjen e kishs nga shteti, sepse papa kishte hyr n
aleanc me fraksionin Gelfian, q luftonin kundr Luksemburgut t
VII,q personifikohej me Zagarin n komedin e Dantes, pr t
232
233
FRANESKO PETRARKA
VAZHDUES I HUMANIZMIT T
DANTE ALIGERIT
Frymzim i krijimtaris s Franesko Petrarks
ishte e dashuria Platonike pr LauraDe Noves
simbol
i
pastrtis
morale
dhe
bukuris
shpirtrore, e cila vdiq prej murtajs nj
smundje q mori jetn e shum evropianve
Zoti i i dha njeriut potencial intelektual dhe
krijues pr tu zhvilluar trsisht, Nuk ka asnj
mospajtim n mes t besimit dhe shfrytzimit
potencialit njerzor pr njohje
Franesko Petrarka
236
Giangaleazo Visconti
Giangaleazo Viskonti rreth viteve 1400 themeloi shtetin m t madh
n Italin e Veriut q duhet konsideruar si prototipi i par n historin
e Evrops t shtetit modern. Shteti i Xhanxhaleazo Viskontit
prfshinte shumicn e Italis s Veriut duke prjashtuar Venedikun
dhe Tuskanin. Milano ka qen tradicionalisht qyteti m i pasur n
Evropn perndimore. Metoda politike e Giangaleazo Viskontit kishte
dy tipare q jan t domosdoshme pr shtetin modern. E para ishte
237
238
239
balonit, por kjo gjendje zgjati derisa Edwardi III nuk mundi ti
paguante borxhet dhe falimentoi. Bankiert e Firences bankrotuan,
kshtu q kjo gjendje ndikoi n hiperdeflacionin e prodhimit fizik dhe
Evropa mesjetare u fut n epokn e errt. Edwardi III duke u prballur
me nj gjendje t till ekonomike dhe kriz t brendshme, ai iu vrsul
lufts me francezt, e cila zgjati gati 116 vjet dhe u quajt Lufta 100
vjeare n mes t anglezeve dhe francezve. Kjo luft u fitua prej
heroins legjendare franceze Zhan DArk, e cila edhe vendosi
themelet e kombit francez. Pasojat e ksaj krize ishin t mdha,
popullsia u zvoglua pr 1/3, dhe n kt periudhe u prhap edhe e
ashtuquajtura vdekja e zez murtaja.
Zhan Darku dhe lufta 100 vjeare n mes Anglis dhe Francs
242
244
245
248
253
Gasparo Kontarini
Venediku dshiroi q t shfrytzoj fuqin e Francs q t shkatrroj
Milanon dhe t zgjeroj Venedikun. Por ambasadort e Francs,
Austris u takuan n Kambrai n dhjetor 1508 dhe u pajtuan pr t
themeluar nj lidhje evropiane pr ta shkatrruar Venedikun. Lidhja e
Kambrait shpejt prfshiu edhe Francn, Spanjn, Gjermanin, Papatin
Milanon, Firencen, Savoy, Mantua, Ferrara etj dhe n betejn e
Agnadellos n prill t vitit 1509 ku Venediku psoi nj dshtim fatal.
Diplomacia veneciane pr ti shptuar ktij shkatrrimi bri nj taktik
diplomatike duke korruptuar papn gjenovas Papa Julius II Della
Rovere, q t thyej Lidhjen e Kambrait. Dhe n moment t fundit
fal ktij manovrimi diplomatik, Venediku arriti q ti shptoj
bankrotit t sigurt. Oligarkia venedikase e pa qytetin e Venedikut si t
254
257
William Ockham
258
Paolo Sarpi
262
264
265
267
________________________________________________________
270
Isak Njutni
J.M Keynes ishte laureat i mimit NOBEL pr ekonomi.
N nj ankand i kishte bler letrat e pabotuara t
fizikanit Isak Njutnit. J.M Keynes ishte si nj zdhns
i shkencs s Shoqats Mbretrore Britanike.
N fjalimin e tij t famshm J.M Keynes m 1946 tha :
N shek XVIII (Isak) Njutni u mendua si nj
prej shkenctarve t par m t famshm, nj
racionalist q na msoi ne t mendojm me arsye
t ftoht dhe t pakoloruar. Un nuk e shoh at
n kt drit. Njutni nuk ishte i pari prej epoks
s arsyes. Ai ishte i fundit prej magjistarve, i
fundit prej Babilonasve dhe Sumerve.
J.M. Keyenes
271
273
Imanuel Kanti
274
John Loku
Partia Veneciane q u vendos n Londr me qllim t eliminimit t
ides moderne t komb-shtetit, lansuan ideologjin e quajtur
iluministe e cila kuptonte njeriun si nj kafsh hedoniste q
kontrollohej prej impulseve sensuale. Duke shkatrruar aftesin e
njeriut pr t menduar dhe vepruar si qytetar ato synonin t
shkatrronin bazn e egzistencs s shtet kombit n favor t
kontrollit oligarkik t shoqeris pr ta ruajtur imperializmin financiar.
Nj nga ideologt kryesor t ksaj ideje ishte Paolo Sarpi q ishte nj
inspirues i veprave t Hobsit, Lokut, Mandevilit dhe Bentamit. T
gjith kto njeriun e kuptonin si qenie individuale hedoniste q lufton
pr knaqsine dhe largimin e dhimbjes. Hobsi ishte i njohur pr
natyrn kafshrore t njeriut, ndrsa Loku pr idet e tij t qeverisjes
dhe liris. Pr Lokun shpirti ishte tabula rasa ose letr e pastr dhe
njohja vjen vetm prej eksperiencs shqisore. Nga idea se njohja e
njeriut sht shqisore dhe thelbi i tij sht hedonist dmth lufte pr
arritjen e knaqsise dhe largimit t dhimbjes, Loku zhvilloi teorine e
tij se njeriu gjendet n gjendjen natyrale i konceptuar sipas ligjit
romak ashtu si lindin t gjitha kafsht , njeriu ishte animal dhe jeton
n liri t plot n gjendjen natyrale. Njeriu, nse sulmohet prej dikujt
arsyetohet q ta ndshkoj, ashtu si ndodh n botn e shtazve. Edhe
shteti ngritet me t drejtn e ndshkimit dhe pr mbrojtje nga
agresort e huaj sipas logjiks bots shtazore. Kur e shkroi Loku
kushtetutn mbi Karolinn , ai e arsyetoi skllavrin dhe t drejtn e
plakitjes dhe Loku si Aristoteli mendonte se skllavria sht produkt
i natyrs. Xhon Loku ishte nj plagjiator, teorin e tij ekonomike e
kishte marr prej shkolls s Salamanks, teoria e tij e kontrats
sociale e kishte marr prej Althusiasit, dhe punimi i tij Ese mbi
shtjet e t kuptuarit njerezor dhe ides sTabula Rasa ose letrs
s pastr,dhe njohjes e cila vjen prej eksperiencs shqisore, me kt
ide ai i prket Aristotelianve. Ky mendim sht nj elaborim i veprs
s Paolo Sarpit LArte di Ben Pensare. Loku ishte apologjist i fytyrs
s vrtet t Oligarkizmit t lakmis dhe paras. Nj arsye tjetr e
275
ruajtja e prons s tyre, dhe kjo sht arsyeja q ato zgjedhin dhe
autorizojn nj organ ligjvns, sepse sjellin ligje dhe rregulla pr t
mbrojtur pronn e tyre, pr t gjith antart e shoqris. Asnjher nuk
mund t supozohet t jet vullneti i shoqrise q Legjislativi t ket
fuqi q t shkatrroj ate q secili ka n plan ta siguroj (pronn) duke
hyr n shoqri, dhe pr nj arsye t till njerzit u nnshtrohen
legjislatorve . Ligjvnsit kudoqoft q prpiqen t heqin dhe
shkatrrojn pronn e njerzve ose ti reduktoj ata n skllavri nn nj
fuqi arbitrare ato vendosin veten n gjendje luft me njerzit t cilt
jan t liruar nga lojaliteti ligjvnsve t till. Ironia sht e
supozimit se Loku sht inspiruesi i Deklarats s Pavarsise s
SHBAs. Koncepti i liris i Lokut ishte derivat i ligjit Romak, sipas t
cilit njeriu ishte nj lloj kafshe. Liria natyrale sipas Lokut derivonte
prej gjendjes natyrale. Koncepti i Lokut t gjith njerzit jan t
krijuar t barabart ishte idea ligjit Romak se te gjith kafsht jan t
krijuara te lira dhe t barabarta n gjendjen natyrale. ku m t
fuqishmit kan t drejt ti skllavrojn t dobtit. N kt shtet njeriu
ose njeriu animal ka t drejtn t mbroj lirin, barazin dhe pronn.
Xhon Loku pat ndikim tek Thomas Xhefersoni, ky u infektua nga
idet liberale gjersa ishte n Franc prandaj dhe kishte mosmarrveshje
t shumta me babain e SHBAs Aleksandr Hamilton.
277
278
281
(KUNDR) REVOLUCIONI I
PORTOKALLTVE 1688 DHE PARTIA
VENEDIKASE N ANGLI
282
284
BANKA E ANGLISE
BRITANIA U BE PERANDORI,
287
289
Bertrand Russel
Influenca e Paolo Sarpit dhe e rrjetit t tij n
Angli ishte ajo q krijoi berthamn filozofike t
Shoqats Mbretrore t Anglis
Albert Ajnshtajni
292
DARVINIZMI SI PROJEKT
Tash sht leht t demonstrohet se Darvinizmi
nj prej shtyllave t biologjis moderne, nuk
sht m tepr se nj lloj kulti, nj kult religjioz.
Nuk jam duke ekzagjeruar. Sidoqoft, kjo teori
nuk ka vler shkencore. Teoria e ashtuquajtur e
evolucionit
Darvinian
bazohet
n
pohime
irracionale, q nuk vijn prej vzhgimeve
shkencore, por n mnyr artificiale u imponuan
prej jasht, pr arsye politiko-ideologjike
Jonnathan Thennebaum
295
Charles Darwin
Deformimi i dialektiks Hegeliane t shpirtit t
bots q ishte zoti i Hegelit prodhoi
ideologjin
e
Evolucionit
Darvinist
dhe
Materializmin Dialektik t Marksit. Q t dy :
edhe Darvini, edhe Marksi qlluan t jen agjent
t Perandoris Britanike e cila shfrytzoi dy
ideologjit e fabrikuara pr t b gjenocidin m t
rnd ndaj njerzimit n emr t progresit drejt
perfeksionit gjat luftrave botrore.
British East India Company ishte kompania e par multinacionale e
Partis Venedikase q tashmishte instaluar n Londr dhe bnte
prpjekjet e saj pr t themeluar perandorin e re botrore. Aksionar
t ksaj kompanie ishte aristokracia financiare q prpiqej ta
mbizotrojn tregun botror dhe monopolet botrore tregtare. N fakt
British East India Company ishte ajo q udhhiqte n fakt e
udhhiqte perandorin Britanike. Kjo kompani e par multinacionale
kur e themeloi kolegjin Halley-Bury m 1805, Thomas Maltusin e
emruan si profesorin e par t Politiks Ekonomike. Studentt e
Maltusit ishin administrator n kt kompani t cilt sistematikisht e
296
297
299
Francis Galton
Galtoni proklamonte se vlern e nj individi duhet konsideruar q
nga lindja dhe nga cila shtres e shoqris vjen dhe te
paprshtatshmit duhet eliminuar. Ideja e tij dhe ithtarve t tij ishte q
vetm m t fuqishmit duhet t mbizotrojn t riprodhohen dhe t
shtohen duke u br paraardhsit e kombeve t ardhshm. Darvini e
prsriste shpesh Maltusin: Me egrsin t dobtit n mendje dhe n
trup shpejt eliminohen, ndrsa ato q mbijetojn shfaqin gjendje
energjike t shndetit.Ndrsa civilizimi ka t bj me prkujdesjen dhe
solidaritetin ndaj ksaj shtrese shoqrore,dhnia e ndihms deri n
astet e fundit t jets s tyre. Sepse ato jan qenie humane dhe
trajtimi ndaj tyre duhet t jet njerzor sepse nga natyra njeriu nuk
sht kafsh por librat e shenjt na msojn se njeriu nga natyra sht
ne imazh te zotit, andaj duhet respektuar natyra hyjnore e njeriut dhe
si i till duhet trajtuar dhe asnj sistem nuk sht i mir pr njerzimin
deri sa nj sistem nuk respekton natyrn hyjnore t njeriut imago
dei. Pr Darvinin sht e mirseardhur Vdekja e m shum fmijve
t shtress s varfr prej smundjeve t ndryshme dhe fatkeqsive t
ndryshme n vendet e mbipopulluara. Si mas t kontrollit ndaj
mbipopullimit, Darvini favorizonte : luftn, urin madje edhe
infanticidin. Ai proklamonte iden se raca t ndryshme kan aftsi
300
mendore t ndryshme. Darvini ashtu sikur Xhon Lloku dhe W.R Greg
favorizonte t pasurit ndaj t varfrve duke konsideruar pronn si nj
prparsi t suksesit pavarsisht nga superioriteti fizik dhe mendor q
mund t ken te varfrit. Si antar i qarqeve t shoqats Mbretrore
Britanike ishte edhe Thomas Huxley, ai qe propagandonte me t
madhe Teorin e Evolucionit .Edhe Karl Marksi kishte ndjekur
leksione tek T.Huxley mbi Teorin e Evolucionit. T. Huxley e ngriti
shtjen e mbipopullimit si problemin m t madh botror. Nxnsit e
T. Huxleyit dhe Henry Osbornit ishin edhe Eugjenikat m t shquar
t shek XX. Djali i T. Huxleyt, Julian Huxley ishte edhe kryetar i
Shoqats Britanike Eugjenike dhe e bashkthemeloi World Wildlife
Fund me Princ Filipin dhe Princ Bernardin m 1961. Edhe
pasardhsit e familjes s Darvinit ishin antar t lart t shoqats
Eugjenike duke e promovuar iden Eugjenike si ide q ishte
fundamentale. Darvini edhe iden e kalimitevolutiv prej nj lloji n
llojin tjetr nga ndryshimet e vogla n individ brenda nj specieje e
morri prej natyralistit francez, Jean Baptist Lamarck n librin e tij
Filozofia e Zoologjis (1809). Teoria e Seleksionimit natyral q
presupozohet si thelbi i evolucionit ka qen e prezantuar n Shoqatn
Mbretrore m 1813 prej Dr. William Charles Wells q iku n Angli
gjat shprthimit t Revolucionit Amerikan. Si duket nga faktet
Darvini ishte nj projekt i lufts kulturore t shoqats Mbretrore
Britanike ndrsa vet Darvini ishte nj plagjiator, m sakt ishte nj
projekt i Shoqats Mbretrore Britanike. Darvini ishte nj djalosh
neurotik dhe hipokondriak. Nuk dilte kurr nga shtpia dhe ai ishte
prgatitur pr t qene Projekt n luftn kulturore t British East
India Comp, t rrjetit t salloneve q krijonin ndikim n elitat
intelektuale, bordit t kshilltarve t kurors mbretrore Britanike.
Darvini nuk zbuloi asgj vet por mori aksiomat kryesore q ishin idet
e t tjerve dhe i prmblodhi n Teorin e Evolucionit. Madje, ai u
habit n fund t jets s tij me veten e vet, se si nj njeri si vetja e tij
(Darvini) kishte pasur nj ndikim t fuqishm n histori duke qen me
inteligjenc mesatare. Iden e Evolucionit e mori nga t tjert q
supozohet se e kishte zbuluar ai. Gjyshi i tij Erazmo Darvini
propozoi iden e Trashgimis s Prbashkt m 1794 n veprn
301
________________________________________________________
302
305
Herbert Spenser
Herbert Spenser i adaptoi parimet e Darvinizmit n jetn sociale.
Herbert Spenser ishte teorik kryesor i Darvinizmit Social, q adaptoi
parimet Darviniane n jetn shoqrore. Sipas Herbert Spenserit nse
dikush sht i varfr ather sht faji i tij. Asnjri nuk mund ti
ndihmoj dikujt q t prmirsoj vetveten. Nse dikush sht i pasur,
edhe pse nse deri tek ajo pasuri ka ardhur n mnyre jo morale.
Spenser ia atribuon talentit t tij dhe imoralitetin e merr si vler ose
aftsi. Pr t varfrit duhet eliminuar q t jetojn t pasurit. Ky moral i
Mbijetess m t fuqishmit n kurriz t eliminimit t t
pambrojturve, t varfrve dhe shtresn e pambrojtur sociale kjo
306
307
308
Thomas Huxley
Thomas Huxley u portretizua si nj mendimtar i thell dhe racionalist,
q u prpoq gjoja q eliminoi bestytnit e Krishterimit n favor t
shkencs s pastr. Por n thelb qllimi i T.Huxleyit ishte kryqzata
kundr metods s vrtet shkencore me tepr se kundr Krishterimit.
Edhe Huxley ishte i ndikuar prej venecianit William Okham q
argumentoi se nuk ekziston as e vrteta, as parimet fundamentale
fizike, sepse ato smund t kapen nga shqisat tona. T.Huxley ishte
themelues i Agnosticizmit. Sipas ksaj doktrine Zoti mund t
309
DARVINIZMI-IDEOLOGJIA UDHHEQSE
E
BRITISH EAST INDIA
COMPANY
310
311
________________________________________________________
*Leonard Huxley, The Life and Letters of Thomas Huxley,New York D.
Appleton and Company,New York,1901, fq. 398
Nikoll Kuza
314
318
319
Zanafilla
1:26
Kshtu
Perndia
krijoi
shmblltyrs s vet, sipas
Perndis.
njeriun
sipas
shmblltyrs s
Zanafilla 1:27
Dhe Perndia i bekoi ; dhe Perndia u tha
atyre :Bhuni t frytshm dhe shumzojuni,
mbushni tokn e nnshtrojeni, e sundoni mbi
peshqit e detit, mbi zogjt e qiellit dhe mbi do
qenie q lviz mbi tok
Zanafilla
1:28
321
tha Zoti dhe universi jan nj dhe u dnua disa vite burg pr
panteizm. Kur po udhtonte prej Bizantit n Gadishullin Italik npr
det n nj agim nga shikonte syri vetm detin e pakufishm. Nikolla
tha patjetr kjo duhet t jet pafundsia dhe zoti. Kur e pa nj zog
duke fluturuar ai tha ah sikur t kisha kraht e zogut q t udhtoj
deri n prjetsi dhe deri te kufiri i pafundsis. Por n at moment e
kuptoi se kishte folur dika gabim sepse kufiri i pafundsis ishte
pakuptim, sepse pafundsia ska kufi. Pafundsia shkon deri n
maksimum dhe meq shkon deri n maksimum gjithkah sht i
barabart. N kt rast Nikoll Kuza e kuptoi se mund ti ndihmonte
vetdija pr paditurin e vet, dhe kur u kthye n shtpi Nikolla Kuza e
shkroi veprn e tij De Docta ignorantia. Pikrisht n Kshillin e
Firences ai ishte 38 vjear dhe n kt kshill erdhi edhe neoplatonisti
i shquar Gemistos Plethon n moshn 89 vjear q ishte nj ndr
neoplatonistt m t shquar n Bizant dhe ai e shoqronte mbretin
Mihal Paleologun. Kto kishin ardhur me mision t bashkimit me
perndimin pr t shptuar Konstantinopolin prej pushtimit otoman.
