T nh l i cc thy c sa xong, ng ba, hon thin cc kiu ng

hang ri mi tng ( lu nim c m). Nhng ti cu cm n chy trc

t, plz p lng, nn rng chu nh.
Do phi qua khu kim duyt (thy i ct i nhiu qu: em vit qu
lan man, ly qu nhiu dn chng) nn ch cn li tng ny phim (c m cng
phi tha nhn s tht ph phng l do trnh ca t nn dn n khng
din t ni nhiu ch, cha k sai lm khi ly hnh thc ngh thut thp
miu t loi hnh ngh thut cao hn).
V cu tin c khng: 4 nm hc, duy nht lp c cu v t cng s
thch nhc US v phim nh, vy m n thi im ny chng ta ch ni vi
nhau vi cu ct ngn (qua ln i coi thi v trao i vi cu ct ngn th t
on l cu thch nhc US v phim nh). V t mnh dn ngh: c th chng ta
c nhiu hn 2 im chung ny (nhng chc chn khng phi l im chung
ting Anh u: t thch ting Anh, nhng hc dt qu; trong khi cu
th....nhiu lc t t hi l cu c b ngi nhm lp khng na!)
Hy vng nhng b phim s c ch vi cu!

LI CM N
Nhn dp hon thnh kha lun tt nghip, tc gi xin gi li cm n
chn thnh ti s gip ca cc thy, c gio trong Khoa Trit hc Hc
vin Bo ch v Tuyn truyn, gia nh, bn b nhit tnh gip . c bit
xin c t lng bit n i vi thy gio Nguyn Vn i ngi thy
trc tip hng dn tc gi hon thnh kha lun ny.
V thi gian v trnh c hn, nht l kin thc chuyn su v lnh vc
in nh, nn chc chn ni dung ca kha lun cn nhiu thiu st, hn ch.
Do vy nn ngi vit rt mong nhn c s gp ca thy, c gio v ng
mn kha lun c tt hn.

MC LC
M U..........................................................................................................1
PHN NI DUNG..........................................................................................4
I. Phm tr ci p..........................................................................................4
1. Quan nim trc Mc...................................................................................4
1.1.M hc duy tm khch quan....................................................................4
1.2. M hc duy tm ch quan......................................................................6
1.3. M hc duy vt trc Mc.....................................................................8
2. Quan nim ca m hc Mc-Lnin.............................................................10
2.1. Ci p l mt phm tr m hc..........................................................10
2.2. Phm t ci p l trung tm ca m hc............................................11
2.3. Cc yu t ca hin tng p.............................................................14
2.4. Biu hin ca ci p...........................................................................21
II. Biu hin ca ci p trong mt s tc phm in nh........................25
1. i nt v in nh......................................................................................25
1.1 Lch s ra i, cc thi k pht trin.....................................................25
1.2 Mt s c trng ca in nh..............................................................28
2. Phm tr ci p biu hin trong tc phm in nh..................................31
2.1. Ct truyn.............................................................................................31
2.2. Bi cnh................................................................................................61
2.3. Nhc nn...............................................................................................65
2.4. Nhn vt...............................................................................................66
3. Lin h in nh Vit Nam hin nay.......................................................... 81
KT LUN....................................................................................................84
DANH MC TI LIU THAM KHO.....................................................85

M U
1. L do chn ti
H thng Trit hc Mc-Lnin bao gm: trit hc, o c hc, m hc,
tn gio, logic hc. Mi chuyn ngnh l mt lnh vc tri thc c i tng
c lp, ph hp vi tnh c th ca nhng vn m n nghin cu, gii
quyt v u gp phn hon thin th gii quan duy vt. L mt thnh phn
ca h thng ny, b mn m hc Mc-Lnin l khoa hc v quan h thm
m ca con ngi vi hin thc m b phn quan trng ca n l bn cht ca
thc thm m v hot ng thm m ca con ngi, nhm khm ph nhng
gi tr trn c s quy lut ca ci p, ngh thut l gi tr cao nht.
Trong m hc Mc-Lnin, vn c bn, ct li l phm tr ci p.
Theo sut lch s m hc, y cng l vn trung tm c bn lun hng
u. L mt phm tr ln nn biu hin ca ci p rt a dng, phong ph.
Mi lnh vc t t nhin, x hi cho n ngh thut u cha ng ci p.
c bit lnh vc ngh thut, u u cng c nhng biu hin ca n.
Nhn loi sng to ra nhiu loi hnh ngh thut, trong c 7 loi
hnh ngh thut c bn: kin trc, iu khc, vn hc, hi ha, m nhc, sn
khu v in nh. Mi loi hnh c thi im ra i khc nhau v biu hin
nhng nt rt ring ca ci p. in nh l ra i mun nht, l s tng hp
nhiu tinh ty nht ca 6 ngh thut cn li, cng v th ci p c th hin
y rt c sc, c o. V l do , tc gi quyt nh chn Phm tr ci
p v s th hin ci p trong mt s tc phm in nh lm ti kha
lun tt nghip.
2. Tnh hnh nghin cu
Ci p l phm tr trung tm ca khch th thm m ni ring v ca
m hc ni chung nn c nhiu ti, cng trnh nghin cu v phm tr

ci p nh: Ci p Mt gi tr ca Huy, Ci p ca Phm Tuyn, Ci

p mun hnh mun v ca Phan Ngc, Bn v ci p ca N.imitriva,
Bn cht ci p ca N. Kiiasenc,...
Nghin cu v s th hin ci p trong ngh thut cng c mt s
cng trnh, ti nh Lun n Phm tr ci p v biu hin ca ci p
trong ngh thut to hnh ca Phan Th Thanh Mai, Ci p vi ngh thut
ca Lan Khai,...
Nghin cu v cc tc phm in nh c rt nhiu cng trnh, ti
nh c trng v ngn ng in nh ca Bi Ph, Ngh thut in nh ca
Nguyn Ngc, Tiu lun ph bnh in nh ca c Kn, in nh Vit Nam
ca Trn Trng ng n,...
Tuy nhin, theo kho st ca ngi vit, nghin cu v s th hin ca
ci p trong tc phm in nh thng l mt phn trong cc nghin cu
khoa hc, ti, gio trnh ch cha c ti chuyn bit no nghin cu.
3. i tng nghin cu
-Phm tr ci p trong lch s m hc v quan nim ca m hc McLnin
-Mt s tc phm in nh ca th gii m ci p th hin
4. Mc tiu v nhim v
Mc tiu:
-Lm r nhng quan nim v ci p ca nhng trng phi khc nhau,
nhng im cn hn ch cha hp l, t thy c quan nim ng n,
khoa hc ca M hc Mc-Lnin
-Ch ra c s th hin ca phm tr ci p ht sc a dng, phong
ph trong cc tc phm in nh.

-T vic nghin cu lin h n thc tin in nh Vit Nam c th hc

hi, xy dng hng i ring trong vic xy dng nhng tc phm in nh
c gi tr ngh thut cao
Nhim v:
-Nghin cu phm tr ci p theo sut lch s m hc cho n quan
nim ca m hc Mc-Lnin
-Nghin cu cc tc phm in nh c gi tr ngh thut cao l biu hin
ca phm tr ci p.
5. Phng php nghin cu
hon thnh kha lun, tc gi s dng phng php phn tch v tng
hp, khi qut ha v tru tng ha, phng php din dch v phng php
quy np, phng php so snh.
6. ng gp ca ti
-Ch ra c nhng quan nim khc nhau v phm tr ci p trong lch
s m hc, quan nim ng n ca m hc Mc-Lnin v phm tr ny.
-Phn tch thy r biu hin ca phm tr ci p trong cc tc phm
in nh ca th gii. T gi m hng i cho cc nh lm phim Vit Nam
trong vic xy dng mt b phim c gi tr ngh thut cao.
7. Kt cu
Kha lun bao gm 2 chng, 5 tit

PHN NI DUNG
Chng I. Phm tr ci p
1. Quan nim trc Mc
Khng phi n ch ngha Mc th ci p mi c nghin cu vi t
cch l mt phm tr m hc m ngay t xa xa cho n thi k cn i, trc
nhu cu khi qut s vt hin tng hnh thnh nhng t tng l lun,
nhiu nh m hc nghin cu v bn lun v phm tr ny.
1.1.M hc duy tm khch quan
Xut pht t vic gii quyt vn bn th lun trong trit hc, ch
ngha duy tm ch quan cho rng thc quyt nh vt cht, nhng thc
ny khng bn trong ch th m nm th gii nim huyn b, v th
trong lnh vc m hc trng phi ny cho rng ci p tch ri vi ch th,
cng khng nm trong cc s vt hin tng, ngun gc ca ci p li xut
pht t s phn chiu ca th gii nim tn ti vnh vin.
Ngay t thi c i Hy lp, trng phi m hc duy tm khch quan m
u l Pitago (580 500 TCN) cho rng con s lp nn bn cht mi s vt, t
cho rng ci p l do s hi ha gia cc con s hay ni cch khc ci p
l s hi ha trong quan h s lng. ng chng minh bng hin tng cht
lng m thanh ph thuc vo chiu di dy n v tm ra quan h s lng
trong m nhc nh qung tm: 1:2 ; qung nm: 2:3 ; qung bn: 3:4. ng
ng nht hi ha vi hon thin v v p bng mt hnh thc cht phc.
Hu bi ca Pitago, nh trit hc duy tm khch quan in hnh Platon
(427 347 TCN) li cho rng: ci p tn ti vnh cu, n khng ny sinh,
khng b hy dit, khng tng, khng gim, n cng khng phi l ci p
ch ny m khng p ch kia, cng khng phi l p v phng din ny
cn xu phng din khc.

Cng trong thi c i, ti Trung Quc, trong quan im v ci p ca

Khng T (551 479 TCN), thng bt gp hai quan nim v ci p: m
v thin. Trong thi i Khng T, m tr thnh s nh gi cao i
vi hnh thc p, cn thin tr thnh s nh gi i vi ni dung p,
c o c cao qu. Khng T t thin cao hn m.
Mnh T (372 289 TCN) ngi c tn vinh l bc thnh ca
Nho gia, nh k tha Khng T v i nht cng xut pht t nhng quan
im m hc ni trn. ng a ra nh ngha ci p: ci phong ph c
gi l ci p.
Thi Trung C, ci p cng ch thuc v th gii ca Cha, ca cc v
thnh. Ogutxtanh (354 430) cho rng ton b th gii l do thng sng
to ra v c nhn thc cng bi thng . Mc d vy, ng vn thy c
cc v p n l nh thn th con ngi, s rc r ca nh sng, v p ca
m iu, mi thm ca c cy hoa l c thng sng to m ng ti
cao li khng nh gi ng. ng i n kt lun rng ch c thng l
vnh vin, l v p ti cao, v p tuyt i.
Cui thi k Trung c, Tmt acanh (1225 1274) ni ln nh nh
thn hc ln nht. Hc thuyt ca Tmt acanh gi vai tr tr ct cho h t
tng chnh thng thi Trung c. ng cho ci p i hi ba iu: th nht
gi tr hay l s hon thin; th hai mt s cn i cn thit hay iu ha; v
cui cng s r rng. Ci p chnh l hnh tng phn nh mt cch y
, trn vn nht ca mt s vt, thm ch trong trng hp chnh bn thn s
vt y khng p.
Sang n thi k cn i, Hghen (1770 1831) l mt trong nhng trit
gia v i thi k c in c v ca nhn loi. Ton b h thng m hc ca
Hghen c ba phn: 1. Hc thuyt v ci p ni chung; 2. Hc thuyt v
nhng hnh thi c bit ca ngh thut; 3. Hc thuyt v nhng ngnh ngh

thut ring bit. Hghen quan nim ci p l mt s th hin c bit ca

nim tuyt i di hnh thc c th, cm tnh. V ci p l nim p cho
nn n c trc t nhin, t nhin l nim tha ho m thnh. Nhng du
hiu ca v p trong t nhin l tnh cn xng, tnh quy lut, s ho hp. Tuy
nhin, v p c biu hin ra trong t nhin ch l v p m nht, khng
bn cht, v p y , mc cao nht phi trong ngh thut. Ci p
trong ngh thut c Hghen ng nht vi l tng, l s kt hp cn
i gia ni dung v hnh thc l yu t cn bn to ra ci p. Chnh v
nhng quan nim nh th nn Hghen xc nh rng: i tng ca m hc l
vng quc rng ln ca ci p v dng mt thut ng thch hp hn c i
vi khoa hc ny l trit hc v ngh thut hay ni mt cch khc l trit hc
v m thut. M hc c in c m tiu biu ca n l m hc Hghen l
mt trong nhng ngun gc l lun trc tip quan trng nht ca m hc Mc
Lnin sau ny.
1.2. M hc duy tm ch quan
Khng cho rng ci p nm mt lc lng tinh thn no thn b,
nhng nh m hc thuc trng phi duy tm ch quan cho rng ci p c
c s, ngun gc t chnh bn thn ca con ngi.
Thi Hy lp c i, Xcrt (469 399 TCN), mt nh hin trit, xut
thn t tng lp bnh dn, trit hc ca ng c tnh mc ch lun, v trng
tm s ch ca h thng trit hc Xcrt l con ngi xem xt cc gc
hot ng thc tin, hnh vi, phm hnh. ng khng nh s vt no cng c
th l p v cng c th khng p trong nhng tnh hung khc nhau.
Xcrt nhn mnh s lin h hu c gia ci thin v ci p.
M hc duy tm ch quan Trung Quc vi Lo T (604 531 TCN) cho
rng ci p l ci gin d, ging nh g cha qua tay ngi, ci gin d v ci

khim tn khng c mt cht v p b ngoi no c, i vi Lo T,

chnh l tiu chun c bn ca ci p.
Trang T (369 286 TCN) pht trin xa hn nhng quan im m hc
ca Lo T. Theo ng, ci p cng l biu hin ca o. Con ngi nhn
thc c ci p ca thin nhin, bn thn thin nhin l nguyn l v i v
tn ca cc hnh tng, l ngun ca ci p. Bn thn con ngi cng l mt
phn t nh ca thin nhin, do vy trong bn cht con ngi cng c ci p.
ng khng nh quan nim v ci p l tng i v th gii l v cng v
tn, con ngi thm ch l c thn linh cng khng c kh nng bao qut c
v p ca th gii. Nhng nhn thc ca con ngi v ci p khng ng
vi chn l, chng l ch quan v tng i.
Mc T (479 381 TCN) ph nhn ci p v n khng em li li ch
vt cht g, n khng th tha mn c nhng nhu cu vt cht c bn nht
ca con ngi. Ci p, theo Mc T, l phn thu nhp ca bn giu, l bng
chng cho cnh tha thi v cnh h ha, l nguyn nhn thng kh ca nhn
dn lao ng. Chnh v n m con ngi b tch ri khi s lao ng cn thit
v hu ch v phi i thu tha nhng mu sc ny n trn o bn giu sang.
Nhng ngi ngho khn khng c hng ci p
n thi c in c, Kant (1724 1804) coi vn ci p l trung
tm ca m hc, song ng khng xc nh c s khch quan ca ci p m
ch trng phn tch cc iu kin ch quan cm nhn ci p. ng tuyn
b khng c khoa hc v ci p m ch c phn on v ci p. Vi ng ci
p khng c khi nim, n gn vi cm xc ca tng ngi v i tng v
nh vy n khng xc nh. Ci p theo Kant c ngha ph bin, gy hng
th cho tt c mi ngi. Ci p trong t nhin l vt p, trong ngh thut
l cm gic p v vt. cm nhn v p phi c th hiu cn thit, tc l
a i tng ti s tho mn hay khng tho mn.Tm li, theo Kant, ci

p gy thch th mt cch tt yu cho tt c mi ngi, mt cch v t ,

bng hnh thc thun tu ca n, cn tm hn th c nng ln.
Nh vy c th thy rng m hc duy tm ch quan hay khch quan u
mc phi sai lm khi cho rng c s ci p l t lc lng tinh thn no
hoc t s nh gi ch quan ca con ngi. Sang n m hc duy vt trc
Mc, nhc im ny c khc phc t nhiu.
1.3. Quan im ca m hc duy vt trc Mc
1.3.1. Quan im ca cc nh t tng Hy lp c i
Thi k ny tiu biu l Hraclt (530 470 TCN) nh th v trit gia
v i theo xu hng duy vt, xem xt s vt theo quan im bin chng s
khai. ng pht hin tnh cht tng i ca v p khi ng nhn nh con kh
p nht cng xu nu em so snh vi con ngi. Nh vy, Hraclt c
coi l mt trong nhng i biu sm nht gii thch cc khi nim thm m
theo xu hng duy vt v c tnh cht bin chng s khai.
mcrt (460 370 TCN) nu ln tnh cht v mc ca v p l s
trung bnh, va phi, khng tha, khng thiu, nu vt qu mc , ci d
chu nht cng tr thnh ci kh chu.
Arixtt (384 322 TCN), ngi ph phn kch lit Platn. ng dao ng
gia 2 dng duy tm v duy vt, nhng do khng nghi ng g v tnh hin
thc ca th gii xung quanh nn nhng t tng m hc ca ng mang xu
hng duy vt. Arixtt tha nhn cc tiu ch c bn ca v p m nhng
ngi i trc a ra nh tnh quy m c trt t, hi ha. Du hiu ti
quan trng ca ci p m Arixtt nhn mnh l s chnh th phi c u, c
gia, c cui, phi lin kt gia cc b phn trong chnh th mt cch hu c.
ng khng tha nhn s ng nht ci p vi ci c ch; ci c ch ch
hnh vi, hnh ng, trong khi ci p c c trong s tnh ti.

1.3.2. Quan im ca cc nh t tng Phc hng Khai sng

Sang thi k Phc hng - Khai sng, y l mt thi k nh nhng t
tng k hm s phi trin sut nghn nm trung c em li. Thng thng
ngi ta chia ra ba giai on trong s pht trin ca vn ha Phc hng: giai
on u gn vi tn tui ca Anbcti, natenl, Mazati giai on gia
ni ln vi cc ngh s v i nh Lna Vanhxi, Raphaen giai on
cui bc l s khng hong ca ch ngha nhn o, tinh thn bi quan th
hin qua s nghip sng tc ca Schxpia, Xcvantc. c im quan trng
nht ca t tng m hc Phc hng l s gn b cht ch vi thc tin ngh
thut. N khng phi l th t tng m hc tru tng m l t tng m
hc cm tnh, thc tin. N xut pht t i hi ca thc tin v c s mnh
gii quyt nhng nhim v thc tin. Tiu biu vi 2 nh m hc:
Ln Battixta Anbcti (1404 1472) cho rng c s khch quan ca ci
p l s thng nht hi ha gia cc b phn trong mt chnh th chung.
Lna Vanhxi (1452 1529), tc gi ca nhiu kit tc hi ha. ng
cho rng ci p bc l r nht trong thin nhin v v vy, con ngi cn
phi hc tp t nhin. Cc nh bc hc lt qua v p ca s sng to t
nhin, cn ngh thut phi khc phc iu .
1.3.3 Quan im ca cc nh t tng dn ch cch mng Nga
Nh dn ch cch mng Nga Tsernushevski (1828 1889) l gii ci p
trn lp trng duy vt. ng cho rng ci p chnh l cuc sng, s sng.
mt sinh th p l qua chng, ta nhn thy cuc sng dng nh quan nim
ca chng ta, mt s vt p l s vt th hin cuc sng hoc n nhc ta ngh
n cuc sng. Tsernushevski nhn thy c s khc bit gia v p trong cc
tc phm ngh thut v v p trong cuc sng thc. Ngh thut khng sc
din t v p trong cuc v v th cng lm ngh thut ch c th sao chp
cuc sng nh khng th p bng cuc sng c.

10

Nh vy, qua kho st hng lot cc quan nim v phm tr ci p

trc ch ngha Mc c th nhn thy rng, cc nh t tng ny sai lm
khi ng nht phm tr ci p vi nhng v p n l ca s vt hin
tng, phin din khi xc nh c s khch quan ca ci p. Tuy vy, trong
nhng t tng ny cha ng rt nhiu nhng hn nhn hp l ch
ngha Mc ph nh bin chng, t hnh thnh quan nim ng n, khoa
hc v phm tr ci p.
2. Quan nim ca m hc Mc-Lnin
2.1. Ci p l mt phm tr m hc
Mi mt khoa hc u c h thng nhng khi nim ring. Ni dung cc
khoa hc ny bc l qua cc khi nim v vic nhn thc nhng phng
din nht nh ca thc ti m khoa hc ny nghin cu cng din qua chng.
Nhng khi nim phn nh cc phng din, cc quan h v thuc tnh chung
nht i vi mt khoa hc nht nh c gi l cc phm tr. Chng hn,
ton hc c cc phm tr: s, hnh, vi phn, tch phn,..v..v. Vt l hc c cc
phm tr: khi lng, nng lng, trng, ht... Trit hc c cc phm tr: vt
cht, thc, s lng, cht lng, , cc mt i lp... o c hc c cc
phm tr: thin, c, chnh, t; ngha v, danh d, lng tm...Mt s phm tr
ch hot ng trong mt lnh vc nht nh. Mt s khc c tnh cht tng
qut hn trong mt s lnh vc, trong ton b t nhin, trong ton b x hi
loi ngi. Li cn c nhng phm tr mang tnh cht ph bin rng khp,
nh nhng phm tr trit hc.Cn phm tr m hc chnh l nhng khi nim
m hc nim rng nht, chung nht phn nh nhng tri thc khi qut ca con
ngi v nhng hin tng thm m c bc l trong quan h thm m gia
con ngi i vi t nhin v x hi.
Cng nh mi khoa hc, m hc ch c th tn ti trn c s mt h
thng nhng phm tr thm m. Lch s m hc cng chnh l lch s loi

11

ngi i xy dng cho khoa m hc ca mnh mt h thng cc khi nim,

phm tr cng ngy cng phong ph, cht ch, su sc v khi qut. cng
l s biu hin ca vic m hc cng ngy cng tip cn c vi i tng
ca mnh. Trong s cc phm tr m hc, phm tr rng nht l thm m,
trong n bao gm cc phm tr ph bin: ci p, ci cao c, ci bi, ci hi.
Phm tr ci p l kt qu cao nht ca qu trnh nhn thc thm m. Cho
thy bn cht, quy lut vn ng ca cc v p . Cho thy quy lun nhn
thc ca con ngi, ca x hi v chng, dng khi qut nhng gi tr x
hi tch cc ca nhng s vt, hin tng trong hin thc c hnh thc c th
cm tnh, c con ngi x hi cm th bng gic quan, nh gi t tng
tnh cm qua s biu hin nim vui sng, th v. V th khng c ng
nht phm tr ci p vi cc biu hin c th, n l ca n l v p sinh
ng, ring l, ngu nhin trong hin thc.
2.2. Phm tr ci p l trung tm ca m hc
Trong h thng cc phm tr m hc, ci p l phm tr m hc trung
tm. Bi v, i tng ca m hc l i sng thm m ca con ngi. i
sng thm m tuy rt phong ph a dng nhng ch yu quay quanh ci p.
Ci p l ci ph bin. N c mt khp ni: trong t nhin, trong x hi v
trong ngh thut. u c hot ng ca con ngi y c ci p: bu tri
p, cnh hoa p, cuc sng p, ci nh p, chic o p, cng vic p,
hnh ng p, t tng p, khun mt p... Mt khc, ci p l ci
thng trc, lun c mt trong thc con ngi. Con ngi khng mt pht
no sao nhng, ri b c ci p. D l lc lao ng, lc vui chi gii tr,
lc nghin cu khoa hc; trong sinh hot gia nh, ngoi i sng cng
ng... Ci p nh l thc o, l chun mc i km lin bn cnh ci chun
mc thc o khc trong i sng con ngi. Khng phi ngu nhin m
chn thin m i lin vi nhau.

