Tuyen Chon 410 HPT Dai So Ver1

You might also like

Download as pdf or txt
Download as pdf or txt
You are on page 1of 227

Nguyn Minh Tun

Sinh vin K62CLC - Khoa Ton Tin HSPHN

TUYN CHN 410 BI H


PHNG TRNH I S

BI DNG HC SINH GII V LUYN THI I HC - CAO


NG

H Ni, ngy 9 thng 10 nm 2013

Mc lc

Li ni u

1 Mt s phng php v cc loi h c bn

1.1

Cc phng php chnh gii h phng trnh . . . . . . . . . . . . . . . . . .

1.2

Mt s loi h c bn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

2 Tuyn tp nhng bi h c sc

2.1

Cu 1 n cu 30 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

2.2

Cu 31 n cu 60 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23

2.3

Cu 61 n cu 90 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38

2.4

Cu 91 n cu 120 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50

2.5

Cu 121 n cu 150 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65

2.6

Cu 151 n cu 180 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82

2.7

Cu 181 n cu 210 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99

2.8

Cu 211 n cu 240 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114

2.9

Cu 241 n cu 270 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 131

2.10 Cu 271 n cu 300 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 149


2.11 Cu 301 n cu 330 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 168
2.12 Cu 331 n cu 360 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 185
2.13 Cu 361 n cu 390 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 201
2.14 Cu 391 n cu 410 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 218
Ti liu tham kho

228

Li ni u
H phng trnh i s ni chung v h phng trnh i s hai n ni ring l mt phn
quan trng ca phn i s ging dy THPT . N thng hay xut hin trong cc k thi hc
sinh gii v k thi tuyn sinh i hc - Cao ng.
Tt nhin gii tt h phng trnh hai n khng phi n gin . Cn phi vn dng tt
cc phng php, hnh thnh cc k nng trong qu trnh lm bi. Trong cc k thi i hc, cu
h thng l cu ly im 8 hoc 9.
y l mt ti liu tuyn tp nhng kh dy nn ti trnh by n di dng mt cun sch
c mc lc r rng cho bn c d tra cu. Cun sch l tuyn tp khong 400 cu h c sc,
t n gin, bnh thng, kh, thm ch n nh v kinh in. c bit, y hon ton l
h i s 2 n. Ti mun khai thc tht su mt kha cnh ca i s. Nu coi Bt ng thc
3 bin l phn p nht ca Bt ng thc, mang trong mnh s uy nghi ca mt ng hong th
H phng trnh i s 2 n li mang trong mnh v p gin d, trong sng ca c gi thn
qu lm say m bit bao g si tnh.
Xin cm n cc bn, anh, ch, thy c trn cc din n ton, trn facebook ng gp v
cung cp rt nhiu bi h hay. Trong cun sch ngoi vic a ra cc bi h ti cn lng thm
mt s phng php rt tt gii. Ngoi ra ti cn gii thiu cho cc bn nhng phng php
c sc ca cc tc gi khc . Mong y s l mt ngun cung cp tt nhng bi h hay cho
gio vin v hc sinh.
Trong qu trnh bin son cun sch tt nhin khng trnh khi sai st.Th nht, kh nhiu
bi ton ti khng th nu r ngun gc v tc gi ca n. Th hai : mt s li ny sinh trong
qu trnh bin son, c th do li nh my, cch lm cha chun, hoc trnh by cha p do
kin thc v LATEX cn hn ch. Tc gi xin bn c lng th. Mong rng cun sch s hon
chnh v thm phn s. Mi kin ng gp v sa i xin gi v theo a ch sau y :

Nguyn Minh Tun


Sinh Vin Lp K62CLC
Khoa Ton Tin Trng HSP H Ni
Facebook :https://www.facebook.com/popeye.nguyen.5
S in thoi : 01687773876
Nick k2pi, BoxMath : Popeye

Chng 1
Mt s phng php v cc loi h c
bn
1.1

Cc phng php chnh gii h phng trnh

I. Rt x theo y hoc ngc li t mt phng trnh


II. Phng php th
1. Th hng s t mt phng trnh vo phng trnh cn li
2. Th mt biu thc t mt phng trnh vo phng trnh cn li
3. S dng php th i vi c 2 phng trnh hoc th nhiu ln.
III. Phng php h s bt nh
1. Cng tr 2 phng trnh cho nhau
2. Nhn hng s vo cc phng trnh ri em cng tr cho nhau.
3. Nhn cc biu thc ca bin vo cc phng trnh ri cng tr cho nhau
IV. Phng php t n ph
V. Phng php s dng tnh n iu ca hm s
VI. Phng php lng gic ha
VII. Phng php nhn chia cc phng trnh cho nhau
VIII. Phng php nh gi
1. Bin i v tng cc i lng khng m
2. nh gi s rng buc tri ngc ca n, ca biu thc, ca mt phng trnh
3. nh gi da vo tam thc bc 2
4. S dng cc bt ng thc thng dng nh gi
IX. Phng php phc ha

X. Kt hp cc phng php trn

Mt s phng php v cc loi h c bn

1.2

Mt s loi h c bn

A. H phng
( trnh bc nht 2 n
ax + by = c (a2 + b2 6= 0)
I. Dng
a0 x + b0 y = c (a02 + b02 6= 0)
II. Cch gii
1. Th
2. Cng i s
3. Dng th
4. Phng php nh thc cp 2
B. H phng
( trnh gm mt phng trnh bc nht v mt phng trnh bc hai
ax2 + by 2 + cxy + dx + ey + f = 0
I. Dng
a0 x + b 0 y = c
II. Cch gii: Th t phng trnh bc nht vo phng trnh bc hai
C. H phng trnh i xng loi I
I. Du hiu
i vai tr ca x v y cho nhau th h cho khng i
II. Cch gii:
Thng ta s t n ph tng tch x + y = S, xy = P (S 2 4P )
D. H phng trnh i xng loi II
I. Du hiu
i vai tr ca x v y cho nhau th phng trnh ny bin thnh phng trnh kia
II. Cch gii:
Thng ta s tr hai phng trnh cho nhau
E. H ng cp
I. Du hiu
(
ax2 + bxy + cy 2 = d
ng cp bc 2
a0 x2 + b0 xy + c0 y 2 = d0
(
ax3 + bx2 y + cxy 2 + dy 3 = e
ng cp bc 3
a0 x3 + b0 x2 y + c0 xy 2 + d0 y 3 = e0
II. Cch gii:
Thng ta s t x = ty hoc y = tx
Ngoi ra cn mt loi h na ti tm gi n l bn ng cp, tc l hon ton c th a
v dng ng cp c .Loi h ny khng kh lm, nhng nhn nhn ra c n cn phi
kho lo sp(xp cc hng t ca phng trnh li. Ti ly mt v d n gin cho bn c
x3 y 3 = 8x + 2y
Gii h :
x2 3y 2 = 6
Vi h ny ta ch vic nhn cho v vi v s to thnh ng cp. V khi ta c quyn
chn la gia chia c 2 v cho y 3 hoc t x = ty

Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

Chng 2
Tuyn tp nhng bi h c sc
2.1

Cu 1 n cu 30


Cu 1

(x y) (x2 + y 2 ) = 13
(x + y) (x2 y 2 ) = 25
Gii

D dng nhn thy y l mt h ng cp bc 3, bnh thng ta c nhn cho ln ri chia 2


v cho x3 hoc y 3 . Nhng hy xem mt cch gii tinh t sau y:
Ly (2) (1) ta c : 2xy(x y) = 12 (3)
Ly (1) (3) ta c : (x y)3 = 1 x = y + 1
V sao c th c hng ny ? Xin tha l da vo hnh thc i xng ca h. Ngon lnh
ri. Thay vo phng trnh u ta c

y=2
2
2
(y + 1) + y = 13
y = 3
Vy h cho c nghim (x; y) = (3; 2), (2; 3)


Cu 2

x3 8x = y 3 + 2y
x2 3 = 3 (y 2 + 1)
Gii

nh sau : Phng trnh 1 gm bc ba v bc nht. Phng trnh 2 gm bc 2 v bc 0


(hng s).
R rng y l mt h dng na ng cp. Ta s vit li n a v ng cp
H cho tng ng :
 3
x y 3 = 8x + 2y
x2 3y 2 = 6
Gi ta nhn cho hai v a n v dng ng cp


6 x3 y 3 = (8x + 2y) x2 3y 2 2x (3y x) (4y + x) = 0

Tuyn tp nhng bi h c sc

TH1 : x = 0 thay vo (2) v nghim


TH2 : x = 3y thay vo (2) ta c:


6y = 6

y = 1, x = 3
y = 1, x = 3

TH3 : x = 4y thay vo (2) ta c:

r
6
6
y=
, x = 4

13
r
r 13
13y 2 = 6

6
6
y=
,x = 4
13
13
r !
r !
r
r
6
6
6
6
;
;
Vy h cho c nghim :(x; y) = (3; 1), (3; 1), 4
, 4

13
13
13
13


Cu 3

x2 + y 2 3x + 4y = 1
3x2 2y 2 9x 8y = 3
Gii

khi nhn 3 vo PT(1) ri tr i PT(2) s ch cn y . Vy

3 7
y=0x=
2
3.P T (1) P T (2) y 2 + 4y = 0
3 7
y = 4 x =
2
!
!

3 7
3 7
Vy h cho c nghim : (x; y) =
;0 ,
; 4 
2
2


Cu 4

x2 + xy + y 2 = 19(x y)2
x2 xy + y 2 = 7 (x y)
Gii

Nhn xt v tri ang c dng bnh phng thiu, vy ta th thm bt a v dng bnh
phng xem sao. Nn a v (x y)2 hay (x + y)2 . Hin nhin khi nhn sang v phi ta s
chn phng n u

(x y)2 + 3xy = 19(x y)2
H cho tng ng
(x y)2 + xy = 7 (x y)
t x y = a v xy = b ta c h mi
Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

2.1 Cu 1 n cu 30

b = 6a

a2 + b = 7a

xy =0

a = 0, b = 0
 xy = 0

xy =1
a = 1, b = 6
xy = 6

x = 0, y = 0
x = 3, y = 2
x = 2, y = 3

Vy h cho c nghim :(x; y) = (0; 0) , (3; 2) (2; 3) 

Cu 5

x3 + x3 y 3 + y 3 = 17
x + xy + y = 5

Tu
n

Gii

in

H i xng loi I ri. No


 problem!!!
(x + y)3 3xy(x + y) + (xy)3 = 17
H cho tng ng
(x + y) + xy = 5
t x + y = a v xy = b ta c h mi

x+y =2
 3

3

a 3ab + b = 17
a = 2, b = 3
 xy = 3

x+y =3
a+b=5
a = 3, b = 2
xy = 2

x = 2, y = 1
x = 1, y = 2

x(x + 2)(2x + y) = 9
x2 + 4x + y = 6

y
n

Cu 6

Vy h cho c nghim (x; y) = (1; 2), (2; 1)

Gii

Ng
u

y l loi h t n tng
rt quen thuc
 tch
(x2 + 2x) (2x + y) = 9
H cho tng ng
(x2 + 2x) + (2x + y) = 6
t x2 + 2x = a v 2x + y = b ta c h mi

 2

ab = 9
x + 2x = 3
x = 1, y = 1
a=b=3

a+b=6
2x + y = 3
x = 3, y = 9
Vy h cho c nghim (x; y) = (1; 1), (3; 9)


Cu 7

xy = 3
x
+
y

x+1+ y+1=4
Gii

Khng lm n g c c 2 phng trnh, trc gic u tin ca ta l bnh phng ph s


kh chu ca cn thc
Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

10

Tuyn tp nhng bi h c sc

p
(2) x + y + 2 + 2 xy + x + y + 1 = 16

M t (1) ta c x + y = 3 + xy nn

q

xy = 9
x=y=3
(2) 3 + xy + 2 + 2 xy + xy + 4 = 16 xy = 3
x+y =6

Cu 8

Tu
n

Vy h cho c nghim (x; y) = (3; 3)

x
+
5
+

y 2 = 7
x2+ y+5=7
Gii

i xng loi II. Khng cn g ni. Cho 2 phng trnh bng nhau ri bnh phng tung
te ph s kh chu ca cn thc
iu kin : x, y 2
T 2 phng trnh ta c

Thay li ta c

in

p
p

x+5+ y2= x2+ y5


p
p
x + y + 3 + 2 (x + 5)(y 2) = x + y + 3 + 2 (x 2)(y + 5)
p
p
(x + 5)(y 2) = (x 2)(y + 5) x = y

x+5+

x 2 = 7 x = 11

y
n

Vy h cho c nghim : (x; y) = (11; 11)

Ng
u

 p

2 + y2 +
x
2xy
=
8
2

x+ y =4

Cu 9

Gii

H cho c v l na i xng na ng cp, bc ca PT(2) ang nh hn PT(1) mt


cht. Ch cn php bin i bnh phng (2) s va bin h tr thnh ng cp va ph b
bt i cn
iu kin : x, y 0
H cho
 p

p
2(x2 + y 2 ) + 2 xy = 16

2 (x2 + y 2 ) = x + y x = y

x + y + 2 xy = 16

Thay li ta c : 2 x = 4 x = 4
Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

2.1 Cu 1 n cu 30

11

Vy h cho c nghim (x; y) = (4; 4)


Cu 10

6x2 3xy + x = 1 y
x2 + y 2 = 1

Tu
n

Gii

x
2y xy = 0
x 1 + 4y 1 = 2

Cu 11

in

Mt cch trc gic khi nhn thy h cha tam thc bc 2 l th xem liu c phn tch c
thnh nhn t hay khng ? Ta s th bng cch tnh theo mt n c chnh phng hay
khng. Ngon lnh l PT(1) x p nh tin.
Phng trnh u tng
ng (3x 1)(2x y + 1) = 0
2 2
1
Vi x = y =
3
3
"
x = 0, y = 1
4
3
Vi y = 2x + 1 x2 + (2x + 1)2 = 1
x = ,y =
! 5
5

1 2 2
4 3
;
, (0, 1), ;

Vy h cho c nghim (x; y) =
3
3
5 5

Gii

Ng
u

y
n

Phng trnh u l dng ng cp ri


1
iu kin x 1, y
4



T phng trnh u ta c :
x+ y
x 2 y = 0 x = 4y
Thay vo (2) ta c

x1+ x1=2x=2


1
Vy h cho c nghim (x; y) = 2;

2

Cu 12

xy+ x + y= x2 2y 2
x 2y y x 1 = 2x 2y
Gii

iu kin : x 1, y 0
Phng trnh u tng ng

(x + y) (2y x + 1) = 0

x = y
x = 2y + 1

Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

www.VNMATH.com

12

Tuyn tp nhng bi h c sc

Vi x = y loi v theo iu kin th x, y phi cng du


Vi x = 2y + 1 th phng trnh 2 s tng ng
p
p
p
(2y + 1) 2y y 2y = 2y + 2 2y(y + 1) = 2y + 2 y = 2 x = 5
Vy h cho c nghim (x; y) = (5; 2)

Tu

Cu 13

x+1+ y+2=6
x + y = 17
Gii

iu kin x, y 1

in

x+1+ y+2=6
H cho tng ng
(x + 1) + (y + 2) = 20

t x + 1 = a 0, y + 2 = b 0. H cho tng ng



a+b=6
a = 4, b = 2
x = 15, y = 2

2
2
a + b = 20
a = 2, b = 4
x = 3, y = 14

y 2 = (5x + 4)(4 x)
y 2 5x2 4xy + 16x 8y + 16 = 0

uy
n

Cu 14

Vy h cho c nghim (x; y) = (15; 2), (3; 14)

Gii

Phng trnh 2 tng ng


2

y + (5x + 4)(4 x) 4xy 8y = 0 2y 4xy 8y = 0


"

Vi y = 0 th suy ra : (5x + 4) (4 x) = 0

y=0
y = 2x + 4

x=4

Ng

4
5
Vi y = 2x + 4 th suy ra (2x + 4)2 = (5x
+
4)(4

x)

x=0


4
Vy h cho c nghim (x; y) = (4; 0), ; 0 , (0; 4)
5


Cu 15

x=

x2 2xy + x + y = 0
x4 4x2 y + 3x2 + y 2 = 0
Gii

H cho tng ng
Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

2.1 Cu 1 n cu 30

13

x2 + y = x(2y 1)
x2 (2y 1)2 + 3x2 (2y 1) = 0 x2 (2y 1)(2y 4) = 0
2
(x2 + y) + 3x2 (1 2y) = 0

Tu
n

x = 0, y = 0
1

y = (L)
2
y = 2, x = 1 2
Vy h cho c nghim (x; y) = (0; 0), (1; 2), (2; 2)


Cu 16

x + y + xy(2x + y) = 5xy
x + y + xy(3x y) = 4xy
Gii

Vi xy = 0 x + y = 0 x = y = 0
Vi x = 2y 1

xy = 0
x = 2y 1

P T (1) P T (2) xy(2y x) = xy

in

y = 1, x =

y = 9 41 , x = 1 + 41
(2y 1) + y + (2y 1)y(5y 2) = 5(2y 1)y
20

10

9 + 41
41 1
y=
,x =
20
10

!
!
1 + 41 9 41
41 1 9 + 41
Vy h cho c nghim (x; y) = (0; 0), (1; 1),
;
,
;

10
20
10
20

Ng
u

y
n

Cu 17

x2 xy + y 2 = 3
2x3 9y 3 = (x y)(2xy + 3)
Gii

Nu ch xt tng phng trnh mt s khng lm n c g. Nhng 2 ngi ny b rng


buc vi nhau bi con s 3 b n. Php th chng ? ng vy, thay 3 xung di ta s ra mt
phng trnh ng cp v kt qu p hn c mong i
Th 3 t trn xung di ta c

2x3 9y 3 = (x y) x2 + xy + y 2 x3 = 8y 3 x = 2y
(1) 3y 2 = 3 y = 1, x = 2
Vy h cho c nghim (x; y) = (2; 1), (2; 1)
Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

www.VNMATH.com

14

Tuyn tp nhng bi h c sc
p


x
+
y
+
x

y
=
1
+
x2 y 2

x+ y =1

Cu 18

Gii
iu kin :x y 0
Phng trnh u tng ng
x+y1=

xy x+y1




x = 1 y
x+y =1

xy =1
x= 1+y

p
x(y + 1)

in

Cu 19

2x y = 1 +
x3 y 2 = 7

Tu

y = 0, x = 1
1y+ y =1

y = 1, x = 0(L)
T
y+1+ y =1
y = 0, x = 1
Vy h cho c nghim (x; y) = (1; 0)

Gii

uy
n

iu kin : x(y + 1) 0
T (2) d
y 1


thyx > 0
(1)
x y+1 2 x+ y+1 =0x=y+1
(y + 1)3 y 2 = 7 y = 1, x = 2
Vy h cho c nghim (x; y) = (2; 1)

Ng

T cu 20 tr i ti xin gii thiu cho cc bn mt phng php rt mnh


gii quyt gn p rt nhiu cc h phng trnh hu t. gi h s bt nh
(trong y ti s gi n bng tn khc : UCT). S mt khong hn chc v d
din t trn vn phng php ny
Trc ht im qua mt mo phn tch nhn t ca a thc hai bin rt nhanh bng my
tnh Casio. Bi vit ca tc gi nthoangcute.

V d 1 : A = x2 + xy 2y 2 + 3x + 36y 130
Thc ra y l tam thc bc 2 th c th tnh phn tch cng c. Nhng th phn tch
bng Casio xem .
Nhn thy bc ca x v y u bng 2 nn ta chn ci no cng c
Cho y = 1000 ta c A = x2 + 1003x 1964130 = (x + 1990) (x 987)
Cho 1990 = 2y 10 v 987 = y 13
A = (x + 2y 10) (x y + 13) 
V d 2 : B = 6x2 y 13xy 2 + 2y 3 18x2 + 10xy 3y 2 + 87x 14y + 15
Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

2.1 Cu 1 n cu 30

15

Nhn thy bc ca x nh hn, cho ngay y = 1000


B = 5982x2 12989913x + 1996986015 = 2991 (2x 333) (x 2005)
y1
, 2005 = 2y + 5
Cho 2991 = 3y 9 ,333 =
 3

y1
(x 2y 5) = (y 3) (6x y + 1) (x 2y 5) 
B = (3y 9) 2x
3

Tu
n

V d 3 : C = x3 3xy 2 2y 3 7x2 + 10xy + 17y 2 + 8x 40y + 16


Bc ca x v y nh nhau
Cho y = 1000 ta c C = x3 7x2 2989992x 1983039984
Phn tch C= (x 1999) (x + 996)2
Cho 1999 = 2y 1 v 996 = y 4
C = (x 2y + 1) (x + y 4)2 

in

V d 4 : D = 2x2 y 2 + x3 + 2y 3 + 4x2 + xy + 6y 2 + 3x + 4y + 12
Bc ca x v y nh nhau
Cho y = 1000 ta c D = (x + 2000004) (x2 + 1003)
Cho 2000004 = 2y 2 + 4 v 1003 = y + 3
D = (x + 2y 2 + 4) (x2 + y + 3)

y
n

V d 5 : E = x3 y + 2x2 y 2 + 6x3 + 11x2 y xy 2 6x2 7xy y 2 6x 5y + 6


Bc ca y nh hn
Cho x = 1000 ta c E = 1998999y 2 + 1010992995y + 5993994006
2997 (667y + 333333) (y + 6)
o ha E=999 (2001y + 999999) (y + 6)
Cho 999 = x 1, 2001 = 2y + 1, 999999 = x2 1
E = (x 1) (y + 6) (x2 + 2xy + y 1) 

Ng
u

V d 6 : F = 6x4 y + 12x3 y 2 + 5x3 y 5x2 y 2 + 6xy 3 + x3 + 7x2 y + 4xy 2 3y 3 2x2 8xy +


3y 2 2x + 3y 3
Bc ca y nh hn
Cho x = 1000 ta c F = 5997y 3 + 11995004003y 2 + 6005006992003y + 997997997
Phn tch F= (1999y + 1001001) (3y 2 + 5999000y + 997)
Cho 1999 = 2x 1, 1001001 = x2 + x + 1, 5999000 = 6x2 x, 997 = x 3
F = (x2 + 2xy + x y + 1) (6x2 y xy + 3y 2 + x 3) 
Lm quen c ri ch ? Bt u no

x2 + y 2 = 1
5
Cu 20
57

4x2 + 3x
= y(3x + 1)
25

Gii
Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

www.VNMATH.com

16

Tuyn tp nhng bi h c sc

Li gii gn p nht ca bi trn l


25.P T (1) + 50.P T (2) (15x + 5y 7)(15x + 5y + 17) = 0

 

2 1
11 2
n y d dng tm c nghim ca h : (x; y) =
,

;
;
5 5
25 25

14x2 21y 2 6x + 45y 14 = 0


35x2 + 28y 2 + 41x 122y + 56 = 0

Cu 21

Tu

Gii
Li gii gn p nht ca bi ny l

49.P T (1) 15.P T (2) (161x 483y + 218)(x + 3y 7) = 0

V n y cng d dng tm ra nghim (x; y) = (2; 3), (1; 2)

a1 x2 + b1 y 2 + c1 xy + d1 x + e1 y + f1 = 0
a2 x2 + b2 y 2 + c2 xy + d2 x + e2 y + f2 = 0

uy
n

Tng Qut:

in

Qua 2 v d trn ta t ra cu hi : V sao li th ? Ci nhm thnh nhn t th ti khng


ni bi t hn cc bn c n trn ri. V sao y l ti sao li ngh ra nhng hng s
kia nhn vo cc phng trnh, mt s tnh c may mn hay l c mt phng php. Xin tha
chnh l mt v d ca UCT. UCT l mt cng c rt mnh c th qut sch gn nh ton
b nhng bi h dng l hai tam thc. Cch tm nhng hng s nh th no. Ti xin trnh
by ngay sau y. Bi vit ca tc gi nthoangcute.

Gii

Ng

Hin nhin nhn xt y l h gm hai tam thc bc hai. M nhc n tam thc th khng
th khng nhc ti mt i tng l . Mt tam thc phn tch c nhn t hay khng
phi xem x hoc y ca n c chnh phng hay khng. Nu h loi ny m t ngay mt
phng trnh ra k diu th chng ni lm g, th nhng c hai phng trnh u ra rt
k cc th ta s lm nh no. Khi UCT s ln ting. Ta s chn hng s thch hp nhn vo
mt (hoc c hai phng trnh) p sao cho chnh phng.
Nh vy phi tm hng s k sao cho P T (1) + k.P T (2) c th phn tch thnh nhn t
t a = a1 + ka2 , b = b1 + kb2 , c = c1 + kc2 , d = d1 + kd2 , e = e1 + ke2 , f = f1 + kf2
S k l nghim ca phng trnh sau vi a 6= 0
cde + 4abf = ae2 + bd2 + f c2

D vng c hn mt cng thc gii h phng trnh loi ny. Tc gi ca n kh xut


sc !!!. Th kim chng li v d 21 nh
a = 14 + 35k, b = 21 + 28k, c = 0, d = 6 + 41k, e = 45 122k, f = 14 + 56k
S k s l nghim ca phng trnh
4(14+35k)(21+28k)(14+56k) = (14+35k)(45122k)2 +(21+28k)(6+41k)2 k =
Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

15
49

2.1 Cu 1 n cu 30

17

15
.P T (2) hay 49.P T (1) 15.P T (2)
49
Mt cht lu l khng phi h no cng y cc hng s. Nu khuyt thiu phn no th
cho hng s l 0. Ok!!
Xong dng ny ri. Hy lm bi tp vn dng. y l nhng bi h ti tng hp t nhiu
ngun.

Ng
u

y
n

in

 2
x + 8y 2 6xy + x 3y 624 = 0
1.
2
24y 2 30xy 83x + 49y + 585 = 0
 21x
2
x + y 2 3x + 4y = 1
2.
2
2y 2 9x 8y = 3
 3x
y 2 = (4x + 4)(4 x)
3.
2
2
 y 5x 4xy + 16x 8y + 16 = 0
xy 3x 2y = 16
4.
2
2
 x2 + y 2x2 4y = 33
x + xy + y = 3
5.
2
 x + 2xy2 7x2 5y + 9 = 0
(2x + 1) + y + y = 2x + 3
6.
1
 xy2 + x =
2
x + 2y = 2y 2xy + 1
7.
2
y 2 = 2x y + 5
 3x + 2xy
(x 1)2 + 6(x 1)y + 4y 2 = 20
8.
2
2
2
 x 2+ (2y + 1) =
2
2x + 4xy + 2y + 3x + 3y 2 = 0
9.
2
2
x +2 y + 4xy + 2y = 0
2x + 3xy = 3y 13
10.
2
 3y 2 + 2xy = 2x + 11
4x + 3y(x 1) = 7
11.
2
3y
 2 + 4x(y 1) = 3
x + 2 = x(y 1)
12.
2
 y 2 7 = y(x 2 1)
x + 2xy + 2y + 3x = 0
13.
xy + y 2 + 3y + 1 = 0

Tu
n

Nh vy l P T (1)

Cu 22

x3 y 3 = 35
2x2 + 3y 2 = 4x 9y
Gii

Li gii ngn gn cho bi ton trn l


P T (1) 3.P T (2) (x 2)3 = (y + 3)3 x = y + 5
Thay vo (2) ta d dng tm ra nghim (x; y) = (2; 3), (3; 2)
Cu hi t ra y l s dng UCT nh th no ? Tt nhin y khng phi dng trn na
ri. Trc ht nh gi ci h ny
Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

www.VNMATH.com

18

Tuyn tp nhng bi h c sc


Gii h:

Tu

- Bc ca x v y l nh nhau
- Cc bin x,y c lp vi nhau
- Phng trnh mt c bc cao hn PT(2)
Nhng nhn xt trn a ta n tng nhn hng s vo PT(2) P T (1) + a.P T (2) a
c v dng hng ng thc A3 = B 3
P T (1) + a.P T (2) x3 + 2ax2 4ax y 3 + 3ay 2 + 9ay 35 = 0
Cn tm a sao cho vtri c dng (x + )3
(y + )3 = 0
3
3
= 35
a = 3
3 = 2a
= 2
Cn bng ta c :

32 = 4a
=3
3
3
Vy P T (1) 3.P T (2) (x 2) = (y + 3)
OK ?? Th mt v d tng t nh
x3 + y 3 = 91
4x2 + 3y 2 = 16x + 9y

Cu 23

x3 + y 2 = (x y)(xy 1)
x3 x2 + y + 1 = xy(x y + 1)

in

Gi : P T (1) 3.P T (2) (x 4)3 = (y + 3)3

Gii

uy
n

Hy cng ti phn tch bi ton ny. Tip tc s dng UCT


nh gi h :
-Bc ca x cao hn bc ca y
-Cc bin x,y khng c lp vi nhau
-Hai phng trnh c bc cao nht ca x v y nh nhau
V bc x ang cao hn bc y v bc ca y ti 2 phng trnh nh nhau nn ta hy nhn tung
ri vit li 2 phng trnh theo n y. C th nh sau :
 2
y (x + 1) y (x2 + 1) + x3 + x = 0
y 2 x y (x2 + x 1) + x3 x2 + 1 = 0

Ng

By gi ta mong c rng khi thay x bng 1 s no vo h ny th s thu c 2 phng


trnh tng ng. Tc l khi cc h s ca 2 phng trnh s t l vi nhau . Vy :
x2 + 1
x3 + x
x+1
= 2
= 3
x=1
x
x +x1
x x2 + 1

Rt
mn ta tm c x = 1. Thay x = 1 li h ta c
 may
2 (y 2 y + 1) = 0
2.P T (2) P T (1) s c nhn t x 1
y2 y + 1 = 0
C th l (x 1) (y 2 (x + 3) y + x2 x 2) = 0
TH1 :x = 1 thay vo th v nghim
TH2: Kt hp thm vi PT(1) ta c h mi :
 2
y (x + 3) y + x2 x 2 = 0 (3)
x3 + y 2 x2 y + x + xy 2 y = 0
Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

2.1 Cu 1 n cu 30

19

Tu
n

Nhn xt h ny c c im ging vi h ban u l bc y nh nhau. Vy ta li vit li h


1
theo n y v hi vng n s li ng vi x no . Tht vy, l x = . Tip tc thay n
2
vo h v ta s rt ra :

2P T (2) P T (1) (2x + 1) y 2 (x 1) y + x2 x + 2

1
53 5
TH1 : x = y =
2
4
TH2 : Kt hp vi (3) ta c
 2
y (x 1) y + x2 x + 2 = 0
y 2 (x + 3) + x2 x 2 = 0

2 (x + y) (25 xy) = 4x2 + 17y 2 + 105


x2 + y 2 + 2x 2y = 7

in

Cu 24

Vi h ny ta ch vic tr cho nhau s ra y = 1


x2 + 2 = 0 (V nghim)
!
!
1 53 5
1 5+3 5
, ;

Vy h cho c nghim :(x; y) = ;
2
4
2
4

Gii

y
n

Hnh thc bi h c v kh ging vi cu 23


Mt cht nh gi v h ny
- Cc bin x v y khng c lp vi nhau
- Bc cao nht ca x 2 phng trnh nh nhau , y cng vy
Vi cc c im ny ta th vit h thnh 2 phng trnh theo n x v y v xem liu h c
ng vi x hoc y no khng. Cch lm vn nh cu 23. Vit theo x ta s khng tm c y,
nhng vit theo y ta s tm c x = 2 khin h lun ng. Thay x = 2 vo h ta c


21y 2 42y + 21 = 0
P T (1) 21P T (2) (x 2) 2y 2 + 2xy + 4y 17x 126 = 0
2
y 2y + 1 = 0

Ng
u

TH1 : x
 = 22 y = 1
2y + 2xy + 4y 17x 126 = 0
TH2 :
x2 + y 2 + 2x 2y 7 = 0
H ny c cch gii ri nh ??
3.P T (2) P T (1) (x y + 5)2 + 2x2 + x + 80 = 0 (V nghim)
Vy h cho c nghim : (x; y) = (2; 1)
Tip theo chng ta s n vi cu VMO 2004.

Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

www.VNMATH.com

20

Tuyn tp nhng bi h c sc


Cu 25

x3 + 3xy 2 = 49
x2 8xy + y 2 = 8y 17x

Gii

n y d dng tm ra nghim (x; y) = (1; 4), (1; 4)

Tu


P T (1) + 3.P T (2) (x + 1) (x + 1)2 + 3(y 4)2 = 0

Li gii ngn gn nht ca bi trn l :

Cu hi c t ra l bi ny tm hng s nh th no ? C rt nhiu cch gii thch nhng


ti xin trnh by cch gii thch ca ti :tuzki:
Lm tng t theo nh hai cu 23 v 24 xem no. Vit li h cho thnh
3xy 2 + x3 + 49 = 0
y 2 + 8(x + 1)y + x2 17x = 0

3y 2 + 48 = 0
y 2 16 = 0

in

Mt cch trc gic ta th vi x = 1. V sao ? V vi x = 1 phng trnh 2 s khng cn


phn y v c v 2 phng trnh s tng ng. Khi thay x = 1 h cho tr thnh

uy
n

Hai phng trnh ny tng ng. Tri thng ri !! Vy x = 1 chnh l 1 nghim ca


h v t h th hai ta suy ra ngay phi lm l P T (1) + 3.P T (2). Vic cn li ch l phn
tch nt thnh nhn t.
Tip theo y chng ta s n vi mt chm h d bn ca tng trn. Ti khng trnh
by chi tit m ch gi v kt qu

y 3 + 3xy 2 = 28
x2 6xy + y 2 = 6x 10y

Ng

Cu 26

Gi : P T (1) + 3.P T (2) (y + 1) (3(x 3)2 + (y + 1)2 ) = 0


Nghim ca h : (x; y) = (3; 1), (3; 1)


Cu 27

6x2 y + 2y 3 + 35 = 0
5x2 + 5y 2 + 2xy + 5x + 13y = 0

1
Gi : P T (1) + 3.P T (2) (2y + 5) 3 x +
2

2


2 !
5
+ y+
=0
2

Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

2.1 Cu 1 n cu 30

Cu 28

21

x3 + 5xy 2 = 35
2x2 5xy 5y 2 + x + 10y 35 = 0

Gi : P T (1) + 2.P T (2) (x 2) (5(y 1)2 + (x + 3)2 ) = 0

Cu 29

x3 + 3xy 2 = 6xy 3x 49
x2 8xy + y 2 = 10y 25x 9

Tu
n

Gi : P T (1) + 3.P T (2) (x + 1) ((x + 1)2 + 3(y 5)2 ) = 0

3x2 + xy 9x y 2 9y = 0
2x3 20x x2 y 20y = 0

y
n

Cu 30

in

im qua cc cu t cu 23 n cu 29 ta thy dng nh nhng cu h ny kh c bit.


