1

Mnogougao
Definicija 1.1 Mnogougao je pravilan ako su mu sve ivice i svi unutrasnji uglovi
medjusobno podudarni.
Teorema 1.1 Svaki n-tougao ima

n(n3)
2

dijagonala.

Teorema 1.2 Zbir unutrasnjih uglova n-tougla je (n 2) 180o .

Posledica 1.1 Zbir spoljasnjih uglova n-tougla je 360o .
Zadatak 1.1 Izracunati zbir unutrasnjih uglova u vrhovima petokrake.

Slika 1.1.
Re
senje: Neka je data petokraka ABCDE. Neka su tacke L i K tacke preseka duzi EB redom sa
duzima AD i AC. Tada je
]AKL = ]E + ]C, (spoljasnji ugao za trougao 4EKC).
Takodje,
]ALK = ]D + ]B, (spoljasnji ugao za trougao 4LDB).
Kako je u trouglu 4AKL zbir uglova
]A + ]K + ]L = 180o ,
to je zbir unutrasnjih uglova u vrhovima petokrake 180o .
Zadatak 1.2 Ako je l broj presecnih tacaka svih dijagonala konveksnog poligona A 1 A2 ...An , kod koga
se nikoje tri i vise dijagonala ne seku u jednoj tacki, dokazati da je
l=

n(n 1)(n 2)(n 3)

.
24
1

Slika 1.2.
Re
senje: Svakoj presecnoj tacki dijagonala pridruzen je jedan cetvorougao i obratno (npr. tacka S
i cetvorougao A1 A2 A3 A4 ), znaci postoji bijekcija izmedju skupa presecnih tacaka dijagonala i skupa
svih cetvorouglova koje cine tacke A1 , A2 , ..., An . Od n tacaka A1 , A2 , ..., An mogu se formirati
 
n
n!
n(n 1)(n 2)(n 3)
Ln =
=
=
4
4!(n 4)!
24
cetvorouglova, pa ce biti
ln =

n(n 1)(n 2)(n 3)

.
24

Zadatak 1.3 U krug je upisan sedmougao cija su tri ugla jednaka 120 o . Dokazati da su bar dve
stranice ovog sedmougla jednake.

Slika 1.3.
Re
senje: Pretpostavimo da nikoja dva susedna temena sedmougla nisu istovremeno 120 o . Neka je
na primer
]A1 = ]A3 = ]A5 = 120o .
Neka je A1 P precnik kruga, tada je
]A2 P A7 = 360o 90o 90o 120o = 60o ,

pa je ]A2 OA7 = 120o . Slicno je i ]A2 OA4 = 120o , ]A4 OA6 = 120o , odakle sledi da je ]A6 OA7 = 0o ,
sto je nemoguce. Znaci da pretpostavka nije dobra, tj. moraju dva susedna temena biti sa istim
uglovima od 120o .
Neka je, na primer, ]A1 = ]A2 = 120o . Posmatrajmo trouglove 4A1 A2 A7 i 4A1 A2 A3 . Za njih
imamo
A1 A2 = A 1 A2 ,
]A1 = ]A2 = 120o ,
]A1 A2 A7 = ]A3 A1 A2 , dopuna do 180o .
Na osnovu stava USU ova dva trougla su podudarna, pa je onda A1 A7 = A2 A3 .
Zadatak 1.4 Petougao ABCDE upisan je u krug poluprecnika r. Ako je AB = BC = DE = r,
dokazati da je trougao 4BGF jednakostranican, pri cemu su G i F sredista stranica CD i EA
petougla.

Slika 1.4.
Re
senje: Neka je O centar kruznice. Kako je trougao 4COD jednakokraki, tada je OG CD i
OG je simetrala ugla ]COD. Neka je x = ]COG = ]DOG. Neka je y = ]EOF = ]AOF . Kako
su 4DOE, 4BOA i 4BOC jednakostranicni imamo da je ]DOE = ]BOA = ]BOC = 60 o , pa je
360o = 3 60o + 2x + 2y x + y = 90o .
Lako zakljucujemo i da je x = ]OAE = ]OEA i y = ]OCD = ]ODC. Posmatrajmo trouglove
4AOF i 4OCG. Imamo
OC = OA = r
]AOF = ]OCG = y
]OAF = ]COG = x.
Iz podudarnosti sledi da je AF = OG i OF = CG. Takodje, kako je ]BAF = 60o + x = ]BOG,
imamo da su i trouglovi 4BAF i 4BOG podudarni, pa je BF = BG. Dakle, 4GBF je jednakokraki
sa vrhom B. Iz podudarnosti 4BAF
= 4BOG, sledi i da je ]ABF = ]OBG = z, pa je 60o =
]ABO = z +]OBF = ]F BG. Dakle, 4GF B je jednakokrak pri cemu je ]GBF = 60 o , tj. 4GF B
je jednakostranican trougao.

