Professional Documents
Culture Documents
5 S
5 S
, Aralk 2013
ukurova University Journal of the Faculty of Engineering and Architecture, 28(2), pp. 51-60, December 2013
zet
ou insan zamannn nemli bir ksmn alma ortamlarnda geirmektedir. alma ortamlarnn
fiziksel zelliklerinin yan sra; ergonomi, etkin kullanm gibi alardan da uygun olmas ve alanlarn
kendilerini gvende hissetmelerinin salanmas, alan beklentileri ve iyeri dzeni bakmndan nem
arz etmektedir. yerlerinde gereksiz malzemelerin belirlenmesini ve ortamdan uzaklatrlmasn,
kullanlmayacak veya daha sonra kullanlacak olanlarn ayklanmasn, arivlemenin mevcut ve dzenli
olmasn, belgeye ulamada yaanan skntlar ortadan kaldrarak zaman israfnn engellenmesini
salamak amacyla gelitirilen sistematik 5S olarak bilinmektedir. Bu almada 5S sistematiinin
uygulama aamalarnn incelenmesi ve rneklenmesi amacyla skenderun Demir ve elik Ade
uygulanan 5S Sistematii ele alnmtr.
Anahtar Kelimeler: 5S sistematii, Yap ileri, yeri dzeni, Gvenli alma, Disiplin.
51
1. GR
5S, Japonyada domu bir ynetim sistematiidir.
Japonca ba harfleri S ile balayan 5 kelimenin
iyerlerinde dzeninin salanmasnn, gereksiz
malzeme stokunun engellenmesinin, alan
verimliliinin arttrlmasnn, dzgn ve kolay
ulalr arivleme yaplmasnn, malzeme ve igc
israfnn azaltlmasnn salanmas amacyla bir
araya getirilip uygulanmas ile oluturulan bir
sistematiktir. 5Sin uygulama aamalar ksaca
aadaki ekilde zetlenebilir.
1.1. Ayklama (Seiri)
Sistematiin ilk aamas olan ayklama; artk
ihtiya duyulmayan malzeme ve ekipmanlardan
alma sahasnn arndrlmasn salayan
almalar ifade etmektedir.
alanlarn
eitimi,
kurum
ballnn
oluturulmas,
iyiletirmelerin
duyurulmas,
kampanyalar yaplmas ve alma gruplarnn
dllendirmesi gibi admlar da kapsamaktadr.
Genel olarak 5S; gereksiz olan her eyin azaltlp
uzaklatrlmasna,
alma
alannn
dzenlenmesine, malzeme ve ekipmanlara
ulamada
yaanlan aksakllarn
en aza
indirilmesine dayanan bir felsefedir. Bu felsefe, bir
ynetim arac olarak, etkin bir alma ortamnn
oluturulmasna olanak saladndan, son
yllarda, zellikle kurumsal iletmelerde sklkla
uygulanr hale gelmitir.
Bu almada, skenderun Demir ve elik Adeki
5S uygulamalar incelenerek, yaplan dzenlemeler
rneklenmitir.
2. NCEK ALIMALAR
1.2. Dzenleme (Seiton)
Dzenleme, alma ortamnda srekli ihtiya
duyulan malzeme ve ekipmanlarn, ksa srede ve
kolaylkla bulunmas ve kullanlmas iin yaplan
tertip aamasdr.
1.3. Temizleme (Seiso)
Temizleme, her zaman temiz ve bakml alma
ortam salamak, malzeme ve ekipmanlarn temiz
tutulmas ve korunmas amacyla yaplan
almalar ifade etmektedir.
52
3. ARATIRMANIN YNTEM
Aratrmada ncelikle, Japonya meneli olan ve
zellikle son yllarda iyeri dzen ve tertibi ile
ilgili sklkla kullanlan 5S sistematii aklanm,
ardndan 5Snin uyguland skenderun Demir ve
elik A deki (SDEMR) dzenlemeler,
etiketler, izelgeler vb. uygulamalar yerinde
incelenerek rneklendirilmitir.
4. BULGULAR
5S uygulamas, ilgili iletmedeki; i yeri dzeni,
salkl ve gvenli alma ortam, evrak ayklama
ve arivleme, alanlarn belgeye ulam kolayl
gibi uygulamalarn belirlenerek ortaya konulduu
bir sistematiktir.
Bu kapsamda almada SDEMRde kullanlan
performans, kontrol vs. formlar, krmz etiketler,
temizlik ve bakm kartlar, kontrol izelgeleri
incelenmi ve rneklenmitir. letmede uygulanan
sistematik ve admlar, ilgili prosedr gz nnde
bulundurularak ekil 1de ematize edilmitir
(SG.PR.027, sdemir SG Prosedr) [5].
lgili iletmede nite temsilcisi atanmas ile
balayan
sistematik;
saha
sorumlularnn
belirlenmesi, etiketlenmelerin yaplmas, raf
uygulamas, saha temizlik kontrol izelgesinin
oluturulmas, makine-ekipman temizlik bakm
kontrol kartnn hazrlanmas, denetim ekiplerinin
kurulup denetimin yaplmas, bu denetimlerin
sonularnn saha kontrol formuna ilenmesi ve
puanlama yaplmas ve denetim admlar ile
sonlanmaktadr. Her birimin, kendi iinde bu
sistematik dngy tamamlamas vastasyla
toplamda 5Sin iletmenin her biriminde
uygulanmas ve genele yaylmas salanmaktadr.
