1

Rza GLER

Terrizmle Mcadelede Stratejik letiim

Rza Gler
z1
zellikle ekonomi ve ticaret alannda rekabet eden kurumlar tarafndan hedef kitleleri analiz ederek,
itibar salamak ve mteriye ulaabilmek iin uyguland bilinen stratejik iletiim kavram; son
yllarda olduka yaygnlam, ulusal/uluslararas gvenlik, politika, terrizmle mcadele alanlarnda
da uygulanabilirlii tartlmaya balamtr. Ancak, stratejik iletiimin bu yeni alanlarda farkl tanm
ve kavramlar yerine kullanlmasyla doas ve kapsamnn anlalmas zorlam, karklklara neden
olmutur. Bu karklk bu kavramn ou zaman dorudan yumuak g, kamu diplomasisi,
propaganda, bilgi harbi ve psikolojik harekt olarak alglanmasna neden olmutur. Bu almann
amac; stratejik iletiim kavramnn, uluslararas dzeyde yaplan almalar ve uygulamalar nda
ne olduunu ve ne olmadn tanmlamak, terrizmle mcadelede nasl uygulanabileceine dair
esaslar analiz etmektir. Bu kapsamda almann uygulamaya ynelik ana fikri; terrizmle
mcadelede planlama ve icra safhalarnn odak noktasna stratejik iletiim disiplininin konulmasn,
ayrca konvansiyonel kinetik yeteneklerin de (askeri g ve polis gibi) planlamann yardmc unsuru
olarak kullanlmasn nermektir. alma, son yllarda ska tartlmasna karn hl pek fazla
bilinmeyen stratejik iletiim kavramnn, terrizmle mcadele kapsamnda, gelecek uygulama ve
almalara k tutacak ekilde analiz edilmesi ve kavram karmaasnn engellenmesine ynelik
olmas, ayrca nasl uygulanabileceine dair nerme getirmesi bakmndan nem tamaktadr.
Anahtar Kelimeler: Stratejik letiim, Terr, Terrizm, Siyasal Terrizm, Terrizmle Mcadele.

The Role and Place of Strategic Communication

in Countering Terrorism
Abstract
The concept of Strategic Communication, which is known to be implemented by
competitive institutions in trade and economy to grow reputation and to reach customers by analyzing
target audience, has become widespread recently and applicability thereof has been discussed in fields
of national/international security, policies and countering terrorism. Using the term Strategic
Communication in lieu of other different definition and concepts has obscured the nature and the
scope of the term and gave rise to confusion. This confusion caused this concept to be directly
perceived as soft power, public diplomacy, propaganda, information warfare and psychological
operations. The purpose of this study is to define Strategic Communication, in the light of the studies
and practices that are conducted at international level; to analyze fundamentals as to how this concept
can be applied in countering terrorism. In this context, the application oriented main idea of the study
is to suggest placing the Strategic Communication discipline to the focus of countering terrorism
planning and execution stages and utilizing conventional kinetic components and capabilities (such as
military power or police) as an auxiliary part of planning. This study is important in the sense of
analyzing the concept of Strategic Communication, which is not sufficiently known although
frequently discussed, in the scope of countering terrorism to shed light to future practices and studies
and to prevent ambiguity, and that it offers suggestions as to how this concept can be applied.
Key words: Strategic Communication, Terror, Terrorism, Political Terrorism, Countering Terrorism.

1
almann Orijinal Hali ngilizce Olarak Savunma Bilimleri Dergisinde mevcuttur. LNK:
http://www.kho.edu.tr/akademik/enstitu/savben_dergi/112/Makale1.pdf

2011, Cilt 10, Say 1, 23-47

Giri
Tarihteki savalar incelendiinde, muharebelerde sadece kuvvete
odakl bir hareket tarz belirlemeye ynelik dncelerin zamanla
geerliliini kaybettii ortaya kmaktadr. Gemiteki klasik
muharebelerde, taarruz edenin savunana gre muharebe gc
hesaplamalarnda 2:1 gibi oranlar (Tatham, 2010:18) dikkate alnrken;
teknolojik gelimeler sonucu sahip olunan silahlar byk bir kuvvet arpan
haline gelmitir. Bu dnemde sadece kuvvet ve kuvvet gc ynnden
saysal ve nisp stnle nem verilirken; gnmzde artk liderlik, eitim,
tecrbe, lojistik destek, arazi, evre, meteoroloji, iklim, gece-gndz
durumu, kamuoyu destei ve harektn meruluu gibi faktrlerin de
muharebelerin sonucunu etkiledii ortaya kmtr. Bu ekilde dzenli
muharebelerde bile kkl deiikliklere yol aan asker g harici faktrler;
terrizmle mcadelede operasyonel faaliyetleri nemli derecede
etkileyebilmektedir (Gler, 2004).
Nitekim gnmz uluslararas arenasnda klasik realist paradigmada
olduu gibi sadece askeri g ile karlarn garanti edilmesinin mmkn
olmad anlalm; askeri ve ekonomik gcn yan sra hem i hem d
politikada btn diplomatik, siyasi, yasal, kltrel aralar iinden en uygun
olannn veya olanlarnn bileiminin kullanlmas gerektii ne kmaya
balamtr. Bu bileimi salayan ortak bir mekanizma olarak stratejik
iletiim, alg ynetimi ve kamu diplomasisi gibi disiplinlerin de artk bir
yaklamdan daha ok bir kuvvet arpan olarak ulusal karlara ulamada
nemli rol oynad dnlmektedir.
zellikle ekonomi ve ticaret alannda rekabet eden kurumlar
tarafndan hedef kitleleri analiz ederek, itibar salamak ve mteriye
ulaabilmek iin uyguland bilinen stratejik iletiim kavramysa; son
yllarda olduka yaygnlam, ulusal/uluslararas gvenlik, politika,
terrizmle mcadele alanlarnda da uygulanabilirlii tartlmaya
balamtr. Ancak, stratejik iletiimin bu yeni alanlarda farkl tanm ve
kavramlar yerine kullanlmasyla doas ve kapsamnn anlalmas
zorlam, karklklara neden olmutur. Bu karklk bu kavramn ou
zaman dorudan yumuak g, kamu diplomasisi, propaganda, bilgi harbi
ve psikolojik harekt olarak alglanmasna neden olmutur.
Bu almann amac; stratejik iletiim kavramnn, uluslararas
dzeyde yaplan almalar ve uygulamalar nda ne olduunu ve ne
olmadn tanmlamak, terrizmle mcadelede nasl uygulanabileceine
dair esaslar analiz etmektir. Bu kapsamda almann uygulamaya ynelik

Rza GLER

ana fikri; terrizmle mcadelede planlama ve icra safhalarnn odak

noktasna stratejik iletiim disiplininin konulmasn, ayrca kuvvet
kullanlmasn gerektiren konvansiyonel kinetik yeteneklerin de (askeri g
ve polis gibi) planlamann yardmc unsuru olarak kullanlmasn
nermektir. Bu alma, son yllarda ska tartlmasna karn hl pek
fazla bilinmeyen, Trkiyede hakknda literatrn yetersiz olduu
deerlendirilen stratejik iletiim kavramnn, terrizmle mcadele
kapsamnda, gelecek uygulama ve almalara k tutacak ekilde analiz
edilmesi ve kavram karmaasnn engellenmesine ynelik olmas, ayrca
nasl uygulanabileceine dair nerme getirmesi bakmndan nem
tamaktadr.
alma blmden olumaktadr. almann ilk blmnde;
stratejik iletiim kavramnn tanm yaplacak, ama, yntem ve doasnn
daha iyi kavranabilmesi ve ileride yaplacak akademik almalara yn
vermesi maksadyla, uluslararas alanda yrtlen almalar incelenecektir.
Bu kapsamda; zellikle ABDnin 2006 ve NATOnun 2008 ylndan
itibaren, gvenlik boyutundaki stratejik iletiim planlama ve icras
kapsamnda yapm olduu kurumsal yaplanma, sempozyum ve altaylar
ile hazrlanan rapor, direktif, talimname ve dier belgeler incelenecektir.
Daha sonra, geleneksel iletiim modelleri ve stratejik iletiimde kullanlmas
gereken modeller arasndaki farklar aklanarak, stratejik iletiim modelinin
nasl olmas gerektii ortaya konulacaktr. Birinci blmde son olarak rnek
bir planlama sreci sunulacaktr. almann ikinci blmnde; siyasal
terrizmin tanm verilerek, terrizmin belirleyici unsurlar ve terrizm
niteliindeki fiillerin semboliklii aklanacak; bu balamda, terrizmle
mcadelede stratejik iletiimin neden kullanlmas gerektii ortaya
konacaktr. almann sonu blmndeyse, genel bir deerlendirme
yaplarak, terrizmle mcadelede stratejik iletiimin kullanlabilmesi
ynnde ileride yaplacak almalara k tutabilecek baz nerilerde
bulunulacaktr.
Stratejik letiim
Hedef kitlelerin zerinde etki yaratarak olumsuz kanaat ve
davranlar deitirmeye ynelik olan stratejik iletiim; hedef kitlelerin
anlalmasn salayan, bunun iin etkili ve uygun kanallar belirleyen, bu
kanallar araclyla belirli trdeki davranlarn dzenlenerek srekliliini
salamak iin gr ve fikirleri gelitirip destekleyen, stratejik, operatif ve
taktik seviyelerde icra edilen, srekli ve tutarl bir dizi sistematik
faaliyetlerdir (Tatham, 2010:19). Stratejik iletiimin daha iyi kavranmasn

