Sprawdzian z antyku

grupa A
1. Uzupenij zdania. (9 p.)
U podstaw kultury europejskiej legy cywilizacje pooone na ...................................
i w basenie ............................................................................ . Przeomem w rozwoju
ludzkoci, wyznaczajcym pocztki epoki staroytnej, byo ..................................... .
Umoliwio ono utrwalanie myli oraz przekazywanie ich w czasie i przestrzeni. Za
dat kocow epoki przyjmuje si rok ........................................................., w ktrym
nastpi ............................................................................... . Dwie kultury szczeglnie
wane dla europejskiego dziedzictwa to kultura ..........................................................
i ..................................................... . Obie nosz wspln nazw ..................................
lub ................................................................. .
2. Pocz nazwy staroytnych szk filozoficznych z waciwymi przekonaniami.
(5 p.)

epikurejczycy
cynicy
sceptycy
stoicy
sofici

najwaniejsze w yciu jest uwolnienie si

od konwenansw
wszystkie sdy s wzgldne i moliwe do
zakwestionowania
przyjemnoci jest ju sam brak cierpienia
kada prawda jest subiektywna
w yciu naley si kierowa
niezmconym rozumem

3. Wymie pi cech skadajcych si na antyczny idea pikna. (5 p.)

.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
4. Wyjanij znaczenie poj zwizanych z teatrem greckim. (4 p.)
a) konflikt tragiczny ....................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
b) hybris ......................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
c) katharsis ..................................................................................................................

.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
d) epejsodion ...............................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
5. Zaznacz te elementy, ktre nie s cechami gatunkowymi eposu antycznego. (3 p.)
tematyka fantasy, dwie paszczyzny fabularne: wiat bogw i ludzi, brak inwokacji,
rozbudowane opisy, oszczdno epitetw, elementy retrospekcji, porwnania
homeryckie
6. Mity s niewyczerpanym rdem archetypw ludzkich postaw. Okrel archetypy
symbolizowane przez wymienionych bohaterw mitologicznych. (3 p.)
Ikar archetyp .............................................................................................................
Narcyz archetyp ........................................................................................................
Syzyf archetyp ..........................................................................................................
7. Uzupenij schemat ilustrujcy proces powstawania wiata wedug mitologii
greckiej. (5 p.)
....................................................
pierwsi bogowie
.....................................................
....................................................
kolejna para bogw
.....................................................

.....................................................

8. Pierwsze gatunki literackie uksztatoway si w staroytnej Grecji i Rzymie. Wymie cechy

charakterystyczne twrczoci wymienionych poetw. (3 p.)
Poeta
Tyrtajos

Safona

Horacy

Cechy charakterystyczne
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................

9. Podaj autorw i tytuy dzie, z ktrych pochodz cytaty. (5 p.)

A. Tak rozlegay si Trojan okrzyki po rwni szerokiej. [...]
Tamtych pcha Ares do walki, a tych jasnooka Atena.

.........................................................................................................................................
B. Rzecz to pikna zaprawd, gdy kroczc w pierwszym szeregu,
Ginie czowiek odwany, walczc w obronie ojczyzny
.........................................................................................................................................
C. Przez smuk Afrodyt,
bezsilna, tskni do chopca.
.........................................................................................................................................
D. Okrt nasz, gnany wiatrem, pod ostrw podpynie
Dwch Syren, a wtem naraz wiatr ucich i wodne
Fale si wygadziy jak niebo pogodne
.........................................................................................................................................
E. Nie wszystek umr wiem e uniknie pogrzebu
czstka nie byle jaka [...]
.........................................................................................................................................
10. Przeczytaj zamieszczony anakreontyk i wykonaj polecenia. (3 p.)
Anakreont Piosenka
Na niadanie tylko troch
uamaem sobie placka,
Za to wina dzban wypiem;
teraz lekko trcam struny
Wdzicznej liry i piosenk
piewam miej mej licznotce.
przeoy Jerzy Danielewicz

a) Okrel nastrj panujcy w wierszu.

.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
b) Napisz, jakie jest przesanie utworu.
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
c) Wska elementy charakterystyczne dla anakreontyku.
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
11. Zaznacz liter P zdania prawdziwe, a liter F faszywe. (4 p.)
A. Iliada i Odyseja Homera to przykady staroytnych eposw.
B. Cech charakterystyczn antycznych mitologii jest brak antropomorfizacji.
C. Arystoteles by twrc idealizmu.
D. Twrczo Horacego jest reprezentatywna dla liryki rzymskiej.