12

Con ngi ng ha th gii theo nhiu quy lut khc nhau, trong c
quy lut ca ci p. Trong mi hot ng ng ha hin thc ca con ngi
u bao gm trong yu thm m. Bi vy, Mc khng nh rng,
trong bt c mt ngnh sn xut vt cht no, con ngi cng u sng to
theo quy lut ca ci p. u c lao ng l c ci p. Trong cuc
sng ca con ngi, ci p lun l ngi bn ng hnh, c mt khp mi
ni; ci p vy quanh con ngi trong mi bc i, mi vic lm, mi hnh
vi ng x. u c cuc sng ca con ngi l c ci p. Ci p em
li nim vui, nim hnh phc, nng con ngi trong mi kh khn, tip
thm sc mnh con ngi vt qua th thch. Nh c ci p m con
ngi khng mt lng tin vo cuc sng, vo chn l. Ci p lun l kht
khao vn ti ca con ngi. Bi vy, trong lch s t tng m hc, ci p
l phm tr thm m xut hin sm nht. V mc d nhng quan nim c th
v n c th rt khc nhau, thm ch l i lp nhau i vi vi nhng trng
phi m hc khc nhau, song c mt im chung khng th ph nht l bao
gi ci p cng c coi l tiu chun quan trng nht, ph bin nht, l
im ta trung tm con ngi nh gi i sng v mt thm m. Mi
quan h thm m ca con ngi i vi hin thc, xt n cng l mi quan
h c khi nguyn t ci p, ch c iu, ci p c th hin dng
trc tip hay tim n m thi.
Vi t cch l ch th thm m, con ngi lun i tm ci p, kh ph
ci p v cao hn l sng tp ra ci p. Bi vy, con ngi cng nh gi
cc s vt v hin tng xung quanh mnh theo tiu ch p hay khng. ng
trc mt cnh vt thin nhin do to ha sinh ra, con ngi cng nh gi
p hay khng p. Cm trn tay mt sn phm do chnh mnh lm ra, mt
khi tin li v mt s dng ri, con ngi li cng phn vn: p hay
khng p... nh gi mt con ngi tt hay xu, mt hnh ng cao c hay

13

n hn, ngi ta li cng da vo ci p v cc tiu chun x hi ca n.

c bit i vi mt tc phm ngh thut, ci p chnh l l do sng cn ca
n. C th, nhu cu ci p ca con ngi l v tn, kht khao vn ti ci
p ca con ngi l khng cng, d nhu cu l ch yu hay th yu,
nhng hu nh khng th thiu, lun lun phi c.
Cng trong quan h thm m nhng ng t gc khch th m xt,
cc phm tr nh: ci cao c, ci bi, ci hi u n cha trong mi quan h
vi ci p, d l trc tip hay gin tip. Ci bi khng th khng lin quan
n ci p bi ci bi chn chnh ch gn lin vi s bt hnh, mt mt, tiu
vong ca nhng nhn vt mang trong mnh l tng p , nhng kht vng
chn chnh. Bi vy, thc cht ca ci bi chnh l s mt mt, tiu vong ca
ci p, ci l tng. Quan h gia ci p vi ci hi t ra gin tip hn,
nhng t trong bn cht ca n, ci hi khng th khng lin quan n ci
p. Ci hi, chnh l nhng ci xu nhng li i lt ci p, c che
y, giu gim, ng nhn bng hnh thc ca ci p, v khi lt ty, b soi
chiu bi chnh ci p th n tr thnh ci hi. Cc phm tr thm m khc:
ci xu, ci cao c, ci thp hn, ci bi, ci hi tuy bn cht thm m c khc
ci p, nhng hiu c bn cht chng th khng th khng ly ci p
lm im ta khng th khng xem xt n trong mi lin h vi ci p. V
d nh nh gi mt hin tng xu th ta phi da vo ci p. Ci i
lp vi ci p s l ci xu. Hoc xc nh ci bi ta cng da vo ci p.
Ci bi l s tht bi, hay ci cht ca ci p. Ta cng da vo ci p xc
nh ci cao c. Ci p l l tng gn, cn ci cao c l l tng cao siu.
So vi ci bi v ci hi th ci cao c l phm tr lin quan trc tip v
gn gi nht vi ci p. Ci cao c, ni nh Heghen, l ci p mc
tuyt nh, l ci p mang mt tm vc ln lao phi thng, l ci p qu
mc bnh thng. Nh vy, mc ny hay mc khc th ci p u

14

lin quan, chi phi cc phm tr khc. Nu khng c ci p th ngha l

khng c cc phm tr kia. Bi vy, hon ton xc ng khi khi qut rng:
ci xu chnh l mt i lp ca ci p ci bi chnh l ci p b tht bi
tm thi. Ci hi l ci xu gi danh ci p b pht hin t ngt. Ci cao c
l ci p vt trn bn thn n xc lp mt gi tr mi1.
V vy, d xt t phng din no, khch th hay ch th th ci p bao
gi cng ng v tr trung tm trong mi quan h thm m ca con ngi
vi hin thc. Bi vt, l gii bn cht ca ci p cng l c s khm ph,
nhn thc v cc phm tr khc
2.3. Cc yu t ca hin tng p
Mt s vt, hin tng c coi l p lun c xt theo 2 phng
din: khch quan v ch quan. Cc nh m hc trc tch ri 2 mt ny. K
tha nhng thnh tu ca m hc duy vt, ng thi khc phc nhng hn
ch ca n, m hc Mc-Lnin nhn ra rng 2 mt ny khng tch ri
nhau, m chng c mi quan h bin chng vi nhau.
2.3.1 Phng din khch quan
Ci p gn lin vi thc ch quan, vi s nh gi ca con ngi,
nhng khng phi l nhng nim c mang t bn ngoi vo s v m
phi xut pht t c s khch quan, t chnh nhng phm cht thm m tn
ti khch quan trong bn thn s vt. Trit hc Mc-Lnin quan nim rng,
thc x hi l s phn nh tn ti x hi, do tn ti x hi quyt nh. thc
thm m cng l mt phng din ca thc x hi nn cng khng nm
ngoi quy lut chung . Vi th, nim v ci p chng qua l s phn nh
nhng tnh cht thm m khch quan. Ni cch khc, c s ca nhng quan
nim ch quan v ci p khng th khng bt ngun t chnh ci p khch

Huy, M hc vi t cch l mt khoa hc, Nxb Chnh tr quc gia, H.1996, tr.79

15

quan, tc l t nhng thuc tnh ca s vt c kh nng gi lin con ngi

mt thi thm m tch cc.
u tin, l cc yu t mang tnh vt cht vt l, l kch thc
ng nt, mu sc, m thanh, nhp iu...c kt hp vi nhau theo mt trt
t v t l hp l to nn s cn i, ng i cn xng hp l; mang tnh
chnh th, ton vn, c sc sng, sinh ng v hi ha. Cu trc hi ha ca
s vt l phm cht quan trng to nn ci p, khch quan ca i
tng. Ngay t thi c i, cc nh trit hc duy vt cn c vo phm cht
ca s vt khi qut bn cht ca ci p, thm ch cn ng nht ci
p vi ci hi ha. M hc chn chnh khng ph nhn mi quan h gia v
p v s hi ha.
Hi ha l yu t quan trng nht v tp trung nht to nn ci p m tt
c cc nh m hc tha nhn, nn trong quy lut hi ha tot ln phm cht ca
ci p. Hi ha khng ch l du hiu thun ty hnh thc m cn l mt tiu
ch quan trng ca ni dung, s trt t cng din ra ngay trong s vt, hin
tng. S cn bng, tng xng khng ch th hin qua mi quan h mun
hnh mun trng m cn th hin ngay trong bn thn con ngi v trong cc
s vt hin tng. Nhiu ci p khc nhau ng trong mt tng th c th to
ra mi quan h hi ha vi nhau, to nn nhng dng phc hp. V ngc li,
nhiu khi nhng v p ring l ng cnh nhau li to ra s ln xn, s mt
hi ha. Cc s vt hin tng thc s hi ha khi cc mt thng nht v ang
dng tng quan vi nhau, nu trng thi a dng tri hn s dn n s hn
lon, nu s thng nht tri hn, ton quan h s tr nn kh cng. Mi tng
quan va , vathng nht,va a dng s l iu kin to nn s hi ha.
Nu nh s hi ha c c l nh s ha hp no , c khi ch l s
lng, hnh dng, kch thc, cc b phn th ci ton vn da vo lin h bn
ngoi gia cc b phn chnh trong bn thn chng quy nh tnh hi ha, tnh

16

ton vn cao nht l x hi loi ngi. Ci p l thuc tnh thm m cao

cc h thng hin thc, c bit l thuc tnh ca cc h thng ton vn. c
tnh c bn ny l s biu hin ca cc biu tng bn trong ci bn ngoi v
ci cao hn, l s thng nht gia ni dung v hnh thc.
Cn nhn thy rng, ngay bn chn s hi ha ca s vt cng khng
n thun ch l ci khch quan t n m lin quan n yu t ch quan,
n quan nim ca con ngi. Chng hn, mt bng hoa p l s hi ha ca
nhiu phm cht: mu sc ti thm, mn mng, v ti nguyn mn mn,
hng thm du dng....Nhng nhng phm cht ny ca bng hoa li ch
c cm nhn thng qua s tri gic, cm th ca ch th em li. Do , khi
cha c t trong mi quan h vi ch th th s vt t n cha th gi l
p hay xu. y, con ngi em ci chquan ca mnh m gn cho i
tng, hay ni chnh xc hn l ci ch quan v ci khch quan thng nht,
ha nhp vo nhau trong mi quan h tc ng mt cch bin chng.
Th hai, phng din khch quan ca hin tng p th hin cc yu
t x hi. l chn: s tht, chn l, chn tht. S tht l s vt, hin tng
hin hu, tn ti khch quan, c th kim nghim trc tip c. Chn l l
s ph hp gia thc phn nh mt i tng c th vi bn thn i tng.
C 2 loi chn l: tng i (l s ph hp 1 phn ca thc phn nh vi
i tng phn nh) v chn l tuyt i (l s ph hp hon ton ca thc
phn nh vi i tng phn nh) .Chn tht l li ni ph hp vi suy ngha,
hnh ng ca bn thn v ph hp vi quan nim ca cng ng. l
thin: s vt trong t nhin khng e da trc tip n cuc sng con ngi.
Trong x hi, hot ng ca con ngi nhm mang li cho ngi khc cuc
sng hnh phc hn, x hi tt p hn. i hi c mc ch v phng tin.
Dng c ti thiu ngn chn c th cng s l thin.

17

2.3.2. Phng din ch quan

chnh l trng thi tm sinh l nht nh ca ngi chim ngng,
cm th. Ci p gn lin vi khng ch nhng phn cht khch quan ca s
vt m con bao hm trong c quan nim ca con ngi. S chi phi ca
yu t ch quan ca con ngi. S chi phi ca yu t ch quan th hin c
bit r trong nhng trng hp bn thn i tng khng hi ha, cn xng
v cu to vt cht nhng vn gi ln cm xc v ci p. Ngc li, c
nhng s vt, hin tng rt ph hp vi quy lut ca ca s hi ha nhng
li khng c kh nng gi ngh ti ci p. Chng hn, mt con ngi khng
c tri ph cho mt hnh thc p bn ngoi nhng tm hn li cao
thng, v tha, nhn hu th vn c ngi i ca ngi, khng nh nh l
hin thn ca ci p. Trong khi , mt ngi khc mc d c hnh th rt
hi tha, thon thin nhng s khng c nh gi l mt ngi p khi
ngi c nhng hnh ng xu xa, th b, ch k, gi di...Trong cuc
sng, chng ta c th gp khng t nhng trng hp nh vy.Mt khu rng
hay mt b bn gh hoc mt con ngi c xem l p v n ph hp vi
quan nim ca con ngi, v s ha thin, hi ha; trong con mt ca nhiu
ngi, n t ti s pht trin cao nht so vi nhng hin tng cng loi.
Mt vn cam tru qu hay mt ngi nh khang trang, thong ng c xem
l p bi n gi cho con ngi hng ti c m, mong mun v mt cuc
sng tt p, hnh phc m con ngi mong mi v phn u t ti. Chn
tht v iu thin, ci ng, ci tt th bao gi cng p, bi vy nhng g ph
hp vi quan nim ca con ngi v ci chn v ci thin th u bao
hm trong nhng nhn t ca ci p.
Ngoi ra, quan nim ca con ngi v ci p bao gi b quy nh, chi
phi vi nhng yu t lch s - x hi. Trong x hi c giai cp, mi giai cp
do xut pht t a v x hi v nhng li ch thc tin khch nhau nn

18

thng phn nh, p, xu theo nhng tiu chun khng ging nhau.
Tsernushevski tng ch ra rng: nhng khi nim ca ngi nng dn
bnh thng v ci p c nhiu phn khng ging nhng khi nim ca
nhng giai cp c hc vn trong x hi 2. Chng hn, mt c gi p theo
quan nim ca ngi thn qu trc ht phi l ngi khe mnh, rn chc c
kh nng lao ng tt. Cn i vi ngi p ca x hi giao t ho hoa th
khc hn. Cuc sng phong lu, nhn ri khng lao ng khin h ch cm
thy p vi nhng c gi mnh mai, yu iu gi thi bay. V iu ny,
nh vn L Tn cng khng nh: C nhin vui, bun, yu, ght l tnh ca
con ngi. Nhng ngi ngho quyt khng c ci bun bun thua bn l
s giao dch, ng vua du ha lm sao bit c ni kh cc ca b gi nht
x than Bc Kinh, nn dn vng i km chc khng trng hoa lan nh c
ln giu sang3. c bit quan nim v ci p s bc l s i lp mt cch
gay gt, quyt lit khi nh gi v gi tr thm m ca nhng s vt v hin
tng c lin quan n nhng li ch x hi, ng chm n quyn li ca cc
giai cp i lp nhau. Chng hn, i vi ngi Vit Nam yu nc th nhng
ngi chin u x thn v l tng c lp t do l nhng ngi p nhng
ngi ng ca ngi, khm phc. Cn trong mt k th th h li l nhng k
phn lon, ng b trng tr. Giai cp t sn lun lun tm cch cng kch,
xuyn tc, d bu s nghip cch mng m giai cc v sn cho l ph hp vi
chn l khch quan v ci p, ph hp vi c m ca nhng con ngi chn
chnh v mt cuc sng tt p. S cm th ci p gn lin vi quan im
giai cp nn n cng khng tch ri vi s nh gi v mt chnh tr, o c.
Khi chng ta khen mt i tng ny, khc l p tc l chng ta gn lin
s nh gi thm m vi s nh gi v chnh tr, o c. Khi ta khen mt
2

Tsernushevski, Quan h thm m ca ngh thut i vi hin thc. Nxb. Vn ha ngh thut, H, 1962, tr.24.

L Tn, Tp vn tuyn tp. Nxb. Vn hc, H Ni, 1963, tr217.

19

ngi p th trong bao hm s nh gi v mt quan im chnh tr,

o c tin b, lnh mnh.
Tuy nhin, trong quan nim v ci p khng phi bao gi cng c th
phn chia ranh gii gia giai cp ny vi giai cp khc mt cch rch ri, bi
trong thc t, nhng giai cp khc nhau, thm ch i lp nhau vn c th tm
thy ting ni chung trong trng hp ci p khng lin quan trc tip ti
quyn li ca cc giai cp khc nhau. Mt nh t bn v mt ngi cng nhn
u c th cng rung ng trc v p ca bc tranh Mona Lisa hay cnh
hong hn, bnh minh bin. Cng cn phi khng nh rng quan nim v
ci p ca nhng giai cp tin tin thng cha ng trong bn thn n ni
dung nhn loi bi l nhng chn l khch quan v ci p.
Phng din ch quan ca hin tng p cn bc l nhng sc thi
dn tc khc nhau. Mi dn tc c nhng iu kin sinh tn khng ging
nhau, phong tc tp qun, tm l x hi v tn ngng cng mang nhng c
trng khc nhau dn n quan nim v ci p cng khc nhau. Chng hn,
mt s b tc Chu Phi v Chu M a chung nhng kiu trang phc sc
s, cng kt hp c nhiu mu sc khc nhau th cng c coi l p.
Hoc trong b lc Makaloko ngi ta cn c thng mi trn ca ph na v
xu vo u mt vng kim loi hoc bng tre. R rng, quan nim v ci p
nh vy i vi cc dn tc khc, c bit l cc dn tc vn minh, s l iu
ht sc l lng, thm ch cn b coi l k quc, man r. Dn tc ny c th
khng hiu c v p ca dn tc khc, song trong thi hin i, vic giao
lu vn ha gia cc dn tc s l c hi cc dn tc xch li gn nhau,
khm ph c v p ca nhau.
Khng ch vy, phng din ch quan ca hin tng p cn ph thuc
vo s bin i trong qu trnh lch s. Ty thuc vo cc iu kin sng, cc
quan im thc tin x hi khc nhau m mi thi i c mt l tng thm

20

m khc nhau, vi nhng tiu chun khc nhau v ci p, m biu hin d

nhn thy nht l qua s thay i mt trong thi trang, trong trang tr ni
tht, trong tiu dng v trong th hiu ngh thut. Mt kiu qun o, giy dp,
mt kiu tc thng ny cn c a chung, thng sau tr thnh li mt.
Mt bi ht thng ny cn c hm m nhng vi thng sau c th ri
vo qun lng. Ngay s thch i vi cc th loi vn hc cng khng ging
nhau nhng thi i khc nhau. Nu bi kch l th loi chim u th nht
th k XVII, th sang th k XVIII th lng man rt c a chung, cn n
th k XIX, hp dn hn c i vi c gi li l th loi tiu thuyt x hi.
Tnh thi i cn chi phi n c quan nim v v p ca ph n. Thi c
i ngi ta d cao v p ca hnh thc bn ngoi. Mt ngi ph n p
phi l mt c th y n, n nang, cn i, di do sc sng. Thi trung c,
do b chi phi bi quan nim trit hc khc k, bi trit l sng dit dc cho
nn nhng ngi ph n bo gy g, m hp, mt su, mt tri soan di th
c xem l p. n thi Ph hng, v p trn th gn lin vi kht vng
t do, phng khong, y tnh nhn vn c khng nh v cao. Nhng
ngi ph n hng ho, n, hi y mt cht v hi lng vi cuc
sng, l hnh mu ca mt ph n p. Cn trong thi hin i, mt ph
n p hon thin phi l s kt hp hi ha gia v p th cht vi v p
tinh thn, trong v p tinh thn rt c cao. Trong cc cuc thi hoa
hu, ban gim kho nh gi cao v p ca tm hn, o c, tr tu v ti
nng ca cc c gi.
Tuy nhin, d quan nim v ci p c thay i theo thi gian hay khng
gian th n cng khng th vt ra khi nhng chun mc chung, nhng gi
tr ph qut ca ci dp m mi thi i u chp nhn v nhn loi tin b
lun lun hng ti. l s thng nht, tng hp cc gi tr chn thin

21

m. Nu hi t y c 3 yu t trn th ci p s c kh nng trng tn,

vt qua mi hn ch ca thi i, ca lch s.
2.4. Biu hin ca ci p
2.4.1. Biu hin ca ci p trong t nhin
Thin nhin vi nhng c im, thuc tnh ca n tn ti mt cch
khch quan. Thin nhin tn ti trong s a dng nhng thng nht. Mi s
vt hin tng trong thin nhin tn ti trong s nng ta vi nhau, lin kt
ln nhau, quy nh ln nhau. Thin nhin c mt cu trc hp l n k diu
nh l c php mu ca to ha. Ni ti ci p trong t nhin l ni ti
nhng ci p do to ha sinh ra, tn ti mt cch khch quan, khng ph
thuc vo mun ch quan ca con ngi. Nh ni, p khng ch l l
mt thuc tnh khch quan ca s vt. l nhng ci p thuc v th gii
t nhin v sinh nh sng, ni, bin, tri, trng, sao, ma, gi... N cng bao
gm c nhng ci p ca th gii hu sinh nh c cy, hoa l, chim mung,
cm th...trong ci p t nhin ca hnh th con ngi cng l mt n hu
m ta ha ban tng.
Th gii t nhin a dng bao nhiu th s hin hu ca ci p cng
phong ph by nhiu. Bi vy, nu xt v s phong ph v a dng th c th
ni rng khng c ci p trong lnh vc no c th snh ni vi t nhin.
c trng thm m ca ci p trong lnh vc ny c biu hin qua nhng
thuc tnh vt cht ca s vt, hin tng nh hnh dng, mu sc, dng nt,
m thanh...c cu to mt cch cn i, hi ha vi mt mc v t l
hp l, c kh nng tc ng trc tip n gic quan ca con ngi v gy nn
nhng cm xc thm m. Trong i sng thm m ca con ngi, ci p
trong t nhin c mt vai tr v cng quan trng. Nu m hc duy tm ph
nhn ci p trong t nhin th tri li, m hc duy vt khng ch tha nhn
s tn ti khch quan ca ci p trong t nhin m cn coi y l ngun gc,

22

l ni bt u ca mi ci p. Nh c th gii t nhin m con ngi mi

hnh thnh cm xc v ci p, nhim v ci p. V khi c thc v ci
p, con ngi li sng to ra nhng ci p mi theo tiu chun v mong
mun ca mnh. c bit, v p a dng ca th gii t nhin lun lun l
ngun cm hng, l ti bt tn i vi ngh thut.
2.4.2 Biu hin ca ci p trong x hi
Nu ci p trong t nhin l sn phm khch quan ca to ha th ci
p trong x hi li l kt qu ca hot ng thc tin ca con ngi. Hot
ng thc tin ca con ngi l v cng phong ph nn trong i sng x hi
ci p cng c biu hin di nhiu v khc nhau. Ch cn nhn vo th
gii quanh ta, c th thy ci p bc l ngay trong nhng ci bnh thng
nht, t nhng vt dng hng ngy n nhng cng trnh xy dng s.
l nhng sn phm do bn tay v khi c ca con ngi lm ra theo thc o
ca s hon thin v tnh l tng. Ci p cng c mt trong cc hot ng
a dng ca con ngi t vui chi gii tr cho n cc hot ng lao ng sn
xut, u trang x hi v cc mi quan h phc tp khc ca con ngi. Trong
lnh vc ny, ci p chu s chi phi trc tip vi cc quan im chnh tr,
o c v khng xa ri nhng tiu chun x hi thc tin nht nh. c
bit, bn thn con ngi vi s hi ha gia hnh th bn ngoi vi th gii
tinh thn bn trong l mt nhn t quan trng lm nn ci p ca x hi.
Chnh v khng trch ri cc hot ng thc tin ca con ngi nn
trong cuc sng hng ngy, ci p thng b ln ln trong mun vn nhng
ci bnh thng khc khin ta nhiu khi rt kho nhn ra. Bi vy, mi ngi
cn phi bit cch nhn ra nhng ci p trong cuc sng, v hn th na, cn
phi n lc, t gic v ch ng to ra nhng ci p, bi s tn ti ph bin
ca ci p trong mi lnh vc khc nhau ca i sng x hi chnh l mt
thc o trnh vn minh ca x hi.