Phi c bit th nhng h s kia mi t l v ta tm c x = hay y = l nghim ca
h. Th vi nhng bi h khng c c may mn nh kia th ta s lm nh no. Ti xin gii
thiu mt phng php UCT rt mnh. C th p dng rt tt gii nhiu bi h hu t (k
c nhng v d trn). l phng php Tm quan h tuyn tnh gia x v y. V ta s
khng ch nhn hng s vo mt phng trnh m thm ch nhn c mt hm f (x) hay g(y)
vo n. Ti s a ra vi v d c th sau y :

Gii

Ng
u

Bi ny nu th nh cu 23, 24, 25 u khng tm ra ni x hay y bng bao nhiu l nghim ca


h. Vy phi dng php dng quan h tuyn tnh gia x v y. Quan h ny c th xy dng
bng hai cch thng dng sau :
- Tm ti thiu hai cp nghim ca h
- S dng nh l v nghim ca phng trnh hu t
Trc ht ti xin pht biu li nh l v nghim ca phng trnh hu t :
Xt a thc : P (x) = an xn + an1 xn1 + .... + a1 x + a0
p
a thc c nghim hu t p l c ca a0 cn q l c ca an
q

OK ri ch ? By gi ta hy th xy dng quan h theo cch u tin, l tm ti thiu hai


cp nghim ca h ( Casio ln ting :v )
D thy h trn c cp nghim l (0; 0 v (2; 1)
Chn hai nghim ny ln lt ng vi ta 2 im, khi phng trnh ng thng qua
chng s l : x + 2y = 0 x = 2y
Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

www.VNMATH.com

22

Tuyn tp nhng bi h c sc

Nh vy quan h tuyn tnh y l x = 2y. Thay li vo h ta c



9y (y + 1) = 0
20y (y + 1) (y 1) = 0
Sau ta chn biu thc ph hp nht nhn vo 2 phng trnh.
y s l 20 (y 1) .P T (1) + 9.P T (2)
Nh vy


20 (y 1) .P T (1) + 9.P T (2) (x + 2y) 18x2 + 15xy 60x 10y 2 80y = 0

Tu

TH1 : x = 2y thay vo (1)


TH2 : Kt hp thm vi PT(1) na thnh mt h gm hai tam thc bit cch gii
Nghim ca h :
!
!

15 + 145
15 145
; 11 145 ,
; 11 + 145 
(x; y) = (0; 0), (2; 1), (10; 15),
2
2

in

S dng cch ny chng ta thy, mt h phng trnh hu t ch cn tm c mt cp


nghim l ta xy dng c quan h tuyn tnh v gii quyt bi ton. y chnh l u
im ca n. Bn c th vn dng n vo gii nhng v d t 23 n 29 xem. Ti th lm
cu 25 nh : Cp nghim l (1; 4), (1; 4) nn quan h xy dng y l x = 1. Thay li
vo h v ta c hng chn h s nhn.
Tuy nhin cch ny s chu cht vi nhng bi h ch c mt cp nghim hoc nghim qu
l khng th d bng Casio c. y l nhc im ln nht ca n
No by gi hy th xy dng quan h bng nh l nh.

uy
n

Vi h ny v phng trnh di ang c bc cao hn trn nn ta s nhn a vo phng trnh


trn ri cng vi phng trnh di. V bc ca x ang cao hn nn ta vit li biu thc sau
khi thu gn di dng mt phng trnh bin x. C th l

Ng

2x3 + (3a y) x2 + (ay 9a 20) x y (ay + 9a + 20) = 0()




Nghim ca (*) theo nh l s l mt trong cc gi tr 1, 12 , y2 , y, ....
1
Tt nhin khng th c nghim x = hay x = 1 c. Hy th vi hai trng hp cn li.
 22
3y 18y = 0
* Vi x = y thay vo h ta c
y 3 40y = 0
Khi ta s phi ly (y 2 40).P T (1)
 2 3(y 6).P T (2). R rng l qu phc tp. Loi ci ny.
y =0
* Vi x = y thay vo h ta c
3y 3 = 0
Khi ta s ly 3y.P T (1) + P T (2). Qu n gin ri. Khi biu thc s l

(x + y) 2x2 + 6xy 3y 2 + 27y + 20 = 0

Cch s hai rt tt thay th cch 1 trong trng hp khng tm ni cp nghim. Tuy nhin
yu im ca n l khng phi h no dng nh l cng tm c nghim. Ta phi bit kt
hp nhun nhuyn hai cch vi nhau. V hy th dng cch 2 lm cc cu t 23 n 29 xem.
N s ra nghim l hng s.
Lm mt cu tng t na. Ti nu lun hng gii.
Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

2.2 Cu 31 n cu 60

2.2

23

Cu 31 n cu 60


Cu 31

x2 y 2 + 3x + 3y 3 = 0
x2 y 4xy 3y 2 + 2y x + 1 = 0
Gii

Tu
n


P T (1) (y 1).P T (2) (x + y 1) 3y 2 + xy 2y + 2 = 0
TH1 : 
x = 1 y . No problem !!!
3y 2 + xy 2y + 2 = 0
Th2 :
x2 y 4xy 3y 2 + 2y x + 1 = 0
y li l h c bit, ta tm c x = 3 l nghim ca h. Thay vo v rt ra kt qu
PT(1) + PT(2) (x 3) (xy 1) = 0

in

Vy h cho c nghim (x; y) = (0; 1), (1; 0)

Ng
u

y
n

Bi vit v phng php UCT hay cn gi l h s bt nh kt thc y. Qua hn chc


cu ta thy : s dng phng php UCT nng cao (tm quan h tuyn tnh gia cc n) l
mt phng php rt mnh v rt tt gii quyt nhanh gn cc h phng trnh hu t. Tuy
nhin nhc im ca n trong qu trnh lm l kh nhiu. Th nht : tnh ton qu tru b
v hi no. Hin nhin ri, dng quan h tuyn tnh kh, sau cn phi nhc cng phn
tch mt a thc hn n thnh nhn t. Th hai, nu s dng n mt cch thi qu s khin
bn thn tr nn thc dng, my mc, khng chu my m suy ngh m c nhn thy l lao
u vo UCT, c khc g lao u vo khng ?
Mt cu hi t ra. Liu UCT c nn s dng trong cc k thi, kim tra hay khng ? Xin
tha, trong nhng VMO, cng lm tng ca h l dng UCT dng c bn, tc l nhn
hng s thi. UCT dng c bn th ti khng ni lm g ch UCT dng nng cao th tt nht
khng nn xi trong cc k thi. Th nht mt rt nhiu thi gian v sc lc. Th hai gy kh
khn v c ch cho ngi chm, h hon ton c th gch b ton b mc d c th bn lm
ng. Vy nn : CNG NG LM RI MI DNG NH !! :D

y c l l bi vit ln nht m ti km vo trong cun sch. Trong nhng cu tip theo


ti s ci nhng bi vit nh hn vo. n xem nh. Nhng cu tip theo c th cn mt s
cu s dng phng php UCT. Vy nn nu thc mc c quay tr li t cu 20 m xem. Tm
thi gc li , ta tip tc n vi nhng cu tip theo.

Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

www.VNMATH.com

24

Tuyn tp nhng bi h c sc


Cu 32

x5 + y 5 = 1
x9 + y 9 = x 4 + y 4
Gii

Nhn thy r rng y l loi h bn ng cp. Ta nhn cho hai v vi nhau c

x9 + y 9 = (x4 + y 4 )(x5 + y 5 ) x4 y 4 (x + y) = 0

Cu 33

x3 + 2xy 2 = 12y
8y 2 + x2 = 12

Tu

TH1 : x = 0 y = 1
TH2 : y = 0 x = 1
TH3 : x = y thay vo (1) r rng v nghim
Vy h cho c nghim (x; y) = (1; 0), (0; 1)

in

Gii

Li thm mt h cng loi, nhn cho hai v cho nhau ta c

Khi (2) s tng ng

x3 + 2xy 2 = y(8y 2 + x2 ) x = 2y
12y 2 = 12 y = 1, x = 2

uy
n

Vy h cho c nghim (x; y) = (2; 1), (2; 1)

2xy
x2 + y 2 +
=1
x+y

x + y = x2 y

Ng

Cu 34

Gii

iu kin : x + y > 0
R rng khng lm n c t phng trnh (2). Th bin i phng trnh (1) xem
(1) (x + y)2 1 +

2xy
2xy = 0
x+y

(x + y + 1)(x + y 1)

2xy(x + y 1)
=0
x+y

C nhn t chung ri. Vi x + y = 1 thay vo (2) ta c


1 = (1 y)2 y y = 0, y = 3
Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

2.2 Cu 31 n cu 60

25

Gi ta xt trng hp cn li. l x + y + 1 =

2xy
x+y

x + y + 1 = 1 x 2 y 2 x2 + y 2 + x + y = 0


Cu 35

Tu
n

R rng sai v t iu kin cho ngay x + y > 0


Vy h cho c nghim (x; y) = (1; 0), (2; 3)

2
x3
y 3 = 3(x yp
)+2
2
x + 1 x2 3 2y y 2 + 2 = 0

Gii

iu kin : 1 x 1, 0 y 2
Thng th bi ny ngi ta s lm nh sau. phng trnh (1) mt cht

(1) x3 3x = (y 1)3 3(y 1)

in

Xt f (t) = t3 3t vi 1 t 1 th f 0 (t) = 3t2 3 0


Suy ra f (t) n iu v t suy ra x = y 1 thay vo (2)
Cch ny n. Tuy nhin thay vo lm vn cha phi l nhanh. Hy xem mt cch khc rt mi
m m ti lm
p

(2) x2 + 1 x2 + 2 = 3 2y y 2 f (x) = g(y)

Ng
u

y
n

13
Xt f (x) trn min [1; 1] ta s tm c 3 f (x)
4
p
y+2y
Ta li c : g(y) = 3 y(2 y) 3
=3
2
Vy
 f (x) g(y). Du bng xy ra khi
y=1
Thay vo phng trnh u ch c cp (x; y) = (0; 1) l tha mn
x = 1, x = 0
Vy h cho c nghim (x; y) = (0; 1)

Cu 36

x3 3x = y 3 3y
x6 + y 6 = 1
Gii

D thy phng trnh (1) cn xt hm ri, tuy nhin f (t) = t3 3t li khng n iu, cn phi
b thm iu kin. Ta s dng phng trnh (2) c iu kin. T (2) d thy 1 x, y 1.
Vi iu kin r rng f (t) n iu gim v suy ra c x = y
Thay vo (2) ta c
1
2x6 = 1 x =
6
2

 

1 1
1
1
Vy h cho c nghim :(x; y) =
; ,
;

6
6
6
2 62
2
2
Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

www.VNMATH.com

26

Tuyn tp nhng bi h c sc


Cu 37

x3 (2 + 3y) = 1
x(y 3 2) = 3
Gii

Tu

Nhn thy x = 0 khng l nghim. H cho tng ng

3y + 1 = 1
x3 y = 1
3

x
+ 2 = y3
x
Thay li (1) ta c

x = 1 y = 1
1
x= y=2
2


1
Vy h cho c nghim :(x; y) = (1; 1),
;2 
2
"

x2 + y 2 + xy + 1 = 4y
y(x + y)2 = 2x2 + 7y + 2

Cu 38

in

2x3 + 3x2 1 = 0

Gii

S dng UCT s thy y = 0 l nghim ca h. Thay li v ta s c

uy
n

y=0

2P T (1) + P T (2) y(x + y + 5)(x + y 3) = 0 x = 5 y


x=3y

Vi y = 0 thay li v nghim
Vi x = 5 y khi phng trnh (1) s tng ng
(y + 5)2 + y 2 y 2 5y + 1 = 4y V L

Ng

Tng t vi x = 3 y cng v nghim


Vy h cho v nghim 

Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

2.2 Cu 31 n cu 60
(
Cu 39

27

x+y

x2 y 2 = 9

xy =

y
2

Gii

p
y2
2x 2 x2 y 2 =
4
n y nhn thy

p
x2 y 2 theo (2) bng 3. Vy suy ra
2x 6 =

y2
y 2 = 8x 24
4

Thay vo (2) ta c

Tu
n

iu kin : y min{x}
y
Ta khng nn t n tng hiu v vn cn st li s lm bi ton kh khn hn. Mt cch
2
trc gic ta bnh phng (1) ln. T (1) ta suy ra

x = 3 y = 0(T M )

x 8x + 15 = 0 x = 5 y = 4(T M )
x = 5 y = 4(T M )

in

Vy h cho c nghim (x; y) = (3; 0), (5; 4), (5; 4)

x y+1= 5
2

y + 2(x 3) x + 1 =
4

y
n

Cu 40

Gii

Ng
u

iu kin : x, y 1
Khng
quan h c th no. Tm thi ta t n d nhn
tm c mi
t x + 1 = a 0, y + 1 = b 0. H cho tng ng

a2 1 b = 5
2
3

2
2
b 1 + 2a(a 4) =
4

Ta th b =

7
a2 t (1) vo (2) v c :
2

7
a2
2

2

2
+ 2a(a 4) = 0

11
(L)
2
(
1
x=0
a = 2 b = (L)
2
3

5
y=
a = 1 b = (T M )
4
2
1
a = 2 b = (L)
2
a = 3 b =

Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

www.VNMATH.com

28

Tuyn tp nhng bi h c sc


Vy h cho c nghim : (x; y) =

Cu 41




p
(x2 + xy + y 2 )px2 + y 2 = 185
(x2 xy + y 2 ) x2 + y 2 = 65

3
0;
4

Tu

Gii

Thot nhn qua th thy y l mt h ng cp bc 3 r rng. Tuy nhin nu tinh ta em


cng 2 phng trnh cho nhau s ch cn li x2 + y 2
Cng 2 phng trnh cho nhau ta c
p
p
2(x2 + y 2 ) x2 + y 2 = 250 x2 + y 2 = 5

Khi thay li h ta c

(25 + xy).5 = 185

(25 xy).5 = 65

x = 3, y = 4

xy = 12
x = 4, y = 3

2
2

x + y = 25
x = 3, y = 4
x = 4, y = 3

in

Vy h cho c nghim (x; y) = (3; 4), (4; 3), (3; 4), (4; 3)

uy
n

r
r
y
x
7

+
= +1
x
y
xy


x xy + y xy = 78

Cu 42

iu kin : xy 0
H cho tng ng

x + y = 7 + xy

xy
xy

xy(x + y) = 78

Ng
t x + y = a,

Gii

xy = b. H cho tng ng


a = 13



x
+
y
=
13
x = 9, y = 4
ab=7
b
=
6


ab = 78
a = 6
xy = 36
x = 4, y = 9
(L)
b = 13

Vy h cho c nghim (x; y) = (9; 4), (4; 9)


Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

2.2 Cu 31 n cu 60

Cu 43

29

x3 y 3 = 9
x2 + 2y 2 x + 4y = 0
Gii

Dng UCT
P T (1) 3.P T (3) (x 1)3 = (y + 2)3 x = y + 3


Cu 44

Tu
n

n y d dng tm nghim (x; y) = (1; 2), (2; 1)

8x3 y 3 + 27 = 18y 3
4x2 y + 6x = y 2
Gii

y l mt h hay. Ta hy tm cch loi b 18y 3 i. V y = 0 khng l nghim nn (2) tng


ng
72x2 y 2 + 108xy = 18y 3

in

n y tng r rng ri ch ? Th 18y 3 t (1) xung v ta thu c

3
xy = 2

21 9 5

3 3
2 2
8x y 72x y 108xy + 27 = 0 xy =

21 + 9 5
xy =
4

Ng
u

y
n

Thay vo (1) ta s tm c y v x

y = 0(L)
r
3



3
1
3 8(xy) + 27

y
=
=

x
=
3

18
2
4
r
3



3
1
3 8(xy) + 27
y=
=
3+ 5 x=
3+ 5
18
2
4

 

 3
 3


1
1
Vy h cho c nghim : (x; y) =
3 5 ;
53 ,
3+ 5 ; 3+ 5 
4
2
4
2

Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

www.VNMATH.com

30

Tuyn tp nhng bi h c sc

Cu 45



1

=5
(x + y) 1 +
 xy

1

2
2

(x + y ) 1 + 2 2 = 9
xy

iu kin : xy =
6 0
Ta c nhn ra . H tng ng

x2 + y 2 + x + y = 18
x(x + 1)y(y + 1) = 72

uy
n

Cu 46

in

Tu

 



1
1
1 1

+ y+
=5
x+
x+y+ + =5
x
y 
x y



2
2
1
1
1
1

x2 + y 2 +
+
=
9
x+
+ y+
= 13
x2 y 2
x
y

1
1
3

5
x + = 2, y + = 3
x
=
1,
y
=

x
y
2

1
1
3

5
x + = 3, y + = 2
x=
,y = 1
x
y
2
!
!

3 5
3 5
,
Vy h cho c nghim : (x; y) = 1;
;1 
2
2

Gii

Gii

x = 2, x = 3

 y = 3, y = 4

x = 3, x = 4
y = 2, y = 3

Ng

Mt bi t n tng tch cng kh n gin


t x2 + x = a, y 2 + y = b. Ta c
 2
x +x=6


2

a + b = 18
a = 12, b = 6
 y 2 + y = 12

x + x = 12
ab = 72
a = 6, b = 12
y2 + y = 6
Vy h cho c c thy 8 nghim 

Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

2.2 Cu 31 n cu 60

Cu 47

31

x3 + 4y = y 3 + 16x
1 + y 2 = 5(1 + x2 )
Gii

H cho tng ng
x3 16x = y (y 2 4)
y 2 4 = 5x2

Nh vy phng trnh (1) s l

x 16x = 5x y

x = 0, y = 2
x2 16
y=
5x

Trng hp 2 thay vo (2) s l


2

"

x2 = 1

64
x =
31
2

x = 1, y = 3
x = 1, y = 3

(x2 16)
4 = 5x2
25x2

Tu
n

Cu 48

p
xp
+ y 2 x2 = 12 y
x y 2 x2 = 12

in

Vy h cho c nghim (x; y) = (0; 2), (0; 2), (1; 3), (1; 3)

y
n

Gii
2
2
iu kin
p :y x
x y 2 x2 sinh ra t vic ta bnh phng (1). Vy th bm theo hng xem. T (1)
ta suy ta
p
x2 + y 2 x2 + 2x y 2 x2 = (12 y)2

Ng
u

y 2 + 24 = (12 y)2 y = 5

Thay vo (2) ta c

x 25 x2 = 12 x = 3, x = 4

i chiu li thy tha mn


Vy h cho c nghim (x; y) = (3; 5), (4; 5)

Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

www.VNMATH.com

32

Tuyn tp nhng bi h c sc


Cu 49

x4 4x2 + y 2 6y + 9 = 0
x2 y + x2 + 2y 22 = 0
Gii

P T (1) + 2.P T (2) (x2 + y)2 2(x2 + y) 35 = 0


(7 y)y + 7 y + 2y 22 = 0

Tu

TH1 : x2 + y = 7 x2 = 7 y thay (2) ta c

nu t x2 = a th h cho bin thnh h tam thc bc 2 ta hon ton bit cch


gii. C th y s l

y = 3 x = 2
y=5x= 2

in

Cu 50

x2 + y + x3 y + xy + y 2 x = 5
4
5

x4 + y 2 + xy(1 + 2x) =
4

TH2 : x2 + y = 5 x2 = 5 y. Hon ton tngt thay (2)


s cho y v nghim
Vy h cho c nghim : (x; y) = (2; 3), (2; 3), ( 2; 5), ( 2; 5)

Gii

uy
n

y l cu Tuyn sinh khi A - 2008. Mt cch t nhin khi gp hnh thc ny l ta tin hnh
nhm cc s hng li
H cho tng ng

(x2 + y) + xy + (x2 + y)xy = 5


4
5

2
2
(x + y) + xy =
4

Ng

n y hng i r rng. t x2 + y = a, xy = b ta c
( 2
x +y =0

xy
=

a + b + ab = 5
a = 0, b =

4
4
4

x2 + y = 1
5
1
3

a2 + b =

a = ,b =
2

4
2
2
3

xy =
2
!
r
r


3
3 25
3 5
Vy h cho c nghim (x; y) =
;
, 1;

4
16
2

r
5
3
3 25
x = 4 , y = 16

3
x = 1, y =
2

Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

2.2 Cu 31 n cu 60

Cu 51

33

x2 + 1 + y(y + x) = 4y
(x2 + 1)(x + y 2) = y
Gii

Hng i r rng. t

Tu
n

H gn nh ch l cu chuyn ca x2 + 1 v x + y. Tuy nhin y chen vo khin h tr nn


kh chu. Hy dit y i . Cch tt nht l chia khi m y = 0 khng phi l nghim ca
h. H cho tng ng
2
x +1

+x+y2=2
y
x2 + 1

(x + y 2) = 1

y
x2 + 1
= a, x + y 2 = b
y

Cu 52

y + xy 2 = 6x2
1 + x2 y 2 = 5x2

in

Vy h cho c nghim (x; y) = (1; 2), (2; 5)

H cho tr thnh


 2

a+b=2
a=1
x +1=y
x = 1, y = 2

ab = 1
b=1
x+y =3
x = 2, y = 5

Gii

Ng
u

y
n

Loi h ny khng kh. tng ta s chia bin v phi tr thnh hng s


Nhn thy x = 0 khng l nghim. H cho tng ng



y
1
2

+y =6

y +y =6
x x 
2
x
x


2
1
y

1 + y2 = 5

+
y
2 =5
2
x
x
x
t

y
1
= a, + y = b. H tr thnh
x
x


ab = 6

b2 2a = 5

a=2

b=3


Vy h cho c nghim (x; y) = (1; 2),

y = 2x
1

+y =3
x

"

x = 1, y = 2
1
x = ,y = 1
2


1
;1 
2

Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

www.VNMATH.com

34

Tuyn tp nhng bi h c sc


Cu 53

x2 + 2y 2 = xy + 2y
2x3 + 3xy 2 = 2y 2 + 3x2 y
Gii

mt cht y l h bn ng cp. Nu ta vit li nh sau


 2
x + 2y 2 xy = 2y
2x3 + 3xy 2 3x2 y = 2y 2

Tu

T ta c



2y 2 (x2 + 2y 2 xy) = 2y 2x3 + 3xy 2 3x2 y 4y (y x) x2 xy + y 2 = 0
TH1 : y = 0 x = 0
TH2 : x = y = 0
TH3 : x = y thay vo (1) ta c
2y = 2y

x=y=0
x=y=1


Cu 54

in

Vy h cho c nghim (x; y) = (0; 0), (1; 1)

2x2 y +
y 3 = 2x4 + x6
(x + 2) y + 1 = (x + 1)2

uy
n

Gii
iu kin : y 1
Khai thc t (1). C v nh l hm no . Chn chia cho ph hp ta s c mc ch, y
s chia cho x3 v x = 0 khng l nghim ca h. PT(1) khi s l
2

y
x

 y 3
x

= 2x + x3

y
= x y = x2
x

Ng

Thay vo (2) ta s c
(x + 2)

x2

+ 1 = (x + 1) (x + 2)

x + 1 = (x + 1)

3, y = 3(T M )
x=
x = 3, y = 3(T M )

Vy h cho c nghim : (x; y) = ( 3; 3)


Ta s n mt cu tng t n

Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

2.2 Cu 31 n cu 60

Cu 55

35

x5 + xy 4 = p
y 10 + y 6

4x + 5 + y 2 + 8 = 6
Gii

5
4
Thy y = 0 khng l nghim ca h. Chia 2 v ca (1) cho y 5 ta c
iu kin : x

Tu
n

 5
x
x
x
+ = y5 + y = y x = y2
y
y
y
Thay vo (2) ta c

4x + 5 +

x + 8 = 6 x = 1 y = 1

Cu 56

xy + x + 1 = 7y
x2 y 2 + xy + 1 = 13y 2

in

Vy h cho c nghim (x; y) = (1; 1)

y l cu Tuyn sinh khi B


cho y 2 sau khi kim tra y = 0

x 1

x+ + =7

y y

x
1

x2 + +

=
13

y y2

Gii

- 2009. Cc gii thng thng nht l chia (1) cho y, chia (2)
khng phi l nghim. Ta s c

Ng
u

y
n

1 x


x+ + =7
y
y
a
+
b
=
7
a = 4, b = 3

2

1
x
a2 b = 13
a = 5, b = 12
x+
= 13
y
y

1

x+ =4

y
"

1

x
=
3y
x = 1, y =

3
x + 1 = 5
x = 3, y = 1

y
x = 12y

Vy h cho c nghim : (x; y) =

1
1;
3


, (3; 1)

Tip tc ta n thm mt cu tuyn sinh na

Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

www.VNMATH.com

36

Tuyn tp nhng bi h c sc


Cu 57

x4 + 2x3 y + x2 y 2 = 2x + 9
x2 + 2xy = 6x + 6
Gii

T (1) s tng ng
2

x + x (6x + 6 x ) +

6x + 6 x2
2



3

= 2x + 9




x = 4

x=0

"

y=
VL

17
4

1+x+ 1y =2
x2 y 4 + 9y = x(9 + y y 3 )

Cu 58

in

Vy h cho c nghim (x; y) =

17
4;
4

2

Tu

tht k nu ta th kho lo xy ln (1) s ch cn li phng trnh n x. D s l bc 4


nhng liu th n nhiu. H vit li

x4 + 2x2 (xy) + x2 y 2 = 2x + 9
6x + 6 x2
xy =
2

Gii

uy
n

iu kin : y 1
Khng lm n g c t (1). Xt (2). 1 to th (2) c th phn tch c thnh

x=y
3
(x y) (9 x y ) = 0
x = 9 y3

Ng

Vi x = y thay vo (1) ta s c

a
=
1,
b
=
1
y = 0
a
+
b
=
2

p
p

3
3
2

a + b = 2 a = 1
3 11
1 + y+ 1 y = 2
3, b = 3 +
3 y=6

b0
a = 3 1, b = 3 3
y = 6 3 11
Vi x = 9 y 3 thay vo (1) ta s c
p
p
3
10 y 3 + 1 y = 2
Ta c

p
p

3
3
10 y 3 + 1 y 9 > 2

Vy h cho c nghim : (x; y) = (0; 0), (6 3 11; 6 3 11), (6 3 11; 6 3 11)

Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

2.2 Cu 31 n cu 60

Cu 59

37

xy
+ 1y = y

2 y x 1 y = 1
Gii

Tu
n

iu kin : x 1, 0 y 1
Thot nhn bi ton ta thy nh lc vo m cung nhng cn thc. Tuy nhin ch vi nhng
nh gi kh n gin ta c th chm p bi ton
Vit li phng trnh (2) nh sau


2 y x1= y1
T iu kin d thy V T 0 V P
Du bng xy ra khi x = y = 1
Vy h cho c nghim (x; y) = (1; 1)

in

Cu 60

p

2+y
2
17

4x
x
p 19 9y = 3

17 4x2 + 19 9y 2 = 10 2x 3y
Gii

iu kin :

17
2

17
, 319
2

19
3

Ng
u

y
n

Bi ton ny xut hin trn thi th ln 2 page Yu Ton hc v ti l tc gi ca n.


tng ca
p sinh
n kh n gin, ph hp vi1 thi tuyn
2
2
x 17 4x lin quan n 2x v 17 4x , y 19 9y 2 lin quan n 3y v 19 9y 2 .
V tng bnh
l nhng hng s. y l c s ta t n
phng ca chngp
2
t 2x + 17 4x = a , 3x + 19 9y 2 = b. H cho tng ng


a + b = 10
a = 5, b = 5
2
2

a 17 b 19
a = 3, b = 7

+
=3
4
6
"
1

x= 2


2x + p17 4x2 = 5
x=2
TH1 :

3y + 19 9y 2 = 5

y = 5 13
6


2x + p17 4x2 = 3
TH2 :
(Loi)
3y + 19 9y 2 = 7
!
!
!
!
1 5 + 13
1 5 13
5 + 13
5 13
Vy h cho c nghim : (x; y) =
;
;
2;
2;

2
6
2
6
6
6
V y l tng gc ca n. Hnh thc n gin hn mt cht

Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

www.VNMATH.com

38

2.3

Tuyn tp nhng bi h c sc

Cu 61 n cu 90

Cu 62

x3 xy 2 + y 3 = 1
4x4 y 4 = 4x y

Tu

p

2+y
2
x
5

x
p 5 4y = 1

Cu 61
5 x2 + 5 4y 2 = x 2y


1
Nghim : (x; y) = (1; 1), 2;

2

Gii

R rng l mt h a v c dng ng cp bng cch nhn cho v vi v. Tuy nhin, bi


ny nu s dng php th tt ta s a v mt kt qu kh p mt
Phng trnh (2) tng ng
4x(x3 1) = y(y 3 1)

Thay tt c xung (2) v ta thu c

in

n y ta rt x3 1 v y 3 1 t (1). C th t (1) ta c
 3
x 1 = y3 y2x
y 3 1 = xy 2 x3

y=1
x=0
x=1
y=0

x=y=1
4xy 2 (y x) = xy(x2 y 2 )

x=y

3
1
,x =
y=
4y = y + x
3
3
25
25


3
1
;
Vy h cho c nghim (x; y) = (0; 1), (1; 0), (1; 1),

3
3
25 25

uy
n

Ng

p
p

x + px2 y 2 + x px2 y 2 = 17
4
x x2 y 2 x + x2 y 2

x(x + y) + px2 + xy + 4 = 52

Cu 63

Gii
p
iu kin : x 6= x2 y 2 , x2 y 2 0, x2 + xy + 4 0
Hnh thc bi h c v kh khng b nhng nhng tng th l ht. Ta c th khai thc c
2 phng trnh. Pt(1) c nhiu cch x l : ng cp, t n, lin hp. Ti s x l theo hng
s 3. (1) khi s l

2 
2
p
p
x + x2 y 2
x x2 y 2
17
2 (2x2 y 2 )
17
4x
+
=

=
y=
2
2
2
2
2
2
2
x (x y )
x (x y )
4
y
4
5
Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

2.3 Cu 61 n cu 90

39
p
x2 + xy + 4 = t 0 th (2) tr thnh

t=7
2
t + t = 56
x2 + xy = 45
t = 8(L)

Tip tc khai thc (2). D thy t

Kt hp li ta c

x = 5, y = 4
4

x = 5, y = 4
y= x

x = 15, y = 12
x2 + xy = 45
x = 15, y = 12

Tu
n

Vy h cho c nghim : (x; y) = (5; 4), (5; 4), (15; 12), (15; 12)

Cu 64

p
 p

x
+
y
+
x y =2
p
p

y+ x y x=1
Gii

in

iu kin : x, y 0 , y min{x} , x min{y}


Khng tm c mi lin h g t c hai phng trnh, ta tin hnh bnh phng nhiu ln
ph v ton b cn thc kh chu. Phng trnh (1) tng ng
p
p
2x + 2 x2 y = 4 x2 y = 2 x x2 y = x2 4x 4 4x y = 4

x+
3

2xy
= x2 + y
2
x 2x + 9
2xy

= y2 + x
y+ p
3
y 2 2y + 9

Ng
u

Cu 65

y
n

Lm tng t phng trnh (2) ta s c : 4x 4y = 1. Kt hp 2 kt qu li d dng tm


c x,y


17 5
;
Vy h cho c nghim : (x; y) =

12 3

Gii

Hnh thc ca bi h l i xng. Tuy nhin biu thc kh cng knh v li nhn xt thy
x = y = 1 l nghim ca h. C l s nh gi
Cng 2 phng trnh li ta c
!
1
1
x2 + y 2 = 2xy
+p
3
3
x2 2x + 9
y 2 2y + 9

T ta nhn xt c nghim th xy 0 v l 3 t2 2t + 9 2 nn ta nh gi


1 1
2
2
x + y 2xy
+
(x y)2 0
2 2
Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

www.VNMATH.com

40

Tuyn tp nhng bi h c sc

Du bng xy ra khi (x; y) = (1; 1)

(
Cu 66

x
6 2 = 3x y + 3y
y
p

2 3x + 3x y = 6x + 3y 4

Gii

Tu

iu kin : y 6= 0 , 3x y, 3x + 3x y 0
Phng trnh (1) khi s tng ng

"

p
p
6x 2y = y 3x y + 3y 2 2 (3x y) y 3x y 3y 2 = 0

3x y = y
3y
3x y =
2

3x y = y. T y suy ra y 0 v 3x = y 2 + y thay tt c vo (2) ta c


 2
p

2y + 7y 4 = 0
2
2
2 y + y y = 2 y + y + 3y 4
y = 4 x = 4
y0

in

TH1 :

9y 2
3y
+ y thay tt c vo (2) ta cng s tm
3x y = . T y suy ra y 0 v 3x =
2
4
8
8
c y = x =
9
9


8 8
;
Vy h cho c nghim (x; y) = (4; 4),

9 9

uy
n

TH2 :

Cu 67

(3
x) 2 x 2y 2y 1 = 0

3
x+2+2 y+2=5
Gii

1
2
Phng trnh (1) tng ng

Ng

iu kin : x 2, y

p
p
p

(2 x) 2 x + 2 x = (2y 1) 2y 1 + 2y 1 f ( 2x 1) = f ( 2y 1)

Vi f (x) = x3 + x n iu tng. T suy ra


ta c

2x =

p
p
3
5 2y + 2 y + 2 = 5

a + 2b = 5

3
2
a + 2b = 9

2y 1 x = 3 2y thay vo (2)

a = 1, b =
2

3 65
23 + 65
a=
,b =
8
4

65 3
23 65
a=
,b =
4
8

Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

2.3 Cu 61 n cu 90

41

y=2

233 + 23 65
y=
32
233 23 65
y=
32

Vy h cho c nghim

!
23 65 185 233 23 65
23 65 + 185 233 + 23 65
(x; y) = (1; 2),
;

;

16
32
16
32

1 + xy + 1 + x + y = 2
x2 y 2 xy = x2 + y 2 + x + y
Gii

2 2

in

iu kin : xy 1 , x + y 1
Mt cht bin i phng trnh (2) ta s c

Cu 68

Tu
n

S dng tnh n iu ca hm s cng l mt hng kh ph bin trong gii h phng trnh.


Ch cn kho lo nhn ra dng ca hm, ta c th rt ra nhng iu k diu t nhng phng
trnh khng tm thng cht no

x + y = xy
x + y = xy 1

x y + xy = (x + y) + x + y (xy x y)(xy + x + y + 1) = 0

TH1 : xy = x + y thay vo (1) ta c


p
2 1 + xy = 2 xy = 0 x = y = 0

y
n

TH2 : x + y = xy 1 thay vo (1) ta c


p

1 + xy + xy = 2(V L)

Ng
u

Vy h cho c nghim : (x; y) = (0; 0)

Cu 69

3x y

x+ 2
=3
x + y2
x + 3y

y
=0
x2 + y 2
Gii

Ti khng nhm th bi ton ny xut hin trn THTT, tuy nhn hnh thc ca h kh p
mt v gn nh nhng khng h d gii mt cht no. Hng lm ti u ca bi ny l phc
ha. Da vo tng h kh i xng ng thi di mu nh l bnh phng ca Moun m
ta s dng cch ny. Hng gii nh sau
PT(1)+i.PT(2) ta s c
x + yi +

3(x yi) (xi + y)


=0
x2 + y 2

Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

www.VNMATH.com

42

Tuyn tp nhng bi h c sc

t z = x + yi khi phng trnh tr thnh


3z iz
3i
3z iz
z+
=3z+
=3
=3z+
2
z.z
z
|z|

z =2+i
z =1i

Tu

(6 x)(x2 + y 2 ) = 6x + 8y
(3 y)(x2 + y 2 ) = 8x 6y

uy
n

Cu 73

Cu 72

16x 11y

x+ 2
=7
x + y2
11x + 16y

y
=0
x2 + y 2

in

Cu 71

5x y

x+ 2
=3
x + y2
x + 5y

y
=0
x2 + y 2

Cu 70

5x
+
7
5y

x+
=7
2
2
x +y

7 5x 5y

y+
=0
x2 + y 2

Vy h cho c nghim (x; y) = (2; 1), (1; 1)


Hnh thc ca nhng bi h ny kh d nhn thy. Th lm mt s cu tng t nh.

Gi : Chuyn h cho v dng

6x + 8y

x+ 2
=6
x + y2
8x 6y

y+
=3
x2 + y 2

Ng

Nghim : (x; y) = (0; 0), (2; 1), (4; 2)

Phc ha l mt phng php kh hay gii h phng trnh mang tnh nh cao. Khng
ch vi loi h ny m trong cun sch ti s cn gii thiu mt vi cu h khc cng s dng
phc ha kh p mt.

Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

2.3 Cu 61 n cu 90

Cu 74

43

4x2 y 2 6xy 3y 2 = 9
6x2 y y 2 9x = 0
Gii

y l mt bi ton cng kh p mt. Thy x = 1 l nghim ca h . Ta suy ra


P T (1) + P T (2) (x 1)(4y 2 (x + 1) + 6xy 9) = 0

Tu
n

TH1 : x = 1 y = 3
TH2 : 4y 2 (x + 1) + 6xy 9 = 0
V x = 0 khng l nghim. Suy ra 4y 2 x(x + 1) + 6x2 y 9x = 0 (*)
V sao nhn x vo y. UCT chng ? Ti ch gii thiu cho cc bn UCT nng cao thi ch
ti ch dng bao gi. L do ch n gin ti mun xut hin 6x2 y 9x = y 2 t (2) thi

x2
y2
1
+
=
2
2
(y + 1)
(x + 1)
2

3xy = x + y + 1

Cu 75

in

Vy (*) 4y 2 x(x + 1) + y 2 = 0 y 2 (2x + 1)2 = 0


TH1 : y = 0 v nghim
3
1
TH2 : x = y = 3, y =
2
2
 


1 3
1

Vy h cho c nghim : (x; y) = (1; 3), ; 3 , ;
2
2 2

Gii

y
n

iu kin x, y 6= 1
Bi ton ny c kh nhiu cch gii. Ti xin gii thiu cch p nht ca bi ny
p dng Bt ng thc AM GM cho v tri ca (1) ta c
2xy
2xy
1
2xy
=
=
=
(x + 1)(y + 1)
xy + x + y + 1
xy + 3xy
2


1 1
Du bng xy ra khi (x; y) = (1; 1), ;

3 3

Ng
u

VT

Cu 76

3y 2 + 1 + 2y(x + 1) = 4y
y(y x) = 3 3y

p
x2 + 2y + 1

Gii
iu kin : x2 + 2y + 1 0
Khng lm n g c t (2). Th bin i (1) xem sao. PT(1) tng ng
2

p
p
4y 2 4y x2 + 2y + 1 + x2 + 2y + 1 = x2 2xy + y 2 2y x2 + 2y + 1 = (x y)2
Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

www.VNMATH.com

44

Tuyn tp nhng bi h c sc
 p
x2 + 2y + 1 = 3y x
p 2
x + 2y + 1 = x + y

in

Tu

C v hi o nh ? Nhng mt cht th (1) c vc dng ca cc hng ng thc nn ta


ngh n hng ny
By gi x l hai trng hp kia th no ? Chc bnh phng thi. Tt qu ! Phng trnh s
ch cnp
li xy v y m nhng ci th (2) c c
TH1 : x2 + 2y + 1 = 3y x

"

3y x
x = 1, y = 1(T M )
3y x
2
6xy
=
9y

2y

1
415
17

x2 + 2y + 1 = 9y 2 6xy + x2

x=
, y = (T M )
2
xy = y + 3y 3(2)
51
3
p
TH2 : x2 + 2y + 1 = x + y

"

x+y 0
x = 1, y = 1
x+y 0
2
2xy
=
y
+
2y
+
1
41
7

x2 + 2y + 1 = x2 + 2xy + y 2

x = , y = (L)
2
xy = y + 3y 3
21
3


415 17

Vy h cho c nghim : (x; y) = (1; 1),
;
51 3

uy
n

Nh chng ta bit. Tam thc bc hai c kh nhiu ng dng trong gii ton v h cng
khng phi l ngoi l. Ch vi nhng nh gi kh n gin : t iu kin ca tam
thc c nghim m ta c th tm ra cc tr ca cc n. T nh gi v gii quyt nhng
bi ton m cc phng php thng thng cng b tay. Loi h s dng phng php ny
thng cho di hai dng chnh. Th nht : cho mt phng trnh l tam thc, mt phng
trnh l tng hoc tch ca hai hm f (x) v g(y). Th hai : cho c 2 phng trnh u l
phng trnh bc hai ca 1 n no . Hy th lt qua mt chm h loi ny nh.

Cu 77

698
81
x2 + y 2 + xy 3x 4y + 4 = 0
x4 + y 2 =

Gii

Ng

Hnh thc ca h : mt phng trnh l tam thc bc hai mt c dng f (x) + g(y) v mt s
kh khng b. Ta hy khai thc phng trnh (2) bng cch nh gi
Vit li phng trnh (2) di dng sau
 2
x + (y 3)x + (y 2)2 = 0()
y 2 + (x 4)y + x2 3x + 4 = 0()
7
3
4
(**) c nghim th y 0 (x 4)4 4(x2 3x + 4) 0 0 x
3
T iu kin cht ca hai n gi ta xt (1) v c mt nh gi nh sau
 4  2
4
7
697
698
4
2
x +y
+
=
<
3
3
81
81
(*) c nghim th x 0 (y 3)2 4(y 1)2 0 1 y

Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

2.3 Cu 61 n cu 90

45

Vy h cho v nghim 
Th mt cu tng t nh

Cu 78

50
27
x2 + xy + y 2 y = 1

x3 + y 2 =

Gii
49
50
Lm tng t v t (1) ta s rt ra x3 + y 2
<
27
27

Cu 79

(2x2 3x + 4)(2y 2 3y + 4) = 18
x2 + y 2 + xy 7x 6y + 14 = 0

in

Gii

Tu
n

Hnh thc kh quen thuc nhng phng trnh u cho dng f (x).f (y). Ch sao ! C lm
nh ban ny.
T phng trnh (2) bng nh gi quen thuc ta rt ra

2 x 10
3
7

1y
3

y
n

iu kin trn f (x) v f (y) n iu tng v f 0 (x) = 4x 3 > 0 vi x nh trn


Vy ta c
   
7
10366
10
.f
18 f (x).f (y)
f (2).f (1) f (x).f (y) f
3
3
81

Ng
u

Du bng xy ra khi x = 2 v y = 1 thay li vo (2) thy khng tha.


Vy h cho v nghim 

Cu 80

7
(2x2 1)(2y 2 1) = xy
2
x2 + y 2 + xy 7x 6y + 14 = 0
Gii

Mt cht bin i ta s a v ging cu 79


Nhn thy x = y = 0 khng l nghim ca h. Chia c 2 v phng trnh (1) cho xy v ta s
c



1
1
7
2x
2y
=
x
y
2
Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

www.VNMATH.com

46

Tuyn tp nhng bi h c sc

Quen thuc ri nh. Bi ny vn v nghim 


Cu 81

x2 y 2 2x + y 2 = 0
2x2 4x + 3 + y 3 = 0

Gii

Thay li v ta s tm c x = 1
Vy h cho c nghim (x; y) = (1; 1)

Cu 82

x2 2x + 2 y 2 = 0
x2 y 3 2x + y = 0

uy
n

Nghim : (x; y) = (1; 1)

in

OK ? Ti s a thm 3 v d na cc bn test

Tu

Hnh thc bi h c v kh gn nh nhng khng d g gii c bng cc cch thng thng.


Nhng c hai phng trnh u l bc hai vi n x. Vy nn gi s c nghim x th r
rng x 0
Nh vy t c hai phng trnh ta c


1 y 1
1 y4 0
y = 1

y 1
4 2(3 + y 3 ) 0

Cu 83

x2 y 2 x2 + 4y 2 12x = 4
2x2 + 2y 2 8x + 9y + 18 = 0

Ng

Nghim : (x; y) = (2; 2)

Cu 84

x2 y 2 8x + y 2 = 0
2x2 4x + 10 + y 3 = 0

Nghim : (x; y) = (1; 2)

Nm r ri ch ? Tip tc n vi cc cu tip theo.

Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

2.3 Cu 61 n cu 90

Cu 85

47

2
(x + 1)(y + 1) + 1 = (xp
+ x + 1)(y 2 + y + 1)
x3 + 3x + (x3 y + 4) x3 y + 1 = 0

Gii

Tu
n

iu kin : x3 y + 1 0
Thot nhn bi ton c v d dng khi mt cht th (2) c dng hm s. Tuy nhin y
vn cha phi l nt tht. y l mt bi ton yu cu kh nng x l phng trnh bc cao
tt. Tam thi ta x l (2) trc .
p
t x3 y + 1 = t khi phng trnh (2) s l
x3 + 3x + t3 + 3t = 0 x3 + 3x = (t)3 + 3(t) t = x

x0

y = x3 x2 + 1
iu kin x 0 kh quan trng. N gip ta c nh gi tt hn sau y

P T (1) 1 = x2 y + x2 + y 2 x + y 2 + x2 y 2
1 = x2 (x3 x2 + 1) + x2 + x(x3 x2 + 1)2 + (x3 x2 + 1)2 + x2 (x3 x2 + 1)2

in

x8 x7 + 2x5 + x2 + x = 0

TH1 : x = 0 y = 1 (TM)
TH2 : x7 + 2x4 + x = x6 1
3

x(x + 1) = (x 1)(x + 1)

x = 1 y = 1(T M )
x4 x3 + x + 1 = 0()

y
n

1
1 1
() x4 + x + 1 = x3 x4 x2 + + x2 + x + + = x3
4
4 2

2 
2
1
1
1
x2
+ x+
+ = x3
2
2
2

Ng
u

Do V T > 0 V P nn v nghim
Vy h cho c nghim : (x; y) = (0; 1), (1; 1)

Cu 86

2
x3 (4y 2 + 1)
p+ 2(x + 1) x =
6
2
2
x y(2 + 2 4y + 1) = x + x2 + 1
Gii

iu kin : x 0
Hnh thc ca bi h r rng l kh rc ri. Tuy nhin, (2) nu ta chia c 2 v cho x2
th s c lp c x v y v hi vng s ra c iu g.
Nhn thy x = 0 khng l nghim. Chia 2 v ca (2) cho x2 ta c
r
p
1
1
1
+1
2y + 2y 4y 2 + 1 = +
x x x2
Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

www.VNMATH.com

48

Tuyn tp nhng bi h c sc

R rng 2 v u c dng f (t) = t + t t2 + 1 v hm ny n iu tng. Vy t ta suy ra


1
c 2y = thay vo (1) ta c
x



1
3
+ 1 + 2(x2 + 1) x = 6
x
2
x

x3 + x + 2(x2 + 1) x = 6

7x
+
y
+
2x + y = 5

2x + y + x y = 2
Gii

Cu 87

Tu

R rng v tri n iu tng vi iu


 kin
 ca x. Vy x = 1 l nghim duy nht
1
Vy h cho c nghim : (x; y) = 1;

2

in

y l cu trong VMO 2000-2001. Khng hn l mt cu qu kh


iu kin : y min{2x; 7x}

Xut hin hai cn thc vy th t 7x + y = a , 2x + y = b xem


Nhng cn x y th th no ? Chc s lin quan n a2 , b2 . Vy ta s dng ng nht thc
3
8
x y = k(7x + y) + l(2x + y) k = , l =
5
5
Vy h cho tng ng

uy
n

a+b=5
77
77
151

15
15

x = 10 77
7x + y =

a=
2
2
8b
3a
2
2

=2
b+
y = 11 77

51

5
77

5
77
5
5
2x + y =

b=
2
a, b 0
2
2

Ng

Vy h cho c nghim : (x; y) =

11 77

10 77;
2

Mt cch khc cng kh tt. t 7x + y = a, 2x + y = b v ta xy dng mt h tm sau




5x
a+b=5
a+b=5

b=
2
2
a b = 5x
ab=x
2
Thay vo (2) v ta c
5x
+ x y = 2 x = 2y 1
2

n y thay li vo (2) v ta cng ra kt qu


Mt v d tng t ca bi ny
Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

2.3 Cu 61 n cu 90

49

Cu 89

Tu
n

11x y y x = 1

Cu 88
7 y x + 6y 26x = 3


37 81
Nghim : (x; y) =
;

20 10




=2
3x 1 +
x + y


=4 2
7y 1
x+y
Gii

in

y l cu trong VMO 1995-1996. Mt tng kh p mt m sng to


iu kin : x, y 0, x + y > 0
H cho tng ng

2
1
1
1
2
2

=
=

1+
1
2
2
1
x+y
3x
x+y
7y
3x

=
4 2
1

1
2 2
x+y
7y
3x

=
1= +
1
x+y
7y
7y
3x

!
1
2 2
+
7y
3x

1
1
8
=

21xy = (x + y)(7y 3x)


x+y
3x 7y

y
n

(y 6x)(7y + 4x) = 0 y = 6x

Thay vo phng trnh u ta c

Ng
u

11 + 4 7
1
2
22
8
1+
= x=
y=
+
7x
21
7
3x
7

Mt
cch khc c th s dng trong bi ny l phc ha. N mi xut hin gn y

t x = a > 0 , y = b > 0. Ta c h mi nh sau

a
2

=
a+ 2
2
a +b
3
b
4
2

=
b 2
2
a +b
7

a bi
2
4 2
P T (1) + i.P T (2) (a + bi) + 2
= + i
a + b2
3
7
t z = a + bi phng trnh cho tr thnh

1
2
4 2
z + = + i z a, b x, y
z
3
7
Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

www.VNMATH.com

50

Tuyn tp nhng bi h c sc

Vy h cho c nghim : (x; y) =

8
11 + 4 7 22

;
+
21
7
7

Bi h ny c kh nhiu d bn phong ph. Ti xin gii thiu cho cc bn

n
Tu

Cu 90




6
x

1+
= 2

3 
x + y
6

=1
y 1
x+y

Nghim : (x; y) = (8; 4) 




12

=2
x 1
y + 3x 

Cu 91
12

=6
y 1+
y + 3x

Nghim : (x; y) = (4 + 2 3; 12 + 6 3)

Cu 91 n cu 120

in

2.4

Ng

uy
n




=3
10x 1 +
5x +y

Cu 92
3

=1
y 1
5x + y


2
;4 
Nghim : (x; y) =
5

Cu 93




1 2 x+ y

+
=2
x
x + y 
4
1 2 x+ y

4y

=1
4
x+y

Tip theo ta n mt vi v d v s dng phng php lng gic ha trong gii h phng trnh

Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

2.4 Cu 91 n cu 120

Cu 94

51

 p

x 1 y 2 + y 1 x2 = 1
(1 x)(1 + y) = 2
Gii

Tu
n

iu kin : |x| 1 , |y| 1


h i
iu kin ny cho ta tng lng gic ha. t x = sina , y = sinb vi a, b ;
2 2
Phng trnh u tng ng
sinacosb + sinbcosa = 1 sin(a + b) = 1 a + b =
Phng trnh (2) tng ng

"

(1 sina)(1 + sinb) = 2 (1 sina)(1 + cosa) = 2

x = 1, y = 0(L)
x = 0, y = 1

2y = x(1 y 2 )
3x x3 = y(1 3x2 )

Cu 95

in

Vy h cho c nghim : (x; y) = (0; 1)

"

b=

2
b=
a=0
2
a=

Gii

y
n

Thot nhn ta thy c v h ny cng xong, ch c g khi vit n di dng


 2
xy = x 2y
x3 3x2 y = 3x y

Ng
u

a n v dng ng cp, nhng ci chnh y l nghim n qu l. Vy th hng khc


xem. Vit li h cho sau khi xt

2y

x=
1 y2
3

y = 3x x
1 3x2
Nhn biu thc v phi c quen thuc khng ? Rt ging cng thc lng gic nhn i v
nhn ba ca tan. Vy  tng  ny ra

t x = tan vi ;
. T PT(2) ta s c
2 2
y=

3 tan tan3
= tan 3
1 3tan2

M nh th theo (1) ta s c
x=

2 tan 3
= tan 6
1 tan2 3

Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

www.VNMATH.com

52

Tuyn tp nhng bi h c sc

T suy ra


k
2
2
tan = tan 6 =
= ; ; 0; ;
5
5
5
5 5

 

6
3
2

; tan
; tan
Vy h cho c nghim : (x; y) = tan
, tan
, (0; 0)
5
5
5
5

3x x3

y=
1 3x2
3

x = 3y y
1 3y 2

Tu

Cu 96

Lm mt bi tng t nh.

Cu 97

x3 y(1 + y) + x2 y 2 (2 + y) + xy 3 30 = 0
x2 y + x(1 + y + y 2 ) + y 11 = 0

in

S dng phng php lng gic ha trong gii h phng trnh cn phi nm r cc hng
ng thc, ng thc, cng thc lng gic, v cn mt nhn quan tt pht hin mt biu
thc no ging vi mt cng thc lng gic.

Gii

uy
n

y l mt h kh mnh nhng hay. Nhn vo 2 phng trnh ta thy cc bin "kt dnh" vi
nhau kh tt v hng s c v nh ch l k ng ngoi. Vy hy vt hng s sang mt bn v
thc hin bin i v tri. H phng trnh cho tng ng

xy(x + y)(x + y + xy) = 30
xy(x + y) + x + y + xy = 11

Ng

n y tng r rng. t a = xy(x + y) , b = xy + x + y v h cho tng ng



xy(x + y) = 5



ab = 30
a = 5, b = 6
 xy + x + y = 6

xy(x + y) = 6
a + b = 11
a = 6, b = 5
xy + x + y = 5

xy = 2



xy(x + y) = 6
x+y =3
x = 2, y = 1


TH1 :

xy + x + y = 5
x = 1, y = 2
xy = 3
(L)
x
+
y
=
2


xy = 5
5

21
5
+
21

(L)
x=
,y =

xy(x + y) = 5
x
+
y
=
1

2
2

TH2 :

xy + x + y = 6
xy = 1
5 + 21
5 21
x=
,y =
x+y =5
2
2
Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

2.4 Cu 91 n cu 120

53

Vy h cho c nghim : (x; y) = (1; 2), (2; 1),

21 5
;

!
21

2

Tc gi ca n rt kho lo trn nhiu ln cch t n tng tch vo mt h, gy nhiu kh


khn cho ngi lm

Tu
n

Cu 98

r
r
r
1
1
20y

2
2

cos y +
=
sin x +
2 +
2
cos y r x + y
sin x r
r

1
1
20x

sin2 y +
=
cos2 x +
2 +
2
cos x
x+y
sin y
Gii

in

Bi ton xut hin trong VMO 2012-2013. Hnh thc bi h c s khc l khi c c hm
lng gic chen chn vo. Vi kiu h ny nh gi l cch tt nht

Ta s cng hai phng trnh vi nhau v s chng minh V T 2 10 V P


p dng Bt ng thc Cauchy Schwarz cho v phi ta c
s 
r
r


20y
20x
20y
20x
+
2
+
= 2 10
x+y
x+y
x+y x+y

Ng
u

y
n

Gi ta s chng minh : V T 2 10 tc l phi chng minh


r
r

1
1
2x +
sin2 x +
cos

10
+
cos2 x
sin2 x
s
s
2  
2  
2
2
1
1
VT =
sin x
+
2 +
cos x
+
2
sin x
cos x
s
2 
2
1
1

+
(sin x + cos x) + 2 2
sin x cos x

Hin nhin ta c sinx + cosx 2 nn

1
1
4
4
+
(sin x + cos x)
2 2= 2
sin x cos x
sin x + cos x
2

Vy V T 2 + 8 = 10. Tng t vi bin y v ta c iu phi chng minh

ng thc xy ra khi x = y = + k2


4

Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

www.VNMATH.com

54

Tuyn tp nhng bi h c sc

Cu 99

x x x=y y+8 y
xy =5
Gii

Tu

iu kin : x, y 0
h ny cho mt phng trnh n gin qu. Th thng ln (1) chng ? Khng nn ! Bin i
1 to ri hy th. Hng bin i kh n gin l lm ph v cn thc
Phng trnh (1) tng ng

x(x 1) = y(y + 8) x(x 1)2 = y(y + 8)2


n y thc hin th x = y + 5 ln (1) v ta c

(y + 5)(y + 4)2 = y(y + 8)2 y = 4 x = 9

in

Cu 100

y
2 x
1
+ =
+2
y
x x

y x2 + 1 1 = 3x2 + 3

Vy h cho c nghim (x; y) = (9; 4)

Gii

uy
n

iu kin : x > 0, y 6= 0
R rng vi iu kin ny th t (2) ta thy ngay c nghim th y > 0
Phng trnh (1) tng ng


x+y
2 ( x + y)
x + y = 0(L)
=

y = 2x
x
y
Vi y = 2x thay vo (2) ta c

2x

2x 3

Ng






2
2
2x
x + 1 1 = 3x + 3 2x 3
x2 + 1 = 2x x2 + 1 =

R rng v
tri n iu
tng v v phi n iu gim nn phng trnh ny c nghim duy
nht x = 3 y = 2 3

Vy h cho c nghim (x; y) = ( 3; 2 3)

Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

2.4 Cu 91 n cu 120

Cu 101

55

y = x3 + 3x + 4
x = 2y 3 6y 2
Gii

Tu
n

Hnh thc bi h kh gn nh nhng cng khin nhiu ngi phi lng tng. Nhn xt
x = y = 2 l nghim. Ta tin hnh tch nh sau

y 2 = (x + 1)2 (x 2)
x 2 = (y + 1)2 (y 2)
n y nhn cho v vi v ta c

2(y 2)2 (y + 1)2 = (x + 1)2 (x 2)2

x3 xy 2 + 2000y = 0
y 3 yx2 500x = 0

in

Cu 102

D thy V T 0 V P . y ng thc xy ra khi x = y = 2

Gii

y
n

D dng a c v h ng cp. Nhng ta bin i mt to n ti u.


H cho tng ng

x=y

2
2

x (x y ) = 2000y
x = y
500x2 (x2 y 2 ) = 2000y 2 (x2 y 2 )
x = 2y
y(x2 y 2 ) = 500x
x = 2y

Ng
u

Thay li vi mi trng hp vo (1) v ta c

y = 0, x
r
r= 0

y = 10 10 , x = 20 10

r3
r3

10
10
y = 10
, x = 20
3
3
r
r !
10
10
Vy h cho c nghim : (x; y) = (0; 0), 20
; 10

3
3

Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

www.VNMATH.com

56

Tuyn tp nhng bi h c sc

Cu 103

3
y
+2 =1
2
+y 1
x
x
2
2

x + y + 4 = 22
y

x2

Gii

 2
x + y2 = 8
2

7  2x2 = 7y

1
x + y 2 = 10
3
x = 3y
r

r
2
2
y = 4 53 , x = 14 53
x = 3, y = 1
r

2
; 4
53

2
53

in

x+ + x+y3=3
y
1

2x + y + = 8
y

Cu 104

Vy h cho c nghim : (x; y) = (3; 1) 14

3 + 2b = 1
a = 7, b =
a

a + = 21
a = 9, b =
b

y
= b . H cho tng ng
x

Tu

tng t n ph r rng. t x2 + y 2 1 = a ,

Gii

1
0, x + y 3
y
tng
r t n ph cng kh r rng.

1
t x + = a 0, x + y 3 = b 0 . H cho tng ng
y

1

x+ =1

x
=
4

10,
y
=
3
+
y




10

x = 4 + 10, y = 3 10
x
+
y

3
=
4
a+b=3
a = 1, b = 2


x = 3, y = 1
1
a2 + b 2 = 5
a = 2, b = 1

x
+
=
4

y
x = 5, y = 1
x+y3=1

Ng

uy
n

iu kin : y 6= 0, x +

Vy h cho c nghim : (x; y) = (3; 1), (5; 1)(4

10; 3 10)

Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

2.4 Cu 91 n cu 120

Cu 105

57

x3 (2 + 3y) = 8
x(y 3 2) = 6
Gii


Cu 106

Tu
n

y l mt cu kh ging cu s 37
Nghim : (x; y) = (2; 1), (1; 2)

2x2 y + 3xy = 4x2 + 9y


7y + 6 = 2x2 + 9x
Gii

in

Bi ny nu li ngh c th dng mn v th thn chng y vo PT(1). Nhng hy dng UCT


y s tt hn.
Nhn thy y = 3 l nghim (ci ny gi li nh, ti khng gii thch na), thay y = 3 vo h
ta c
 2
2x + 9x 27 = 0
27 2x2 + 9x = 0

y
n

Nh vy hng ca ta s cng hai phng trnh ban u li v nhn t y 3 s xut hin. Vy



P T (1) + P T (2) (3 y) 2x2 + 3x 2 = 0
!


 

16
1 1
3(3 33)
n y d dng gii ra (x; y) = 2;
,
;
,
;3 
7
2 7
4

x2 + 3y = 9
y 4 + 4(2x 3)y 2 48y 48x + 155 = 0

Ng
u

Cu 107

Gii

y l mt cu kh hc, khng phi ai cng c th d dng gii n c.


Th 3y = 9 x2 t (1) xung (2) ta c
y 4 + 8xy 2 12y 2 16(9 x2 ) 48x + 155 = 0
 2
y + 4x = 1
4
2
2
2
y + 8xy + 16y 12(y + 4x) + 11 = 0
y 2 + 4x = 11

TH1 :


y + 4x = 11
4

9 x2
3

2

+ 4x = 11 x4 18x2 + 36x 18 = 0
2

x = 18(x 1)

x2 32x + 32 = 0
x2 + 3 2x 3 2 = 0

Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

www.VNMATH.com

58

Tuyn tp nhng bi h c sc
p
p

3 2 18 12 2
12 2 6 36 24 2
y=
x=
2
p

12 p

3 2 18 12 2
12 2 6 36 24 2
x=
y=
2
12

TH2 :


y + 4x = 1
x2 6x + 12

9 x2
3

2

+ 4x = 1 x4 18x2 + 36x + 72 = 0


x2 + 6x + 6 = 0 x = 3 3 y = 1 2 3

Tu

Vy h c c thy 6 nghim nh trn 

Mt thc mc nh l TH2 v sao x4 18x2 + 36x + 72 = (x2 6x + 12)(x2 + 6x + 6). Tch


nhn t kiu g hay vy ? Casio truy nhn t chng ? C th lm. Nhng thc ra phng trnh
bc 4 c cch gii tng qut bng cng thc Ferrari. i vi v d trn ta lm nh sau
x4 18x2 + 36x + 72 = 0 x4 2ax2 + a2 = (18 2a) x2 36x + a2 72

Ta phi tm a sao cho v phi phn tch c thnh bnh phng. Nh th ngha l

182 = (18 2a) a2 72 a = 9

in

Nh vy

x4 18x2 + 36x + 72 = 0 (x2 + 9)2 = 9(2x 1)2 (x2 6x + 12)(x2 + 6x + 6) = 0

uy
n

Chi tit v gii phng trnh bc 4 cc bn c th tm d dng trn google. Gi ta tip tc cc


bi h. Tip theo l mt chm h s dng tnh n iu ca hm s kh d nhn.

Cu 108


p



x + x2 + 1 y + y 2 + 1 = 1
35
y

=
y+ 2
12
x 1
Gii

Ng

iu kin : x2 > 1
Khng th lm n c g t (2). T (1) ta nhn xt thy hai hm ging nhau nhng chng
li dnh cht vi nhau, khng chu tch ri. Vy ta dt chng ra. Php lin hp s gip ta
Phng trnh (1) tng ng

 p
 p

p
p

x + x2 + 1 y + y 2 + 1
y 2 + 1 y = y 2 + 1 y x + x2 + 1 = y + y 2 + 1

Tch c ri nhng c v hai bn khng cn ging nhau na. Khoan


!! Nu thay y 2 = (y)2

2
th sao nh. Qu tt. Nh vy c hai v u c dng f (t) = t + t + 1 v hm ny n iu
tng. T ta rt ra x = y
Thay li vo (2) ta c
y
35
y+p
=
2
12
y 1
Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

2.4 Cu 91 n cu 120

59

y thc ra l mt phng trnh kh kh chu. Thot tin khi thy loi ny ta s bnh phng
2 v ln. iu kin bnh phng l y > 0 khi ta c
 2
 2
2y 2
y2
35
y4 y2 + y2
2y 2
35
2
y +p
+ 2
=

+p
=
2
12
y 1
12
y2 1 y 1
y2 1

Tu
n

y2
n y kh r rng . t p
= t > 0 v phng trnh tng ng
y2 1

49
5
 2
2
t = (L)
y=
y
35
25

12
4
p
t2 + 2t
=0
=

25
5
21
12
12
y
t=
y=
12
3

Cu 109

(4x2 + 1)x +(y 3) 5 2y = 0


4x2 + y 2 + 2 3 4x = 7

in

i chiu iu kin bnh phng chly 2 gi


 tr
 dng.

5 5
5 5
Vy h cho c nghim : (x; y) = ;
, ;

4 4
3 3

Gii

y
n

5
3
iu kin : y , x Vit li phng trnh (1) nh sau
2
4
p

p
p
2
2
(4x + 1)x = (3 y) 5 2y (4x + 1)2x = (6 2y) 5 2y f (2x) = f
5 2y
Vi f (t) = t3 + t l hm n iu tng. T ta c 2x =
2

4x +

5
2x2
2

2

5 2y x 0 thay vo (2) ta c

+ 2 3 4x = 7

Ng
u



3
Gi cng vic ca ta l kho st hm s v tri trn 0;
v chng minh n n iu gim.
4
Xin nhng li bn c
1
Vi hm s v tri n iu gim ta c x = l nghim duy nht y = 2

 2
1
Vy h cho c nghim : (x; y) =
;2 
2
Hy k mi tng quan gia cc biu thc trong mt phng trnh va ta s t mc ch

Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

www.VNMATH.com

60

Tuyn tp nhng bi h c sc


Cu 110

y 3 + y = x3 + 3x2 + 4x + 2

1 x2 y = 2 y 1
Gii

y 3 + y = (x + 1)3 + (x + 1) y = x + 1
Thay vo (2) ta c

iu kin : 0 y 2, 1 x 1
Phng trnh (1) tng ng

Tu

1 x2 1 + x = 1 x 1

t2 2
Phng trnh ny khng qu kh. t t = 1 + x + 1 x 1 x2 =
. Thay vo
2
phng trnh ta c



t2 2
t=0
1

x
+
1 + x = 0 x = 0, y = 1

=t1
t
=
2
1

x
+
1+x=2
2

in

Vy h cho c nghim :(x; y) = (0; 1)

Nhng bi ny thng s nng v gii phng trnh v t hn.

x+1+ x+3+ x+5= y1+ y3+ y5


x + y + x2 + y 2 = 80

uy
n

Cu 111

Gii

iu kin : x 1, y 5
Phng trnh u c dng

f (x + 1) = f (y 5)

Vi f (t) = t + t + 2 + t + 4 l hm n iu tng. T ta c y = x + 6 thay vo (2) ta


c

5 57
5 5+5
2
2
x + x + 6 + x + (x + 6) = 80 x =
y=
2
2
!

5 57 5 5+5
Vy h cho c nghim : (x; y) =
;

2
2

Ng

y ti a ra mt s cu h s dng tnh n iu ca hm s kh n gin. Ni l n


gin v t mt phng trnh ta nhn thy ngay hoc mt cht bin i nhn ra dng ca
hm cn xt. Ti s cn gii thiu kh nhiu nhng bi cn bin i tinh t nhn ra dng
hm, nhng cu sau ca cun sch.

Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

2.4 Cu 91 n cu 120

Cu 112

61

4
x+
32 x y 2 = 3

4
x + 32 x + 6y = 24
Gii

Tu
n

iu kin : 0 x 32
C v y l mt h khc rc ri khi xut hin cn bc 4. Ta s dng cc nh gi gii
quyt ci h ny
Cng 2 phng trnh cho nhau ta c

x + 32 x + 4 x + 4 32 x = y 2 6y + 21

Hin nhin ta c : V P 12
Gi ta tin hnh nh gi v tri. p dng bt ng thc Cauchy Schwarz cho v tri ta c
p

x + 32 x (1 + 1)(x + 32 x) = 8
q

4
4
x + 32 x (1 + 1)( x + 32 x) 4

Vy V T V P
Du bng xy ra khi (x; y) = (16; 3)

in

Ti cn mt cu tng ging bi ny nhng hi kh hn mt cht. Bn c c th gii n

Cu 113

4
2
2x
+
2
6

y
=
2
2

4
2x + 2 6 x + 2 2y = 8 + 2

2)

x2 (y + 1)(x + y + 1) = 3x2 4x + 1
xy + x + 1 = x2

Ng
u

Cu 114

y
n

Nghim : (x; y) = (2;

Gii

Bi ny c l khng cn suy ngh nhiu. C th y + 1 ln (1) coi sao


Nhn thy x = 0 khng l nghim. Phng trnh (2) tng ng
x(y + 1) = x2 1 y + 1 =

x2 1
x

Thay ln (2) ta s c
x2 1
x(x2 1) x +
x


"
= 3x2 4x + 1

x = 2 y =
x = 1 y = 1

5
2



5
Vy h cho c nghim : (x; y) = (1; 1), 2;

2
Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

www.VNMATH.com

62

Tuyn tp nhng bi h c sc

Cu 115

4xy + 4(x2 + y 2 ) +

2x +

3
=7
(x + y)2

1
=3
x+y
Gii

Tu

a(x2 + y 2 ) + bxy = k(x + y)2 + l(x y)2

iu kin : x + y 6= 0
y l mt bi h khng n gin cht no. Tuy nhin ta c mt nhn xt kh tt sau y :

uy
n

in

Gi hy phn tch 4x2 + 4y 2 + 4xy = k(x + y)2 + l(x y)2


Cn bng h s ta thu c : 4x2 + 4y 2 + 4xy = 3(x + y)2 + (x y)2
Nh vy tng s l t n ph tng-hiu chng ? Cng c c s khi 2x = x + y + x y. Nh
vy tng s b l th. Bin i h thnh

3
2

=7
3(x + y) + (x y)2 +
(x + y)2

x+y+ 1 +xy =3
x+y

2
1
3
2
= 3 x+y+
6. Nh vy
ng vi t ngay. mt cht 3(x + y) +
(x + y)2
x+y
cch t n ca ta s trit hn.
1
t x + y +
= a, x y = b ta thu c h mi
x+y
2

"


1
b + 3a2 = 13

a = 2, b = 1
=2
x+y+
x+y =1
x=1
a+b=3
7
1

x+y
xy =1
y=0

xy =1
a = , b = (L)
|a| 2
2
2
Vy h cho c nghim (x; y) = (1; 0)
OK cha ? Tip tc thm mt cu tng t nh

Ng

x2 + y 2 + 6xy

Cu 116

2y

9
1
=0
2 +
8
(x y)

1
5
+ =0
xy 4
Gii

iu kin : x 6= y
H cho tng ng


2
1
9
1
25

2
2
2

2(x
+
y)

(y

x)

+
=
0

2(x + y) y x +
+
=0
2
8
(y x)
yx
8





1
5
1
5

+ (x + y) + = 0
yx+
yx+
+ (x + y) + = 0
yx
4
yx
4
Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

2.4 Cu 91 n cu 120

63

1
= b, |b| 2 ta c h mi
yx
(
5
y+x=

a + b = 5
a= 5
y x = 2
4
4

5
25
5

2
2
2a b =
b=
y+x= 4

8
2
1

yx=
2

 

7 3
13 3
Vy h cho c nghim : (x; y) =
;
,
;

8 8
8
8

t x + y = a, y x +

Nghim : (x; y) = (2; 1),

Cu 118

10

10 3
3

4+

!
10 3 10
;

3
3

(4x2 4xy + 4y 2 51)(x y)2 + 3 = 0


(2x 7)(x y) + 1 = 0

y
n

1
=5
xy

in

2x +

1
= 20
(x y)2

Cu 117

3
13
x = 8 , y = 8

7
3
x = ,y =
8
8

Tu
n

Ti s a thm 2 cu na cho bn c luyn tp

3(x2 + y 2 ) + 2xy +

Ng
u

Th ng no mt cht xem v sao !li a c v ging!3 cu trn ?

5+ 3 1 3
5 3 1+ 3
;
,
;

Nghim :(x; y) =
2
2
2
2

Cu 119

1
=2
y
y y 2 x 2y 2 = 2
2x2 + x

Gii
iu kin : y 6= 0
Phng trnh (2) tng ng vi
1
2
x2= 2
y
y
Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

www.VNMATH.com

64

Tuyn tp nhng bi h c sc

2x2 + x a = 2

2
2a + a x = 2


Cu 120

Tu

Vy h cho c nghim : (x; y) = (1; 1),

x = 1, a = 1
x = 1, a =
1

1 3
31
x=
,a =
2
2
1 3
31
x=
,a =
2
2
!