N at bot n Evrop dominonte nj gjendje e tmerruar e politike dhe
ekonomis dhe nj gjendje e rnd e pashpress, ndrsa mendjet m t
ndritura t Evrops mendonin si t dalin nga kjo gjendje q quhet n
histori si epoka e errt mesjetare e emruar e till prej Francesko
Petrarkes dhe q dominohej nga varfria, smundjet epidemike
infektive si vdekja e zez q shkaktoi mjerim t madh dhe shfarosi
popullsin e Evrops mesjetare. Nj ndr figurat m t shquara ishte
edhe Nikoll Kuza, nj gjeni i vrtet q Evrops i dha renesancn e
art dhe mbi idet e tij q konsiderohet si ithtar i vrtet i filozofit
helen Platonit, Evropa u rimkmb nga shkatrrimi total drejte nj
epoke q njihet si renesanc e art.
a. Njeriu si shembelltyre hyjnore , Nikoll Kuza ka meritn e tij t
madhe sepse u prpoq q t involvoj ligjin natyral dhe respektimin e
konceptit t njeriut si imago dei si baz t rregullimit t sistemeve
shoqrore moderne si republika q legjitimon t mirn e
prgjithshme
b. Paqja universale duke br bashkimin ekumenik n mes kishs
lindore dhe perndimore duke e rishpjeguar doktrinn e trinitetit t
324
326
327
____________________________________________
* An Interview with Professor Seyyed Hossein Nasr Naved Kahteran,
http://www.allamaiqbal.com/publications/journals/review/apro
ct09/1.htm
Luigji XI
Bhuni t frytshm dhe shumzojuni,mbushni
tokn e nnshtrojeni, e sundoni mbi peshqit e
detit,mbi zogjt e qiellit dhe mbi do qenie q
lviz mbi tok
Zanafilla (1:28)
340
Henriku i VII
Xhemsi i (I) i Skocis ishte ngjitur n fron fal mbshtetjes s
Venedikut. Si kryekshilltar t tij ishin Edward Wotom dhe Robert
Cecil t cilt ishin n lidhje shum t afrt me lidershipin e fraksionit
Xhovani dhe Paolo Sarpit q ishte lideri i tyre intelektual. Fraksioni
Venecian n Angli ishte armiku kundr s cils Shekspiri kishte br
orvatje q t ngris nivelin e civilizimit pr ta mundur kt armik
tsofistikuar. Shekspiri u prpoq q t ndikoj n krijimin e dialogut
n mes t popullit Anglez dhe historis s tyre pr t zbuluar tragjikn,
duke ngritur nivelin e prgjithshm shpirtror dhe intelektual pr t
luftuar pr lirin e tyre. Mbreti pr t ciln shkroi Shekspiri ishte
mbreti John q sundoi prej 1199 deri 1216. Shekspiri kt mbret e
portretizoi si nj mbret q nuk qeveriste sipas ligjit por sipas ushtrimit
t fuqis s tij. Mbreti Xhon ushtronte pushtetin e tij n menyre
342
Erazmo Roterdami
Ai q organizoi renesancnn Angli ishte Erazmo Roterdami. Erazmo
Roterdami ishte figura m e ndritshme e Renesancs n Angli dhe
Evrop. Ai u lind n Holand m 1467, dhe u edukua prej
Vllazris pr Jet t Prbashkt q msimi i tyre bazoheshte n
imitimin e Jezu Krishtit prandaj ato edukonin nxns t varfr por t
zellshm. Shum prej msuesve t tij e msuan ti prkushtohet
msimeve klasike t Platonit, Erazmo Roterdami ishte nj prej
mendjeve m t ndritura t Evrops n kohn e tij dhe m von,
bashkpuntori i tij ishte filozofi i njohur Thomas Mori dhe John
Colet. Erazmo Roterdami, Thomas Mori dhe JohnColet ishin nj
brtham e mt edukuarve mbi idet Platonike prreth mbretit
Anglez Henrikut t VII.
Erazmo Roterdami ishte ndr ithtart e par t
tolerancs ndrfetare dhe respektit t ndrsjellt
ndrfetar
345
Erazmo Roterdami
John Kolet udhtonte shpesh n Itali dhe promovonte Platonin,
gjithashtu dhe Thomas Mori studioi filozofin e Platonit n Oksford.
Kto dijetar e konceptonin njeriun ashtu si ishte krijuar si
shmblltyr e zotit dhe njeriu mund ta njihte zotin prmes arsyes.
Kto urtidashs gjetn ngjashmrine e madhe n mes t Patristve ose
Etrve Krishter dhe Platonizmit.
Sir Thomas Mori prktheu autobiografin dhe
letrat e humanistit dhe Platonistit t shquar t
Renesans s Art,
Xhovani Piko Della
Mirandols
346
William Shekspiri
Shekspiri ishte Eskili i Anglise, ai prmes
dramave t tij u msonte audiencs t prjetonin
tragjikn dhe t kuptonte shkaqet e tragjiks, n
mnyr q audienca t gjeneroje n mnyr
Platonike idet m t larta dhe t gjeneronte
keqardhjen ndaj protagonistve q psonin nga
mentaliteti i gabuar i popullit. Dramat e
Shekspirit ashtu si pretendon dhe do vepr
klasike kishin pr qllim t bjne ngritjen
dheedukimin e popullit, si dhe t bjn
fisnikrimin moral t popullats elemente t
rendsishme
pr
ta
prodhuar
qytetarin
enevojshme dhe t domosdoshme pr ta zbatuar
Republikn e themeluar mbi arsyen hyjnore n
dobi t s mirs s prgjithshme.
351
354
Xhon Wintropi
Xhon Wintropi eshte njeriu qe e hodhi faren e
SHBAse si republike qe duhet ti sherbeje
lumturise njerezore
Emocionet duhet ti edukojm q ti sherbejn
arsyes, ky eshte edukimi estetik per te cilen fliste
Shileri i madh
355
357
Increase
Mathe
Mbreti Charles i II e
dergoi Edward
Randolfin si emisar tek
Anglezt e ri,
q t negocioj me to, ai
u zgjodh si
kolektor i doganave, ai u
refuzua
prej
Keshillit te Masachusets Bay si i huaj q przihet n shtjet e
363
Cothon Matheri
Matheri dshironte prmes punimeve t tij q lexuesit e tij ti vendos
brenda historis universale dhe rolit q duhet t lozin n nj moment
historik. Nj nga veprat kryesore t Cothon Matherit sht eseu
Bonaficius, Nj ese mbi t mirn q qarkullonte n kolonit
Amerikane dhe pat ndikim t drejtperdrejt tek Benxhamin Franklini.
Ky ishte nj manual pr t krijuar nj shoqri n prputhje me
konceptin e agapes s Platonit. Asnj njohuri ose veprimtari nuk ka
ndon vler nse nuk udhhiqet prej detyrimit pr t br mir.
366
367
368
Wilhelm.
G. Lajbnici
________________________________________________________
*Gottfried Wilhelm Leibniz, Discourseon metaphysics and relate writings,
R.Niall, S.Brown, Manchester University Press, 1988, fq.14
G.W. Lajbnici
369
Rne Dekarti
Pitagora dhe Platoni besonin se format nuk jan
as objekte materiale, aspekte ose abstraksione t
objekteve materiale, as koncepte n trurin ton.
Ato ekzistojn
pavarsisht nga universi fizik,
eternale dhe t pandryshueshme. Objektet fizike
jan ka ato kan participuar n forma specifike.
Aristoteli ka mendimin se format jan vetm
abstraksione prej objekteve fizike dhe skan
qenie t ndar n botn suprasensuale
*.Pikrisht, Lajbnici dallonte nga Dekarti dhe
teoricient e Fiziks Mekanike nga q Lajbnici
krkonte
ligjet
universale
fizike
q
perceptoheshin vetm nga intuita e njeriut
Norman D.Livergood
370
W.G Lajbnic
Albert Ajnshtajni
Dekarti e dinte se shpirti nuk mund tu jap
trupave asnj forc sepse gjithmon egziston nj
sasi e forcs se njejte ne materje ,ai besonte se
shpirti mund tja ndryshoje drejtimin trupit.Por ne
kohen e Dekartit nuk ishte njohur akoma ligji
natyral i ruajtjes se drejtimit total qe materja e
bart ne vete.Sikur Dekarti do ta verente kete gje
ai do te arrinte tek sistemi im i harmonise se
parastabilizuar
371
373
________________________________________________________
* G.W.Leibniz,The Principles of Philosophyknown as Monadology,
http://www.earlymoderntexts.com/pdf/leibmona.pdf
W.G.Lajbnici
Revolucioni Amerikan sht produkt i ideve t
Platonit, Nikoll Kuzs dhe Lajbnicit. sht nj
moment unikal n historin e civilizimit evropian,
kur koncepti i njeriut si imago dei q
prfaqson
ligjin
hyjnor
prfshihet
n
preambuln e kushtetuts Amerikane. Ideja e
liris, barazis dhe e t drejts pr t qen i
lumtur q ishte fryt i prpjekjeve transkontinentale
evropiane
t
Lajbnicit
dhe
bashkpuntorve t tij prfaqson jo vetm
kthesn m t madhe historike n civilizimin
374
375
376
Rufus F.
Andaj Lajbnici,Swifti dhe Matheri deshironin q
ligjin natyral n konceptin Platonik ta prfshijn
n kushtetutn e republiks s par n historin
e Evrops q sht SHBAja
Lajbnici sht nj ndr figurat m t ndritshme t historis s
Evrops. Ai kishte zbuluar aq shkenca sa q sot studentt e kan t
vshtir ti numrojn. Ai ishte gjeni i vrtet, njhersh sht edhe
baba i ekonomis fizike dhe ideologu kryesor i revolucionit amerikan,
ndoshta i vetmi revolucion unikal n historin e civilizimit evropian.
Qendra shkencore dhe universitare n Halle t Gjermanis lozi nj rol
krucial n zhvillimin e shkencs dhe prpjekjes ekumenike q ideali i
t mirs s prgjithshme t zvendsoj pushtetin e trashgueshm.
Pr ta kuptuar se si u involvua koncepti i t mirs s prgjithshme
379
380
384
Cothon Mather
Ditari i Matherit prmban letra korrespondimi rreth hapjes s
shkollave bamirse, hapjen e spitaleve pr t varfr, madje kishte edhe
shembuj t tjer. Halle, d.m.th., veprimtarin e tyre bamirse pr ti
edukuar dhe mbshtetur jetimt dhe fmijt e varfr. N letrat e
Frankes q ja drgonte Cotthon Matherit kishin t bnin me fusha t
ndryshme si bamirsi, edukim dhe misione t jashtme. Franke dhe
Mather ishin jashtzakonisht t prfshire n bamirsi n ndihm ndaj
nevojtarve, t pastrehuarve, bonjakve, studentve t varfr. Franke
shkruante se shtpia e jetimve merret me prmirsimin e mendjes
ose m sakt me shptimin e shpirtit. N kt shkoll ato msojn
msimet e Krishtit si dhe artin dhe shkencn. Kto shkolla kishin
fmij nga gjith vendet si dhe mbanin seminare pr ti msuar
msuesit me metodat e msimdhnies dhe msimnxnies t Halls,
kshtu q Halle prhapte arsimin kudo n Gjermani dhe m gjer. Aty
msohej gjuha helene, latinishtja gjuht orientale si hebraishtja etj. Dy
figurat udhheqse si Mather q ishte nj intelektualt m t spikatur
t Ameriks koloniale dhe August Francke kishin mision t edukonin
dhe ti ndihmonin pjest m t degraduara t shoqris, inspirimin e
shoqris drejt solidaritetit shoqror dhe ngritjen e nivelit t njeriut n
nivel m t lart q t mos ishin vetm skllevr t eksploatimit pr
korporatat tregtare. Kjo frym e bamirsis arriti q t prhapej edhe
n Gjermani por edhe n Amerikn koloniale. Nj numr i madh i
385
Isak Njutni
Hamleti
386
387
Johanes Kepleri
Dr. Samuel Clarke duke iu referuar Njutnit, deklaron se kosmosi sht
absolut dhe Zoti n pikpamjen Njutoniane prfaqson nj vullnet
kapriioz sikur njdiktator i universit zgjodhi t lviz tr universin
n vij drejtvizore n nj vend tjetr, ai e bn kt pa br
ndonjdallim sepse kosmosi gjithkund sht vakum dhe i njjt.
Lajbnici mendon se nuk egziston hapsir e lire dhe ajo q n e
perceptojm si kosmos ose hapsir sht rendi ku gjenden trupat t
cilat lokalizohen dhe zn vend pran trupave tjer sipas nj rendi.
Zoti sipas Lajbnicit nuk krijoi hapsir t lir sepse gjithka q ai krijoi
ai kishte njarsye t mjaftueshme pr ta krijuar ashtu si egziston me
gjith perfektshmrit. Zoti nuk kishte arsye t krijoj hapsir t
zbrazur dhe nuk do ti krijonte dy gjra t ndryshme sepse skishte
arsye. Zoti asnj her nuk do t krijonte hapsir boshe , sa m shum
materje, Zoti ka rastin t ushtroj urtesin dhe fuqin e tij t
perfeksionit t pakufizuar. Tek Lajbnici nuk shohim nj univers
arbitrar, por nj univers q sht m i mir prej t gjith botrave, e
krijuar n baz t parimeve prej Zotit, i cili krijoi vetm kur kishte
arsye t mjaftueshme , ku gjithsia nuk sht absolute, por thjesht rend
i lart. Pikpamjet e Njutnit ishin n prputhje me pikpamjen e
388
390
392
Leonardo da Vini
Prpjekjet e para t konstruktimit makins me avull i gjejm n antik
te Hero i Aleksandris, q bri nj eksperiment duke e nxehur ujin n
nj kazan dhe avulli. Rrotullonte sfern e holle e cila ishte e lidhur me
dy tuba dhe kur kalonte avulli n t, sfera e holl rrotullohej. Kjo
makin njihej si aeolipile. N mesjet Kameralistt q u shfaqn n
renesanc dhe q ishin kshilltar t pushtetarve lokal ishin ndr t
part q kishin filluar t kultivojn mendimin ekonomik, madje vlen
t theksohen prpjekjet e Leonardo Da Vinit pr t konstruktuar
makinat n djegie. Deri n fillim t shek XIX n disa universitete
gjermane sht msuar Lajbnici n programin mbi kameralizmin. Kjo
ekonomi q bazohet mbi involvimin e motorve me djegie t
brendshme n procesin e prodhimit njihet si ekonomi fizike. Ideja
ekonomike e Lajbnicit fillon m 1671 kur e botoi esen e tij
ekonomia dhe shoqria dhe q jepte prparsi prodhimit n vend t
tregtis si dhe proteksionit t prodhuesve si dhe nevojn e pagesave
dhe kostos s fuqis puntore prodhuese.
393
400
Moses Mendelssohn
401
Volteri
Volteri prmes personazhit t Kandidit deshi t
prqeshte idealin e lumturis s njeriut n botn
m t mir t mundshme t Lajbnicit.
Moses Mendelsohni dhe Lesingu u prpoqn q ta mbrojn traditn
intelektuale t Lajbnicit nga kto akuzues t lansuar nga shrbimet
402
403
Lazare CARNOT
Gaspar Monge
405
ILUMINISTT FRANCEZ
Iluministt francez u etabluan me qllim q t
sfidojn idet e klasikve humanist gjerman
Antonio Conti
406
Monteskje
407
409
410
415
Adam Smith
Adam Smithi sht autor i veprs s famshme, Pasuria e Kombeve
ku ai prpiqet t shpjegoj shkaqet e pasurive t kombeve. Por n fakt
vepra e tij i varfron kombet. Kt e ka dshmuar edhe historia. Kt
fenomen e ka demaskuar edhe ekonomisti m i madh gjerman Fridrih
List, i cili mendon se Adam Smith pikrisht qllimin e ka pasur te
varfrimi i kombeve duke i pasuruar pronart e tij n British East
Inda Comp, q ishte edhe puntor i saj. Qllimi i ktij sistemi
ekonomik t Adam Smithit ishte konspiracioni i republiks s re n
botn e re, kolonit amerikane dhe franceze, e cila me revolucionin q
kishte br Zhan Baptist Kolberti dhe kardinal Mazarini, Franca ishte
fuqi evropiane me mirqenie m t lart t qytetarve t saj. Pikrisht
me rekomandim t Lord Shelburnit, Adam Smithi e shkroi veprn
Pasuria e Kombeve duke br plagjiatur t fiziokratve francez :
Turgot dhe Quesney, pr ti shrbyer Lord Shelburnit si arm ndaj
rivalve t saj ekonomik ose n thelb pr ti dobsuar e varfruar
ekonomikisht. Klubi ku mblidheshin komplotistt e ideve
prparimtare t renesancs evropiane dhe mendjeve m t ndritura t
Evrops. Prej shum klubeve nj ndr to ishte edhe Hell Fire Club
416
419
426
Tregu Botror
N dekadat e fundit neo-liberalizmi u b nj doktrin ekonomike q u
zbatua nn rekomandim t FMN-s prej shume shteteve si politik
ekonomike q do ti shpinte drejt rritjes ekonomike dhe mirqenies s
qytetarve. Por, analiza historike e zbatimit t ktyre dy filozofive na
427
431
435
Benxhamin Franklini
436
438
ALEKSANDER HAMILTONI N
KONVENTN RATIFIKUESE N NJU JORK
446
448
449
450
451
Gjeneral Lafayette
Benxhamin Franklini katr her i ishte lutur Luigjit t XVI-t q Franc
ti ndihmonte revolucionaret amerikan pr kauzn republikane t
bazuar mbi idealin lajbnician Life, liberty and pursuit of happiness,
andaj dhe Franca i oi trupat e saj n Amerik e nxitur pak edhe nga
hakmarrja m 1773 nga traktati i Parisit. Trupat Franceze i udhhiqte
gjeneral Lafayeti dhe bashk me Xhorxh Washingtonin arritn q t
mundin gjeneralin britanik Carnwalis. Franca i dha mbshtetje
ushtarake revolucionareve amerikan n luftn pr pavarsi. N
Traktatin e Parisit ndodhi tragjedia kur n marrveshjen e Parisit m
1783, traktati i Parisit m 1783 e njohu pavarsin e kolonive
amerikane, u pajtua me tregun e lir t krkuar prej Britanis s
Madhe pr t kontrollin e tregut Atlantik. M 1786 ishte edhe nj
marrveshje tjetr franceze-britanike m 1786. Franca pranoi zbatimin
e ekonomis politike suicidale t tregut t lir. Prej rritjes,
ekonomis reale fizike prej 2 pr qind n vjet kah fundi i vitit 1780
dhe fillimi i 1780, tekstili, anijendrtimi, sektori i xeheve dhe gjith
ekonomia shkoi drejt depresionit dhe uria e buks. Buxheti i mbretit
ishte i zbrazur dhe kriza sociale rrezikonte rendin publik aq shum sa
q kaosi ishte i paevitueshm nse nuk merreshin masa adekuate.