23

Con ngi l sn phm ca t nhin, n cng c nhng v p c tnh

cht vt cht t nhin. l v p bn ngoi nh khun mt, hnh th v
trang phc. Ngoi ra con ngi cn c v p v p c tnh x hi con
ngi hay cn gi l v p ni dung ca con ngi, v p ca con ngi xt
v phng din x hi, n bao hm cc yu t tinh thn nh tm hn, tnh
cm, tr tu, t tng biu hin ra thnh hnh vi, hot ng, ng x, hnh
ng. Vi nhng yu tinh thn y con ngi tham gia vo cc lnh vc tinh
thn ca i sng x hi nh i sng chnh tr, o c, khoa hc, vn ho,
ngh thut Kh nng ng gp thc y nhng lnh vc tinh thn y cng
cao, con ngi cng c nh gi l p. V p hnh thc ca con ngi c
nh hng ln n v p ni dung theo c xu hng tch cc ln tiu cc.
Nhn chung, v p ni dung con ngi lu bn hn so vi v p hnh
thc. N i din cho v p ca phm cht con ngi.
Ci p trong sinh hot v i sng cng rt a dng. Cng ngy chng
ta cng ch nhiu hn v m hc sinh hot, tc l ch nhiu hn n
nhng iu kin v vt cht vn ha, trong din ra cuc sng ca con
ngi, ngoi khun kh ca hot ng sn xut trc tip v hot ng x hi.
Sinh hot l khi nim bao gm: sp xp nh , ci p ca qun o, cch
thc t chc ngh ngi lnh mnh, vn ha. Tt c nhng g bao quanh con
ngi trong i sng t vic trang hong cn phng, qun o, vt dng trang
im,... u phi em n cho con ngi cm xc thm m. Ci thm m
khng ch tn ti bc tranh, pho tng vin bo tng m tri ra hng
ngn hng vn vt quanh con ngi. u c sinh hot ca con ngi th
cn c th hiu thm m: t ci tha, ci li, n cn nh, sn vn.v.v...
Tt nhin, khng c nhng gii php thm m c th cho mt ln v cho mi
mi. Song nhng nguyn tc chung l tnh hp l, hi ha, ng b, tnh thng
nht, a dng... lun lun c vn dng.

24

Lao ng l hot ng ring c ca con ngi trong x hi, v phng

din thm m cng c th chia lm hai loi: lao ng t do, tc l nhng hot
ng lao ng lm cho bn thn con ngi trc tip tham gia vo lao ng
cm thy hng khi, say m, c coi l lao ng p, cn nhng yu t lm
con ngi cm thy n dch, y i khng c coi l lao ng p hai loi
lao ng ny c quan h bin chng qua li vi nhau, ch c tri qua lao ng
tha ho con ngi mi tin ti lao ng t do. t n lao ng t do th
nhng lao ng tha ho trc y i vi cc c th s khng cn tha ho
nng n na, n c th chuyn ho thnh lao ng t do.
Cc cuc u tranh x hi, cch mngv phng din thm m i vi
tng c nhn, tng tp on x hi trong tng giai on lch s nht nh
c nh gi l p, cng c th c xp vo cc loi gi tr thm m.
2.4.3. Biu hin ca ci p trong ngh thut
Ngh thut l ni biu hin tp trung ca ci p. p l iu kin c
bit ca ngh thut. Trong ton b hot ng sng to ca con ngi, hot
ng no con ngi cng u sng to theo quy lut ca ci p. Nhng
khng u qui lut y li bc l r nt tp trung nh ngh thut. Miu t,
biu hin, sng tao ci p l mc tiu ch yu, l chc nng c trng ca
ngh thut.
Biu hin ca ci p trong ngh thut c mt s c trng: tnh hon
chnh, hon thin, gt da, trau chut, in hnh ca cc yu t. Xt v s
phong ph, ti mi, ngun gc v tnh c trc th ci p ca t nhin cao
hn ci p ca ngh thut. Nhng ngh thut c nguyn tc sng to l in
hnh ha. Cc hin tng p ca i sng khi c a vo tc phm th
tri qua s la chn, qua bn tay sng to, gt o..., do m p, n li
cng p hn. Vi ngha y m Heghen khng nh: ngh thut p hn

25

cuc sng. Ci p trong ngh thut mang sc thi biu cm. Mt cnh tng
p trong thin nhin khng cha ng trong mnh n tnh tnh cm, cm xc.
N ch c nhng thuc tnh vt l, hoc do lin tng ch quan ca con ngi
gn cho n. Cn v p trong ngh thut, n l s kt tinh, cha ng tnh
cm ca ngi sng to. Tnh cm l quy lut ca ngh thut. Ci p trong
ngh thut mang tnh t tung. Ngh thut phn nh hin thc, nhng ci p
ca hin thc khng cha ng khuynh hng t tng. Trong khi , ci p
trong ngh thut lun lun c khuynh hng t tng. Cng c th ni, ci
p trong ngh thut chnh l ci p ca t tung. Khi phn nh ci p ca
cuc sng vo tc phm th khng n gin l ngi ngh s sao chp li,
chp nh li. M trc ht, ngh s xut pht t mt lp trng t tng nht
nh la chn, miu t, nh gi. Tip n, ngi ngh s sng to ra ci
p sao cho ph hp vi quan nim th hiu, l tng thm m ca mnh.
Nhng t tng lp trng l xut pht im phn nh, nhng th hiu, l
tng nh l ch hng ti sng to, nu tin tin, th hin li ch ca
nhn dn lao ng s lm cho t tng ca ngh thut p.
Chng II. Biu hin ca ci p trong mt s tc phm in nh
1. i nt v in nh
1.1 Lch s ra i, cc thi k pht trin
Vo nm 1888, cun phim ghi li hnh nh chuyn ng u tin l on
phim Roundhay Garden Scene c quay vi tc 12 khung hnh/ giy ti
Leeds, vng quc Anh. y l th nghim ca nh pht minh ngi Php
Louis Le Prince. Sau 5 nm, nm 1893, ti hi ch th gii t chc ti
Chicago, Hoa K, Thomas Edison gii thiu vi cng chng hai pht minh
mang tnh t ph l Kinetograph mt dng my ghi li hnh chuyn ng
v Kinetoscope mt thit b bao gm cc cun phim celluloid (pht minh

26

ca William Kennedy Laurie Dickson, k s trng trong phng th nghim

ca Edison) c quay bng mt ng c, ngi xem khi gh mt vo mt
knh lp s nhn thy cc hnh nh chuyn ng nh s chiu sng ca mt
ngn n pha sau cc cun phim.
Tuy vy Edison c l ch coi pht minh quan trng ny l mt thit b
gii tr n gin, ng khng tip tc pht trin n v b l c hi lch s tr
thnh cha ca ngnh in nh. La Sortie de l'usine Lumire Lyon, mt
trong s nhng phim u tin Nm 1895 ti Lyon, Php, anh em Auguste v
Louis Lumire pht minh ra cinmatographe (my chiu phim), mt thit
b ba trong mt bao gm my quay, b phn in trng v my phng hnh.
Ngy 22 thng 3 nm 1895, ti Salon Indien (Phng khch n ) nm di
tng hm ca qun c ph Grand Caf Paris, hai ngi t chc bui trnh
chiu c bn v u tin. Khn gi tham d bui chiu c xem mt chui
chng 10 on phim ngn quay cnh sinh hot thng ngy. Trong s ny c
b phim m v sau tr nn ni ting La Sortie de l'usine Lumire Lyon
(Bui tan ca ca nh my Lumire Lyon), c quay vo ma h nm 1895,
ghi li cnh cc cng nhn ri khi nh my ca nh Lumire Lyon. Bui
chiu ny c coi l ngy khai sinh ca in nh c vi t cch mt mn
ngh thut ngh thut th by, c vi t cch mt ngnh cng nghip cng
nghip in nh.
Mt thi gian ngn sau , cc phng tin chiu hnh chuyn ng
khc cng lin tc c pht minh. M, Edison cho ra i loi my c tn
Vitascope, cn Berlin, c, anh em Max v Emil Skladanowsky gii thiu
loi my Bioscop. in nh nhanh chng tr thnh mt th gii tr mi l v
quy chiu phim tr thnh mt gian hng khng th thiu ti cc hi ch ln.
Ti ngi ta thng trnh chiu cc on phim ngn di mt pht, m t
nhng cnh sinh hot thng nht hoc cc hot ng th thao. Mc d cc b

27

phim cha h c bin tp, ch ti cc gc quay hay n gin l cha h

c o din, nhng b phim ny vn c a chung v to iu kin in
nh pht trin mnh m trong th k sau .
in nh cng nh nhiu loi hnh ngh thut khc pht trin lun gn
vi nhng bin ng ca x hi. C nhiu cch phn chia thi k nhng tc
gi cho rng c th chia s pht trin ca in nh theo 2 thi k chnh.
Thi k phim cm:
Ngay t thi k u, cc nh pht minh v cc nh in nh c gng
ng b ha hnh nh v m thanh nhng cho n cui thp nin 1920, khng
gii php k thut no thc s c hiu qu trong vic thu sau pht ng
thi c hnh nh v m thanh. V vy trong sut 30 nm, cc b phim ra i
khng h c ting ng v chng thng c gi l phim cm. minh ha
cho cc b phim ny, ngi ta phi s dng cc dn nhc hoc cc ngh s to
ting ng trc tip ti ni chiu. Mt cch khc l s dng cc intertitle
(bng dn chuyn hoc ghi thoi) chn vo gia cc cnh phim.
K xo cng xut hin t thi gian ny nh vo s dng k thut quy
v in trng bin i cc hnh nh quy c theo mun ch khng cn
n gin l quay li nhng cnh c tht ngoi i.
Thi k phim c ting:
Nm 1926 nh du thi k cch mng ca nn in nh chuyn t phim
cm sang phim c ting khi hng phim Warner Bros. ca M gii thiu h
thng Vitaphone cho php gn km m thanh vo mt s on phim ngn.
Cui nm 1927, hng ny cho ra i b phim The Jazz Singer (Ca s nhc
Jazz), b phim in nh u tin c nhng on thoi (gm c ht) c ng
b ha vi hnh nh.
Vi s pht trin khng ngng khoa hc k thut, in nh cng ln
mnh nhanh chng. Cho n ngay nay, sn xut phim mang tnh chuyn

28

mn ha cao, to ra s lng phim v cng s. Nh M in nh tr

thnh nn cng nghip vi hng trm phim c xut xng mi nm.
1.2 Mt s c trng ca in nh
in nh xut hin vo cui th k XIX trong khi hi ha, iu khc
ra i t khong 30000 nm trc y, nn trong s 7 loi hnh ngh thut c
bn, in nh l loi hnh mi m nht. Song c th coi y l nh cao ca
ngh thut nhn loi.
c tnh nh nht: in nh tng hp tinh hoa cc ngh thut khc. Khi
thng thc mt tc phm in nh, chng ta thng thc cng mt lc nhiu
loi ngh thut: vn hc, kch, m nhc, ca ma, hi ha, kin trc. C th ni
rng tt c cc ngnh ngh thut u gp phn to nn tc phm in nh. Cc
ngnh ngh thut y khi n vi in nh t b tnh c din ca chng
ha tan trong nhng hnh nh v m thanh, to ra mt cht tng hp hon ton
mi: cht in nh.
c tnh th hai: in nh gn lin vi tin b khoa hc k thut. in
nh lc mi ra i ch l nhng hnh nh chuyn ng ni tip nhau. Dn dn,
in nh chinh phc m thanh, lm ch mu sc, m rng mn nh gp i,
gp ba, tin ti mn nh vng cung, mn nh ton din. Mi ln xut hin
nhng thay i hoc b sung k thut mi nh th u c nh hng n
ngn ng in nh. Tng lai ca in nh cn ang m ra trc mt, ng
php in nh lun chuyn mnh t hon chnh.
c tnh th ba: in nh c tnh qun chng mnh m nht. Mi b
phim u c thc hin cho rt nhiu ngi xem. Quyn tiu thuyt no
c vi mi nghn c gi, v kch no c vi trm nghn khn gi, s
hng ng nh th l qu . Nhng i vi in nh, nh th cha phi l
thnh cng. i tng ca in nh l hng triu khn gi. Mun n vi
ng o khn gi, in nh phi vn dng mt loi ngn ng trc tip, gn

29

vi cuc sng nht. cc ngh thut gii tr khc, kch, tung, cho, ci
lng biu din c tnh cch hon ton c l, vi khng gian cht hp gia
nhng tm mn v nhng cnh triu nh, hoc cnh rng, hoc mt cnh no
khc. Nhng o c din xut ton l th gi. Din vin ch dng roi kt hp
vi ng tc nhy ma, gi nh ci nga chy c vi ba vng l khn gi
hiu nhn vt vt qua hng trm dm ng trn lng nga. ngh thut
in nh, nhng hnh nh phi hin ln nh tht, vi sinh kh nng hi ca
cuc sng, ca thin nhin.V tnh cht gn gi vi hin thc, khng mt
ngh thut no c th so snh vi in nh.Tnh cht ny i hi trong phim,
t din xut n bi cnh, o c, phc trang, ha trang, t li thoi n ting
ng, mi th u phi to cho khn gi cm gic nh tht. Ngi xem s rt
kh chu khi thy nhn vt c nhng hnh ng ngng ngng hoc phng
i, khi nhn ra nhng bi cnh gi, nhng o c gi trn mn nh. Nhiu
ngi cho rng in nh cng l mt loi gi to nh cc ngnh ngh thut
khc, bi v tt c nhng g xy ra trong phim u do tr tng tng, do s
sp xp ca bin kch v o din. ng th, nhng nu ngh rng sp xp l
gi to, th s gi to ny vn phi tun theo quy lut ca i sng tht.
C th phn loi cc tc phm in nh thnh:
Phim Hnh s (Crime film): bi cnh phim l cc hot ng ti c,
thng c s i u gia cnh st v ti phm. Mt phim c xp vo th
loi hnh s thng s c thm th loi ph l hnh ng v kch bn phim rt
hay c cnh truy ui v i u gia cnh st v ti phm.
Phim Lch s (History film): bi cnh phim l cc thi im trong qu
kh, thng gn vi cc s kin lch s quan trng.
Phim Chin tranh (War film): bi cnh l cc trn chin v thi gian
chin tranh, y cng c th coi l tiu th loi ca phim lch s nu cc s
kin chin tranh l c tht trong qu kh.

30

Phim Khoa hc vin tng (Sci-Fi film): bi cnh phim c xut hin
nhng cng ngh, k thut hin i cha hoc khng c tht trong thc t
(nh du hnh thi gian,...), thi gian ca phim thng c t tng lai.
Phim Th thao (Sport film): bi cnh l cc s kin th thao hoc cc
sn thi u.
Phim Hnh ng (Action film): thng bao gm s i u gia "ci
thin" v "ci c" vi nhiu cuc chin c lit bng tay khng hoc v kh, tit
tu nhanh v k xo in nh cao.
Phim Phiu lu (Adventure film): bao gm cc chuyn du hnh mo
him cha ng nhiu him nguy hoc may mn, i khi c yu t thn thoi.
Phim Thn b (Mystery film): thng l qu trnh iu tra v mt b n
cha c khm ph.
Phim Hi (Comedy film): cha ng nhiu chi tit hi hc gy ci
cho ngi xem.
Phim Kinh d c yu t siu nhin (Horror film): l mt th loi phim vi
ni dung chnh a n cho khn gi nhng cm xc tiu cc, gi cho ngi
xem ni s hi thng qua ct truyn, ni dung phim, nhng hnh nh rng
rn, b him, nh sng m o, nhng m thanh rng rn, hay c nhng cnh
git mnh thng qua cc s kin hoc nhn vt c ngun gc siu nhin.
Phim Kinh d (Thriller film): l mt th loi rng ln ca vn chng,
phim nh, truyn hnh c s dng yu t hi hp, cng thng nh l yu t
chnh ca phim. Phim kinh d rt kch thch tm trng ca ngi xem, em li
cho h mt mc cao ca s mong i, k vng, khng chc chn, bt ng,
lo lng... Phim th loi ny thng c xu hng gay cn gp rt, gai gc v
nhp nhanh.
Phim Tng tng (Fantasy film): bi cnh khng c thc, thng lin
quan ti hin tng siu nhin, ma thut tng, thng da trn cc truyn

31

thuyt hoc thn thoi. Phim tng tng c nh gi l khc xa vi th

loi phim Kinh d hoc Phim Khoa hc vin tng.
Phim Chnh kch (Drama film): thng tp trung ni v cuc i hoc
mt giai on trong cuc i ca nhn vt chnh.
Phim Lng mn (Romance film): tp trung khai thc tnh yu lng mn
gia cc nhn vt chnh.
Phim Hot hnh (Animation): thay v quay cc hnh nh c sn, cc cnh
trong phim hot hnh c thc hin bng hnh v, t nn..., trc y l do
ha s v tay hoc nho nn cn hin nay trong nhiu phim cng on ny ch
yu c dng bng my vi tnh.
Phim Ti liu (Documentary) : phim c quay trc tip da vo cc
hnh nh ngoi thc t, khng c hoc rt t cc ch o din xut ca o
din. Nu cc s kin c m t trong phim mi xy ra c tnh cht thi s
cao th phim s c xp vo th loi phim thi s.
Phim Ca nhc (Music): cc nhn vt t thoi hn bnh thng, thay vo
l nhiu bi ht do chnh cc din vin th hin.
Thng thng mt b phim li thuc t 3 th loi tr ln v ci p v
th tng th loi li c im khc bit.
2. Phm tr ci p biu hin trong tc phm in nh
2.1. Ct truyn
Ct truyn ca phim (v vic xy dng n) l mt khu rt quan trng
trong sng tc in nh. Ct truyn ca phim l h thng cc s kin, tnh
cch, tnh hung, chi tit... c t chc theo mt trt t ngh thut nht nh
nhm phc v cho vic biu t mt dng ngh thut no . Ni mt cch
khc, ct truyn chnh l b khung m nhn vo chng ta c th hnh dung
hnh hi din mo c bn ca din bin trn phim. Hoc ct truyn l: ai (ci
g) lm hoc gp phi (v gii quyt ra sao), nhng ngi (vic) no, dn n

32

kt cc ra sao... t ni ln iu g. Mt ct truyn c in truyn thng

thng c 5 thnh phn: trnh by, tht nt, pht trin, cao tro, m nt. V tr
5 thnh phn c th thay i mi phim nhng u c vai tr h tng
cht ch vi nhau v ni dung, ngh thut.
Ci p th hin trong ct truyn nm vic thng qua din bin phim
truyn t ngha, thng ip mang gi tr chn thin m hoc gi s t
m, th v cho khn gi. a phn cc b phim c cht lng ngh thut cao
ti nhiu nc u cha ng ct truyn thuc dng ny.
in nh Italia:
Vi in nh l b phim Rp chiu bng thin ng (Nuovo Cinema
Paradiso). Phim ot gii Oscar nm 1988 hng mc Phim ni ting nc
ngoi hay nht (Oscar l gii thng in nh thng nin c trao bi Vin
Hn lm Khoa hc v in nh Hoa K, gii thng ny c 86 nm lch s
v c xem l uy tn nht trn th gii), ng thi chin thng 19 gii cng
22 c cc gii thng in nh quc t khc. Phim m u vo thp nin
1980 vi cnh v o din lng danh Salvatore Di Vita (Jacques Perrin th
vai) tr v nh v c bn gi cho bit m ng va gi in bo tin mt
ngi n ng c tn Alfredo va qua i. Trong v mt bi hi xc ng,
Salvatore lng i khi c hi rng Alfredo l ai. Trong tm tr ng lc y
cn ang hng v mnh t qu hng Sicily, ni m ng khng t chn
ti trong sut 30 nm qua, khi m ng cn l mt cu nhc c gi tru mn
l Toto.
Ngy y, Th chin II va kt thc c vi nm, lng qu Giancaldo
vng Sicily vn cn ngho i, lc hu. Trong s nhng gia nh vt ln kim
sng v tr ct gia nh ang phi i lnh y, c c Toto (Salvatore Cascio)
cng m v em gi. Mi 6 tui v c vc dng ci cc hn nhiu so vi bn
b cng trang la nhng cu b li t ra v cng thng minh, lanh li. c

33

cho lm tr t ti nh th ca cha x Adelfio (Leopoldo Trieste) nhm un

nn bn thn v mang v thm thu nhp cho gia nh nhng Toto khng h t
ra hng th. Cu ch l chnh mnh khi lo o theo chn cha x Adelfio ti
rp Paradiso ca ng gi Alfredo (Philippe Noiret) thc hin cng on
kim duyt.
mnh t hnh chic ng tng sn sinh ra nhng kit tc in nh nh
I Ladri di bicicletta, 8 , La Dolce Vita hay sau ny l La Vita Bella y,
tng c thi in nh b km kp n mc kht khe. Cha x Adelfio yu cu
Alfredo ct b ht nhng cnh tnh cm u ym t nhng phim ca
Hollywood hay nhng nc khc bi tnh dung tc ca chng c th nh
hng xu ti nhng con chin trong th trn. ng gi c n ci hin hu
Alfredo phi chp nhn ct ri nhng cun phim tch cc cnh mi mn
ra. Chnh t y, mi lng duyn ca Toto vi rp Paradiso bt u v m ra
mt tnh bn chnh lch tui tc vi ngi chiu phim tt bng.
Kt thn vi ngi chiu phim gi Alfredo, cu b ni n c theo ng
hc ngh v c gi ly nhng on phim b ct. ng kin quyt t chi yu
cu th hai v ban u khng ng cho Toto c theo bc mnh bi vi
ng, ngh chiu phim l am m ch s khng th em li tng lai cho cu
b sng d ny. Song cui cng Toto c ng cho php ph gip trong cng
on chiu v chun b phim, b li cu phi dy cho Alfredo cch c, vit
ch, khi ng sng qu na i ngi m vn m ch.
10 nm sau, Toto ln v tr thnh chng Salvatore (Marco Leonardi)
in trai, cn tnh bn gia anh v Alfredo ngy cng bn cht. Thay th
Alfredo lm ngi chiu bng ti Paradiso sau mt bin c, anh thng xuyn
nghe nhng li khuyn ca ng trong cuc sng. Sau mi tnh dang d,
Salvatore ri b qu hng v khng bao gi ngoi li theo li Alfredo cho ti ngy ng mt.

