Kompjuteri sht nj makin llogaritse e sofistikuar.

Zanafilln e saj historia e makinave

llogaritse e ka koh m par. Si dat fillimi t shpikjes s kompjuterve mund t prmendim
vitin 1673. N kt vit matematikani i njohur Leibnic i shtyr nga nevojat e athershme
ushtarake arriti t ndrtoj nj makin t sofistikuar pr at koh q u quajt arifmometr.
Arifmometri ishte nj makin mekanike q bnte t mundur kryerjen e katr veprimeve baz t
matematiks dhe u prdor n shekullin XIX n fushn e artileris pr llogaritjet balistike. Do t
duheshin shum vite e prpjekje pr tju afruar koncepteve t sotme t kompjuterit dhe pr t
ndrtuar nj makin t till elektronike si ajo q prdorim ne sot. Ja disa data q meritojn t
prmenden n kt vrapim t shpejt npr kt rrug t gjat.

Vitet 1940-50. Kostoja e kompjuterve dhe prmasat e tyre ishin gjigante. Kompjuteri kushtonte
dhjetra mijra dollar dhe zinte volumin e dhomave t tra t mbushura me pajisje elektrike e
mekanike. Prve ksaj duheshin nj numr i madh njerzish t kualifikuar pr vnien n
prdorim, mirmbajtjen e remontin e tij. Viti 1949 N kt vit u shpik transistori i par. Kjo
pajisje zvendsoi llambat elektronike n dy drejtime. S pari prmasat dhe qndrueshmria n
pun e transistorit zvogluan shum prmasat e kompjuterve. S dyti, konsumi i energjis sht
dhjetra her m i vogl. Kjo bri t mundur uljen e kostove dhe hapjen e perspektivave t reja
n vazhdim.

Viti 1960 Deri n kt vit do transistor prodhohej e montohej n skemn elektronike m vete.
Kjo krkonte nj pun t madhe, (mikroprocesori ose truri i kompjuterit t sotm prmban deri
ne 5 milion transistor). N kt vit u shpikn skemat integrale q lehtsuan prodhimin e
kompjuterve. Prodhimi i qarqeve t integruar t cilt prmbajn n vetvete mijra e miliona
transistor, jo vetm zvogloi si prmasat e paisjes ashtu edhe konsumin e energjis, por i dha
nj hov t madh teknologjis s zhvillimit t paisjeve t ndryshme duke br t mundur
komandimin e shum proceseve teknologjike. Ky vit shnon datlindjen e minikompjuterit t
par. Ai kishte prmasat e nj frigoriferi dhe kushtonte 20 mij $.

Viti 1970 Firma e re INTEL nxori n shitje kompjuterin e par t ndrtuar n baz t skemave
integrale. Gjithashtu n kt vit po prej saj doln n treg skemat e integruara t kujtesave, (t
cilat u dhan mundsi prdoruesve t prmirsojn t dhnat e kompjuterve t tyre n kushte jo
industriale). Viti 1970 shnon datn n t ciln inxhinieri Hoff po i firms INTEL (firm e cila n
kohn ton sht prodhuesja m e madhe e mikroprocesorve pr PC), ndrtoi nj skem t
integruar e cila pr nga vetit i ngjante trurit (CPU) t kompjuterve t mdhenj. Ky ishte
procesori i par me emrin INTEL-4004. Viti 1975 Me kalimin e viteve me radh doln

procesort INTEL-8008, INTEL-8080 t cilt ishin m t shpejt e m t fuqishm. Viti 75

nxori n treg kompjuterin e par komercial Altair 8800, me procesor INTEL-8080, i cili
kushtonte rreth 5000 $ pa ekran dhe pa tastier, me memorie 256 Kb. Q muajt e par u shiten
disa mijra ekzemplar. Njerzit i blenin Altair 8800, i pajisnin me ekrane, tastiera e blloqe
shtes kujtese. N fund t vitit 1975 Bill Gates (krijuesi i famshm i Microsoft) i sapo dal nga
dyert e universitetit shpiku gjuhn BASIC q lehtsonte komunikimin e njeriut me kompjuterin.
Paralelisht doln programe ndihmse q krijonin lehtsira n shkrimin e teksteve (WordStar),
prpunimin e t dhnave financiare (VisiCalc) etj.

Sistemi i procesimit t informacionit

N vitin 1972 Dennis Ritchie n Bell Labs zhvilluan gjuhn e programimit n C me qllime
gjenerale e strukturuar n blloqe procedurale pr tu prdorur me sistemin Unix.

C u prdor pr t rishkruajtur nj version t hert t Unix q ishte shkruajtur n Assembler. Ai

sht prhapur n shum platforma t tjera. Megjithse prdorimi i shumt ishte pr software
sistemesh, C-ja prdoret tani edhe n zbatime (zbatime programesh). C-ja ka influencuar edhe
gjuh t tjera shum t famshme, sidomos C++.
C sht gjuh programimi e krijuar n vitin 1972 nga Dennis Ritchie n AT&T Bell Labs. Ritchie
ka pagzuar gjuhn e re i cili e ka quajtur C, thjesht sepse n at koh ishte n prdorim gjuha e
programimit e quajtur B.
Gjuha C sht e njohur sepse sht ndr t parat q futi iden e puns me an t strukturave t
prgjithshme ne programim dhe pr ket arsye themi se sht nj gjuh proceduriale programimi.
Procesi i ndrmjetsimit njeri-makin[redakto | redakto tekstin burimor]

T gjitha gjuhve programuese pr komunikim me procesort ju nevojitet nj prkthyes (n

tekniken e programimit: kompilator) dhe nj intepretues. Kompilatori i prgatit pr procesorin
instruksionet e shkruara nga programuesi n at mnyr q keto instruksione t lexohen dhe me
pas ekzekutohen nga makina/kompjuteri.