452
453
Lord Shelburni
Prandaj, lufta q bn shrbimi inteligjent Britanik ose Partia
Veneciane n Londr si Lord Shelburni dhe Xheremi Bentami, kundr
Baillyt dhe gjeneral Lafayetit, q ishin prfaqsuesit e tradits
intelektuale lajbniciane ose t revolucionarve amerikan q kishin si
synim legjitimimin e t mirs s prgjithshme, ishte tejet strategjike
dhe tepr e vendosur. Kshtu q duke mbshtetur
kundrrevolucionart, agjentt e tyre si: Zhak Nekerin, Dukn e
Orlineve-Lui Filipin II dhe jakobint si:Marati, Dantoni e Maksimilian
Roberspieri, me hapjen strategjike n momente kye t burgut t
Bastiljes, kur ve ishte n prgatitje e sipr asambleja nacionale q
onte monarkin absolute drejt monarkis konstitucionale t modelit
t kushtetuts dhe deklarats s pavarsis t revolucionarve
amerikan, pra legjitimimit t mirs s prgjithshme, prfaqson
kthesn e revolucionit t filluar prej Baillyt dhe Lafajetit n
kundrrevolucion dhe n vend t republiks konstitucionale (monarki
konstitucionale) u mboll fara e bonapartizmit, q ishte nj ideologji
fashiste e Napoleon Bonaparts, q n mnyr t pavetdijshme ishte
instrument i perandoris Britanike, q vet Napoleoni e kuptoi m
von. Edhe historiania e njohur Nesta Webster n mnyr t
guximshme e thot kt gj se n revolucionin francez ishin t
454
455
Kundrrevolucioni
Klubi Jakobinit kishte plan tjetr, Ata ishin t prgatitur prej shrbimit
inteligjent t Lord Shelburnit dhe t Xheremi Benthamit pr hapjen e
burgut t Bastiljes duke i liruar t burgosurit. Disa ishin t smur
psikik por m tepr n radht e tyre u infiltruan terrorist t huaj q
ishin prgatitur pr t br terror civil duke e zhytur Francn n kaos
dhe terror t prgjakshm. Jakobint ishin instrumentet e Lord
Shelburnit dhe Bentamit. Hapja e burgut t Bastiljes m 14 korrik
ishte nj akt grushtshtetit, kundrrevolucionar q e organizoi ministri
financave Zhak Neker, Duka i Orlineve Louis Philipe Egalite dhe
kontrolluesit e Dantonit, Maratit dhe t Roberspierit Lord Shelburni
dhe shefi i shrbimit inteligjent Britanik Xheremi Bentam. Qllimi i
shrbimit inteligjent Britanik n aleanc me fisnikrin franceze ishte
shkaktimi i varfris q t nxisin popullit kundr mbreti Luigji XVI
q ato t vendosin agjendn e tyre. Duke qen Zhak Nekeri njeriu m i
popullarizuar dhe duke qen afr mbretit ishte protagonist intrigave
456
Zhak Necker
Zhak Necker ishte nj agjent i infiltruar si ministr i financave i
oligarkis Britanike q konspironte Luigjin XVI. Zhak Necker. Ishte
prej Zvicrs, nga i ati me origjin prusiane ndrsa shkoi n Paris ku
punoi si bankier dhe pas spekulimeve q bri n French East India
Company u b njeriu shum i pasur dhe hapi bankn e vet. Meq i
doli nami si ekspert financiar ai filloi edhe karriern politike duke u
zgjedhur prej mbretit si drejtor gjeneral i financave m 29 korrik
1777, q n esenc ishte si kryeministr virtual por meq ishte
zviceran dhe protestant nuk i takonte post i lart zyrtar. N esenc
shrbimi inteligjent Britanik, Luigjit t XVI, ia instaloi n krye t
pushtetit t tij agjentin e saj i cili do t organizonte m pas edhe
hapjen e burgut t Bastiljes n mnyr q britanikt n mnyr
strategjike do t kthenin situatn n favor t tyre q ishte pengimi i
replikimit t
republiks amerikane, etrve themelues n
Evrop.Shrbimi inteligjent qndronte edhe pas agjentit t tyre, tjetr
t rekrutuar si Luj Filipi (Duks s Orlineve), i cili ishte infiltruar edhe
n qarqet framasone t lozhs Grand Orient dhe q ishte i motivuar q
457
Jeremy Bentham
N t vrtet m 17 korrik sht dita q Asambleja Nacionale e
emroi veten dhe dha autorizimin e hartimit t kushtetuts sht dita
q asambleja e bri publike deklarimin e t drejts sovrane te kombit.
Ose si e deklaroi Bailly sht dita kur Asambleja tregoi pr her t
par miratimin e guximshm dhe vendimin e menur q ishte
prgatitur pr prfaqsuesit e saj dhe pr mbajtsit e atij autoriteti.
Ideja e Baillyt ishte ideja e prfaqsimit nacional si dhe shkrirja e
vullnetit politik individual n vullnetin e asambles e cila prfaqsonte
edhe vullnetin vendimmarrs konstitucional, legjitim t bazuar n
arsye. Dhoma e prfaqsimit ose Estate General t bazuar mbi tri
klasa ishte shkrir dhe tani ishte themeluar Asambleja Nacionale.
Dhoma e prfaqsimit t t gjith popullit francez prej t zgjedhurve
t popullit q prfaqsonin sovranin. Gjithashtu dhe autoriteti i mbretit
mbetej i pacenuar. T inspiruar prej aktit sovran t vetqeverisjes
shum deputet iu bashkngjiten asambles nacionale. Gjithashtu
edhe fisnikt e miratuar kt asamble. Sfid kryesore pr qarqet e
460
shkenc
Antoine Lavoisier
Duka i Orlineve e rekrutoi Dantonin dhe Roberspierin q ta
nominojn si antar t jakobinve Montagnard dhe i dhan vend n
konvent dhe krkonte kokn e mbretit. Ishte fraksioni Orlinist q
465
466
_____________________________________________________________
* Nikola M.Nikolov, Komploti Botror, Focus, Shkup 1998 fq.110
Napoleon Bonaparta
Napoleoni ishte nj djalosh i varfr kur Talejrani dhe Mirabo e
prezantuan tek Amshel Rotshildi. Ai nuk kishte para t paguaj as
faturn e Lavanderis dhe kishte vetm nj kmish. Uniformn ia
468
Amshel Rotshildi
469
470
Josphine de Beauharnais
Napoleoni u martua me Xhozefin Boharne q kishte orekse t
pangopura seksuale. Kjo martes u rregullua prej Amshelit prmes
Kontit Pol De Barras q ishte dashnorja e tij dhe e flaki kt martes.
E kan divilguar si romantike, nga ata q shkruan pr jetn dhe n
kohen e Napoleonit, Xhozefina ishte edhe agjente, q prmes Kont
Pol De Barras, informacione t besueshme t Napoleonit i shkonin
Amshel Rotshildit. Amshel Rotshildi e kishte rrethuar Napoleonin me
agjent t tij. N momentin kur u divorcua prej Xhozefins,
Rotshildt u trembn dhe u zemruan kur u martua me dukeshn
Maria Luiza m 1810. Ato u tremben se vshtir do ta shkatrronin m
pas mbretrin e ngritur prej Napoleonit dhe Kishn Katolike.
Napoleoni filloi t zgjohej gradualisht nga gjumi se Ai nuk po
luftonte pr Francn. Filloi t deziluzionohej gradualisht gjithnj e
mshum duke u bindur se ai po luftonte pr nj fuqi t huaj.
Napoleoni filloi t rebelohej kundr kontrolluesve dhe m e kishte
humbur dshirn pr t luftuar ai deklaroi : Fal zotit jam n paqe me
botn. Rotshildt m nuk ishin t interesuar pr instrumentin e tyre
por filluan t financojn lidhjen kundr Napoleonit. Karl Rotshildi
ndrhyri n prkeqsimin e raporteve n mes t Napoleonit dhe t
Paps, duke nxitur arrestimin e Paps pa dijenin e Napoleoni prej
471
Beteja
e Vaterrlos
474
478
479
485
Xhorxh Washingtoni
Banka Qendrore (Private) sht nj ndr
institucionet m armiqsore q ekziston kundr
parimeve dhe forms s kushtetuts son, nse
Amerikant e lejojn q bankat private t
kontrollojn emetimin e monedhs s tyre, s
pari prmes inflacionit dhe m pas deflacionit,
bankat dhe korporatat do t rriten dhe rreth tyre
popullit
do tu grabisin pasurit e tyre dhe
fmijt e tyre do t zgjohen pa shtpi n
kontinentin q etrit e tyre e pushtuan
Thomas Jefferson
486
Alexis Tokvill
Ne, populli i shteteve t bashkuara, pr t themeluar nj union
perfekt, vendosjen e drejtsis dhe sigurimin e qetsis se brendshme,
siguron pr mbrojtje t prgjithshme promovon t mirn e
prgjithshme dhe t siguroj bekimin e liris pr ne dhe pasardhsit
tan, urdhrojm t themelohet kushtetuta e Shteteve t Bashkuara t
Ameriks.
Alexis Tokevilli ishte nj aristokrat francez, historian dhe filozof
social. Ai udhtoi n Amerik pr t zbuluar arsyet e suksesit t
jashtzakonshm t kombit t ri amerikan dhe shkroi Rrfej se n
489
492
OtoVon
Bizmark
Abraham
Linkolni
493
Abraham
Linkolni
495
Abraham Linkoln
Oto von Bizmarku e dinte se lufta civile sht nisur prej fuqis
financiare t Evrops . Kjo konfirmohet n raportin e botuar nga
Konrad Siem (Conrad Siem) n La Vielle France ,N 216 n mars
1921. Sipas Siem, Bizmarku i tha atij n vitin 1876 pr Luftn Civile:
Ndarja e shteteve t bashkuara t Ameriks n dy federate ishte
vendosur para lufts civile nga Fuqit e Larta Financiare t Evrops.
Kta bankier kishin frik nga Shtetet e Bashkuara, nse ato do t
mbeteshin n nj bllok si nj komb, do t arrinin pavarsin
ekonomike dhe financiare, q do t prmbysnin dominimin e tyre mbi
botn. Mbizotronte zri i Rotshildve. Ato e shihnin si fitim t madh
nse do t zvendsonin republikn energjike,t besueshme dhe t
pavarur,me dy demokraci t dobta , n borxh tek ata.M tej
vazhdonBizmarku se personaliteti i Linkolnit i befasoi ata besuan se
do ta mashtronin leht druvarin kandidat, prandaj dhe kandidatura e tij
nuk i shqetsonte shum. Por Linkolni shpejt i lexoi komplotet e tyre
dhe kuptoi shpejt se armiku i tij nuk ishte jugu por oligarkia
financiare. Ai nuk ua besoi tjerve frikn e tij,por i ndiqte gjestet e
dors s fshehur. Nuk deshi q ti ekspozoj publikisht pr ti turbulluar
496
Henry Carey
Henry Carey - prpiluesi i platforms
ekonomike t Abraham Linkolnit
Henry Karey - Edhe pse historiant e sotm tentojn q ta ln n
harres, sht njeriu q bri prpjekje t mdha pr zbatimin e
politiks ekonomike t etrve themelues t ShBAs.Bri shum pr
progresin agro-industrial dhe infrastrukturor t SHBAs q nga viti
1840 e deri m 1879.Organizoi dhe promovoi sistemin ekonomik
dirigjist t Benxhamin Franklinit dhe Aleksandr Hamiltonit ndrmjet
499
500
Andrew Jackson
Presidenti Andrew Jackson - produkt i
agjentve britanik Aaron Burr, Albert
Gallatin, August Belmont-agjent t
Rotshildve.
Etrit themelues ishin prcaktuar pr sistemin e dirigjizmit pr
planifikimin qendror. Me at qllim themeluan edhe bankn nacionale
e cila do t emetoj kredi pr prodhimin e vlerave reale si (prodhim,
riparime t brendshme t infrastrukturs, hulumtime etj). Ka shum
keqkuptime rreth veprs s Abraham Linkolnit, i cili prfaqson
liderin shmblltyr q n rrethana historike t pavolitshme pr
kombin ai e bn fuqin m t madhe n bot. Ky ishte nj lider
501
cilt mund te nxiten n luft kundr njera-tjetrs dhe kjo mund t ishte
nj biznes fitimprurs sepse mund ti financonin t dy palt n
konflikt, praktika t bra n Evrop sipas strategjis-balancim t
forcave. Linkolni krkonte ndihm sepse edhe Anglia dhe Franca
mund t ishin n ann e jugut, ndrsa Linkolnit n ndihm i erdhi
mbreti rus Nikolas II.
505
507
511
518
519
520
521
522
523
524
525
526
Bertrand Russell
Rezultat i angazhimit britanik n Kin ishte Maoizmi dhe duke e
imituar modelin jakobin q u lansua n revolucionin francez pr
interesa gjeopolitike q t pengohet Franca nga rruga e saj drejt
republiks konstitucionale dhe t subordinohet. E njjta gj u b edhe
n Kin duke trajnuar jakobint kinez pr t shkaktuar terror ndaj
popullats civile, pr t kthyer Kinn n primitivizmin mesjetar qe
kulmoi n revlucionin e llahtarshm kulturor m 1966-1976. British
East India Comp e kontrollonte Kinn n shek XIX pas luftrave t
Opiumit m 1842 dhe qysh ather filloi procesi i Maoizmit m 1877
kur adikti i opiumit, i riu Yen Fu u drgua. N Angli pr trajnim dhe
pr t shrbyer si agjent britanik ndaj lufts kulturore q prgatiste
Britania kundr lvizjes nacionaliste t Dr. Sun Yat Senit. Detyra e
Yen Fu-s, ishte q ti prkthej veprat e empirikve britanik n
kinezisht si veprat e Herbert Spenserit dhe Adam Smithit duke e
helmuar inteligjencn kineze me dogma irracionale dhe hedoniste dhe
529
John Dewey
Dr.Sun Yat Seni duke qen nj dishepull i mendimit ekonomik
amerikan t sistemit hamiltonian, i njihte mire metodat dhe qllimet e
perandoris Britanike si dhe filozofin empirike Britanike, q shum
intelektual kinez ishin t influencuar nga kjo filozofi n shek XX.
Parashikimet e Dr. Sun Yat Senit mbi pretendimet koloniale t
Britanis s Madhe ndaj Kins u konfirmuan n Konferencn e Paqes
n Versaje dhe Kina u eksplodoi n trbim. Kjo nxiti revoltn e
madhe t studentve m 4 maj 1919, q u prhap prej universitetit t
Kins n tr Kinn dhe u njoh si lvizja e 4 Majit. Kjo revolt oi
deri te rritja e lvizjes nacionaliste republikane n mbshtetje t Dr.
Sun Yat Senit. Idet e Dr. Sunit ishin krcnim serioz ndaj
pretendimeve koloniale t britanikve.Ndaj ksaj sfide t perandoris
financiare dhe koloniale, britanikt drguan n Kin filozofin Bertrand
Rusell.Filozofi Bertrand Rusell punoi q t shkatrroj konceptin
krishter dhe Konfuian t njeriut si imago dei dhe pr t
zvendsuar me imazhin e njeriut kafsh q udhhiqet prej veseve. Ai
kontribuoi n bazamentin e themelimit t Partis Komuniste Kineze.
Themeluesit e partis komuniste Chen Duxiu dhe Mao Zedongi,
edukimi i tyre u bazua n instruksionet e Rusellit n empirizmin
530
Mao Ce Dung
Kjo filozofi legaliste sht e prafrt me natyrn e njeriut si zoon
politikon (kafsh politike) si e prkufizon Aristoteli dhe me
derivatt e filozofis aristoteliane si empirikt anglez :Xhon Lloku,
Tomas Hobsi, David Humi, Maltusi,Bentami, Spenseri, Adam Smithi.
Dyshja Rusell dhe Dewey i prezantoi idet e Leninit dhe t Karl
Marksit n Kin te ndjeksit e tyre, t cilt argumentonin se
bolshevizmi si doktrin mund t jet e dobishme pr kt stad t
zhvillimit t Kins dhe ishin t ndara mendimet e Russellit dhe t Mao
Ce Dungut rreth mnyrs s zbatimit t komunizmit n Kin. Ruselli
dhe Mao-ja kishin simpati pr perandorin legalist Chin Shi-Huang q
ithtart e ides konfuiane i dogji t gjall. Kins i duhet nj anarki q
t gjej shptimin e saj dhe pikrisht kjo ndodhi me revolucionin e
Mao-s m 1966-1976.Revolucioni kulturor i Maos ishte i organizuar.
Mao Ce Dungu q t eliminoj inteligjencn kineze dhe t ngrit
kultin e tij personal duke kaluar nga nj prgjegjs pr gjendjen e
mjeruar t popullit kinez n nj viktim q ju bashkngjit popullit dhe
studentve kinez kundr qeveris s tij duke e cilsuar si fajtore
qeverin q ai vete e drejtonte. Paradoksale por t till jan diktatort.
532
533
Yukichi Fukuzawa
538
Fjalim i Lord
Palmerstoni (qershor 1850)
Me jepni t kontrolloj parat e nj kombi dhe
pr mua ska rndsi se kush sht ligjvnsi
Mayer Rotschild
Perandoria Britanike ishte e njohur si:
Perandoria n t ciln dielli asnjher skishte
lindur
539
Lord Palmerston
540
Xhyzepe Mazzini
Xhyzepe Mazini ishte nj frimason, antar i shoqats sekrete
Karbonari. Themeloi ritin skocez t Fremasoneris dhe shoqatn
Italia e re. Ishte nj dor e zgjatur e politiks s jashtme t Lord
Palmerstonit. Babai i Mazinit ishte mjek dhe i kishte shrbyer babait
542
Princ Meterniku
Princ Meterniku q ishte udhheqs i mbretris Austro-Hungareze
kishte frikn e ideve liberale dhe nacionalizmit sepse Austro-Hungaria
ishte nj mbretri multietnike ku n t ishin t integruar shum popuj
me kultura t ndryshme gjuhsore. Mazini e ndezi kt impuls t
fuqishm t nacionalizmit liberal ku erdhn n shprehje ndjenjat
nacionale romantike t shum kombeve t Evrops, andaj ai ishte
nxitsi kryesor q u bn shum lvizje si shoqata Kroacia e re,
Hungaria e re, Franca e re, Romania e re, Polonia e re dhe t gjitha
544
paraqitnin krcnim real pr t shkatrruar perandorin AustroHungareze dhe sistemin e brisht t Meternikut. Edhe Bizmarku
kishte ardhur n pushtet duke qene i nxitur prej familjes Rotshild me
qllim q t sfidohet mbretria Austro-Hungareze. Bizamrku e kuptoi
se tani kishte ardhur koha q fatet e popujve n Evrop t vendosen
me hekur dhe gjak dhe vlerat e paqes s Vjens mbeten vetm ide t
brishta, megjithse se paqja e Vjens e kishte parandaluar
gjakderdhjen n Evrop pr gati disa dekada. Xhyzepe Mazini ishte
nj agjent i Palmerstonit dhe luftonte q ta largonte Austrin prej
Italis, sepse Austria kishte rikthyer pas traktatit t Vjens, shum
territore t humbura gjat kohs s Napoleonit. Nj bashkpuntor i
Mazzinit ishte edhe Kamillo Kavuri, q ishte mbret i Piemontit. Pas
disa prpjekjeve t pasuksesshme, e pa se pa nj bashkpunim me
Francn nuk mund t largonte Austrin prej Italis. N ann tjetr
Xhyzepe Garibaldi luftoi pr lirimin e Sicilis, pasi e bindi
Napoleonin e Tret q ishte agjent i Lord Palmerstonit dhe ithtari
flakt i nacionalizmit dhe liberalizmit bashk me Kamillo Kavurin e
larguan Austrin prej principats s Piemontit dhe Sardenjs dhe e
vendosi mbret Emanuellin e Dyt. M pas Mazzini prpiqej q t
pengoj bashkimin e Italis, duke nxitur Kamillo Kavurin me
Garibaldin. Edhe pse ishin t dy agjent t Palmerstonit : Napoleoni i
Tret dhe Mazzini, kta kishin rn n konflikt n mes tyre ku Mazini
prpiqej ti bj atentat Napoleonit t III. Sipas nj t afrmi t
Meternikut, ai thoshte se Britania preferonte nj Itali m turbulente .