1 3
;1 3 
2

1
ta chuyn h v
y

4x2 + y 4 4xy 3 = 1
4x2 + 2y 2 4xy = 2
Gii

t a =

in

Hnh thc kh gn nh nhng cng rt kh chi. Mt cht tinh ta nhn thy y 2 = 1 l


nghim ca h. Thay vo v ta rt ra

P T (1) P T (2) y 4 4xy 3 2y 2 + 4xy + 1 = 0 (y 2 1)(y 2 4xy 1) = 0

Ng

uy
n

Vi y = 1 thay vo (2) ta tm c x = 0 hoc x = 1


Vi y = 1 thay vo (2) ta tm c x = 0 hoc x = 1
Vi y 2 = 4xy + 1. Khng cn ngh nhiu, th tru b vo cho nhanh !!!
y2 1
Ta rt ra x =
thay vo (2) ta c
4y

y = 1 x = 0
y=1x=0
2
 2

y 1
1
1

4
+ 2y 2 + 1 y 2 = 2 5y 4 6y 2 + 1 = 0 y = x =

4y
5
5

1
1
y = x =
5
5
 


1
1 1
1
Vy h cho c nghim : (x; y) = (1; 1), (1; 1), (0; 1), (0; 1), ; , ; 
5
5
5 5

Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

2.5 Cu 121 n cu 150

2.5

65

Cu 121 n cu 150


Cu 121

x4 + x3 y + 9y = y 3 x + x2 y 2 + 9x
x(y 3 x3 ) = 7
Gii

Tu
n

Khng cn bit T quc ni u, chin phng trnh u


P T (1) (x y)(x(x + y)2 9) = 0
Vi x = y kt hp vi (2) r rng khng tha
Cn li ta kt hp thnh mt h mi

x (y 3 x3 ) = 7
x(x + y)2 = 9

t v tri l f (x). Ta c

6x6 + 14x2
x6 + 7x2 + p
3 3 (x6 + 7x2 )2

1 9x8 + 70x4 + 49
+ . p
>0
3 3 x2 (x4 + 7)4

y
n

f 0 (x) = 3x2 + 2

in

y l mt bi ton kh quen thuc v hp dn tng xut hin trn bo THTT, cch lm


ph bin nht vn l "tru b"
r
7
Trc ht c nh gi x > 0 v rt ra y = 3 x3 + . Thay xung ta c
x
!
r
2
p

7
3
3
x x + x3 +
= 9 x3 + 2x x6 + 7x2 + 3 x(x4 + 7)2 = 9
x

Vy f (x) = 9 c nghim duy nht x = 1 y = 2


Vy h cho c nghim : (x; y) = (1; 2)

Ng
u

Tip theo ti xin gii thiu cho cc bn mt s cu h s dng Bt ng thc M inkowski


gii. Bt ng thc Minkowski l mt bt ng thc khng kh v cng thng c dng,
bt ng thc cp n vn di ca vect trong khng gian m sau ny hc sinh quen
gi n l bt ng thc V ector

Vi hai vect
u ,
v bt k ta lun c

|
u | + |
v | |
u +
v|

Nu ta ha 2 vecto ny ta s thu c
q
p
p
2
2
2
2
a1 + b1 + a2 + b2 (a1 + a2 )2 + (b1 + b2 )2

ng thc xy ra khi (a1 , a2 ) v (b1 , b2 ) l 2 b t l


y l mt h qu hay dng trong gii h
Th khi no nhn vo mt bi h ta c th ngh n s dng Bt ng thc M inkowski. Thng
khi nhn thy tng hai cn thc m bc ca biu thc trong cn khng vt qu 2 th ta c
th chn hng ny. Ti s nu 3 v d bn c hiu r hn
Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

www.VNMATH.com

66

Tuyn tp nhng bi h c sc


Cu 122

3x
p + 4y = 26
p
x2 + y 2 4x + 2y + 5 + x2 + y 2 20x 10y + 125 = 10
Gii

Tu

Tuy nhin nu ta s dng Bt ng thc M inkowski ngay by gi th n s l


p
V T (x 2 + x 10)2 + (y + 1 + y 5)2

tng s dng hin r ri. Bc u tin ta lm l phn tch biu thc trong cn
thnh tng cc bnh phng . V tri ca (2) khi s l
p
p
(x 2)2 + (y + 1)2 + (x 10)2 + (y 5)2

Khng phi 10 na m l mt biu thc kh phc tp. Khi ta phi xem li cch vit cc
bnh phng ca mnh
nu l hng s v phi th khi cng vo ta phi lm trit tiu n i. Vy cn phi vit
nh sau
p
p
p
V T = (x 2)2 + (y + 1)2 + (10 x)2 + (5 y)2 (x + 2 + 10 x)2 + (y + 1 + 5 y)2 = 10

in

5y
10 x
=
3x 4y = 10
x2
y+1
Kt hp (1) d dng gii ra (x; y) = (6; 2)

Ok ri. ng thc xy ra khi

uy
n

Nh ta thy, s dng khng kh. Tuy nhin ci kh y chnh l ngh thut i du v


sp xp cc hng t ca bnh phng ta t c mc ich

Cu 123

x2 2y 2 7xy =p6
p

x2 + 2x + 5 + y 2 2y + 2 = x2 + y 2 + 2xy + 9
Gii

Ng

Xt phng trnh (2) ta c


q
q
q
2
2
2
2
V T = (x + 1) + 2 + (y 1) + 1 (x + y)2 + 32 = V P
ng thc xy ra khi x + 1 = 2(y 1) x 
= 2y 
3
5 1
Thay vo (1) v ta d dng gii ra (x; y) = ;
, (1; 1)
2 4

Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

2.5 Cu 121 n cu 150

Cu 124

67

p
 p
2x2 + 6xy + 5y 2 + 5 = 2x2 + 6xy + 5y 2 + 14x + 20y + 25
x4 + 25y 2 2 = 0
Gii

Tu
n

By gi nu chuyn cn sang v tri, hngs sang v phi l cht d. Mu cht y l g ?


S 5 chng ? ng vy, ta phn tch 5 = 32 + 42 s dng bt ng thc Minkowski. Tuy
nhin cc i du v sp xp s hng nh th no. Ci ta phi quan tm n v phi
chn la cho ph hp. y s l
q
q

2
2
2
2
V T = (x + y) + (x + 2y) + 4 + 3 (x + y + 4)2 + (x + 2y + 3)2 = V P
x+y
x + 2y
=
x = 5y
4
3
 


1
1
, 1;

Thay vo (2) v ta d dng gii ra (x; y) = 1;
5
5

Cu 125

2y(x2 y 2 ) = 3x
x(x2 + y 2 ) = 10y

in

ng thc xy ra khi

Gii

y
n

Mt h a v dng ng cp r rng. Tuy nhin, ta hy x l s b h ny loi mt s


trng hp
T (2) d thy x.y phi cng du, m nu th (1) x2 y 2
Trc ht x = y = 0 l mt nghim ca h
Nhn cho 2 phng trnh cho nhau ta c

Ng
u

20y 2 (x2 y 2 ) = 3x2 (x2 + y 2 ) (x 2y)(2y + x)(5y 2 3x2 ) = 0


r
5
V x v y cng du nn nn t y ta suy ra x = 2y hoc x =
y
3
n y ch vic thay vo (1). Xin nhng li cho bn c
Vy h cho c nghim :
!
!

4
4
4
30375 4 135
30375
135
(x; y) = (0; 0), (2; 1), (2, 1),
;
,
;

6
2
6
2

Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

www.VNMATH.com

68

Tuyn tp nhng bi h c sc

Cu 126

7
+
x
+
11 y = 6

7 + y + 11 x = 6
Gii

Cng 2 phng trnh cho nhau ta c


p
p

7 + x + 11 x + 7 + y + 11 y = 12

VT

Tu

p dng bt ng thc Cauchy Schwarz cho v tri ta c


p
p
(1 + 1)(7 + x + 11 x) + (1 + 1)(7 + y + 11 y) = 12

Du bng xy ra khi (x; y) = (2; 2)

Cu 127

2x2 y 2 + x2 + 2x = 2
2x2 y x2 y 2 + 2xy = 1

in

Gii

Bin i 1 t, h cho tng ng


 2 2

2x y + (x + 1)2 = 3
xy = 1 x
2
(xy + x + 1) = 4
2xy(x + 1) x2 y 2 = 1
xy = 3 x

uy
n

Vi xy = 1 x thay vo (1) ta c

"

2(1 x)2 + x2 + 2x = 2

x = 0(L)
2
1
x= y=
3
2

Vi xy = 3 x thay vo (2) ta c

Ng

1
8
x= y=

3
8
2(x + 3)2 + x2 + 2x = 3
1
x = 2 y =
2

 
 

2 1
8 1
1
Vy h cho c nghim : (x; y) =
;
, ;
, 2;

3 2
3 8
2

Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

2.5 Cu 121 n cu 150



Cu 128

69

(x 1)(y 1)(x + y 2) = 6
x2 + y 2 2x 2y 3 = 0
Gii

Vy h cho c nghim (x; y) = (2; 3), (3; 2)

Cu 129

(x y)(x2 + xy + y 2 + 3) = 3(x2 + y 2 ) + 2

4 x + 2 + 16 3y = x2 + 8
Gii

16
3
Phng trnh u tng ng

in

iu kin : x 2, y

Tu
n

Bi ny tng t n ph r rng
t x 1 = a, y 1 = b ta a v h sau



ab(a + b) = 6
a = 1, b = 2
x = 2, y = 3

2
2
a +b =5
a = 2, b = 1
x = 3, y = 2

Thay vo (2) ta c

x3 y 3 + 3(x y) = 3(x2 + y 2 ) + 2 (x 1)3 = (y + 1)3 y = x 2

4 x + 2 + 22 3x = x2 + 8

y
n

y l mt phng trnh v t khng hn l d xi. Ci hay ca bi ny y


Phng trnh cho tng ng

 


x+4
14 x
x+2
+
22 3x
= x2 x 2
4
3
3

Ng
u

9(x + 2) x2 8x 16 9(22 3x) x2 + 28x 196





4
+
= x2 x 2


x+4
14 x
9
x+2+
9
22 3x +
2
3


4
1
x = 1
2
+ 
 = 0
x x2
1 + 

x=2
x+4
14 x
9
x+2+
9
22 3x +
3
3

Vy h cho c nghim (x; y) = (2; 0), (1; 3)


Cu hi t ra l v sao li chn c nhng biu thc kia lin hp. Mt s tnh c chng?
Khng ! L c mt phng php ! Ti xin vit 1 bi nh y tip

Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

www.VNMATH.com

70

Tuyn tp nhng bi h c sc

p
 p
2+x+y+1+x+
2
x
p
py + x + y + 1 + y = 18
x2 + x + y + 1 x + y 2 + x + y + 1 y = 2
Gii

Cu 130

Tu

i mt phng trnh v t, phng php hay dng nht l nhn lng lin hp. Tuy
nhin, nhn lin hp cng cn mt cht k thut. i vi bi ny ta tin hnh nh sau
Nhm hoc Casio ta thy phng trnh c nghim x = 1; x = 2
i vi phng trnh c 2 nghim tr nn th cch thm bt hng s vo mi cn ri lin hp
l khng ph hp,
y ta khng thm bt hng s m thm hn mt biu thc ax + b no
Trc ht vi x + 2 nh
Vi x = 1 thay vo cn c gi tr bng 1, thay vo biu thc thm ta c a + b = 1
Vi x = 2 thay vo cn c gi tr bng 2, thay vo biu thc thm ta c 2a + b = 2
1
4
Gii h ny ra ta c a = , b =
3
3
x+4
Vy biu thc cn chn vo l
3

Tng t vi 22 3x . OK ???

in

tng
l ri
p t n cng p
t x2 + x + y + 1 + y 2 + x + y + 1 = a 0, x + y = b ta c h mi



x+y =8 p
a + b = 18
a = 10

2
ab=2
b=8
x + 9 + y 2 + 9 = 10
y l mt h kh n gin v c nhiu cch. Ti u nht l
p
p

x2 + 32 + y 2 + 32 (x + y)2 + (3 + 3)2 = 10

uy
n

ng thc xy ra khi (x; y) = (4; 4)

Cu 131

12x
4 xy = 16
+ 3y
4x + 5 + y + 5 = 6

Ng

Gii
5
iu kin : x , y 5, xy 0
4
T phng trnh u ta thy ngay x, y > 0
Phng trnh u tng ng
p
12x + 3y = 16 + 2 4xy 16 + (4x + y) 4x + y 8

T phng trnh (2) ta li c


p
p

4x + 5 + y + 5 (1 + 1)(4x + y + 10) 6
ng thc xy ra khi


4x = y

4x + y = 8

x=1
y=4

Vy h cho c nghim : (x; y) = (1; 4)


Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

2.5 Cu 121 n cu 150



Cu 132

71

2x + (3 2xy)y 2 = 3
2x2 x3 y = 2x2 y 2 7xy + 6
Gii

2x(1 y 3 ) = 3(1 y 2 )
TH1 : y = 1 thay vo (2) ta c

Tu
n

y l mt h cn kh nng bin i tng i tt.


T phng trnh u ta thy ngay

x3 7x + 6 = 0 x = 1, x = 3, x = 2
TH2 : Kt hp vi phng trnh (2) ta gy dng mt h mi

2x + 2xy + 2xy 2 = 3 + 3y()
2x2 x3 y = 2x2 y 2 7xy + 6

in

Nhng m phng trnh (2) li tng ng : (xy 2)(2xy + x2 3) = 0


Sao m phn tch hay th ? Casio thn chng chng. C th, nhng ta hy vit li phng
trnh (2) mt cht

(2) 2x2 y 2 + xy(x2 7) 2x2 + 6 = 0


2

2
xy = x2 7 8 2x2 + 6 = x2 + 1

y
n

Thy ri ch ? Coi xy l n chnh, tnh ra c kt qu m mn v t c hng phn


tch nhn t nh trn
TH1 : xy = 2 thay li (*) ta c
2x + 4 + 4y = 3 + 3y x =

1 y
2

y(1 + y) = 4

Ng
u

Phng trnh ny v nghim nn trng hp 1 v nghim


TH2 : 2xy = 3 x2 thay li (*) ta c
2x + 3 x2 + y(3 x2 ) = 3 + 3y y =

2x

2
1
x


2
1 = 3 x2 x = 1, y = 1
x

Vy h cho c nghim : (x; y) = (1; 1) , (3; 1) , (2; 1) 

Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

www.VNMATH.com

72

Tuyn tp nhng bi h c sc
(

Cu 133


p 3

x (x + y) + x + y = 2y
2y + 1

x2 y 5x2 + 7 (x + y) 4 = 6 3 xy x + 1
Gii

(x y) (x + 2y) =

2y x + y
(x y)

2y + x + y

Tu

P T (1) x2 + xy 2y 2 =

iu kin : y 0, x + y 0
Xut pht t phng trnh u, s dng phng php lin hp

1
< 0 nn t ta suy ra x = y

2y + x + y
Thay vo phng trnh (2) ta c

3
x3 5x2 + 14x 4 = 6 x2 x + 1
R rng x + 2y = x + y + y > 0,

in

y l mt loi phng trnh v t kh quen thuc. Cch gii tt nht vn l thm bt v xt


hm. Tuy nhin nu ca ta l thm bt x2 x + 1 vo 2 v xt hm t3 + 6t c v khng
thnh cng v v tri khng phn tch c v dng . Ta hy kho lo bin i mt cht nh
sau
Phng trnh cho tng ng

3
x3 + 3x2 + 6x + 4 = 8x2 8x + 8 + 3 8x2 8x + 8

3
(x + 1)3 + 3 (x + 1) = 8x2 8x + 8 + 3 8x2 8x + 8

uy
n

Nhn thy hm cn xt ri ch ? f (t) = t3 + 3t v hm n iu tng. T ta c

3
x + 1 = 8x2 8x + 8 x = 1, y = 1
Vy h cho c nghim : (x; y) = (1; 1)

Ng

S dng lin hp cng l phng php kh th v. Nu ta s dng n tt trong gii phng


trnh v t ri th khi i mt vi h phng trnh, ch cn mt cht nhn xt hnh thc ca
h v cc k nng tung ra, c th ta s thnh cng. Hy cnh gic vi nhng bi h m mt
phng trnh cha nhiu cn thc, c th lin hp s l n nh tt nht chm p n
Tip theo ta n vi mt cu h s dng lin hp kh kh. Mong bn c th li v ti khng
th din t ni v sao ti li lm vy. Mt kinh nghim khi tnh gii hn ca hm s gip
ti gii quyt c n.

Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

2.5 Cu 121 n cu 150

Cu 134

73

( p
y
x2 x y =
3
xy
2
2
2 (x + y ) 3 2x 1 = 11
Gii

Tu
n

1
iu kin : x 6= y, x , x2 x y 0
2
Phng trnh u tng ng
p
p
 p

x2 x y. 3 x y = y x2 x y 3 x y 1 + x2 x y y = 0
p
x2 x y (x y 1)
x2 x y y 2
=0
q
+p

2xy+y
2
3
x
3
(x y) + x y + 1

p
2
x xy
x+y
=0
(x y 1) q
+p

2
2
3
x xy+y
(x y) + 3 x y + 1

y
n

in

Thnh qu cng c cht t ri. Gi y ta ch mong em trong ngoc lun dng hoc m

T phng trnh (1) ta thy ngay y v 3 x y phi cng du.


1
Gi s y < 0 th suy ra x y < 0 x < y < 0. R rng v l v iu kin l x .
2
Nh vy suy ra y > 0 x > y > 0 v hin nhin ngi p trong ngoc s lun dng
Th pho nh nhm c ri. Gi hng th thnh qu ! Vi y = x 1 thay vo (2) ta c


5
3
2 x2 + (x 1)2 3 2x 1 = 11 x = y = (T M )
2
2


5 3
Vy h cho c nghim : (x; y) =
;

2 2

x4 + 2xy + 6y (7 + 2y) x2 = 9
2yx2 x3 = 10

Ng
u

Cu 135

Gii

Phng trnh (1) tng ng


x4 7x2 + 9 2y(x2 x 3) = 0


(x2 x 3)(x2 + x 3) 2y x2 x 3 = 0

1 13
79 + 13
y=
x=
2
36
TH1 : x2 x 3 = 0
1 + 13
79 13
x=
y=
2
36
TH2 : 2y = x2 + x 3 thay vo (2) ta c

5
x= 5y =1


2
x2 + x 3 x2 x3 = 10

5
x= 5y =1+
2
Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

www.VNMATH.com

74

Tuyn tp nhng bi h c sc

Vy h cho c nghim
!

1 13 79 + 13
;
,
(x; y) =
2
36

!
!

13 79 13
5
5
;
,
, 5; 1 +

5; 1
2
36
2
2

1 + xy + xy = x
1
1

+y y = +3 y
x x
x
Gii

iu kin : x > 0, y 0
C quy ng (2) ln . Phng trnh (2) tng ng

Tu

Cu 136

1+

1 + xy xy = x + 3x xy 1 + xy xy = (1 + 3 xy)x

xy = 0 x = 1, y = 0

x2 y + y = 2
1
x2 + 2 + x2 y 2 = 3
x

uy
n

Cu 137

Vy h cho c nghim : (x; y) = (1; 0)

in

1 + xy xy = (1 + 3 xy)(1 + xy + xy)

n y l mt phng trnh n xy . Gii phng trnh ny ta tm c

Gii

Ng

iu kin : x 6= 0
Bi ny nu th tru b y xung di n s ra bc 4 n x2 . Hi vt v. Tuy nhin, ch vi mt
vi bin i n gin nhng v cng tinh t, ta s a v mt phng trnh kh d gii
H cho tng ng
(
y(x2 + 1) = 2
1
y 2 (x2 + 1) = 3 2
x
Ly phng trnh di chia cho trn ta s thu c
y=
M theo (1) ta li c y =

x2

3x2 1
2x2

2
nh vy ta c
+1
3x2 1
2
= 2
x2 = 1 y = 1
2
2x
x +1

Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

2.5 Cu 121 n cu 150

75

Vy h cho c nghim : (x; y) = (1; 1)

1
= 2(x2 + y 2 )
2y
1
= y 2 x2
2y

Tu
n

Cu 138

+
x
1

Gii

iu kin : x, y 6= 0
ang thy tng v hiu ca 2 i tng. Theo bn nng ta s ln lt cng tr 2 phng trnh
a v mt i tng.
Vy ly (1) + (2) v (1) (2) ta gy dng mt h mi


= 3y 2 + x2
2 = 3y 2 x + x3
x

1
1 = 3x2 y + y 3

= 3x2 + y 2
y

Ng
u

y
n

in

Lng lng mt h ng cp trc mt. Nhng i khng nh l m. Nu t x = ty s ra


nghim t xu nh mt con gu. Vi loi ny ta lm gi bng cch cng hoc tr cc phng
trnh. Nu l th hn phi c dng no c bit.
Coi hai phng trnh sau cng l (3) v (4). Ly (3) + (4) v (3) (4) ta c h mi

 3

x= 3+1
3
2
2
3
x + 3x y + 3xy + y = 3
(x + y) = 3
2

3
3
2
2
3
x 3x y + 3xy y = 1
(x y)3 = 1

3
1
y=
2
!

3
3+1 331
;
Vy h cho c nghim : (x; y) =

2
2

Cu 139

x+ y
2x
1
+
=
3x 3y 2x2+ y

2(2x + y) = 2x + 6 y
Gii

Bi ton tng xut hin trong k thi vng 2 hc sinh gii thnh ph H Ni v nhanh chng
lan ta. mt cch tinh t ta s nhn ra s thun nht ca phng trnh u vi 2 bin x

v y
iu kin : y > 0, 3 x 6= 0

t y = tx y = t2 x2 thay tt c vo (1) ta c
1
2x
x + tx
+ 2 2 = 2
3x 3t x
2x + t2 x2
Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

www.VNMATH.com

76

Tuyn tp nhng bi h c sc

Rt gn bin x ta a v phng trnh n t. C th l


(t 2)2 (t2 + t + 1) = 0 t = 2

y = 2x 0

Thay vo (2) ta c

Tu

4x2 + 8x = 2x + 6

1
25
4x2 + 10x +
= 2x + 6 + 2x + 6 +
4
4
2 
2


1
5
=
2x + 6 +
2x +
2
2

17 3
13 3 17
y=
n y n gin ri ! Ch iu kin x 0. Ta s gii ra x =
4
2

!
17 3 13 3 17
Vy h cho c nghim : (x; y) =

;
4
2

2
3 (y + 1)
= xy
x + 8y = x y 9

in

Cu 140

Gii

uy
n

Mt cht nhm nghim a ta n tng nh gi cho bi ny


iu kin : x y 9
T phng trnh (1) ta thy ngay

x y = 3 (y + 1)2 3 x y 9
ng thc xy ra khi x = 8 v y = 1
Vy h cho c nghim : (x; y) = (8; 1)

Ng

y l mt v d dng phng php nh gi ni chung l n gin. Tuy nhin i vi nhiu


ngi, y vn l mt cu kh hc nu khng tinh nhn ra. Hin nhin ri ! nh gi lun
l phng php thuc loi kh nht trong gii h phng trnh. Vic s dng nh gi hon
ton l kinh nghim v k nng trong qu trnh lm bi ch n khng c mt cng thc hay
phng php no c. nh gi thng hay s dng nht thng l : a phng trnh v tng
cc i lng khng m, nh gi s rng buc tri ngc ca cc n, biu thc (v d trn),
hoc s dng cc Bt ng thc thng dng. nh gi tt trc ht phi nm chc cc bt
dng thc thng dng, nhn bao qut ton b h phc ra s rng buc ca cc n. Trong
cun sch ti s cn gii thiu kh nhiu nhng cu nh gi rt kh.

Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

2.5 Cu 121 n cu 150



Cu 141

77

x2 y 2 + y 4 + 1 = 3y 2
xy 2 + x = 2y
Gii

Tu
n

Thy y = 0 khng l nghim. H cho tng ng


2

x2 + y 2 +
x2 + y +
=5
=3
y
y2



x
1

xy + = 2
x y+
=2
y
y

1
t a = y + , |a| 2 . H cho tng ng
y

x = 1, a = 2
 2

2

x +a =5
x = 2, a = 1(L)
x = 1, y = 1

x = 1, y = 1
xa = 2
x = 1, a = 2
x = 2, a = 1(L)

y
n

Cu 142

1 1

+ = 3 xy
x y
2 2

1 + 1 = 7 3x y + 2
x2 y 2
xy

in

Vy h cho c nghim : (x; y) = (1; 1), (1; 1)

Gii

iu kin : x, y 6= 0
nu ta bnh phng (1) ri th xung (2) s ch cn li n xy
T (1) ta suy ra

Ng
u

1
2
1
1
1
2
2
2
+
+
=
(3

xy)

+
=
(3

xy)

x2 xy y 2
x2 y 2
xy

Thay xung (2) v ta thu c


1
xy = 1 +
2
2

x
= 7 3xy

(3 xy)2
1
xy
xy
xy = 2 +
x

1

=2
x=1
y

1
y=1
=1
y

Vy h cho c nghim : (x; y) = (1; 1)

Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

www.VNMATH.com

78

Tuyn tp nhng bi h c sc

(xy + 3)2 + (x + y)2 = 8


y
1
x
+ 2
=
2
x +1 y +1
4

Cu 143

Gii

P T (1) x2 y 2 + 6xy + 9 + x2 + 2xy + y 2 = 8

(x2 + 1)(y 2 + 1) = 8xy

Tu

x2 y 2 + x2 + y 2 + 1 = 8xy

Mt bi ton ti nh gi l hay. Trc ht c l c khai trin ci (1) ra

n y chc hn nhn ra ri nh ? Nhn thy x = 0 hay y = 0 u khng l nghim ca


h. Phng trnh (1) khi s l
x2 + 1 y 2 + 1
.
= 8
x
y

x
y
=a, 2
= b. H cho tng ng
+1
y +1


1
x
1

2
a=
=


x +1
2
2

x = 1
1
y
(
1


a + b = 14
b=

y2 + 1 = 4
4
 y = 2 3

x
1
x=2 3
= 8

a= 1

2
=
ab

x +1
4
4
y = 1

1
y
b = 1

2
=
y +1
2
2

Vy h cho c nghim : (x; y) = (1; 2 3), (1; 2 + 3), (2 3; 1), (2 + 3; 1)


x2

uy
n

in

n y t

Ng

Cu 144

x2 (y + 1) = 6y 2
x4 y 2 + 2x2 y 2 + y(x2 + 1) = 12y 2 1
Gii

Rt kh tm c g khi xt tng phng trnh, hoc c hai, tt nht hy dng s tru b


lm
H cho tng ng
 2
(x + 1) (y + 1) = 7y 1
y 2 (x2 + 1)2 + y(x2 + 1) = 13y 2 1

Th x2 + 1 =

7y 1
xung (2) ta c
y+1

2
7y 1
7y 1
2
y
+ y.
= 13y 2 1
y+1
y+1

Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

2.5 Cu 121 n cu 150

79

 2


y=1
x +1=3
x= 2
1
36y 33y 5y + y + 1 = 0

x2 + 1 = 1
x=0
y=
3



1

Vy h cho c nghim : (x; y) = ( 2; 1), ( 2; 1), 0;
3
"


Cu 145

2
2
x
+y =5

y 1(x + y 1) = (y 2) x + y

Gii

Tu
n

iu kin : y 1, x + y 0
Khng lm n g ct (1). Ta s phn tch (2)

t x + y = a 0, y 1 = b 0 . Phng trnh (2) s tng ng

b(a2 1) = a(b2 1) (a b)(ab + 1) = 0 a = b x = 1 y = 2

Cu 146

2x(x + 1)(y + 1) + xy = 6
2y(y + 1)(x + 1) + xy = 6

in

Vy h cho c nghim : (x; y) = (1; 2)

Gii

y
n

H nhn c v kh i xng nhng h s li i nhau. Thi quen khi thy kiu bi ny l ta


cng 2 phng trnh li.
P T (1) + P T (2) 2(x + y)(xy + x + y + 1) + 2xy = 0 (x + y + 1)(x + y + xy) = 0

Ng
u

TH1 : x = (y + 1) thay vo (2) ta c


2y 2 (y + 1) y(y + 1) = 6 y = 2 x = 1

TH2 : xy + x + y = 0 . Kt hp thm vi phng trnh (2) nh sau


(2) 2y(xy + x + y + 1) + xy = 6 2y + xy = 6 2y (x + y) = 6 y = 6 + x

Thay li vo trng hp 2 v ta tm thm (x; y) = ( 10 4; 10 + 2), (4 10; 2 10)

Vy h cho c nghim : (x; y) = (1; 2), ( 10 4; 10 + 2), (4 10; 2 10)

Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

www.VNMATH.com

80

Tuyn tp nhng bi h c sc


Cu 147

6x4 (x3 x)y 2 (y + 12)x2 = 6


5x4 (x2 1)2 .y 2 11x2 = 5
Gii

n y t x

1
= a. H tr thnh
x
(


1
y2 y = 0
x
2
1
y2 1 = 0
x

2 
1
x
x

2
1
x
x

Tu

Nhn thy x = 0 khng l nghim ca h ny


Chia c hai phng trnh cho x2 ta c




6
1

2
2

6x +
y y 12 = 0
x
6 x

x2 
x


2
5
1

2
2

5 x
5x + 2 x
y 11 = 0
x
x

in

1
1
=
x

"
x
2
 2
1

6a ay 2 y = 0
( y=1
a = ,y = 1

2
1
5a2 a2 y 2 1 = 0

a = 1, y = 2
x =1

x
y=2

17
x=
4
y=1

1 5
x=
2
y=2
1

uy
n

Nhiu bn s bn khon l h kia gii ra a v y th no. Th ti gi l chia c 2 phng trnh


1
y
cho a2 ri t y + = X, = Y
a
a
!
!

1 5
1 17
;1 ,
;2 
Vy h cho c nghim (x; y) =
4
2

Cu 148

x 2 y
+1=3
3
2
x 4x y + 1 9x 8y = 52 4xy
Gii

Ng

iu kin :y 1
Nhn thy y + 1 phng trnh (2) cho ta lin tng n php th y. C l s phi chi
tru b vi h ny

x2 6x + 5
. Thay tt c xung (2) ta c
T (1) ta suy ra 2 y + 1 = x 3 v y =
4

x = 3(L)
3
2
2
2
x 2x (x 3) 9x 2(x 6x + 5) = 52 x(x 6x + 5)
x=7y=3

Ti loi x = 3 v t phng trnh u c nghim th x 3


Vy h cho c nghim : (x; y) = (7; 3)

Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

2.5 Cu 121 n cu 150

Cu 149

81

x2 + y 2 + x = 3
2xy
= 1
x2 4y 2 +
x+y1
Gii

iu kin : x + y 6= 1 Phng trnh (2) tng ng

Phn tch nhn t ta c

Tu
n

(x2 4y 2 )(x + y 1) + 2xy = (x + y 1)

(x + 2y 1)(x2 2y 2 xy + y + 1) = 0
TH1 : x + 2y 1 = 0 thay vo (1)
d dng tm c

!
1 2 14 3 + 14
2 14 1 3 14
(x; y) =
;
,
;
5
5
5
2

in

TH2: Kt hp vi (1) ta thit lp mt h mi


 2
x 2y 2 xy + y + 1
x2 + y 2 + x = 3

H ny c cch gii bng phng php UCT ti nu khong cu 20. y s l


P T (1) P T (2) 3y 2 + xy + x y 4 = 0 (y + 1)(x + 3y 4) = 0

p
2
(x2 1)(x y)
2x

2xy
+
3x

2y

1
=
3

x + 1 + x y = 2x y + 2

Ng
u

Cu 150

! 

2 14 1 3 14
11 17
;
, ;
, (1; 1), (1; 1), (2; 1)
5
2
10 10

y
n

n y d dng ri
H cho c nghim
!