2011, Cilt 10, Say 1, 23-47

salamak iin bir orkestra modeli (Tatham, 2010:19-27) rnek olarak

kullanlabilir. Stratejik letiim uyum ve ahenk salayan bir orkestra gibidir.
Orkestra efi Devlet tir. Mzik notalarnn dizei (music score) Stratejik
letiim Plann, orkestra yeleri ise eitli uygulayc kurum ve kurular ile
almann ana hatlarn belirtmektedir. Mzik ise stratejik iletiimde
kullanlan hikyelendirme (narrative) veya ana temadr. Stratejik iletiimin
nemli bir paras olan hikyelendirme; belirli olaylar hakkndaki anlam,
olay aktarandan hedef kitleye veya dinleyiciye ileten tematik ve sral bir
aklamadr. Corman, Hikye ile hikyelendirme kavramlar arasndaki
fark; Hikye olaylar sralamasnn ifade edilmesidir. Hikyelendirme ise
bir hikyeler sistemidir. eklinde aklamaktadr (Corman, 2010:103).
Btn enstrmanlar farkl ses ve zellikte alarken, konser esnasnda
bir uyum ierisinde bir araya gelerek dinleyiciye hitap edecek ekilde mzik
retirler. Konserde etki, orkestra efinin mzik dizeine gre eitli
enstrmanlar bir araya getirerek koordine etmesiyle salanr. Bir
mzisyenin yanl notay kullanmas konserin insicamn bozar. Ulalmak
istenen etkiye bal olarak, orkestrann farkl blmleri farkl zamanlarda,
deiik ton ve vurgulamalarla kullanlmaktadr. Mziin temposu da efin
arzu ettii etkiye bal olarak deimektedir. Seyirci kitlesi alk, uyuma,
konseri terk etme v.b. olumlu veya olumsuz tepkilerle mziin zerlerindeki
etkisini dile getirirler. Geri besleme eklinde alnan bu tepkileri, ef ve
mzisyenler deerlendirerek eksik taraflar dzeltirler; tepkiler olumluysa,
daha cokuyla konsere devam ederler. Orkestra modeline uygun olarak
stratejik iletiim planlama ve alma grubu; devletin kontrolnde ve onun
niyet-maksadna gre, kamu diplomasisi, halkla ilikiler, bilgi harekt,
psikolojik harekt, askeri harekt v.b. unsurlardan gelen gayretleri
toplayarak hedef kitleye plana uygun olarak yanstmakta, sonularn
deerlendirerek ve kitlenin tepkisini lerek geri besleme salamaktadr.
Devlet stratejik iletiimi sz konusu unsurlar etkili kullanacak ekilde
emsiye bir disiplin olarak kullanmaktadr.
Laity (2010a:98)ye gre stratejik iletiim, sonuca ynelik gayret
birliinin salanarak ilgili kurumlar aras senkronizasyonla, bilginin doru
ekilde kullanlmasn gerektirirken; bilginin kullanlmas ve iletiminde
teknolojik faktrlerin yan sra hedef kitlenin sosyo-kltrel yaps, tarihi ve
gelenekleri gz nnde bulundurulmas esasna gre hareket etmektedir.
Stratejik iletiim, ilk olarak politikalar retilip karar verdikten sonra, alnan
kararlarn veya icra edilen faaliyetlerin kamuoyuna aklanmas ve onlar
nezdinde merulatrlmas demek deildir. Stratejik iletiimde niyet,
bilginin politikann her unsuruna, planlamaya ve icraya btnletirilmesidir.

Rza GLER

nk bilgi, kararlar alndktan sonra kamuoyuna iletilecek kadar nemsiz

bir kavram deildir.
Tatham (2010:22-23)a gre; stratejik iletiim kavramn baz
akademisyenler, ilk bakta dorudan yumuak g, kamu diplomasisi ve
halkla ilikiler olarak nitelendirirken, baz askeri evreler ise bilgi harbi,
psikolojik harekt olarak tanmlayabilmektedirler. Hatta stratejik iletiime
alayc yaklamda bulunanlar veya yzeysel bilgiye sahip olanlar bunu bir
nevi arptma veya propaganda olarak nitelendirmektedirler. Bu ekilde
yaklamlar, nemli ve karmak olan konunun aa kavuturulmasnda
faydal olamayaca iin, stratejik iletiimi kamu diplomasisi veya bilgi
harbi gibi hatal veya arptma/propaganda gibi olumsuz terimlerle
aklamaya almak kavramn znden ayrlmaya neden olabilir. nk
stratejik iletiim; propaganda arac, medya etkileimi, pazarlama-reklam
arac ve bilgi harekt iin kullanlan yeni bir kavram olmamakla birlikte, bu
ekilde stratejik iletiimin kapsamn ve faaliyetlerini daraltan fikir ve
dnceler, beklenen etkisini snrlandrabilecektir.
Stratejik iletiimde kitleyi iyi dinlemek, gvenilir olmak, yaplanlarla
sylenenlerin eylem-sylem tutarll esas alnmaldr. Ayrca terrist
rgtlerin veya art niyetli kii ve gruplarn kitleleri yanl ynlendirecek
hikyelendirmelerini rtecek uygun gereki temalarn kullanlmasnn
yan sra proaktif nlemlerin alnmas dnlmelidir. Nitekim Tathama
gre stratejik iletiim; effaf olmasnn yan sra, hem reaktif yani oluan
sorunlara ve hedef kitlenin olumsuz davranlarna derhal zm bulma hem
de proaktif yani sorunlar olumadan ngrme ve zme zelliine sahiptir.
Stratejik iletiim, hedef kitlenin mevcut algsn deitirmek iin ne
dnmesi gerektiini dikte eden ve gizli bir ajandas olan zorlayc bir
sre deil; tam aksine, mevcut algy olumlu ekilde ekillendirmek
maksadyla hedef kitleye ilave neler hakknda da dnlebileceini
gsteren ve alternatifler sunan effaf ve srekli bir ikna etme srecidir. Bu
zellii ile propagandadan ayrlr ve propaganda veya arptma gibi
kamuoyunu yanltarak direk tepki vermesine gayret etmez (Tatham,
2010:22-23).
Bu kapsamda stratejik iletiimi; uzun vadeli stratejik hedeflere
ulamak maksadyla, hedef kitleyi analiz etmek ve anlamak, tm kaynak,
alan ve yeteneklerin entegrasyonu ile srecin orkestrasyonunun salanarak,
belirlenmi mesajlarn eylem-sylem paketi, en uygun kanal ile en uygun
zaman, mekn ve artlarda, belirlenmi hedef kitleler zerinde en gl
etkiyi yaratacak ekilde, srekli ve effaf bir srele, karlkl etkileim
iinde ilgili kamuoyu ile paylalmas olarak tanmlayabiliriz. Stratejik

2011, Cilt 10, Say 1, 23-47

iletiim; stratejik seviyede belirlenen hedeflere ulamada oluturulan

politikalarn gerekletirilmesi iin, deien yeni durumlara uyum
salayabilecek esnek planlamalarla; kamu diplomasisi, halkla ilikiler, bilgi
harbi ve ynetimi, psikolojik harekt, alg ynetimi ve iletiim gibi
disiplinler arasnda uyum ve koordinasyonu salayarak ekonomik, politik,
diplomatik, askeri, insani geliim ve istihbarat gayretleri ile birlikte
yrtlen emsiye bir disiplin zelliindedir.
ABDde Stratejik letiim almalar ve Akll G Kavram
Clinton ynetiminde, Ulusal stihbarat Konseyi Bakanl ve
Savunma Bakan Yardmcl yapm olan liberal dncenin nclerinden
Joseph Nye, 1990 ylnda yaymlanan Bound To Lead: The Changing
Nature of Amerikan Power adl kitabyla Yumuak G (Soft Power)
kavramn ortaya koymutur. ABDde Bush ynetiminin 11 Eyll
sonrasnda kulland Sert Gce (Hard Power) dayanan politikalarn da
eletiren Nye, 2004 ylnda yaymlad Soft Power adl kitabyla da bu
kavram kapsaml bir ekilde ele almtr. Bu almalar sonucunda; ulusal
hedeflere ulamada askeri gcn tek bana yeterli olmad, askeri gc
kapsayan sert gcn yannda, siyasi ve kltrel deerleri ieren yumuak
gcn de kullanlmas gerektii; bu balamda, hem sert hem de yumuak
gle oluturulan entegre bir strateji olan Akll G (Smart Power)
konseptine dayal yeni bir d politika biiminin gerektii ortaya konmutur
(Akada, 2010c:5).
Gerektiinde sert gerektiinde yumuak g uygulamak olarak
ortaya kan akll g kavram; gl bir askeri yapya olan ihtiyacn
nemini vurgulamakla birlikte, artk sadece askeri gce dayanmayan
gnmz uluslararas ilikilerinde, nfuz yaymak ve uygulanan diplomasiye
meruiyet kazandrmak iin, devletlerin askeri gcn yannda yumuak g
unsurlarna da nem vermesini gerektiren bir yaklamdr (Akada,
2010c:5).
ABD'nin nl dnce merkezi CSIS'nin (Center for Strategic and
International Studies) bnyesinde, 2006 ylnda oluturulan Akll G
Komisyonunun hazrlad Daha Akll, Daha Gvenli Amerika balkl
raporda (CSIS, 2007)i; ABD'nin kresel stnln srdrebilmek iin
ciddi bir stratejik konsept deiiklii ngrmesi gerektii, gnmz
uluslararas arenasnda sadece askeri g ile karlarn garanti etmesinin
mmkn olmad ortaya konulmutur.