Zadatak 1.5 Iz tacke O koja lezi u unutrasnjosti konveksnog n-tougla A 1 A2 . . . An konstruisane

su duzi OA1 , OA2 . . . OAn ka temenima. Ispostavilo se da su svi uglovi koje te duzi zaklapaju sa
stranicama n-tougla ostri i pritom vazi
]OA1 An 6 ]OA1 A2 , ]OA2 A1 6 ]OA2 A3 , . . . ]OAn An1 6 ]OAn A1 .
Dokazati da je O centar kruznice upisane u taj n-tougao.

Slika 1.5.
Re
senje: Neka su podnozja normala iz O na stranice Ai Ai+1 tacke Mi , za i = 1, . . . , n (An+1 = A1 ).
Kako je
OM1 = OA2 sin ]OA2 A1
OM2 = OA3 sin ]OA3 A2
......................
OMn = OA1 sin ]OA1 An .
Vazi jos i
OM1 = OA1 sin ]OA1 A2
OM2 = OA2 sin ]OA2 A3
......................
OMn = OAn sin ]OAn A1 .
Kako su dati uglovi ostri, a sin je rastuca funkcija na intervalu (0, 2 ), to je
OM1 6 OM2 . . . 6 OMn 6 OM1 ,
Zakljucujemo da je OM1 = OM2 . . . = OMn = OM1 , odakle sledi da je O centar upisane kruznice u
mnogougao.
Zadatak 1.6 Dokazati da bar jedno podnozje normala, konstruisanih iz proizvoljne unutrasnje tacke
konveksnog mnogougla na njegove stranice, lezi na samoj stranici a ne na njenom produzetku.

Slika 1.6.
Re
senje: Neka je tacka M unutrasnja tacka mnogougla, a AB stranica koja je najbliza tacki M .
Neka je tacka H podnozje normale iz tacke M na AB. Dokazimo da je tacka H na stranici AB,
a ne na produzetku.
Pretpostavimo da je tacka H na produzetku stranice AB, i neka vazi raspored tacka H A B
(Slika 1.6). Posmatrajmo sada trougao 4M HB. Kako vazi raspored tacaka B A H, prema
Pasovom stavu prava AF sece stranicu M H u tacki Q, tako da je M Q H ili sece stranicu M B
u R, tako da je M R B. Pretpostavimo da prava AF sece stranicu M B u tacki R, tako da vazi
M R B. U tom slucaju tacka M nije unutrasnja tacka mnogougla (Duz M H je van mnogougla).
Dakle, sledi da M H sece AF u tacki Q, tj. M H > M Q. Kako je
M G AF ,

M G < M Q < M H,

sto je kontradikcija jer je tacka M najbliza stranici AB. Znaci, pretpostavka da je H na produzetku
nije dobra, tj. tacka H mora da lezi na samoj stranici AB.
Pa
sov stav: Ako prava koja ne sadrzi temena trougla sece jednu stranicu trougla, onda ona sece
jos jednu stranicu tog trougla.
Zadatak 1.7 Neka su AB i BC dve susedne stranice pravilnog devetougla upisanog u krug. Sa M
oznacimo srediste stranice AB, a sa N srediste poluprecnika OX koji je normalan na BC. Dokazati
da je ]OM N = 30o .

Slika 1.7.
Re
senje: Kako se radi o pravilnom devetouglu, to je centralni ugao
=

360o
360o
=
= 40o .
n
9
5

Ugao ]AOX = 40o + 20o = 60o , pa je trougao 4AOX jednakostranican. Kako je tacka N srediste
duzi OX to je AN OX. Sada je cetvorougao AOM N tetivan pa je
]OM N = ]OAN = 30o , (nad tetivom ON ).

Zadatak 1.8 Dokazati da se konveksan sedamnaestougao ne moze razrezati na 12 cetvorouglova cija

su temena ili temena sedamnaestougla ili leze unutar njega, ali tako da nijedno teme cetvorougla nije
unutrasnja tacka stranice nekog drugog cetvorougla.