1 2 14 3 + 14
;
,
(x; y) =
5
5

Gii

iu kin : x 1, x y
Phng trnh (1) cho kh rc ri nn th khai thc (2) xem sao. Vi hnh thc nh trn c l
bnh phng l gii php tt nht. PT(2) khi s tng ng
p
p
1
2x y + 1 + 2 (x + 1)(x y) = 2x y + 2 (x + 1)(x y) = ()
2

Tht tinh th v phi ca (1) s l


p
3
3 (x + 1)(x y)(x 1) = . x 1
2
Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

www.VNMATH.com

82

Tuyn tp nhng bi h c sc

Kh gn p, nhng ta mun gn hn na c. T (*) ta li c


x2 xy + x y =

1
4

Mt cht bin i v tri ca (1) ta c


1
1
+x1=x
2
2

Cu 151 n cu 180


8x2 + 18y 2 + 36xy 5(2x + 3y) 6xy = 0


2x2 + 3y 2 = 30

Cu 151

in

2.6

Tu

Vy phng trnh (1) sau khi kt hp c t (2) s l

23

x = 2 y = 12
2x 1 = 3 x 1
5
41
x= y=
4
36

 

5 41
23
;
Vy h cho c nghim :(x; y) = 2;
,

12
4 36

2(x2 xy + x y) + x 1 =

Gii

TH1 :

uy
n

iu kin : xy 0
Nhn thy ngay s thun nht ca phng trnh u, t y = tx hoc chia cho x2 lun chng
? Khng nn. Hy bin i gim s cng knh .
Phng trnh u tng ng
p
p
p
2(2x + 3y)2 + 12xy 5(2x + 3y) 6xy (2x + 3y 2 6xy)(4x + 6y 6xy) = 0

Ng

p
2x + 3y = 2 6xy

x, y 0
2x = 3y
4x2 + 12xy + 9y 2 = 24xy

Thay vo (2) ta c
9y 2
+ 3y 2 = 30 y = 2 x = 3
2

TH2 :

p
4x + 6y = 6xy

x, y 0

16x2 + 48xy + 36y 2 = 6xy

x, y 0
8x2 + 21xy + 18y 2 = 0(V L)

Vy h cho c nghim : (x; y) = (3; 2)

Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

2.6 Cu 151 n cu 180

Cu 152

83

r
r

x2 + y 2
x2 + xy + y 2
+
=x+y
3
2
x 2xy + 5x + 3 = 4xy 5x 3
Gii

Tu
n

iu kin : 2xy + 5x + 3 0
Nhn thy ngay s thun nht ca phng trnh (1). Tuy nhin nu t y = tx s ra mt
phng trnh n t khng phi l d chi. Tuy nhin nhn xt y x = y 0 tha mn (1).
C th c nh gi no chng ? Nu bn cn nh kiu tch nh cu 115 th s kh n gin.
Ta lm nh sau
r
r


x + y
x2 + y 2
1
1

=
(x + y)2 + (x y)2
2
4
4
2
r
r


x + y
x2 + xy + y 2
1
1
2
2


=
(x + y) + (x y)
3
4
12
2

x
+
x2 y 2
9x

p
=
5
x x2 y 2

x
3x
+
5

=
y
30 6y

y
n

Cu 153

Vy h cho c nghim : (x; y) = (3; 3)

in

Vy V T |x + y| x + y. ng thc xy ra khi x = y 0 thay vo (2) ta c


x 2x2 + 5x + 3 = 4x2 5x 3 2x2 + 5x + 3 + x 2x2 + 5x + 3 6x2 = 0

 


2x2 + 5x + 3 2x
2x2 + 5x + 3 + 3x = 0 2x2 + 5x + 3 = 2x x = 3, y = 3

Gii

Ng
u

iu kin : y 6= 0, y 6= 5, x2 y 2
Mt cu h thuc loi kh kh chi. Ta s khai thc t (2). Suy ra
y=

30x
30x
9x
6x
9x + 5 =

=
1
9x + 5
y
5
y

Th ln (1) ng thi cht t bin i ta c


2

p
x + x2 y 2
p
6x y
2
2
=

2x

y
+
2x
x2 y 2 = 6xy y 2
x2 (x2 y 2 )
y
"

x = 0(L)
x =p
0
5

x + x2 y 2 = 3y x2 y 2 = 9y 2 6xy + x2
x= y
3
5
Vi x = y d dng gii ra x = 5, y = 3 (TM)
3
Vy h cho c nghim : (x; y) = (5; 3)
Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

www.VNMATH.com

84

Tuyn tp nhng bi h c sc

Cu 154

 p
3p
+ 2x2 y x4 y 2 + x2 (1 2x2 ) = y 4
1 + 1 + (x y)2 + x2 (x4 2x2 2xy 2 + 1) = 0
Gii

D thy V T 2 V P
Du bng xy ra khi x = y = 1
Vy h cho c nghim : (x; y) = (1; 1)

in

Gii

Cu 155

1
1
2

+p
=

1 + 2xy
1 + 2x2
1 + 2y 2
p
p

x(1 2x) + y(1 2y) = 2


9

Tu

Tr 2 phng trnh cho nhau ta c


p
p
4 (x2 y 1)2 = 1 + 1 + (x y)2 + (x3 y 2 )2

uy
n

Bi ton xut hin trong VMO-2009. Bi ny yu cu cn mt cht kin thc v bt ng


thc mi c th gii quyt c
1
iu kin : 0 x, y
2



1
t a = 2x, b = 2y , a, b 0; . Ta c
2
s 

1
1
1
1
+
VT =
+
2
1 + a2 1 + b 2
1 + a2
1 + b2
Ta s dng b vi a, b > 0 v ab 1 ta c bt ng thc

Ng

1
1
2
+

2
2
1+a
1+b
1 + ab

Tht vy bt ng thc trn tng ng

(a b)2 (ab 1)
0 (ng)
(1 + ab)(1 + a2 )(1 + b2 )

Vy

2
VT
=VP
1 + ab

ng thc xy ra khi x = y thay


vo (2) v ta d dng
tm ra

!
!
9 + 73 9 + 73
9 73 9 73
(x; y) =
;
,
;

36
36
36
36

Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

2.6 Cu 151 n cu 180



Cu 156

85

xy x + y = 3
4x3 + 12x2 + 9x = y 3 + 6y + 5
Gii

Tu
n

Bi ton xut hin trong mt thi chn i tuyn hc sinh gii ca i hc Vinh. y l
mt bi ton kh kh v mang tnh nh cao v tng. C th s dng UCT dng nng
cao gii quyt n nhng ti khuyn khng nn dng. Ta lm nh sau. H tng ng

3xy 3x + 3y = 9
4x3 + 12x2 + 9x = y 3 + 6y + 5
Tr 2 phng trnh trn cho nhau ta c

4x3 + 12x2 + 12x + 4 = y 3 + 3xy + 9y


4(x + 1)3 + 4y 3 = 3y 3 + 3xy + 9y

4(x + 1 + y)[(x + 1)2 (x + 1)y + y 2 ] = 3y(y 2 + x + 3)

Bc then cht l y. Ta th x = xy + y 3 thay vo v phi ta c

in

4(x + y + 1)[(x + 1)2 (x + 1)y + y 2 ] = 3y(y 2 + xy + y 3 + 3)


4(x + y + 1)[(x + 1)2 (x + 1)y + y 2 ] = 3y 2 (x + y + 1)

(x + y + 1)(2x + 2 y)2 = 0

y
n

Vi y = x 1 thay vo (1) ta c x3 + 3x + 4 = 0 (V nghim)

3 + 17
x=

4
Vi y = 2x + 2 thay vo (1) ta c 2x2 + 3x 1 = 0
3 17
x=
4

!
!
3 + 17 1 + 17
3 17 1 17
Vy h cho c nghim : (x; y) =
;
,
;

4
2
4
2

Ng
u

Tht kh ngh c mt php th kh o nh th kia phi khng ? Bi ton ny c kh


nhiu phin bn khc, tht ngc nhin l cch gii gn nh ging ht phin bn ny. Ti s
gii thiu thm mt s cu cho bn c.

Cu 157

xy x y = 1
4x3 12x2 + 9x = y 3 + 6y + 7
Gii


3xy 3x 3y = 3
4x3 12x2 + 9x = y 3 + 6y + 7
Tr 2 phng trnh trn cho nhau ta c

H cho tng ng :

4(x 1)3 = y 3 + 3xy + 3y


Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

www.VNMATH.com

86

Tuyn tp nhng bi h c sc
4(x 1)3 + 4y 3 = 3y 3 + 3xy + 3y
4(x + y 1)[(x 1)2 (x 1)y + y 2 ] = 3y(y 2 + x + 1)
4(x + y 1)[(x 1)2 (x 1)y + y 2 ] = 3y(y 2 + xy y 1 + 1)
4(x + y 1)[(x 1)2 (x 1)y + y 2 ] = 3y 2 (x + y 1)
(x + y 1)(2x 2 y)2 = 0

Cu 158

xy x + 2y = 4
4x3 + 24x2 + 45x = y 3 + 6y 20

in

Tu

Vi y = 1 x thay vo (1) ta c x2 x + 2 = 0 (V nghim)

5 17
x=
4
Vi y = 2x 2 thay vo (1) ta c 2x2 5x + 1 = 0
5 + 17
x=

4
!
!
5 17 1 17
5 + 17 1 + 17
Vy h cho c nghim : (x; y) =
,

;
;
4
2
4
2

Gii

6y 3x + 3xy 12 = 0
4x3 + 24x2 + 45x = y 3 + 6y 20
Tr 2 phng trnh trn cho nhau ta c

H cho tng ng

4x3 + 24x2 + 48x + 32 = y 3 + 3xy + 12y

uy
n

4(x + 2)3 + 4y 3 = 3y 3 + 3xy + 12y




4(x + y + 2) (x + 2)2 (x + 2)y + y 2 = 3y(y 2 + x + 4)

Th x = xy + 2y 4 vo v phi ta c


4(x + y + 2) (x + 2)2 (x + 2)y + y 2 = 3y(y 2 + 2y + xy 4 + 4) = 3y 2 (x + y + 2)

(x + y + 2) 4(x + 2)2 4(x + 2)y + y 2 = 0

Ng

Vi y = x 2 thay vo (1) ta c x2 5x + 8 = 0 (V nghim)

17 7
x
=

4
Vi y = 2x + 2 thay vo (1) ta c 2x2 7x + 4 = 0
17 + 7
x=
4

!
!
17 7 1 + 17
17 + 7 1 17
Vy h cho c nghim : (x; y) =
;
,
;

4
2
4
2

Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

2.6 Cu 151 n cu 180



Cu 159

x + 1 = a s a v cu 156


Cu 160

(y 1) x+ 1 = 3 y
(4x + 13) x + 1 = y 3 6(2x y) 7

x4 2x = y 4 y
(x2 y 2 )3 = 3

Tu
n

Gi : t

87

Gii

Thay tt c vo (1) v ta c


2

ab
2

2 !

a + 3b
ab(a2 + b2 ) = a + 3b
2

y
n

ab

a+b
2

in

Bi ton xut hin trong mt thi chn i tuyn ca trng THPT Chuyn - i Hc S
Phm H Ni. Thot nhn qua hnh thc ca h ny kh gn nh. Tuy nhin y l mt cu
thuc loi rt kh, yu cu kh nng bin i cao, c bit l s xut hin kh b n ca con
s 3 phng trnh (2).
t x + y = a, x y = b ta suy ra (ab)3 = 3
Phng trnh (1) tng ng : (x2 y 2 )(x2 + y 2 ) = 2x y
Gi hy a ht v a v b. Th ta c

2 
2
a+b
ab
a + 3b
2
2
x +y =
+
, 2x y =
2
2
2

n y c v cha sng sa g hn ? Th nhng, con s 3 b n kia xut hin. Ta th thay


3 = (ab)3 vo xem sao. Khi (1) tr thnh
ab(a2 + b2 ) = a + (ab)3 b a(a2 b + b3 1 a2 b4 ) = 0 a(b3 1)(1 a2 b) = 0

Ng
u

Thnh qu n. Gi n gin hn rt nhiu ri


Vi a = 0 hin nhin v l

3
1
+
3

x=

x y = 1
3
2

Vi b = 1 a = 3

3
x+y = 33

y = 31
2

1
x+y =
x=
3

1
3
3
Vi a2 b = 1 (ab)a = 1 a =
b = ( 3 3)2

3
1

3
3
y =
x y = ( 3)2
3
3
! 


3
3
1+ 3 31
2
1
Vy h cho c nghim (x; y) =
;
,
;

3
3
2
2
3
3
Ti s a thm mt cu tng tng t nhng mc kh hn mt to.

Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

www.VNMATH.com

88

Tuyn tp nhng bi h c sc

Cu 161

3
1

4y 2x
(x2 y 2 )5 + 5 = 0
x4 y 4 =

Gii

4xy(x4 y 4 ) = 3x 2y 4xy(x2 y 2 )(x2 + y 2 ) = 3x 2y

4xy = (a + b)(a b),

x2 + y 2 =

Tu

Ta c

t x + y = a, x y = b th (ab)5 = 5. Phng trnh u tng ng

 1
1
(x + y)2 + (x y)2 = (a2 + b2 ),
2
2

Thay tt c vo (1) ta c

3x 2y =

a + 5b
2

1
a + 5b
(a + b)(a b).ab. (a2 + b2 ) =
2
2

ab(a4 b4 ) = a + 5b ab(a4 b4 ) = a (ab)5 b

in

a(a4 b b5 1 + a4 b6 ) = 0 a(b5 + 1)(a4 b 1) = 0

uy
n

TH1 : a = 0 hin nhin v l

5
51

5
x
=

x+y = 5
5
2

TH2 : b = 1 a = 5

5
x y = 1

5
+1
y=
2

1
x+y =

1
15
5
15
4
3
3
4
,b = 5
TH3 : a b = 1 (ab) .a = 1 5a = 1 a = 15
5

15
5
x y = 54

Ng

15
55 1

x=
215 5

15

55 + 1

y=

2 15 5
!

5
51 55+1
Vy h cho c nghim : (x; y) =
;
,
2
2

Cu 162

15
55 1
55 + 1
;


2 15 5
2 15 5

15

x4 y 4 = 240
x3 2y 3 = 3(x2 4y 2 ) 4(x 8y) = 0
Gii

y l cu VMO-2010. Li gii ngn gn ca n s l


P T (1) 8.P T (2) (x 2)4 = (y 4)4
Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

2.6 Cu 151 n cu 180

89

n y d dng tm nghim : (x; y) = (4; 2), (4; 2)


Cu hi t ra y l s dng UCT. Ti xin trnh by 2 cch sau y.
Cch 1 : Tm quan h tuyn tnh da vo nghim
D thy cp nghim ca h l (4,2) v (-4,-2) nn ta ngh quan h y l x = 2y. Thay vo
h v ta rt ra

5 y 2 + 4 .P T (1) 2y.P T (2)

Tu
n

Tuy nhin, nhn vo y d dng thy y l mt cch kh tru b. y ta t x = y + t


gim bc ca (1) xung bc 3 ng thi (2) vn l bc 3.
V cp nghim l (4,2) v (-4,-2) nn ta ngh n x = 6 y hoc x = 6 y Vi x = 6 y th
h tr thnh

24 (y 2) (y 2 7y + 22) = 0
3 (y 2) (y 2 7y + 22) = 0

P T (1) 8P T (2) (x + y 6) (x y + 2) (x 2)2 + (y 4)2

Vi x = 6 y ta khng tm ra k l hng s nn loi.


Cch 2 : Nhn xt cc bin x, y c lp vi nhau nn ta hi vong a v c hng
ng thc
Nh vy ta s tm s k sao cho

in

P T (1) + k.P T (2) (x + )4 (y + )4 = 0

k = 8
= 2
Cn bng h s ta c

= 4
Vy P T (1) 8P T (2) (x 2)4 = (y 4)4 .

y
n

OK ri ch ? Ti li a thm mt v d na cho bn c

Cu 163

x4 y 4 = 1215
2x3 4y 3 = 9(x2 4y 2 ) 18(x 8y)

Ng
u

Gi : P T (1) 6.P T (2) (x 3)4 = (y 6)4


Nghim : (x; y) = (6; 3), (6; 3)

Cu 164

xy x + y = 2
x3 4x2 + x + 18 = 2y 3 + 5y 2 y
Gii

mi m mt cht ti xin dng phng php chn qu nht c th, l th tru b.


x+2
T (1) thy ngay x = 1 khng l nghim v ta suy ra y =
th xung (2) ta c
x+1

3

2
x+2
x+2
x+2
3
2
x 4x + x + 18 = 2
+5

x+1
x+1
x+1
Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

www.VNMATH.com

90

Tuyn tp nhng bi h c sc

Rt gn ta a v mt phng trnh bc 6 nh sau


x6 x5 8x4 + 4x3 + 20x2 4x 16 = 0
Mt phng trnh bc 6 y . Ch t ta mong rng s tm ra t nht 2 nghim c th rt

gn xung bc 4. y dng Casio s rt ra c 2 nghim x = 2. Vy c nhn t l


x2 2 ri. Phng trnh tr thnh
(x2 2)(x4 x3 6x2 + 2x + 8) = 0

Tu

Gi ta xt phng trnh x4 x3 6x2 + 2x + 8 = 0. Ti s trnh by coi nh l phng php


gii phng trnh bc 4 tng qut lun cho bn c.
Trc ht hy a cc phn t x4 x3 tng ht vo trong mt bnh phng, phn cn li y
sang phi. Tc l

x2
25x2
x 2 25x2
x4 x3 +
=
2x 8 x2
2x 8
=
4
4
2
4
2


x  25x2
x
2x 8
+
x2 + k = k 2 + 2k x2
2
2
4


2 
x
25
2
x + k = 2k +
x2 (k + 2)x + k 2 8
2
4

in

Ta phi tm k v phi tr thnh bnh phng. Tc l x 0


r


25
17
2
2
(k + 2) = 4 2k +
(k 8) k = 3, k =
4
2

Ng

uy
n

Tt nhin ta chn gi tr p nht l k = 3. Thay vo phng trnh ta c



2 x 2
x
x2 3 =
x+1
2
4
2  x
2

x
1
x2 3 =
2
2

1 17
}
n y d dng tm ra x = { 2;
2
!

1 17 1 17
Vy h cho c nghim : (x; y) = ( 2; 2),

;
2
4

Cu 165

xy1=2 y

(2x 5y)2

x+ y =
xy
Gii

iu kin : x, y 0, x 6= y

2
T (1) ta c x =
y + 1 thay vo (2) tng ng
h
i2
2
2
y
+
1

5y

y+1+ y =
(2 y + 1)2 = (4 y + 2 3y)2
2

y+1 y
Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

2.6 Cu 151 n cu 180

91

t 2 y + 1 = a, 3y = b th phng trnh cho tng ng



a=b
2
2
2
2
a = (2a b) 3a 4ab + b
3a = b


Cu 166

Tu
n

Vi a = b 3y = 2 y + 1 y = 1 x = 4

Vi 3a = b y = 2 y + 1 y = 3 + 2 2 x = 6 + 4 2

Vy h cho c nghim : (x; y) = (4; 1), (6 + 4 2; 3 + 2 2)

16x2 y 2 17y 2 = 1
4xy + 2x 7y = 1
Gii

Ta thc hien bin i (2) nh sau

y
n

in

(2) 4xy + 1 = 7y 2x 16x2 y 2 + 8xy + 1 = 4x2 28xy + 49y 2



x=y
2
2
2
2
2
17y + 8xy = 4x 28xy + 49y 4(x 9xy + 8y )
x = 8y
"
x = 1 y = 1(T M )
1
1
Vi x = y thay vo (2) ta c 4x2 5x + 1 = 0
x = y = (T M )
4
4
Vi x = 8y thay vo (2) ta c 32y 2 9y +1 = 0(V
L)

1 1
Vy h cho c nghim : (x; y) = (1; 1),
;

4 4

Ng
u

Cu 167

2p x2 y 4 + 2xy 2 y 4 + 1 = 2(3 2 x)y 2


x y2 + x = 3
Gii

iu kin : x y 2 , x2 y 4 + 2xy 2 y 4 + 1 0
R rng khng lm n c g t (2). Cng lm khai thc c ci iu kin. Ta s khai thc
(1). Bin i ta s c
p

(xy 2 + 1)2 y 4 = 2[xy 2 + 1 (3 2)y 2 ]


s
 2


(xy 2 + 1)2
xy + 1

1=2
(3 2)
y4
y2

xy 2 + 1
= t > 0. Phng trnh cho tr thnh
y2

t2 1 = 2t 2(3

2) t = 3 xy 2 + 1 = 3y 2 y 2 =

1
3x

Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

www.VNMATH.com

92

Tuyn tp nhng bi h c sc

Thay xung (2) ta c


r

x = 2 y = 1
p

2+1
x=4 2y =

 

p
p

Vy h cho c nghim : (x; y) = (2; 1), (2; 1), 4 2;


2 + 1 , 4 2;
2+1 

Cu 168

x2 + y 2 + xy 3x 4y + 4 = 0
17(x4 + y 4 14y 2 + 49) (x + 2y)4 = 8(xy + 7)(x2 + 2xy + 4y 2 14)

Tu

1
x
+x=3
3x

Gii

in

Hnh thc ca bi h qu khng b. Thot nhn ta thy h c 1 phng trnh l tam thc bc
2. Vy ta th xem liu c th phn tch thnh nhn t c khng ? y khng c, x
qu xu. Vy phi quay sang (2)
Phng trnh (2) tng ng vi


17 x4 + (y 2 7)2 = (x + 2y)4 8(xy + 7) (x + 2y)2 2(xy + 7)

17 x4 + (y 2 7)2 = (x + 2y)4 8(xy + 7)(x + 2y)2 + 16(xy + 7)2


17 x4 + (y 2 7)2 = (x + 2y)2 4(xy + 7)2

17 x4 + (y 2 7)2 = (x2 + 4y 2 28)2

uy
n

p dng bt ng thc Cauchy Schwarz cho v tri ta c



V T = (12 + 42 ) x4 + (y 2 7)2 (x2 + 4(y 2 7)2 ) = V P
ng thc xy ra khi 4x2 = y 2 7 kt hp vi (1) ta lp mt h mi
 2
x + y 2 + xy 3x 4y + 4 = 0
4x2 = y 2 7

Ng

Thot nhn y ng l h gm 2 tam thc bc 2 v ta s gii bng h s bt nh. Tuy nhin,


hng s k y tm c qu l, v ta s xoay sang hng khc l nh gi.
Vit li phng trnh u nh sau

 2

0x 4
x + x(y 3) + y + (y 2)2 = 0
x 0
3

7
y 2 + (x 4)y + x2 3x + 4 = 0
y 0

1y
3
 2
7
2
Vi iu kin kia th r rng y 7
7 < 0 4x2
3
Vy h cho v nghim 

Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

2.6 Cu 151 n cu 180

Cu 169

93

p
r
r
2 y2
x
2xy
+
y
x
+
y
xy

=
+

14
2
2
s
3 s
3

x+y
xy

+
=9

2
2
Gii

Tu
n

iu kin : y min{x}
Vi hnh
r ny ta thy ngaycn phi t n ph
r thc bi h nh
x+y
xy
x = a2 + b 2
t
= a 0,
=b0
y = a2 b 2
2
2
Nh vy thay vo (1) ta c

in

x3 y + x3 + xy + x = 1
4x3 y 2 + 4x3 8xy 17x = 8

y
n

Cu 170

Vy h cho c nghim : (x; y) = (5; 3)

2 (a2 + b2 ) (a2 b2 ) + 2 (a2 b2 ) ab


(1)
=a+b
14



7 (a + b) = a2 + b2 a2 b2 + a2 b2 ab
 3



a b3 = 7
a=2
x=5
2
2
7 = (a b) a + ab + b

a3 + b3 = 9
b=1
y=3

Gii

Ng
u

Mt bi h yu cu kh nng rt th tng i tt.


 3
x (y + 1) + x(y + 1) = 1
H cho tng ng
4x3 (y 2 + 1) 8x(y + 1) = 9x 8
T PT(1) ta th x(y + 1) = 1 x3 (y + 1) vo PT(2) v ta c
(2) 4x3 (y 2 + 1) 8[1 x3 (y + 1)] = 9x 8

4x3 (y 2 + 1 + 2y + 2) = 9x 4x2 [(y + 1)2 + 2] = 9()

V d thy x = 0 khng l nghim nn ta rt gn ra (*)


1
. Vy (*) tr thnh
M t phng trnh (1) ta li rt ra c y + 1 = 2 2
x (x + 1)

1


1
4
x = 1 y = 2
2
2
2
4x
+2 =9
+ 8x = 9 x = 1
3
x2 (x2 + 1)2
(x2 + 1)2
x = 1 y =
2

 

1
3
Vy h cho c nghim : (x; y) = 1;
, 1;

2
2
Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

www.VNMATH.com

94

Tuyn tp nhng bi h c sc

Cu 171



2 3
3
1

+ xy + = y 3
2
x
2

(xy + 2)2 + 1 = 2y + 4
x2
x
Gii

Tu

2

xy = 1 2
1
x
=0
xy + 2
1
2

x
y=

x2 x

iu kin : x 6= 0
Phng trnh (2) tng ng

Thay tt c vo (1) ta c
3

3

3
1
2
1
1 1
1
2

1
+ t = (t2 2t)3
2
2
x
x 2
x
x
2

(2t 1) 6t4 12t3 + 2t2 + 4t + 3 = 0

in

1
3
TH1 : t = x = 2 y =
2
4
TH2 :

6t4 12t3 + 2t2 + 4t + 3 = 0

uy
n

S dng phng php ti nu cu 164 s a v


2

1
2
2
= (V L)
6 t t
3
3


3
Vy h cho c nghim : (x; y) = 2;

4

Ng

Cu 172

p
x(x2 y 2 ) + x2 = 2p (x y 2 )3
76x2 20y 2 + 2 = 3 4x(8x + 1)
Gii

iu kin : x y 2 0
Phng trnh (1) tng ng
p
x3 + x(x y 2 ) 2 (x y 2 )3 = 0
t

p
x y 2 = u th phng trnh (1) tr thnh
x3 + xu2 2u3 = 0 x = u y 2 = x x2

Thay xung (2) ta c


96x2 20x + 2 =

3
32x2 + 4x

Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

2.6 Cu 151 n cu 180

95

Ti gii thiu thm mt cu gn tng t nhng kh hn.

Cu 173

p
2
y 2 + (4x 1)
= 3 4x(8x + 1)
40x2 + x = y 14x 1
Gii

Tu
n

Nu i vi nhng ai gii tt phng trnh v t th s nhn ra ngay dng bi ny thng s


1
dng phng php nh gi. Nhn thy x = l nghim v ch x 0 . Ta c hng tch
8
nh sau.
p

32x2 + 4x + 2
3
96x2 20x + 2 = 32x2 + 4x = 3 1.1.(32x2 + 4x)
3

1
7
3(96x2 20x + 2) 32x2 + 4x + 2 (16x 2)2 0 x = y =
8
8
!
7
1
;

Vy h cho c nghim : (x; y) =
8
8

1
14
Vi iu kin nh th th t (2) hin nhin y > 0. Ta c nh gi sau y

in

iu kin : x

y 2 + 14x 1
40x2 + x = y 14x 1
y 2 80x2 12x + 1
2

ng thi

y
n

T (1) ta li c
p
3
4x(8x + 1) = y 2 + (4x 1)2 80x2 12x + 1 + (4x 1)2 = 2(48x2 10x + 1)
p
p
1 + 1 + 32x2 + 4x
3
4x(8x + 1) = 3 1.1.(32x2 + 4x)
3

T suy ra

Ng
u

2
32x
+
4x
+
2
1
3
2(48x2 10x + 1)
2(8x 1)2 0 x = y =
3
8
2
!
1 3
;

Vy h cho c nghim : (x; y) =
8 2

x x y 1 = 1
y 2 + x + 2y x y 2 x = 0

Cu 174

Gii
iu kin : x 0, x y + 1
Phng trnh (1) tng ng vi
p

x1= xy1x2 x+1=xy1y =2 x2

Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

www.VNMATH.com

96

Tuyn tp nhng bi h c sc

Thay vo (2) tng ng

4( x 1)2 + x + 4( x 1) x 4( x 1)2 .x = 0

1
4
x = 4
y=2
9 17
x=
8
x=

Cu 175

Tu

9 17
1
khng tha mn iu kin bnh phng (1).
Nghim x = , x =
4
8
Vy h cho c nghim : (x; y) = (4; 2)

 p
x2 + 2y + 3 + 2y 3 = 0
2(2y 3 + x3 ) + 3y(x + 1)2 + 6x(x + 1) + 2 = 0
Gii

iu kin : x2 + 2y + 3 0
Phng trnh (2) tng ng

in

2(2y 3 + x3 ) + 3y(x + 1)2 + 6x2 + 6x + 2 = 0 2(x + 1)3 + 3y(x + 1)2 + 4y 3 = 0

uy
n

R rng y l mt phng trnh thun nht gia y v x + 1. y ta s rt ra 2y = (x + 1)


thay vo (1) ta c

14
5
x2 x + 2 = x + 4 x = y =
9
18


14 5
Vy h cho c nghim : (x; y) = ;

9 18

Cu 176

3
2x3 4x2 +
3x

1
=
2x
(2

y)
3 2y
p

3
x + 2 = 14 x 3 2y + 1
Gii

3
2
Hnh thc bi h qu tht khng n gin. phng trnh (1) chia c 2 v cho x2 6= 0 s
c lp c x v y, ta hi vng s ra c iu g
p
4
3
1
(1) 2 + 2 3 = (4 2y) 3 2y
x x
x
3 
 

3 p
p
1
1
1
+ 1
=
3 2y + 3 2y
x
x

1
D dng thy 2 v c dng f (t) = t3 + t l hm n iu tng. T suy ra 3 2y = 1
x
thay vo (2) ta c

x + 2 3 15 x = 1

Ng

iu kin : x 2, y

Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

2.6 Cu 151 n cu 180

97

111
R rng v tri n iu tng nn phng trnh ny c nghim duy nht x = 7 y =
98


111
Vy h cho c nghim (x; y) = 7;

98

Tu
n

Cu 177

8xy

2
2

x + y + x + y = 16
s
2
x
2x
x3 x2 y

8y + 3 = 3y + 4 2
Gii

x3 x2
+
0
3y
4
Phng trnh (2) tng ng vi
s
s
2
2
3
2
4x + 3y
x
x
4x + 3y
x
x2 4x x2 3y
x
+
=2
+

+
=2
. + .
8y
6
12y 16
8y
6
8y 6
8y 6

in

iu kin : y 6= 0, x + y 6= 0,

x2
4x + 3y
Nhn vo biu thc trn ta thy c nghim th
0,
0. Vy ta c
8y
6
"
x = 6y

x2
4x + 3y
2
a + b = 2 ab a = b
=

x = .y
8y
6
3

y
n

TH1 : x = 6y thay vo (1) ta c

28
168
(L)
y= x=
48

37
37
37y 2 + y = 16
4
24
7
y= x=
7
7

Ng
u

2
TH2 : x = y thay vo (1) ta c
3

4 2
y + y 2 16y = 16
9

"

12
(L)
13
y = 12 x = 8(T M )
y=

Vic loi nghim ny da vo iu kin


(2) c nghim m ti nu on trn.
 
24 4
Vy h cho c nghim : (x; y) =
;
, (8; 12)
7 7

Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

www.VNMATH.com

98

Tuyn tp nhng bi h c sc


Cu 178

x3 (3y + 55) = 64
xy(y 2 + 3y + 3) = 12 + 51x

R rng l mt h i xng. T ta suy ra y + 1 =


x

12
+ 52
x

Tu

H cho tng ng

 3
64

3y + 55 =
3 (y + 1) + 52 = 4
3
x
x

12

4
3
2

+ 51 = y + 3y + 3y
3. + 52 = (y + 1)3
x
x

Gii

4
4
y = 1 thay vo (1) ta c
x
x

= 64 x = 1 y = 3

x4 + 2y 3 x = 1 + 3 3
4
y 4 + 2x3 y = 1 33

Cu 179

in

Vy h cho c nghim : (x; y) = (1; 3)

Gii

uy
n

Bi ton xut hin trong 1 hc sinh gii Thi Nguyn. Thot nhn c v kh i xng nhng
khng d nh vy. Cng 2 phng trnh cho nhau ta c
x4 + 2x3 x + y 4 + 2y 3 y =

1
2

1
1
+ (y 2 + y)2 (y 2 + y) + = 0
4
4
2 
2

1
1
+ y2 + y
=0
x2 + x
2
2

1
1

x2 + x = 0
x=
2
2

3
2
y +y =0
y=
2
2

!
1 3 1 + 3
Th li v ta tm c nghim tha mn l (x; y) =
;

2
2

Ng

(x2 + x)2 (x2 + x) +

Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

2.7 Cu 181 n cu 210

Cu 180

99

x + 6 xy y = 6
p
6(x3 + y 3 )

2(x2 + y 2 ) = 3
x+ 2
x + xy + y 2
Gii

Tu
n

y l mt bi ton tng xut hin trn bo THTT. tng ca n l nh gi. Sau ny n


xut hin kh nhiu trn din n v c nhiu li gii khc. Ti xin trch dn 1 phn li gii
trong t bo.
iu kin : xy 0, x2 + y 2 6= 0
Nu x, y < 0 th r rng v tri ca (2) s < 0 v bi ton v nghim.
Vy x, y > 0.
Xt (1) ta c nh gi sau
p
6 = x + 6xy y x + 3(x + y) y = 2(2x + y) 2x + y 3()
Ta li c cc nh gi sau

x2 + y 2
3(x2 + y 2 )
3(x3 + y 3 )
2(x3 + y 3 )
x2 + xy + y 2
2

2
2
x + xy + y 2
x2 + y 2
2(x3 + y 3 ) p 2
Gi ta li chng minh
2(x + y 2 ) 2(x3 + y 3 )2 (x2 + y 2 )
x2 + y 2
Theo bt ng thc Holder ta c

in

xy

y
n

2(x3 + y 3 )2 = (13 + 13 )(x3 + y 3 )(x3 + y 3 ) (x2 + y 2 )3


2(x3 + y 3 ) p 2
3(x3 + y 3 )

2(x + y 2 )
Vy ta c : 2
x + xy + y 2
x2 + y 2
Gi xt phng trnh (2) ta c
p
p
p
6(x3 + y 3
2 + y2 x + 2
2 + y2)

3=x+ 2
2(x
2(x
2(x2 + y 2 )
x + xy + y 2
p
= x + 2(x2 + y 2 ) x + x + y = 2x + y

Ng
u

Vy ta li c 2x +y 3()
2x + y = 3
T (*),(**) ta c
x=y=1
x=y
Vy h cho c nghim : (x; y) = (1; 1)

2.7

Cu 181 n cu 210
(

Cu 181

4
2y 2 9y = 2
xp

4 x + 1 + xy y 2 + 4 = 0
Gii

y l 1 bi ton m tng xt hm c giu kh kn.


iu kin : 1 x 6= 0
Nhn thy x = 1 hoc y = 0 khng l nghim ca phng trnh. Phng trnh (2) tng
ng
Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

www.VNMATH.com

100

Tuyn tp nhng bi h c sc

x
4
y 2 (y 2 + 4)
x+11
p
p

=
=

x+1
x+1
y y2 + 4
y y2 + 4
p

y2 + 4
1
y
x+1

=p
y
x+1
y2 + 4

1
v hm ny n iu tng. T suy ra
t

y
y2
4
4
x+1= p
x+1= 2
x= 2

= y2 + 4
2
y
+
4
y
+
4
x
y +4

Tu

n y ta thy ngay hm cn xt l f (t) = t

Thay li vo (1) ta c

4
y = 1 x = 5 (T M )
3y 9y + 6 = 0
1
y = 2 x = (T M )
2

 

4
1
Vy h cho c nghim : (x; y) = ; 1 , ; 2 
5
2

Cu 182

 p

3
y3 1 + x = 3
x2 + y 3 = 82

in

Gii

uy
n

iu kin : y 0
H cho tng ng

9x
p
3
p

(9 x)
y3 1 =

(9 x) (9 + x). 3 y 3 1 = (y 3 1)
3+ x
y 3 1 = (9 x)(9 + x)
3+ x

Ng

TH1 : y = 1 x = 9
TH2 : x = 9 y = 1
p
2

TH3 : (9 + x)(3 + x) = 3 y 3 1
p
R rng v nghim v V T 27 cn 3 y 3 1 3
Vy h cho c nghim : (x; y) = (9; 1)

Cu 183

19
1
x + 2(y x 1) =
+ 2
5
y +1
2x + y 2 + y x + 1 = 3

Gii
iu kin : 2x + y 2 0, y x + 1 0, x 1
Phng trnh (1) tng ng
Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

2.7 Cu 181 n cu 210

101

2
1
19
+ 2
x 1 1 + 2y =
5
y +1
Nu y > 2 th ta c V T > 4 > V P . Vy y 2
Ta nh gi phng trnh (2) nh sau
s

p
1 p
1
2y 2x + 2
3y 3
V T = 2x + y 2 +
1+
2
2

Tu
n

ng thc xy ra khi y = 2 x = 2
Vy h cho c nghim : (x; y) = (2; 2)

Cu 184

2
2x + xy = 1
3xy
9x2
=1+

4
2(1 x)
2(1 x)2

in

Gii

Tri qua kh nhiu nhng cu h s dng nh gi, ta mi thy phng php ny kh v cn


k nng bin i tt nh th no.

iu kin : x 6= 1
Mt bi ton kh c sc v li gii cng sng to.
3x
= u ta lp thnh mt h mi nh sau
t
2(1 x)2
 2
2x + yx 1 = 0
2u2 + yu 1 = 0

Ng
u

y
n

n y c v i xng ri. Nhng ta khng tr 2 phng trnh cho nhau m c nh gi nh


sau
R rng x v u l 2 nghim phn bit ca phng trnh X 2 + yX 1 = 0. Hin nhin v tch
c.a l tri du. Theo h thc V i et ta c

c
3x
1
1 3
xu = x.
= x=
y=2
a
2(1 x)2
2
2
!
!

1 + 3
1 3
Vy h cho c nghim : (x; y) =
;2 ,
;2 
2
2

Cu 185

4x2 y 2 + xy 2 + 4xy 3y 3 + 1 = 7y 2
3xy 3y 2 y + 1 = 0
Gii

Mt cht bin i ta a h cho v thnh



(2xy + 1)2 = 7y 2 + 3y 3 xy 2
(y + 3y 2 xy)2 = 7y 2 + 3y 3 xy 2
2xy + 1 = y + 3y 2 xy

Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

www.VNMATH.com

102

Tuyn tp nhng bi h c sc

y2 = 0
(1 + 3y x)2 = 7 + 3y x

TH1 : y 2 = 0 v nghim

x = 3y + 3
3y x = 3

TH2 : (1 + 3y x) = 7 + 3y x
x = 3y 2
3y x = 2
Vi mi trng hp ny thay vo (2) v ta d dng tm ra nghim
r
!


3 1
5 4 10
Vy h cho c nghim : (x; y) = (1; 1), ;
, 1

;
2 6
2
6

Gii

Tu

Cu 186

 2
xx + 6 + y px2 + 3 = 7xy
x x2 + 3 + y y 2 + 6 = x2 + y 2 + 2

in

y l mt bi ton tng hp kh nhiu cc k nng vo lm mt.