34

Cinema Paradiso l tm v tr v tui th i vi nhiu ngi, bi c

nhiu hnh nh trong phim sc khi dy cm xc, k nim trong lng
ngi xem. Trc khi cc rp chiu xa b thay th bi truyn hnh v sau ny
l mng Internet, smartphone... tng c thi vic t tp xem mt b phim
mi l nim vui, hnh phc i vi c lng xm. Cu chuyn trong Cinema
Paradiso cng tng t, khi ngi dn Giancaldo, t gi tr ln b, dn tri
thc hay tht hc cng u ti rp Paradiso c sng trong mn ngh
thut th by. B phim ca ngi tnh yu ca con ngi vi in nh, gi li
cho mi ngi k nim p v tui th.
in nh Php:
Vi in nh Php nm 2012 cng hin cho nhn loi b phim c ct
truyn bnh d nhng y ngha l Amour. Phim ot 1 gii Oscar, 1 gii
Qu cu vng, cng 53 gii thng, 39 c cc lin hoan, gii thng in
nh quc t khc. Ct truyn ca phim ni v Georges (Jean-Louis Trintigant)
v Anne (Emmanuelle Rive) l i v chng gi 80 tui. H l nhng gio
vin thanh nhc v, khng d d tin nong nhng cng chng n mc tng
thiu. Vic sinh hot thng ngy ca h vi nhng tnh hung hon ton xy
ra ngoi i c a ln mn nh rng mt cch chn thc nht, t vic i
v sinh, nh rng, co ru, ra bt, n ung, tm tpGeorges v Anne c
lp i lp li nhng vic quen thuc nh vy cho n mt ngy, s riu r ca
tui gi khin ngi v tr thnh mt gnh nng. Anne phi ngi xe ln, ch
s dng c mt tay, khng th dng dao ct thc n, ri dn dn mt i
nhn thc, tr nh, nm lit trn ging vi nh mt nCuc sng l
mt vng lun hi v khi v gi, con ngi li tr thnh nhng a tr - d t
i, hay gin di, thm ch l cn nhng nho. Anne lun bt mn khi b ngh
ti vic mnh tr thnh gnh nng cho Georges hay nhn thy nh nhn, s
thng hi ca ngi hc tr c, ngi con gi. Georges, d tui gi cng

35

khin ng tr nn chm chp hn, cc nhc hn, nhng vn ngy ngy chm
sc, n cn bn ngi v thn yu. ng du v tng bc tht chm ngi ln
chic gh, m cht v cc nhc, run ry a v i t phng ny sang phng
kia. Nhng mi th vn trong tm kim sot ca Georges. i khi ng t ra
lng tng, bn khon v ngha v ny nhng trn ht, tt c vn i theo bn
nng ca t nhin nh n vn th. Georges khng mun a v vo bnh
vin hay mt tri dng lo no , ng khng ngng tm nhng phng cch
mi gip ng chia s bt cn au m v ang chu ng. Trong mt khonh
khc bp nght tri tim ngi xem, b dn ng lm sao chp b cho chnh xc
khi di chuyn b khi chic xe ln. V ng, d tay run ry v i chn khng
cn vng vng, vn lun c gng gi b tht chc trong tay. C hai din vin
go ci ca nn in nh Php hon ton chinh phc c cm xc ca ngi
xem. Thng ip ca Amour rt gin d: cng vi tui tc, c th con ngi
c th tr nn ru r, ho tn, nhng tnh yu th sng mi.
in nh n :
Chu cng cng hin cho nn in nh nhn loi nhiu tc phm xut
sc da ct truyn a dng, phong ph. Vi in nh n l cc b phim: 3
Idiots, Like Stars on Earth, Barfi!.... Nh nhng v sao trn Tri t (Like
Stars on Earth) ni v Ishaan (Darsheel Safary th vai) l mt cu b 8 tui
phi mc chng bnh kh c, v cn bnh ny cu rt kh khn khi nh vn
cc k t v khng th phn bit cc ch ci gn ging nhau. Cu khng th
c v vit thnh tho nh cc bn cng lp v b im km tt c cc mn
hc. Ishaan b lu ban lp ba, trng em b thy c v cc bn gi l k tr
n, ngu ngc, b bt nt Tri ngc vi Ishaan, anh trai Yohan (Sachet
Engineer) ca em li l mt hc sinh xut sc v l nim t ho ca gia nh.
B ca em, mt cng chc gia trng rt tht vng v cu con trai th hai ca
mnh, thng e nt v da dm em. Ishaan lun cm thy c n v xa cch

36

ngay chnh trong cn nh ca mnh, em khng ni chuyn vi mi ngi.

Nim vui duy nht v l si dy kt ni gia ni tm xo trn, ang b b tn
thng ca Ishaan vi th gii mun mu bn ngoi l v, em v nhng gic
m, nhng cm xc ca mnh ln tng, ln giy vi th mu sc k l.
Em v gia nh bn thnh vin ca mnh vo mi trang trong mt cun s lt,
cc hnh nh ging nhau lp i lp li ch c Ishaan dn dn b tch xa ra khi
b m v anh trai ca em, ti trang cui cng th ch cn hnh ba ngi ng
trc ngi nh v Ishaan th bin mt hon ton. Trc nguy c Ishaan b lu
ban lp ba ln th hai, b ca em quyt nh chuyn Ishaan ti hc trng
ni tr c bit. Ishaan rt hong s trc quyt nh ny ca b, em khng
mun phi sng xa nh, xa m v cu xin c li nh. M ca Ishaan,
ngi hy sinh cng vic v s nghip ring ca mnh nh chm sc
cc con khng th lay chuyn c quyt nh ca b Ishaan, nh c quan
h tt vi hi ng qun tr nh trng ng Awasthi chuyn Ishaan ti y
vo gia hc k hai bt u cuc sng t lp ngi trng mi.
Cuc sng ca Ishaan ti trng ni tr, ni c k lut nghim khc
cng nhng thy c vi phng php gio dc cng nhc, nng tnh truyn
thng thc s l cn c mng di ngy vi cu. Em tip tc phi nhn nhng
im km, b k lut v khng tip thu c bi, b thy c v bn b ch
giu. Ishaan chn nn thc s, em b trm cm, c n, b tn thng v em
cng thi khng cn v na. Cu chuyn bun v cuc i cu b km may
mn Ishaan tng chng nh c hi kt th bc ngot xut hin, m ra
nhng trang mi vi mu sc ti tn, lc quan hn. l ngi thy gio
Nikumbh (Aamir Khan). L thy gio dy m thut ca trng Tulips mt
trng chuyn dy cc em b khuyt tt va c mi v thnh ging ti
trng ni tr ny. Cng ging nh Anhxtanh, Thomas Edison, Picasso,
Leonardo da Vincihay Ishaan, thy Nikumbh cng l mt ngi b bnh

37

kh c v b nh gi l tr n khi cn b. Thy Nikumbh nhanh chng

nhn ra Ishaan ging nh mt bn sao ca mnh hi b, em cng b bnh,
cng c n, v cng khng c s quan tm t pha gia nh. Thy
Nikumbh quyt nh tm ti nh Ishaan gii thch vi h v cn bnh
kh c m em ang gp phi v mong mun b em hy thay i cch nhn
h khc v em v quan tm ti em nhiu hn, nhng Nikumbh tht bi khi
i mt vi ngi bo th nh b ca Ishaan. Tr v, thy quyt nh s km
cp ring cho em bng nhng gio n c bit vi phng php v khng
gian ging dy cng ht sc c bit: nhng bi ging va hc va chi, tng
cng tnh tng tc thy tr thc s mang li hiu qu. Phng php
ca thy Nikumbh c bit nhn mnh ti yu t trc quan v tng cng tnh
cm nhn trong vic tip nhn tri thc. dy Ishaan bng ch ci thy cho
em v trn ct, nn tng, lin tng vi con vt, hoa qu tng ng vi mi
ch ci, thy Nikumbh Ishaan v trong khi nhm mt kch thch s lin
tng trong Ishaan ci m thy coi l vin ngc qu trong mi chng ta,
hay cng trong lc Ishaan nhm mt thy Nikumbh v ln cnh tay em em
cm nhn l nhng ch ci g. Nh phng php gio dc c bit ca
thy Nikumbh, Ishaan tin b tch cc trong hc tp.
Nhm c ng phong tro v trong trng, thy Nikumbh xin php thy
hiu trng m cuc thi m thut ton trng mang tn Sunday Painting, kt
thc cuc thi c hai tm nh c gim kho nh gi cao nht, mt tm l
chn dung ca Ishaan vi i mt rng ngi v n ci trong tro do thy
Nikumbh phc ha, khi nhn thy bc chn dung ny Ishaan bt khc.
Trong bc tranh l mt Ishaan tinh nghch, thng minh vi n ci ti tn v
i mt sng ngi, l hnh nh m thy Nikumbh lun ngh v cu hc
tr ca mnh, mt suy ngh khc hn vi ci nhn tiu cc, bo th v h khc
ca cc thy c v bn b khc. Khn gi s cm nhn c Ishaan khc v

38

em thy c tnh thng v s tin tng m thy Nikumbh dnh cho em qua
chn dung, n hu hnh v nhiu mu sc hn s quan tm thm lng ca m
em, nhng n u ging nhau l khin em khc v xc ng thc s v vui
sng. Tm nh ot gii cn li l ca Ishaan, em v khu h nc sau trng
ni tr vi mt cu b ngi lng l quan st by c di h. Hai bc tranh sau
c in vo hai mt ca cun k yu nh trng v c tng li cho
b m ca Ishaan khi h ti n em v ngh h khi kt thc nm hc. B phim
cng chiu nm 2007, dnh c 13 chin thng, 15 c ti cc gii thng,
lin hoan phim quc t l thng ip v tnh yu thng v sc mnh m n
mang ti gip hn gn nhng tm hn b tn thng.
n nm 2009, tc phm khc cng vi ct truyn nhn vn ca n
l 3 chng ngc (3 Idiots). Phim chin thng 20 gii v nhn c 13
c in nh quc t. Ct truyn ca phim ni v ba ngi thn cng hc ti
Hc vin C kh Hong gia. H c nhng hon cnh, tnh cch v s thch
khc nhau. Rancho (Aamir Khan) l mt anh chng phng khong, thng
minh, v i lc cn rt liu lnh. Farhan (Madhavan) c c m tr thnh
mt nhip nh gia chuyn chp nh ng vt hoang d, nhng v c mun
ca gia nh nn thi vo Hc vin C kh. Raju (Sharman Joshi) c nim
am m tr thnh k s, nhng ngoi s thch c nhn anh cn phi hc vi p
lc vc dy kinh t gia nh vi b m l gio vin v hu, b lit ging v
ch gi chng do khng c tin mua ca hi mn. Tr thnh bn ca nhau,
ba ngi cng nhau vt qua nhiu nhng kh khn v p lc trong trng
i hc. Vi c tnh ca mnh, Rancho gy nh hng ln n hai ngi
bn, gip h vt b ni s hi, sng tht vi chnh mnh v vt qua mi kh
khn theo ui am m. Li sng ca ba anh chng ng chm n
phng php gio dc ca ngi hiu trng Viru Sahastrabuddhe (Boman
Irani) khin ng c c cm v khng t ln gy kh khn trong vic hc tp

39

ca ba ngi. Tr tru Rancho phi lng con gi ca hiu trng l sinh

vin y khoa Pia Sahastrabuddhe (Kareena Kapoor). Cho c thy mt tnh yu
ch thc v bn cht con ngi mnh, Rancho cng khin cho Pia yu mnh.
Ngoi hiu trng cn c mt ngi cng th ght Rancho khng km l
Chatur Ramalingam (Omi Vaidya) v Rancho vi ln tru tc Chatur v
thi hc go v lun lm cho Chatur ch l ngi xp th hai trong lp v
thnh tch hc tp. Sau mt ln b Rancho bin thnh k ngc trc ton
trng v b trng B gio dc, Chatur c mt li th mi nm sau s
gp li Rancho xem ai thnh cng hn.
Sau l tt nghip, Rancho bin mt v v cng t bt v m tn.
t ngt mt ngy, Chatur gi in triu tp Farhan v Raju v trng c
vo ng ngy m mi nm trc Chatur c li th. Rancho khng n
nhng Chatur trc y kim c thng tin v a ch ca Rancho.
Chatur mun khoe m s thnh t ca mnh trc Rancho cn Farhan v
Raju mun gp li bn c nn ba ngi cng nhau i tm Rancho. Trong
chuyn i, h dn h l b n ng sau thn phn ngi bn ca mnh.
Cng trong chuyn i, Farhan v Raju tri Chatur li, cp xe v khin Pia
t b l ci ca mnh tham gia vo cuc hnh trnh tm kim Rancho. Kt
phim, ba ngi bn thn gp li nhau. Rancho n c vi Pia v c mt
cuc sng thnh cng v hnh phc hn Chatur. Phim em n nhng bi hc
su sc v trit l sng, v ngha ca gio dc, v tnh bn, tnh yu, tc
ng mnh m n ngi xem.
C mt iu d nhn thy trong cc b phim n l s kht khao i
mi v thay i s phn con ngi. C nhng nhn vt nh Ishaan, Farhan l
nn nhn ca nhng rng buc mang nng tnh h thng v my mc. Nhng
con ngi c k vng sng mt cuc i nh nhng robot c lp
trnh sn, h phi che du cm xc tht v lao mnh vo cuc sng vi nhng

40

thi gian biu kn mt ri nhiu ngi b nm tr li vi s chn chng,

tn thng v vn v, h dng li v chu au kh mt mnh. Nhng s lun
c nhng v sao mi xut sc, v i khi l hi lp d nh thy Nikumbh,
Rancho xut hin gip cho mi th tr nn sng sa hn, gip h c nhng
ng i sng to v t pht hn.
in nh Nht Bn:
Cng trong nn in nh chu , in nh Nht Bn, tiu biu l cc
phim hot hnh ca hng Ghibli l mt hng chuyn sn xut phim hot
hnh, y c th coi l Pixar ca chu . Ct truyn phim ca hng ny
thng c yu t k o, vin tng, nhng lun hm cha nhng ngha,
thng ip rt su sc. u tin phi k n tc phm Hng xm ca ti l
Totoro (My Neighbor Totoro) cng chiu nm 1988, phim nhn c 5 chin
thng, 1 c ti cc gii thng, lin hoan phim quc t. Ct truyn phim l
v gia nh Kusakabe chuyn v vng thn qu sinh sng. Cn nh mi m h
sp dn lng n i l b ma m. Nhng iu y chng lm lay chuyn ni
t m, hiu ng ca hai ch em nh Kusakabe: Satsuki v Mei. Ti ngi nh
mi, Satsuki v Mei kt thn vi b hng xm tt bng tn Nanny v cu b
Kanta, cng tui vi Satsuki. Trong mt ln chy chi vo khu rng gn nh,
c em gi Mei mi 4 tui tnh c gp g con th khng l, v cha t ca
khu rng. Mei khng nhng khng s hi m cn tro ln ci bng b ca n
m nghch ngm. C b t tn cho con vt k l ny l Totoro, theo tn con
th trong cun sch tranh ca c. Sau do mt nn Mei dn ng thip i, ti
khi tnh li, Totoro bin mt. Khi Mei k v con vt k l y, c ch Satsuki
cng mun c gp Totoro mt ln.
Satsuki v Mei ra bn xe but n b v, h ng ch rt lu di tri
ma. Mei bun ng nhng li nht quyt khng chu v nh nn Satsuki phi
cng em trn vai. Bng Satsuki thy mt con th lng l, to ln cng ang

41

ng ch xe but. C b on ra n chnh l Totoro. Thy Totoro ng t

sng di ma, Satsuki cho n mn ci d m hai ch em mang theo cho
b. ng lc y, xe but hnh mo ca Totoro n. Trc khi ln xe, Totoro
tng hai ch em mt chic ti c gi cn thn cm n Satsuki cho n
cy d. Sng hm sau h m gi qu ra, thy bn trong cha ton ht cy.
Satsuki v Mei quyt nh gieo trng chng trn mt mnh vn. Mei ngy
no cng ra xem, mong i ht ging ny mm. Vo mt m trng trn, hai
ch em m thy nhng ht ging ln ln thnh ci cy tht cao v h cn c
cng vi Totoro bay vt ln tri. Khi hai ch em thc dy, qu nhin cc ht
ging ny mm (nhng cha bin thnh ci cy to nh trong gic m).
M Satsuki v Mei khng th v nh nh hn v bnh vin bo rng
bnh ca m tr nng. Mei khc la khi nghe tin khin c ch Satsuki pht bc.
Th l hai a tr gin di nhau c ngy. Cui cng, Mei quyt nh s mt
mnh n bnh vin thm m, hu qu l b lc ng. Satsuki sau mt hi
chy i khp ni tm em, c vi vng n ch Totoro, xin n gip . Totoro
mm ci v cho Satsuki mn chic xe but mo ca n. Nh chic xe thn
k, Satsuki tm thy Mei v h cng n bnh vin kn o theo di m.
Trn cnh cy, hai ch em rt i vui mng v m vn khe, t lu na c th
v nh. Mei nh nhng t tri bp ng m b hng xm tng ln bc ca s
phng m, trn v tri bp khc ch "Tng m".Kt thc phim l cnh hai ch
em ngi trn xe but mo quay li lng. , b Nanny v cu b Kanta ang
ch h. Mi ngi vui v dt tay nhau tr v. ngha to ln nht "My
neighbor Totoro" chnh l ca ngi tnh ngi mt cch tht gin d. Cnh ba
cha con Kusakabe i xe p ti bnh vin thm m, ting ni ci hn nhin
ca hai ch em Satsuki, Mei di nh trng trn khi h chi a cng Totoro,
ni vui mng ca b Nanny ln cu b Kanta khi Satsuki tm thy Mei an
ton... Tt c u tot ln s d thng, mu nhim lun lun din ra hng

42

ngy trong cuc i. Php l trong phim khng qu xa vi v ph by nh

nhng phim hot hnh khc ca Disney. Mi chi tit u nh nhng, n gin
nhng su sc ng nh phong cch kn o, thm trm ca ngi ng
phng ni chung v dn tc Nht ni ring.
Mt b phim hot hnh khc cng ca hng phim hot hnh ny l
Cng cha Mononoke (Princess Mononoke) cng chiu nm 1997. Phim nhn
c 11 gii thng, 5 c. Ct truyn ca phim bt u vi cuc chin bo
v lng ca Ashitaka vi v t thn Nago. Trong cuc chin, cnh tay phi ca
Ashitaka dnh phi nhng con giun qu t ngi t thn v b nguyn ra bi
lng hn th v ni au ca Thn Ln. Ashitaka c cnh bo rng du hiu
s lan rng khp c th, ngm vo xng ty v git cht anh. Mt qu bng
st c tm thy trong xc cht ca Nago, ci lin quan n li nguyn.
Ashitaka quyt nh ln ng tm n ngun gc ca t thn, vng t pha
ty, tm phng thuc cho li nguyn. Anh ct tc, du hiu ca cuc hnh
trnh ri lng vnh vin, v ra i cng chin m Yakul, mt con nai .Mt
thi gian sau , Ashitaka bng qua mt ngi lng anh gp Jigo, mt nh s
lang thang gip anh mua go. Ti , nh s ni vi Ashitaka anh c th
tm thy s gip ca Thn Rng ngn ni pha ty ni c ng ca nhng
v thn ng vt khng l. Nh s cng ni thm khu rng khng phi l
ni con ngi c th t chn ti.
Mt ta thp gn ngn ni pha ty, c tn Pho i St, lin tc xa
sch nhng khu rng lin k ly than ci lm nguyn liu nu chy qung
st, dn n nhng cuc chin vi cc con th rng khng l c gng bo v
khu rng ang ngy cng thu nh ca mnh. Trong mt cuc chin nh vy,
ba con si khng l, cm u l thn si Moro, tn cng nhng dn lng ang
vn chuyn go. Chng c s h tr ca San, mt c gi ngi c si
nui dng. Nhng ngi Pho i St gi c l c gi Si hay Cng