Rza GLER

15 Temmuz 2009 tarihinde, ABD Dileri Bakan Hillary Clinton,

Senatodaki konumasndaii, dnyada ABD liderliinin eksikliinin
hissedildiini ne srerek, bu eksiklii gidermek iin btn diplomatik,
ekonomik, askeri, siyasi, yasal, kltrel aralar iinden en uygun olann
veya olanlarnn bileimini kullanacaklarn belirtmitir (Akada,
2010a:3). Clinton bylece, akll g aralar olarak diplomatik, ekonomik,
asker, siyas, hukuk ve kltrel deerleri saym ve her bir durum iin
uygun ara veya aralarn seilerek senkronizasyonunun salanmas
gerektiini vurgulamtr. Clintonun konumasndan da anlalaca zere
akll g kavram ile birlikte, stratejik hedeflere ulamak iin hem sert hem
de yumuak gle oluturulan entegre bir stratejinin gelitirilmesi dncesi
ne kmtr.
ABDde 02 Mart 2010 tarihinde Mark Thornberry ve Adam Smith
tarafndan Temsilciler Meclisi iin hazrlanan The New Caucus for
Strategic Communication and Public Diplomacy adl belgede (Thornberry
ve Smith, 2010); stratejik iletiimin radikal gruplar tarafndan iyi bilindii,
mesajlarn ve ideolojilerini yaymak iin eski ve yeni medya aralarndan
yararlandklar belirtilmitir. Herkesin internet ve mobil telefonu gibi dijital
medya araclyla her trl bilgiye ulaabildii bir dnyada, ABD
hakkndaki yanl ya da eksik bilgilerin lkenin imajn zedeledii ileri
srlmtr. Ayrca, ABDnin farkl lkelerdeki insanlara direkt ve etkin
biimde ulaabilmesi iin stratejik iletiim ve kamu diplomasisi konusunda
kesin bir strateji belirlenmesi gerektii vurgulanmtr. Bu balamda; 11
Eyll sonras Bush ynetiminin askeri ve ekonomik gce dayal sert
uygulamalar ve tek tarafl politikalar sebebiyle, ABDnin, kaybettii
imajniii ve liderlik zelliini tekrar kazanmak iin d politikasn yeniden
ekillendirmeye balad; yumuak gc n plana karan akll g
yaklam ile de, ulusal hedeflere ulamak iin kamu diplomasisi, halkla
ilikiler, alg ynetimi, bilgi ynetimi ve stratejik iletiim gibi disiplin ve
yeteneklerin nem kazand dnlmektedir.
ABDde 17 Mart 2010 tarihinde Beyaz Saray Ynetimi tarafndan
yaymlanan 16 Mart 2010 tarihli Ulusal Stratejik letiim erevesi adl
rapordaiv; stratejik iletiim kavramnn son yllarda olduka yaygnlat
ancak farkl kavramlarn kullanlmasnn nemli karklklara neden olduu
ve Beyaz Saray Ynetiminin stratejik iletiimden ne anladna aklk
getirilmesi gerektii bildirilmitir (White House Strategic Communications
Report to Congress, 2010:2). Beyaz Saray Ynetimi stratejik iletiimi;
Sylenilenler ile yaplanlarn uyumlu olmas (Eylem ve sylem
senkronizasyonu),

2011, Cilt 10, Say 1, 23-47

Bu uyumun hedef kitle tarafndan nasl alglandnn anlalmas,

Hedef kitleye kamu diplomasisi, halkla ilikiler, bilgi harekt ve
dier yntemler araclyla ulalmas gerektii eklinde tanmlamtr.
Ayrca, stratejik iletiimde; hedef kitleleri anlamak ve onlarla
iletiim kurmak iin hazrlanan ve iletilmek istenen mesajn sadece bir
sylem olmad, bir eylem-sylem btn olduu belirtilmitir.
Stratejik iletiimle ayn zamanda, kamu diplomasisi, halkla ilikiler ve bilgi
harekt gibi sivil ve askeri disiplinlerin senkronizasyonun salanmas
gerektii vurgulanmtr.
Sonu olarak ABDnin; ulusal karlarn korumak maksadyla
koordine edilmi kamu ynetimi, medya, halkla ilikiler, sivil-askeri
ibirlii, bilgi harekt ve psikolojik harekt gibi disiplinlerle hedef kitle ile
iletiime geerek onlar daha iyi anlamak ve ABD karlar lehine alg
oluturmak zere stratejik iletiim erevesinde kurumsallamaya gittii
grlmektedir.
NATO Kapsamnda Stratejik letiim almalar
Stratejik iletiimi uygulama ve gelitirme konusunda nemli bir role
sahip olan NATO; 2008 ylndan bu yana uluslararas gvenlik alannda
stratejik iletiim disiplinini bnyesinde kurumsallatrmaya almaktadr.v
NATOda Mttefik Harekt Komutanl (Allied Command OperationsACO) stratejik iletiim faaliyetleri ve icrasndan sorumludur. Mttefik
Harekt Komutanlnn hazrlam olduu AD 95-2 (2009) Stratejik
letiim Ynergesi; stratejik iletiimin planlama, uygulama ve koordinasyon
esaslarn belirtmektedir. Ynergenin Harekt Ortam bal altnda;
Mttefik Harekt Komutanlnn baarya ulamak iin, bilgi ve
medyann kresel rolnn ok kritik neme haiz olduu bir ada harektn
icra ettiini,
Kresel bilgi ortam, kar taraf asndan benzeri grlmemi
frsatlar douran deiikliklere yol aarken; NATO bnyesinde yapsal,
zihinsel ve alma yntemleri asndan deiime cesaret edilmedii srece,
bu yeni zorluklarn stesinden klasik kurumlaryla gelmeye allaca,
Grevin baarsnda politikalarn ve faaliyetlerin stratejik iletiimin
artlarna cevap verecek ekilde uyarlanmas gerekecei belirtilmitir.
Ynergede NATO, stratejik iletiimin tanm ile birlikte amacn da
ortaya koyarak; stratejik iletiimin, sadece basn aracl ile iletiim

Rza GLER

kurulmas ve hedef kitleye tek tarafl bilgi aktarlmas erevesinde

yrtlen klasik basn ve halkla ilikiler olmad, bilinen iletiim
faaliyetlerinin tesinde, yeni kurumsal yaplanmalara ve kurumlar aras
uyuma ihtiya olan bir ynetim anlay olduu belirtilmektedir. Ayrca
Ynergede stratejik iletiimin, kamuoyu alg ynetimi ve harektn her
aamas boyunca merkezi bir role sahip olduu ve yeni bilgi ann
zorluklaryla mcadelede byk bir neme sahip olduu belirtilmektedir.
Stratejik iletiimin gereklerine gre oluturulacak ve uyarlanacak kurum ve
kararghlarn ise, meydana gelecek gelimeler dolaysyla ortaya kacak
kurumsal yapda deiiklik ve yeniden yaplanma ihtiyalarna cevap
verecek ekilde esnek olmas gerektii vurgulanmaktadr.
10-15 Mart 2010 tarihlerinde, Ankarada bulunan,
NATO
bnyesinde Terrizmle Mcadele ve Mkemmeliyet Merkezinde Kresel
Terrizm ve Uluslararas birlii Sempozyumu dzenlenmitir.
Terrizmle Mcadelede Stratejik letiim sempozyumunda sz alan NATO
Stratejik letiim Bakan Mark Laity (2010a:97); NATO Mttefik Harekt
Komutanlnn zerinde alt AD 95-2 Stratejik letiim Ynergesi
ile ulalmak istenilenin, sadece bilginin nasl kullanldna dair yeni bir
isim vermek olmadn, amacnn bilginin kullanmnn temelden
deitirilmesi olduunu ifade etmitir. Bunun ise psikolojik harekt, bilgi
harekt ve halkla ilikilerde sahip olunan gayretlerin birletirilerek
senkronizasyonuna odaklanmak anlamna geldiini; daha nceden, bu
blmlerin sklkla birlikte almaktan imtina ettikleri, resmi koordinasyon
tedbirleri ile birlikte almaya zorlandklar zaman ise kurumsal
rekabetten dolay birbirlerine kar altklarn belirtmitir.
Stratejik letiim Modeli
Stratejik iletiimi sadece dar anlamyla, doru bilginin belirlenmi
hedef kitleye doru zamanda ve uygun yntemlerle anlatlmas olarak
dnmek hatal olacaktr. nk stratejik iletiim, sadece bilginin
kaynaktan alcya mesajlarn iletilmesi yerine katlmclar arasnda
ezamanl olarak karlkl devam eden bir diyalogdur (Corman, 2010:102).
letiimin kendisi bile sadece iki kii veya grup arasnda mesajn aktarlmas
kadar basit deil; aksine kaynak ve alc arasndaki olduka kompleks bir
iletiim sistemin dzenlenmesidir (Corman, Trethewey ve Goodall, 2007:9).
Bu balamda; stratejik iletiimin daha iyi anlalabilmesi iin, iletiimin
temel prensiplerini kavramak gerektii dnlmektedir. Bu maksatla bir
ka temel iletiim modelini aklamak uygun olacaktr (EK-A). Bu
almada geleneksel temel iletiim modellerine yer verilmesinin maksad;

2011, Cilt 10, Say 1, 23-47

10

yaanlan iletiim srelerinin aklanmas, anlamlandrlmas, iletinin

yaplandrlmas srecinde iletiim elerinin yerli yerine oturtulmasn
salamak, iletinin alcya en etkin biimde ulamasn aklamak, stratejik
iletiim model ve srecinin daha iyi kavranmasn salamaktr.
nsanolunun varoluundan beri hayatn ok nemli bir yn olan
iletiimin birok tanm yaplmtr. Demiray (2001:7); iletiime dair yaplan
tanmlar ortak bir paydada toplayarak, iletiimin, bilginin karlkl
deiimi olduunu ve bu bilginin ieriine baml olarak etkili aralarla
anlama salanmas olduunu belirtmektedir. letiim srecinde kullanlan
geleneksel temel iletiim modelleri (EK-A) incelendiinde; iletiimin
kaynak tarafndan, bilginin kodlanm bir mesajla tek bir alcya d etkilere
kapal bir kanal vastasyla iletilmesi esasna dayand grlmektedir. Bu
modellerde n plana kan en nemli problem; mesaj oluturan kaynan,
mesaj oluturma ve iletimindeki yetenei ve ayrca sistemde meydana
gelecek parazit ve grltler sonucu mesajn yanl alglanmasdr.
Cormana gre; mesajn tekrar gibi baz uygulamalar iletiimin baarsz
olmasn engelleyebilmekte; ancak hem mesajn gvenilirlii hem de nemi
ve aciliyeti gibi zellikler iletiimde istenen hedefe ulalmamasna neden
olabilmektedir. Ayrca gnmzdeki karmak ve dinamik iletiim
ortamnda iletiim, kaynaktan alcya mesajlarn iletimi yerine, iletiime
katlanlar arasnda e zamanl olarak devam eden diyalog eklinde
gereklemektedir (Corman, 2010:102). Sonu olarak; artk tek tarafl bildiri
verip toplumun veya hedef kitlenin bunun nasl algladn beklemeyi
ngren bir iletiim ortam yerine, karlkl diyaloglar ile ynetilen bir
iletiim srecine ynelik yapsal deiikliklere ihtiya duyulmaktadr. Bu
kapsamda; kaynan, deien ortam ve durumlara gre, hitap edecei
kitlelerin kltrn, deerlerini, algsn ve nceliklerini dinleyerek ve
anlayarak (Stratejik Dinleme) iletiime gemesinin daha salkl olaca
dnlmektedir.
Steven Corman, Angela Trethewey ve Bud Goodall tarafndan 2007
ylnda gelitirilen Pragmatik Karmaklk letiim Modeli (ekil-1)
(PCOM-The Pragmatic Complexity Model), stratejik iletiimin baarl olup
olmadn lmede kullanl bir iletiim modeli olarak grlmektedir
(Sherkey, 2009:8). PCOM; iletiimin sadece iki grup arasnda mesajn
aktarlmas kadar basit olmadn; aksine kaynak ve alc arasndaki
olduka kompleks bir sistemin dzenlenmesi olduunu iaret etmektedir
(Tatham, 2010:25). PCOM, Niklas Luhmannn iletiim teorisinden
esinlenerek tasarlanmtr. Luhmanna gre iletiim, bir akln dier bir akla
mesaj gnderdii bir hareket deildir. letiim, katlmclarn birbirlerinin