H cho tng ng
p

p

2+6+y


y
x2 + 3 + x

y 2 + 6 + y + y x2 + 3 + x = 9xy
+
=9
p

y
xp






x x2 + 3 x + y

y2 + 6 y = 2
x x2 + 3 x + y
y2 + 6 y = 2
3
 =9
2+6y
x x2 + 3 x
y
y

p


x x2 + 3 x + y
y2 + 6 y = 2
p



2
2
t x x + 3 x = a, y
y + 6 y = b. H tr thnh
6

p

+

uy
n

Ng

( 6 3
(
a = 1, b = 1
+ =9
4
2

b a
a = ,b =
a+b=1
3
3
(
(


x=1
x  x2 + 3 x = 1
p
1
TH1 :

y
y2 + 6 y = 1
y=
2

x x2 + 3 x = 2
x=
15
r
p
 34
TH2 :
2

y2 + 6 y =
y=2
3
15
r !


1
2
2
Vy h cho c nghim : (x; y) = 1;
, ;2

2
15
15

Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

2.7 Cu 181 n cu 210



Cu 187

103

(x + y)2 + 3x + 2y + 4 = 3 3 4x 4


2

2(y + 1)2 y + 1 3 18x x3 = 17 x 2 35 10x2


Gii

Tu
n

iu kin : x 2
Nhn vo ta thy phng trnh (2) qu khng b, gn nh khng th lm n c mt cht
2

no. Nhng hy mt cht, c mt phn t kh c bit l 17 x 2 . cn li


cn bnh phng !! Phi chng tc gi c vy nhm to iu kin cho x nh gi mt
ci g chng ? C l l t phng trnh (1).
Ta thc hin nh gi phng trnh (1) nh sau
p
(x + y)2 + 3x + 2y + 4 = 3 3 2.2.(x 1) 2 + 2 + x 1 = x + 3
(x + y)2 + 2x + 2y + 1 0 (x + y + 1)2 0

2
(y + 3)x + y 2 + 2 = 0
x
 4
 3  2
4 6x
x
x
x
4 3x

1
=0
2
+

2
y
y
y
y
y4

Cu 188

in

ng thc xy ra khi x = 3 v y = 4. Thay li vo phng trnh (2) thy tha mn


Vy h cho c nghim : (x; y) = (3; 4)

Gii

Ng
u

y
n

Hng gii ca n kh ging cu 185.


iu kin : y 6= 0
H cho tng ng
 2
 2
x xy = 3x y 2 2
x xy = 3x y 2 2

2
x4 2x3 y + x2 y 2 = (4 3x)y 2 + y 4 + 4 6x
(x2 xy) = (4 3x)y 2 + y 4 + 4 6x()
2
() 3x y 2 2 = (4 3x)y 2 + y 4 + 4 6x

9x2 + y 4 + 4 6xy 2 12x + 4y 2 = (4 3x)y 2 + y 4 + 4 6x


9x2 3xy 2 6x = 0 3x(3x y 2 2) = 0

n y ta th li 3x y 2 2 = x2 xy t (1) vo phng trnh trn s c :

x = 0 y 2 + 2 = 0(V L)

2
y=x=1
3x (x y) = 0
2
x = y y 3y + 2 = 0
y=x=2
Vy h cho c nghim : (x; y) = (1; 1), (2; 2)

Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

www.VNMATH.com

104

Tuyn tp nhng bi h c sc
(

Cu 189

x2 + xy + x + 3 = 0


p
(x + 1)2 + 3(y + 1) + 2 xy x2 y + 2y = 0
Gii

Tu

p
P T (2) 2.P T (1) (x2 + 2) + 3y = 2 (x2 + 2)y

t x2 + 2 = a > 0, y = b 0. Phng trnh tr thnh



a = b y = x2 + 2
2
2
a + 3b = 2ab
a = 3b(L)

Cu 190

x3 y = 9
3x + y = 6

in

Gii

Thay tr li (1) ta d dng tm ra c nghim.


Vy h cho c nghim : (x; y) = (1; 3)

iu kin : y 0

uy
n

Vy h cho v nghim 

Hnh thc bi h qu n gin. Ta c th chn cch th t (2) ln (1) gii phng trnh bc
4. Tuy nhin, ch vi nh gi kh n gin, ta c th gii quyt nhanh bi ny.
Nhn thy gi s h c nghim th x, y > 0. p dng bt ng thc AM-GM cho phng trnh
(2) ta c
p

3x + y = x + x + x + y 4 4 x3 y = 4 3 > 6

Cu 191

(x2 + y 2 )(x + y + 1) = 25(y + 1)


x2 + xy + 2y 2 + x 8y = 9
Gii

Ng

H cho tng ng
2
2
x + y2

x +y

(x + y + 1) = 25
(x + y + 1) = 25
y
+
1

y+1
2
x2 + y 2

x + y 2 + x(y + 1) + (y + 1)2 = 10 (y + 1)
+ (x + y + 1) = 10

y+1

x2 + y 2
= a, x + y + 1 = b ta c
y+1
"

 2
x = 3, y = 1
ab = 25
x + y 2 = 5 (y + 1)
3
11
a=b=5

a + b = 10
x+y =4
x = ,y =
2
2


3 11
Vy h cho c nghim : (x; y) = (3; 1), ;

2 2
t

Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

2.7 Cu 181 n cu 210



Cu 192

105

4x3 + 4y 3 = 3x2 y + 2 3xy + 2x


x2 = y 2 + 1
Gii

y 3 + 3xy 17x + 18 = x3 3x2 + 13y 9


x2 + y 2 + xy 6y 5x + 10 = 0

Cu 193

in

Tu
n

y l mt cu thuc loi kh. Mang tnh nh mt cht. mt cht phng trnh


1
(2) nhn kh ging mt hng ng thc lng gic l 1 + tan2 x =
. Vy ta t
cos2 x
1
y = tana vi a [0; ]. Thay tt c vo phng trnh (1) ta c
x=
cosa
1
4
3
2
3
+
4tan
a
=
tan
a
+
2
3
.
tan
a
+
cos3 a
cos2 a
cos a
cos a

4 + 4sin3 a = 3 sin a + 2 3 sin a cos a + 2cos2 a





3 = sin 3a + 3 sin 2a + cos 2a 3 = sin 3a + 2 sin 2a +
6
2
1

R rng V T V P v ng thc xy ra khi a = x = , y =


3
3

 6
2 1
Vy h cho c nghim : (x; y) = ; 
3 3

Gii

S dng phng php h s bt nh ta s rt ra

y
n

P T (1) 3.P T (2) (y 1)2 + 2(y 1) = x3 + 2x x = y 1

Ng
u

n y d ri !
P/S : Thc ra vi bi ny ta nhn 3 vo PT(2) ri tr i c th do 1 cht kinh nghim nhm
loi b xy i ch khng nht thit phi sdngn h s bt nh.
5 8
Vy h cho c nghim : (x; y) = (1; 2),
;

3 2

Cu 194



45
2 2
(x + y 3) = 4y x y + xy +
4

2
x + 4y 3 = 2xy
3

Gii
T phng trnh (2) ta rt ra : x + y 3 = 2xy 2 3y
Thay vo phng trnh (1) ta c


45
3
3
3
2 2
y (2xy 3) = 4y x y + xy +
4

Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

www.VNMATH.com

106

Tuyn tp nhng bi h c sc

TH1 : y = 0 x = 3


4
45
xy = 4 x =
TH2 : (2xy 3) = 4 x y + xy +
4
y
n y thay li vo (2) d dng tm ra nghim.

!
3 73 3 73
Vy h cho c nghim : (x; y) = (3; 0),
,
;
2
8

Cu 195

3+

73 3 + 73

;
2
8

2 2

p
2x + 2 x + y x2 y 2 = 1
2x3 = 2y 3 + 1

Tu

Gii

Chuyn v v bnh phng (1) ta suy ra h mi sau


 2
5x 3x 1 = y y 2
2x3 2y 3 = 5x2 3x + y 2 y
2x3 2y 3 = 1
(x y 1)(2x2 3x + 2xy + 2y 2 y) = 0

in

TH1 : x = y + 1 thay vo (2) d dng tm c nghim.


TH2 : Kt hp vi phng trnh (1) sau khi bnh phng ta lp mt h mi
 2
2x 3x + 2xy + 2y 2 y = 0
5x2 3x + y 2 y = 1

uy
n

y l h gm 2 tam thc v ta bit cch gii bng !


phng php UCT.

3 3 3 3
Vy h cho c nghim : (x; y) =
;

6
6

Ng

Cu 196

p


p

1 + 1 x2 = x 1 + 2 1 y 2
2
1
1

=p
+


1+y
1 + xy
1+x
Gii

iu kin : |x| 1, |y| 1, xy 0


Vi iu kin trn ta tin hnh nh gi
s 

1
1
2
VT 2
+
p

1+x 1+y
1 + xy
ng thc xy ra khi x = y. Thay vo phng trnh (1) ta c
q



1 + 1 x2 = x 1 + 2 1 x2

Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

2.7 Cu 181 n cu 210

107

Vi loi phng trnh


h v
i t ny lng gic ha l cch tt nht.
t x = sint, t 0; . Phng trnh tr thnh
2

1 + cos t = sin t(1 + 2 cos t)

t
t
t
2 cos = 2 sin cos
2
2
2

t
3 4sin
2
2

Cu 197

2y 3 + 2x 1 x =
3 1xy
y = 2x2 1 + 2xy 1 + x

in

Gii

Tu
n

3t
2

t= x=
sin =
2
t
3t
6
2

3 sin 4sin =
h2 i2

2
2
2
t 0;
t= x=1
2
2


1 1
;

Vy h cho c nghim : (x; y) = (1; 1),
2 2

iu kin 1 x 1

k th phng trnh (1) c dng f ( 1 x) = f (y) vi f (t) = t3 + t n iu tng. Tuy


nhin, n y cha phi l ht. Nh ti ni trc, nhng h kiu ny thng kh nng
v gii phng
trnh v t pha sau.
Thay y = 1 x t (1) xung (2) v ta thu c

1 x = 2x2 1 + 2x 1 x2

t
2 sin = cos 2t + sin 2t
2

Ng
u

y
n

t x = cost, t [0; ] phng trnh cho tng ng

1 cos t = 2cos2 t 1 + 2 cos t 1 cos t

Vy h cho c nghim : (x; y) =

Cu 198

t
= sin 2t +
2
4
t [0; ]
sin

3
3
cos ; 2 sin
10
20

x = cos 3
3
t=

10 3

10
y = 2 sin
20




3(x3 y 3 ) = 4xy
x2 y 2 = 9
Gii

Mt bi h khng qu kh khn, ch cn ch mt cht trong php th


T (2) suy ra xy = 3 hoc xy = 3.
Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

www.VNMATH.com

108

Tuyn tp nhng bi h c sc
3
, thay tt c vo (1) ta c
x

3
3
 3
x3 = 2 31 x = 2 31 y = p

3
2

31
3

x
=4
p

3
3
x
3
x = 2 + 31 x = 2 + 31 y = p

3
2 + 31

Vi xy = 3 y =


Cu 199

Tu

Tng t vi trng hp xy = 3. Tuy nhin trng hp ny


! v nghim.
!
p
p

3
3
3
3
2 31; p
,
2 + 31; p

Vy h cho c nghim : (x; y) =

3
3
2 31
2 + 31

x2 + y 2 = 1

2(x y)(1 + 4xy) = 3

Gii

uy
n

in

Phng trnh u khin ta lin tng n phng php lng gic ha.
t x = sin t, y = cos t, t [0; 2]. Thay vo phng trnh (2) ta c

6
(sin t cos t)(1 + 2 sin 2t) =
2

6
sin t cos t + 2 sin 2t sin t 2 sin 2t cos t =
2

6
sin t cos t + cos t cos 3t sin 3t sin t =
2




6
7 31 55 11 35 39
cos
3t
+
sin
3t
=

2 t 36 ; 36 ; 36 ; 36 ; 36 ; 36
t [0; 2]


; 31 ; 55
; 11
; 35
; 39

Vy h cho c nghim (x; y) = (sin t; cos t) vi t 7
36 36
36
36
36
36

Ng

( p 4
5y x4 6(x2 y 2 ) 2xy = 0
1 2

(5y + x2 )2 18 = xy(6 5y 2 x2 )
2

Cu 200

Gii

iu kin : xy 0, 5y 4 x4 0
Mt h kh hay. y xt phng trnh (2) ta coi x2 + 5y 2 l n chnh.
H cho tng ng

(5y 2 + x2 )2 + 2 xy(5y 2 + x2 ) 12 xy 36 = 0

5y2 +x2 = xy + 12 xy + 36 = ( xy + 6)2


Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

2.7 Cu 181 n cu 210

109

Qu tuyt vi khi n chnh phng. T ta s tnh c


 2
x + 5y 2 = 6

x2 + 5y 2 = 2 xy 6(L)
n y thay 6 = x2 + 5y 2 vo (1) ta c
p
p
5y 4 x4 (x2 + 5y 2 )(x2 y 2 ) = 2xy 5y 4 x4 + (5y 4 x4 ) = 4x2 y 2 + 2xy

Thay vo x2 + 5y 2 = 6 ta s gii ra x = 1, y = 1
Vy h cho c nghim : (x; y) = (1; 1), (1; 1)

Cu 201

(x 1) y + (y

1)
x
=
2xy

x 2y 2 + y 2x 2 = 2xy
Gii

Tu
n

R rng 2 v u c dng f (t) = t2 + t, t 0 v hm ny n iu tng. T rt ra


p
5y 4 x4 = 2xy x = y

y
n

in

Mt h kh i xng nhng khin nhiu ngi lng tng v cn thc.


iu kin : x, y 1
Phng trnh (2) tng ng

x1
y1
+
=1
x
y
p
1.(x 1)
1+x1
1
R rng

= , tng t vi y. Vy v tri 1. ng thc xy ra khi


x
2x
2
x = y = 2 thay vo (1) tha mn.
Vy h cho c nghim : (x; y) = (2; 2)

Ng
u

Tip theo chng ta s n mt chm h s dng cc php bin i ng thc. y l mt


k thut kh kh tuy nhin n rt hu dng gii mt s loi h phng trnh. Ch bng
mt vi php bin i xut pht t nhng ng thc quen thuc m ta c th qut dn c
bi h. Tuy nhin phng php ny kh kh bi n yu cu kh nng hiu bit v ng thc
tng i tt ng thi cn kinh nghim v 1 cht tinh qui. Bi vit ny ti trch mt phn
trong cun "Tuyn Tp Phng trnh - H phng trnh" do din n Mathscope bin son.

Cu 202

2
+ y 2 = 1 + xy
x

2 
2
x
y

+
=1
y+1
x+1
Gii

iu kin : x, y 6= 1
Ta s dng kt qu sau : Nu x2 xy + y 2 = 1 th

x
y
+
=1
y+1 x+1

Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

www.VNMATH.com

110

Tuyn tp nhng bi h c sc

Chng minh :
x2 xy + y 2 = 1 x(x + 1) + y(y + 1) = xy + x + y + 1 = (x + 1)(y + 1)

y
x
+
= 1
y+1 x+1

x
y
= a,
= b ta c h mi
y+1
x+1



x = 1, y = 0
a = 0, b = 1
a+b=1

2
2
x = 0, y = 1
a = 1, b = 0
a +b =1

p dng vo bi ton trn . t

Tu

Vy h cho c nghim : (x; y) = (1; 0), (0; 1)

Cu 203

Gii
iu kin : x, y 6= 0, 1

1
1
+
= 1.
x+1 y+1

in

S dng kt qu sau : Nu xy = 1 th

x y
1
1
1

= 2 + 2 1
+
y x xy
x
y
2
y
x

xy + y 2
x

+
=
x+1 y+1
xy

Chng minh:

xy = 1 xy+x+y+1 = (x+1)+(y+1) (x+1)(y+1) = (x+1)+(y+1)

1
1
+
= 1
x+1 y+1

uy
n

Ta s dng kt qu ny vo bi ton trn.


Phng trnh u tng ng

(xy 1)(x2 + xy + y 2 ) = 0 xy = 1

1
1
+
= 1
x+1 y+1

Phng trnh (2) khi s tng ng


1

1
1
x2 xy + y 2
(x y)2 + xy
(x y)2
+1
=
1=
=
+1
x+1
y+1
xy
xy
xy

Ng

Vy suy ra x = y kt hp xy = 1 suy ra x = y = 1
Vy h cho c nghim : (x; y) = (1; 1)

Cu 204

2
1

2 = 2 xy
y
xy
4
1

+
=1
2
(x + 1)
(y + 2)2
Gii

Ta s dng kt qu sau : Nu xy = 2

1
2
+
=1
x+1 y+2

Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

2.7 Cu 181 n cu 210

111

Chng minh :
xy = 2 xy+2x+y+2 = 2(x+1)+(y+2) (x+1)(y+2) = 2(x+1)+(y+2)

1
2
+
= 1
x+1 y+2

Vy t

Tu
n

Phng trnh th nht tng ng




2
1
1
+
=1
(xy 2)
+
1
=
1

xy
=
2

y2
x+1 y+2
1
2
= a,
= b ta c
x+1
y+2


a+b=1
a = 0, b = 1

a2 + b 2 = 1
a = 1, b = 0

Ta loi c 2 trng hp v a, b 6= 0
Vy h cho v nghim 

Cu 205

in

xy + x + y = 3
4
1
x+1
4
+
+
=

5y + 9 x + 6 (x + 1)(y + 2)
2
Gii

Ta s dng kt qu sau

Chng minh

1
a
ab
1
a
ab
+
+
=
+
+
= 1
2
1 + a + ab a + ab + abc ab + abc + a bc
1 + a + ab a + ab + 1 a + ab + 1

Ng
u

VT =

1
1
1
+
+
=1
1 + a + ab 1 + b + bc 1 + c + ca

y
n

abc = 1

9
, x 6= 6, (x + 1)(y + 2) 6= 1
6
1
t a = x + 1, b = y + 1, c = th h cho tng ng
4
(
abc = 1
x+1
1
1
1
x+1
= 1 x = 1, y = 1
+
+
=
2
1 + b + bc 1 + a + ac 1 + a + ab
2
iu kin : y 6=

Vy h cho c nghim : (x; y) = (1; 1)

Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

112

Tuyn tp nhng bi h c sc


Cu 206

x2 + xy + y 2 = 3
x5 + y 5 + 15xy(x + y) = 32
Gii

Ta s dng ng thc : (x + y)5 = x5 + y 5 + 5xy(x + y)(x2 + xy + y 2 )


S dng ng thc trn vi (2) ta c

Tu
n

x5 + y 5 + 5xy(x + y)(x2 + xy + y 2 ) = 32 (x + y)5 = 32 x + y = 2


Kt hp vi phng trnh (1) ta d dng gii ra (x; y) = (1; 1)

Cu 207

x2 + xy + y 2 = 3
x5 + y 5
31
=
3
3
x +y
7

in

Gii

Ta s s dng ng thc ny i vi mt bi sau y.

Bi ny hon ton c th a v dng thun nht bc 5 c. Tuy nhin, gii mt phng


trnh bc 5 thi nghe thy khin nhiu ngi ngn ngm. Ta s dng mt s kt qu sau
x3 + y 3 = (x + y)3 3xy(x + y)
x5 + y 5 = (x + y)5 5xy(x + y)(x2 + xy + y 2 )

y
n

iu kin : x 6= y
S dng kt qu trn vo (2) ta c

31
(x + y)4 15xy
=
2
(x + y) 3xy
7

Ng
u

Tip theo t (1) ta th (x + y)2 = 3 + xy vo (2) ta c


"
xy = 2
(3 + xy)2 15xy
31
15
=

xy =
3 2xy
7
7

x = 2, y = 1
x = 1, y = 2
Vi xy = 2 x + y = 1
x = 2, y = 1
x = 1, y = 2
15
36
Vi xy =
(x + y)2 =
(Loi v S 2 < 4P )
7
7
Vy h cho c nghim : (x; y) = (2; 1), (1; 2), (2; 1), (1; 2)

Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

2.7 Cu 181 n cu 210

113

xy x = 2
1
16
+
=1

4
(x + 1)
(y + 1)4

Cu 208

Tu
n

Gii
2
1
+
=1
Ta s dng kt qu : xy = x + 2
x+1 y+1
Chng minh
xy = x + 2 xy + x + y + 1 = 2(x + 1) + (y + 1)
2
1
+
= 1
(x + 1)(y + 1) = 2(x + 1) + (y + 1)
x+1 y+1
1
2
p dng i vi bi ton trn ta t
= a 6= 0,
= b 6= 0. H tr thnh
x+1
y+1


a+b=1
a = 1, b = 0(L)

a4 + b 4
a = 0, b = 1(L)

Vy h cho v nghim 

x2 + y 2 = 2
(x + y)(1 + xy)4 = 32

y
n

Cu 209

in

Tip theo im qua mt vi v d v php th hng s a v phng trnh ng bc.


Loi ny thc ra ti c nu mt v d l cu 17. Gi ta nghin cu mt cht v k thut ny.

Gii

(x + y)2
2 + 2xy
=
. n y bi ton kh n gin.
2
2
Phng trnh (2) tr thnh (x + y)9 = 29 x + y = 2
n y kt hp vi (1) d dng gii ra (x; y) = (1; 1)

Ng
u

1 + xy =

Cu 210

x2 + y 2 = 2
(x + y)(4 x2 y 2 2xy) = 2y 5
Gii

Nhn xt phng trnh (2) c v tri l bc 5. V phi gm bc 1 v trong ngoc cao nht bc
4 nhng khng phi hng t no cng c bc 4. Vy ta tin hnh th hng s bng biu thc
t (1) xung di to nn s thun nht.
Th 2 = x2 + y 2 v 4 = (x2 + y 2 )2 . V sao khng th 4 = 2(x2 + y 2 ). n gin ti mun tt c
u l bc 4. Thay tt c vo (2) ta c

(x + y) (x2 + y 2 )2 x2 y 2 xy(x2 + y 2 ) = 2y 5 x5 + y 5 = 2y 5 x = y

Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

114

Tuyn tp nhng bi h c sc

n y kt hp vi (1) v ta d dng gii ra (x; y) = (1; 1), (1; 1)

2.8

Cu 211 n cu 240

Cu 211

3x3 y 3 =

1
x+y

Tu
n

x2 + y 2 = 1
Gii

iu kin : x 6= y
Phng trnh (1) quy ng s l bc 4. Vy ta ngh cc kt hp vi phng trnh (2) to
thnh mt phng trnh thun nht xem, nh th phng trnh (2) s phi l bc 4 v lm
c iu ta bnh phng 2 v ln. Nh vy ta s c
(3x3 y 3 )(x + y) = (x2 + y 2 )2

in

TH1 : 2x2 + xy + y 2 = 0 x = y = 0(L)


TH2 : x = y thay vo (2) ta c

2x4 + 3x3 y 2x2 y 2 xy 3 2y 4 = 0 (x y)(x + 2y)(2x2 + xy + y 2 ) = 0

1
2y 2 = 1 x = y =
2
TH3 : x = 2y thay vo (2) ta c

y
n

1
2
5y 2 = 1 y = x =
5
5

 
 
 

2
1
2 1
1 1
1
1
Vy h cho c nghim : (x; y) = ; , ; , ; , ; 
5
5
5 5
2 2
2
2

81x3 y 2 81x2 y 2 + 33xy 2 29y 2 = 4


25y 3 + 9x2 y 3 6xy 3 4y 2 = 24

Ng
u

Cu 212

Gii

Nhn thy y = 0 khng l nghim ca h. H cho tng ng

4
4
3

3
2

81x 81x + 33x 29 = 2


3(3x 1) + 2 (3x 1) = 24 + 2
y
y
 3
24
4
2
2

25 + 9x2 6x =

+
+ 2. = 24 + (3x 1)2
3.
y3 y
y
y
t 3x 1 = a,

2
= b. H cho tr thnh
y
 3
3a + 2a = 24 + b2
a=b
3b3 + 2b = 24 + a2

Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

2.8 Cu 211 n cu 240

115

Thay vo mt trong 2 phng trnh ta c


3a3 a2 + 2a 24 = 0 a = 2 x = 1, y = 1
Vy h cho c nghim (x; y) = (1; 1)

Cu 213

x2 + y 2 + 2x = 3
2(x3 + y 3 ) + 6x2 = 3(x2 + y 2 ) + 5

Tu
n

Gii

H cho tng ng
 2

x + y 2 + 2x = 3
(x + 1)2 + y 2 = 4

2(x3 + y 3 ) + 6x2 = 3(3 2x) + 5


(x + 1)3 + y 3 = 8

in

t x + 1 = a, y = b h cho tng ng
 2

a + b2 = 4
a = 2, b = 0 x = 1, y = 0

3
3
a +b =8
a = 0, b = 2 x = 1, y = 2

x2 + y 4 + xy = 2xy 2 + 7
x2 y + 4xy + xy 3 + 11(x y 2 ) = 28

y
n

Cu 214

Vy h cho c nghim : (x; y) = (1; 0), (1; 2)

Gii

Ng
u

Hnh thc bi h gm 2 a thc thuc loi khng b. Vi kinh nghim gp loi ny, th thng
ch c 2 hng chnh l phn tch nhn t hoc t n ph. Hng th 2 c v ng khi m
phng trnh (1) chuyn v xut hin (y 2 x)2 m n c phng trnh (2). H cho tng
ng.
 2
2
(y x) = 7 xy
11(x y 2 ) + xy(y 2 x) = 28 4xy
t y 2 x = a, xy = b ta lp h mi nh sau


a2 = 7 b

ab 11a = 28 4b

y2 x = 0

a = 2, b = 3
=7
 xy

a = 0, b = 7
y x = 2
xy = 3

Vy h cho c nghim : (x; y) = (3; 1),

y = 3 7, x = 3 49
y = 1, x = 3


3
49; 3 7 

cu tip theo ti s ci thm mt bi vit ngn kh hay.

Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

116

Tuyn tp nhng bi h c sc


Cu 215

2
3
x3 + 3x
+
4x
+
2
=
y
+
2
y

3
3
x 3x + 3 y 3 3 = 0
Gii

Tu
n

Bi ny ch c g c bit nu nghim ca n khng l toc.

T PT(1) ta rt ra ngay 3 y = x + 1 do hm f (t) = t3 + t n iu tng. Thay vo (2) ta thu


c phng trnh sau :

x3 3x2 + 3x 3 = 0

in

Th bng Casio ta s thy phng trnh ny c 1 nghim rt xu. Vy phi lm nh th no


by gi. Trn thc th ta c th gii phng trnh ny bng cng thc Cardano. Tuy nhin y
l cng thc kh kh nh v cng khng ph hp cho lm. Vy cn cng c no khc khng
? Vn cn, l t n bng hm lng gic Hypebolic. Yu im
 ca n
 l ch gii c
1
nhng phng trnh bc 3 c nghim duy nht. Ta s t x = k a
ri sau thay li
a
ra phng trnh trng phng. Gi th p dng vi bi ny.
b
1
Trc ht hy a n v dng khuyt thiu bc 2 bng cch i bin z = x +
= x
3a
3
1
x = z + . Thay vo phng trnh ta thu c
3

2
z 3 + 2z = 0
3 3

y
n



1
gia bc 3 v bc 1 l du cng nn ta s t z = k a
. Thay vo phng trnh ta
a
c


3k 3 k 3
1
3 3
3
k a 3k a +
3 + 2k a
=0
a
a
a

Ng
u

1
Gi ta tm k sao cho a c v dng trng phng. Tc l phi lm mt phn a v . Vy
a
r
2
suy ra 3k 3 = 2k k =
.
3
r 

2
1
Vy t z =
a
thay vo phng trnh ta c
3
a

r 
r 
3
3



a
=
2

1
2
1
2
1
2 2
1
a
+2
a
= 0 2 a3 3 = 1 3
a =
3 3
a
3
a
a
3 3
2

r 

 r 

3
3
3
3
a= 62

1
2
2
1
4

2
1

2
+
4
6

1 z=

a
=
2
=

x
=
6
a =
3
a
3
2
3
3
6
2

!3
3
3
3
3
1 2+ 4 1 2+ 4+ 3

Vy h cho c nghim : (x; y) =


;

3
3
Phng php t ny c th gii c mt s phng trnh bc 5 c bit. Ti s nu mt v
d cho bn c.
Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

2.8 Cu 211 n cu 240

117

Gii phng trnhs: x5 + 10x3 +


18 =!0
s20x

9 + 113
4 2

Nghim : x = 2 5

5
4 2
9 + 113

Tu
n

Cu 216

p

x
+
x2 + y + 3

2 x + 4 + 3 y + 8 = 13
Gii

nhanh l h ny c nghim (x; y) = (0; 1). Nu nh th th

x+4
=
2

y+8
. R rng
3

c mt cht t tng nh gi y l dng Cauchy Schwarz


S dng bt ng thc Cauchy Schwarz cho phng trnh (2) ta c
p
p
p

2 x + 4 + 3 y + 8 (22 + 32 )(x + y + 12) 13 13(x + y + 8) x + y 1

in

n y cha th ra c g. Ta hi vong t (1) s cho ta rng buc tri ngc l x + y 1.


Bnh phng (1) ta c
p
p
x + x2 + y + 3 + 2 x(x2 + y + 3) = 4 x + y = 1 x2 2 x(x2 + y + 3 1

Vy l c thnh qu. Gi ch vic cho cc ng thc xy ra.


Vy h cho c nghim : (x; y) = (0; 1)

Cu 217

x11 + xy 10 = y 22 + y 12p
7y 4 + 13x + 8 = 2y 4 . 3 x(3x2 + 3y 2 1)

y
n

Gii

Ng
u

C v bi ny hng i rt r rng khi m phng trnh u cho dng kh quen thuc. Tuy
nhin nhn vo s khng khip ca phng trnh (2) ta s thy h ny hay .
Nhn thy y = 0 khng l nghim. Chia c 2 v ca phng trnh (1) cho y 11 ta c
 11  
x
x
+
= y 11 + y
y
y

Hai v u c dng f (t) = t1 1 + t v hm ny n iu tng. T suy ra x = y 2 > 0 thay


vo (2) ta c
p
7x2 + 13x + 8 = 2x2 3 x(3x2 + 3x 1)
y l mt phng trnh v t khng tm thng mt cht no.
1
Chia c 2 v cho x3 > 0 v t t = > 0 ta s a n v phng trnh
x

3
8t3 + 13t2 + 7t = 2 3 + 3t t2
Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

118

Tuyn tp nhng bi h c sc

y l dng phng trnh v t kh quen thuc m cch ti u vn l s dng tnh n iu


ca hm s. Mt cht kho lo ta a v

3
8t3 + 12t2 + 10t + 3 = 3 + 3t t2 + 2 3 + 3t t2

3
(2x + 1)3 + 2(2x + 1) = 3 + 3t t2 + 2 3 + 3t t2
Hai v u c dng f (t) = t3 + 2t v hm ny n iu tng. T ta c

2t + 1 =

3 + 3t t2

t = 1(L)
5 89
(L)
t=
6
89 5
t=
(T M )
6

Tu
n

Cu 218



1

2
2

(1 + x ) 1 + 4 = 8
y 

1

(1 + y 2 ) 1 + 4 = 8
x

in

r
6
6
x=
y=
89 5
89 5


r
6
6
Vy h cho c nghim (x; y) =
;

89 5
89 5

Gii

Ng
u

y
n

Mt h i xng. C l khi gp bi ny ta thng c nhng hng sau : Cho 2 phng trnh


bng nhau, hoc l tin hnh chia 2 phng trnh cho nhau. Tuy nhin, vi bi ny, mt cht
tinh qui ta s c mt li gii ngn gn v p .
iu kin : x, y 6= 0
Nhn 2 phng trnh vi nhau ta c





1
1
2 2
2 2
1 + 4 = 64
1+x
1+y
1+ 4
y
x

n y ta s dng mt h qu ca Bt ng thc Holder nh sau:


Vi dy s dng a1 , a2 , . . . an ta c bt ng thc
(1 + a1 )(1 + a2 ) . . . (1 + an ) (1 +

a1 a2 . . . an )

p dng vo bi ton trn vi v tri ta c




1
(1 + x )(1 + x ) 1 + 4
x
2

r

 
6
1
1 2 2 1
6
2
2
(1 + y )(1 + y ) 1 + 4 1 + x .x . 4 .y .y . 4
= 64
y
x
y
2

ng thc xy ra khi x = 1, y = 1
Vy h cho c nghim (x; y) = (1; 1), (1; 1), (1; 1), (1; 1)
Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

2.8 Cu 211 n cu 240

Cu 219

119

3x6 + 7x4 y 2 7x2 y 4 3y 6 = 2 3


y 2x
(x2 y 2 )7 + 7 = 0
Gii

3(x6 y 6 ) + 7x2 y 2 (x2 y 2 ) =

Tu
n

y l bi ton ti sng tc hon ton da vo tng ca cu 160 v 161. Nu 2 cu trn


phng trnh (2) ln lt l m 3 v 5 th cu ny ti nng n thnh m 7. y l mt bi
h thuc loi cc mnh v y tnh nh .
iu kin : x, y 6= 0. Phng trnh u tng ng
4x 3y
2xy

(x2 y 2 )(3x4 + 3x2 y 2 + 3y 4 ) + 7x2 y 2 (x2 y 2 ) =

4x 3y
2xy

2xy(x2 y 2 )(3x2 + 10x2 y 2 + 3y 4 ) = 4x 3y

2xy(x2 y 2 )(3x2 + y 2 )(3y 2 + x2 ) = 4x 3y


a+b
ab
,y =
th (ab)7 = 7 . Khi s c
2
2

2

2
a+b
ab
a2 b 2
2
2
, x + 3y =
2xy =
+3
= a2 ab + b2
2
2
2

2 
2
a+b
ab
x+y
xy
a + 7b
+
= a2 + ab + b2 , 4x 3y =
+ 7.
=
3x2 + y 2 = 3
2
2
2
2
2

Thay vo phng trnh (1) ta c

in

t x + y = a, x y = b x =

y
n

i
h
2
a2 b 2
a + 7b
.ab.(a2 + ab + b2 )(a2 ab + b2 ) =
ab(a2 b2 ) a2 + b2 a2 b2 = a + 7b
2
2
ab(a6 b6 ) = a + 7b ab(a6 b6 ) = a (ab)7 .b
a7 b ab7 = a a7 b8 a(b7 + 1)(a6 b 1) = 0

Ng
u

TH1 : a = 0 hin nhin v l

7
71

7
x=

x+y = 7
7
2

TH2 : b = 1 a = 7

7
x y = 1

y = 7+1
2

1
x+y =

1
1
35
35
6
5
5
6
b= 7
TH3 : a b = 1 (ab)a = 1 a =
a = 35
7
7

35
7
7
x y = 76

35
35
77 1
77 + 1

x=
, y=
35
2 7
2 35 7
!
!

35
35
7
71 77+1
77 1
77 + 1
;

Vy h cho c nghim : (x; y) =


;
,

2
2
2 35 7
2 35 7

Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

120

Cu 220

Tuyn tp nhng bi h c sc

x+1+ y+1=2
p
72xy
+ 29. 3 x2 y 2 = 4

xy
Gii

(x y)2 = 8(x + y)

Tu
n

iu kin : x 1, y 1, x 6= y
R rng kh lm n c g t phng trnh (2). Ta s xut pht t phng trnh (1). Bnh
phng 2 v ta c
p
x + y + 2 xy + x + y + 1 = 2 4(xy + x + y + 1) = (x + y)2 4(x + y) + 4

in

n y tng gn nh sng t. Ch khi bnh phng ln 2 th iu kin l x + y 2.


