Manastir urevi Stupovi

optina Berane
Stanje na dan
11. jun 2004.

Komisija za utvrivanje stanja

nepokretne kulturne batine Crne Gore
Ministarstvo kulture i medija
Ministarstvo zatite ivotne sredine
i ureenja prostora

Republiki zavod za zatitu spomenika

kulture Crne Gore
Regionalni zavod za zatitu spomenika
kulture - Kotor

STANJE NEPOKRETNOG KULTURNOG DOBRA CRNE GORE

Naziv spomenika

Manastir urevi Stupovi

Mjesto lokalitet

Berane

1 kat. parc. K. O.
724
Dolac, list 439
manastir 249 m2, konaci 244 m2, porod. stamb. zgrada 111 m2,
stam. prostor 83 m2 dvorite 500 m2
pomo. zgrada 40 m2
Vrsta spomenika:
2 Kategorija spomenika:
Rjeenje o proglaenju spomenika:

vlasnik
Manastir urevi
Stupovi Dolac

korisnik

sakralna arhitektura
I (prva)
01 18/1 od 5. 01. 1962. godine

Istorijat i kratak opis:

Kontakt osoba: Ime i prezime

Vladika Joanikije Episkop Budimljansko-Nikiki

Kontakt zona
Prirodni ambijent sa zgradom Stare kole (sl. -1, 2)

Istraivanja, dokumentacija: izvori, literature, fotosi, crtei, projekti, planovi

Manastir urevi stupovi, Berane, Glavni projekat, sig. 1396, 1407
Urbanistiki projekat
Glavni projekat konaka arhitektonsko-konstruktivni
Projekat istraivanja
Elaborat o izvoenju konzervatorsko-restauratorskih radova
Tekstualna dokumentacija stilsko hronoloka analiza
Glavni projekat vodovod i kanalizacija
Glavni projekat spoljnih instalacija vodovoda i kanalizacije
Glavni projekat elektro instal. XII 1988. god.
6
Glavni projekat elektro instal. III 1989. god.
Glavni projekat saobraaja
Detalji i eme prozora (uz knjigu arh. gra. projekata)
Tehnika kontrola
V. Petkovi, Pregled crkvenih spomenika kroz povesnicu srpskog naroda, Beograd 1950.
A. Deroko, urevi stupovi u Budimlj, i, Glasnik srpskog naunog drutva 11, Beograd 1930.
Istorija Crne Gore, knj. 2, tom 2, Titograd 1970.
M. anak Medi, Arhitektura Nemanjinog doba 2, Beograd 1989.
Tatjana Pejovi, Manastiri na tlu Crne Gore, Beograd 1995.

Stanje spomenika (spoljanjost, unutranjost, konstrukcije, materijali, instalacije, dotrajalost,

oteenja)
Posljednji sanacioni radovi izvedeni su 90-ih godine XX vijeka. (sl. -3)
Na ulazu u manastirsku portu u toku je izgradnja kapije, koja nije dobila zakonsku verifikaciju.
(sl. -4)
Sa zapadne strane su oigledne neravnine tla, koje mogu biti posljedica pomjeranja tla.
Spoljanjost Manastira ouvana. (sl. -5) Primjeena je vertikalna pukotina na spoju kalkana
zapadnog zida priprate sa podunim zidovima. (sl. -6)
Krovni pokriva je ouvan. (sl. -7)
7
U luneti nad portalom je montirana keramika kompozicija "Sv. ore ubija adaju", (sl. -8) rad
Dragana Blagojevia, koja u formi, materijalizaciji ne odgovara osnovnoj strukturi crkve.
Ukupna povrina fresko dekoracije (sl. -9, 10, 11, 12) od XII, preko XIV do XVI vijeka i pored
kvalitetno obavljenih konzervatorskih radova, obavljenih od 1981. do 1986. godine, je
neuobiajeno pokrivena debelim slojem ai, uzrokovana nekontrolisanim paljenjem svijea. Isti
problem je konstatovan i na dekorativnom malteru, kojim je obraena cjelokupna unutranjost
crkve, (sl. -13) kao i na zvoniku, koji u ovom sluaju funkcionie kao dimnjak.
U unutranjosti crkve nalazi se dobro ouvani ikonostas Petra olanovia iz 1927. godine. (sl. 14)
Faktori oteenja:
A) prirodni
B) investiciono odravanje -Nestruna gradnja kapije i ogradnog zida.
8
C) ostalo- nekontrolisano paljenje svijea

Ocjena stanja
1) Dobro
2) Osrednje
3) Slabo
9
4) Loe
5) Izgubio svojstva kulturnog dobra

10

Nelegalno izvedeni radovi:

Kapija i ogradni zid.

Devastacija ugroavanje spomenike vrijednosti:

1. Urbanistiko-ambijentalna
2. Arhitektonska
3. Kulturno - istorijska
11
4. Autentinosti kontinuiteta
5. Umjetniko-estetska
6. Jedinstvenost - unikat

Degradacija:
12

Kulturnog dobra

DA

NE

Kontakt zone

DA

NE

Prijedlog mjera:
1) Administrativno-pravne mjere
2) Operativne mjere - ukloniti terakotnu skulpturu u luneti na zapadnoj fasadi i novu kapiju
3) Sanacione mjere
4) Investicione mjere
5) Preispitati spomenike vrijednosti
Geomehanika ispitivanja tla
Plan odvoda atmosferskih voda
U unutranjosti crkve:
Analiza uzroka pretjerane aavosti i njeno dejstvo na ivopis i ostale zidne povrine ovog
13
izuzetno vanog ivopisa priprate iz XV vijeka i crkve iz XII vijeka.
Izrada elaborata parapetnih ploa (nosaa ikona) u skladu sa ambijentom crkve putem anastiloze.
Projektovanje episkopske stolice dostojne znaenju spomenika i njegovoj ulozi u dananjem
ustojstvu crkve.
Takoe, potrebna je izrada projekta horosa i ostalog crkvenog mobilijara.
Potrebno izvriti arheoloko istraivanje unutranjosti crkve i ispitati funkcionalnost i tehnike
karakteristike podova.
Neophodno je formiranje ekspertskog tima za sve naprijed navedeno.

Napomena:
Razmotriti mogunost objedinjavanja manastira urevi Stupovi i zgrade Stare osnovne kole u
jedno kulturno dobro.
14
Nedostaje tabla sa natpisom "Zakonom zatieno".

sl.-1

sl.-2

sl.-3

sl.-4
6

sl.-5

sl.-6

sl.-7

sl.-8
8

sl.-9

sl.-10
9

sl.-11

sl.-12
10

sl.-13

sl.-14
11