12. Przeczytaj tekst rdowy i wykonaj polecenia. (6 p.)

Te dwa, wycznie te dwa miesice maj nazwy wywodzce si z aciny, w ktrym to
jzyku ich odpowiednikami s Martius i Majus. [...] Przecie Martius to po prostu
miesic boga Marsa, boga wojny, a dano mu j dlatego, e wyprawy wojenne
rozpoczynano wanie wtedy, kiedy mijay zimowe deszcze i chody, a bydo
najbardziej upragniona zdobycz italskich wojownikw wychodzio w pole. Wtedy
te otwierano w dawnych czasach nowy rok urzdowy, razem z budzeniem si
przyrody do ycia; 1 stycznia ustanowiono jako pocztek roku do pno, bo
dopiero w roku 153, i to z przyczyn do przypadkowych. Natomiast maj nie posiada
tak przejrzystego i oczywistego rodowodu. Sami staroytni, sami Rzymianie
podawali rne wyjanienia. Na przykad to, e Majus jest starszy w stosunku do
nastpujcego po nim miesica o nazwie Junius (nasi juniorzy), a aciskie maior
to wikszy, starszy. Moe jednak maj ma boskie pochodzenie? Niegdy czczono
w Italii boka o imieniu Majus, o ktrym jednak prawie nic nie wiadomo, rycho
bowiem zosta zapomniany. Ale bya te bogini Maja. Uchodzia za matk boga
Merkurego, lecz czono j rwnie z bogiem Wulkanem, opiekunem kowali. Ofiary
skadano jej wanie w dniach 1 i 15 maja. [...] trzeba przypomnie, e z samym
pocztkiem maja odbya si w roku 305 w Nikomedii maoazjatyckiej ceremonia
wrcz wyjtkowa w dziejach imperium. Oto cesarz Dioklecjan dobrowolnie zrzek
si wadzy, abdykowa, odszed na emerytur [...]. Jest rok 330, dokadnie dzie 11
maja, urodziny nowego miasta. A raczej, mwic cile pewne stare miasto nad
Bosforem, zwane dotychczas Bizancjum, otrzymao nowe imi i now rang.
Powsta Konstantynopol, Miasto Konstantynowe, ulubiona rezydencja cesarza,
w niedalekiej przyszoci nowa stolica imperium drugi Rzym. 11 maja wicono
tam corocznie i bardzo uroczycie jako dzie jego urodzin, podobnie jak 21 kwietnia
take w naszych czasach obchodzi si nad Tybrem jako rocznic zaoenia
Rzymu.
Aleksander Krawczuk, Std do staroytnoci, Warszawa 1988, s. 143148.
a) Podaj aciskie odpowiedniki nazw miesicy: marca i maja.
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
b) W jaki sposb mona wytumaczy antyczny rodowd sowa marzec?
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
c) Opisz, w jakiej relacji pozostaway ze sob miesice Majus i Junius.
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
d) Wymie zawarte w artykule koncepcje wyjaniajce znaczenie nazwy maj.
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
e) Przywoaj z tekstu fakty historyczne zwizane z majem.
.........................................................................................................................................

.........................................................................................................................................
f) Napisz, kiedy si zaczyna nowy rok w staroytnym Rzymie.
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
13. Przeczytaj fragment tekstu retorycznego i uzupenij tabel. (7 p.)
Przegrywam, bo za mao mam nie argumentw, tylko bezwstydu i bezczelnoci
i zbyt mao mi si chce mwi wam takich rzeczy, ktrych by wycie suchali
najchtniej: gdybym tu paka i jcza i gdybym nie wiadomo co wyprawia i mwi
rzeczy poniej mojej godnoci, jak ja uwaam, takie, jakiecie zwykli sysze od
innych. Tymczasem ja ani przed tym nie uwaaem za stosowne robi niczego
podego z uwagi na niebezpieczestwo, ani mi teraz al, em si w ten sposb broni;
wol zgin po takiej obronie, ni tamtym sposobem y. Bo ani w sdzie, ani
w wojnie, ani ja, ani ktokolwiek inny nie powinien o tym przemyliwa, eby
mierci uj, wszystko jedno, jak. Przecie i w bitwach czsto najwidoczniej mona
mierci unikn, jeeli kto porzuci zbroj, albo si z probami zwrci do
cigajcych. W kadym niebezpieczestwie jest wiele rnych sposobw na to, eby
mierci si wymiga, jeeli kto ma odwag, wszystko jedno co, robi i mwi. Wic
to nie jest rzecz trudna, obywatele: unikn mierci; znacznie trudniej: zbrodni. Bo
zbrodnia biegnie prdzej ni mier [...]. I teraz ja odchodz, w oczach waszych
winien kary mierci; oni w oczach prawdy winni zbrodni i krzywdy. I ja si
doczekam kary, i oni.
Platon, Eutyfron. Obrona Sokratesa. Kriton, tum. Wadysaw Witwicki,
Lww 1920, s. 125.

Elementy
mowy

Obrona Sokratesa

temat
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................
cele
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................
argumenty
(po 1
przykadzie):
rzeczowe
logiczne
emocjonalne
rodki
retoryczne
(2 przykady)

...........................................................................................................................
...........................................................................................................................
..........................................................................................................................
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................
14. Podaj nazwy przedstawionych zabytkw sztuki staroytnej.
(3 p.)

A. .................................

B. ..............................

C. .........................................

15. Uzasadnij, czy zgadzasz si ze sowami badacza antyku Aleksandra Krawczuka:

nic nigdy nie odchodzi bez ladw, a zdajc sobie spraw z ich trwania, sami
stajemy si bogatsi o ca przeszo naszej kultury. (5 p.)
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
Autor: Agnieszka Wojciechowska