Lt ta s dng iu kin ny loi nghim.
Gi ta bin i (2), a n v n tng v hiu. phng trnh (2) tng ng
p
18 [(x + y)2 (x y)2 ]
+ 29 3 (x y)(x + y) = 4
xy


(x y)4
2
(x y)
18
29
64
+ (x y) = 4

xy
2

Ng
u

y
n

t x y = t. Phng trnh chuyn v





xy =4
x=3
t = 4 x + y = 2 y = 1 (T M )

xy =
x = 8
8

3
9
t=
8
16 (T M )

3
9t3 112t 108 = 0

x+y =
y=

9
9

4
5

xy =
x=
4

3
9 (T M )
t=
2
7

3
x+y =
y=
9
9

 

8 16
5 7
Vy h cho c nghim : (x; y) = (3; 1), ;
, ;

9 9
9 9

Cu 221

x2 + y 2 + xy + 2x = 7y
x3 + x2 y x2 + 2xy 6x + 3y = 0
Gii

Xt y = 0 th h c nghim x = 0 hoc x = 2
Vi y 6= 0. H cho tng ng
2
x + 2x

 2

+ (x + y) = 7
x + 2x = y(7 x y)
y

(x2 + 2x) (x + y)
x2 + 2x
x3 + x2 y + 2x2 + 2xy 3(x2 + 2x) = 3y

3
= 3

y
y

Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

2.8 Cu 211 n cu 240

t a =

121

x2 + 2x
, b = x + y. H cho tng ng
y

Tu
n

x + 2x
=
2

(V N )
y




a+b=7
a = 2 7, b = 5 + 7
x 2+ y = 5 + 7

ab 3a = 3
a = 2 + 7, b = 5 7
x + 2x = 2 7

x
+
y
=
5

7

q

4 7 5(7 + 4 7)

x=
2



14

7
+
5(7
+
4
7)


y=
2q

7
+
5(7
+
4
7)


x=
2

5(7
+
4
7)
14

y=
2

y
n

in

Vy h
q :
q
cho cnghim


4 7 5(7 + 4 7) 14 7 + 5(7 + 4 7)

(x; y) =
;
2
2
q
q

4 7 + 5(7 + 4 7) 14 7 5(7 + 4 7)
(0; 0), (2; 0)

;
2
2

y 2 + x + xy 6y + 1 = 0
y 3 x 8y 2 + x2 y + x = 0
Gii

Ng
u

Cu 222

y l mt bi ton kh th v. Hng rt quen thuc l t n ph tng tch. Tuy nhin


ci hay ca n l v phi khng phi l hng s m l mt biu thc theo n. Nhn nhn
loi h ny kh kh, cn mt cht tinh qui v may mn.
H cho tng ng
 2

y + x + xy + 1 = 6y
(xy + 1) + (y 2 + x) = 6y

y 3 x + y 2 + x2 y + x = 9y 2
(y 2 + x)(xy + 1) = 9y 2
R rng y 2 + x v xy + 1 l 2 nghim ca phng trnh X 2 6yX + 9y 2 = 0 X = 3y. T
ta c :
 2


y + x = 3y
x = 3y y 2
y=1

2
xy + 1 = 3y
(3y y ) y + 1 = 3y
x=2
Vy h cho c nghim : (x; y) = (2; 1)

Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

122

Tuyn tp nhng bi h c sc


Cu 223

x2 + xy + y 2 = 3y 1
x3 + x2 y = x2 x + 1
Gii

1
= 2(y 4 x4 )
2y
1
= (x2 + 3y 2 )(3x2 + y 2 )
2y

in

Cu 224


x
1

+
x

Tu
n

Nhn thy y = 0 khng l nghim ca h. H cho vit li :

5+ 5
1 5
 2
 2
,y =
x + 1 + y(x + y 1) = 2y
x +1=y
x=
2
2

2
2
(x + 1).y(x + y 1) = y
y(x + y 1) = y
1 + 5
5 5
,y =
x=
2
2

!
1 5 5 + 5
1 + 5 5 5
Vy h cho c nghim : (x; y) =
;
,
;

2
2
2
2

Gii

y
n

Dng ny ging vi cu 138.


iu kin : x, y 6= 0
H cho tng ng


= 2y 4 2x4 + 3x4 + 3y 4 + 10x2 y 2
2 = 5y 4 x + x5 + 10x3 y 2
x

1
1 = 5x4 y + y 5 + 10x2 y 3

= 3x4 + 3y 4 + 10x2 y 2 2y 4 + 2x4


y
Ln lt cng tr hai phng trnh trn cho nhau ta c

x= 3+1
5
(x + y) = 3
x+y = 3
2

5
5
xy =1

3
1
(x y) = 1
y=
2
!

5
3+1 531
Vy h cho c nghim : (x; y) =
;

2
2

Ng
u

(
Cu 225

x2 + 2xy + y = 0 

p

x3 + 3xy + 2 y + 1 x + x2 y + 2 = 4
Gii

y l mt bi h kh kh v nh .
iu kin : y 1, x2 y 2
Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

2.8 Cu 211 n cu 240

123

Tu
n

T phng trnh (1) ta c x2 + y = 2xy. Gi hy kho lo s dng n.


Phng trnh (2) tng ng
p

x3 + xy + 2xy + 2x y + 1 + 2 y + 1 x2 y + 2 4 = 0
p

x(x2 + y) (x2 + y) + 2x y + 1 + 2 y + 1 x2 y + 2 4 = 0
p

x.(2xy) x2 y + 2x y + 1 + 2 y + 1 x2 y + 2 4 = 0
p



(x2 y + 2 + y + 1 2 y + 1 x2 y + 2) x2 (y + 1) 2x y + 1 + 1 = 0
p
2
2

x2 y + 2 y + 1 x y + 1 1 = 0
ng thc xy ra th

2

x (y + 1) = 1
x y+1=1
x2 y = y 1

x2 (y + 1)(y 1) = x2 y
x2 y + 2 = y + 1

x>0

y
n

in

TH1 : x = 0 y = 0 (Vl)

1+ 5
1
51
y=
=
x=

2
y+1
2
TH2 : y 2 y 1 = 0

1 5
1
5+1
=
y=
x=
2
2
y+1
Ta phi thay li vo phng trnh (1) v ch c cp s 2 l tha.
!

5+1 1 5
;

Vy h cho c nghim : (x; y) =
2
2

Cu 226

x3 + 3xy 2 = x2 + y 2 + 2
x4 + y 4 + 6x2 y 2 = 8
Gii

Ng
u

Phng trnh (1) tng ng x(x2 + 3y 2 ) = x2 + y 2 + 2 c nghim th x > 0 H cho


tng ng
 2
2
(x + y 2 ) + (2xy)2 = 8
x2 + y 2 + 2 = x(x2 + y 2 ) + (2xy).y
Ta c

x2 + y 2 + 2

2




= x(x2 + y 2 ) + y(2xy) (x2 + y 2 ) (x2 + y 2 )2 + (2xy)2

(x2 + y 2 + 2)2 8(x2 + y 2 ) (x2 + y 2 2)2 0

Du bng xy ra khi
2
x + y2 = 2

2
2
x + y2
2xy
= 2x x = 1, y = 1
=

x
x
y

x>0
Vy h cho c nghim : (x; y) = (1; 1), (1; 1)
Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

124

Cu 227

Tuyn tp nhng bi h c sc

x2 + x + 1
2x + 1
=
2y
y2 + 3

x+ y+1=3
Gii

Tu
n

iu kin : 1 y 6= 0
Nhn vo phng trnh (1) ta thy c nghim th 2x + 1 v 2y cng du.
Phng trnh (1) tng ng
s
s
p

2
2
2
y +3
x +x+1
x +x+1
y2 + 3
+

+
2x + 1
2y
4x2 + 4x + 1
4y 2

v
u
1
s
u
r
r
u x2 + x +
3
3
3
1
1
1
4 =
+ 2
+
+ 2
=
u
u 
2
1
4 4y
4 4(2x + 1)
4 4y
t
4 x2 + x +
4
y 2 = (2x + 1)2 y = 2x + 1

in

Thay vo phng trnh (2) ta c

x + 2x + 2 = 3 x = 1 y = 3
Vy h cho c nghim : (x; y) = (1; 3)

Cu 228

x + 3y 2 2y = 0

36 (x x + 3y 3 ) 27(4y 2 y) + 2 3 9 x 1 = 0

y
n

Gii

Ng
u

y l mt cu trong Olympic 30/4 nm 2013. Tt nhin l mt cu rt kh nu khng tinh


nhn ra.
iu kin :x 0
2
3x + (3y 1)2 = 1
Phng trnh (1) tng ng : 3x + (3y 1)2 = 1

Vy ta t 3y 1 = cos t, 3x = sin t, t [0; ]


Thay ht vo phng trnh (2) ta c

36x x + (2 3 9) x + 4(3y 1)3 3(3y 1) = 0

36sin3 t
sin t
+ (2 3 9) + 4cos3 t 3 cos t = 0
3 3
3

4 3sin3 t 3 3 sin t + cos 3t = 2 sin t





3 sin 3t cos 3t = 2 sin t sin 3t
= sin t
6

Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

2.8 Cu 211 n cu 240

125


Cu 229

Tu
n

+ k
t=




12

7
19
7 k t
; ;
t=
+

12
24 24

24
2

t [0; ]
 2



sin t 1 + cos t
7 19
Vy h cho c nghim : (x; y) =
;
vi t
; ;

3
3
12 24 24

x2 + 4y 2 = 1

16x5 20x3 + 5x + 512y 5 160y 3 + 10y + 2 = 0


Gii

y
n

in

mt phn ca phng trnh (2) biu thc rt ging cng thc nhn 5. V biu thc u
cng khin ta c c s lng gic ha cho bi ny.
t x = sin t, 2y = cos t, t [0; 2]. Thay tt c vo (2) ta c

16sin5 t 20sin3 t + 5 sin t + (16cos5 t 20cos3 t + 5 cos t) + 2 = 0


(
3 k2



t=
+
sin 5t + cos 5t = 2 sin 5t +
= 1
20
5
4
t [0; 2]


13 21 29 37
;
;
;
;
t
4 20 20 20 20




13 21 29 37
cos t
;
;
;
;
Vy h cho c nghim : (x; y) sin t;
vi t

2
4 20 20 20 20

2(x + y)3 + 4xy 3 = 0


(x + y)4 2x2 4xy + 2y 2 + x 3y + 1 = 0

Ng
u

Cu 230

H cho tng ng


Gii

2(x + y)3 + 4xy 3 = 0


(x + y)4 2(x + y)2 + (x + y) + (2y 1)2 = 0

t x + y = t ta c

0 = 2t3 + 4xy 3 2t2 + t 3 t 1


Phng trnh (2) tng ng
t4 2t2 + t + (2y 1)2 = 0
Ta c : t4 2t2 + t = t(t 1)(t2 + t 1) 0 vi t 1 v (2y 1)2 0
Vy v tri ca phng trnh (2) lun khng m.
Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

126

Tuyn tp nhng bi h c sc


1
2y 1 = 0
x=y=
x+y =1 
2

1 1
;

Vy h cho c nghim : (x; y) =
2 2


Cu 231

(2x
+ y) + 6x 3y = 6
y + 2)(2x

2x + 1 + y 1 = 4
Gii

Tu
n

ng thc xy ra khi


3
;5 
2

Vy h cho c nghim : (x; y) =

3
2
y=5
x=

in

a=b=2

1
iu kin : x , y 1
2

t a = 2x + 1 0, b = y 1 0 ta c h


a+b=4
a+b=4

2
2
2
2
2
2
(a b ) (a + b ) + 3 (a b 2) = 6
(a2 b2 ) (a2 + b2 + 3) = 0

y
n

Cu 232

 p

2 + (4x 9)(x y) +
4x
xy = 3y
p
4 (x + 2)(y + 2x) = 3(x + 3)
Gii

Ng
u

y l mt loi h kh th v. Bn s cn gp khong 2,3 cu nh ny na trong cun sch.


t iu kin cho h phng trnh.
D thy 2 iu kin ni bt nht h c nghim l x, y 0
Phng trnh (1) tng ng
p


4x2 + (4x 9)(x y) 2y + ( xy y) = 0


4x2 + (4x 9)(x y) 4y 2
xy y 2
p
+
=0
xy + y
4x2 + (4x 9)(x y) + 2y
!
8x + 4y 9
y
(x y) p
+
=0
2
xy + y
4x + (4x 9)(x y) + 2y

n y bn mong i nht iu g ? By gi ch c sao 8x + 4y 9 na thi l xong trn


ri nh ? Vy chng minh kiu g ? Ly u ra ? phng trnh (2) ch u na ! mt
Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

2.8 Cu 211 n cu 240

127

to l s lm xut hin 8x + 4y. T phng trnh (2) ta rt ra 8x + 4y =

9(x + 3)2
. Gi cng
4(x + 2)

vic ca ta l phi chng minh


9(x + 3)2
9 (x 1)2 0
4(x + 2)

Tu
n

Nh vy ta c thnh qu. T rt ra x = y thay vo phng trnh (2) ta c


"
27
p
x = (L)
4 3x(x + 2) = 3(x + 3)
13
x = 1 y = 1(T M )
Vy h cho c nghim : (x; y) = (1; 1)

y(xy 2) = 3x2
y 2 + x2 y + 2x = 0

Cu 233

in

Tip sau y chng ta n vi mt chm h s dng phng php nhn 2 phng trnh
vi nhau i n. Tc l ta s kho lo sp xp li h mt cht ri nhn 2 phng trnh
vi nhau to thnh mt phng trnh n mi (thng l n xy). y l mt hng lm
kh, n yu cu s tinh t v tinh qui trong vic nhn bao qut h v sp xp cc phng trnh.

Gii

y
n

H cho tng ng

y(xy 2) = 3x2
3x2 y 2 = xy(xy 2)(xy + 2)
x(xy + 2) = y 2
TH1 : x = y = 0

1
x=
xy
=
1

y
TH2 : 3xy = (xy)2 4

4
xy = 4
x=
y

1
3
1
3
2
Vi x = thay (2) ta c y + = 0 y = 3 x =
3
y
y
3
4
Vi x = tng t v ta tm ra y = 2 x = 2
y



1
3
Vy h cho c nghim : (x; y) = (0; 0), (2; 2),
; 3 
3
3

Ng
u

Loi h ny hnh thc cho thng kh gin n nh vy. Mt li khuyn nh ca ti l hy


a nhng phn t n c nh x, x2 , x3 , y, y 2 ... sang mt v, nhng phn t kt dnh vi nhau
nh xy, x2 y, y 2 x, ... sang mt v. Tt nhin n s c nhiu yu t khc, cn phi ng no
tm hng gii quyt. Gi tip tc n mt s cu cng tng.

Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

128

Tuyn tp nhng bi h c sc


Cu 234

x3 + xy 2 = 0
y 3 + 3xy + 3 = 0
Gii

Tu
n

y l mt cu trong thi th ca trng THPT Chuyn - HSPHN. tng ca n cng


nh trn.
H vit li nh sau
 3
x = 2 xy
(xy)3 = (2 xy). 3(xy + 1) = 0
y 3 = 3xy 3
(xy)3 3(xy)2 + 3xy 1 = 7 (xy 1)3 = 7 xy = 1

T (2) ta c

Tt nhin n y ch ai in m rt x theo y v thay vo phng trnh (2). T 2 phng


trnh u ta hon ton c th tnh c x, y ri. T (1) ta c
q

3
3
3
3
x = 2 xy = 1 + 7 x = 1 + 7

3
3
y = 3xy 3 = 3 7 6 y = 3 7 6
p

p

3
3
Vy h cho c nghim : (x; y) =
1 + 3 7; 3 3 7 6 
q

5x3 + 3y 3 2xy = 6
3x3 + 2y 3 + 3xy = 8

y
n

Cu 235

in

Gii

Ng
u

y l mt h rt hay l pht trin hn ca cu 234. y l khng th p dng nhn to n


mi ngay c. Mun c th phi a n v dng ging nh trn, tc l mi phng trnh
khng tn ti c 2 phn t x3 v y 3 . Lm cch no ? Rt n gin l coi x3 , y 3 l n chnh
cn xy l hng s. Nh th ta c mt h ca lp 9, rt n gin ta rt c x3 , y 3 theo xy.
y s l
 3
 3
5x + 3y 3 = 6 + 2xy
x = 13xy 12 (3)

3x3 + 2y 3 = 8 3xy
y 3 = 21xy
 + 22 (4)
xy = 1

x3 y 3 = (13xy 12)(21xy + 22)


xy = 137 19033
Vi xy = 1 t (3) v (4) d dng gii ra x = y = 1
q

Vi xy = 137 + 19033 t (3)(4) suy ra x = 3 13(137 + 19033) 12 =


q
p
p

3
3
13 19033 1793 v y = 3 21(137 + 19033) + 22 = 2899 21 19033
p
p

3
3
Vi xy = 137 19033 t (3)(4) suy ra x = 13 19033 1793, y = 2899 + 21 19033

Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

2.8 Cu 211 n cu 240

129

p

p

3
3
Vy h cho c nghim : (x; y) = (1; 1),
13 19033 1793; 2899 21 19033
p

p

3
3
13 19033 1793; 2899 + 21 19033 

Cu 236

x3 8y 3 = 1 + 3xy 3x2 y 2
8y 3 3x3 = 1 3xy + 9x2 y 2

Tu
n

Gii

Tc gi bi ton l thy L Trung Tn bn BoxMath. Nhn th c v kh ging cu trn nhng


thc ra bi ny level cao hn rt nhiu. Trc ht ta hy c lm quen thuc
H tng ng
(
x3 = 3x2 y 2 + 1 (1)
8y 3 = 3xy + 2 (2)
Ly (1) nhn (2) v theo v, ta c

x3 y 3 + 6x2 y 2 + 3xy + 2 = 0 (3)

in

y l mt phng trnh bc 3 n xy tuy nhin nghim kh xu. Hy th kt hp vi cc


phng trnh khc xem.
Ly (3) tr (1) v theo v, ta c
Th (4) vo (1), ta c

(xy + 1)3 = x3 xy = x 1 (4)

Ng
u

y
n

x3 + 3(x 1)2 + 1 = 0
3
3x
= (x 2)3

3
3x = x 2
x = 1 3 3 3 9

1+ 33
Thay li vo (4) v ta tm ra y =
2
!

1+ 33
3
3
Vy h cho c nghim : (x; y) = 1 3 9;

2

Cu 237

(x y)4 = 13x 4

x + y + 3x y = 2
Gii

iu kin : y min{x; 3x}


Phng trnh (2) tng ng
p
(x + y)(3x y) = 2

x 1
p
1 2x = 2 (x + y)(3x y)
2
(2x 1)2 = 3x2 + 2xy y 2
x + y + 3x y + 2

(x y)2 = 4x 1
Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

130

Tuyn tp nhng bi h c sc

Thay vo (1) ta c


Cu 238

Tu
n

3
y
=

16
(4x 1)2 = 13x 4 x =

13
16
y=
16
 


3
5 13
5
;
,
;

Vy h cho c nghim : (x; y) =
16 16
16 16

x2 y 2 9x + 4y 2 = 0
x3 + 3x2 24x + 2y + 31 = 0
Gii

Phng trnh (1) tng ng

x0
9x
9
3
3
y2
= y
4x
4
2
2

in

9x
y2 = 2

x +4

S dng kt qu ny kt hp vi phng trnh (2) ta c

x0

x3 + 3x2 24x + 31 = 2y 3 (x 2)2 (x + 7) 0 x = 2




3

Vy h cho c nghim : (x; y) = 2;
2

y
n

Ti a thm 1 v d na cho cc bn lm. V t rt ra nhn xt v hnh thc ca chng.

x2 y 2 2x + y 2 = 0
2x3 + 3x2 + 6y 12x + 13 = 0

Ng
u

Cu 239

Nghim : (x; y) = (1; 1)

Cu 240

x3 3xy 2 x + 1 = y 2 2xy x2
y 3 3yx2 + y 1 = y 2 + 2xy x2
Gii

H kh i xng. Tuy nhin y m mt bi ton kh kh chi.


H cho tng ng
(
x(x2 y 2 ) 2xy 2 + (x2 y 2 ) + 2xy x + 1 = 0
y(y 2 x2 ) 2x2 y + (x2 y 2 ) 2xy + y 1 = 0
Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

2.9 Cu 241 n cu 270

131

Ly P T (1) i.P T (2) ta c


(x2 y 2 )(x + yi) 2xy(xi y) + (x2 y 2 )(1 i) + 2xy(1 + i) (x + yi) + 1 + i = 0
(x + yi)(x2 y 2 ) + 2xyi(x + yi) + (x2 y 2 )(1 i) 2xyi(i 1) (x + yi) + 1 i = 0
(x + yi)(x2 + 2xyi y 2 ) + (1 i)(x2 + 2xyi y 2 ) (x + yi) + 1 + i = 0

z 3 + (1 i)z z + 1 + i = 0

Tu
n

(x + yi)3 + (1 i)(x + yi)2 (x + yi) + 1 + i = 0


(z = x + yi)

(z i)(z 2 + z 1 + i) = 0
TH1 : z = i (x; y) = (0; 1)
TH2 : z 2 + z 1 + i = 0

1
1
+ i. ( 41 5)
(5 + 41) hoc
8
2

in

2 2(5 + 41)

a =
(5 + 41)
2
r

1
1

b = ( 41 5)
(5 + 41)
4
2

(
a2 b 2 = 5
= 5 4i = (a + bi)2
2ab = 4

n y ta tm c z =
4
q

r
2 + 2(5 + 41)

1
1
z=
i. ( 41 5)
(5 + 41)
4
8
2
q

2(5 +

Vy h cho c nghim : (x; y) = (0; 1),

Ng
u
2.9

Cu 241 n cu 270

Cu 241

1
(5 + 41),
2

y
n

4
q

r
2 + 2(5 + 41) 1

; ( 41 5)
(5 + 41) 
4
8
2

41) 1
; ( 41 5)
8

2 xy
x
y
+
=
y+1 x+1
xy + 1
5
3

+
=4

y1
x1

Gii
iu kin : x, y > 1
Chnh v iu kin ny m ta c bt ng thc kh quen thuc sau
1
1
2
+

x+1 y+1
xy + 1
Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

132

Tuyn tp nhng bi h c sc

Phng trnh (1) tng ng

2 xy
y
x
+1+
+1=
+2
y+1
x
+
1
xy
+
1



2(2 xy + 1)
1
1
(x + y + 1)
+
=
x+1 y+1
xy + 1

()

=4x=y=5
x1

in

Cu 242

p
x2 + 2x 2 = y 2 4y 2
6x y 11 + 10 4x 2x2 = 0

Vy h cho c nghim : (x; y) = (5; 5)

Tu
n

x + y + 1 2 xy + 1
1
1
2
Vy (*) suy ra V T V P
M ta c
+

x+1 y+1
xy + 1
ng thc xy ra khi x = y thay vo (2) ta c

Gii

y
n

iu kin : y 2 + 4y + 2 0, 10 4x 2x2 0
Mt h kh kh chu. Khng lm n g ni t 2 phng trnh. nh gi c l l gii php cui.
y c cn nn c l s dng AM GM . Ta li m ra c nghim (x; y) = (1; 3). y l c
s ta nhn chia hng s ph hp. Ta c
p
y 2 4y 1
1(y 2 4y 2)
2
2
2
2x + 4x + y + 4y 3 0 ()
(1) x2 + 2x 2 =

Ng
u

Tng t vi (2) ta c

(2) y 6x + 11 =

10 4x 2x2 =

1p
4(10 4x 2x2 )
2

14 4x 2x2
x2 10x + 2y + 2y + 15 0 ()
4

Cng (*) vi (**) ta c


3x2 6x + y 2 + 6y + 12 0 3(x 1)2 + (y + 3)2 0
(
x=1

y = 3

Thay li vo h thy tha mn.


Vy h cho c nghim : (x; y) = (1; 3)
Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

2.9 Cu 241 n cu 270



Cu 243

133

p
y 3 + x2 = 64 x2 y
3
(x2 + 3) = y + 6
Gii

Ta c
y + 6 = x2 + 2

3

23 = 8 y 2

y 3 + x2 8

p
64 x2 y

ng thc xy ra khi y = 2, x = 0 th li thy tha mn.


Vy h cho c nghim : (x; y) = (0; 2)

Gii

in

iu kin : x 4, y 1
Phng trnh (1) tng ng

Cu 244

2 xp
4 y1=2
x + 12x + y 2 = 19

Tu
n

Xt (1) ta c

x+2 y =1
1
1
1
=
xp
6
4x + y 2

Ng
u

Cu 245

y
n

y5
2(x 8)
=
2 x44= y12
y1+2
2 x4+4
p

Xt x > 8 y > 5 . Khi V T = x + 12x + y 2 > 8 + 121 = 19 = V P


Xt x < 8 y < 5 . Khi V T < V P
Vy x = 8, y = 5. Th li thy tha mn.
Vy h cho c nghim : (x; y) = (8; 5)

Gii

iu kin : x 2, y 0
V y = 0 khng l nghim y > 0. Vy ta suy ra

3(7 33)

x+2>1
x>
1
1
1

< +
y
>
0
x
6
4x

Gi s y < x 1 th

3(7 33)

x>
(1) ta c
2

x+2<1+ x1

x>2

Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

134

Tuyn tp nhng bi h c sc

3(7

33)

x >
3(7 33)
2
(2) ta c 1

<x<2

2
>1+ 1
x
6 x+1
R rng l v l. Tng t vi y > x 1
Vy y = x 1 thay vo (2) ta c

Tu
n

1
1
1
= +
x = 2 y = 1 (T M )
x
6 x+1
Vy h cho c nghim : (x; y) = (2; 1)

Cu 246

5
+
2y 4 = x y + 1
p
8 y(x 2) + 4 8y = (y x)2
Gii

iu kin : x 5, y 2

in

(2) 8 yx 2y + 4 8y = x2 2xy + y 2

4(xy 2y) + 8 xy 2y + 4 = x2 + 2xy + y 2

2

2 xy 2y + 2 = (x + y)2

2xy 2y + 2 = x + y (3)

2 xy 2y + 2 = (x + y) (4)

y
n

(4) loi v V T > 0 > V P


p

2
x2 y =0x=y+2
(3) 2 y(x 2) = (x 2) + y
Thay ln (1) ta c
p
p
y 3 + 2y 4 = 3 y = 4 x = 6 (T M )

Ng
u

Vy h cho c nghim : (x; y) = (6; 4)

Cu 247

y + 3y 2 2y + 6 + 3x2 = 3x + 7x2 + 7 + 2
3y 2 4x2 3y + 3x + 1 = 0
Gii

iu kin : 3y 2 2y + 6 + 3x2 0
Thy h ny cha mt tam thc bc 2. Vy th tnh xem sao. Khng c ri ! Qu xu.
Ngh hng khc. Nhn thy phng trnh (1) cha mt cn thc kh bt n. C l n lin
quan n phng trnh th (2). Th dng php th xem sao.
T (2) ta rt ra
3y 2 2y + 6 + 3x2 = 7x2 + y 3x + 5
Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

2.9 Cu 241 n cu 270

135

Thay ln (1) ta c
p

y 3x 2 + 7x2 + y 3x + 5 = 7x2 + 7

n y liu i tip c ch ? t 7x2 + 7 = u > 0, y 3x 2 = v ta c phng trnh

v + u2 + v = u u2 + v = u v

Ta c : 2u v + 1 = u + (u v) + 1 > 0
Vy suy ra v = 0 y = 3x + 2 thay vo (2) ta c

Tu
n

u2 2uv + v 2 = u2 + v v(2u v + 1) = 0

x = 1 y = 1 (T M )
7
25
x= y=
(T M )
23
23


7 25
Vy h cho c nghim : (x; y) = (1; 1), ;

23 23
"

3(3x + 2)2 4x2 3(3x + 2) + 3x + 1 = 0

in

Cu 248

x
y
2
+
2

+p
=
p
2
2
(1 x )(1 y 2 )
(1 y)(1 x2 )
(1
r x)(1 y )

y
1
x

+p
=

2
2
2
(1 x )(1 y 2 )
1x
1y
Gii

Ta c :

y
n

iu kin : 1 < x < 1, 1 < y < 1


Phng trnh (2) tng ng
p

x 1 y 2 + y 1 x2 = 1

Ng
u

p
p

x2 + y 2 + 2 x2 y 2
x 1 y 2 + y 1 x2 (x2 + y 2 )(2 x2 y 2 )
=1
2

ng thc xy ra khi

(
x2 + y 2 = 1
p

y 1 y 2 = x 1 x2

x=y=

2
2

2
Thay vo (2) ch c x = y =
tha mn.
2
!
2 2
Vy h cho c nghim : (x; y) =
;

2 2

Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

136

Cu 249

Tuyn tp nhng bi h c sc
 p

2 x + y 2 + y + 3 3 y= x + 2
y 3 + y 2 3y 5 = 3x 3 x + 2
Gii

Tu
n

iu kin : y 0, x 2
Chc chn s xut pht t (1). Tng ng
p

2 x + y2 + y + 3 = 3 y + x + 2
Ta c

p
p

3 y + x + 2 = 3. 3y + 1. x + 2 2 3y + x + 2

Cu 250

x(x2 + 1) + xy(2x 3y) + y(x 2) = 2y 2 (1 + 5y)


(x2 + 17y + 12)2 = 4(x + y + 7)(x2 + 3x + 8y + 5)

in

Gi ta chng minh
p
p
2 3y + x + 2 2 x + y 2 + y + 3 (y 1)2 0 (Right)

ng thc xy ra khi y = 1 v y = x + 2 x = 1
Thay vo phng trnh (2) thy tha mn.
Vy h cho c nghim : (x; y) = (1; 1)

Gii

Vn gi nguyn t tng khi gp loi h ny. Hoc nhm nhn t c hoc t n ph. Nu
nhm nhn t c l s xut pht t (1) v (2) qu s.
Phng trnh (1) tng ng

y
n

(x 2y) + (x3 + 2x2 y 3xy 2 10y 3 ) + xy 2y 2 = 0

(x 2y) + (x 2y)(x2 + 4xy + 5y 2 ) + y(x 2y) = 0

Ng
u

(x 2y)(x2 + 4xy + 5y 2 + y + 1) = 0

2
1
3
2
2
2
Hin nhin x + 4xy + 5y + y + 1 = (x + 2y) + y +
+ > 0. Vy ta rt c x = 2y
2
4
thay vo (2) ta c
(4y 2 + 17y + 12)2 = 4(3y + 7)(4y 2 + 14y + 5)

Ta c th nhn tung n ra ri gii phng trnh bc 4, tuy nhin mt cht th bi ton


gii quyt nhanh hn kh nhiu.
t 4y 2 + 14y + 5 = a, 3y + 7 = b. Phng trnh tng ng

11 3 17
11 3 17
x=
y=
8
4
(a + b)2 = 4ab (a b)2 = 0 4y 2 + 11y 2 = 0
11 + 3 17
11 + 3 17
y=
x=
8
4

!
11 3 17 11 3 17
11 + 3 17 11 + 3 17
Vy h cho c nghim : (x; y) =
;
,
;

4
8
4
8
Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

2.9 Cu 241 n cu 270

Cu 251

137

y2 + 2
y2 x
= 2x 2
x

p 2
y + 1 + 3 2x 1 = 1
Gii

r
2

y2 + 2
= 2x
x

Tu
n

iu kin : x > 0
Phng trnh (1) tng ng
y +2x
r
y2 + 2
y2

= 2 t2 t 2 = 0
x
x
2
t = 2 y = 4x 2
Thay vo (2) ta c

4x 1 + 3 2x 1 = 1

in

Ta t 2 cn v dng mt h tm sau



1
a+b=1
a=1

4x 1 = 1 x = y = 0
2
3
a 2b = 1
b=0
2


1
;0 
Vy h cho c nghim : (x; y) =
2

Cu 252

x2 4 3x 2 + 10 = 2y
y 2 6 4y 3 + 11 = x

y
n

Gii

Ng
u

3
2
iu kin : x , y
3
4
Cng 2 phng trnh vi nhau ta c

x2 4 3x 2 + 10 + y 2 6 4y 3 + 11 = 2y + x

(3x 2 4 3x 2 + 4) + (x2 4x + 4) + (4y 3 6 4y 3 + 9) + (y 2 6y + 9) = 0


2
2

3x 2 2 + (x 2)2 +
4y 3 3 + (y 3)2 = 0
(
x=2

y=3

Thay li vo h thy tha mn.


Vy h cho c nghim : (x; y) = (2; 3)

Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

138

Tuyn tp nhng bi h c sc


Cu 253

2(x 2) x + 6 = 6 y

(x 2) y + 2 = y + 1 x2 4x + 5
Gii

iu kin : x 6, y 1
Phng trnh (2) tng ng

Tu
n

x2
y+1
x2
y+1

=
p
=q
2
y+2
x2 4x + 5
(x 2)2 + 1
y+1 +1

t
1
. Ta c f 0 (t) =
> 0. Vy f (t) n iu tng v t rt ra
2
+ 1(
t + 1(t2 + 1)

x2
x2= y+1
. Thay ln (1) ta c
y = x2 4x + 3

2(x 2) x + 6 = x2 + 4x + 3


x + 6 3 = x2 2x + 15
2(x 2)
Xt f (t) =

t2

x3 y 3 + 3xy 2 7y 3 = 1
x2 + 2x + (xy 1)2 = 2x2 y

y
n

Cu 254

in

x3
2(x 2)
= (x 3)(x + 5)
x+6+3
R rng vi iu kin khi rt th phng trnh ny ch c nghim x = 3 y = 0.
Vy h cho c nghim : (x; y) = (3; 0)

Gii

Phng trnh (2) tng ng

Ng
u

x2 + 2x + x2 y 2 2xy + 1 2x2 y = 0 (xy x 1)2 = 0

xy = x + 1
xy x 1 = 0
x+1
y =
x
Thay ht ln (1) ta c

3
x+1
x+1
3
(x + 1) + 3(x + 1)
7
=1
x
x
x3 (x + 1)3 + 3x2 (x + 1)2 7(x + 1)3 = x3
x3 (x + 1)3 + 3x2 (x + 1)2 + 3x(x + 1) + 1 = x3 + 3x(x + 1) + 1 + 7(x + 1)3
(x2 + x + 1)3 = 8(x + 1)3 = (2x + 2)3

1 5
1 5
y=
x=
2
2
x2 x 1 = 0
1+ 5
1+ 5
x=
y=
2
2
Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

2.9 Cu 241 n cu 270

139

Vy h cho c nghim : (x; y) =

!
1+ 5 1+ 5
;

2
2

xy 2
2

2x2 2 ( 2 + 1)(x 2 1) 2 2
=0
y
x y +1

y2

=2+ 2
4x + 2 2
x y +1

Tu
n

Cu 255

!
1 5 1 5
;
,
2
2

Gii

y
n

in

Tc gi bi ton l anh Nguyn Bnh. y tt nhin l mt bi ton rt kh, i hi ngh


thut bin i kh tt.
iu kin : y 6= 0
H cho tng ng



2
2.x 2

2
+
1
x
2

2
+
1
2x

y2

2x2 + 2

2.