Mazzini udhhiqte grupe terroriste. Ai ishte edhe nj nga themeluesit
e mafies italiane. Italia m von u bashkua, kur iu bashkngjit edhe
Venediku, erdh nn kontroll t Frimasonve q nuk ishte as republik
dhe as e udhhequr me synim t realizimit t aspiratave nacionale, por
thjesht ishte si nj shteti i kontrolluar prej frimasonve q qendrn e
kishin n Londr. Nuk sht e rastsishme q edhe sot q n Itali
dominon mafia italiane si instrument i politiks britanike. E njjta gj
ndodhi edhe me Bizmarkun sepse ai u fut n qarqet e larta politike t
Prusis prej familjes Rotshild. Bizmarku ishte mjaft i zgjuar q arriti
konfederatn prej disa principatave ta bashkoj me vendosjen e
zollverein, tatimeve doganore, duke hequr tatimet n mes t
545
547
Napoleoni III
Lord Palmerstoni nxiti themelimin e konfederats dhe brjes s dy
shteteve t dobta n Amerike si veriu dhe jugu. Me qllim t
kontrollit m t lehte, ai ishte kundr lindjes s do impulse t ideve
republikane dhe vizionit linkolnian mbi qeverin e popullit, prej
popullit dhe pr popullin. Fitorja e Linkolnit n luftn civile 18611865 kundr konfederats Britanike q kontrollonte Britania e madhe,
ishte tepr sfiduese pr perandorin financiare n Londr, veanrisht
emetimi i green backut monedhs federale t unionit prej Linkolnit.
David Urquhart
548
550
________________________________________________________
*Cherep Spiridowitch, The Secret World Government or The Hidden Hand ,
The Anti-Bolshevist Publishing Association , New YorkCity,1926, fq. 105.
551
Sulltan Abdyl
Hamidi i komplotuar prej
Britanikeve prmes lvizjes Turqve t rinj t
cilt e udhhiqnin agjentt britanik dhe pas
prmbysjes s Sulltan Abdyl-Hamitit u themelua
shteti i Izraelit Sionist u pengua edhe vija
hekurudhore Berlin-Bagdad
Kreu i Levizjes Bashkim dhe Perparim Enver Pasha dhe Telat Pasha e
kuptuan me ne fund se cfare gabmi te rende kishin bere qe e kishin
permbysur sulltan Abdyl Hamitin II, i bene vizite sulltanit ne pallatin
e tij ne Bejlerbej, ku banonte dhe i kerkuan mendimin.Sulltani i madh
kerkoi nje atllas gjeografik, ku u tregoi atyre kolonite e eanglise dhe
ua llogariti popullsine. Pastaj i pyeti se ku i kishin kolonite gjermanet.
Natyrisht, doli ne shesh se gjermanet nuk kishin koloni! Me nje tone
deshperimi dhe hidherimi , sulltani tha:
As kt llogari se bt dot ? A hyhej n luft n krah t gjermanve
dhe kundr Anglis? Un i prdora gjermant pr ti ekuilibruar
552
Perandoria
Otomane
u
konspirua
prmes
xhonturqve kto ishin operacione Britanike pr t
ruajtur sistemin e saj t modelit t perandoris
Veneciane si n garantimin e Kanalit t
Suezit(1869), krijimi i Palestins dhe ndrprerja e
553
554
557
Aubrey Herberth
N autobiografin e tij Aubrey Herbert lavdron
aftsit e britanikeve n manipulimin e popullit
Ballkanik dhe t regjionit ne Lindjen e Mesme; T
gjith populli n Turqi dhe vet turqit jan n nj
anije q po zhytet. Anglezt kan anijet e
shptimit por shpesh kto anije nuk mund ti
nxjerrin n det. David Urquhart kishte afeksionin e
Cirkazianve dhe nuk kishte nj pasardhs n
gjeneratn e ardhshme. Profesor E.G Browne
qndron i vetm n pusi. Laurenci sht nj
kampion i padiskutueshm i arabve. Bouchier dhe
Buxtoni jan heronjt e Bullgaris, Miss Durhami e
restauroi Shqiprin n kujtesn e Evrops : Steed,
Seton-Watson dhe Edward Boyle ishin mbshtetsit
e Serbis; Grekt kan pasur shum arkeolog
klasik dhe disa romantik t prkushtuar ndaj
renesancs s tyre. Turqia kishte miqsi me disa
558
559
W. Engedahl
560
565
Perandoria Britanike
Pr do shtet q dshiron t lidh aleanc me Anglin duhet t njoh
doktrinn e saj diplomatike q sht Interesi Britanik dhe duhet t
dij se Britania e Madhe ndaj partnerve t vet nuk ka asnj
prgjegjsi morale apo sentimentale. Por nse je aleat i saj t
sakrifikon pr interesa t saj nse je rival i saj prmes aleatve t saj t
shkatrron. Suksese i diplomacis angleze sht pikrisht diktimi i
interesave t saj tek aleatet e saj t cilt luftojn pr interesat e
britanikve. Andaj, do politik botrore duhet t jet e vmendshme,
t prkufizoj interesin Britanik, q ajo duhet ti shrbej ndrsa
aleati merr vetm premtimin. sht nj shembull tipik themelimi i
Antants Kordiale me Francn q n fillim ishin kundr edhe at duke
penguar aleancn n mes t Gjermanis dhe Francs prmes nxitjes s
afers Drajfus n mnyr q t pengohen prpjekjet e ministrit t
jashtm Gabriel Hanotoux pr t lidh marrdhnie paqsore me
Gjermanin pr t penguar do konflikt n Evrop. Nj shembull tjetr
566
568
Hong Kongu
Ekonomia e Hong Kongut sht dominuar prej parave t opiumit, dhe
u zhvillua si model i suksesit Britanik t metodave t tregut t lir,
Banka e Hong Kongut dhe Shangait, gjrat e afrta t Banks
Qendrore q egzistonin n ekonomin e lire t tregut u themeluan me
parat e opiumit. Lufta e par e opiumit u pasua me luftn e dyt t
opiumit me 1856-60. Britaniket u bashkuan me francezt si partner
junior q pretendonin se mbronin katolikt kinez. Pas lufts s dyt t
opiumit opiumi u legalizua n Kin, rezistenca kineze ishte thyer,
575
576
von jan zbuluar se shum shoqata sekrete kan lozur rol kryesor n
nnshtrimin e Boerve. Nj rol t madh lozi edhe Cecil Rhodes q
ishte nj agjent i familjes s njohur Rotshildve, i cili u drgua n
Afrikn e jugut t punoj me shoqatat sekrete pr t siguruar arin pr
Oligarkine Londineze. Cecil Rhodes e kreu detyrn q e kishte marr
nga kjo oligarki financiare. Lufta filloi n tetor t vitit 1899 dhe pas 2
vite e gjysm, Boert u deturyan t dorzoheshin. Alfred Milneri
administronte ish republikn si territor t pushtuar ushtarakisht.
Antart e Tryezes Rrumbullakt n publik njiheshin si Milner
Kidergarten. u instaluan n t gjitha pozitat qeveritare dhe fushat e
arit q u siguruan. M 1895, Rhodes bri nj plan t t prmbysjes s
qeveris Kruger q bri rezistenc kundr kolonializmit Britanik duke
organizuar nj rrebelim ndr banort Britanik n Jahannesburg.
Kryengritja dshtoi dhe prfundoi me arrestimin e Jamesonit dhe
turprimit publik. Rhodes u prcaktua t marr Transvalin dhe filloi t
prgadit menjher nj dredhi tjetr m t fuqishme. Prmes ndikimit
t Rhodesit, Lordi Alfred Milner u zgjdh si komisioner i lart
Britanik n Afrikn Jugore. N Londr, Lord Eshet ishte antar tjetr i
ksaj shoqate sekrete dhe u b nj kshilltar ky i mbretit Edward dhe
ishte n kontakt t prditshm n kt periudh. Edward Griffin nj
studiues i njohur thot: ishte zbulimi i arit dhe regjioni Whitewater
n Transval q siguroi motivin pr luft. Luftn Boer pr her t par
u udhhoq prej fuqive t mdha Evropiane, Britanikt prdorn
kampet e prqendrimit, urin dhe semundjet si arm kruciale pr ta
nnshtruar armikun. Kto mizori drejtoheshin prej Sir Alfred Milnerit
q ishte agjent i Rotshildve, q themeloi Tryezen e Rrumbullakt
(Round Tables). Rotshildt kishin nevoj pr kt kapital t madh prej
arit dhe diamantit q ishte e pasur Afrika Jugore pr te financuar
projektin e tyre utopik t fuqis botrore dhe qeveris botrore.
578
Roza Luxemburg
Roza Luksemburgu sht nj ndr ekonomistet m t prparuara t
kohs e cila u angazhua pr t drejtat dhe ngritjen e mirqenies s
puntorve aneknd bots. Natyrn e krizs globale nuk mund ta
shpjegoj as Fridrih Von Hajeku dhe derivatet e mendimit t tij
ekonomik, si shkolla ekonomike e ikagos dhe shkolla Kejnsiane. Pr
kt kriz kah fundi i shek XIX dhe fillimi i shek XX ka folur Roza
Luxemburg e cila sht nj figur avangarde e mendimit ekonomik
evropian dhe themeluese e lvizjeve social-demokrate n Evrop. Sot
579
582
Leopold Amery
Coefficient group
Izraeli dhe Palestina vazhdojn t jen peng i
ideve t Haxhi Amin al Husseinit dhe Vlladimir
Jabotinskyt q t dy minuan do iniciative t
paqes n mes tyre
583
Jerusalemi
Pretendimet territoriale ndaj Palestins datojn q nga vitet 1830 prej
Lord Shaftsbury dhe Lord Palmerstonit pr t konsoliduar pretendimet
e tyre kolonialiste nLindjen e Mesme gjithashtu edhe si synim e
kishin edhe Kanalin e Suezit pr ta lehtsuar tregun n mes t lindjes
dhe perndimit. Lord Shaftsbury ishte nj sionist i krishter dhe kishte
iden se Britania duhet t themeloj shtetin sionist. Edhe Sionizmi
ishte nj lvizje nacionaliste liberale e modelit Mazzinian dhe ku
qllimi kryesor i tyre ishte themelimi i shtetit sionist si baz operative
nLindjen e Mesme pr Perandorin Britanike. Gjat kohs q
Mehmet Ali Pasha i Egjiptit me origjin shqiptare e kishte sfiduar
perandorinosmane, Britania e Madhe i kishte dal n ndihm por si
dhurat e kishte marr nj konsullat n Jerusalem. Pasi mori nj
konsullat, britanikt lansuan lvizjen sioniste prta shtuar prezencn
e tyre n Tokn e Shenjt. Nuk sht e rastsishme q themeluesin e
lvizjes sionisteTheodor Herzl e mbshtesnin financiarisht familja e
njohur Rotshild.Lord Palmerstoni prmes ambasadorit t tij i on letr
Sulltanit ku shkruan me 1840 : Ka nj kuptim te t gjith hebrenjt e
shprndar n Evrop se po afrohet koha q ato t kthehen n
Palestin. Do t ishte e nj rndsie t veant q Sulltani ti
inkurajoj hebrenjt q t kthehen ne Palestine sepse pasurine q ata
do t sjellin me ta do t rrisin resurset e sundimit t Sulltanit. Nse
hebrenjt kthehen nn sanksione dhe mbrojtje dhe me ftes te
Sulltanit, do t jet nj kontroll ndaj planeve t liga t Muhamed Alis
ose pasardhsve t tij. M duhet ta instruktoj shklqesin tuaj
fuqishm q t rekomandoni qeverin turke q t inkurajoni hebrenjt
e Evrops pr tu kthyer n Palestin. M 1845 nj bashkpuntor dhe
mbeshtets i politiks s Lord Palmerstonit n Forein Officin Britanik
Edward Ledvich Mitford kishte publikuar Nj apel n emr t
kombit izraelit ne lidhje me politikn britanike n Levant. Apeli
ishte pr ngritjen prfundimtare t kombit hebre n Palestine si nj
shtet i mbrojtur nn prkujdesjen e Britanis sMadhe. Ky synim
kishte rndsi strategjike pr kontrollin e rrugve tregtare dhe
ambicieve t tjera imperialist nLindjen e Mesme. Hapja e kanalit t
584
585
William Shekspir
Lord Palmerston
586
587
Andrew Carnegie
Banka e Anglis
CITY OF LONDON sht nj vend prej 677 ar. N t gjendet Banka
e Anglis, q sht nj institucion privat dhe q funksionon i pavarur
nga rregullimi i parlamentit Britanik dhe fare pak ka ndikim edhe
populli britanik. Perandoria Britanike patjetr duhet t futet n luft
kur e krkojn financiert ndrkombtare e CITY-t, q e prbjn
oligarkin financiare. N librin e tij, Andrew Carnegiet:Demokracia
Triumfuese shkruan se Gjasht apo shtat njerz mund ta fusin n
luft Britanin e Madhe pa e konsultuar parlamentin fare. *Nj
prgjigje q Edwardit t VII i dha J. Ramsay Mac Donald, m von
kryeministr i Britanis s Madhe dhe armik i oligarkis financiare
Lufta sht prej gjysms s dhjetra njerzve.Ka regjistrime
autentike q provojn se City of London ka vepruar pa konsensus t
parlamentit dhe kundr vullnetit t parlamentit dhe premtimeve pr
588
Wilhelmi II
597
600
HIPERINFLACIONI N GJERMANIN E
VAJMARIT
602
Karl Marks
606
611
m e mir se gjendja paraprake. Meq universi u krijua nga BigBangu ose kundrshtimi i par, ather edhe zhvillimi njerzor duhet
t filloj t evoluoj nga ky ligj dialektik, d.m.th., nga lufta n mes
kundrshtimeve q te vij n nj sistem m harmonik. Meqense
Elita mendojn se jan zot n tok, ata dshirojn q t jen
World Spirit, q t ndikojn n procesin evolutiv t njerzimit duke
ndeshur ideologjit n mes veti q t vij te nj sistem m harmonik
q sht qeveria botrore ku ato do t zvendsojn zotin n tok,
sepse edhe ashtu e konsiderojn veten zot n tok, si dikur q
perandort dhe mbretrit e shpallnin veten si zot. Zoti i Elits
sht zoti i Aristotelit, Lvizsi i Palvizshm. Dialektikn, Hegeli e
mori prej Fihtes. Fihte ishte frimason dhe nuk sht e rastsishme q
Dialektika Hegeliane prsrit diktumin Masonik : Ordo Ab Chaos
(Rendi nga Kaosi). Duket q baza mbi t ciln mbshtetet Darvinizmi
sht frimasone. M von Dialektikn e Hegelit e mori Karl Marksi
dhe e vendosi si thelbin e zhvillimit historik duke e deformuar iden e
Hegelit mbi shpirtin n at q ai e quajti Materializm Dialektik.
Ndeshja n mes t tezs dhe antitezs konsiderohej thelbsore dhe kjo
ndeshje sht n emr t progresit t shoqris. Nj ide tjetr n
Teorin e Evolucionit sht ideja e Mbijetess s m t fuqishmve
q n kushte sociale e adaptoi Herbert Spenser duke e quajtur
Darvinizm Social, q sht n prputhje me konceptin e njeriut
kafsh t Aristotelit. Ideja e Seleksionimit Natyral e lindi teorin e
Eugjeniks ose racs s przgjedhur prej kushririt t Darvinve,
Francis Galtoni. Sipas ksaj ideologjie t dobtit, t varfrit, t smurt
dhe t prapambeturit duhet t eliminohen e t shfarosen pa pikn e
mshirs. Kta njerz besojn se kjo sht e domosdoshme pr
evoluimin e njerzimit. Nj nga arsyet pse n shekullin XX afr 60
milion njerzish dhe miliona t tjer u plagosn. Vlen t prmendet
edhe n Evropn moderne ndodhi Masakra e Srebrenics n Bosnj,
pastaj n Kosov etj. Kto fatkeqsi jan si fryt i ksaj ideologjie q iu
imponua shoqrive pa mshir.
614
617
________________________________________________________
Ian Taylor, In The Mind of Men, fq. 411
Arthur Keith, Evolution and Theory, fq. 230
3
HarunYahya, Fatkeqsitqe solli Darvinizmi pr Njerzimin, fq. 48-49
Anthony C Sutton
618
Jakob Schiff
Jakob Schiff financoi edhe rust edhe
japonezt gjat konfliktit Ruso-Japonez m
1905, gjithashtu financoi edhe Leninin dhe
Trockin. Arkitekt i Rezervave Federale, ishte
drejtues i Kuhn Loeb and Comp q sht
prfaqsuesja financiare e familjes Rotshild.
Nathan Rothschild
620
Amshel Rotschild
Paul Warburg
Paul Warburg me vllezrit Max, Felix dhe
Aby Warburg lozn nj rol t rndsishm pr
oligarkin financiare. U martua me Nina
Loeb, vajzn e Sollomon Loebit, themeluesin
e kompanis Kuhn, Loeb and Comp dhe
ishin partner t ksaj kompanie me
kompanin e tyre M.M. Warburg & Comp
Paul dhe Felix Warburg shkuan n ShBA si agjent t Rotshildve pr
t ideuar Bankn Qendrore Amerikane q n thelb prfaqson kartel
private financiare q do t huazoj Qeverin e ShBA-s, ndrsa
opinion publik amerikan t mendoj se ajo sht Banka Qendrore
Amerikane. Vllai i tyre Max Warburg qndroi n Gjermani pr t
drejtuar bankat e tyre familjare q ishin themeluar nga paraardhsi i
621
John Rockfeller
Pr ta ishte shum i rndsishm nj president q do ti nnshtrohet
interesave t elits financiare dhe pikrisht pr kt qllim u zgjodh
Udrow Wilsoni q trsisht kontrollohej prej kolonelit Mandel Hause,
q ishte prfaqsuesi m i fuqishm politik i degs s Tryezs s
rrumbullaket q n ShBA njihej si CFR (Kshilli pr marrdhnie t
jashtme) pr t cilin presidenti Wilson thoshte se sht Alter egoja e
tij, d.m.th., egoja e tij e dyt. Ishte i sinqert presidenti Wilson n
kt deklarat sepse n t vrtet ai ishte n thelb presidenti q
punonte n shrbim t elits financiare sepse Wilsoni ka thn se
Mendimet e kolonelit Hause dhe mendimet e mia jan nj
(identike). Karteli i bankierve t fuqishm si Rokfeler, Morgan,
Rotshild, Harriman u takuan fshehurazi n ishullin Xhekyll (Jekyll
622
623
Anthony C. Sutton
624
627
Revolucioni Bolshevik
Pyetja m e rndsishme q i prket shkaqeve t luftrave botrore
sht kush i financoi lvizjen naziste dhe lvizjen bolshevike. Librat e
sotm akademik luftrat botrore i paraqesin si aksidentale dhe t
shkaktuara nga ardhja n pushtet t liderve t paprgjegjshm.