53
5S Sistematii
Ama
alma sahasnn;
Ayklama
malzeme ve ekipmanlardan
arndrlmasdr.
Krmz
alandaki
malzemelere
firma
prosedr
nceliklerin belirlenmesi,
kullanma
Dzenleme
uygun
ve
dosyalama
ve
ekipmanlara ulamda
istifleme yaplmas,
malzeme
kolayln
salanmas
kaybnn
nlenmesidir.
zaman
Hedef
30
saniyede ulaabilmektir.
Firma standard dahilinde;
saha sorumlusu ile birlikte saha alanlar; Makine -
alma ortamnda;
Her zaman temiz ve bakml alma
Temizleme
PVC kapl olarak her bir makina iin ayr ayr hazrlanr ve
makinaya aslr.
Saha parselasyon krokisinde makine-ekipman snrlar
Ama;
ilk admda uygulanan sistematiin
Sreklilik
srekli
klmak,
standartlar
kontrol
etmek
ve
srekliliini salamaktr.
Ama;
standartlam uygulamalarn herkes
Disiplin
54
55
4)
56
4.1.4. Standartlatrma/Sreklilik
4.1.3. Temizleme
Her zaman temiz ve bakml alma ortam
salamak temel amacyla SDEMR de, saha
sorumlusu ile birlikte saha alanlar; Makine Ekipman Temizlik ve Kontrol Kartn nite
bakm
gruplarndan
yararlanarak
hazrlamaktadrlar. Saha parselasyon krokisinde
makine-ekipman snrlar dnda kalan sahalarn
temizlii haftalk olarak planlanmakta ve ilgili Ba
Mhendis/ef, Saha Temizlik Kontrol izelgesi
ni onayladktan sonra 5S panosunda ilan
edilmektedir. Temizlik, Saha Temizlik Kontrol
izelgesine gre saha alanlar tarafndan
yaplmaktadr.
Sonular
ayn
izelgeye
ilenmektedir.
Aada izelge 1de SDEMR de kullanlan
izelgelerden biri olan Saha Temizlik Kontrol
izelgesi ne yer verilmitir. Saha Temizlik
Kontrol izelgesi; temizlenecek yer, yaplacak
faaliyet, vardiya numaras, tarih ve ii yapmakla
grevli kii gibi bilgilerin yer ald izelgedir.
izelge
oluturulurken
yaplacak
iin
tanmlanmas ve kontrolnn bir sistematie,
dzene balanmas hedeflenmitir. Oluturulan bu
sistem yaklam ilerin eksiksiz, dzenli ve hzl
yaplmas ve kontrol edilmesi amacyla
oluturulmutur.
4.1.5. Disiplin
Dier
4
admdaki
standartlatrlm
uygulamalarn, iletmenin her alan iin
alkanlk haline getirilmesinin amaland
admdr. lme tabanl baar deerlendirme
sistematii uygulanmaktadr.
Baar taban puan ofis iin 70, iletme niteleri
iin 112, ak saha iin 84 olarak belirlenmitir.
Baar puan seviyeleri ve bayrak tipleri aada
izelge halinde sunulmutur (izelge 3)
(SG.PR.027, sdemir SG Prosedr) [5].
Sahalarn 5S seviyesini lmek iin 6 ayda bir,
Gvenlii Mdrlnn o birimle grevli
Bamhendis/Mhendis/Sosyal Gvenlik Uzman
tarafndan 5S Genel Kontrol Formundaki kriterlere
gre, 5S Puanlama Formu araclyla denetim
yaplmaktadr. Denetim sonucu alnan puanlarn
seviyesini gstermek amacyla iletmenin her
biriminde 5S bayra kullanmaktadr. izelge 3te
belirtilen taban puanlarn altnda kalan birimlerle
ilgili olarak nite Mdrl iyiletirmelerin
yaplmas iin, iki ay sreli bir i plan hazrlayp
sre sonunda denetim yaparak ilgili birimdeki
puann, en az taban puana ulamasn
salamaktadr.
57
5. SONU
alan verimlilii ve motivasyonunu arttrmaya
Ynelik uygulanan 5S sistematiinin; belgeye
ulamada
kolayln
salanmas, gereksiz
belgelerin/ malzemelerin/ ekipmanlarn ayrlmas,
58
59
Bayrak Tipi
Ofis
(Puan)
letme
(Puan)
Bronz
70-79
112-126
Gm
80-89
127-143
Altn
90-100
144-160
6. KAYNAKLAR
1. Low Sui Pheng, 2001. "Towards TQM
Integrating Japanese 5-S Principles with ISO
9001:2000
Requirements",
The
TQM
Magazine, Say: 13, Konu: 5, 334 341.
2. Stephen J. Warwood, Graeme Knowles, 2004.
"An Investigation into Japanese 5-S Practice in
UK Industry", The TQM Magazine, Say: 16,
Konu: 5, 347 353.
3. Rod Gapp, Ron Fisher, Kaoru Kobayashi,
2008. "Implementing 5S within a Japanese
Context: an Integrated Management System",
Management Decision, Say: 46, Konu: 4,
565 579.
60