43

cha Mononoke (c ngha l qui vt phin h hay yu tinh). Trong cuc

tn cng, Moro v vi dn lng b thng. Nhng ngy sau , Ashitaka tm
thy 2 ngi b thng di sng. Trong khi gii cu h, anh nhn thy San
cha vt thng cho Moro, v c y bin mt nhanh chng. Anh em tr
nhng ngi dn lng b thng v Pho i St bng cch bng qua khu
rng y nhng v thn ng vt, bao gm c nhng linh hn cy nh b gi
l kodama. Cng trong khu rng c Thn Rng (Shishigami trong bn gc
ting Nht), c m t nh v thn ca s sng v ci cht, ngi c hnh
dng ca mt con nai vo ban ngy v mt ci bng ln gi l thn i m
(Deidarabocchi trong bn gc ting Nht) vo ban m.
Ashitaka nhn c li cho n m p khi n Pho i St. Anh bit
c t ngi ch Pho i, Phu nhn Eboshi, con ln rng khng l gy nn
li nguyn cho anh tng l v thn bo v rng Nago v rng chnh Eboshi
bn con ln rng , khin n pht in. Khi nghe c iu ny, Ashitaka
y gin d v phi kim ch ngn khng cho cnh tay phi b nguyn ca anh
st hi Eboshi. Khi San xm nhp vo Pho i St, tn cng Eboshi, Ashitaka
can thip ngng chin 2 bn v em San tr li rng, nhng anh b
thng nng khi b bn xuyn ngc. Vi sc mnh b nguyn, anh xoay s
m cnh ca 10 ngi n ng mi m c v ri Pho i, nhng sau
gc ng v cht. San a Ashitaka n ch Thn Rng, thn lm hi sinh anh
v cha lnh vt thng ngc, nhng khng xa b li nguyn.
n ln rng, di s ch huy ca thn ln Okkoto, ang ln k hoch
cho mt cuc tn cng khc vo Pho i St. Eboshi chun b sn sng cho
cuc chin v ln k hoch tiu dit Thn Rng, ci u ca ngi c cho l
bt t. Jigo, ngi by gi mi l din l mt tay th sn nh thu, d tnh
dng u Thn Rng ln Nht hong; i li Nht hong ha hn s cho Pho
i St mt s bo v hp php ngn lng tham ca nhng v lnh cha

44

vi s giu c ca Pho i. Tuy nhin, Eboshi nghi ng rng nhng i din

ca Nht hong n Pho i cng m mu ginh quyn kim sot Pho i
St vo nhng thi im thch hp nht. Trong khi , Ashitaka hi phc v
dn dn em lng yu San. Tuy nhin, Moro, si m ang b nhim c bi
vin n Eboshi bn vo, ngn cn anh em San v vi th gii loi ngi.
Trong trn chin tip theo, cc i din ca Pho i St v hong gia
t by by ln rng, hy dit on qun th vt, trong khi nhng th sn ca
Jigo lm thi ra thn ln Okkoto vi mt vin n nhim c, ging nh
Nago. Okkoto bin thnh t thn. Vi cht sc lc cui cng, Moro tn cng
Okkoto cu San, ang b mc kt trong mm ca Okkoto khi ngn ng
khng bin thnh t thn. Thn Rng xut hin v ly i sinh mng ca c
Moro v Okkoto, v San th c cu. Trong khi Ashitaka ui sch ng
giun qu t ngi San, Eboshi bn ri u ca Thn Rng khi ngi ang
chuyn hnh dng thnh thn i m, lm ng ta tr thnh Thn cht v bin
thnh mt cht lng en cht ngi c th ly i s sng ca mi th n chm
vo. Cht lng ri xung c th Moro, lm t la ci u. Sau khi Eboshi
nm ci u Thn Rng cho Jigo th ci u ca Moro sng li lu cn
t tay phi ca Eboshi. C th ca Thn Rng bao ph ly khu rng. Nhng
th sn b chy tn lon v c dn Pho i St buc phi trn chy xung h
khi thn ph hy Pho i trong lc tm kim ci u.
Shitaka v San ui theo v ly ci u t Jigo ri tr n li Thn Rng.
Ci bng sp xung h, vng t b tn ph bng xanh tr li v li
nguyn ca Ashitaka c ly i. Mc d San v Ashitaka gn gi vi
nhau hn nhng h li chn 2 con ng ring: tr v rng v sng Pho
i St. Tuy vy, Ashitaka ha s n thm San mi lc c th. S vic ny
khin Eboshi thay i, v b quyt nh xy dng li Pho i St khng phi
l mt trung tm cng nghip, m l mt ni tt p nht. Phim kt thc vi

45

s xut hin ca mt linh hn cy Kodama trong khu rng tr li, du hiu s

sng cui cng bt u tr li. Qua nhiu tnh tit k o hp dn, phim
li thng ip bo v mi trng su sc.
n nm 2001, hng Ghibli li cho ra mt mt tc phm tuyt vi khc
l Vng t linh hn (Spirited Away), phim nhn c 1 gii Oscar hng
mc Phim hot hnh hay nht v 35 chin thng, 19 c cc gii thng
in nh khc. Ct truyn phim k v cuc phiu lu k l ca c b 10 tui
tn Chihiro Ogino. Gia nh Chihiro chuyn nh ln vng thn qu. iu ny
khin cho c b rt kh chu v bun phin, bi c phi xa bn b ti trng
c. Trn ng n nh mi, b ca Chihiro nhm mt con ng l l li i
tt nn li xe vo . Con ng gp ghnh a gia nh Chihiro tin su vo
rng. Cui cng, chic xe ca h dng li trc mt cnh cng mu c k,
bng tn r st n ni khng c c na. B m Chihiro quyt nh i vo
trong xem th d c b nn n h ng vo. S li mt mnh nn Chihiro
nh cng vo vi b m. Bn trong cnh cng l ng hm di, ti en nh
mc. i ht ng hm, c ba ngi nhn thy mt tho nguyn bao la. Trn
tho nguyn ch c vi bc tng xm xt v cc ngi nh c nt. B ca
Chihiro cht ngi thy mi thc n, ng lp tc b cun ht v ln theo mi
, dn v con n mt thnh ph b hoang. Ni y y nhng nh hng by
bin sn ho hi v. B m Chihiro ni cn thm v bt u ngi n ngu
nghin (h d nh n xong s li tin), mc cho con gi c gng khuyn
can. Chn ngn, Chihiro lin ri khi ch b m mnh i khm ph thnh
ph b n. Lc c b ng trn cy cu ngm on tu ha chy bn di, c
tnh c gp mt cu thiu nin. Cu b nhn Chihiro, mt thong ngc nhin
lt qua trn khun mt cu. Cu ni vi c hy mau chy ra khi y trc
khi tri ti. Nhng mun ri, tri sp ti mt cch nhanh chng, thnh ph
ln n, khp ni xut hin nhng linh hn qui d. Chihiro s hi v cng, c

46

b vi vng chy v ch b m, nhng ngi nh hng lc ny khng cn l

b m ca c, m l hai con heo mp mp, d bn. Trong cn hong lon, c
b cung cung chy theo con ng c, mong tr v c ch con ng
hm thng ra bn ngoi. Tuy nhin, cnh ng xanh ngt lc trc by gi
ha thnh bin nc. Mt con thuyn n uc sng rc cp bn gn ni
Chihiro ng. T trn thuyn, bao nhiu qu thn c hnh th qui d bc ra.
Chihiro c trn an rng y ch l gic m. Tuy nhin, iu t hi nht xy
n, t nhin c th Chihiro tr nn trong sut. n lc ny, Chihiro ng
thng ch cn bit khc tht v np vo gc tng mt cn nh hoang. Bng
cu b m c gp cy cu hi chiu n gn Chihiro, cu m ly vai c, du
dng an i c rng: "ng s, anh l bn ca em." Sau cu a cho
Chihiro mt vin thuc, bo c b nut n, nu khng, c s b tan bin mi
mi. Nut xong vin thuc, thn th Chihiro tr li bnh thng. Cu b l
mt a Chihiro n mt nh tm cng cng, cu b bo Chihiro nn th
trnh b cc linh hn pht hin. Do s sut, mt con ch pht hin ra
Chihiro l con ngi (vng t linh hn ny cm con ngi). Th l hai a
tr phi chy tht nhanh vo khu vn pha sau nh tm trn. Trong nh
tm, cc nhn vin h ho tm bt con ngi m ch Chihiro. n lc ny,
Chihiro mi bit cu b l php s Haku. Cu b khuyn Chihiro hy n tm
vic lm ch ca ng Kamaji, to ra ci c cho ph thy Yubaba, ngi
cai qun vng t linh hn, khng th lm hi c b. Nhng tic rng ng
Kamaji khng cn vic g hp vi Chihiro c. V vy, c b ny buc phi
giao ko vi ph thy Yubaba v li vng t linh hn trong mt thn phn
mi: c phc v nh tm tn Sen. Di thn phn ny, Chihiro phi lm vic
rt vt v l tm ra cho nhng con ma, qu. Song cng t vic ny m c b
c mi ngi yu qu. Sau mt ln Haku b thng, Chihiro n ni
ngi song sinh vi Yubaba sinh sng, ti y c b nhn c nhiu li

47

khuyn bo hu ch. Tr v lu i ca Yubaba, Chihiro gii cu c b

m v tr v th gii thc ti. Ct truyn phim kh phc tp nhng rt c
dng ca o din Hayao Miyazaki. Tc phm ny c rt nhiu gi tr gio
dc con ngi su sc, nhng ni bt hn c l lng yu thng v s
dng cm. Ngi i din ni bt ni ln c hai gi tr khng ai khc
ngoi nhn vt chnh Chihiro. Lng yu thng ca Chihiro cm ho c
hu ht ci c trong phim. u tin phi k n l nhn vt V Din k
c cm ho bi lng tt v s tht th ca Chihiro. Haku nh tnh yu trong
sng ca Chihiro, gii c li nguyn trong con n ca Zeniba. Tt c
nhng ngi lm trong nh tm cng nh Chihiro m thot khi V Din. Sau
h bit gip nn n Yubaba tr Chihiro v vi th gii con ngi tr
n c bV tt c nhng vic lm ca Chihiro s khng thnh cng nu
thiu lng can m. Qua , ta c th cm nhn c ngha y chnh l
ta cn mt s can m thc hin lng yu thng, nu thiu mt trong hai
u khng th to nn c sc tc ng i vi ngi khc.
Ngoi nhng tc phm trn, Nht Bn cn rt nhiu nhng phim mang
c ct truyn hay khc nh: Howl's Moving Castle, A tale of Mari and Three
Puppies, Grave of the Fireflies,.....
in nh Iran:
S tht thiu st nu nh khng k n nn in nh Iran, vi nhiu tc
phm in nh c sc nh: Children of Heaven (1999), The Willow Tree
(2007). Gn y nht nm 2011 l b phim Cuc chia ly (A Separation) vi 1
Oscar cng 61 chin thng, 23 c trong cc gii thng in nh quc t
khc. Phim c mt ct truyn tng i n gin. Tt c xoay quanh cuc ly
d ca i v chng Nader (Peyman Moaadi) v Simin (Leila Hatami). Sau 14
nm chung sng di mt mi nh vi c con gi 11 tui Termeh (Sarina
Farhadi), h mun ly d.

48

C hai ngi u c vic lm n nh v rt chm lo cho tng lai ca

Termeh. Tuy nhin, Simin mun ri khi Iran ti mt quc gia ci m hn,
ni ph n c nhiu quyn li v c hi hn. Tri li, Nader khng mun ra i
v b mc ngi cha vi cn bnh Alzheimer. Khi Nader, Simin ly thn v
ngi v b v sng cng b m rut, cuc sng ca ngi chng gn nh b
o ln v trong cn nh khng cn bn tay ph n nu nng, git gi, dn
dp, chm sc ngi cha m lit ging. Nader nhn ra rng anh khng th c
mt ngi v va l ngi ph n hin i, c s nghip thnh t v mun i
theo con ng ring ca mnh, va l ngi ph n truyn thng, m ang
v phc tng. tm thi n nh cuc sng, h quyt nh thu Razieh, ngi
ph n c gia cnh kh khn, lm ngi gip vic thay th vai tr Simin
li. y l mt cng vic vt v. Razieh mt 90 pht mi ngy mi ti c
nh Nader, c phi chm sc mt ngi khng c kh nng nhn thc v kim
sot hnh vi, mc d khng c o to v chuyn mn. Bn thn c c mt
con nh v ngy no cng phi a c b i theo v khng ai chm sc. Th
nhng, Nader mt mc khng ng khi Razieh by t mun c tng
lng. Suy ngh c phn hp hi ca anh v tnh a hai gia nh n mt
cuc i u y cay ng v gin d. Cch hnh x ca Nader bin mt
mu thun tng chng nh v hi v xy ra thng xuyn trong cuc sng
hng ngy tr thnh trn chin trong phng x n. Hu qu m anh khng th
lng trc c l cng vi anh, cc nhn vt trong phim bng thy mnh
mc kt trong mt tnh hung rt phc tp v trong hnh trnh i tm s tht,
mi c nhn u quyt lit theo ui mt phin bn ring ca s tht. B phim
khng a ra bt c cu tr li no cho nhng mu thun c t ra. Khng
c g hon ton ng, khng c g tuyt i sai. Cc nhn vt trong A
Separation v khn gi ca phim, cng nh trong thc t i sng, mi ngi

49

phi t tm ra cu tr li cho chnh mnh. A Separation vt qua khun kh mt

bc tranh v s rn nt gia cc thnh vin ca mt gia nh.
A Separation khm ph s phc tp ca bi cnh chnh tr, tn gio, x
hi ca t nc Iran hin i. Xung t gia hai gia nh chnh l cuc ng
gia cc tng lp v thc h ca h. Mt bn l nhng ngi kh gi
thnh th, c t tng t do v hng ngoi. Bn kia l tng lp lao ng
ngho kh, sng o. Razieh l mt ngi ph n ngho v sng o. Tt c
nhng yu t u tr thnh gnh nng v khin c b n p. A Separation
vt qua khun kh mt bc tranh v s rn nt gia cc thnh vin ca mt
gia nh. Phim cn l mt bi ngh lun v ch thn quyn, v lut l v
quyn lc trong gia nh, v s phn bit gii tnh v tng lp x hi.
in nh M:
in nh chu , chu u cng hin cho nhn loi rt nhiu tc phm
in nh xut sc. Nhng tc phm ny thng ly ct truyn t i sng
thng ngy, nu l nhng ct truyn gi tng, th hay c xy dng thnh
phim hot hnh. Nhng ch n in nh M, vi s vt tri v cng ngh k
xo lm phim to ra rt nhiu tc phm in nh thuc th loi gi tng,
thn k nhng cha ng ngha su sc. Tiu biu trong s l lot phim 3
phn: Cha t ca nhng chic nhn (The lord of the Rings).
Phn 1 ca phim vi ta Hi bo v chic nhn (The Lord of the Rings:
The Fellowship of the Ring) mang v cho nh sn xut phim 4 gii Oscar
nm 2001 cng 82 chin thng, 90 c ti cc gii thng in nh, lin
hoan phim quc t. Ct truyn phim bt u bng li dn truync bi
Galadriel (Cate Blanchett) k rng Cha t bng ti Sauron (Sala Baker)
to ra chic nhn quyn lc nhm thng tr vng Trung a. Lin minh cui
cng gia ngi v tin cng hp sc chng li qun i ca Sauron di
chn ni Doom; nhng cui cng Elendil, vua ca loi ngi, b Sauron

50

st hi. Hong t Isildur lc nht thanh kim gy ca ngi cha (thanh

Narsil) ln cht t ngn tay Sauron, chic nhn tch khi hn v ton b i
qun ma qu b ch ng. D vy linh hn ca Sauron nhp vo chic nhn
v hn ch b nh bi hon ton khi chic nhn b ph hu. Isildur cm ly
chic nhn v khng khng c c ham mun gi n cho ring mnh, ng ta
khng ph hu n. Sau ng ta b bn qui vt phc kch v git cht,
cn chic nhn ri xung sng. Hng ngn nm sau, chic nhn c mt k
tn l Gollum (Andy Serkis)tm thy v gi trong 500 nm, n gip hn ta c
c mt cuc sng "di mt cch qui d". Nhng cui cng chic nhn
cng ri xa hn v ri vo tay mt ngi Hobbit tn l Bilbo Baggins (Ian
Holm), lm mt thm ho vi Gollum. Bilbo mang chic nhn v nh
lng Shire, cu chuyn c tip tc vo su mi nm sau .
Vo sinh nht th 111, Bilbo giao li chic nhn cho ngi chu Frodo
Baggins (Elijah Wood). Php s Gandalf (Ian McKellen) nhanh chng nhn
ra chnh l Chic nhn quyn lc. Gandalf bo Frodo ti lng Bree cng
vi Samwise Gamgee (Sean Astin), cn ng n Isengard gp Saruman
(Christopher Lee) - mt php s cp cao hn ng tham vn. Saruman ni
vi Gandalf rng nhng Ma nhn (Ringrwaiths) ln ng ri khi
Mordor truy tm chic nhn v st hi bt k k no gi n. Sau khi thuyt
phc Gandalf v phe Sauron nhng khng thnh cng, Saruman giam ng
trn nh Orthanc.
Cn Frodo v Sam lc ny c thm Merry (Dominic Monaghan) v
Pippin (Billy Boyd) cng tham gia. Nhng Hobbit cui cng cng ti c
lng Bree sau khi ng Ma nhn. Ti qun Con nga nhy h gp Strider
(Viggo Mortensen) v c ng ta ng a h ti Rivendell. H ch cn c
th tin tng vo Strider v Gandalf khng li bt k ch dn no. Khi nhm
bn ngh qua m trn nh i Weathertop, h b nhng Ma nhn tn

51

cng. Strider nh ui c bn chng nhng Frodo li b m bi thanh

gm Morgul v cn nhanh chng a ti Rivendell cha tr. Tin n
Arwen (Liv Tyler) gip Frodo thot khi s sn ui ca Nazgul v a
cu ti ni ca loi tin ti Rivendell cha c, Elrond (Hugo Weaving)
cu cha.
Ti Rinvendell, Frodo gp li Gandalf. ng gii thch cho cu nguyn do
khng ti c Bree. Cng lc din ra cuc tho lun ca rt nhiu ngi, v
Elrond lp ra mt hi ng quyt nh xem cn lm g vi chic nhn.
Mi ngi u nht ch chic nhn cn b (v ch c th) ph hu trong ngn
la ca ni Doom, ni n c rn ra. Ni Doom l ngn ni la Mordor v
nm st bn pho i Barad-dur ca Sauron; do cuc hnh trnh ph hu
chic nhn s rt kh khn v nguy him. Cuc tho lun dn tr nn to ting
v khng th nht tr c l loi ngi, loi tin hay ngi ln s lnh trch
nhim quan trng ; ng lc y Frodo ln ting nhn nhim v mang
chic nhn ti Mordor. Nhng ngi tnh nguyn i theo bo v cu gm ba
ngi bn Hobbit, Gandalf, Strider (sau c bit n l Aragorn, dng di
nh vua x Gondor), v tin Legolas (Orlando Bloom), ngi ln Gimli (John
Rhys-Davies), v Boromir (Sean Bean) - con trai quan nhip chnh Gondor.
Chn ngi ny c gi l Hip hi bo v chic nhn (The Fellowships of
the Ring). Khi hip hi bt u chuyn i v vt qua nh Caradhras, h
b Saruman dng php thut ngn li v buc phi i qua hm m Moria di
chn ni. H khm ph ra rng n lc ca Balin, anh h ca Gimli, trong vic
xy dng mt vng quc mi ca ngi ln b tht bi. Sau hip hi b
tn cng bi qui vt, ngi khng l v chm trn vi Balrog, mt c qu c
xa ca la v bng ti, trn cu Khadaz-dum. Gandalf chin u vi con
qui vt nhng ngi khc c th thot khi vng quc di lng t,
cn ng sau ng xung vc thm cng Balrog.