Por, nuk shpjegojn si erdhn kta njerz t paprgjegjshm n
krye t pushtetit, mbi ciln ideologji u mbshtetn dhe fituan
prkrahje nga populli, ku gjenden rrnjt e ideologjive t tyre dhe
kush i mbshteste financiarisht. Nj rast shum interesant n historin
e Evrops sht revolucioni Bolshevik q prmbysi dinastin
mbretrore t Romanovve. Lenini ishte n Zvicr q prej vitit 1905,
kur u prpoqn t prmbysin n mnyr t pasuksesshme mbretin nga
nj revolucion komunist abortiv. Lenini udhtoi me trenin e blinduar
628
631
________________________________________________________
*Arsene de Goulevitch, Czarism and the Revolution; cituar tek Gary
Allen, None Dare Call it Conspiracy, 1971
632
Adolf Hitler
Ajo q sht enigmatike sht se kush e mbshteti Hitlerin, pr t
zbuluar shkaqet e Lufts s Dyt Botrore. N vend t zbatimit t
programit t rimkmbjes ekonomike t Dr. Leutenbachut i cili i
ngjante programit New Deal t Ruzveltit, erdhi n pushtet Partia
Nacional-socialiste me nj politik agresive. Kushtzimet e
637
Hitleri nuk e tha arsyen e ksaj mbshtetjeje dhe nuk u pyet. Emri
Sidney Warburg ishte emr fiktiv dhe dshmit e brendshme
tregojn se prapa ktij emri fiktiv qndron James Warburg, i biri i
themeluesit t Rezervave Federale Paul Warburg. Shumica kt
monografi e injorojn por detajet shum t sakta sugjerojn pr nj t
vrtet t fshehur. Hitleri nuk e kishte t qart oligarkin financiare si
dhe lidhjet e tyre me elitn Anglo-Amerikane sepse Britanikt lozn
rolin e krijimit t miqsis dhe t mbshtetjes. Kt rol n
mashtrimin e Hitlerit e lozi Neville Chemberlaine q Hitleri kishte
besim n t. Hitleri nuk dshironte luft me Britanikt.Eustace Mullin
n veprn e tij Sekretet e Rezervave Federale shkruan: Se
mbshtetsit e tij financiar the Schroeders sponsorizonin partin e
Paqes (Appeasement), Hitleri besonte se nuk do t ket luft me
Anglin. Ai nuk dyshoi se mbshtetsit e partis s Paqes q tashm
Chemberlaine e kishte lozur at rol n mashtrimin e Hitlerit e
larguan dhe n vend t tij si kryeministr i Anglis erdhi Winston
Churchil q e drejtonte Partin e Lufts. Gjersa historia zyrtare
shkruan se Hitleri mashtroi Chemberlainen naiv dhe Lord
Halifaksin, duket se Hitleri e kishte mashtruar veten duke menduar se
ai mund t zgjerohej n lindje pa ndonj ndshkim prapashpine.
________________________________________________________
*Sydney Warburg, Hitlers Secret Backers,1983, fq. V-VI
shkatrruar
nj
Abraham Linkoln
Henry Makow
Nse doni t qeverisni me botn ju duhet t
kontrolloni naftn edhe tr naftn, gjithkund n
bot
Michael Colton
642
David Livingston
O Muhamed! Dikush prej hipokritve me fjalt e
tij do t mahnit (q do mirqenie n kt bot
dhe jo n ahiret). Betohet se Allahu sht
dshmitar pr dashurin q e ka n zemr pr
islamin. Ai ka qllim ta kundrshtoj Allahun
643
Lord Kirchner
N luftn e saj kundr Perandoris Otomane, Britanikt me marionetat
e tyre, francezt, zhvilluan nj koalicion q u njoh si Syke-Pikot. N
kt marrveshje parashikohej q t gjith regjioni t ndahet n mes t
Francs dhe Britanis s Madhe. Por kjo strategji e ndarjes s tr
regjionit si dhe t Turqis nuk pati sukses pr shkak t komandantit
Mustafa Kemal Ataturk. Ai i vuri n siklet t madh Britanikt gjat
Lufts s Par Botrore. Kemal Ataturku i mundi Francn dhe
Britanin dhe vendosi themelet e Turqis s pavarur. Ataturku lidhi
marrveshje me Sirin pr ta mbajtur Turqin jasht bots arabe. M
pas beri nj marrveshje me Rusin pr t mbrojtur kufirin dhe n kt
mnyr lindi Turqia si komb-shtet gj q ishtenj sukses sepse i
shptoi strategjis s Syke-Picos. Ky regjion akoma interpretohetsi
konflikt n mes t arabve dhe hebrenjve por nuk sht e sakt.
Julian Apostati nxiti kultet religjioze dhe luftrat
religjioze duke zbatuar strategjin divide et
impera si menyr
t
sundimit. Q
kur
644
perandoria Britanike prmes marrveshjes Syke Piko e morri kontrrolin n lindjen e mesme ka
perdorur modelin e Julian Apostatit t nxitjes s
skizmave fetare dhe zhvillimit t konflikteve n
mes tyre per ta kontrolluar lindjen e mesme
647
tradhtia e kishte mundur dhe hoqi dore nga froni, ndrsa bijt e tij
Aliu, Feisali dhe Abdallaj e prjetuan fatin duke qen udhheqs n
fronin arab. Princ Aliu e mori Hixhazin por m 1925 humbi duke u
ballafaquar me forcat e Ibn Saudit q mbshtetej prej Britanikve.
Britanikt bn nj gabim t madh sepse humbn interesin pr
shkrettirat e Arabis Saudite duke i lejuar Standard OIL-it t
Kalifornis q ti blejn t drejtat e tyre t krkimit t nafts n Saudi
pr 250000 $ dhe q nga ajo koh familje mbretrore saudite ka pasur
marrdhnie speciale me ShBA-n.Princ Feisali q ka punuar me T.E
Lawrence e pushtuan Damaskun prej Otomanve dhe ia deklaruan
Francs q t qeveris me Sirin m 1920, por Franca i prfundoi
prpjekjet e saj.
650
____________________________________________
* David Icke,The Biggest Secret, David Icke Books; 2nd edition January 1,
1999, fq. 314
Hussein Askary
Muhammed Ibn Saud ishte lider i sektit vehabist dhe Britanikt e
njihnin ndikimin e tij si figur religjioze dhe e financuan pushtimin e
tij n tr Arabin. Muhamedi Ibn Saud ishte emiri i Al-Diris nj
qytet qe gjendet afer Rijadit. Familja Saud ishin hebrenj te maskuar
kt fakt e ndrioi Mohamed Saker (Mohammad Sakher) i cili kt
demaskim e pagoi me jetn e tij. Sipas Mohamed Sakerit Ibn Saudi
edhe pse zyrtarisht i prkrahte reformat e Mohamed Abdul Vahabit ai
kishte origjin hebreje. Ibn Saudi kishte origjinn prej nj tregtari n
qytetin Basra me emrin Mordekaj q n shek XV emigroi n Arabi n
qytetin e Al Diris ku theksoi se i takon fisit arab Aniza dhe
prezantohej si Arkan ibn Diria. Fisit Aniza i takojn Saudt dhe nj
dinasti mbretrore q i takon ktij fisi sht dinastia mbretrore Saba e
Kuvajtit dhe paraardhsit e tyre kishin jetuar n oazat e Kajbarit n
Saudi q m von shum dokumente e argumentojn se n at vend
kan emigruar shum hebrenj. Aleanca e familjes Saudi me britanikt
daton, sipas studiuesit Shtefan Shvarc, q nga konfliktet e ksaj
perandorie me perandorin Otomane. Abdyl Vehabi kishte lindur n
Naxhar dhe e refuzonte bekimin e islamit q n moshn rinore. I ati i
tij ishte Muhamed Abduli, q ishte gjyqtar regjional dhe ishte ithtar i
Ahmad ibn Hanbalit. I ati dhe vllai i tij Sulejmani i patn vrejtur tek
ibn Vehabi devijimin e tij. Vllai i tij Sulejmani hoqi dor prej
M.Abdyl Vehabit. Ai pas u largua prej Medins gjendej kryesisht n
Basra dhe Bagdad. Ayyub Sabri Pasha shkruan se n Basra Abdyl
Vehabi erdhi n kontakt me spiunin britanik Hempherin. Hempheri
ishte nj spiun Britanik q krkonte mnyra pr t luftuar perandorin
Otomane dhe marrdhniet e tij me Abdyl Vehabin i gjejm te:
Memoaret e Hempherit: Spiuni britanik n Lindjen e Mesme. Ai
ishte nj prej nnt spiunve q ishin uar me at mision n Lindjen e
Mesme. Ai shpjegon se kishin si synim n plan afatgjat t shkaktojn
injoranc, varfri, mosmarrveshje madje dhe smundje. Por nj nga
synimet m kryesore ishte shkaktimi i nj skizme fetare n mes t
myslimanve q t prdorin strategjin divide et impera ose praj
653
dhe grabitjet me ithtart e tij Vehabist n Medin, Irak dhe Siri. Si akt
t fundit Vahhabi e kishte shpalljen e xhihadit kundr t gjith atyre
myslimanve q nuk pajtoheshin me t. Nj inspiruas i Abdyl Vehabit
ishte Ibn Tejmija q sht vlersuar si nj figur kontroverze pr
shkak tideve t tij t antropomorfizimit t zotit. Ibn Tejmije sot
konsiderohet si babai i fundamentalizmit islamik. Ibn Tejmije (12631328) gjith jetn e oi duke qen disident, ai e kritikoi legjitimitetin e
sistemit arsimor islam. Ibn Tejmije kishte qene i burgosur prej
autoriteteve religjioze t kohs s tij, prshkak t bindjes s tij
antropomorfiste pr zotit. Ibn Tejmije akuzoheshte si antropomorfist
d.m.th. besonte se Zoti ka karakteristika njerzore dhe pr kt arsye
kishte qen i burgosur 18 vite n Kairo.Zoti n islam sht unik dhe
transcedent, antropomorfizmi eshte i ndaluar n islam. Kronistii
njohur Ibn Battuta pr shkak t qndrimeve t tij jo t maturae quan
Ibn Tejmijen heretik. Ibn Batutta shkroi n kronikat e tij se Ibn
Tejmije gjat nj predikimi n xhami duke zbritur prej Minbares pat
thn se: ashtu sikur q un po zbres (prej Minbares) pr shkall ,
ashtu dhe zotizbret prej qiellit m t lart kshtu (si un). (1)Abu
Hayyan q e njihte mir dhe personalisht Ibn Tejmijen kishte nj
respekt t lart pr te, gjersa nuk ja prezentoi Barinbari doreshkrimin
qe Aby Hayyan ishte i familjarizuar me shrkrimin e Ibn Tejmijes dhe
kuptimin e vertet t veprave t tij, ku Ibn Tejmije kishte shfaqur
prshkrim antropomorf t zotit. (2)Edhe kundrshtari m i rrept i Ibn
Tejmijes si psh Taqi ud-Din al-Subki e respektonte lart figurn
poliendrike t Ibn Tejmijes: Mendoj se meriton respektin tim m t
thell me gjith ato q zoti i ka dhuruar- asketizmi i tij, besimi dhe
dhnia pas fes, dhnia pas s vertets, durimi dhe prkushtimi,
dshira e tij pr perfeksion, q si shembuj nuk jan vrejtur as n
kohn tondhe as n t kaluarn. (1)Pikrisht Ibn Tejmije mendonte se
adhurim tjetr prve Allahut,sht heretizm dhe mashtrim. Abdyl
Vehabi mendimet e Ibn Tejmijes i zhvilloi me prpikmri m pas. Ibn
Tejmije dhe nxnsi i tij Ibn al-Qayyimjanndr frymzuesit e
fundamentalizmit islamik, dhe substrati ideologjik i Vehabizmit.
Muhamed Abdyl Vehabi kishte aleanc me familjen Saud. Pas vdekjes
s Ibn Saudit u zvendsua prej t birit t tij Abdul Aziz Ibn Saudi si
655
656
____________________________________________
(1)
Donald P Little, Did Ibn Taymiyya have a screw loose, Studia Islamica,
No. 41, 1975, fq. 96
(2)
Nuh Ha Mim Keller, The Re-Formers of Islam. Question 3 Re-Forming
Classical Texts
RRENJT E FUNDAMENTALIZMIT
ISLAMIK
Al Ghazaliu shptoi ortodoksizmin islamik duke e
deprimuar shkencn prmes mohimit tfilozofis
racionale
657
Al-Ghazaliu
658
662
Jammaludin el Afgani.
M 1820 filloi zgjedhja e nj grup misionarsh duke kombinuar
lvizjen e universitetit t Oksfordit, Kishs Anglikane dhe Kolegjit
Mbretror t Universitet n Londr nn Frimasoneris e Ritit Skocez
si pjes e komplotit t nxis themelimin e vllazris okulte n Botn
Myslimane t prkushtuar ndaj prdorimit t terrorizmit pr Iluminatt
(Oligarkin Financiare) t City of London. Promovuesit kryesor t
lvizjes s Oksfordit ishin kryeministri Britanik Benxhamin Disraeli,
Lord Palmerstoni i Ritit Palladin dheEdward Bullwer Lytton lider i
Rozenkrojcerve q u zhvillua prej vllazris aziatike. Lvizja e
Oksfordit u mbshtet edhe prej jezuitve. N kt lvizje u prfshi
edhe vete familja Mbretrore Britanike dhe disa kryeministra
Britanik. N Egjipt lvizja e Oksfordit u prqendrua n krijimin e
nj lvizje t reformuar n Islam t njohur si Selefi q tu shrbej
interesave t Oligarkis Financiare n Lindjen e Mesme, veanrisht
pr kanalin e Suezit q kishte rndsi strategjike tregtare pr Britanin
e Madhe. Ferdinand de Lesseps mori koncesion prej Said Pashs s
Egjiptit pr ta themeluar nj kompani q do ta hapte kanalin e Suezit
q pati nj ndikim dramatik n Tregun Botror. Ismail Pasha(me
origjine shqiptare) nipi i Mehmet Ali Pashs pasardhsi i Said Pashs
duke qen se Egjipti kishte borxhe t mdha u detyrua t shes
aksione pr kanalin e Suezit dhe Benxhamin Disraeli i financuar prej
663
influenc ndrkombtare q e financonte kompania AmerikanoSaudite Aramko. N krye t ksaj lidhje erdhi myftiu kryesor i
Arabis Saudite Muhammed ibn Ibrahim Al al-Sheik, q rrjedh
drejtprsdrejti prej Muhammed ibn Vehabit. N krye t ksaj
organizate jan njerz ky t Vllazris Myslimane si Said Ramadan
(dhndrri i Hasan Al Banes), Mulan Abdul ala Madudi udhheqs i
Xhemati Islam q sht deg e Vllezrise Myslimane n Pakistan,
Mulan Abdul Hasan Nadvi prej Indis. Sidomos pas viteve 70ta kur u
rrit mimi i nafts Vllazria Myslimane gjithnj e m tepr sht
prhapur dhe ka rritur influencn e saj. Vllazria myslimane n
Egjipt q u quajt Ikhwan u b si nj gjemb mbi lvizjet nacionaliste
arabe si ajo e Naserit n Egjipt, Siri dhe Tunis. Siria bri aleanc me
Naserin dhe Republikn e Bashkuar Arabe. Mbretria e Saudis,
Jordanis dhe Irakut bn aleanc n interes t Britanis sipas Paktit t
Bagdadit, pr t kundrshtuar aleancn Siriano-Egjiptiane. M 1958,
Mbreti Saud ibn Abdul Aziz pagoi 2 milion funta britanike agjentve
pr ti bere atentat presidentit te Siris Shukri al-Ouwatli dhe
presidentit Egjiptian Abdul Nasserit dhe udhhoqi rebelimet n kto
shtete. Vllazria Myslimane psoi disfat n Egjipt, Siri dhe Tunis.
sht interesant nj fakt se lidert e ktyre organizatave Vllazrore
jetojn n Britani: Ali-Bayanouni (Siri), Rashid al Ghannoushi
(Tunis), Kamal al Halabawi (Egjipt). Ato jan aktiv n aktivitetet
subversive kundr qeverive t ktyre shteteve. Arabia Saudite u b nj
mbshtets i madh i Vllazris Myslimane t Egjiptit dhe shum prej
liderve t tyre u vendosen n Arabin Saudite kur filloi prndjekjet
ndaj tyre presidenti Egjiptian Naser. Britanikt i prdorn Vllazrin
Myslimane n operacionet e tyre subversive n atentatin kundr
Sultanit Yahya t cilt luftuan kundr britanikve n Aden. M 1973
gjat krizs s nafts q u orkestrua prej Henry Kissingerit dhe
britanikve. Mbreti Feisal u b hero i bots Islamike. ShBA-ja dhe
Izraeli u bn shmblltyra e armikut t ri n vend t imperializmit
Britanik. Britanikt u trhoqn n prapasken dhe u prqendruan n
prfitimet financiare nga kriza e petro-dollarit.Bota arabe sot sht e
nnshtruar nga interesat imperialiste dhe e prapambetur gjithashtu dhe
shumica e liderve te tyre nuk mbrojn interesat e popullit arab q ka
666
667
Vlladimir Jabotinsky
673
Bernard Lewis
Idea e Bernard Lewisit ishte konflikti Hegelian
n mes t tezs dhe antitezs. Nga njra an
nxitja e lvizjes pan-Islamike dhe nga ana tjetr
nxitja rrebelimeve pr autonomi nacionale t disa
minoritetevesi:
Kurdt,
Arment,Maronitt
Libanez, Ballut, Turqit Azere, Alawitt Sirian,
Koptt e Etiopis. Qllimi sht q n Lindjen e
Mesme nga ky mozaik i konflikteve etnike,
fisnore,
fetare
dhe
sektare
t
dobsohet
sovraniteti
i
republikave
dhe
mbretrive
egzistuese
674
676
varur nga kreditet e jashtme shpejt humbi nj sasi t madhe rreth 100
mil Reichsmark t depozitave ate muaj, n muajin tjetr 848 milion
ose 40% t depozitave. Banka e Drezdenit rreth 10 %. N qershor
Banker Trust, bank e Morganve ndrpreu tr kredine tek Bankat
Gjermane. George Harrison guvernator i NY Federal Reserve, krkoi
prej drejtuesit t Reichsbanks Hans Luther q t zbatoj shkurtesa
rigoroze t kreditit dhe t shtrngoje tregun e kapitalit, q sipas tij
ishte e vetmja mas q ndrpriste largimin e kapitalit t jashtm prej
Gjermanis. Kjo shkaktoi kolapsin e prgjithshm sistemit bankar
gjerman dhe industris n nj depresion m t thell t
imagjinueshm.
682
Franklin
Ruzvelti
FranklinRuzvelti
Franklin Ruzvelti shptoi nga nj atentat i mundshmkur nj plak e
vrejti se nj djalosh e nxori pistoletn drejt Ruzveltit q ishte duke
mbajtur fjalim. Me nj piskame atentatori u shporr ndrsa F.Ruzvelti
mbeti i gjall pr ti shrbyer njerzimit n shek XX. Franklin Ruzvelti
ishte nj ndr figurat m t shquara t shekullit XX. FDR ishte nj
njeri me karakter t fort, burrshtetas legjendar dhe nj njeri q i
shrbeu njerzimit m tepr se secili n shek XX. Presidenti F.Ruzvelt
u smur nga nj smundje me pasoja t rnda Poliomieliti. Prandaj,
edhe kjo periudh ishte e rndsishme pr reflektim te thelle dhe
ndikoi n formimin e karakterit t tij. Ai u paralizua gjat vuajtjes s
ksaj smundje. FDR gjat ksaj kohe lexoi shum mbi etrit
themelues t Ameriks e sidomos t arkitektit t saj Aleksandr
Hamilton. N formimin e tij politik m s shumti pat influenc
Aleksandr Hamiltoni dhe Abraham Linkolni. Zaten duke e ndjekur
shembullin e liderit t vrtet gjate krizave egzistenciale te nje kombi
si ishte Abraham Linkolni, edhe F.Ruzvelti mbrojti idealet e etrve
themelues, iden e republiks s vrtete dhe parimin ekonomik
Hamiltonian q kredia publike t kanalizohet pr industrializimin dhe
ngritjen e infrastrukturs publike.