Slika 1.8.
Re
senje: Pretpostavimo da moze da se razreze na ovaj nacin. Neka se unutar sedamnaestougla
nalazi k temena cetvorougla pa je zbir njihovih unutrasnjih uglova k 360o , a zbir unutrasnjih uglova
cetvorougla cija su temena istovremeno i temena sedamnaestougla (n 2) 180 o = 15 180o . Zbir
svih unutrasnjih uglova
k 360o + 15 180o = 12 360o
odakle je 2k = 9, a ovo je kontradikcija jer je k Z. Na primer na Slici 1.8 imamo dve tacke unutar
cetvorougla, to je 2 360o i zbir unutrasnjih uglova je 360o stepeni.
Zadatak 1.9 Dat je tetivan mnogougao sa neparnim brojem stranica. Ako su mu svi unutrasnji
uglovi jednaki, dokazati da je on pravilan.

Slika 1.9.
Re
senje: Neka je dat tetivan n-tougao sa neparnim brojem temena kao na Slici 1.9. Ugao ]A 2 A1 A3 =
]A2 A4 A3 , (nad tetivom A2 A3 ). Tada je
]A1 A3 A2 = 180o ]A1 A2 A3 ]A2 A1 A3 = 180o ]A2 A3 A4 ]A2 A4 A3 = ]A3 A2 A4 .
Ako posmatramo trouglove 4A1 A2 A3 i 4A2 A3 A4 , imamo
]A2 = ]A3 , (po uslovu zadatka)
A2 A3 = A 2 A3 ,
]A1 A3 A2 = ]A3 A2 A4 .
6

Na osnovu stava USU ova dva trougla su podudarna pa iz njihove podudarnosti sledi da je A 1 A2 =
A3 A4 . Slicno se pokazuje da je
A2 A3 = A 4 A5 ,
A3 A4 = A 5 A6 ,
.............
A2k2 A2k1 = A2k A2k+1 ,
A2k1 A2k = A2k+1 A1 ,
A2k A2k+1 = A1 A2 .
Imamo,
A1 A2 = A3 A4 = . . . = A2k1 A2k = A2k+1 A1
A2 A3 = A4 A5 = . . . = A2k2 A2k1 = A2k A2k+1
Kako je jos 4A2k+1 A1 A2
= 4A1 A2k+1 A2k , sledi da je A1 A2 = A2k A2k+1 , odavde se dobija da su sve
stranice medjusobno jednake.
Napomena: Za mnogougao sa parnim brojem stranica tvrdjenje ne vazi. Primer je pravougaonik.
Zadatak 1.10 Dokazati da je poligon A1 A2 ...An pravilan, ako su sve njegove stranice medju sobom
jednake i n 2 uzastopnih unutrasnjih uglova medju sobom jednaki.

Slika 1.10.
Re
senje: Posmatrajmo poligon A1 A2 ...An kod koga su sve stranice medju sobom jednake i uzastopni
uglovi ]A1 , ]A2 ,...,]An2 medju sobom jednaki (Slika 1.10). Da bi smo dokazali da je poligon
A1 A2 ...An pravilan treba dokazati da su i preostala dva unutrasnja ugla ]An1 i ]An jednaka sa
ostalim unutrasnim uglovima tog poligona. S obzirom da su kod poligona A1 A2 ...An1 stranice
A1 A2 = A2 A3 = ... = An2 An1 i uglovi ]A2 = ]A3 = ... = ]An2 bice iz podudarnosti trouglova
4A1 A2 A3
= 4An1 An2 An3 4A1 A3 A4
= 4An1 An3 An4 . . . 4A1 An2 An1
= 4An1 A1 A2 .
Iz podudarnosti sledi da je ]A2 A1 An1 = ]An2 An1 A1 . Trougao 4A1 An An1 ima jednake stranice
A1 An = An1 An , sledi ]An1 A1 An = ]A1 An1 An . Pri tome je i
]An A1 A2 = ]A2 A1 An1 + ]An1 A1 An
]An2 An1 An = ]An2 An1 A1 + ]A1 An1 An ,
te su kod poligona A1 A2 ...An unutrasnji uglovi ]A1 i ]An1 su medjusobno jednaki. Istim postupkom
dokazujemo da su i uglovi ]An i ]An2 su medju sobom jednaki. Dokazali smo da je poligon
A1 A2 ...An pravilan.
7