52

Nhng ngi cn li i ti vng quc Lothlrien ca loi tin, ni

c cai tr bi n vng Galadriel v ngi chng Celeborn (Marton
Csokas). Sau khi ngh ngi, h quyt nh i thuyn qua sng Anduin ti
Parth Galen. Trc khi ra i, Frodo c tng Chic l ca Galadriel (Phial of
Galadriel), vt cha ng nh sng ngi sao Erendi. Khi n Parth Galen,
Boromir c cp chic nhn t tay Frodo v cu phi eo n vo
trn thot. Bit rng s cm d ca chic nhn s cn nh hng ti nhng
ngi khc, Frodo quyt nh s ti Mordor mt mnh. Cng lc , nhng
ngi cn li trong hip hi b bn qui vt Uruk-hai tn cng. Merry v
Pippin bit Frodo nh ra i nh lc hng nhng tn qui vt cu c
th trn thot. Boromir dng cm xng ti cu hai Hobbit nhng li b ch
huy n Uruk-hai, Lurtz, bn trng thng; Merry v Pippin b bt sng.
Aragorn, Legolas, Gimli tm thy Boromir v rt thng tic v anh ta c
cp chic nhn v cht. H quyt nh ui theo bn qui vt cu hai
Hobbit v Frodo t quyt nh s phn ca mnh. Sam i cng vi
Frodo v c hai ngi cng hng ti Mordor.
Phn 2 vi ta Hai ton thp (The Lord of the Rings: The Two Towers)
ca phim c cng chiu 1 nm sau, phim dnh 2 gii Oscar, cng 76 gii
thng, 83 c trong cc lin hoan phim quc t. Ct truyn ca phim tip
tc k v cuc hnh trnh khi, Frodo Baggins v Samwise Gamgee n
Mordor nhm hy dit chic nhn cha cng nh cha t bng ti Sauron.
Mt m n, h b tn cng bi ch nhn c ca chic nhn, Gollum. i bn
bt c Gollum, nhng Frodo thng hi hn, hiu ra gnh nng ca chic
nhn. Frodo thuyt phc Gollum dn h ti Mordor. Sam ngay lp tc h
nghi Gollum v cnh bo Frodo rng Gollum s phn bi h.
Ti Rohan, Aragorn, Legolas v Gimli ui theo nhng tn Uruk-hai
ang bt gi Merry v Pippin. Trong lc y, vua Thoden (Bernard Hill) ca

53

Rohan b b ba bi Grma Wormtongue (Brad Dourif), k b mt phc v

cho Saruman. Saruman xua qun Orc v bn ngi hoang Dunland bao vy
vng t ny. Chu ca Theoden, omer (Karl Urban) b Grma co buc l
gin ip ca ch; Grma trc xut anh ta v ph hoi cng vic ca hn.
omer i qua nhng vng ng qu tp hp nhng ngi cn st li ca
i k binh Rohirrim. Qun i ca omer sau t kch v git nhng tn
Uruk-hai ang bt gi Merry v Pippin. Merry v Pippin chy trn vo khu
rng Fangorn v gp Treebeard, ngi cy (Ent) gi nht.
Frodo, Sam v Gollum i qua m Ly Cht (Dead Marshes) v ln trn
mt con rng Nazgul. Ngay khi n c Cng en (Black Gate), h thy
cnh cng b ng vo c bo v bi nhng tn Orc. Gollum thuyt
phc i bn rng hn s dn h n mt li vo khng c bo v. Sau khi
bit c cuc phc kch ca omer, Aragorn, Legolas v Gimli khm ph ra
du vt ca Merry v Pippin. C ba i mt vi Gandalf, gi y hi sinh
thnh Gandalf Trng. Gandalf gia nhp vi b ba trong cuc hnh trnh ca
h n Edoras. Sau khi n ni, h gii thot Thoden khi php thut ca
Grma v thng bo cho nh vua v ci cht ca con trai ng. Thoden cho
ngi dn ca ng di tn n pho i Helm's Deep an ton. S rng
Helm's Deep s tht th, Gandalf ra i tm omer. Grma b chy ti ta
thp Orthanc v thng bo cho Saruman bit v im yu ca dy tng
thnh u tin Helm's Deep. Saruman lnh cho i qun ng o ca hn
hnh qun n ngi thnh, cng vi k hoch hy dit ton b ngi dn x
Rohan v hu du ca Isildur.
Trong lc y, Gollum u tranh gia lng trung thnh ca hn i vi
Frodo v s i kht ca hn vi chic nhn. Khi Sam v Frodo b bt bi
nhng Cung th x Ithilien, Frodo tit l s c mt ca Gollum bo v
mng sng ca mnh; Gollum tuy th cm thy b phn bi, v bt u mu

54

tnh chng li Frodo. Khi qun i ca Thoden hnh qun n Helm's Deep,
h b tn cng bi nhng k binh Warg ca Saruman v Aragorn ng xung
vc su v c tin l cht trong mt con sng d di. Ti Rivendell,
Elrond thuyt phc con gi ng - Arwen nhm t b tnh yu ca c dnh cho
Aragorn v ri khi Trung a vi nhng ngi bn ng hnh tc tin khc
ca c. Trong khi , owyn (Miranda Otto), chu ca Thoden, c tnh cm
vi Aragorn.
Bit c v chic nhn ca Frodo, ch huy ca i cung th x Ithilien,
Faramir (David Wenham), cng l em trai ca Boromir, ra lnh cho chic
nhn c gi n Gondor. Ti Rohan, Aragorn vn cn sng, tri dt vo b
sng. Vi s gip t con nga gi Brego ca Thodred, anh chy n
Helm's Deep v cnh bo Thoden rng anh thy qun i ca Saruman
ang tin v ta thnh. Thoden tp hp qun i ca ng chin u chng
li qun Uruk-hai ca Saruman. Khi tri ti, mt tiu on ca tc Tin n
ni nhm tip vin cho qun i Rohan. Trong khu rng Fangorn, Merry,
Pippin, Treebeard v nhng ngi cy khc bt u mt hi ng quyt
nh vai tr ca nhng ngi cy trong trn chin vi Saruman.
Trn Helm's Deep bt u gia qun Uruk-hai v qun i Rohirrim
cng vi Aragorn v bn ng hnh. Thuc n ca Saruman ph v im
yu ca bc tng thnh, to iu kin cho l Orc trn vo pho i. Ti rng
Fangorn, Treebeard v nhng ngi cy khc ban u t chi tham chin cho
ti khi Pippin cho h xem nhng g cn st li m Saruman tn ph khu
rng; phn n, Treebeard lnh cho nhng ngi cy tr th. Aragorn ch huy
Thoden, Legolas v nhng ngi lnh Rohirrim cn st li tn cng bn
Uruk-hai, to iu kin cho ph n v tr em trn thot khi dy ni. Gandalf
n ni, c s tr gip bi omer v ngi ca anh. Hai lc lng phi
hp vi nhau lm cho bn Uruk-hai thua trn v b chy vo khu rng

55

Fangorn, ni nhng mg minh ngi cy v loi cy Huorn nh bi bn

chng. pho i Isengard, nhng ngi cy nh bi bn Uruk-hai v ph
tan con p ca dng sng, lm cht ui nhng tn Orc cn st li ang
phng th, Isengard ngp nc, cn Saruman th b giam gi trong chnh
ngn thp ca hn.
Faramir a nhng ngi Hobbits ti Osgiliath. Qun i ca Faramir b
tn cng bi nhng tn Orc, dn u l mt con Nazgl. Frodo b khut phc
bi s nh hng ca chic nhn v tn cng Sam, nhng ly li c tinh
thn ca cu khi Sam nhc li cho cu v tnh bn ca h trong nc mt.
Con Nazgl b nh bi v b chy. Faramir, hiu c s nguy him ca
chic nhn, gii thot cho hai ngi Hobbits v a h tip tc cuc hnh
trnh, c gia nhp bi Gollum. Gandalf phng on Sauron s bo th cho
thm bi ca Saruman, nu r rng hi vng s c trn vai Frodo v Sam.
Cng lc y, Gollum th s ly li chic nhn bng cch s dng con nhn
Shelob git Frodo v Sam.
Phn 3 ca phim c cng chiu nm 2003 vi ta S tr v ca nh
vua (The Lord of the Rings: The Return of the King). Phim i thng vi 11
gii Oscar, cng 123 gii thng, 74 cti cc gii thng in nh quc t
khc. Ct truyn phn 3 c tip tc khi Gandalf, Aragorn, Legolas, Gimli,
Thoden, Gamling, v omer gp g Merry, Pippin v Treebeard Isengard.
C nhm tr v Edoras, ni Pippin nhn vo qu cu Palantr c phc
hi ca Saruman, khin cho Sauron xut hin v xm chim ch ca cu;
Pippin khng khai g vi hn v Frodo v chic nhn cha. T s kin ny,
Gandalf suy lun rng Sauron ang chun b tn cng Ta thnh trng Minas
Tirith. Gandalf ci nga cng Pippin tm Denethor (John Noble), quan
nhip chnh ca Gondor, ngi m Pippin th s phc v di quyn ng.
Gandalf thc gic Denethor nhm ku gi s gip t ng minh Rohan,

56

nhng Denethor t chi, lo s k hoch ca Aragorn v Gandalf s ph trut

quyn ca hn. Qun i Morgul, dn u l Nazgl, qut sch nhng ngi
dn x Gondor ra khi thnh ph nt Osgiliath. Denethor ra lnh cho con
trai ng, Faramir thc hin mt s mnh liu cht ly li Osgiliath. Di
s ch dn ca Gandalf, Pippin trnh c nhng ngi lnh gc ca thnh
ph v thp sng ngn n hiu ca Gondor, nhm ra du cho Thoden v
Aragorn tp hp i k binh Rohirrim a qun tip vin Minas Tirith.
Elrond thng bo cho Aragorn rng Arwen khng mun du hnh ti lc
a Aman (Vng t bt dit), v hin ti c ang cht mn dn. Tin rng
qun tip vin Rohan s b p o bi qun i hng mnh ca Sauron,
Elrond a cho Aragorn thanh kim Andril c th triu hi i qun
ngi cht, nhng k vn cn mc n li th ca h i vi ngi k v ca
Isildur. owyn th nhn tnh cm ca c i vi Aragorn v bo anh khng
nn i. Nhng Aragorn ti khng nh tnh cm ca anh dnh cho Arwen v
tin vo trn chin. c s gip sc ca Legolas v Gimli, Aragorn mo
him i vo Con ng T Thn, v anh c c lng trung thnh ca v
Vua Ngi Cht cng qun i ca ng ta bng cch a ra thanh kim
Andril, minh chng rng anh l ngi k v ngai vng ca Isildur. Ti
Dunharrow, Thoden hnh qun vo cuc chin tranh, khng h hay bit rng
owyn v Merry b mt gia nhp qun i ca ng.
Qun i ca Sauron bao vy thnh Minas Tirith, ch huy bi Witch-king
(Vua Ph thy x Angmar). Tin rng Faramir cht, Denethor t thiu xc
mnh v con, nhng Gandalf can thip c; ng cu c Faramir, cn
Denethor t st. ng lc qun i Gondor sp b p o, nhng k binh
Rohirrim n ni v phn cng bng mt cuc tn cng khng l, ch huy bi
Thoden. iu ny lm thay i cc din cuc chin, v bn Orc bt u rt
lui. Tuy nhin, qun i Haradrim n ni v gia nhp vi qun Orc, lm trn

57

chin i chiu mt ln na. Witch-king git cht Thoden, nhng ngay sau
b thng bi vt m ca Merry v b tiu dit bi owyn. Trn b vc bi
trn, qun Rohirrim c cu thot khi Aragorn, Legolas, v Gimli b cng
vi Qun i ngi cht v qut sch qun ca Sauron, kt thc trn chin.
Aragorn gii thot cho Qun i ngi cht v linh hn h c an ngh.
Trong khi , Frodo, Sam v Gollum i ti Ta thnh en Minas Morgul.
Sam nghe c k hoch ca Gollum nhm git h v ot ly chic nhn.
Gollum li thuyt phc Frodo rng Sam mun cp chic nhn cho bn thn,
v Frodo tc gin ra lnh cho Sam v nh. Sam au kh ra i, nhng pht hin
c s phn bi ca Gollum v quyt i theo hai ngi h. Gollum ngay sau
phn bi li Frodo, b mc cu ta trong so huyt ca con nhn khng l
Shelob, n lm t lit Frodo trc khi b Sam tn cng v y lui. Mt tn Orc
i tun tra bt gi Frodo v a cu y ti pho i ca Sauron. Sam gii cu
Frodo ra khi ngn thp, v h tip tc cuc hnh trnh n ni Doom.
Trong khi , Aragorn ch huy nhng ngi cn st li Minas Tirith v
hnh qun ti Cnh Cng en ca Mordor, nhm nh lc hng Sauron v
qun i ca hn, to iu kin cho Sam v Frodo tin vo ni Doom. Sam
mang trn lng Frodo, lc ny kit sc, ln ngn ni la, nhng Gollum
bt ng tn cng h. Ti ming ni Doom, Frodo b khut phc bi sc mnh
ca chic nhn, khng mun hy dit n. Gollum tn cng Frodo v cn mt
mt ngn tay ca cu, ot ly chic nhn cho ring hn. Phn n, Frodo tn
cng Gollum, v h u ri xung mp vc. Trong nhng giy pht cui
cng, Frodo vt ln c mm , cn Gollum ri vo dng nham thch
cng vi chic nhn. Chic nhn b nung chy trong ngn ni la, Sauron b
hy dit v vng t bng ti Mordor sp cng vi hu ht cc lc lng
ca hn.

58

Frodo v Sam c gii cu khi dng nham thch bi nhng con i

bng khng l dn u l ph thy Gandalf. Sau cuc hnh trnh di v trn
chin khc lit, Aragorn ln ngi, bo hiu cho mt thi i thi bnh, anh
ci Arwen lm hong hu, trong khi y, ton b thn dn ca Gondor phi
ci mnh trc 4 ngi Hobbit v nhng n lc dng cm ca h. 4 ngi
Hobbit tr v nh Shire, ni Sam ci ngi cu yu thi th u ca mnh.
4 nm sau, Frodo ri khi Trung a n Vng t bt dit cng vi
Gandalf, Bilbo, Elrond, Celeborn, v Galadriel, li cun sch ca cuc
hnh trnh cho Sam.
3 phn phim vi ct truyn rt phc tp v v cng s truyn i rt
nhiu thng ip, ngha. Trc ht, tc phm ca ngi tnh bn chn thnh
gn b cng nhau vt qua kh khn (tiu biu l Sam v Frodo). Sau na
cho thy rng, khng phi nhng con ngi to ln, c sc mnh siu nhin
mi lm nn nhng k tch v i m ngay c nhng ngi nh b, bnh
thng, khng c kh nng c bit (Frodo ch l ngi Hobbit thp ln sng
trong vng ho lnh) cng s to nn nhng k tch thay i c th gii. Phim
cn ca ngi lng can m, s trung thnh, tnh yu, thc bo v mi
trng,....xng ng l mt trong nhng tc phm in nh hay nht mi thi
i.
Ngoi nhng ct truyn hng n nhng gi tr chn thin m, cc
tc phm in nh cn cha ng nhng ct truyn gi s th v cho ngi
xem. Cc tnh tit, din bin ca nhng tc phm in nh ny thng kh
phc tp, ban u khin ngi xem tng chng nh chng khng c mi
lin quan n nhau, gi s thc mc n kh hiu, nhng cng v sau v n
cui phim, sau on tht nt, th nhng thc mc ny ca khn gi mi c
c gii p, c bit c nhng phim ngi xem khn gi buc phi xem li
nhiu ln th mi hiu c ni dung ca tc phm. C th k n b phim

59

tiu biu thuc dng ny l Memneto cng chiu nm 2000. Phim nhn c
2 c Oscar cng 47 gii thng, 34 c ti cc lin hoan phim, gii
thng in nh quc t khc. Phim c ct truyn c k theo hai hng:
mt cu chuyn trng v en chiu bnh thng v mt cu chuyn mu chiu
theo li git ngc tng on theo ngc chiu thi gian. Hai cu chuyn
"ng nhau" ti cui phim to ra mt cu chuyn thng nht. Phim k v
Leonard Shelby (Guy Pearce), mt bnh nhn b mt tr nh ngn hn v
khng th nh thm cc s kin mi xy ra trong i. S dng Giy ghi ch,
hnh xm v nh chp ly ngay lu li cc s kin gip anh tip tc
sng khi qun chng. Trong on m u phim, thc cht l kt thc ca
ct truyn, Leonard st hi Teddy (Joe Pantoliano) tr th cho ci cht ca
v Leonard (Jorja Fox) da trn li ch dn ca Natalie (Carrie-Anne Moss).
Cu chuyn trng - en k li vic Leonard trong mt cn phng khch
sn gii thch hon cnh ca mnh cho mt ngi qua in thoi v k v
Sammy Jankis - mt ngi n ng b mt tr nh ngn hn - ang thuc din
nghi vn gian ln nhn bo him. Sau khi kim tra, trng hp ca Sammy
c xc nh l gi mo. Tuy nhin, ng ta li khng h la o v cn bnh
khin i v chng Jankis cng ng v mt sc lao ng chnh ca gia
nh. V ng ta ngh qun nn t st bng cch d ng tim Isulin qu liu
cho mnh (Sammy khng bao gi nh tim cho v mnh hay cha). B v
qua i, Sammy vo vim tm thn. Sau , Leonard ra ngoi gp Teddy, st
hi mt ngi m anh cho l John G trc khi Teddy ui kp.
Cu chuyn mu chiu git li theo hng ngc dng thi gian, chia
thnh nhiu on c di khong 10 pht, bt u vi vic Leonard cm
trn tay bc nh chp ci cht ca Teddy. Sau git li li vic hn cng
Leonard ri khch sn v i ti hin trng. Leonard tm thy trong ti o
bc hnh Teddy vi ghi ch ng sau "ng tin hn, hn l th phm. Hy

60

git hn".Trc , Leonard ang trong phng v sinh ca mt nh hng v

pht hin ra hai hnh xm trn mu bn tay v cnh tay vi ni dung " Hy ghi
nh Sammy Jankis" v "chng c...". Leonard tr v khch sn v tm thy
chng minh th ca John G. vi nhn dng l Teddy cng nh hnh xm
"John G. cng bc v st hi v ti" trn ngc. Anh vit thm dng ch
"Hy git hn" trn bc hnh Teddy. Trc na, Leonard gip Natalie tng
kh Dodd ra khi th trn i ly vic c ta s gip anh tra bin s xe tm
nhn dng ca tn John G. Sau khi mt tr nh gia chng, anh hong lon v
c tn no (Jimmy) trong t o v gi Teddy ti. Teddy gip anh nhng
cnh bo anh v Natalie, ngi v sau tm ra cho anh thng tin rng Teddy
chnh l John G m anh ang tm.
Hai cu chuyn trn chm nhau khi Teddy k s tht l Leonard b m
nh bi cu chuyn ca Sammy Jankis (k ba ra cu chuyn mt tr ly
tin bo him) v cu chuyn ca chnh anh (sau khi Leonard b bnh, v anh
khng cht v b st hi m qun tr t t bng cch d Leonard tim Isulin
qu liu cho c). Teddy thng cm cho Leonard v gip anh st hi mt k tn
John G. hn mt nm trc. Leonard khng tin vo s tht ph phng
sa ton b chng c anh c nh l nh chp hnh xm v ghi ch sau khi
mt tr, anh s chuyn hng sang git Teddy.
Mt b phim khc cng chiu nm 2010 cng c ct truyn th v l
Inception. Phim thng 4 gii Oscar cng 83 gii thng, 110 c quc t
khc. B phim k v mt th gii k l. Trong , con ngi c th dng cng
ngh xm nhp vo gic m ca ngi khc v bin gic m thnh v
kh nguy him nht hoc gia ti qu gi nht. , c mt t chc chuyn li
dng chuyn m mng tm hiu nhng b mt su kn nht m con ngi
lu gi thc hin mt m mu no . Sau khi tht bi trong vic tm hiu
b mt v Saito (Ken Watanabe), Cobb (Leonardo DiCaprio) v cng s

61

Arthur (Joseph Gordon-Levitt) khng th quay v vi t chc. Sau chuyn

ny, Saito ngh Cobb lp ra mt lin minh gm su chuyn gia trong lnh
vc nh cp gic m gm Cobb, Arthur, Saito, Eames (Tom Hardy), Usuf
(Dileep Rao) v c gi tr Adriane (Ellen Page). Lin minh ny nhm mc
ch tm hiu b mt v Robert Fischer (Cillian Murphy) - ngi tha k ca
tp on nng lng ln nht th gii ng thi cy mt " tng khi
ngun (Inception) vo tr c anh ta nhm gip Saito nh bi tp on ny v
tr thnh thng lnh ca ngnh nng lng th gii. lm vic , h to
mt gic m "ba tng", m lng trong m v li lng trong m, nh la
Robert Fischer ngay t trong nhng tim thc su xa nht trong u anh v
ci thng tin gi lm anh thay i ch hng. Tuy nhin mi chuyn khng
n gin nh h ngh do khi c ca Robert Fischer bt ng c sc khng
mnh, chng tr nhng k xm nhp. Sau nhiu kh khn trc tr th m mu
cng thnh nhng Cobb v Saito cht trong m v ri vo vin thc (1 th
gii chung khng thuc v ai, cha c nh hnh r rng ca tt c nhng
ngi b lc qu su qua nhiu lp gic m). H c gng st hi ln nhau
tnh li, phim kt thc bng hnh nh chic c kim loi, vt biu trng,
nhn bit rng mnh ang m hay ang tnh ca Cobb, xoay mi trong tnh
trng mt cn bng.
Ngoi ra, in nh th gii cn hng lot cc tc phm c ct truyn gi
s th v cho ngi xem nh: The Butterfly Effect (2004), Shutter Island
(2010), The Prestige (2006), The Machinist (2004), Cloud Atlas (2012), Prime
(2004)....
2.2. Bi cnh
Bi cnh ca mt b phim l khng gian ni cc hnh ng ca nhn vt
xy ra v c ghi hnh vo phim. Trong nhiu tc phm in nh, khng gian

62

ny thng ging nh cuc sng i thng. Nhng c khng t cc tc phm

la chn nhng bi cnh ht sc c bit, to s hng th cho ngi xem.
u tin phi k n b phim c bi cnh khng th quay trc tip
trong hin thc. y l nhng khng gian c xy dng bng k xo in
nh. Trong lch s in nh, nhng giai on trc, do b hn ch v k
thut, nn nhng bi cnh ny c to dng bng nhng o c, phng nn
gin n nhng hin nay, vi s ra i ca cng ngh CGI (m phng hnh
nh bng my tnh) th nhng bi cnh ny tr nn rt sng ng v chn
thc. Ngi din vin din xut trc mt phng xanh, sau , trong khu
hu k, hnh nh phng xanh c loi b v thay vo l nhng bi cnh
c c to dng bng my tnh. C th k n nh Cuc chin trong lc
(Gravity), phim ly bi cnh khng gian ngoi Tri t ni cc nh du hnh
v tr lm vic. y l khng gian tri di v tn, khng c trng lc, v th
m thanh khng th truyn i.T bi cnh ny, kt hp vi th php quay
phim long shot to cho ngi xem tri nghim cm gic mnh mng, trng
tri ca v tr bao la. Ngoi ra, cng t vic la chn bi cnh ny to nn
nhng khung cnh Tri t v i vi mt bn l nh bnh minh rng r ca
ngy mi v mt bn l mn m tch mch cng l hnh nh kh qun cho
bt c khn gi no. Lot b phim Cng vin k Jura (Jurassic Park) li a
ngi xem v bi cnh mt hn o ni cc loi khng long sinh sng. Vi 3
phn phim, ngi xem c dp c chim ngi hng lot cc loi khng
long tng chng nh b tuyt chng hng chc ngn nm v trc. Cng
chung nhng bi cnh gi tng ny l nhng phim: Avatar, Star Trek, The
Hobbit,...