Idealet e eterve themelues
F.Ruzvelti i kishte prfshir n programin e tij t njohur New Deal
684
J.M. Keynes
Ai madje kishte shkruar pr Xhorxh Washingtonin dhe Aleksandr
Hamiltonin ku e ngrinte lart figurn e Aleksandr Hamiltonit. Ai e
njihte mir veprimtarin e Aleksandr Hamiltonit gjat revolucionit
amerikan, ishte i frymzuar prej tij dhe ishte njohs i mir i sistemit
ekonomik amerikan. Qllimi i tij ishte zhvillimi i resurseve natyrale
dhe ngritjes s nivelit t puns. Ideja e Ruzveltit ishte e njjt sikurse
e Aleksandr Hamiltonit, kur n letrat e federalistve duke br nj
686
691
Pr
696
Zoti vdiq
sht
korigjimi politik i tradits
krishtere
n
Evrop
dhe
themel
i
Postmodernizmit
Gjergj Llukai
Gjergj Llukai e themeloi shkolln e Frankfurtit, ai prpiqeshte q te
influencoj dhe t bej ndryshime sociale n mas t madhe. Lukai
ishte interesuar pr Bolshevizmin dhe strategjit q jan funksionale
pr jetsimin e do ideologjie. Ju duhet ti bindni se njerzit t jetojn
n pesimizm, n botn pa Zot dhe njkohsisht t promovoni nj
sistem q ka ngjashmri me religjionin por kuptohet pa konceptin e
nj qenie supreme. Llukai hulumtonte kultin Baal Shem nje sekt i
Kabals hebreje, disa herezi mesjetare krishtere dhe perfshirjen e
ketyre elementeve mesianike ne organizimin e levizjes kulturore
bolshevike. Ndikimi i shkolles s Frankfurtit ishte aq i madh ne
kulturen evropiane dhe prej kesaj mund te kuptohet edhe ndikimi i
madh i Psikoanalizes se Zigmund Frojdit ne Evrope dhe SHBA.
697
Fridrih Nie
Martin Hajdeger ishte pr ta larguar do debat q lidh veprimtarin
dhe qenien e njeriut me shtje metafizike. Hajdeger pr ta br kt
shkputje t lidhjes n mes t njeriut dhe realitetit metafizik e
shfrytzoi filozofin e Fridrih Nies dhe themelin e filozofis s tij
Zoti vdiq. Fridrih Nie shkruante Zotin e vrita un, gjithashtu dhe
ju duhet ta vrisni. Fraza Zoti vdiq sht themeli i Postmodernizmit
t korigjuar.
698
700
kohn e tij, ndrsa sot merren idet e tij si reale por n fakt nuk jan
reale spjegon filozofi Martin Hajdeger.
S pari do t merremi me hebrenjt, pastaj edhe
do ta eliminojm ndikimin q pati (Gnjeshtra e
tyre) krishterizmi tek raca jon superiore.
Adolf Hitleri
Hajdegeri konstaton se jeta nuk sht autentike sepse njeriu vdes, m
autentikja tek njeriu sht vetdija e qenies s kufizuar dmth qenia
prfundon me vdekjen. Kjo ide ishte edhe inspirim pr Zhan Pol
Sartrin dhe lindjen e Egzistencializmit. Pr Hajdegerin Hero ishte
ai q e tejkalon historicizmin dhe krijon nj histori t re autentike, ky
ishte Adolf Hitleri. Prandaj ka qen influenca e filozofit Martin
Hajdeger q shum intelektual gjerman kishin mbshtetur Adolf
Hitlerin. Shkolla e Frankfurtit prbheshte prej Nies, Hajdegerit dhe
programit organizativ Komunist. Shkolln e Frankfurtit e themeloi
Gjergj Llukai qe ishte nje aristokrat prej Hungarise dhe qe ishte i
influencuar prej Fridrih Nices, dhe elaboruesve t ideve t tij. Gjat
lufts s par botrore ai ishte bolshevik, kur e morrn pr nj koh t
shkurt bolsheviket pushtetin n Hungari m 1919 ishte komisioner
pr kultur pas 100 ditve t prmbysjes s tyre , Gjergj Llukai shkon
n Mosk dhe i bashkangjitet Kominterns duke u br nj zyrtar i
701
702
Herbert Markuze
Qllimi i artit sipas W.Benjaminit ishte q t organizohet pesimizmi
dhe largimi i moralit prej politiks. Shkolla e Frankfurtit pas ardhjes
s Hitlerit n pushtet zhvendoset n Amerik. Walter Benjamini vdiq
m 1941 nga nje mbidozim i drogs. Shkolla e Frankfurtit lozi edhe
nj rol kundr familjes tradicionale q sht nukleusi i nj shoqrie.
Dr.Gerald Atkinson shkroi se Shkolla e Frankfurtit teoretizoi se
personaliteti autoritar sht produkt i familjes patriarkale. Kjo ide
sht e lidhur me punimin e Fridrih Engelsit Origjina e Familjes,
Prona Private dhe Shteti, q promovon matriarkin. Prandaj ishte Karl
Marksi q shkroi pr konceptin radikal t komunitetit t grave n
manifestin komunist. Prandaj ishte Karl Marksi q shkroi n menyr
nnmuese pr iden se familja sht njsia baz e shoqris n
Ideologjin Gjerman m 1845. Nuk sht befasuese q
mbshtetsit e t drejtave t gayve dhe liris s gruas kan qen
t trhequr prej msimeve t Shkolls s Frankfurtit. Qllimi thelbsor
703
705
Joezef Goebels
Termi metafizik sht i paqart por rrnjosja e metafiziks
humaniste do t jet edhe rrenjosje e besimit n zot, sepse metafizika
sht ajo q sht prapa bots fizike. Shkolla e Frankfurtit pas lufts u
transferua n SHBA pr t konspiruar shoqerin Amerikane drejt
ktyre vlerava antitradicionale. N SHBA fryma e shkolls s
Frankfurit deprtoi n univerzitete prestigjioze Amerikane si:
Princetone, Columbia, Brandeisi, Califronia, Berkley etj. Keto qendra
n SHBA bhen qendra tepr me ndikim t madh n studimet e
komunikologjis dhe sociologjis. sht pikrisht ky instucion q lozi
rol t madh n formimin e opinionit publik, n industrin e filmit dhe
t ndikimit mas-mediatik n SHBA dhe gjetiu. Kto nonsense kjo
shkoll u perpoq qe ti bj vlera fundamentale t shoqeris moderne.
Sipas ksaj shkolle nuk ka vlera universale por vetm vlera q i
krijojm vet. M 1960 me ndikimin e tyre u themelua levizja kundrkulturore ajo q njihet si gjenerata Baby Boomers. Kjo lvizje u
udhhoq intelektualisht prej Marksistve Kulturor t shkolls s
Frankfurtit si Herbert Markuze, Erich Fromm, Teodor Adorno, Max
Horkheimer, Wilhelm Reich etj..Keto e perfshin Marksizmin
Kulturor n jetn amerikane. Nse lejohet subversioni i vlerave dhe
interesit Amerikan. Amerikant do t humbasin gjith at trashgimi
q strgjyshrit e tyre luftuan dhan jetn pr to. Gjith ky
706
EPOKA E HURRY
TRUMAN,DEINDUSTRIALIZIMI
N politik asgj nuk ndodh rastsisht, nse ka
ndodhur vendosni bast se ajo ka qen e
planifikuar ashtu t ndodh
Franklin D. Ruzvelt
707
708
Dr.Henry Kissinger
M 1973 grupi Bilderberger mbajti takim n Saltsjoebaden, n kt
takim Walter Levy q dha nj skenar t ngritjes 400% t mimit t
nafts, dhe qllimi i ktij takimi n Saltsjoebaden nuk ishte q t
ndrpritet shoku i rritjes s mimit t nafts por menaxhimi dhe
krijimi i vrshimit me dollar. Qllimi i ktij takimi ishte t
ndrpriten qllimet e sistemit Bretton Wood dhe ideali Ruzveltian i
industrializimit t bots. Qllimi ishte q t pengohet industrializimi i
bots dhe t kthej kontrollin elita Anglo-Amerikane. Pr ta avancuar
qllimin e tyre t kontrollit ato filluan t kontrollojn naftn dhe t
monopolizojn. Ata prmes nj embargoje t nafts kishin synim n
ngritjen e mimit t nafts si dhe rritjen e krkess pr dollarin pr ta
paguar naftn.Nj prej arkitekteve ky t ktij manipulimi t ngritjes
s mimit dhe rritjes s krkess dollarit dhe vendosjes s fatit
ekonomik global ishte Henry Kissinger. Ishte ky q manipuloi Sirin
dhe Egjiptin q t invadojn Izraelin m 1973 n Youm Kippur. Q
prej 1949-1970 mimi i nafts kishte qen i njjte 1.90$ barel. Por, q
prej 1971-1973 deri m 11.65% barel nj rritje dramatike e mimit t
nafts. Kjo rritje e mimit t nafts ishte nj lufte ekonomike kundr
t gjith bots. Kjo solli prfitim financierve si dhe hapi rrugn e
709
Edwig Erhard
Edhe pse Washingtoni kishte stimuluar nj Treg t Perbashkt
Evropian pr ti plasuar mallrat nga eksporti i saj. Ajo q nuk e
dshironte SHBAja ishte nj Evrop e pavarur n aspektin politik dhe
ekonomik. Me 1968 u mblodhen ne Stokholm me kerkese te
SHBAse. Zyrtaret Amerikane planifikuan te zbulojn nj papergold substitute prmes FMNs e ashtuquajtura SDR, q t shtyj
llogaritjet. N kt mbledhje n Stokholm dshironin q FMNja t
bj hapin e pranimit t skems s SHBAs pr SDRn ta prparoj
n takimin e ardhshme t FMNs n muajt e ardhshm. Franca n
mnyr sfiduese kundrshtoi prmes ministrit Michel Debre duke
713
715
720
Dr.John Colleman
721
Familja Rotshild
Familja Rotshild u njohn n shek XVIII si
fuqia e gjasht sekrete botrore
722
Cecil Rhodes
E shikoni i nderuar Koningsbej, se bota qeveriset
prej
personazhve
tjer
nga
mund
ta
imagjinojm ne
Benjamin Disraeli
723
Adam Vajshopi
Iden e qeveris botrore, s pari e gjejm tek organizata e quajtur
Iluminati, q e themeloi jezuiti Adam Vajshop. A. Vajshopi ishte
profesor i t drejts kanunore. Ishte katolik dhe m von u konvertua
si protestant. N fillim ishte ligjrues n Ingolshtad (Gjermani) dhe
nn patronazh t familjes s Rostshildve. Ai ndr t part e hodhi
iden e qeverise botrore. Ai themeloi nj shoqat sekrete t quajtur
Iluminati, e cila u infiltrua n rendet m t larta t masoneris. Mori
pr model mnyrn e funksionimit t jezuitve t cilt ishin t
infiltruar n qarqet m t larta politike. Qllimi kryesor i ksaj lvizje
t quajtur Iluminati, ishte revolucioni botror. Adam Vajshopi msoi
msimet kulte dhe mistike t lashtsis prmes t cilave do t ndrtoj
strategji q t arrij deri te pushtimi i bots. Q kur iluminatt u
infiltruan dhe morn trsisht lozhat mason, ato u bn nj fuqi e
madhe e errt, diskrete dhe filluan ti realizojn qllimet e tyre duke
eliminuar personalitete t ndryshme dhe duke konspiruar shtete t
ndryshme. Adam Vajshopi sipas profesor Robinsonit, kishte br nj
program me disa pika kryesore si : 1. shkatrrimi i t gjitha qeverive
paqedashse; 2. Heqja e trashgimis; 3. Zhdukja e prons private; 4.
Zhdukja e patriotizmit; 5. Zhdukja e familjes; 6. eliminimi i religjionit
724
Cecil Rhodes
Kta indoktrinohen dhe prgatiten q t jen pjes e internacionales
socialiste t Rendit t ri botror. Grupi i Tryezs s rrumbullakt u
zhvillua prej qarkut t brendshm ekzekutiv t shoqats sekrete t
Rhodesit. Ndrsa qarqet e jashtme u themeluan pas fillimit t shek
XX. Grupi i tryezes s rrumbullakt u zgjerua pas Lufts s Par
Botrore duke e themeluar nj organizat simotr si : Institutin
mbretror pr shtje ndrkombtare (RIIA), Kshilli pr
marrdhnie t jashtme (CFR) q sht fronti i ksaj organizate n
ShBA. Qarku i brendshm vazhdon t drejtoj qarkun e jashtm dhe
dy frontet e saj RIIA dhe CFR. Edhe CFR ka themeluar disa
organizata si Instituti pr marrdhnie me Pacifikun (ICP).Cecil
Rhodes kishte dshirat e tij t njohura botrisht. Nj prej dshirave t
tij ishte themelimi, promovimi dhe zhvillimi i nj shoqate sekrete,
qllimi i s cils ishte zgjerimi i sundimit britanik n bot, ku
britaniktt emigronin n vendet e kolonizuara. Kto vende atyre do tu
ken siguruar energji, pun, treg etj. Si vende me strategjike t
727
728
735
737
AGJENDA E TRYEZS S
RRUMBULLAKT
Rendi i ri botror
Dr. Carol Quigley sht nj ndr historiant e par q shkroi gjersisht
pr qllimet e elits anglo-amerikane pr t ciln ai edhe vet kishte
punuar dhe kishte qasje n shum dokumente q qarkullonin nga kto
qarqe t larta. Ai shkroi veprn e tij te famshme Tragjedia dhe
738
742
743
Sokrati
745
748
Milton Fridman
Pas grushtshtetit m 1973 t ciln e mbshteti ShBA-ja, ishte
implementimi i agjends
neo-liberale ekonomike t ciln e
promovonte shkolla e ikagos me liderin e saj, fituesin e mimit
NOBEL- Milton Fridman. N Kili erdhi n pushtet nj qeveri
militariste e cila nuk kishte prgatitjen e duhur q t qeveris Kilin.
Qeveria e Augusto Pinochetit e zvendsoi socialistin kilian Izabel
Allende, q vrtet ishte prpjekur pr mirqenien e popullit kilian.
Qeveria e Pinochetit e cila erdhi me grushtshtet, e ndihmuar prej CIAs filloi t transformoj politikn e saj ekonomike duke e prqafuar
iden e tregut t hapur dhe t lir, duke ju lejuar korporatave liri me
iden se kjo do t sillte rritje ekonomike dhe stabilitet politik. Qeveria
Kiliane u hap pr investime t jashtme pr t stimuluar m tepr
eksportin. Qeveria militariste e Pinochetit ndryshoi ligjin mbi minierat
dhe ujrat t cilat u bn t hapura pr investitor t huaj. Kompanit
e mdha morn t drejtat mbi ujin duke e zvogluar veprimtarin
bujqsore n disa komunitete dhe shumica e fermerve t vegjl u
749
751
W. Engedahl
XHON MAYNARD
KEYNES
752
F.V Hayek
N elitn globale ka fraksione t ndryshme rreth ides s strategjis se
si t arrihet deri te qllimi i tyre utopik q e prkufizoi Cecil Rhodes
Qeveri botrore nn
drejtim t ligjit Britanik (Oligarkis
financiare). Nj prej fraksioneve sht edhe shoqata Fabian q
kishte si synim Qeverin botrore. sht me rndsi t madhe t
dallohet sistemi ekonomik amerikan prej sistemit socialist t
fabianve. Q t dy sistemet jan pr ndrhyrjen e shtetit n ekonomi
ose mbikqyrjes s ekonomis. Sistemi ekonomik amerikan krkon t
prmirsoj ekonomit nacionale dhe mbshtet fuqin e shtetit t
veproj si fuqi pozitive pr t mirn e njerzimit. Sistemi ekonomik
amerikan gjithmon ka mbshtetur joprivatizimin e shkollimit,
punsimin e plot dhe avancimin e teknologjis. Ky sistem ekonomik
sht dizajnuar prej mendjeve m t ndritura q i kan shrbyer
njerzimit dhe qllimin e kan pasur q ti shrbej dhe ta bj shtetin
sovran duke ndrtuar infrastrukturn e nevojshme dhe promovimin e
industris dhe prodhimtaris q ajo t bhet e vetmjaftueshme dhe e
pavarur nga presionet e huaja ekonomike dhe dominimit t huaj.
Sistemi ekonomik amerikan sht krijuar q ti shrbej t mirs s
prgjithshme dhe t mirs s njerzimit n bot. Ajo prqendrohet n
ngritjen e ekonomis nacionale kudo n bot, q ti shrbej t mirs
s prgjithshme dhe vullneti i tyre prmes qeveris prfaqsuese
demokratike t mbroj parimin e t mirs s prgjithshme n nj
demokraci republikane. N kontrast me sistemin ekonomik Amerikan
q ndrtoi nj shtet m t fuqishm industrial n bot. Shoqata elitare
Fabian krkon t menaxhoj masat duke iu ofruar programe
sociale q ta plqejn shtetin e kontrolluar prej Elits. M tepr
Socializmi Fabian merret me rishprndarjen minimale t pasuris q
t mbaj popullin t knaqur, se sa q seriozisht t bj
753
Dritarja e FABIANVE
N qelqin e zbukuruar shihen dy njerz q njri sht Sidney Web dhe
tjetri Bernard Show me ekan q godasin globin -Jepi form bots
754
756
757
758
F.V HAJEKU
J.M.KEYENES
Hayek e urrente
Socializmin
Tregu i agregateve
funksionon ndryshe nga
tregu individual
Ciklet e Biznesit
rezultojn prej ndrhyrjes
qeveritare
Qeveria mund t
kontrolloj ekonomin
duke ulur dhe rritur
taksat dhe konsumin
Qeveria duhet t
kontrolloj normat e
interesit
759
Schrodinger
762
764
________________________________________________________
*Craig Vincent Mitchell, Why Should Christians Care about Economics,
Southwestern Baptist Theological Seminary.
Patrick Henry
Thomas Hobbes
Halford Mc Kinder ka thn dika thelbsore n t kuptuarit e
zhvillimit t luftrave botrore: Ne kemi pasur nj luft botrore
765
766
767
KONTINENTI I EURO-AZIS
Me fjal tjera sht natyrale q t mos ket mundsi t barabarta pr t
gjith shtetet. Nse trsisht kam kuptuar faktet e gjeografis do t
shkoj tutje t them se bashkimi i toks, detit, fertilitetit dhe rrugve
natyrale ojn drejt rritjes s nj perandorie dhe prfundon n
perandori t vetme botrore. Nse n realizoj idealin e Lidhjes s
Kombeve q do t parandaloj luftrat n t ardhmen, ne duhet t
njohim kto realitete gjeografike dhe t marrim hapa pr t
kundrshtuar mbi kto influenca* Halford McKinder ishte ideator i
konceptit t Euro-Azis dhe kontrollit t zemrs s Euro-Azis q
sht Azia Qendrore si baz mbi dominimin botror. Prandaj, ai ishte i
mendimit se fuqia apo aleatet q kontrollojn qendrn e Euro-Azis
kan baz pr dominim botror. Pikrisht mbi premisat e Halford Mc
Kinderit, Zbigniew Brzezinski e ka bazuar veprn e tij Loja e madhe
e shahut. Nuk sht e rastsishme q ai shkruan se n dekadat e
ardhshme politika e ShBA-s dhe NATO-s m tepr do t jet e
prqendruar n Azi, madje edhe luftrat q zhvillohen gjoja n emr t
terrorizmit global pikrisht kan kt synim, kontrollin e shteteve t
rndsishme nga aspekti gjeopolitik pr shkak t rrugve t
rndsishme t naftsjellsve si dhe prania e resurseve energjetike t
cilat mund t t diktojn ekonomin dhe rritjen ekonomike n dekadat
e ardhshme por edhe statusin e superfuqis botrore.