11

Rza GLER

tutum ve davranlarn yorumlad, ayrca bu tutum ve davranlarnn

arkasnda olan niyet, dnce ve motivasyonlar deerlendirdikleri karmak
bir sistemin zelliidir (Corman, Trethewey, Goodall, 2007:9-10).

ekil1: Pragmatik Karmaklk letiim Modeli (Tatham, 2010:26)

Modele gre; A kaynann ve mesajnn baars, sadece iletilen
mesaja deil, ayn zamanda B alcsnn ne dnd ve ne yaptna
baldr. Bnin dnce ve hareketleri; Ann tutum ve davranlaryla Bnin
A ile ilgili beklenti, dnce ve yorumlarndan etkilenmektedir. PCOM;
mesajlarn srekli olarak devam eden byk bir iletiim sistemi dhilinde
yorumlanmaya devam ettiini, bundan dolay A ve Bnin iki tarafl ve
ezamanl bir karlkl bamllk ilikisine girdiklerini varsaymaktadr.
Ann mesajlarnn baars, d ortama ve zellikle B alcsnn Ann bu
ortamdaki roln algsna baldr (Tatham, 2010:25).
Stratejik letiim Sreci ve Planlanmas
Stratejik iletiimin uygulanmasnda takip edilecek genel admlar
gsteren rnek bir sre modeli EK-Bde verilmitir. Stratejik iletiimin
kullanlaca boyut (Diplomatik, ekonomik, siyasal, gvenlik gibi),
ulalmak istenen nihai sonu, mevcut durumun nitelii, iletiim ortam,
eldeki olanaklar/kaynaklar ve zaman kstlar gz nnde bulundurularak
stratejik iletiim modelleri deiiklik gsterebilir. rnein; bir lkenin
tantm iin takip edilecek model ile terrizmle mcadelede uygulanacak

2011, Cilt 10, Say 1, 23-47

12

olan model arasnda farkllklar olabilecektir. Ancak genel bir yaklam

belirleyecek olursak; analiz, planlama, icra ve deerlendirme safhalar
modellerde nemli safhalar olarak karmza kmaktadr.vi Bu blmde;
yukardaki bilgilerin nda, gvenlik alannda kullanlabilecek stratejik
iletiim srecine ait rnek bir model (EK-C) tasarlanarak aklanmtr.
Oluturulan bu stratejik iletiim modelinde drt nemli safha
bulunmaktadr. Bunlar;
Durum Analizi ve Stratejik Seviyede Planlama (SSP),
Stratejik letiim Planlamasnn Yaplmas,
Plann cras,
Denetleme ve Deerlendirmedir.
Durum Analizi ve Stratejik Seviyede Planlama (SSP)
Stratejik Seviyede Planlama (SSP); plan hedeflerini ve grevlerini,
ilk kamuoyu aratrma ve nfus analizlerini, nfusu oluturan unsurlar ve
bu unsurlarn mevcut problemle (terrizm, iddet, ar u v.b.) ilikilerini
aydnlatmak iin yaplmaktadr (Tatham, 2008:12). Genel bir durum
analizinin yapld bu safhada, mevcut stratejiler; ama, yol ve yntemler
bakmndan incelenerek, uygunluunun, yaplabilirliinin ve kabul
edilebilirliinin analizi de yaplr. Asker (kinetik) ve sivil (kinetik olmayan)
unsur ve yeteneklerin, milli g unsurlarnn orkestrasyonunu ve/veya
senkronizasyonunu salayan stratejiler gelitirilir.
Bu safha stratejik hedeflere ulamada, llebilir sonular elde
edecek toplum ierisindeki hangi davranlarn deitirilmeye ihtiya
duyulduunun belirlendii bir safhadr. Ayrca alnmas gereken belirli
temel nlemlerin tespiti ve etkinlik lm iin ortak kriterlerin
tanmlanmaya baland aamadr (Tatham, 2010:31). Bu safhada hedef
kitlenin tanmlanmas ve analizi, stratejik iletiim asndan nem
tamaktadr.
Hedef Kitlenin Tanmlanmas
Uzun dnem i ve d politika stratejik hedeflerine ulamada i
kamuoyu destei gereklidir. Ayrca gnmzde, bata terrizmle mcadele
olmak zere birok i politika sorunlarnn ele alnnda dnya
kamuoyunun, devletlerin, uluslararas kurum ve kurulularn da etkili
olduu bir gerektir. Bu maksatla herhangi bir stratejik hedefe ulamada
uluslararas ortamda gerekli zemin nceden hazrlanmaldr. Bunun yan sra

13

Rza GLER

dardan i kamuoyunun olumsuz ynlendirilmesiyle stratejik hedeflere

ulamada zafiyetin ortaya kmas engellenmelidir. Bu balamda i
kamuoyunun algs ve beklentisi iyi analiz edilmeli, bilgi olarak
desteklemeli, hatal ve arptlm bilgilere maruz kalmalar engellenmelidir.
Belirlenmi bir toplum ierisindeki birok unsur arasndan, kilit
hedef kitle olarak, n grlen i/d politikalarla ve deitirilmesi dnlen
problemli davrann (iddet, ar u v.b.) bekasyla en yakndan ilikili olan
ve ulalabilirlii kolay, etkilenmeye maruz ve ak nitelikte olanlar
seilmektedir. Stratejik iletiim faaliyetleri bu hedef kitleye yneltilir. Bu
hedef kitle nihai hedefe ulalmasnda zel etkisi olan birey ve gruplar olma
zelliini tamaktadr (Tatham, 2010:31). Bunlar hem d hem de i
kamuoyundaki; anahtar etkileyiciler (Kanaat nderleri, liderler v.b.),
yararlanlabilir (hassas) topluluklar ve geni dinleyici kitlesi olabilir.
Hedef Kitle Analizi
Belirlenmi hedef kitlenin derin bir analizidir. Hedef kitle ve
karakteristik zellikleri iyi tanmlanmal ve anlalmaldr. Tathama gre;
hedef kitle analizinde, baar iin aadaki drt kapsayc hedefe
ulalmaldr;
En uygun hedef kitlenin doru olarak belirlenmi olmas,
Bu hedef kitleye nfuz edilebilirlik kabiliyetinin llebilmesi,
Hedef kitleye en iyi nfuz etme srecinin tanmlanmas,
Hedef kitlenin davrannda etkili, nemli ve hissedilir
deiiklikler meydana getirebilecek tetikleyicilerin belirlenmesi ve
kullanlmas (Tatham ve Rowland, 2010:2-3).
Stratejik iletiimin, nemli bir aamas olan kitlelerin analizi ve
anlalmas kapsamnda; stratejik dinlemenin nemli bir rol vardr. Bu
dinleme; kitlenin nabzn tutarak, beklenti, tutum ve davranlarn
belirleyerek, zelliklerini, kltrn ve ilikilerini analiz ederek hedef
kitlenin anlalmas ve analizi suretiyle salanabilmektedir. Stratejik
dinleme; hedef kitlenin, dilinin, kltrnn, kelimelerin sembolik
deerlerinin, beden dillerinin, inanlarnn ve beklentilerinin iyi
anlalmasn salamaktadr. Bu nedenle; hedef kitleler iyi dinlenmeli, kilit
hedef kitlenin analizlerini yapacak en uygun metotlar tespit edilmelidir.
Meydana gelen olaylarn ne anlama geldiinin bilinmesi ve
emarelerin ilerde nelere yol aabileceinin fark edilebilmesi yetenei olan

2011, Cilt 10, Say 1, 23-47

14

Durumsal Farkndal arttracak bilgileri elde edebilmek esas olmaldr.

