STRUKTURALIZAM

Prema
rjeniku filozofskih pojmova (Mii,Macan,Krka)
strukturalizam predstavlja: filozofski, znanstveni i literarni
pravac koji promatra sve manifestacije ljudskog ivota (govor,
miljenje, ponaanje), kao izraz nesvjesne predrefleksivne i
kolektivne, znanstveno odredive strukture.
A Struktura je objanjena kao razdioba dijelova nekog bia. U
novijoj filozofiji, pojam se koristi u opisu jedinstvenog shvatanja
ljudskog ponaanja. Sama rije struktura potie od latinske rijei
struere - okupiti, urediti.
Strukturalizam nije originalna socioloka tvorevina. U
sociologiji je doao neposredno iz socijalne antropologije,
ali je na njega u sociologiji jak utjecaj imao strukturalizam
kao filozofski pokret koji se javlja poetkom ezdesetih godina.
On je predstavljao svojevrsnu reakciju na dotadanju filozofiju
egzistencije, posebno Sartrovog obiaja, i kao takav
strukturalizam je oznaio i prekid u kontinuitetu graanske
filozofije koja se bavila pitanjima subjekta i subjektivnosti.
Metodoloko polazite antropoloko-socioloke strukturalistike
teorije drutva utemeljeno je na analizi drutva kao drutvene
strukture.
Kao pravac dostie vrhunac 60-tih godina 20. stoljea u
Francuskoj. Sutinu teorije ini:
- sagledavanje strukture pojava,
- otkrivanje i povezivanje elemenata strukture,
- uloga jezika u drutvu.
Strukturalisti polaze od pretpostavke da u drutvu postoje razne
strukture. To su injenice prvog reda koje imaju autonomiju
u odnosu na ovjeka i od njihovog saznanja zavisi
objanjenje drutva. ovjek se ne tretira kao subjekat, ve je
sveden na puki objekat i izraz drutvenih struktura.

U dosadanjem razvoju strukturalizma razlikuju se tri osnovne

faze:
1. predfi lozofska kada se javio kao novi metod
posebnih nauka: u lingvistici,literarnoj koli, estetici,
etnologiji, psihoanalizi, kibernetici, genetici
2. fi lozofska vri se analiza strukture pojava
3.poststrukturalistika
faza
razvoja
n a s t a j e p o s l i j e r a d n i k i h i s t u d e n t s k i h protesta
1968. Prelazi se na prouavanje procesa koji proizvode strukturu
Glavni predstavnici ove teorije su:Francuski antropolog i filozof
Klod Levi-Stros, vicarski lingvista Ferdinand de Sosir, francuski
marksist Luis Altise
Stros je najznaajniji od ovih predstavnika, sam pojam strukture
kod Strosa sadri slijedee bitne elemente: Struktura se odnosi
na sinhronine pojave, u strukturi su bitne relacije a ne njeni
elementi i za strukturu je bitna cjelina elemenata. Osnovni
princip formiranja struktura je razmjena elemenata.
U historiji drutva razvila su se tri oblika razmjene i njihovi oblici
strukture : razmjenom dobara , razmjenom rijei i razmjenom
ena.Iako je ovdje teite prouavanja na relacijama,a ne na
samim subjektima i njihovom razvoju,ipak, moe se rei da je
strukturalizam
znaajno
doprinio
boljem
razumijevanju
savremenih drutvenih odnosa.Osim toga strukturalizam je
stvorio nove metode u istraivanju drutva i njegovog razvoja.
(francuski sociolog) Miel Fuko se smatra u nekim aspektima
najekstremnijim zastupnikom strukturalizma. On se okree
prouavanju kulturno-historijskih epoha kao cjelina i istrauje
njihovu koherentnost. Svaka kulturno- historijska epoha kao
cjelina svih elemanata temelji se na svojoj epistemi.
Epistema je ustvari pogled na svijet Taj pogled je usklaen
skup nekih ideja koje se temelje na jednoj glavnoj ideji, kao
centralnoj. Ona odreuje miljenje i ponaanje ne samo grupe
ve i pojedinaca. Ona je neka vrsta zakona naeg miljenja.
Posebno treba istai injenicu da je strukturalizam u
prouavanju modela struktura poao od jezika kao temeljne

strukture. Dakle strukturalizam ukazuje na nepobitnu injenicu

koju istiu i drugi filozofski i socioloki pravci i miljenja da je
prouavanje poloaja i uloge jezika danas od centralne vanosti
za razumijevanje drutvenih odnosa i drutva uope.
Fe rd i n a n d d e S o s i r ( f r: Fe rd i n a n d d e S a u s s u re ) j e
l i n g v i s t ko j i j e s v o j i m postavkama utemeljio modernu
lingvistiku i dao temelje evropskom strukturalizmu,lingvistikom
pravcu koji se razvio dvadesetih i tridesetih godina 20. stoljea.
ZAKLJUAK
Strukturalizam kao teorijski pravac pojavio se u
d r u t v e n i m n a u k a m a p o e t ko m 2 0 . s t o l j e a , a l i j e
p o s t a o p o z n a t i p o p u l a r a n t e k s re d i n o m s t o l j e a .
Pre t e o m strukturalizma koji se pojavio u fi lozofi ji smatra
se strukturalizam koji se pojavio u specijalnim naukama, kao
na primjer, u lingvistici, semiotici, kibernetici, matematici i
nekim drugim naukama. Meutim, kada je rije o strukturalizmu
u filozofiji teko da se moe govoriti o strukturalizmu
kao fi lozofskoj struji, s obzirom
da postoji idejna
raznolikost
izmeu
pojedinih
teoretiara.
I d e j n i i z v o r i s t r u k t u r a l i z m a , t a ko er , s u v e o m a r a z l i i
ti.
Znaajan izvor strukturalizma je
i
fi l o z o fi j a H e g e l a , ka o i H u s e r l o v a
fenomenologija.
Drugi izvor na koga se pozivaju strukturalisti jeste Frojd.
Ovo
se
naroito
moe
rei
za
strukturalistiku
interpretaciju koja je nastala u Francuskoj.Zatim, veoma
znaajan
utjecaj
na
teoretiare
strukturalistike
orijentacije
imalo
je
Marksovo
shvatanje
strukture
i funkcionisanja
kapitalistikog
drutva.
Osnivaima
strukturalizma smatraju se Klod Levi-Stros (1908-2009) i
Ferdinand de Sosir (1857-1913). Ferdinand de Sosir je u svom
Priruniku
za
optu
lingvistiku
prvi p u t n a z n a i o o s n o v e j e d n e n o v e m e t o d e , t z v.
Strukturalne metode, odnosno,strukturalne lingvi
stike. Klod Levi-Stro s je naroito do prin io
p o p u l a r i z a c i j i strukturalizma, radei dalje na usavravanju
strukturalne
analize.
U
svojim
poznatim
d j e l i m a E l e m e n t a rn a s t r u k t u r a s ro d s t v a i D i v l j a m i s a
o Le v i - S t ro s j e o d j e d n o g lingvistikog modela strukturalne
metode preao na opu teoriju drutva.Meutim, pored ovih

strukturalista, potrebno je pomenuti jo neke znaajne

teoretiare koji pripadaju ovoj teorijskoj struji. Tu se, svakako,
ubrajaju Miel Fuko, L. Goldman, an Pijaze i neki drugi.