Libri i programimit n C nga Brain W. Kernighan dhe Dennis M. Ritchie

Cdo platform e caktuar ka nevoj pr kompilatorin prkats. Kjo sht karakteristik pr t tra
gjuht e kompiluara. Nj program i shkruar/koduar n nj nga keto gjuh si: C, Java, ose PERL
sht thjesht nj tekst i cili konsiston nj koncept t shums t fjalve n gjuhn angleze. Ne
kemi prdorun disa programe speciale t quajtura kompajler, ose interpreter/ues pr t prkthyer
nj program n makinn tuaj n program-ekzekutues dhe t gatshm pr pun. Ai sht nj text
format i cili prmban instruksione t shkruara n high-level gjuh t programimit q do t
konvertohet n formatin binar pas kompilimit. Kodi pas kompilimit quhet kod binar (binary
code) mirpo programi n text format t ciln shpjeguam m lart quhet burimi i kodit (source
code) Elementi m i vogl i nj kodi binar quhet bit apo "from binary digit" i cili mund t ket
vlern apo "value" 0 ose 1. Nuk duhet ngatrruar me byte i cili prbehet nga 8bit njri pas tjetrit,
ndrsa half a bye (4bits) sht nj nibble apo cimbisje.

C sht nj relativitet i vogl i gjuhve programuese e cila ju bn t ndjeheni m i lir, ju nuk

duhet t mbani mend shum komanda t C-s q t filloni t programoni n C. Pr ato t cilt
krkojn lehtsi dhe eleganc n nj high-level gjuh programuese, gjuha programuese C sht
m e mira, dhe gjuha m stabile n egzistim deri m tani. N fakt C ju lejon t kontrolloni
kompjuterin tuaj n "hardware" dhe periferik pr at gjuha programuese C sht thirun high-level
gjuh programuese, sepse ju mundson shum gjra t vlefshme.
Shum gjuh t tjera t vlersuara si high-level(te nivelit te larte) jan bazuara n C, pr
shembull PERL sht nj gjuh programuese e cila prdort n shum raste npr World Wide
Web (WWW) pr dizajnimin n Internet. Perli n fakt huazon shum lloje kryesore nga gjuha
programuese C. N qoft se ti e kupton C, ather pr t msuar PERL t duhet 1 dit, sepse kodi
sht gati i njejt. Nj shembull tjetr sht gjuha programuese quajtur C++ orientuar nga objekti
pr programim shum leht, n kt tem ndrhyn dhe gjuha programuese JAVA e cila sht
shum e leht kur ju dini t programoni n C.
C dhe ANSI- standardi.
N shum vite standardi de facto pr gjuhn programuese C ishte K&R standardi sipas librit t C
programimit i cili sht shkruar nga Brian Kernighan dhe Dennis Ritchie n vitin 1978, ather
ka pasur shum ndryshime jo-zyrtare pr t krijuar gjuhn programuese C e cila sht prezentuar
n K&R standarde.
Ata jan frikesuar se do t humbisnin potencialin e C 's, dhe nj grup vendasish dhe
programuesesh t software-it krkuan t krijojn ANSI (American National Standards Institute) i
cili sht pr krijimin e standardit C krijuar n vitin 1989 dhe quajtur si ANSI standard pr
gjuhn programuese C. Ansi standardi pr t zmadhuar C dhe K&R standardet definon nj grup
e cila jep C funkcionet dhe mund t gjenden n ANSI C standard library. Tashm C kompilator
ka vetem librarin standarde dhe kan t inkluduara disa kompajllera pr funksione speficike.
Hardwer pr C.
far do kompjuteri i cili ka mundsim pr t prmbajtur nj C kompilator sht n regull (C
kompajlleri duhet t prmbaj dhe ANSI standardin). M shum mund t keni nj PC n

tavolinn tuaj me 286PC me disk t fort deri m 50mb, dhe 1mb memorj(ram) sht nj
hardware minimal pr t punuar n nj kompajller bazuar nn DOS.
Softwer pr C.
N qoftse prdor nj makin nn Unix ather ju vetm keni kompajller t inkluduar n
makinn tuaj, pra me kt preferojm t prdorni gjuhn programuese C nn Unix.
Viti 1981 Doli ne treg IBM PC (PC-Personal Computer) i par. Fal liris q i dha kjo firme
departamentit t PC pr t punuar me blloqe t firmave e prodhimeve t tjera. Nj faktor tjetr q
ndihmoi n zhvillimin e shpejt t kompjuterve IBM PC ishte mungesa e sekretit dhe mnyra e
ndrtimit t tyre. do prdorues me fantazi mund t ndrtonte nj pjes t prmirsuar t
kompjuterit dhe ta vendoste at direkt n skemn mm pa pasur asnj vshtirsi (nga mnyra e
ndrtimit me blloqe e kompjuterit). NE DITT TONA N kohn e sotme fal zhvillimit t
vrullshm t elektroniks, komjuterat kane ndryshuar shum nga ato t disa viteve m par dhe
vazhdojn t ndryshojn. Sot kompjutert jan t pajisur me mikroprocesor t shpejt, kujtesa t
mdha e pajisje ndihmse pr prpunimin e zrit e t figurs (Multimedia).