Bunun iin, iletiim srecinde sadece istihbarat ve haber kanallar ile medya
takip edilmemeli ayrca internette sosyal paylam sitelerindeki bloglarn,
haber sitelerine yaplan yorumlarn eilimi gibi bilgi kaynaklar da dikkate
alnmaldr. Belirli bir alan ierisinde yaanan problemlere bal olarak
sorunlar etkileyebilecek;
letiimi kimler kontrol ediyor?,
Hangi gruplar ne dnyor?,
Hangi gruplar ibirliine ak?,
Hangi gruplar dieriyle daha iyi anlayor?,
Bir gruba uygulanacak iletiim stratejisi dier grup veya gruplar
nasl etkiler? ve
Grup iin en iyi iletiim kanallar nelerdir? gibi sorular durumsal
farkndal arttracak bilgilere ulamaya yardm edebilecektir.
letiim Stratejisi Plan ve cras
Bu basamak mesaj oluturan eylem ve sylem paketinin
tasarlanmas ve hazrlanmasn iermektedir. Sz ve eylemlerin uyumluluu,
tutarll ve gvenilirlii kurumsal itibarn korunmas ve stratejik iletiimin
etkili icras iin nemlidir. Kaynak, kanal ve en nemlisi mesajla ilgili en
uygun tasar plan bu aamada yaplmakta; iletiim plan ve srecinin
kapsam ve genilii belirlenmektedir (Tatham, 2010:31). Stratejik vizyon,
nihai sonu, stratejik hedef ve politikalar nda belirlenmi ana temalar,
iletiim srecinde kullanlacak sylemler ile bunlar destekleyecek eylemler
bu aamada tasarlanmaktadr.
letiim ortamnda kullanlacak pek ok kanal bulunulabilir. Bu
aamada mesajlarn hedef kitleyle paylalaca en uygun ara ve yntemler
belirlenmektedir. Stratejik iletiimin tanmndan da hatrlanaca gibi,
iletilecek mesajlarn tutarlln salayacak, en gl ve srekli etkiyi
gsterecek, hedef kitlenin nabzn tutarak onlarn anlalmasn da
salayacak (Stratejik Dinleme) uygun kanallarn seilmesi baar
imknlarnn arttrlmasna yardm edecektir.
Ayrca; kaynak, yetenek ve unsurlar arasndaki uyumun ve
ezamanlln takibi, plann etkisinin ve ilerliinin kontrol ve srete
meydana gelecek problemlere derhal mdahale imkn salayacak
tedbirlerin dnlmesi gerekmektedir. Bu maksatla; stratejik iletiimin
icrasnda kullanlmak zere unsur, mekn ve zaman boyutlarnn
yanstld senkronizasyon ve icra matrisleri oluturulabilir. 5N1K olarak ta

15

Rza GLER

bilinen; Kim-Ne maksatla-Ne zaman-Nerede-Nasl-Ne Yapacak? sorular

nda alnacak kararlar ve oluturulacak icra matrisleri tm unsur/birimler
arasnda stratejik iletiimin senkronizasyonunu salamada yardmc
olacaktr.
cra safhas ise; planlama ve analiz safhalar sonucunda tasarlanan
iletiim plannn en uygun kanal araclyla uygun unsur, kaynak ve
yntemin kullanlarak doru mesajn doru zamanda verilmesini
kapsamaktadr (Tatham, 2010:31).
Denetleme ve Deerlendirme
Bu safhada stratejik iletiim plannn baarya ulap ulamad,
ulatysa ne lde ulald, belirlenmi olumsuz davranlarda arzulanan
ve hissedilir lde bir deiikliin olup olmad tespit edilmektedir. Bu
nceden belirlenmi etkinlik ltlerine gre, srecin etkinliinin
deerlendirilmesi eklinde olmaktadr. Hedeflere ve istenen etkilere ulalp
ulalmadnn yan sra; lme yntemleri ve kriterlerinin uygun olup
olmad ve lmede yaplan hatalarn neler olduu da belirlenmektedir
(Tatham, 2010:31).
Deerlendirme safhasnda; faaliyet sonu raporlar hazrlanarak geri
beslemeler salanmakta, kan sonular yeniden deerlendirilerek plan ve
grevler yeniden tanmlanmaktadr. Bunlar ayrca bir sonraki iletiim
plannn temelini oluturacak verileri salamaktadr.
Siyasal Terrizm
Baeren, Wilkinson ve Crenshawa gre; etimolojik kken itibariyle
Latince terrere szcnden treyen terr; korku salmak, dehete
drmek, yldrmak anlamlarn tamaktadr. Terr, ou zaman denetim
d olup, organize ya da sistematik deildir. Terr tek bir fiilde olduu
kadar rastgele bir kitle iddet hareketinde de bulunabilir. Bu nedenle; ne tek
bana bu tr bir fiil; ne de bu fiillerin rastlant sonucu bir araya gelerek
oluturduklar seriler terrizm deildir. Terrizmden sz edebilmek iin
belli bir siyasi hedefe ynelmi birbirleriyle balantl bir dizi terr olayna
ihtiya vardr (Baeren, 2006:7-8; Wilkinson, 1974:9-17; Crenshaw,
1972:384). Yani; terr bir eylem biimi iken, terrizm bir sistemdir (Can,
2008:37). Birbirinden farkl terr ve terrizm trleri bulunmasna karn
(Baeren, 2008:2), stratejik iletiim zerine yaplan bu almada siyasal
terrizm kavram zerinde durulmutur.

2011, Cilt 10, Say 1, 23-47

16

Trkiye Barolar Birliinin (TBB); 2006 ylnda yaymlam olduu

Trkiye ve Terrizm adl raporunda, terrizmin zelliklerini saptamaya
ynelik almalarn deerlendirilmesi ksmnda, srekli bir iddet
hareketinin terrizm saylabilmesi iin siyasal bir ama iermesi gerektii
tespitinde bulunulmutur. Buna paralel olarak Wilkinson ve Baeren ise
siyasal terrizmi; toplumu korkutmak ve yldrmak iin iddet kullanmay
yntem olarak benimseyen, siyasal amalar iin mevcut durumu yasad
yollardan deitirmek amacyla rgtl, sistemli ve srekli terr eylemlerini
kullanan bir stratejik yaklam olarak tanmlamtr (Wilkinson, 1974:9-17;
Baeren, 2008:2).
Terrizmin Belirleyici Unsurlar ve Terrn Semboliklii
Baeren, terrizmin tanmn yapmak ve terrizmin deien
zelliklerini ortaya koymak maksadyla; ceza hukukundaki kast kavram
iinde yer alan saik, ama ve maksat llerinden yararlanmak suretiyle,
terrizm niteliindeki fiillerin belirleyici unsurlarn (ekil-2) ve bu
fiillerin sembolikliine aklama getirmektedir (Baeren, 2006:8-9;
2008:2).

ekil-2: Terrizm Fillerinin Belirleyici Unsurlar (Baeren, 2006;8)

Siyasal terrizmde fail, siyasal bir saik ile harekete gemekte ve
iddet ieren bir hareket yapmaktadr. iddet ieren bu hareket; terrist
lehine byk avantaj yaratarak nceden belirlenmesi mmkn olmayan,
ou zaman mevcut siyasi mcadele ile hibir ilgisi bulunmayan ve fakat

17

Rza GLER

kamuoyunda nem tayan bir hedefe ynelmektedir. Can ise, terr

eylemleri iin seilen hedeflerin eitliliine dikkat ekmektedir;
Toplumsal gerilimleri kurgulayan terr rgtleri ile onlara destek veren
devletler, bu suretle yarattklar korku iklimini toplumun tm kesimlerine
kar siyasi, dinsel veya ideolojik saikle iledikleri iddet ve terr
eylemlerine bal olarak, sadece hedef lkenin deil, lkede yaayan
yabanc bir devletin vatandalarna, yabanc sermaye yatrmnda bulunan
ok uluslu irketlere, bankalara, turistlere kar su ilemekte, hatta
diplomatlarn da ldrmektedirler. (Can, 2008:1).

Terristler iin seilen hedef veya madurlarn kimliinden ziyade,

nemli olan hususun, geni kitleler arasnda korku ve gerilim ortam
yaratarak belirli mesajlar vermek olduu anlalmaktadr. Kamuoyunda
nem tayan hedeflere ynelirken; terr eyleminin neticesi tesinde bir
yarar elde edilmek istenmekte; bylece kitleleri etkilemek iin iddet
eylemleri kullanlmakta ve propaganda yaplmaktadr (Baeren, 2008:8). Bu
eylemler araclyla da mesajlar verilmektedir. Terrizmin etkiye ynelik
olmasn terr eylemlerinin semboliklii ile aklayan Baeren; iddet ieren
bu hareketlerin dourduu neticenin, kitleyi etkilemek bakmndan ortaya
kan sonula karlatrldnda ok kk kaldn, terrizmi ne karan
en nemli hususun da bu noktada ortaya ktn ve elde edilen sonucun
olaanst byk olduunu vurgulamaktadr:
Terrizm bir kiiyi ldrp milyonlar korkutarak, onlarn siyasal
tercihlerini etkilemektir. Dorudan doruya hareket, neticeleri itibaryla
nem tamaz; neticenin tesinde yaratt etki bakmndan ok nemlidir.
Bu anlamda hareket enstrmantal deil, semboliktir. (Baeren, 2006:10).

Terrizmin bilgi harbinin en yaln hali olduunu belirten NATO

Stratejik letiim Bakan Laity de bu gre paralel olarak; iddetin sadece
terre zg olmadn ancak terrizmdeki eylemlerin birka kiiyi
etkilerken, terrizmin kendisinin bu eylem aracl ile daha ok insan
etkilediini belirtmektedir (Laity, 2010b:12). Bu da terr olaynn
sembolikliini izah etmektedir. Laity yine Bizler bilgi etkisi bulunan
kinetik harekt igdsel olarak uygularken; muhaliflerimiz kinetik etkileri
bulunan bilgi harektlarn igdsel olarak uygulamaktadrlar (Laity,
2010b:12) derken, bilgiye dayal unsurlarn terrizmle mcadelede ana
unsur olaca konusuna aklk getirmektedir. Laity; terrizmin semboliklik
zelliini, terrn ldrmek deil terrize etmek anlamna geldiini
terrizm kelimesinin kknden yola karak ok iyi zetlemektedir:
TERROR-ism, not KILL-ism! (Laity, 2010b:11).

2011, Cilt 10, Say 1, 23-47

18

Tm bu aklamalar nda; terristlerin terr eylemlerindeki

fiillerinin temel amacnn ve etkisinin; ldrmek, yok etmek, yakp-ykmak
ve bombalamak gibi kinetik eylemlerden ziyade, belirli mesajlar vermek,
kitleleri korkutmak, onlar etkileyerek ynlendirmek suretiyle insanlar
terrize etmek olduu sonucu ortaya kmaktadr. Ancak, terrize etmek
iin bunu aleni hale getirerek insanlar korkacaklar eyden de haberdar
etmek gerekmektedir. Bu nedenle terristler, kitlesel iletiim aralarn ve
medyay, faaliyetlerini sergiledii bir tiyatro sahnesi olarak
kullanmaktadrlar. Bunu yaparken de bilgiyi ieren stratejik iletiim gibi
disiplinleri faaliyetlerinin odana yerletirmekte, terr eylemlerini
maksatlarnn tahakkuku iin sembolik eylemler olarak planlayp icra
etmektedirler. Ayaklanmalara kar koyma uzman David Kilcullen bu
anlatlanlar u ekilde zetlemektedir;
Biz nce askeri harekt planlyoruz, daha sonra bilgi harekt ile bunu
aklamaya alyoruz. Bu yaklam, El Kaide rgtnn tam aksidir.
Dmanmznkiyle karlatrldnda tm profesyonelliimize ramen,
kamu diplomasimiz bizim iin sonradan dnlen yardmc bir kavramdr.
Askeri tabirle konuacak olursak; El Kaide iin ana gayret bilgi iken; bizim
iin bilgi sadece destekleyici bir gayrettir (Kilcullen, 2007:44).