768
770
EURO-AZIA
Kush kontrollon ishullin botror kontrollon botn
Halford Mc Kinder
________________________________________________________
*Halford McKinder, Democratic Ideals, Op. cit., fq 2-3
REGJIONET E INTERESIT T
VEANT GJEOPOLITIK
771
LINDJA E MESME
BLLOKU I REZISTENCS KUNDR
KOALICIONIT T T MODERUARVE
Kur dy veta grinden, i treti fiton
Proverb popullor
N Lindjen e Mesme gjendet qendra e energjis globale. Lindja e
Mesme bashk me Azin Qendrore prbjn vendet strategjike m t
rndsishme dhe vitale n hartn botrore pr shkak t resurseve t
mdha t energjis. Prandaj, prmes kontrollit t Lindjes s Mesme,
ShBA dhe NATO kan strategjin. E mbajn Kinn t lidhur drejt
ambicieve t saj. N aspekt gjeostrategjik, Irani sht nj fuqi
regjionale shume e rndsishme, e pavarur dhe q ka bashkpunuar
me aleatt e saj q ti rezistojn kontrollit t ShBA-s, NATO-s dhe
Izraelit. Irani me aleatt e tij sht nj shtres izolimi pr Kinn dhe
Rusin. Irani dhe lindja e mesme jan shtyllat vitale t rezistencs t
rrethimit trans-kontinental. Nga njra an kemi aleat Iranin dhe Sirin,
ndrsa nga ana tjetr Arabin Saudite, Kuvajtin, Bahrejni, Omani,
Katarin, Emiratet e Bashkuara Arabe ose shtetet e kshilli t
Kooperimit t Golfit si dhe Egjipti dhe Jordani.
773
LINDJA E MESME
Egjipti dhe Arabia Saudite lozin nj rol t madh n mbshtetjen e
ShBA-s, NATO-s dhe Izraelin. Egjipti ndihmon Izraelin si dhe ka
raporte t mira me Izraelin, ndrsa Arabia Saudite loz nj rol kundr
Iranit dhe Siris dhe do revolt demokratike n Lindjen e Mesme ajo
nuk ngrit zrin kundr padrejtsive q ju bhen bots myslimane.
Kshtu q bota myslimane jan mbledhur rreth konfliktit n mes t
gjysmhns-shiitve
dhe trekndshit t sunitve. Forcat e
rezistencs jan ata q jan kundr ndrhyrjes s jashtme ushtarake n
kto vende si:
1. Hamasi i zgjedhur n mnyre demokratike q udhheq qeverin
palestineze, n Rripin e Gazs dhe t gjitha grupet tjera palestineze si :
Fronti Popullor i kryengritjes palestineze, Fronti Popullor pr lirimin
e Palestins, Xhihadi Islamik Palestinez.
2. Lebanoni Hezbollah, Lvizja patriotike e lir, lvizja Amant,
Lvizja El Marada, Partia Komuniste Lebaneze, Fronti Lebanez
Islamik
774
775
780
Azia Qendrore
Azia Qendrore sht zemra e Euro-Azis dhe qendra e zemrs s
Euro-Azis. ShBA- ja dhe NATO-ja dshiron ta kontrolloj n trsi
Azin Qendrore. Ky regjion sht nyje e rndsishme ku lidhen :
Irani, Kina, Rusia, Liqeni Kaspik dhe sub-kontinenti i Indis. Ky
regjion njihet edhe ndryshe si : Ballkani i Euro-Azis. N kt
regjion jan edhe: Gjeorgjia, Armenia, Azerbajxhani, Irani, Turqia dhe
781
782
784
786
Azia Lindore
N kt shekull t gjith rrugt shkojn drejt Kins. N Azin Lindore
sht duke u zhvilluar nj luft nn hije kundr Kins. Nse globi do
t ishte nj fush shahu ather Kina do t ishte mbreti dhe
mbretresh do t ishte Rusia me oponentt : ShBA dhe NATO. ShBA
787
788
Amerika Jugore
Beteja n Amerikn Latine ka prfshir Amerikn Jugore, Karaibet
dhe Amerikn Qendrore. Ka qen nj luft ndrmjet shteteve lokale
dhe regjionale nn alternativen Bolivariane ose Alba. N betejn e tyre
pr pavarsi kto shtete regjionale t Ameriks Latine dhe Karaibeve
789
Karl Poper
792
prandaj edhe sot Platoni sht themelues i shkencs moderne dhe mbi
idet e tij u b edhe renesanca e art dhe lindn shkencat moderne,
koncepti i shtetit modern dhe ndrprerja e luftrave fetare q nuk
kishin baz te hyjnorja por te dogmat e Aristotelit q i futi Thoma
Akuini n dogmat kishtare. Prmes dialektiks s Platonit zbuloheshin
parimet e harmonis universale andaj republika e tij ska asnj lidhje
me totalitarizmin sepse regjimet totalitare lindin n interes t nj elite
q me an t regjimit ushtarak mban njerzit n nivel t kafshve duke
e prcaktuar elitn si zot n tok ndrsa njerzit si kafsh politike,
ndrsa republika e Platonit ngrihet mbi konceptin e t mirs s
prgjithshme, ku harmonizohen t gjitha elementet e nj shoqrie dhe
njeriu ka konceptin biblik t shmblltyrs s zotit sepse ka nj
substanc q ka edhe zoti. E ajo sht intuita e t menduarit, cilsi q
e posedon vetm zoti dhe mund t jet krijues n tok duke br
vazhdimsin e krijueshmris n tok, ndrsa mbreti-filozof i
Platonit sht ai q njeh harmonin universale dhe kt cilsi hyjnore
e prfshin n rendin shoqror q ti shrbej t mirs s prgjithshme.
N kapitullin Suretu el Ahzab flitet pr kt prgjegjsi t
udhheqsit pr ta zbatuar ligjin e zotit n ajetet (72) dhe (73), e cila
sht tepr e rndsishme dhe amanet pr ti shrbyer lumturis
njerzore. Pikrisht edhe filozofi i Platonit ndryshe nga filozoft e
sotm skolastik e ka kt prgjegjsi q t zbatoj ligjin hyjnor n
dobi t s mirs s prgjithshme. Pse K.Poper e relativizoi teorin
konspirative t Historis, por Poper nuk shpjegon natyrn oligarkike
t pushtetit t trashgueshm t perandorive q nga ajo e Persis,
Romake, Veneciane dhe e fundit Britanike. Ai nuk shpjegon parimin
oligarkik t qeverisjes e cila pr dobi t veten e koncepton njeriun si
kafsh. Poper nuk shpjegon se t gjitha format e qeverisjeve tiranike
fillojn duke e thyer nj parim biblik se t gjith njerzit jan t lir
dhe t barabart parim q u b shtylle e preambuls s Kushtetuts
Amerikane dhe ishte influence e tradits me t mir intelektuale
evropiane q sht Platonizmi Krishter q u rijetsua n Renesancn
Evropiane t Mesjets. Dhe kjo tradit ishte edhe arsyeja q lindi
republika e par moderne sovrane n botn e re. K.Poper prmes
relativizimit t teoris konspirative ai deshi q t bllokoj hulumtimin
794
Pitagora
Pr Hegelin, krijimi filloi prej kontradikts s par dhe shpirti i bots
gjendet kudo dhe merr pjes n perfeksionimin e krijesave,
gjsendeve. Pitagoreant e kan nj ide tjetr. Krijimi sipas
Pitagoreanve merr pjes nga bashkimin harmonik n mes Kronosit
dhe Rheas, q prfaqsojn bipolin e par dialektik. Pikrisht nga
harmonia n mes t ides dhe materies lind Zeusi q bart iden e
Kronosit q sjell kozmosin ose rendin nq univers. Hegeli ishte pr
bashkim t dy poleve ekstreme ndrsa Pitagoreant pr harmonizim
duke u ruajtur individualitetin pjesve. Pitagoreant mendojn se
harmonia sht ligji dialektik i natyrs dhe krijimi filloi me harmonin
e par. Shtrohet dilema se paramateria e par shum e dendur ku
ndodhi Big-Bangu a kishte iden brenda saj, dhe si ishte e mundur q
796
Fridrih Shiler
Fridrih Shileri zbuloi principet universale t historis universale, se
ajo sht produkt i konfliktit n mes t ktyre dy rrymave : asaj
republikane q i shrben t mirs s prgjithshme dhe Platonizmi
Krishter, si tradit m e mir intelektuale q prodhoi. Evropa e ka
kt synim dhe e realizoi me an t preambuls s ShBA-ve dhe
rryma oligarkike q sot sht e lidhur me City of London dhe Wall
Streetin. Gjith objektivi i ktij libri ishte q t dshmohet se historia
ka universale dhe q pretendimet e Karl Poperit q historia ska
principe universale bien posht. Intuita e t menduarit sht resursi me
i vlefshm q ka njeriu, andaj edhe do zgjidhje e do krize ka t bj
me shfrytzimin e ktij resursi. Pikrisht, edhe Lajbnici e themeloi
ekonomin moderne duke e prllogaritur jo paran si resurs ekonomik
por mendjen e njeriut, q sht kreative dhe prodhuese e teknologjis
798
799
800
Dante Aligeri
Un fuqimisht besoj se nse arrijm nj paqe t
qndrueshme, patjetr duhet t prfshijm
803
zhvillimin e shteteve
t
prapambetura,
t
popujve t prapambetur. Si mund t bhet kjo?
Sigurisht se nuk mund t bhet kjo me metodat
e prdorura n shek XVIII (imperializmi). Sistemi
i Bretton Wood-it
Ruzveltian si shpres pr
vendet n zhvillim n rrugn e tyre t
industrializimit si alternativ e kushtzimeve t
FMN-s.
Franklin Ruzvelt
Sistemi Bretton Wood ishte nj marrveshje ndrkombtare q
rregullonte tregtin botrore, stabilitetin monetar dhe financiar. Q
nga viti 1942 u zhvilluan diskutime bilaterale n mes t ShBA-s dhe
Britanis s Madhe rreth rendit monetar ndrkombtar n periudhn e
paslufts. Pala Britanike prfaqsohej prej Lord Xhon Majnard
Kejnsit, ndrsa pala Amerikane prej Hurry Dexter White. M 1 korrik
1944, Presidenti Franklin Ruzvelt n Bretton Wood, New Hampshire
mblodhi 44 shtete pr t negociuar mbi rendin e ri monetar
ndrkombtar. M 22 korrik grupet e puns arritn q t themelojn
Fondin Monetar Ndrkombtar dhe Bankn pr Rekonstruksion dhe
Zhvillim, q m von u njoh si Banka Botrore. Qllimi kryesor i
ktyre institucioneve ishte q t prballen shtetet evropiane t
shkatrruara nga luftrat me problemet ekonomike. Ato filluan t
funksionojn n fillim tvitit 1945 kur Lufts s Dyt Botrore po i
afrohej fundi. Thelbi i sistemit t ri Bretton Wood ishte marrveshja
pr kmbimin fiks t valutave q do t mundsonte ringjalljen e
tregtis botrore.Vlera e dollarit u iftzua me nj sasi t arit (35
ounce = 1 $) dhe deri rreth viteve 60-t dollari ishte si zvendsues i
arit. Kmbimi i valutave ishte n vlera fikse me vlern e arit dhe t
dollarit. Ky sistem monetar i bazuar n kmbimin fiks t valutave
ishte i favorshm n investimet afatgjata, n tregti q bhen n valuta
stabile ku rreziku dhe spekulimi financiar pothuajse sht
inegzistente.
804
805
807
809
810
811
INFLUENCA
E
PLATONIT
ARISTOTELIT
NDR SHEKUJ
DHE
815
City od London
Kriza globale financiare q sot po krcnon ekonomin globale
paraqet krcenim serioz t planetit ton pr ta uar njerzimin drejt
epoks s errt mesjetare q u prjetua n Mesjet rreth viteve (13401453). N esenc nuk kemi t bjm me recesion apo cikl biznesi por
me dezintegrimin e sistemit ndrkombtar financiar. Ekonomia sht
816
822
823
828
Aleksansder Hamiltoni
839
Nse
Amerika
ndonjher
do
t
shkatrrohet, ajo do t ndodh nga armiqt e
brendshm
Abraham Linkoln
Barak Obama mendohej t ishte nj shpres pr ardhmrin e bots,
por ai heziton ti jap zgjidhjen q krkon kjo kriz e prmasave
globale. Momentalisht ai kishte rejting m t lart si president dhe
gjendet n ato rrethana historike q mund t shndrrohet n nj hero,
por nse heziton t marr vendime t mdha dhe adekuate q krkon
zgjidhja e krizs financiare. Gradualisht presidenti Obama do t humb
rejtingun e tij dhe gjendja ekonomike e politike do t prkeqsohet si
n ShBA dhe n nivel global. Civilizimi modern prballet me dilemn
hamletiane T jesh apo t mos jesh. Barak Obama gjendet prball
nj dileme : K duhet ta ndihmoj? : Bankiert, armiqt tradicional t
njerzimit apo njerzimin m sakt t mirn e prgjithshme, ideolog
i s cils ishte filozofi i famshm grek Platoni, q trashgonte traditn
republikane nga ligjvnsi i famshm i Athins Solloni dhe e quante
AGAPE. Vendimi i tij do t ket ndikim mbi fatin e civilizimit
modern, sepse bota gjendet para nj momenti kritik, historik. sht
moment kulmor historik ku ndeshet koncepti platonik i t mirs s
prgjithshme me konceptin Aristotelian se dikush sht i lindur t
jet zotri dhe dikush rob. Nse shprehet me terminologji politike do
t thot : Konflikt n mes t republiks sovrane dhe perandoris
financiare, konflikt i cili prfaqson edhe thelbin e konfliktit q ka
filluar t kultivohet brenda civilizimit evropian q nga Greqia e lasht.
Pa kt koncept nuk mund t kuptohet thelbi i politiks dhe sistemeve
ekonomike globale, m sakt thelbi i civilizimit modern evropian.
Esenca e do civilizimi sht mbijetesa, prandaj sot krcnohet
mbijetesa e miliona njerzve sepse potenciali relativ i dendsis s
popullsis pr km 2, ka psuar rnie dramatike dhe sht n rrug t
kolapsit q sht i lidhur ngusht me deindustrializimin dhe rnien e
kapacitetit ekonomik t nevojshm pr t mbajtur gjall nj popullat
brenda nj km 2. Presidenti Obama ne ditt e para kur u b president i
840
846
847
Barak Obama
do president amerikan q t jet i suksesshm duhet ta njoh mir
sekretin e siprprmendur t lindjes s ShBA-s si republik e par
sovrane dhe armiqt e saj tradicional. Fraksioni pro-monetar q jan
kshilltart e tij Poul Walker q ishte drejtues i rezervave federale dhe
ai vendosi fazn e par t derregulimit financiar, Larry Summer ishte
sekretar i thesarit, i cili loboi fuqishm n Kongresin Amerikan, q t
anulohet akti Glass Stegal i vendosur prej presidentit Ruzvelt dhe
kishte pr qllim q t ruhen dhe mos spekulohen parat e
depozitarve. Kt e zvendsoi me aktin e modernizimit t shrbimit
financiar m 1999, q mundsonte bashkdyzimin e bankave
komerciale me ato t investimeve. Timothy Geithner ka qen drejtues,
udhheqs ekzekutiv i rezervave federale t Nju Jorkut, q sht dega
m e fuqishme e rezervave federale. Kshilltart ekonomik t
presidentit Obama kan qen pjesmarrs n ardhjen e ksaj krize dhe
q t tre jan pro-monetar, prandaj duket paradoksal ekipi i tij
ekonomik. Kshilltart e tij jan mbshtetur te Kejnsi n teorin e tij
t shpenzimeve si mjete stimuluese fiskale. Kjo ndodh sepse
akademikt e panderuar t perandoris financiare kan prdorur
filozofin e tyre t paraplqyer : Georg Fridrih Hegelin, m sakt
iden e tij t tezs-antitezs dhe sintezs q mund t prkthehet :
Problem-reagim=zgjidhje. Nse zbrthehet ideja e Hegelit, ajo
848
muaj dhe puntort i shndrroi n skllav, bujkrobr, andaj nga ktu del
nevoja e kampeve t prqendrimit, d.m.th., pr ti shfrytzuar pr
pun. Hjalmar Shahti i cili erdhi si ministr i ekonomis dhe ishte
agjent i drejtorit t banks s Anglis, Norman Montagnu. Zaten
kredia e siguruar nga ky kartel financiar botror pr armatim dhe
kompania e helmeve t lufts IG FARBEN pron e kartelit bankar
financiar. N vend q t pranohet plani ekonomik i Dr. Leutenbachut
q parashikonte rritjen e investimeve n sektorin agro-industrial
produktiv, infrastrukturor u pranua programi i shtrngimit fiskal q
u vendos prej Bruning Von Papen dhe e vazhdoi H. Shahti, andaj kto
masa t ndrmarra n ekonomi favorizuan lindjen e fashizmit dhe
ardhjen e Hitlerit n pushtet. Sot zdhnsi kryesor i politikes
ekonomike t Hjalmar Shahti sht Gordon Brown, pr faktin q City
of London sht qendra e rrjetit financiar ndrkombtar me degn e
saj n Wall Street, sikurse n Gjermanin e Vajmarit. Kushtet e
shtrngimit fiskal shteteve t ndryshme u ka imponuar edhe FMNja, q karakterizohet me uljen e standardit jetsor n nivel t
mbijetess fizike. Shtrngimi fiskal sht ekuivalent i gjenocidit
ekonomik, andaj kjo politik ka pasoja se qeverit bhen gjithashtu
m t dobta pr mbajtjen e paknaqsis sociale q lind andaj sht i
nevojshm dhe i domosdoshm represioni policor neo-nazist.
Momentalisht krcnimi i civilizimit modern bhet gjithnj e m
serioz, andaj nse pranohet ideja e fuqizimit t institucioneve
ndrkombtare dhe shtrngimi fiskal, pr ti shptuar bankiert,
do t krijohen kushtet potenciale t Lufts s Tret Botrore. Kjo
nnkupton q ideja e kryeministrit britanik bashk me modelin
IMF=SHAHT, leht mund t na shpij n drejtim t Lufts s Tret
Botrore, andaj sfida e Obams sht e njllojt me sfidn e Ruzveltit.
Duhet ose t shkputet nga Gordon Brown sikurse Ruzvelti q prmes
Karts s Atlantikut garantohej e drejta e vetvendosjes dhe sistemi
Brettton Wood me sistemin fiks t kmbimit t valutave ku t
sigurohet kredi me interes t ult fiks pr rivitalizimin e industris,
infrastrukturs dhe ringjalljes ekonomike. Edhe Obama duhet t
ndrmarr masat e ngjashme me Ruzveltin ose t gjith do t shkojm
drejt mesjets s errt me shprthim t luftrave, epidemive, varfris.