63

(Bi cnh phim Gravity)

(Bi cnh phim Avatar)

Ngoi nhng phim c bi cnh c xy dng bng k xo honh trng,
in nh th gii cn c nhng tc phm ly bi cnh i thng, song li
l nhng khng gian kh l lm. 127 gi sinh t (127 Hours) ly bi cnh
ngay ti Tri t, nhng nhn vt chnh li ri vo mt hon cnh ht sc o
le khi trong mt ln i thm him th v tnh b mc kt vo mt tng ,
khng th di chuyn, khng th lin lc vi bt c ai. V th, bi cnh ca
phim din ra phn ln 1 khe ni hp. 12 Angry man li c bi cnh nh hn
khi ngoi tr mt on u xy ra trc ta n, cn ton b khng gian ca
b phim din ra trong phng hp bi thm. Trong 96 pht phim th ch c 3
pht din ra ngoi phng ny. Khng cn hy vng (Buried) li ly bi cnh
trong mt khng gian v cng hp. Nhn vt chnh v cng l duy nht
khn gi c nhn thy trong phim - Paul Conroy l mt li xe ti. Mt ngy

64

khi tnh dy th thy mnh nm trong mt chic hp kn v su di lng t

m khng bit chnh xc u v ti sao li b ri vo hon cnh ny. Ton b
thi lng ca phm ch dng din t li cnh u tranh ginh quyn sng
ca Conroy, v th trong sut b phim, ngi xem c c tri nghim ca 1
khng gian ngt ngt, b bch.

(Bi cnh phim 127 Hours)

(Bi cnh phim Buried)

Ngoi ra, trong cc b phim thuc th loi chin tranh cng thng c
bi cnh to n tng rt r nt cho ngi xem. C th k n cc tc phm
nh: War Horse, Saving Private Ryan, Enemy at the Gates...v...v... Nhng bi
cnh ny thng miu t ht sc khc lit, au thng nhm ln n chin
tranh, ca ngi ha bnh. Trong khi , nhng b phim thuc th loi th thao
c bi cnh tp trung ti cc sn vn ng, sn thi u nh phim: 42,

65

Moneyball, Remember the Titans. Vi c th ny th ngi xem c cm gic

phn khch ca nhn vt chnh khi c s h ro, c v ca khn gi ti sn.
2.3. Nhc nn
Nhc nn ca phim (Original Soundtrack) l phn nhc dng din t
din bin ca mt b phim. Ty vo tnh cht ca phn cnh m giai iu
nhc nn c kt hp tng ng. Trong mt b phim thng gm nhiu bn
nhc nn trong c 1 bn nhc lm ch v nhng bn nhc khc c giai
iu gn tng t. V th nhc nn ca phim c c trng ni bt: c son
ring cho mi b phim, thng khng c li v ngi nghe ch cm nhn
c ht ci hay ca bn nhc khi thng thc b phim. Mt b phim hay
c phn ng gp rt ln ca nhc nn. Ci p ca mt tc phm in nh
th hin trong phn nhc nn l vic phn nhc nn gi ln trong lng khn
gi nhng cm xc tch cc v ng cm vi nhn vt trong phim.
Trong b phim Kim lng thp tam hoa (The flowers of War). y l mt
b phim gi ln rt nhiu cm xc cho ngi xem. lm c iu ny, o
din Trng Ngh Mu s dng 26 bn nhc nn. Ch yu trong s l
cc bn nhc violin v cc bn nhc n li hay c s dng ti nh th,
thnh ng vi giai iu chm, ngn vang khi kt hp vi nhng cnh bi
trng s khin kh gi khng khi xc ng. c bit, trong cnh ngi lnh
Trung Quc liu mnh lao vo xe tng Nht, o din s dng th php
quay chm hnh nh, kt hp vi bn nhc nn Heavenly Voice do nh son
nhc Qigang Chen sng tc. Ging ca thnh tht, gi ni bun su thm, va
da dit, va bi thng nh than khc cho s hy sinh anh dng ca nhng
ngi lnh.
Vi b phim Rp chiu bng thin ng (Cinema Paradiso), o din
cng s dng n 16 bn nhc nn. Ting kn saxophone kt hp vi
piano, violin gi minh ha cho hnh nh ho hc ca nhng ngi dn

66

vng qu khi h ch n c i xem phim, hay tm trng ting nui khi

rp chiu bng b ph hy. Trong cnh cui phim, khi nhn vt chnh Toto
c thng thc mn qu v cng ngha ca Alfredo, nhp iu nhc nn
c y nhanh, mnh minh ha cho s vui sng ca Toto, v chc hn s
khin kh gi khng khi xc ng.
Lot phim Cha t ca nhng chic nhn (The Lord of the Rings) cng
l mt b phim c nh gi rt cao v phn nhc nn vi 4 gii Oscar ti
hng mc m thanh. din t khung cnh thanh bnh ti x Shire, nh son
nhc Howard Shore s dng n violin v so c chi giai iu vui
ti, nh nhng. Khi minh ha cho v p tuyt m ti thung lng Rivendell,
nhc nn l hp xng lm tng huy hong, trng l. Hoc trong phn
cnh Hi ng hnh (The Fellowship) trn chy khi khu m Moria, nhc nn
vi tit tu nhanh, dn dp gi s khn trng, kch tnh. Trong phn phim
cui, on cu sng Frodo, giai iu tr nn ngn vang, chm ri, nh nhng
cho thy s kt thc sau cuc hnh trnh gian lao vt v.
C th thy, mt tc phm in nh nh cao khng th thiu s ng
gp ca nhc nn. Thng qua giai iu m nhc, truyn ti cm xc ca
o din c th hin v cng t ci p c bc l.
2.4. Nhn vt
Nhn vt l thnh phn ct li trong mt b phim. Ch c thng qua nhn
vt th ni dung ca phim mi c truyn ti v cng v th ci p ca mt
tc phm in nh c th hin phn ln nhn vt. Ci p ca nhn vt
biu hin qua hnh tng nhn vt, bao gm: to hnh, din bin v li thoi.
2.4.1. To hnh
y l phn ngoi hnh ca nhn vt, cho khn gi thy dng v, trang
phc, c im c th. i vi nhn vt nam, trong cc b phim: 300 chin
binh (300), Cuc chin thnh Troy (Troy), Chin binh bt t (Immortal), V s

67

gic u (Gladiator) v p ca cc chin binh Hy lp c i c bc l qua

thn hnh cao ln, cng trng, c bp ni qun qun, khun mt cn xng.
Trong cc phim Ngi n ng thp (Man of Steel), Thn sm (Thor), Ngi
di (Batman), Captian America, Green Lantern,..v...v.. cc nhn vt siu anh
hng gi tng cng c khc ha vi ngoi hnh nam tnh, di chuyn nhanh
nhn, sc khe do dai, khun mt bnh bao, thu ht c ci nhn ca khn
gi. Hay vi phong cch n mc lch lm, sang trng nh nhn vt Gatsby
trong The Great Gatsby, vua Geogre VI trong The Kings Speech, doanh nhn
Schindler trong Schindlers List,...
To hnh nhn vt n c coi l p khi mt sng, khun mt thanh t,
kh i, thnh thin. l cc nhn vt trong th gii tng tng nh cng
nng Galadriel, Arwen Undomiel trong The lord of the Rings, cng cha
Bch Tuyt trong Snow White And The Seven Dwarfs, Giselle trong phim
Enchanted hay n nhng nhn vt i thng nh th tng Anh Margaret
Thatcher trong The Iron Lady; Rose trong Titanic. Hoc nhng nhn vt nh
tui nhng gi nn nt d thng, thng minh nh Isabelle trong Hugo, Lucy
trong I am Sam, Liesel Meminger trong The Book Thief, Hermione Granger
trong Harry Potter,....
Ngoi ra, mt lp nhn vt c to hnh p l nhng nhn vt c
to nn t k xo in nh. H c xy dng t trong my tnh v dng cng
ngh ghp vo phim (thng l phim gi tng). Cc nhn vt ny c
chm cht rt cn thn vi ngoi hnh th v: nhn vt c tin Tinker Bell
trong Petet Pan, s t Aslan trong The Chronicles of Narnia, gu Iorek trong
The Golden Compass,... c bit trong cc phim hot hnh, lp nhn vt ny
cng thng c to hnh nh nhn, mu sc ti sng: Agness trong
Despicable Me, Elsa trong Frozen, Merida trong Brave,...

68

c c to nhn vt gi ci p nh th, cc nh thit k, phc trang

cho nhn vt trong phim cn tnh ton k lng sao cho trang phc nhn vt
ca mnh cn ph hp vi bi cnh, ch ca phim. Quan trng hn, chnh
nhng din vin to nn nhn vt p trong phim. Nhng din vin ny
va cn c ngoi hnh hnh p, va cn c din xut tt lt t c v p
c trng ca nhn vt trong phim. C th k n cc din vin hng u
th gii nh: Brad Pitt, Henry Cavill, Chris Hemsworth, Cate Blanchett,
Sanra Bullock, Chlo Grace Moretz, Emma Watson,...

(Nhn vt Arwen Umdmiel trong The Lord of the Rings)

(Nhn vt Hermione Granger trong Harry Potter)

69

2.4.2. Din bin

Ci p th hin trong bin bin ca nhn vt phim l chui nhng hnh
ng ca nhn vt hng n nhng gi tr nhn vn, nhn o. C th phn
chia din bin hnh ng nhn vt theo mt s loi sau:
C ch kin cng, vt qua c nhng gian lao th thch, hon cnh
tr tru, gian kh t c thnh cng. Tiu biu loi din bin ny l Gi
i (Cast Away) sn xut nm 2000. Phim nhn c 2 c Oscar v 36 gii
thng, c quc t khc. Chuck Noland (Tom Hanks) l mt qun l ca
cng ty vn chuyn Ex. Trong mt ln giao hng bng my bay, do thi tit
xu, my bay gp tai nn. Cuc chin dnh s sng ca ng bt ukhi
chic my bay lao xung bin. Chuck phi vt ln thot khi chic my
bay, c gng bm tr trn chic b cu sinh v ri tri dt n mt hoang o.
Khi va n o, Chuck ht hong tm kim khp o v to mt ch
HEPL (cu) trn b bin vi hy vng my bay hoc tu no c th nhn
thy. Sang n ngy tip theo, i kht tr thnh vn . Tht may l trn
o c rt nhiu da. Tuy nhin, lm cch no c th b da khi m khng
c bt c dng c no v v vn l ngi M nn ng cng khng r cch thc
ch bin loi qu vng nhit i ny ra sao?ng nm da vo tng , p
tht mnh nhng khng c kt qu. Ch khi v tnh to ra mt mnh vi
cnh sc, Chuck mi c th ly c nc t da.Vy l gii quyt c nhu
cu v nc ung.
N lc u tin tr v vi x hi l khi vo mt bui ti, ng pht
hin ra pha chn tri c nh n tu. Ngay ngy hm sau, Chuck in
cung bi ra bin. Nhng v sng qu ln nn cho d c gng n u, ng
cng b nh bt tr li o. Rt tht vng, Chuck ngt i. Khi tnh dy v
bnh tnh hn, ng tn dng s vt l hng ha ca my bay c sng a
vo b: chic phao cu sinh tr thnh tp lu nh, chic vy vi cht liu vi

70

ren c bin thnh li bt c, i giy trt bng c tn dng lm

dao,...Nhng khng c vt dng no c th trc tip to ra la. ng cn phi
to ra la. Ban u, Chuck s dng mt cnh cy nh khoan vo thn ci kh,
nhng sau c mt ngy v cng mt mi vi ng tc xoay trn cnh cy, ng
vn khng th to ra c la. Sang ngy hm sau, ng c nh b cuc.
Nhng bng s v tnh khi ang no da, ng mi pht hin ra l thay v
khoan vo cnh cy th cn phi c xt tht mnh chng. Chuck tin hnh
ngay vi quyt tm cao, nhng v qu nn nng thc hin m khng ch ,
cnh cy m ngc tr li vo tay. Qu tc gin, ng ht tong ln v
nm vt xung quanh v li chm vo tht vng. Sau mt hi ly li bnh
tnh, Chuck th li nhng vi cch thng minh hn, ng kp x da vo gi 2
thanh g v dng cnh cy nh ch tht tht mnh. Khng lu sau, do ma st
sinh nhit x da bt la. Chuck to ra la thnh cng. ng vui sng
khn sit nhy quanh ng la v y t ho ni vng ra bin nh ang gii
thiu vi c th gii: xem ti to ra iu g ny, ti to ra la. on
phim Chuck Noland to ra la l mt trong s nhng on tiu biu cho ch
vn ln vt qua kh khn.
Din bin tip theo ca phim c y ln nhiu nm sau, khi Chuck
quen vi cuc sng n c ti hoang o. Nhng khng chp nhn sng mi
y, ng quyt nh lm mt chic b v chun b nhng tri da lm
thc n d tr. Vi chic b, ng thot khi hn o. Song cuc chin
dnh s sng li c y ln mc mi khi phi lnh nh ngoi bin.
Trong nhiu ngy, Chuck phi vt ln vi sng to gi ln, nhng ng quyt
khng u hng. V ri cui cng, mt tu ch hng cu c Chuck. C
th ni, quyt nh mang tnh bc ngot i vi cuc i Chuck l khi
ng khng chu yn phn hn o m mo him tin ra ngoi khi. V s
mo him cng lng quyt tm c n p xng ng.

71

Cng phi chin u vi hon cnh o le l 127 gi sinh t (127

Hours) sn xut nm 2010, c c 6 gii Oscar v c 98 c, gii
thng cc gii quc t khc. B phim da trn cu chuyn c tht v anh
chng 26 tui Aron Ralston (James Franco) ho hng li xe hi ti Utah mt
mnh chun b cho chuyn leo ni cui tun ti cng vin quc gia
Canyonland vi cnh quan hng v. Sau mt c nhy, Aron b mt tng ri
vo tay khin anh mc kt trn mt hm ni cc k ho lnh, vng v. Khng
in thoi, khng bo trc vi ngi thn ni n ca mnh, nhng g anh c
ch l mt cht nc, mt cht lng kh, mt chic my nh, mt chic
camera, vi si dy leo ni v mt con dao cn. 5 ngy sau , Aron phi u
tranh tm mi cch gii thot bn thn. Thc n v nc ung mi lc mt
cn kit, l qu chu chc Aron hng ngy nh mt mn mi ngon. 127 gi l
khong thi gian anh chng a phiu lu, mo him vt ln vi s phn.
Chuyn i ca Aron s em ti cho anh s hng phn trn vn nu khng c
s xut hin ca tng y. Chng bit n c t bao gi, n xut hin t u,
ch bit rng cnh tay Aron khng th rt ra c trc sc nng ca n.
Ni c n bt u ph quanh tm tr Aron. Anh hi tng li mi th vi
bit bao cu hi hin ln. Trn ng i, Aron gp Kristi v Megan - hai c
gi tr cng am m leo ni. Liu h c phi l nhng ngi cui cng anh
c gp trc khi cht? Lm sao sng st thot ra c khi cnh tay
hon ton bt lc trc tng v tri kia? Aron nhanh chng b y xung tn
cng ca ni s hi. Nhng anh lun t nh rng khng c b cuc.
Ban u, Aron th mi cch: c gn rt tht mnh tay ra, dng vai
y tng , nc vo mong d rt ra hn, ht tht to, dng dao
khot tng ,..v..v...nhng u v ch. trnh kit sc, anh s dng s dy
neo ni to thnh ni ta v chm o ln u gim s mt nc ca c th.
Vi s thc n v nc ung t i, mi khi s dng, Aron u lin tng n

72

nhng n trc y lm tng ngon ming. Trong ngy th 3 b mc

kt, khng ri vo c n tuyt vng, Aron t ngh ra chng trnh cho
bui sng vi khch mi l chnh anh ta (s thc l Aron t tr chuyn).
n ngy th 4, anh phi ung c nc tiu ca chnh mnh. Sang n
ngy th 5, khi pin ca chic my quay ht nh hnh tng cho sc sng
ca Aron, th bt ng, anh quyt nh s dng chnh con dao cn nh b
ct cnh tay ang mc kt vi s au n tt . V ri anh thot ra khi
khc tinh ca mnh, tr v vi cuc sng.
Ngoi nhng phim trn cn c kh nhiu nhng tc phm in nh khc
th hin ci p thng qua din bin ca nhn vt thuc dng ny, nh: cu b
Pi trong Life Of Pi, vn ng vin lt sng Bethany Hamilton trong Soul
Surfer, cu th bng chy Jackie Robinson trong 42, c b Hushpuppy trong
Beasts Of The Southern Wild, ngi cng nhn Ottway trong The Grey, tay
gn nghip d Francis Ouimet trong The Greatest Game Ever Played, nhn
vt tng thng Lincoln trong Lincoln,...
Cng thng qua din bin trong phim, nhng cn l xy dng nn
nhng nhn vt c ci thin ln lao.Bn danh sch ca Schindler (Schindlers
List) l b phim kinh in thuc dng ny. Phim da trn s kin c tht,
chin thng 7 gii Oscar nm 1994 cng 70 gii thng, 25 c quc t
khc. Phim ly bi cnh trong chin tranh th gii th 2, nhn vt chnh Oskar
Schindler (Liam Neeson ng) l thnh vin ca ng c quc x v l mt
doanh nhn tht bi. ng chuyn n Krakow (Ba Lan) m mt nh my
sn xut vt dng cho qun i c. Do trnh qun l doanh nghip km,
ng hp tc Itzhak Sterm (Ben Kingsley) mt ngi Do Thi c quan h
rng lm k ton v thu mn cng nhn.
Ban u, Schindler ch nh tuyn dng lao ng Do Thi thay lao ng
Ba Lan v c th tr lng rt thp hoc khng cn tr cho h. Schindler giao

73

cho Itzhak ti cc a im tp trung ngi Do Thi tuyn cng nhn, ch

cho h cn khai khng vi qun c kh nng lao ng ca mnh c th s
dng trong chin tranh, lm gi giy t bng cp cho h nu cn thit. Hot
ng kinh doanh pht trin nhanh chng v Schindler tr thnh doanh nhn
giu c.
V sau, tnh trng Pht xt c bt b ngi Do Thi ngy cng tng
cng thm vic c Itzhak thuyt phc, Schindler quyt nh che giu
ngi Do Thi. ng v Itzhak lp bn danh sch nhng ngi cn cu sng,
cho d nhu cu cho cc mt hng do nh my ca ng sn xut khng tng v
Itzhak cnh bo vic ny s dn n ph sn, song ng vn tuyn s ngi
trong danh sch lp vo lao ng. Schindler tin hnh hi l s quan SS cao
nht ca vng, tuyn rt ng cc tr em, lin kt vi cc nh my khc
m rng qui m, tr hng triu mark mua li ngi t cc tri tp trung.
Do sn phm xoong ni ca nh my khng th tiu th c, Schindler
chuyn sang sn xut n mc d cc cng nhn ca nh my u khng c k
thut lm vic ny. ng mua n cc nh my khc ri bn li cho qun
c trn danh ngha l sn phm do nh my ca mnh lm ra. Khng s
tr em b bt i, ng gi y l lao ng c tay ngh v cng quyt gi li
bng c bi ngn tay ca chng c th nh bng c bn trong v n.
n nm 1945, thi khc Pht xt c u hng ng Minh, lnh c
canh gc ti nh my c lnh phi th tiu ton b s cng nhn, Schindler
thuyt phc c h khng gy ra thm cuc thm st no na v hy tr
v vi gia nh. V ton b s tin c s dng ht cu cng nhn - l
ng vin ca c quc x - ch doanh nghip sn xut v kh - b buc ti
s dng sc lao ng ca t nhn - nn Schindler ph sn, tr thnh ti phm
chin tranh v phi chy trn. Trong bui gp mt ln cui cng, ng au n
t on trch bn thn v khng c gng hn na cu thm nhiu ngi.