Terrizmi normal savatan ayran en nemli fark olarak; klasik

savata yaplan fiillerin nceliinin neticeye odakl olmasna karn,
terrizmin uygulad iddet ieren fiil ve eylemlerin sembolik olduu
yargsna ulaabiliriz. Terr eylemlerinin bu semboliklii, terristleri
istemedikleri yer ve zamanda eylem yapmaktan alkoyabilmektedir.
Yapacaklar terr eylemlerinin ulusal veya uluslararas ortamda haber deeri
olmayacaksa, frsat dosa bile, ounlukla bu eylemleri icra etmekten
imtina edebileceklerdir.
Sonu Yerine: Stratejik letiimin Terrizmle Mcadelede Rol ve Yeri
Terrizmle mcadelenin en nemli bileeni asker yntem ve
nlemler btndr (zda, 2008:296). Bunun yan sra yukarda Baeren,
Laity ve Kilcullenin tespitleriyle aklanmaya allan; terrizmin
belirleyici unsurlarn ve terr fiillerinin sembolikliini gz ard edenlerin
yapaca en nemli hata, sorumluluu sadece kolluk kuvvetleri ve/veya
silahl kuvvetlere devretmeleri olaca dnlmektedir. Bu ekilde
terrizmle mcadele, sadece terristle mcadeleye dnebilecek ve baar
ans azalabilecektir. Baka bir ifadeyle, devletlerin ve uluslararas
rgtlerin terrizmle mcadelenin merkezine kuvvet kullanlmasn
gerektiren kinetik operasyonlar koyarken; stratejik iletiim, alg ynetimi

19

Rza GLER

ve kamu diplomasisi gibi disiplinleri sadece harektlarn destekleyen veya

harektlarnn meruiyetini aklamaya alan gayretler olarak
kullanmalarnn baarl olma ansn azaltaca dnlmektedir. Bu
ekilde hareket eden devletlerin ve uluslararas rgtlerin terr olaylarna
kar nlem alabilecekleri; ancak, terrist rgtleri, rgtlere katlmlar,
onlara sempati besleyen kitlelerin tutum ve davranlar ile terrizme neden
olan gerekleri engellemede baarl olamayacaklar olasl artmaktadr.
Nitekim Laity (2010b:12)e gre; Bilgi oyununda terristle mcadele
etmek, onunla kar karya gelmek ve onu yenmenin genel tehdidi ortadan
kaldrmak iin byk nem tad, Ancak sadece eylemi
gerekletirenin deil ayn zamanda onu destekleyenlerin de etkisiz hale
getirilmesi gerektii, sadece iddetle deil ayn zamanda baz insanlar
iddete ve bunu desteklemeye ve tolere etmeye ynlendiren gr ve
inanlarla da mcadele edilmesi gerektii ynndeki dnceleri
terrizmle mcadelenin yukarda anlatlmak istenen boyutlarna aklk
getirmektedir.
Terrizmle mcadelede bilgiyi ve etkin iletiimi n gren stratejik
iletiim konsepti, dzenli savalarda uygulanan kuvvet kullanmay ve askeri
tedbirlere gre planlama yapmay mcadelenin tali bir noktasna
koymaktadr. Bal bana baarszlmzn ilan olan stratejik iletiim
konseptini yarattk (Laity, 2010a:97) ifadesiyle NATOda u ana kadar
yaplanlarn bir hata olduunu iaret eden bu konsept; Bilgi etkisi bulunan
kinetik eylemlerin (asker ve polis tarafndan uygulanan operasyonel
tedbirler), terristleri etkisiz hale getirilerek blgenin kontroln ve halkn
emniyetini almak maksadyla icra edileceini, stratejik iletiim
koordinesinde Bilgi nin kullanld kamu diplomasisi, psikolojik harekt,
bilgi harekt, halkla ilikiler gibi kinetik olmayan faaliyetlerin mcadelenin
odana konarak terrizmle mcadelede baarya ulalabileceini
ngrmektedir. Terr eylemlerinin semboliklii ve terrizmin nitelii
balamnda da bu ngrnn uygun olduu deerlendirilmektedir.
Terrizmle mcadelenin arlk merkezine terrizmin belirleyici
unsurlar ve sembolik zelliine kar alnacak nlemler ve uygulamalarn
alnmas gerektiini ne sren bu almada; hedef kitlenin anlalmasn ve
alglanmasn gerektiren stratejik iletiimin, askeri ve sivil tm unsurlarn
uyumlu ve etkili bir biimde almasn salayarak hedef kitle zerinde
istenen dorultuda olumlu etkiler yarataca dnlmektedir. Terrizmle
mcadelede uygulanacak iletiim stratejisi belirlenmeli ve bir yol haritas
izilmeli, devletlere, ulusal veya uluslararas kamuoyundaki hedef kitlelere
ve terr rgtlerine verilecek mesajn kapsam ayr ayr belirlenmeli, en

2011, Cilt 10, Say 1, 23-47

20

uygun kanal seilerek istenen etkileri salayacak angajman salanmaldr.

Bu noktada stratejik iletiimde; propagandada veya arptmada olduu gibi
belirli bir ideoloji veya fikre bal olarak, tek tarafl bir bilgi ynetimi ve
alg deiiklii yaratma dncesinin olmad ve hedef kitle veya kitlelerin
stratejik olarak dinlenmesiyle geri besleme salanarak, bu stratejiyi
uygulayanlarn kendilerinin de nasl bir davran deiikliine gitmesi
gerektiini kefetmeye alt unutulmamaldr.
Bu almann ne srd en kritik neriyse; daimi nitelikte, kendi
fonunu yneten, stratejik hedefleri gzden geirme yetkisine sahip olan,
dost ve rakip lkeler ile bunlarn halklarn, kendi i kamuoyunu ve hatta
terr rgtlerinin yeleri ve sempatizanlarn da ieren geni hedef kitlelere
hitap eden bir Stratejik letiim Biriminin kurulmasdr. Stratejik iletiimin,
sadece terrizmle mcadelede deil ayn zamanda her trl stratejik hedefi
belirlemede, milli politikalar uygulamada, kriz dnemlerine hazrlk ve kriz
esnasnda srecin ynetiminde ksacas devletlerin milli g unsurlarn
kullanaca her alanda ve zellikle d politikada uygulanmas gerektii
deerlendirilmektedir. Dier devletler ve terr rgtleri tarafndan bir
lkeye veya uluslararas topluma kar yrtlen/yrtlecek psikolojik
harp mekanizmalarn da etkisiz hale getirecek ekilde uygulanacak olan
stratejik iletiim, zellikle lke ierisinde herhangi bir siyasi grn
temsilcisi olmayacak, uluslararas seviyede devletlere eit bir ekilde
yaklam sergileyecek ve bata sivil/asker brokrasi olmak zere tm
unsurlar zerinde etkisi olacak ekilde yrtlmelidir.
Stratejik letiim Birimine yetki ve danmanlk grevi herhangi bir
i siyasi grten uzak olacak ekilde en st seviyede verilmelidir. Yine bu
birimin Babakanlk, Dileri Bakanl, ileri Bakanl, Milli Savunma
Bakanl, Ordu veya Emniyet gibi kurumlar altnda bulunmas ve onun
gdmnde olmas, birimin sadece bu kurumlar iin nemli olan konulara
odaklanmas anlamna gelir. Bu nedenle ynetim biimine gre Trkiye gibi
lkelerde Cumhurbakanla, ABD gibi lkelerde Bakanla dorudan
bal Stratejik letiim Kurulu adyla bir yaplanmaya gidilmelidir. Bu
kurulun ierisinde;
Belirlenen politikalarn etkin uygulanmasn salayacak kurum ve
kurululardaki akademik olarak uzmanlam sivil, asker ve emniyet
personeli,
Sosyoloji, tarih, hukuk, felsefe, iletiim, psikoloji, alg ynetimi,
kamu diplomasisi, halkla ilikiler ve uluslararas ilikiler alanlarnda
uzmanlam akademik personel,
Basn-yayn organlarndaki kitle iletiim uzmanlar,

21

Rza GLER

Haberleme ve internet alannda (zellikle siber terrizme kar)

uzman personel grevlendirilmelidir.
Stratejik iletiimin etkin ynetimiyle; ulusal ve uluslararas
menfaatlerin, politikalarn ve hedeflerin gerekletirilmesi ynnde gerekli
koullar oluturmak, glendirmek ve muhafaza etmek iin tm unsurlarn
orkestrasyonu ve/veya senkronizasyonu salanmal, kilit hedef kitleler
analiz edilmeli, anlalmal ve onlara ulalabilmelidir. Kurul; hedeflerin
gerekletirilmesinde nemli rol oynayan kurum ve kurulularla koordineli
almal, her kurum/unsur ierisinde dorudan irtibatta olduu hcreler
oluturmal ve dank olan tm yeteneklerin btnln salamaldr.
Yaplanmada geleneksel brokratik hiyerariden vazgeilmeli, gelien
durumlara uyacak ekilde esnek ve sratli kararlar alan kurumsal
yaplanmalara gidilmelidir. Kurul ayrca gvenlik odakl olarak;
Kriz dnemlerine hazrlk ve kriz ynetimi,
Doal afet hazrlk ve ynetimi,
Ulusal ve uluslararas terrizmle mcadele,
Organize su rgtleriyle mcadele,
Uluslararas ilikilerin etkin ynetimi,
Siber terrizme kar nlemler,
nternet tabanl habercilik kanallarnn kullanlmas,
nternet zerinden ulusal veya uluslararas sosyal paylam
siteleri, bloglar ve yorumlar araclyla olaylara bak asnn
deerlendirilmesi suretiyle durumsal farkndaln salanmas gibi dank
icra edilen gvenlie ynelik faaliyetlerin bir btn olarak yrtlmesini
salamal, ilgili makamlar ynlendirmeli ve eitim-seminerler vererek
uzmanlamay salamaldr.
Sonnotlar
1

Raporun tam metni iin bkz. csis.org/files/media/csis/pubs/071106_csissmartpowerreport.pdf.