850
$, por kjo mase nuk sht e mjaftueshme, sepse s pari duhet t bhet
riorganizimi i bankrotimit t bankave kryesore t cilat jan marr me
tregtin e derivateve financiare, t cilat kan arritur vlern e 1.5
kuadrilion dollarve, q njhersh paraqesin edhe flluskn m t
madhe t derivateve financiare. Andaj kriza e kredive hipotekare ishte
vetm nj maj e Ajsbergut, q e shpalosi problemin e vrtet t ksaj
krize financiare q ka bankrotuar sistemin financiar global. Kjo mas
fiktive e derivateve financiare duhet t shihet nga fletoret e bankave
sepse jan kontrata t transaksioneve n t ardhmen, baste mbi letrat
me vler, andaj bankat duhet t pastrohen nga ky kapital fiktiv si mas
akute n ballafaqim me krizn. Por, problem ky jan banka qendrore
e pavarur amerikane, q u privatizua m 1913 nga bankiert q e
planifikuan kt projektligj n ishullin Jekyll Island nga ca familje
kryesore q jan kye q bjn pjes n t ashtuquajturit oligarkt
financiar. Rezervat federaleshkaktuan depresionin e viteve 1929,
edhe sot rezervat federale q i japin qeveris amerikane kredi me
kamat andaj kjo paraqet origjinn e krizs. Ky sistem financiar
ShBA-ve u ka shkaktuar borxh prej rreth 13 trilion dollarve, andaj
bankrotimi i banks qendrore sht ky i suksesit t ballafaqimit t
krizs financiare. Pas bankrotimit duhet bhet riorganizimi i saj si
bank nacionale nn kontroll t qeveris federale e cila emeton kredi
vetm me plqim t kongresit pr investime t caktuara, prandaj
braktisja e logjiks monetare me bank qendrore, braktisja e logjiks
liberale t mosndrhyrjes n ekonomi apo derregulimit financiar q u
soll gjat kohs s presidentit Xhimi Karter, zhdukja e derivateve
financiare q u legjitimuan prej Alan Greenspanit n kohn e
presidentit Ronald Regan. Pas shembjes s bursave m 1987 jan
masat urgjente q duhet ti ndrmarr presidenti amerikan, Barak
Obama. JO NACIONALIZMI i bankave q krkojn shptim,
sepse qeveria federale n kurriz t taksapaguesve duhet tu paguaj
humbjet nga spekulimet q kan br, por RIORGANIZIMI I
BANKROTIMIT t tyre, prmes aktit Glas Stegall q kto banka
t ndahen nga bankat e investimeve q ata t lozin rolin e garantimit t
kredive pr investime t dobishme n prodhim, projekte
infrastrukturore, ruajtjen e parave t depozitarve dhe vendosjen e
855
859
Deklarata e Pavarsis m 4
korrik 1776
862
futinnkontroll Bankn
eAnglis, dhe m pas dshironin.t
kontrollonin kolonit e tyre n bot.Liberaltekuptuan mnyrn e t
pasuruarit, q ishte kontrolli i tregut, kontrolli i lndss par, mjeteve
t prodhimitdheskllavrimi i puntorve. Ky establishment bankar
qndrontepas megakorporats s madhe British East India
Company, e cila operonte n Indi, ku krkonin fuqi t lir puntore,
lnd t par dhe produktet t shiteshin n tregjet evropiane d.m.th.,
ky establishment ishte n krkim t sigurimit t kostos shum t ult
t prodhimit, shfrytzimit t puns s lir t tyre dhe lnds s par
dhe n krkim t tregjeve ku shitja t bhej me mimet m t larta t
mundshme dhe kjo do t siguronte fitime maksimale n kurriz t
skllavrimit t njerzve dhe devalvimit t puns s tyre. Kjo logjik
qndron n baz t kapitalizmit liberal ose ndryshe imperializmit. Kjo
origjin e kapitalizmit ka qen edhe n baz t punimeve t shumta t
revolucionares Roza Luksemburg. Prandaj, kapitalizmi liberal krkon
tregje t reja dhe eksploatim t fuqis puntore, shtete t pazhvilluara
q shfrytzojn mineralet dhe resurset e tyre. Nevoja pr ti mbajtur
n gjendje t till, prandaj kjo gjendje mbahet duke i futur n borxhe
fiktive, prandaj me t drejt Roza Luksemburg n veprn e saj t
famshme, akumulimi i kapitalit shkruan nj kapitull mbi borxhet
internacionale, si mjet pr ti nnshtruar vendet dhe pr ti
eksploatuar, prandaj kjo logjik e kapitalizmit krijon dy kampe : nj
kamp t fuqishm super t pasur dhe skllavri t tejskajshme. Kjo
sht logjika e funksionit t FMN-s n orkestrim me NATO-n, me
megakompanit q t funksionoj kapitalizmi liberal. Kjo logjik e
solli edhe krizn globale financiare, sepse lakmia ndaj fitimeve
maksimale eksportoi shumicn e industris n vende t pazhvilluara
ku t shfrytzohet fuqia e lir puntore. ShBA dhe Evropa e psuan
m shum transformimin q nga viti 1971, kur Milton Friedman
vendosi logjikn e tregut t lir dhe derregulimit, duke u bazuar n
iden e Adam Smithit, se shteti nuk duhet t przihet n ekonomi.
Rritja e ekonomis matej prmes GDP-s, por kjo rritje ishte e bazuar
n skllavrimin sepse ky parametr nuk tregon pr shprndarjen e
pasuris dhe braktiset koncepti ruzveltian i industris. Kjo lloj
ekonomia krijoi deiftzimin n mes t ekonomis reale, fizike dhe
866
867
EVROPA
EKONOMIK
PARA
DEZINTEGRIMIT
872
Sharl De Goll
Evropa prballet me kriz ekzistenciale sepse sistemi i saj financiar
sht n prag t bankrotimit. BE krkon nga Greqia q t ul
standardin jetsor pr 30 qind shkurtesa fiskale si ulje t rrogave dhe
ngritje t taksave, masa t cilat Greqin do ta zhytin n depresion t
thell ekonomik. Por problemi nuk sht Greqia e cila ka nj borxh
fiktiv t bazuar n derivatet financiare. Ajo sht vetm maja e
Ajsbergut. N kamuflimin e borxhit t saj ka marr pjes banka e
njohur Goldman Sachs. Grupet rreth Sorosit e viktimizuan Greqin
me synim pr t atakuar euron, q depresionin ekonomik ta
transferojn n Evrop si dhe pr t testuar reagimin e BE-s e
veanrisht t Gjermanis q sht shteti q ka suficit ekonomik m t
lart n eurozon. Greqia u zhyt n borxh masiv nga ataku
spekulativ q bri Soros&Comp, prmes instrumenteve toksike
financiare si credit default swap n bonot e thesarit t qeveris greke.
Propozimi i vendosjes Tobin tax n transaksionet spekulative mund t
zbuste krizn. Kt mas e kishte propozuar presidenti Sarkozy, por
ishte i pafuqishm pr ta zbatuar ndrsa zgjidhja do t ishte zgjidhur
me zbatimin e aktit t ligjeve Glass Stegall q kishte zbatuar Ruzvelti
873
877
ORIGJINA E NJ KONSPIRACIONI
KUNDR
QYTETRIMIT - QEVERIA
BOTRORE
878
_________________________________________________________
1
887
Dante Aligeri
Gjithmon rritja e numrit t popullsis pr km2, krkon rritjen
paralele t potencialit relativ t dendsis s popullsis. Prandaj, gjat
historis s civilizimit evropian, rritja e numrit t popullsis ka qen
nj sfid e vrtet sepse nevojat materiale pr t jetuar rriten. Mbi kt
sfid t qytetrimit ka dhn mendim Tomas Maltusi. Ai bn nj
korrelacion n mes t rritjes progresive t dendsis s popullsis dhe
konsumit t resurseve. Ai zhvishet nga morali dhe arsyeton
gjenocidin dhe luftn brenda llojit, ngase rridhte prej fraksionit
liberal anglo-holandez, fraksion q e legalizoi imoralitetin n
ambientin social darvinisit, ku n luftn brenda llojit, m t fuqishmit
mbijetojn. Sot problemi real i civilizimit n thelb sht rritja e
popullsis botrore dhe kjo sfid dikton se si lidert botrore do ta
zgjidhin, n dobi t njerzimit apo n dm t tyre. Sikur t
prqafohet ideja e Maltusit ather do t imponohej ligji i m t
fortve t cilt do ta prballonin luftn e mbijetess dhe kjo do t
onte n luftra botrore q do t zvoglonin numrin e popullsis
888
892
Tregjet financiare
N prpjekje pr t transferuar depresionin Xhorxh Soros dhe
kompania e tij e sulmuan euron prmes Greqis duke prdorur credit
default swap q jan (derivate toksike financiare) por qllimi ishte
nxitja e reaksionit varg n : Spanj, Portugali, Irland, Itali t cilat
kane borxhe masive dhe kishin deficite masive n mnyr q t
detyrojn BE-n q t siguroj nj plan shptimi dhe vecanarisht ta
detyroj Gjermanin q ti futet procesit t shptimit te sistemit
financiar monetar d.m.th., mbulimit deficitit t Greqis, por n fakt
shptimit t konglomeratit, bankar t Inter Alfa Grup Banks q sot
udhheq Jakob Rotshild. Por me intervenimin e ministrit t financave
t Gjermanis Shaubel q shfuqizoi derivate financiare, sidomos t
tregut over the counter dhe intervenimin e Kins n Greqi, arriti
q t shptoj euroja nga paniku ne plan afatshkurter q kishte
893
896
N PRAG
BOTRORE
LUFTS
TRET
______________________________________________________________
*Alfred Heinz, ACCURATE SATIRE: Henry Kissinger: "If You Can't Hear the Drums
of War You Must Be Deaf", Global Research,
January11,2012.http://www.globalresearch.ca/index.php?context=va&aid=28610
Michel Chossudovsky
13 Janar 2012
899
George Santayana
902
Nikolla Sarkozy
Rezoluta e fundit q e propozoi republikani Walter Jones Rezoluta
House Concurent 107 sht nj hap q mund t kontriboj seriozisht
paqes, sepse sipas ksaj Rezolute presidenti i SHBAs Obama nuk
mund t marr vendim unilateral pa marrur miratimin e Kongresit
Amerikan. Nse fiton kjo rezolut presidenti Obama do t ishte nn
905
Ahmet Davutogllu
do dobsim dhe nnshtrim t Francs dhe Gjermanis n veanti do
ti hapte rrug Evrops si supershtet q do ta kontrollonte Oligarkia
financiare ashtu si ka thn edhe Dr.Kissinger dhe ajo Evrop do ti
shrbente qllimeve gjeopolitike t interesave t elits financiare t
906
920
ishte levizes i botes. Per te universi ishte vakum dhe trupat mbahen
nga terheqja ndersa Lajbnici kundershtoi duke theksuar arsyen e
mjaftueshme qe zoti e kishte zbatuar per ta deshmuar urtesin e tij
hyjnore. Lajbnici ishte nje nga gjenite qe dha kontribut te madh ne
transformimin e shoqerise feudale ne ate moderne duke punuar per
republiken qe i sherben lumturise njerezore. Ne vepren e tij Te
kuptuarit e arsyes njerezore Lajbnici theksoi efektin e demshem
shoqeror te vepres se Xhon Lokut qe ishte apologjisti i Skllaverise. Ne
mbrojtje te Lajbnicit ishin edhe klasiket gjerman Mendelsohni dhe
Lesingu prej te cileve u frymezuan, Geteja, Shileri, Humboldi qe ishin
ato qe vendosen themelet e kultures humaniste ne Gjermani. Lajbnici
pat armiq te shumte Fraksioni Venecian ne Londer e urrente dhe e
pengonte. Ato e pergaditen Isak Njutnin, Volterin qe te ironiziojne te
arriturat e Lajbnicit. Volteri permes Kandidit e kundershtoi konceptin
e lumturise se Lajbnicit dhe idene se Zoti krijoi boten me te mire te
mundshme. Ideali Lajbnician i Agapese pat sukses ne revolucionin
amerikan kur eterit themelues te SHBAse e themeluan kushtetuten ne
preambullen e se ciles ishte perfshire ligji natyral qe garantonte te
drejtat natyrale si life, liberty and pursuit of happiness. Ne Gjermani
pas vdekjes se Mendelsonit u shfaq perfaqsuesi i empiricisteve
Britanik ne Gjermani Emanuel Kanti i cili shkroi Kritiken e Arsyes
Kulluar duke dashur te njohe kufijte e arsyes pa u mbeshtetur ne
pervojen, dhe duke ardh ne perfundimin se arsyeja ka kufij te njohjes.
Kanti ishte per imperativin kategorik dmth duhet te jemi te mire sepse
kerkon rrethi te jemi te tille. Ndersa Shileri thoshte se si duket Kanti
ka pasur nje rini plot vuajtje andaj permes letrave te tij synonte
edukimin estetik qe kishte qellim fisnikerimin e karakterit. Por
estetika per Kantin ishte shijim sensual i te bukures, pa ndonje efekt
moral mbi individin apo shoqerine dhe ketu ishte gabimi i tij mbi rolin
e artit ne fisnikerimin e nje shoqerie e shembull me i fresket jane
dramat e eskilit e te shekspirit qe loznin rol ne edukimin estetik te
shoqerise ne menyre qe kompasioni ti bente me te mire qytetaret qe
eshte nje kusht per te themeluar republiken ne sherbim te agapese.
Njohje mund te vije prej gjykimeve apriori dhe a posteriori. Kanti pat
ndikim edhe tek postmodernistet te cilet mohojne cdo lidhje me te
925
927
934
945
958
FUND
959
LITERATURA E PRZGJEDHUR
1.Fanula Papazoglu, Istorija na Helenistickiot Period, Ljuben Lape,
Shkup, 1995,
2.Dr. Milos Djuri, Istorija Starih Grka, Beograd, 1972,
3.Muzafer Xhaxhiu, Letrsia Antike Greke,SHBLU, Tiran, 1998,
4.Nigel Rodgers, The Rise and Fall of Ancient Greece, Lorenz Books,
London, 2008,
5.Xenophon, The Anabasis, Harpers and Brothers, New York, 1839,
6.Ksenofon, Spomeni za Sokrat,ura, Shkup, 2009,
7.Tuqididi, Lufta e Peloponesit, Almera, Tiran, 2008,
8.Luano de Kresenco, Istorija Grke Filozofije, Novi Sad, 1993,
9.Plutarku, Njerz t shquar t lashtsis,Toena, Tiran, 2006,
10.Georg Vilhelm Fridrih Hegel, Platoni, Dritan, Tiran, 2004
11.Avrelij Augustin, Za Dravata Boja,Tri, Shkup 1997,
12.William Reaper dhe Linda Smith, Nj Hyrje tek Idet, Dituria,
Tiran, 1999,
13.Norman D. Livergood, Rediscovering Plato and the mystical
Science of Dialectic, Arizona, USA, 2008
14.Platoni, Apologjia e Sokratit, Kritoni, Fedoni, Elozhi i Dashuris
ose Simpoziumi, Tiran, 1997,
15.Plutarch,The life of Alexander, Loeb Classical Library edition,
1919,
16.Kieran Mc Groarty, Did Alexander read Xenophon,Hermathena: A
Trinity College Dublin Review, 181, Winter, 2009,
18.George Wright ,Mysticism and Platos Dialectics,1975
19.Arijan, Aleksandrova Anabas, Patrija, Shkup, 2000
20.Dave Robinson i Judy Groves, Platon za Poetnike, Zagreb 2001
21.Bertrand Rasel, Mudrosta na Zapadot, Tri, Shkup, 2007
22.Platon, Timeu , Srbostampa, Beograd, 1981,
23.Platon, Parmenid, Kultura, Beograd, 1959
24.Platon, Drzava, Kultura, Beograd, 2002,
25.Plato, REPUBLIC, Wordsworth Editions, Great Britain, 1997
960
961
964
m/wah-36.htm,
111.Steven P .Mayer, Moses Mendelssohn, David Ben Gurion , And
the Peace Process: A Lesson in Statecraft, EIR, Nov. 3, 2000,
965
967
PRMBAJTJA
I. IDET DHE HISTORIA UNIVERSALE E CIVILIZIMIT
EVROPIAN
LIBR PR T KUPTUAR UNIVERSALET MBI T CILAT
SHT ZHVILLUAR HISTORIA EVROPIANE .......................................21
HEGELI, FYKYJAMA DHE FUNDI I HISTORIS: KAOSI
APO HARMONIA? ......................................................................................27
TRAGJEDIA E ESKILIT DHE THELBI I KONFLIKTIT N
QYTETRIMIN EVROPI.............................................................................37
KULTI I MARDUKUT, OLIGARKIA E MESOPOTAMIS
DHE LAVIRJA BABILONIS....................................................................41
LIGJVNSIT E PAR.
SOLLONI DHE LIKURGU
DY FORMAT E QEVERISJES : SPARTA DHE
ATHINA.........................................................................................................46
SOLLONI DHE LIKURGU
SOLLONI I ATHINS...................................................................................48
LIKURGU I SPARTS..............................................................................53
KONFLIKTI NE MES JONASVE QYTET-NDRTUES DHE
BABILONASVE SKLLAVRUES...............................................................58
KULTI I APOLONIT DHE I DIONISIT T MODELUAR
SIPAS KULTIT T MARDUKUT...............................................................59
KONFLIKTI NE MES JONASVE QYTET-NDRTUES DHE
BABILONASVE SKLLAVRUES..............................................................60
SOFIZMI DHE LUFTA E PELOPONEZIT.................................................66
PERIKLEU DHE KURTHI PERSIAN..........................................................67
SOFIZMI DHE LUFTA E PELOPONEZIT.................................................71
SOKRATI N LUFT KUNDR OLIGARKIS
PERSIANE.....................................................................................................76
PLATONI, SHKENCA DHE REPUBLIKA..................................................83
PLATONI DHE BETEJA E TIJ POLITIKE.................................................
PLATONI SI FILOZOF..............................................................................87
968
969
BRITANIN MADHE.................................................................................179
VENEDIKU LANSOI LUFTRAT FETARE N
EVROP 1618-1648....................................................................................182
REVOLUCIONI I PORTOKALLTVE 1688 DHE PARTIA
VENEDIKASENANGLI...........................................................................187
SHOQATA MBRETRORE BRITANIKE DHE
KONCEPTI I NJERIUT KAFSH .............................................................191
DARVINIZMI SI PROJEKT.......................................................................194
THOMAS MALTUSI DHE FILOZOFIA E TIJ MIZORE....................201
DARVINIZMI SOCIAL DHE HERBERT SPENSERI...............................203
THOMAS HUXLEY ZDHNS I DARVINIZMIT................................205
DARVINIZMI-IDEOLOGJIA UDHHEQSE E
BRITISH EAST INDIA COMPANY..........................................................207
ZANAFILLA E RENESANCS EVROPIANE/........................................209
NIKOLL KUZA DHE KSHILLI I FIRENCES.....................................215
NIKOLL KUZA E DEMASKOI ARISTOTELIN!..................................227
IDET
E
RENESANCS
DHE
LUIGJI
XI.................................................232
ZHAN BAPTIST KOLBERTI DHE LINDJA E POLITIKS
EKONOMIKE..............................................................................................236
INSPIRUESIT E KOLBERTIT ISHIN DUKA I SULLS
DHE HENRI IV............................................................................................237
KOLBERTI THEMELOI AKADEMIN E SHKENCAVE
FRANCEZE.............................................................,....................................24
1
LAJBNICI - PLATONI I Shekullit XVII....................................................243
LAJBNICI DHE RNE DEKARTI ...........................................................244
LAJBNICI DHE REVOLUCIONI AMERIKAN........................................248
LAJBNICI DHE QENDRA UNIVERSITARE N HALLE.......................253
LAJBNICI DHE FRANCKE .....................................................................255
LIDHJA ME LONDRN.............................................................................258
KORRESPONDENCA : FRANKE- MATHER.........................................259
MISIONI I EKUMENIZMIT.....................................................................260
BENXHAMIN FRANKLINI LAJBNICI AMERIKAN.........................261
LAJBNICI THEMELUES I EKONOMIS MODERNE...........................263
LAJBNICI E VESTERNIZOI EDHE RUSIN...........................................268
SOKRATI I BERLINIT- MOSES MENDELSSOHNI................................271
970
971
972
973
974
Dr.Rexhail Ramadani
Autori i librit Dr.Rexhail Ramadani prve q sht mjek me
profesion, specialist i mjeksis Interne dhe ne specializim te
Kardiologjise, ka pasur nj pasion studimin e historis
975
976