74

Nhng ngi cng nhn vit mt bc th ni rng ng khng phi ti

phm vi h cng vi mt chic nhn vng khc dng ch ai cu c mt
ngi l cu c c th gii. Oskar Schindler cu c tng cng 1100
ngi Do Thi thot khi nn dit chng ca Pht xt c.
Cng xy dng hnh tng nhn vt c ci thin ln lao, phim cng
chiu nm 2012, chin thng 3 gii Oscar cng 49 gii thng, 111 c
quc t khc l Nhng ngi khn kh (Les Misrables). Nhn vt trung
tm trong phim Jean Valjean. Sau 19 nm ngi t vi s t 24601 v n cp
mt mu bnh m cho con ca ngi ch gi, ngi nng dn Jean Valjean
c th. Tuy nhin anh phi mang theo giy thng hnh vng, du hiu cho
thy ngi mang n tng phm ti, v vy Jean b ch qun tr t chi v
buc phi ng ngoi ng. May cho anh l gim mc Myriel, mt ngi ni
ting hay lm t thin cho Jean Valjean mt ch nng nu. Khi mi ngi
ng, Jean li n cp my mn bc ca gim mc v chy trn, anh b
bt li sau nhng li c ng Myriel cu thot khi ni vi cnh st rng
l ng tng cho Valjean. Khi chia tay v gim mc gi ni vi Jean
Valjean rng anh nht nh phi tr thnh mt ngi lng thin v lm nhiu
vic tt cho mi ngi.
Nhiu nm sau, Valjean, nay mang tn ng Madeleine, tr thnh mt
ch xng giu c v l th trng thnh ph nh ni ng sinh sng, Valjean
phi mang tn gi trnh s pht hin ca thanh tra Javert vn ang truy tm
ng ro rit. Trong xng ca ng c rt nhiu cng nhn, trong c Fantine.
C thng xuyn b ngi qun c dm ng, trong mt ln tru a, mt
ngi cng nhn khc tnh c c mt l th ca c, c b quy ti l mt c gi
lng l khi khng chng m c con, v l do v l ny m tn qung c
dui c ra khi xng lm vic. Li ni v Jean, s phn buc Valjean phi
l danh tnh ca mnh khi mt ngi n ng khc b nhm l Jean Valjean v

75

b bt a ra ta. Cng lc ny, Valjean gp li Fantine, ang hp hi v bnh

lao sau khi b ui vic khi cng xng ca ng v buc phi lm ngh mi
dm c tin nui con gi Cosette, em ang phi sng vi gia nh nh
Thnardier c c. Trc khi Fantine cht, Valjean ha vi c s chm sc
Cosette cn thn, ng tr tin cho lo ch qun tr Thnardier gii phng
cho Cosette v cng chy trn ln Paris khi s truy ui ca Javert. Paris,
hai ngi tr trong mt nh tu kn m Javert khng c quyn khm xt, v
vy h tm thot khi s truy lng gt gao ca vin thanh tra.
Thi gian sau, n giai on cuc cch mng Php n ra. Khi bit ngi
yu ca Cosette cng tham gia ni dy, Valjean gia nhp vi h, bi v ng
mun bo v Marius (ngi yu ca Cosette). Trong trn chin tip theo,
Valjean cu sng Javert khi tay nhng ngi cch mng v vin thanh tra
i. ng cng cu c Marius khi b thng. Valjean vc theo Marius
chy trn theo nhng ng cng ngm Paris, khi ra n ming cng ng
chm trn Javert, ng c gng thuyt phc Javert cho mnh thi gian tr
Marius v gia nh ca anh. Javert ng ngh ca Jean v nhn ra rng
ng ta ang b kt gia nim tin vo lut php v nim tin vo lng tt ca
con ngi m Valjean cho vin thanh tra thy, Javert cng hiu rng ng
khng bao gi c th np Valjean cho chnh quyn c na. Khng th chu
ng ni tnh trng kh x ny, Javert nhy xung sng Seine t vn.
Marius v Cosette ci nhau. Trc l ci, Valjean k ht cho
Marius v qu kh ca mnh. ng quyt nh b i m khng h cho Cosette
hay bit. Nh s tnh c m cc con ca Valjean bit cha mnh ang sng
trong mt thnh ng. H nhanh chng chy tht nhanh dn nh th ni
Valjean sng, lc ny ng ang hp hi, Marius lc ny mi nhn ra c
lng tt ca ng v ng chnh l ngi d cu sng anh trong thi khc trn
chin trng. ng rt hnh phc khi bn l a con gi nui yu qu v con

76

r. ng ni vi h rng ng rt yu qu h v a cho Cosette mt l th v

dn rng l th ny k v cuc i ca ng trc khi nhn nui c v c ch
c m ra khi ng nhm mt. Bng ng nghe thy ting ht vang vng ca
Fantine, c ang n a ng v vi Cha, sau Valjean qua i.
Mt b phim khc cng rt tiu biu l Ngn dm xanh (The Green
Mile) Phim nhn c 4 c Oscar nm 1999 cng 15 gii thng, 23 c
quc t khc. Nhn vt chnh trong phim - John Coffey (Mc. Ducan) l mt t
t b co buc st hi 2 tr nh v c chuyn n tri giam i ngy thi
hnh n. Ti y, cai ngc Paul (Tom Hanks) pht hin ra rng John Coffey
khng phi l k phm ti m ch l mt ngi nht nht, chm chm, v c
cht n n. Dn dn, Paul cn pht hin ra John c kh nng cha bnh v
hi sinh cho sinh vt sng. John cha bnh him ngho cho Paul v
Melinda, cu sng con chut Mr.Jingel ca ngi bn t. Song v qu mt
mi vi cch con ngi i x vi nhau,vi nhng ni au y ry trn th
gian, John chp nhn ci cht.
Cng trong biu hin ca ci p thng qua din bin hnh ng nhn
vt trong phim. Nhng nhn vt cn cho thy s trung thnh, coi trng danh
d. Ni bt l nhn vt Samwise Gamgee trong The lord of the Rings. Sam
(Sean Astin) l mt ngi Hobbit b nh sng ti vng Bag End thuc x
Shire. Cuc i ca anh vn yn bnh v lng l th trong mt ln, do v tnh
bit c nhim v ca ngi ch Frodo Baggin (Elijah Wood) l mang chic
nhn ma thut ti Riverdell, Sam ha vi Gandalf (Ian McKellen) ngi
giao cho h nhim v rng khng c ri mt khi cu ta. V cho n khi
xem xong nhng pht cui cng kt thc cuc hnh trnh y gian kh vi 3
phn tng ng thi lng hn 731 pht, ngi xem hon ton khm phc
trc s trung thnh tuyt i ca Sam.

77

Nh vy, din bin ca nhn vt phim c coi l p th u cn hnh

ng hng ti nhng gi tr chn, thin. Vn nm trong din bin, song ch
l nhng chi tit hnh ng din ra trong thi gian rt ngn, c gi tr ngh
thut cao, li suy ngm cho khn gi, l tiu tit ca phim. Ti nhng
tiu tit ny, ci p c bc l y tinh ty.
Trong phim 127 gi sinh t, on chng trnh cho bui sng ca
Aron, khi n phn anh t phng vn mnh vi cu hi:
- Ny Aron, c phi thc s l bn khng ni vi bt k ai ni m bn
s n?
- Khng, ti khng ni vi bt k ai
- Khng mt ai h?
- Khng mt ai
- Thi cht!!...
Chnh khonh khc ny cho thy ca s tuyt vng ln ti nh im
ca Aron khi mc kt ti khe ni, anh cm thy v cng n hn khi khng
tr li in thoi ca m, nhng ba tic bn ngi thn v bn b cha kp
tham d, nhng mi quan h tnh cm cha c hi kt. Aron lun thch lm
mi th mt mnh, khng cn quan tm ti ngi khc v gi y, anh ang
phi tr gi cho iu . Aron t nhn mnh l mt "siu anh hng cht tit"
c th t lm mi th nhng tt c tr nn sp khi anh i mt vi "khc
tinh" ca mnh. Tng ny chnh l nh mnh ca Aron v n ch anh
trong sut c cuc i. Dng nh Aron cha bao gi ngh rng mnh s c
ngy ny. Cu cm thn Oops! (Thi cht!!!...) li trong lng khn gi s
chua cht v y v chm bim.
Trong b phim The Green Mile, cnh vin cai ngc Paul Edgecomb
(Tom Hanks) b John Coffey (Mc.Ducan) bt ng tm ly c o. Theo tm l
ti phm thng thng, th logic tip theo s l ngi t t Jeter (Eduard

78

Delacroix) phng i din s im lng, vui mng hoc tm cch gip John
khng ch vin qun gio khi anh ta s c c hi c gii thot. Nhng tiu
tit c sc xut hin thi im ny khi Jeter khng hanh ng theo l
thng m ng ta li ht tang ln: Cu! Cu! Coffey tnh git sp
Edgecomb! Cu! Sp Howell! Cu vi! Sp Stanton! C ai khng! Cu!
Sp Howell! Sp Stanton! Ai n y! vi v mt v cng s hi v lo
lng cho vin cai ngc. Ch vi khanh khc ngn ngi ny, nhng ngi xem
c th nhn ra mt phn nhn cch tt p ca Jeter. ng rt knh trng v
qun gio Paul Edgecomb v tuy l ngi t t, bit chc mnh s cht nhng
khng v th m ng coi thng lut php. ng khng h c nh vt ngc
v thm ch cn ngn cm ngi t t khc lm iu ny.
hai b phim khc nhau nhng u cha ng tiu tit c sc ging
nhau, l K trm sch (The Book Thief) v Nhng ngi khn kh (Les
Misrables). Khi c b nh tui Meminger v Cosette ang trong hon cnh
kh khn v u s hi tm cch ln trn v gp ngi l, Han Hubermann
(Geoffrey Rush ng) v Jean Valjean (Hugh Jackman ng) c x mt
cch ht sc lch thip. ng Han a tay ra v nh nhng nh ni vi mt
vng cng qu tc: xin mi xung xe no n hong ca ti. Valjean th
vi li li nh s tht l, b m, ci u: tiu th, ta gip con xch ci thng
nh. Trc hnh ng ny, c 2 c b u khng cn s hi v vui v i
cng. Ch vi tiu tit ny nhng cho thy Han v Valjean l nhng ngi
rt yu qu tr nh, nhn mnh s lng thin, nhn cch tt p ca hai nhn
vt ny.
C th thy rng, thng qua din bin hnh ng ca nhn vt trong
phim, ci p hin ln y rt r nt, li nhiu hnh mu l tng cho kh
gi hc tp. ng gp khng nh to nn thnh cng ny cng l nh

79

s din xut ti tnh, xut sc ca nhng ngi sao in nh chuyn nghip

hng u th gii cho n nhng din vin ch bt u s nghip din xut.
2.4.3. Li thoi
Cng vi din bin phim, ng gp khng nh to nn ci p trong
hnh tng nhn vt l li thoi. C 3 loi li thoi: c thoi t nhn vt
ni ln suy ngh bn trong ca chnh minh; i thoi li i p gia hai
hoc nhiu nhn vt; v li ngi dn truyn nhm gii thiu, dn dt, gii
thch, bnh lun s vic trong phim. Li thoi trong phim lun c bin tp
cho sc tch, mang tnh ngh thut. Trong ton b li thoi ca nhn vt
thng s ni ln mt s on, cu mang tnh trit l su xa hoc gi s hng
th, ci p trong li thoi bc l phn ln ti y.
Tnh trit l su sc trong li thoi c xy dng khng phi bng vic
ci cm mt cch gin n nhng cu danh ngn, chim nghim hn lm bc
hc, m chng lun gn cht vi b phim, thng ny sinh do hnh ng
trc ca nhn vt dn ti, mang li nh hng cho nhn vt. Cc b phim
kinh in ca th gii u cha ng li thoi hng ti ci p nh vy.
Tiu biu nh trong The Lord of the Rings: The Fellowship of the Ring,
mc d chuyn hnh trnh ti Mordor ch va mi bt u nhng sau s kin
thnh vin quan trng Gandalf mt tch ti m Moria, Boromia b m hoc
nn c chim ot chic nhn lm ca ring, on h tng chic nhn b
Uruk-hai tn cng, nn Frodo cm thy v cng hoang mang, s hi, khng
cn ch tip tc cuc hnh trnh, anh day dt: c g chic nhn khng
bao gi n vi mnh, c g chuyn ny khng bao gi xy ra. Nhng chnh
ngay ti thi khc tng chng nh anh s b cuc, cu ni ca Gandalf li
cht hin ln trong u anh: ai ri cng gp nhng vn , nhng h khng
quyt nh c chuyn . H ch quyt nh s hnh ng ra sao trc
nhng vic nh th. ng nh vy, trc Frodo ang sng trong yn bnh

80

ti x Shire, trnh xa khi mi rc ri ca Trung a th do bc Bilbo cho anh

tha k chic nhn (chnh Bilbo cng khng bit b mt ng s ca chic
nhn ny), ph thy Gandalf pht hin ra b mt ny v trong tnh th tin
thoi lng nan Frodo buc phi nhn nhim v mang chic nhn ti Mordor
l cn c ca k th tiu hy (do y l chic nhn ma thut c to t
Mordor nn khng mt v kh no c th ph hy c, ch b tiu hy khi
c nm tr li ni sinh ra n). y l mt gnh nng qu ln i vi mt
ngi Hobbit b nh. Song Frodo khng th lm mi vic tr li nh lc cha
pht hin ra chic nhn, khng th bin iu ny tr nn cha tng xy ra, m
anh ch c la chn s gii quyt gnh nng ny nh th no: r b mi trch
nhim hay hon thnh n? Cu ni ca Gandalf nhc nh ng lc
Frodo ly li quyt tm v tip tc cuc hnh trnh.
Cng vn lot phim The Lord of the Rings, nhng trong phn 2: The
Two Towers, khi mt ln na Frodo s hi v nn ch: Ti bit, tt c u sai
lm. Thm ch chng ta khng nn y. Nhng chng ta lm ri. Cng
nh trong nhng bn anh hng ca vy, cu Frodo. Nhng chuyn thc s
quan trng. y ry bng ti v him nguy. V i khi cu khng mun bit
kt cc, bi v lm sao kt cc c th tt p c. Lm sao th gii c th tr
li nh xa khi qu nhiu iu xu xy ra? Nhng cui cng, ch c mt th
tri qua - l bng ti. Nhng g hc m cng phi qua i. Mt ngy mi li
n. V khi mt tri chiu sng, n s cng rc r hn. mi l nhng cu
chuyn m ta nh v c ngha. Cho d cu qu nh b hiu ti sao.
Nhng ti ngh rng ti hiu, cu Frodo. Gi ti bit. Nhng ngi
trong cc cu chuyn , h c nhiu c hi quay li, nhng h li
khng lm th. H vn tip tc dn bc bi v h tin vo mt iu: rng vn
cn nhiu iu tt trn th gii ny, Frodo, v v th chng ta chin u.

81

V cn hng lot cc cu ni kinh in trong cc b phim khc nh:

Tng lai do chnh bn to ra, v vy hy lm cho tt ca Back to the
Future. M ti thng hay ni: cuc sng nh mt hp socola nhiu mu,
bn khng th bit c s nhn c nhng mu g ca Forrest Gump. Ti
sao chng ta li vp ng? Vy nn chng ta c th hc c cch t ng dy
nh th no ca Batman Begins...
c c nhng cu thoi khin khn gi phi suy ngm nh vy, thng
thng kch bn gc ca phim s l cc tc phm vn hc, nh bin kch t
s cht lc v lng ghp vo phim cho ph hp vi kch bn in nh.
3. Lin h in nh Vit Nam
Trong nhiu cuc tranh ti lin hoan phim Oscar, Qu cu vng hay
Berlin, khn gi th gii ng ngng trc s bt ph ca nn in nh chu
nh Trung Quc, Nht Bn, Iran hay n . Gn y phim ca cc quc
gia gn chng ta nh Thi Lan, Campuchia cng bt u bc chn vo
u trng th gii v c c Oscar (Campuchia c b phim Bc tranh b
nh cp c c hng mc phim ni ting nc ngoi hay nht ti
Oscar 2014). Cn con ng ca in nh Vit Nam n th gii cn rt xa
xi. Nc b phim Vit Nam ca Nguyn V Nghim Minh c chn
trnh chiu ti lin hoan phim Berlin nm 2013. Vo gi cht, Ban t chc
phi tng s lng rp t 1 ln 4 v khn gi n qu ng. Nhng Nc ch
l git him hoi gia s kh hn v cng ca nn in nh Vit Nam trong vi
nm qua. Nm 2013, gn nh khng thy tn Vit Nam c nhc n trong
cc lin hoan phim khu vc v trn th gii. Mt s b phim n khch ca
Vit Nam khng th gi ra nc ngoi d gii bi khng th phn bit c
l sn phm ca nn in nh Vit hay l ca Hng Kng, Hn Quc,... K
t phim Ma len tru gi i tranh gii Oscar 2006, n nay in nh Vit nam

82

c thm 5 phim ln lt gi tranh gii Oscar l: o la H ng, Chuyn

ca Pao, ng t, Kht vng Thng Long v Mi c chy. Nhng tt c u
b loi ngay vng ngoi. Trong khi , gii thng quc t th chng ta cng
c, nhng ch l gii nh, gii ph. Nhiu chuyn gia cho rng, chng ta ang
thiu ti k chuyn, ngn ng in nh v tm c vn t ra ch khng
phi v l do kinh ph u t. t nc ta vi hn 90 triu dn, rt nhiu cuc
sng, mun vn ti nhng li khng th cho ra i nhiu tc phm c gi
tr ngh thut cao. a phn nhng b phim chiu rp do Vit Nam sn xut
ch thuc th loi hi nhm; kch bn, bi cnh, tnh tit s si, thiu logic hp
dn,...
Mt s kin cho rng in nh ca nc nh cha c u t ng
mc, hoc do lc hu v cng ngh lm phim nn khng khng c nhng tc
phm xut sc th bt kp s pht trin ca in nh th gii. Nhng theo
kin c nhn tc gi thy rng nhng tc phm c u t ln ca in nh th
gii (nh Avatar 310 triu USD, Tangle 260 triu USD, Pirates of the
Caribbean At World's End 300 triu USD,...) thng ch l nhng tc phm
thin v th trng, gii tr m khng phi l nhng tc phm c gi tr ngh
thut cao, hay chin thng ti cc lin hoan phim, cc gii thng in nh.
Nn cng nghip in nh M cho d pht trin nht th gii, hng nm cho
ra i hng trm b phim, trong rt nhiu l nhng tc phm c cng ngh
lm phim tin tin, u t ln, nhng nhng b phim c gii ph bnh in
nh nh gi cao vn lun l nhng b phim bnh d, kinh ph u t thp, hn
ch s dng k xo in nh, khai thc nhng v p gn gi, thn thuc.
V th, nn in nh Vit Nam khng nht thit phi chy theo con
ng lm nhng b phim k xo honh trng, kinh ph u t s, m tp
trung theo hng sng to nhng tc phm c gi tr ngh thut cao nhng

83

kinh ph khng ln, cng ngh khng cn qu tin tin. Vi lch s my nghn
nm dng nc v gi nc, tri qua v vn nhng cuc chin tranh gian
kh. n thi bnh, cng cuc ci cch v i mi mang li bit bao i thay
cho cuc sng ca mi c nhn, ca c t nc. y l ngun ti v tn
sng tc cc tc phm ngh thut m trong c in nh. V bt kp
c s pht trin ca in nh th gii, nn in nh Vit Nam cn tch cc
i mi trong nhng khu sau y:
Cn nng cao cht lng i ng ngi lm phim, cc o din, bin
kch. Thng qua vic c nhng nh lm phim c trin vng sang nhng nn
in nh pht trin (nh M, Php) hay nhng nn in nh ang pht trin
(n , Trung Quc, Nht Bn) hc tp.
y mnh hn na cng tc o to i ng din vin. Mun vy, cn
tp trung pht trin c v b rng ln b su cc trng sn khu in nh.
Tm kim cc ti nng in nh ti cc cung vn ha, trung tm ngh thut.
Kht khe hn na trong khu kim duyt phim cng nh trong vic la
chn nhng kch bn xy dng phim.
Ngoi ra, t chc cc s kin giao lu in nh, cc tun phim vi
nhng nn in nh hng u ca th gii nhm hc hi kinh nghim, cht lc
nhng tinh hoa. T c th tm c hng i ring cho in nh Vit Nam.
C nh vy, th in nh nc nh s snh ngang c vi nn in nh th
gii.

84

KT LUN
Mt ln na, c th thy rng ci p l phm tr xuyn sut,trung tm
ca m hc. y l vn c hu ht cc nh m hc trong lch s bn ti
v c nhng quan nim khc nhau, song u gp phi hn ch do b nh
hng bi th gii quan phn tin b hoc yu t thi i m c u c nhng
sai lm, phin din trong nhn nh phm tr ny. Bng vic ph phn c k
tha, ch ngha Mc-Lnin c quan nim ng n v khoa hc nht v
phm tr ci p. Cho thy c nhng yu t, phng din khc nhau caci
p. Mi lin h mt thit gia phm tr ci p vi cc phm tr ci hi, ci
bi, ci cao c, cc trc tuyt. T thy c nhng biu hin v cng a
dng, phong ph ca ci p t t nhin, x hi cho n ngh thut l biu
hin tp trung nht ca ci p.
Trong ngh thut, loi hnh mi m nhng hi t nhiu tinh ty nht l
in nh, t khi ra i nm 1888 n nay, c bit sau giai on ra i cng
ngh k thut s, cc nh lm phim to ra khi lng s cc tc phm
in nh c cht lng, p ng nhu cu gii tr cng nh cha ng gi tr
ngh thut cao. Trong s , c nhng tc phm l biu hin rt c sc, c
o ca ci p. Thng qua mt s tc phm in nh ca cc nc c nn
in nh pht trin nh M, Php, , Trung Quc, n , chng ta thy rng
mi thnh phn cu to nn mt b phim: kch bn, bi cnh, m thanh, din
vin u cha ng v p ring, to s cun ht cho khn gi ca mn ngh
thut chiu th 7. y chnh l nhng gi tr cn thit nn in nh Vit
Nam k tha th that khi tnh trng km pht trin hin nay.

85

DANH MC TI LIU THAM KHO

1. Bi Ph, c trng v ngn ng in nh, Nxb. Vn ha (1984)
2. David Bordwell, Kristin Thompson, Lch s in nh th gii,
Nxb. Gio dc (2008)
3. David Bordwell, Kristin Thompson, Ngh thut in nh, Nxb.
Ngh thut Matxcova (2008)
4. Denis Huisman, M hc, Nxb Th gii (2000)
5. Huy, Ci p Mt gi tr, Nxb, Thng tin l lun (1984)
6. Huy, M hc vi t cch l mt khoa hc, Nxb. Chnh tr quc
gia (1996)
7. Vn Khang, Gio trnh M hc Mc-Lnin, Nxb gio dc Vit
Nam (2010)
8. Vn Khang, Lch s m hc nguyn thy v Hy lp c i,
Nxb. Vn ha (1983)
9. c Kn, Tiu lun ph bnh in nh, Nxb Tr (1996)
10.G.Phritlender, Mc, ngghen v nhng vn vn hc, Nxb Vn
hc ngh thut quc gia (1968)
11.L Vn Dng, L nh Lc, L Hng Vn, M hc i cng,
Nxb Gio dc (2003)
12.L Vn Sn, Ci p v ngi ph n p, i hc Yersin Lt
(2012)
13.Nguyn Hng Qunh, Vi khm ph mi m v bt ng v
Nhng ngi khn kh, Tp ch Vn ha ngh thut s 343
(thng 1 2013)
14.Nguyn Vn i, M hc, Nxb Chnh tr - Hnh chnh, 2011

86

15.Phm Vn Khoa, Cu chuyn in nh, Nxb. Vn ha ngh thut

(1962)
16.Phan Ngc, M hc Hghen, Nxb Vn hc (1999)
17.Phng Hoi Ngc, M hc i cng, i hc An Giang (2002)
18.Sm Thng, Nhng huyn thoi ca in nh th gii, Nxb Vn
ngh Tp. H Ch Minh (2005)
19.Trn Bch Nga, Nhn vt trong tc phm in nh, Tp ch Vn
ha ngh thut s 333 (thng 3 2012)
20.Trn Bch Nga, Oscar phim hay nht 2011, s thng th ca in
nh c in, Tp ch Vn ha ngh thut s 322 (thng 4 2011)
21.Trn Hong Nh, Phm Thanh H, Nguyn Anh Tun, K xo in
nh, i hc Sn khu in nh (2004)
22.Triu Thanh m, James Cameron v K nguyn mi ca ngh
thut th by, Tp ch Vn ha ngh thut s 312 (thng 6 2010)
23.V. Pupkin, Bn v din vin in nh, Nxb. Vn ha ngh thut
(1963)
24.V Minh Tin, Gio trnh M hc i cng, Trng i Hc
Lt (2005)
25.V Ngc Thanh,Nhn li mt s phim Hollywood chiu ti Vit
Nam, Tp ch Vn ha ngh thut s 315 (thng 9 2010)