Konuma metni iin bkz. http://www.state.gov/secretary/rm/2009a/july/126071.htm.

Akadaa gre; Barack Obamann Amerika Birleik Devletleri Bakan olduktan sonraki ncelikli
almas dnyann gznde nemli lde itibar kaybetmi Amerika imajnn dzeltilmesi ve
stratejik iletiimin salanmas olmutur. 11 Eyll sonras, 2002 ylnda ABDnin uluslararas
arenadaki lider konumu Avrupallarn %64 tarafndan desteklenmekteyken, bu say 2004 ylnda
%31e dmtr. 2008 ylnda ABDnin liderliini destekleyenlerin says ise %41 olmutur
(Akada, 2010a:2).

2011, Cilt 10, Say 1, 23-47

22

4
Raporun tam metni iin bkz. Report on Strategic Communication, National Framework For
Strategic Communication. http://www.fas.org/man/eprint/pubdip.pdf.
5

Stratejik letiimle ilgili kurumsallama ve koordinasyon ilikileri iin bkz. ACO AD 95-2 Stratejik
letiim Ynergesi. http://wiegold.focus.de/files/090903-ad-95-2-strategic-communications_update4.
pdf.
6
Genel planlama safhalar iin bkz. Strategic Communication Science And Technology Plan,
Current Activities, Capability Gaps And Areas For Further Investment, Director Defense Research
And Engineering, Rapid Reaction Technology Office. http://www.dod.gov/ddre/doc/SC_ST_Plan_
FINAL_public.pdf
> (Son eri

Kaynaklar
AD 95-2 (2009). Strategic communication directive. 08 Mart 2012de
http://ics-www.leeds.ac.uk/papers/pmt/exhibits/3109/NATOstratcom
_15sep_2008.pdf adresinden alnmtr.
Akada, E. (2010a). ABDnin kamu diplomasisi stratejisi: Akll g.
31
Aralk
2010da
http://www.kamudiplomasisi.org/pdf/
abdkdstratejisi.pdf adresinden alnmtr.
Akada, E. (2010b). Dnyada ve Trkiyede kamu diplomasisi. 31 Aralk
2010da
http://www.kamudiplomasisi.org/pdf/emineakcadag.pdf
adresinden alnmtr.
Akada, E. (2010c). Yumuak g Japonyann sert g araylar. Bilge
Strateji, 1(3). 08 Ocak 2011de http://www.bilgestrateji.com/store/
dergi3/akcadag.pdf adresinden alnmtr.
Akarsu, A. (2001). Medyann politikaya etkisi. (Unpublished Master's
Thesis), Mula niversitesi, Mula.
Baeren, S.H. (2003). Terrizm ve uluslararas ilikiler. Stratejik
Aratrmalar Dergisi, 1 (1), 51-58.
Baeren S.H. (2006). Kavramsal zellikleri ile terrizm (Tarihi ve hukuki
boyutlaryla). Kresel Terrizm ve birlii Sempozyumu, Terrizmle
Mcadele Mkemmeliyet Merkezi, Ankara, 7-18.
Baeren, S.H. (2008). Terrorism with its differentiating aspects. Defense
Against Terrorism Review, Centre of Excellent-Defence Terroism,
Ankara, 1(1), 1-11.
Can, M.H. (2008). Uluslararas terrizm. Ankara: Nobel Yayn Datm.
Commander's Handbook for Strategic Communication and Communication
Strategy (2010). 23 Mart 2012de http://www.au.af.mil/pace/
handbooks/cc_handbook_sc_24june2010.pdf adresinden alnmtr.

23

Rza GLER

Corman, S.R (2010). Stratejik iletiimde hikyelendirmenin rol. Kresel

Terrizm ve Uluslararas Birlii Sempozyumu-III, 15-16 Mart,
Terrizmle Mcadele Mkemmeliyet Merkezi, Ankara, 101-106.
Corman, S.R., Trethewey, A. ve Goodall, B. (2007). 21st century model for
communication in the global war of ideas: From simplistic influence
to
pragmatic
complexity.
02
Ocak
2011de
http://comops.org/article/114.pdf adresinden alnmtr.
Crenshaw, M.H. (1972). The concept of revolutionary terrorism. The
Journal of Conflict Resolution, 16(3), 384-396.
CSIS-Center for Strategic and International Studies (2007). Commission on
smart power: A smarter more secure America. 31 Aralk 2011de
http://www.csis.org/files/media/csis/pubs/071106_csissmartpowerre
port.pdf adresinden alnmtr.
Demiray, U. (2008). letiim modelleri. 02 Ocak 2011de
http://www.midasebook.com/pdf/iletisim_modelleri_2008.pdf
adresinden alnmtr.
Gler, R. (2004). zel harekt birliklerinin i gvenlik harektna ynelik
kullanlmasnda harekt etkinlik metodu ve yer seim modellerinin
uygulanmas. (Unpublished Master's Thesis), K.H.O., Ankara.
Hoffman, B. (1998). Inside terrorism. New York: Colombia University.
Kilcullen, D. (2007). New paradigms for 21st Century conflict. Countering
the Terrorist Mentality, Foreign Policy Agenda: U.S. Department of
State, 12 (5), 39-45.
Laity, Mark (2010a). Strategic communication models. Kresel Terrizm ve
Uluslararas birlii Sempozyumu, Terrizmle Mcadele
Mkemmeliyet Merkezi, Ankara, 91-96.
Laity, Mark (2010b). Strategic communication. Stratejic Communication for
Combating Terrorism, Centre of Excellence Defence Against
Terrorism, Ankara, 11-14.
NATO Official Text (2010a). NATO 2020: Assured security; Dynamic
engagement. It is taken from http://www.nato.int/cps/en/natolive/
official_texts_63654.htm on January, 08, 2011.
NATO Official Text (2010b) Active engagement, Modern defence Strategic concept for the defence and security of the members of the
North Atlantic Treaty Organisation adopted by Heads of State and

2011, Cilt 10, Say 1, 23-47

24

Government in Lisbon. 08 Ocak 2011de http://www.nato.int/cps/en/

natolive/official_texts_68580.htm adresinden alnmtr.
zda, . (2008). PKK terr neden bitmedi, Nasl biter? Ankara: Kripto
Kitaplar Bas.Yay.Da. Et.Dan.Org.San.Tic.Ltd.ti.
Report

on Strategic Communication. (2010). 01 Ocak 2011de

http://www.fas.org/man/eprint/pubdip.pdf adresinden alnmtr.

Shannon C.E. (1948). A mathematical theory of communication. Bell

System Technical Journal. 02 Ocak 2011de http://cm.bell-labs.com/
cm/ms/what/shannonday/shannon1948.pdf adresinden alnmtr.
Sherkey, M.B. (2009). Strong horsesSystems thinkingStrategic
communication. School of Advanced Military Studies, United States
Army Command and General Staff College, U.S. Army, Fort
Leavenworth, Kansas. 02 Ocak 2011de http://www.dtic.mil/cgibin/GetTRDoc?AD=ADA506217 adresinden alnmtr.
Smith, A. ve Thornberry, M. (2010). Join the new strategic communication
and public diplomacy caucus, Memorandum to Congress, 2010.
02 Ocak 2011de http://mountainrunner.us/files/2010-3-2_SCPD_
Caucus_ Announcmement.pdf adresinden alnmtr.
Strategic communication science and technology plan (2009). 02 Ocak
2011de http://www.dod.gov/ddre/doc/SC_ST_Plan_FINAL_public.
pdf adresinden alnmtr.
Tatham, S. (2008). Strategic communication: A primer. 02 Ocak 2011de
http://da.academia.edu/SteveTATHAM/Papers/88461/Strategic-Com
munication---A-Primer adresinden alnmtr.
Tatham, S. (2010). Understanding stratejic communication: Towards a
definition. Stratejic Communication for Combating Terrorism,
Centre of Excellence Defence Against Terrorism, Ankara, 17-27.
Tatham, S. ve Rowland, L. (2010). Strategic communication & Influence
operations: Do we really get it?. 08 Mart 2012de
http://smallwarsjournal.com/blog/journal/docs-temp/483-tathamrowland.pdf adresinden alnmtr.
White House Strategic Communications Report to Congress (local copy),
(2010). 08 Ocak 2011de http://www.au.af.mil/info-ops/strategic.htm
ve http://www.au.af.mil/au/awc/awcgate/whitehouse/strategic_com
munication_report_16mar2010.pdf adreslerinden alnmtr.
Wilkinson, P. (1974). Political terrorism. Londra: Macmillan.

25

Rza GLER

Temel letiim Modelleri

Ek-A

letiimin aratrmaclar ve bilim adamlar iin bir alma alan

saylmas Milattan nce 5 ve 4nc yzyllara, Platon ve Aristoya dek
uzanr. Milattan nce 4nc yzyla dayanan bir gr olarak Aristonun
dncesi ilk iletiim modeli olarak bilinmektedir. Aristo bu modelde
iletiimi, bir konumacnn geni dinleyici kitlesine konumas olarak
tanmlamtr. Bu model, konumac ve dinleyici arasndaki basit iletiim
srecini tanmlamaktadr. Demiray; Aristonun iletiim modelini, bazen
geleneksel snf ortamndaki konuan eitimci ve dinleyen renici arasnda
bilgilerin iletimi olarak tasvir etmitir (Demiray; 2008:11).

ekil A-1: Aristo Modeli letiim

ABDli siyasal bilimci Harold Laswell, 1948de, iletiim srecini
aklamak iin bir forml oluturmu ve iletiimin etkilerinin ya da
ktlarnn, bilgilendirme, elendirme ya da ikna etme trnde eitlilik
gstereceini ne srerek dier btn kuramlarn gelimesine k tutmutur.

ekil A-2: Laswell letiim Modeli

Laswell almasnda, Kim? -Neyi? -Hangi Kanala? -Kime? Hangi
etkiyle? Syledii konusunda tekyonl iletiim srecini vurgulayarak
dorusal bir model ileri srmtr. Demiraya gre, geri besleme esinin
var olmasna ramen aka belirtilmemesi asndan eletirilen Lasswell
modeli, Akarsuya gre; iletiimi tek ynl, dorusal bir sre olarak
grmesi ve geri bildirim ynn ihmal etmesinden dolay eletiriler almtr
(Akarsu, 2001:37; Demiray, 2008:12).
Claude E. Shannon ve Warren Weavern 1949 ylnda gelitirdikleri
Matematiksel letiim Modeliyse; bilgi iletilen tm durumlarda, insanlar iin
de makineler iin de, uygulanabilme zelliini tamaktadr (Akarsu,
2001:37).

2011, Cilt 10, Say 1, 23-47

26

ekil A-3: Matematiksel letiim Sistemi

Shannon ve Weaverin, Bell Telefon irketi laboratuarlarnda
grevli olduklar srada gelitirdikleri bu model, ileti gnderimi ile ortaya
kan sorunlar zerinde durmakta; arlkl olarak, Hangi kanal en ok
sinyal iletir? letilen bu sinyallerin ne kadar grlt esi tarafndan zarar
grr? sorularn kapsamaktadr (Demiray, 2008: 13). ekil A-3
incelendiinde, Matematiksel letiim Modelinde; bilgi kaynann setii
iletiyi, gnderici ve tayc ortam sinyale dntrr, iletiim kanal da
alcya iletir (Corman, Trethewey ve Goodall, 2007:3). Ancak iletiim
srecinde gerekleen bu be ilevsel enin yan sra, aksatc e olan
grltye de dikkat ekilmekte ve grlt altnc ve fonksiyonel olmayan
bir e olarak iletiim srecinde yer almaktadr (Corman ve di., 2007:3;
Akarsu, 2001:37).
De Fleur 1970 ylnda, Shannon-Weaverin matematiksel iletiim
modeline, gnderilen mesajn sonularyla gnderici ve alc zerindeki
etkilerini de saptamak zere, geri besleme esini de eklemitir. Bylece,
De Fleur dorusal ve geri besleme tepkilerden yoksun olduu iin eletirilen
Shannon-Weaver modelini tamamlamtr. Mesajn, gerekletii sisteme
geri gnderilerek yanllarnn ve sapmalarnn dzeltilmesini salayan bu
yntemle sonraki mesajlarn belirlenmesi ve deitirilmesi mmkn
olabilmektedir (Akarsu, 2001:38).
Demiray (2008:13-14)a gre; Matematiksel letiim Modelinde
Grlt; iletinin dzenine kar kp onu herhangi bir biimde bozan,
fiziksel ve teknik olarak ortaya kan istenmeyen belirtetir. DeFleur grlt
esinin sadece dardan fiziki deil ayn zamanda kaynak ya da
hedeflenen alc tarafndan da kaynaklanabileceini ileri srerek grltye
bir de duyusal grlt anlamn yklemektedir. Bu tr grltye rnek
olarak; kaynan hasta olmas ve kendini iyi hissetmemesi, iletiyi tam olarak
vurgulayamamas, iletiyi iletirken kafasnn baka eylerle urayor olmas

27

Rza GLER

ya da ayn ekilde alcnn iletiyi alrken kafasnn baka noktalara

odaklanm olmas, o iletiyi alacak ruh hali ierisinde olmamas, kendisi iin
ok daha farkl iletilere eilimli olmas gibi durumlar verilebilir.

ekil A-4: DeFleur letiim Sistemi (Demiray, 2008:14)

David Berlo ise, Shannonun telefon modeli sistemini insan iletiim
sistemi modeline temel alarak kullanmtr (Corman, Trethewey ve Goodall,
2007:3; Corman, 2010:102). David Berlo tarafndan gelitirilen model
iletiim srecinin; iletiim becerisi ve tutum gibi zelliklere sahip kaynak,
kaynan dzenledii bir ileti, iletinin tand grnt, ses, dokunma v.b
kanallar, kaynakla ayn zelliklere sahip alc gibi temel elerine
dayanmaktadr (Corman, Trethewey ve Goodall, 2007:3; Corman,
2010:102). Geri besleme esi bu modelde yer almamaktadr (Demiray,
2008:15).
Kaynan iletiim srecindeki davranlarn belirleyen; dnme,
konuma, yazma ve grntleme gibi iletiim becerileri olarak adlandrlan
bir dizi etmenlerle ileti kodlanmaktadr (Demiray, 2008:15). Kaynan,
iletiim konusundaki becerileri, tutumu ya da davran ve bilgisi ierisinde

2011, Cilt 10, Say 1, 23-47

28

bulunduu toplumsal yaplanma, onun iletiim ilevini belirleyen balca

etmenler olarak grlmektedir (Demiray, 2008:15-16; Corman, 2010:102).
Ayrca kaynakla ayn zelliklere sahip olan baka bir alc da dier tarafta
bulunmaktadr (Corman, 2010:102). Gnderilen iletilere hedef olan alc
esi de tpk kaynakta olduu gibi iletiim becerileri, iinde bulunduu
toplumsal yap ve sosyo-kltrel ortam alarndan nemli grld
belirtilmektedir (Demiray, 2008:16). Modelde geri besleme esinin
bulunmamas nedeniyle iletilerin alglanp alglanmad veya ne kadarnn
algland bilinememektedir (Demiray, 2008:16). Bylece modelde temel
beklenti; bir eyler ters gitmeden ve baary parazit gibi grltler
etkilemeden, iletiimin baarl ekilde gereklemesidir (Corman,
2010:102). Bu durum Berlo Modelinde zayf nokta olarak eletirilmektedir
(Demiray, 2008:16).

29

Rza GLER

Stratejik letiim Planlama Safhalar

1.

Ek-B

STRATEJK SEVYE PLANLAMA

Hedefler

2. HEDEF KTLENN TANIMLANMASI

Kamuoyu

3. HEDEF KTLE ANALZ

Hedef Kitle

4. LETM STRATEJS TASARI PLANI

5. CRA
Kaynak, Mesaj, Kanal

6. DEERLENDRME VE ETKNLK LM

ekil B-1: Stratejik letiim Planlama Safhalar (Tahtam, 2010:31)

2011, Cilt 10, Say 1, 23-47

30

rnek Stratejik letiim Sreci

Ek-C

DURUM ANALZ ve SSP

Vizyonunun belirlenmesi,
Stratejik seviyede nihai ve ara hedeflerin ve politikalarn belirlenmesi,
Ortam istihbarat hazrl ve deerlendirmesi,
letiim Ortamnn Analizi,
Hedef kitlenin belirlenmesi,
ncelikli bilgi ihtiyalar, esas bilgi unsurlarnn ve aralarnn tespiti,
Yetenekler ve Tahditler,
lme ve deerlendirme metodlarnn gelitirilmesi.

IKTILARI
Hedef Kitle Analizi
Performans ve Etkinlik lme Kriter ve Yntemleri
DEERLENDRME
Nitelik ve Nicelik Analizi
Hedeflere ve istenen etkilere
ulald m?
Doru lme kriterleri
kullanlyor mu?
lme sonular tutarl ve
gvenilir mi?
Plan ve Grevlerin yeniden
deerlendirilmesi
Politikalarn gelitirilmesi

STRATEJK
LETM

IKTILARI
Performans ve etkinlik lme
kriter ve yntemleri
Bir sonraki planlamaya esas
olacak elde edilen ham veriler
Faaliyet Sonu Raporlar

PLANLAMA
Stratejik iletiim plannn
gelitirilmesi,
Stratejik-Taktik Grevlerin
Belirlenmesi,
Kinetik ve Kinetik olmayan (Sivil
ve Askeri) faaliyetlerin
Entegrasyonu,
Ana temaya uygun eylem ve
sylem paketinin hazrlanmas,
Uygun kanal ve yntemlerin
planlanmas,
IKTILARI
letiim Stratejisi / Plan
Senkronizasyon Matrisi
(Grevlerle kurumlarn ve
icraclarn uyumunu, kuvvet,
zaman ve mekn boyutunu da ilave
edip gsteren matrisler)

CRA
Kinetik Faaliyetler (Askeri Yntemler)
Kinetik olmayan faaliyetler
(Sivil Faaliyetler)
IKTILARI
Mnferit emirler (grevlere ynelik ne
yaplacan bildiren direkt talimat ve
emirler)
Durum raporlar

Sonnot
i Raporun tam metni <csis.org/files/media/csis/pubs/ 07110 6_csissmartpowerreport.pdf.> (Eriim Tarihi: 31.12.2 010).
ii Konuma metni <http://www.state.g ov/secretary /rm/2009a/july /126071.htm.> (Eriim tarihi: 31. 12.201 0)
iii Akadaa g re; Barack Obamann Amerika Birleik Dev letleri Ba kan old u ktan so nraki ncelikli almas dny ann g zn de nemli lde itibar kay betmi Amerika imajnn dzeltilmesi ve stratejik iletiimin salanmas olmutur. 1 1 Ey ll sonras, 2002 y lnda ABD nin ulu slararas arenadaki lider konumu Avrupallarn %64 tarafndan deste klenmektey ken, bu say 2004 y lnda %31 e dmtr. 2 008 y lnda A BD nin liderli ini des te kley enlerin say s ise %41 olmutur (Akada, 201 0a:2).
iv Raporun asl iin ltfen b kz. Repor t on Strategic Communication , National Framework For Strategic Communication, Mart 2010, <http://www.fas.org/man/eprint/pubd ip.pdf> (Son Eriim Tarihi: 31.12. 2010).
v Stratejik le tiimle ilgili kurumsallama ve koordinasy on ili kileri iin b kz. A CO AD 9 5-2 Stratejik letiim Ynergesi. http://wiegold.focus.de/files /09090 3-ad-95-2-strategic-communications_update4. pdf.
vi Genel planlama safhalar iin bkz.: Strategic Communication Science And Technology Plan, Current Activities, Capability Gaps And Areas For Fur ther Investment, Director Defense Research And Engineering, Rapid Reaction Techno logy Office. http://www.dod. gov/ddre/d oc/SC_ ST_Plan_ FINAL_p ublic.pdf> (Son eri