 2

2x
y

2. +

2+1
=0

2
y
y

2x + 2
y

2
t 2x = a,
= b. H cho tng ng
y

2a

2
2
a b
=
(
2+1 a 2
2 + 1)
a + b2

2b

2ab ( 2 + 1)b + 2
=0
a + b2
Ly P T (1) i.P T (2) ta c

2(a bi)
+
(
2 + 1) = 0
a2 + b 2

Ng
u

(a2 b2 + 2abi) ( 2 + 1)(a + bi)

t z = a + bi. Th phng trnh cho tng ng




2z
2
z2
2+1 z
+ 2 + 1 = 0 z2
2+1 z
+
2+1 =0
z.z
z

z= 2
 2

1
3
z 2 (z z + 1)

= 0 z = 2 + 2 i
z

1
3
z=
i
2
2

Vi z = 2 a = 2, b = 0 (L)

a =
x =
1
3
2 2
2

Vi z = +
i

3
2
2

2
2
b =

y =
2
3
Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

140

Tuyn tp nhng bi h c sc

Vy h cho c nghim : (x; y) =


Cu 256

!
1 2 2
;
,
2 2
3

!
1
2 2
;

2 2
3

Tu
n

x=

1
3
2
2
i
Vi z =
2
2

2
2

y =
3

2
x y = 2y
+1

x + y + x 2y = 3y

Gii
iu kin : x + y 0, 2x y 0
R rng c nghim th y 0
Phng trnh (2) tng ng

2
p
 2 p

x 2y =
x+y
x 2y
p

x + y = x 2y + 1

X l ci ny tt nht ta s s dng h tm. t x + y = a, x 2y = b. Ta c :


(
(

ab=1
ab=1

2a = 3y + 1 2 x + y = 3y + 1 4x = 9y 2 + 2y + 1
2
2
a b = 3y
a + b = 3y

x+y+

Thay ln (1) ta c

in

y
n

9y 2 + 2y + 1
= 2y 2 + y + 1
4

y = 3 x = 22
y = 1 (L)

Vy h cho c nghim : (x; y) = (22; 3)

Ng
u

xy
x + y4
3

4
(x + y)
x+y 8
1
3

+ =4
y
x

Cu 257

Gii

iu kin x, y > 0.
Thot nhn thy phng trnh (1) kh thun nht. t x = ty chng. Tuy nhin khi ta s
ra mt phng trnh n t khng d chi mt cht no. : du bng xy ra ti x = y. Vy
phi chng l dng bt ng thc ?
p dng bt ng thc Cauchy Schwarz cho v tri ca (1) ta c
2

x4 + y 4
(x2 + y 2 )
(x + y)4
1

=
4
4
4
(x + y)
2(x + y)
8(x + y)
8
Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

2.9 Cu 241 n cu 270

141

p dng bt ng thc AM GM cho v phi ta c

xy
xy
3
3
1
=
x+y 8
2 xy 8
8

Cu 258

 p

xy (x y)( xy 2) +  x = y + y

(x + 1) y + xy + x(1 x) = 4
Gii

Tu
n

ng thc xy ra khi x = y. Thay vo (2) d dng gii ra x = y = 1


Vy h cho c nghim : (x; y) = (1; 1)

in

c hng gii v th xem loi h ny ri vo cu no ri nh !


Phng trnh (1) tng ng


xy + (x y) xy 2 y 2
xy
q
+
=0


x
+
y
xy + (x y) xy 2 + y

y + xy 2
1
(x y) q
+
= 0 ()


x
+
y
xy + (x y) xy 2 + y

Gi ta mong rng y + xy 2. Tht vy, t (2) ta c

y
n

y+

xy =

4
+ x2 x
x+1

Gi phi chng minh

4
+ x2 x 2 (x 1)2 (x + 2) 0 (Right)
x+1

Ng
u

Vy t (*) suy ra x = y thay vo (2) ta c


x=1

1 + 17


(x + 1) 3x x2 = 4 x =
4

1 17
x=
(L)
4

!
1 + 17 1 + 17
Vy h cho c nghim : (x; y) = (1; 1) ,
;

4
4

Mt cu gn tng t

Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

142

Tuyn tp nhng bi h c sc


Cu 259

3
x
+
3
=
3
y5y
p

2
x + 16(y x) + y = 2 xy
Gii

Phng trnh (2) tng ng


y
p
xy + y
2
x + 16(y x) + xy

!
= 0 ()

Tu
n

(x y)

x 16

Gi ta mong rng x 16.


Phng trnh (1) tng ng

y53 y5+x+33 x+3+2=0

y5 0 9 4(x + 3 3 x + 3 + 2) 0

6 + 2 10
4(x + 3) 12 x + 3 1 0 x + 3
x < 16
4

in

Vy t (*) suy ra x = y thay li vo (1) ta c





2x = 3
x + 3 + x 5 x4 9x3 + 9x2 + 324 = 0

(x 6)2 (x2 + 3x + 9) x = y = 6 (T M )

y
n

Vy h cho c nghim : (x; y) = (6; 6)

Cu 260

(xy + 1)3 + x(y 1) = x3 1


x3 4xy 4 = 0
Gii

Ng
u

Phng trnh (1) tng ng

(xy + 1)3 + (xy + 1) = x3 + x xy + 1 = x

Thay xung (2) ta c

x = 0 (L)

x3 4x = 0 x = 2 y = 2

1
x=2y=
2

 

3
1
Vy h cho c nghim : (x; y) = 2;
, 2;

2
2

Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

2.9 Cu 241 n cu 270



Cu 261

143

(x
+
6y
+
3)
xy + 3y = (8y + 3x + 9)y
p

2
x + 8x 24y + 417 = (y + 3) y 1 + 3y + 17
Gii

iukin : y 1, x 3, x2 + 8x 24y + 417 0

t x + 3 = a 0, y = b > 0 th (1) tng ng

(a 2b)(a2 ab + 4b2 ) = 0 a = 2b
x + 3 = 4y
Thay xung (2) ta c

Tu
n

(a2 + 6b2 )ab = b2 (8b2 + 3a2 ) a3 3a2 b + 6ab2 8b3 = 0

p
p
4 (y + 4)(6 y) = (y + 3) y 1 + 3y + 17

x+y
2(x y)
2

+ xy =
+

xy
xy
x+ y
1
1

+x+y =4
y
x

y
n

Cu 262

in

Tap
c :
4 (y + 4)(6 y 2(y + 4 + 6 y) = 20

(y + 3) y 1 + 3y + 17 3y + 17 3.1 + 17 = 20
ng thc xy ra khi y = 1 x = 1
Vy h cho c nghim : (x; y) = (1; 1)

Gii

Ng
u

iu kin : x, y > 0
Phng trnh (1) tng ng

1 1
2

+ 2 x y + xy = 0
x y
xy

2


1
1
1
1


+ 2 xy
+ xy = 0
y
y
x
x

2
1
1
+ xy = 0
y
x
1
1

= xy
y
x

x y = xy x + y = x2 y 2 + 2 xy

Thay tt c vo (2) ta c

xy = 1

2
xy + 2 xy (xy) 4 = 0 xy = 1 x + y = 3

x>y>0

x = 3 + 5
2

5
y =
2

Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

144

Tuyn tp nhng bi h c sc

C
v bn khun v sao x > y nh ? Nh li php bin i trn (1) c mt ng thc l
x y = xy. V xy > 0 x > y

!
3+ 5 3 5
Vy h cho c nghim : (x; y) =
;

2
2

Cu 263

y 3 + 3y 2 + y + 4x2 22x + 21 = (2x + 1) 2x 1


2x2 11x + 9 = 2y

Tu
n

Gii
1
2
Phng trnh (1) tng ng

iu kin : x

y 3 + 3y + y + 2(2y 9) + 21 = (2x + 1) 2x 1

(y + 1)3 + 2(y + 1) = (2x 1) 2x 1 + 2x 1

in

Hai v u c dng f (t) = t3 + 2t v hm ny n iu tng. T ta c y + 1 = 2x 1


thay xung (2) ta c


2
x=1y=0
2
2
2x 1 + 2
2x 11x + 11 = 2 2x 1 (2x 5) =
x=5y=2

p
x y x2 y 2

=2
p
1 px2 + y 2

y x x2 y 2
7

=
p
4
1 x2 + y 2

Ng
u

Cu 264

y
n

Vy h cho c nghim : (x; y) = (1; 0), (5; 2)

Gii

iu kin : 0 x2 y 2 < 1
Ly (1)+(2) v (1)-(2) ta c


p
2
2

1 x y (x + y)

15

p
=
(3)

2
2
4
1 x + y

p

1
+
x2 y 2 (x y)

p
=
(4)

2
2
4
1x +y
Ly (3).(4) ta c
(x2 y 2 )(1 x2 + y 2 )
15
15
=
x2 y 2 =
2
2
1x +y
16
16
Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

2.9 Cu 241 n cu 270

145

Thay li vo (1) v (2) ta thu c h mi sau

y
1
15

7
15
x

=
x=8+
2
4

y x 15 = 7
y = 7 + 2 15
4
16
!

7 15
; 7 + 2 15 
Vy h cho c nghim : (x; y) = 8 +
4

Cu 265

9xy 3 24y 2 + (27x2 + 40)y + 3x 16 = 0


y 2 + (9x 10)y + 3(x + 3) = 0
Gii

Tu
n

(T M )

in

tng bi ton ging cu 222 nhng hnh thc cng knh hn.
H cho vit li
(
(
9xy 3 + 27x2 y + 3x + y 2 = 25y 2 40y + 16
(9xy + 1)(y 2 + 3x) = (5y 4)2

y 2 + 9xy + 3x + 1 = 10y 8
(9xy + 1) + (y 2 + 3x) = 2(5y 4)
R rng 2 s 9xy + 1 v y 2 + 3x l nghim ca phng trnh

X 2 2(5y 4)X + (5y 4)2 = 0 X = 5y 4


T suy ra

y = 1 r
x=0

7
21
y =2
x=

r3

7
1 + 21
y =2+
x=
3
9
r !
r !

1 21
1 + 21
7
7
;2
;2 +
,
, (0; 1)
9
3
9
3

(
3x = 5y y 2 4

3y(5y y 2 4) + 1 = 5y 4

y
n

(
9xy + 1 = 5y 4
y 2 + 3x = 5y 4

Ng
u

Vy h cho c nghim : (x; y) =

Cu 266

p
x3
x+
= (y + 2) (x + 1) (y + 1)
+1

4xx
y + 1 + 8x = (4x2 4x 3) x + 1
Gii

iu kin : x > 1, y 1
khi chia 2 v ca (1) cho x + 1 ta s c lp c 2 n v hi vng n s c g c bit.
Thc hin php chia v ta thu c
p
x2
x

+
= (y + 2) y + 1
x + 1 (x + 1) x + 1
Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

146

Tuyn tp nhng bi h c sc

M ta c

x2
x
x3 + x2 + x
x3 + x(x + 1)
x3
x

+
=
=
=
+
x + 1 (x + 1) x + 1
(x + 1) x + 1
(x + 1) x + 1
(x + 1) x + 1
x+1

Tu
n

Nh vy phng trnh (1) s l


3

3 p
p
p
x
x
x

+
y+1 + y+1 y+1=
=
x+1
x+1
x+1
Hin nhin v f (t) = t3 + t n iu tng. Thay xung (2) v ta c



4x2

+ 8x = 4x2 4x 3 x + 1 4x2 + 8x x + 1 = 4x2 4x 3 (x + 1)


x+1


2x + 2x + 1 = (2x 1) x + 1
2
2
4x + 8x x + 1 + 4 (x + 1) = (2x 1) (x + 1)
2x + 2 x + 1 = (1 2x) x + 1
TH1 :

5
x=3y=

2x = (2x 3) x + 1
4+3 3
3
x=
y=
2
2

in

TH2 :

2x = (1 2x) x + 1 4x3 + 4x2 + 5x + 1 = 0

Phng trnh bc 3 ny c nghim duy nht nhng kh l. Cch gii loi ny ti nu cu


215.
1
i n x = z . Thay vo phng trnh v ta a n v
3

t z =

y
n

108z 3 + 99z 10 = 0

11
6



1
a
thay vo phng trnh ta c
a

159
10

3
159
3 10 3
3

a=


a
=

11 11
1
11
11
11
s 11
a3 3 = 10

10 + 3 159
2
a
159

3 10 + 3

a3 =

a
=
11 11
11 11

Ng
u

2 nghim ny lun c c im l tch ca chng bng 1. Vy nn 2 trng hp thay vo z


u ra mt kt qu. T suy ra

 s

11
1
11
159
1
3 10 + 3

z=
a
=
s

6
a
6
11 11
159
3 10 + 3

11 11
!
q

1 3
11
=
10 + 3 159 p

3
6
10 + 3 159
Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

2.9 Cu 241 n cu 270

147

T suy ra
q

3
10 + 3 159 p
3

1
3
10 + 3 159

! 



5
3 4+3 3
a2
Vy h cho c nghim : (x; y) =
3;
,
;
, a;
1 vi
4
2
2
a+1
!

1 p
11
1
3
a=
10 + 3 159 p


3
6
3
10 + 3 159


Cu 267

11

x + y 2
+ 9 = 6 x + 5y
(2y x 4) x = y + 4
Gii

(
2
( x 3) = y(5 y) (3)

x 2(y 2) x + y + 4 (4)

in

iu kin : x 0
H cho tng ng

Tu
n

1
x=
6

T (3) ta c ngay y(5 y) 0


T (4) ta c 0x = y 2 5y 0 y(5 y) 0
T 2 iu trn ta thy ngay iu kin rng buc tri ngc nhau. Vy ng thc xy ra khi

y = 0 x = 9 (L)
y = 5 x = 9 (T M )

+ 10y + 11 = 10
x + 2y + 3 + 9x
12x + 13y + 14 + 28x + 29y + 30 = 20

Ng
u

Cu 268

y
n

Vy h cho c nghim : (x; y) = (9; 5)

Gii

y l mt loi h cc k kh chu ch tng khng kh my. Xut hin kh nhiu cn thc


v iu kin khng th gi gn c. Vy tm thi b qua bc ny.
Vi loi ny thng ta s t n c gng a n v thun nht. Tc l ngh cch t sao
cho hng s mt ht i.
t u = x + y + 1, v = y + 2. Ta c h mi nh sau
(




u + v + 9u + v = 10

12u + v + 28u + v = 2
u + v + 9u + v
12u + v + 28u + v = 20
Cn thc vn kh nhiu. Tuy nhin n ang thun nht. T ta c



5
12t + 1 + 28t + 1 = 2
t + 1 + 9t + 1 t =
4
Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

148

Tuyn tp nhng bi h c sc

5
T rt ra u = v. Thay vo (1) v ta tm c
4
(
(
u=5
x+y+1=5

v=4
y+2=4

(
x=2

y=2

Cu 269

Tu
n

Vy h cho c nghim : (x; y) = (2; 2)

y 1 x+ x 1 y = 1

1 y (1 + x) = 2
Gii

iu kin : 0 x, y 1
T (2) ta suy ra
1+

x=

2
2x1
1 y

in

M t iu kin : x 1. T suy ra x = 1 y = 0 (T M )
Vy h cho c nghim : (x; y) = (0; 1)

y
n

Cu 270:

p
(3y x)(y + 1)
x+3=2 r

x+5
3y 2
= xy 2y 2
2
Gii

iu kin : y 23 , x 5, 3y x

Ng
u

p
(1) 4(y + 1) = 3y x + y + 1 + 2 (3y x) (y + 1)


2
2

y + 1 = 3y

x
2 y+1 =
3y x + y + 1
x = 2y 1
3 y + 1 = 3y x (L)

Thay xung (2) ta c

Ta c

3y 2 y + 2 = 2y 2 3y 2

2 (y 2)

= (2y + 1) (y 2)
3y 2 + y + 2

2
3
7

, 2y + 1
3
3y 2 + y + 2
2

Tc l V P > V T , vy t suy ra y = 2 x = 1
Vy h cho c nghim : (x; y) = (1; 2)

Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

2.10 Cu 271 n cu 300

2.10

149

Cu 271 n cu 300

Cu 271




4
6
3
2
x +
6 x 6x + 5 = x + 2
x
x


2
x + 10 x = y
Gii

Tu
n

iu kin : 0 < x 10 , x3 6x + 5 0
Phng trnh u tng ng

6x2 . x3 6x + 5 = (x2 + 2x 6)(x3 + 4)

x3 y + xy = 5 + x
x2 (x4 y 2 y 2 + 2y) = 5 + x2

y
n

Cu 272

in

x3 6x + 5 = (x 1)(x2 + x 5) v x2 + 2x 6 = (x 1) + (x2 + x 5). Da vo iu


kin th hin nhin x 1 v x2 + x 5 cng du. Kt hp thm phng trnh (1) 2 i tng
trn phi > 0. M nh trn ta tch c v tng-tch. C v s dng AM GM . Nhn thy
x = 2 l nghim, ta da vo tch cho ph hp. Ta c


 x3 x3
2
3
2
(x + 2x 6)(x + 4) = (x + x 5) + (x 1)
+
+4
2
2
p

2. (x 1)(x2 + x 5).3x2 = 6x2 . x3 6x + 5


p
ng thc xy ra khi x = 2 y = 3 2
p
p
Vy h cho c nghim : (x; y) = (2; 3 2), (2; 3 2)

Ng
u

t x3 y = a, x xy = b . H tng ng
(
(
x3 y (x xy) = 5
ab=5

6 2
2
x y (x xy) = 5
a2 b 2 = 5

Gii
(
a=3

b = 2

(
x3 y = 3

x xy = 2

(
x=1

y=3

Vy h cho c nghim : (x; y) = (1; 3)

Cu 273

6x5 y

2
2

(x 1) + 3 = x2 + 2
s
4x 3x2 y 9xy 2

3y

x
=

x + 3y
Gii

Hnh thc bi h kh cng knh, iu kin li rc ri nn tm thi ta b qua bc ny.


Vi 3y x. H cho tng ng
Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

150

Tuyn tp nhng bi h c sc

(x4 2x2 + 4)(x2 + 2) = 6x5 y


4x
(3y x)2 + =
3xy
x + 3y

2
3y
= a, 2 = b ta thu c h mi
x
x
(
1 + a3 = 2b
2
2
3y
= 2 y=
a=b
3
x
x
3x
1 + b = 2a

Thay vo (3) ta c

Tu
n

8
6y

1 +
=
6
x 3 x

1 + 27y = 4
x3
x2

(
x6 + 8 = 6x5 y (3)

x3 + 27y 3 = 4x

in

2
x= 2y=
3

x= 2y= 2
 2

x =2
3
p
x6 4x4 + 8 = 0

2
2

x =1+ 5
x= 1+ 5y = p

3
1
+
5

x= 1+ 5y = p

3 1+ 5

y
n

Ch cc iu kin ban u loi nghim.


TH3 loi v 3y < x
TH2 loi v khng tha cn
Ch c TH4 tha.
!
p

2

Vy h cho c nghim : (x; y) = 1 + 5; p

3 1+ 5

2
(x y + 2)2 + (xp
+ 4x + 3)(y 2 1) = 81

x + y 2 = (x + 1)(y 1)

Ng
u

Cu 274

Gii

iu kin : x 0, y 2
Phng trnh (2) tng ng
p
x(y 2) = xy x + y 1

(xy 2x) 2 xy 2x + 1 = 0
x+y2+2

2

1
xy 2x 1 = 0 xy 2x = 1 y = + 2
x

Thay ln (1) ta c
!

2

2
1
1
x
+ (x2 + 4x + 3)
+ 2 1 = 81 4(x + 1)4 = 81x2
x
x
Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

2.10 Cu 271 n cu 300

151

1
y=4

x = 2 y =2

13 3 17
x=

  4
1
5
Vy h cho c nghim : (x; y) =
; 4 , 2;

2
2

Cu 275

x=

(L)

Tu
n

r
r
y
2x

=4
9x + + 2 y +
x
y

y

2x

9
= 18

y2
x2
Gii

Mu cht y c l l tm cch bin i kho lo phng trnh (2) bi (1) cho nh kia c l
ch gi cho chng ta hng t n ph.
Phng trnh (2) tng ng

in

(2x y 2 )(y 9x2 ) = 18x2 y 2 9x2 y 2 + 18x3 + y 3 = 2xy

Ng
u

y
n

18x2 y 2
9x2 y 2 + 18x3 + y 3
= 2 9xy +
+
+2=4

xy
y
x







2x
y
2x
y
2x
9x y +
+
y+
= 4 9x +
y+
=4
y
x
y
x
y
r
r
y
2x
= b ta c h
Nh vy t 9x + = a, y +
x
y

y
(
(
9x + = 4
a + 2b = 4
9x2 + y = 4x
x
a = 2, b = 1

y + 2x = 1
ab = 2
y 2 + 2x = y
y
"
(
x = 0 (L)
y = 4x 9x2
1
1

x= y=
(4x 9x2 )2 + 2x = 4x 9x2
9
3


1 1
Vy h cho c nghim : (x; y) =
;

9 3

Cu 276

x
5y
+
=4
x2 y x + y 2
2
2

5x + y + x 5y = 5
xy

Gii
Thot nhn c v n gin nhng y l mt bi tng i. Cn ch tht tt trong bin i
ng thc t c mc ch.
Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

152

Tuyn tp nhng bi h c sc

iu kin : x, y 6= 0, x 6= y 2 , y 6= x2
Phng trnh (2) tng ng
y+
n y t

x
5y
x + y2
x2 y
+ 5x
=5
+ 5.
=5
y
x
x
x

x2 y
x + y2
= a,
= b ta c h mi
x
y
3
x = 2, y = 3

x = 1, y = 2

3
3
x = ,y =
2
2

(
2(x2 y) = x
1
5
a = ,b =
2
2
2(x + y 2 ) = 5y

Vy h cho c nghim : (x; y) =

1
1
+
=2
(x + y + 1) (x y + 1)2
x2 + 2x = y 2

in

Cu 277

 
 

3
1
3 3
; 3 , 1;
,
;

2
2
2 2

Tu
n

1 + 5 = 4
a b
b + 5a = 5

iu kin : y 6= (x + 1)
T phng trnh (2) ta c

Gii

(x + 1)2 y 2 = 1 (x y + 1)(x + y + 1) = 1
1
1
= a,
= b ta c h mi
x+y+1
xy+1
(
(
(
a3 + b 3 = 2
a=1
x+y+1=1

ab = 1
b=1
xy+1=1

y
n

x=0
y=0

Ng
u

Vy h cho c nghim : (x; y) = (0; 0)

Cu 278

2
= 2xy(1 x)
2x y xy

2
1
2
2
(x + 2y ) 1 +
= 12
xy
Gii

iu kin : x, y 6= 0
H cho tng ng

2
) + 2x y = 2xy
(2x2 y xy

1
2
2
2
(x + 2y )
+
+ 1 = 12
x2 y 2 xy

2x(xy + 1) y(xy+ 1) = 2xy 


1
2x
1
2y
2+
+ x2 + 2
+
+ y 2 = 12
2
y
y
x
x

Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

2.10 Cu 271 n cu 300

153

 


xy + 1
xy + 1

=2
2
y
x
2
2


1
1

x+
+2 y+
= 12
y
x
1
1
+ x = a, + y = b ta c h mi
y
x

Tu
n

TH1 : D dng gii ra x = y = 1


TH2 : H cho tng ng

xy + 1 = 2 y
9
22

xy + 1 = x
9

x5 + 10x4 + 42x3 12x 56 = y 5 2y 3


23x2 + 29x + 26 = y 3

y
n

Cu 279

(V N )

Vy h cho c nghim : (x; y) = (1; 1)

y = 11x
1
22
+ 11x =
x
9

(
2a b = 2
a2 + 2b2 = 12

+x=2
y
1
"

a = 2, b = 2
+y =2
x
2
22

1
2
a = ,b =
+x=
9
9
y
9
1

+ y = 22
x
9

in

 


1
1

+x
+y =2
2
y
x
2
2


1
1

x+
+2 y+
= 12
y
x

Gii

Ng
u

Trc ht nhn vo phng trnh (1) thy s m kh cao. C l n gn l mt hng ng thc


no . Ta s phi thm mt lng ph hp t (2) vo. Tip tc v tri phng trnh (1)
c x5 + 10x4 . C v s l (x + 2)5 . V phi c y 5 vy ta th cho y = x + 2 thay vo h xem. Ta
s c
(
4x3 + 68x2 + 68x + 72 = 0
x3 17x2 17x 18 = 0
Vy ta ly P T (1) + 4.P T (2) v vi v v ta thu c
(x + 2)5 + 2(x + 2)3 = y 5 + 2y 3 y = x + 2

Thay vo (2) ta c
x3 17x2 17x 18 = 0 x = 18 y = 20
Vy h cho c nghim : (x; y) = (18; 20)

Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

154

Tuyn tp nhng bi h c sc


Cu 280

49152x8 + 16394y 8 = 1
3x + y = 1
Gii

Th y = 1 3x ln (1) ta thu c
3x8 + 3(1 3x)8 =

1
214

(x 1)2 . y + x(y 1) = 0

y
1
xy +
= 4y
x+
x
x

Cu 281

in

Tu
n

Mt phng trnh bc kh cao. Loi ny c l ch nh gi mi dit c. Nhn hnh thc c


l s dng Cauchy Schwarz nh gi.
Ta c
2
1 4
1
x + x4 + x4 + (1 3x)4
V T = (1 + 1 + 1 + 1)(x8 + x8 + x8 + (1 3x)8 )
4
4
2
1
1
= (1 + 1 + 1 + 1)2 x4 + x4 + x4 + (1 3x)4 . . . 14
64
2
1
1
ng thc xy ra khi x = y = .
4
4

1 1
Vy h cho c nghim : (x; y) =
;

4 4

Gii

y
n

iu kin : x 6= 0, y 0
Xt phng trnh (2) gi s c nghim th hin nhin x > 0. Ta c
r
r



y
1
y
xy
= 4y
x+
xy +
2 x. .2
x
x
x
x

Ng
u

Du bng xy ra khi

y
x =
x
xy = 1
x

x=y=1

Thay vo (1) thy tha mn.


Vy h cho c nghim : (x; y) = (1; 1)

Cu 282


( p

x2 + y + x2 + 3 x = y 3
p

x2 + y + x = x + 3
Gii

iu kin : x 0, x2 + y 0
Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

2.10 Cu 271 n cu 300

155

Phng trnh (1) tng ng vi


(y 3)x
p
=y3

x2 + y x2 + 3
TH1 : y = 3 thay vo (2) ta c

x=x+3

Tin hnh bnh phng 2 ln ta thu c phng trnh sau :


4x3 25x2 48x 36 = 0

Tu
n

x2 + 3 +

in

Phng trnh bc 3 ny c nghim duy nht l. Phng php ti nu cu 215. Coi nh


mt bi tp cho bn
c.
p
p


1 
3
3
Nghim : x =
25 + 45001 1080 251 + 45001 + 1080 251 
12
p

TH2 : x2 + y x2 + 3 = x thay xung (2) ta c

x2 + 3 + x = 3 x = 1 y = 8

x2 + 2x y = y 2 . y

(4x3 + y 3 + 3x2 . x)(15 x + y) = 3 x(y y + x y + 4x x)2

y
n

Cu 283

Vy h cho 
c nghim :

p
p


1 
3
3
(x; y) = (1; 8),
25 + 45001 1080 251 + 45001 + 1080 251 ; 3 
12

Gii

Ng
u

Tc gi bi ton l Hoanghai1195, mt Smod trn din n k2pi. Nhng bi h ca anh thng


l cc mnh, tng y tnh nh v thch thc.
iukin : x, y 0

t x = a, y = b h vit li thnh
(
a4 + 2a3 b = b5
2
(4a6 + b6 + 3a5 )(15a + b2 ) = 3a (b4 + a2 b + 4a3 )
Ta c : a = b = 0 l mt nghim ca h.
Gi xt a, b > 0. t b = ka. Phng trnh (1) khi tr thnh
1 + 2k = ak 5 a =

1 + 2k
k5

()

Phng trnh (2) tr thnh


4a6 + a6 k 6 + 3a5

2

15a2 + k 2 a2 = 3a k 3 a3 + a3 k + 4a3

Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

156

Tuyn tp nhng bi h c sc

Th a t (*) vo ta c



3k 5
1 + 2k
6
4+k +
5+
= (k 3 + k + 4)2
1 + 2k
3k 3

in

Cu 284

s 


41
1

2
9
x +
= 3 + 40x
2
2x + y

x2 + 5xy + 6y = 4y 2 + 9x + 9

x, y > 0

ng thc xy ra khi k = 1 a = b = 3 x = y = 9.
Vy h cho c nghim : (x; y) = (0; 0), (9; 9)

Tu
n

p dng bt ng thc Cauchy Schwarz cho v tri ta c

2
s
p
2
5
p
3k
1 + 2k
2 + 12 )(4 + k 6 ) + k
V T 5(4 + k 6 ) +
.
=
(2
(4 + k 3 + k)2 = V P
1 + 2k 3k 3

Gii

Ta c
s


(12 + 92 ) x2 +

1
2x + y





1
6
9x + p 3
9x +
9x +

2x + y + 9
2x + y
9(2x + y)

Ng
u

VT =

y
n

Tip tc l mt cu cc mnh v hi no ca Hoanghai1195.


Phng trnh (1) tng ng
s 

1
6 + 80x
82 x2 +
=
2x + y
9

6 + 80x
6

3x 2x2 xy + 6y 0 ()
9
2x + y + 9

Ly (*) cng vi PT(2) ta thu c


x2 + 4xy 4y 2 + 12y 6x 9 = 0 0 (x 2y + 3)2 0 x + 3 = 2y

cc du bng trn xy ra th x = y = 3
Vy h cho c nghim : (x; y) = (3; 3)

Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

2.10 Cu 271 n cu 300

Cu 285

157

y
+ y2 = 0
1 + x2 + x

x2

+ 2 x2 + 1 + y 2 = 3
2
y

x+

Gii

Tu
n

iu kin : y 6= 0
H cho tng ng




x

+y +
1 + x2 x = 0

y
2



x

+ y + 2 x2 + 1 x = 3
y

x + y 1 + x 2 x + y 2 = 0

2


x

+ y + 2 x2 + 1 x = 3

x
+ y = a, 1 + x2 x = b > 0. H cho tng ng
y

(
(
x + y = 1
a+b=0
a = 1, b = 1
y


x2 + 1 = x + 1
a2 + 2b = 3
a = 3, b = 3 (L)

(
x=0

y = 1

in

p

3x2 xy + 2y 2 + 2 + 1 = 3
(x y)2
2x2 + y 2 + xy = 1

y
n

Cu 286

Vy h cho c nghim : (x; y) = (0; 1)

Gii

Ng
u

Mt kinh nghim nh : khi nhn thy mt cn thc vi biu thc kh di nh kia, thng th
tc gi c vy nhm khin chng ta s dng php th t phng trnh cn li.
T phng trnh (2) ta c
3x2 xy + 2y 2 = 1 + (x y)2
Thay ln (1) ta c
p



(x y)2
(x y)2 + 3 + 1 = 3 t
t+3+1 =3

t = (x y)2 0

(
(x y)2 = 1
t=1
2x2 + y 2 + xy = 1

y l mt h ng cp bc 2 kh n
n xin nhng li bn c.
 gin,
 vic
 gii 
3 1
3 1
Vy h cho c nghim : (x; y) = ;
,
;
, (0; 1), (0; 1)
4 4
4 4

Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

158

Cu 287

Tuyn tp nhng bi h c sc

x(y 2 + 1)
3

=
x2 + y 2
5
2
y(x

1)
4

x2 + y 2
5

iu kin : x2 + y 2 6= 0
Mt bi ton kh hay v c sc v mt tng.
H cho tng ng
2 2
x y + x2
3x

2
=
2
x +y
5
2 2
2
y
x

y
4y

=
2
x + y2
5

(3)
(4)

Ly (3)-(4) ta c

Tu
n

Gii

3x 4y
x2 + y 2

= 2
= 1 3x 4y = 5
5
5
x + y2

5 + 4y
thay vo (1) ta c
3
"

2
1
5 + 4y
5 + 4y 2
y = 1 x =
2
.(y + 1) = 3
5.
+ 3y
3
3
3
y=1x=3


1
; 1 , (3; 1)
Vy h cho c nghim : (x; y) =
3

4x2 + 1

2x2 + 3 = (4x2 2yx2 ) 3 2y +


x

3
2 + x3 + x + 2
p

2x

2 3 2y =
2x + 1

Ng
u

Cu 288

y
n

in

n y rt x =

Gii

1 1
3
iu kin : x 6= 0, x 6= , y
2 2
2
Chia 2 v ca (1) cho x2 ta c

1
4
3

+
+
2
=
(4

2y)
3 2y
x3 x2 x

3 


1
1
1
+ 1
= (3 2y) 3 2y + 3 2y
x
x
1
1 = 3 2y
x

Thay vo (2) ta c
r

1
1+ =
x

2x2 + x3 + x + 2
2x + 1

Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

2.10 Cu 271 n cu 300

159

1
3
(2x + 1) 1 + = (x + 2) + 2x2 + x3
x
r

 r

2
1
1
3 2
+1 +
+1
2+
1+ =
x
x
x
x
r
r



1
1
3 2
3
1+ =
+ 1 t + 1 = 2t + 1
=t
x
x
x

0 6= t 1
51
3+ 5
1+ 5
x=
y=

t=
2
(t + 1)3 = (2t + 1)2
2
2
4
!

51 3+ 5
;

Vy h cho c nghim : (x; y) =
2
4

1
6y
=
y
x
x3 y 3 4x2 y 2 + 2xy + 5y 3 = 1
x+

in

Gii

Cu 289

Tu
n

iu kin : x, y 6= 0
H cho tng ng

(
x2 y + x = 6y 2
(xy 1)3 = 5y 3 + x2 y 2 + xy

y
n

Ta c : 5y 3 + x2 y 2 + xy = 5y 3 + (6y 2 x)y + xy = y 3
Vy (2) tng ng
1
xy 1 = y y =
x1
Thay ln (1) ta c
6
x+x1=
x=2y=1
x(x 1)

Ng
u

Vy h cho c nghim : (x; y) = (2; 1)

Cu 290

x+y
1 2y

=
1 + xy
2y
1 3x
xy

=
1 xy
3x
Gii

Thot nhn th hnh thc ca bi h ch c g to tt c. Tuy nhin, y l mt h cc


mnh, mt siu h ch thc. Tc gi ca n hn sng tc da vo cc php ton ca hm
Hypebolic. Ti s gii thiu cho bn c 2 cch ca bi ny. Mt cch hc c cn mt cch
l lm c.
iu kin : xy 6= 1, x 6= 3, y 6= 2
Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

160

Tuyn tp nhng bi h c sc

Cch 1 :
v1
u1
,y =
. H cho tng ng
t x =
u+1
v+1

uv
2u

=
u+v
2+u
3v
uv 1

=
uv + 1
3+v

Tu
n

p dng tnh cht t l thc cho phng trnh (1) ta c


uv
2u
2v
2 + v 2u
=
=
=
u+v
2+u
2u + v + 2
2v
(2 v)2 + (2 + v)2 4u2 u2 = 2v
Tng t p dng cho (2) ta c

()

3v
3u uv
3u 1
3u + 1 2uv
uv 1
=
=
=
=
uv + 1
3+v
3u + uv
3u + 1 + 2uv
3u 1

5
u = 12u u = 12, v =
6

in

T (*) v (**) ta c h mi
(
u2 = 2v
u2 v 2 = 3u

(3u 1)2 = (3u + 1)2 4u2 v 2 3u = u2 v 2

r
5

9
2

9
1
2
y= r
5 9
+1
2
5

y
n

5
12 1
x=
,
5
12 + 1

()

Ng
u

Cch 2:
Phng trnh (1) tng ng

x+y
1 2y
(x + 1) (y + 1)
3 (y 1)

+1=
+1
=
1 + xy
2y
1 + xy
2y

x+y
1 2y

(y + 1)

(x

1)
(y

1)

1=
1
=
1 + xy
2y
1 + xy
2y

(x + 1) (y + 1)
1 + xy

3 (y 1)
2 y 3 (x 1) (y 1)2 = (x + 1) (y + 1)2

(x

1)
(y

1)
1
+ xy

y+1
2y
Tng t vi phng trnh (2) ta cng c

xy
1 3x
(x + 1) (y 1)
4 (x 1)

+1=
+1
=
1 xy
3x
1 xy
3x

xy
1 3x
(x

1)
(y
+
1)
2
(x
+ 1)

1=
1
=
1 xy
3x
1 xy
3x
2(x 1)2 (y + 1) = (x + 1)2 (y 1)

()

Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

()

2.10 Cu 271 n cu 300


T (*) v (**) ta t a =

y+1
x1
,b =
v ta lp mt h mi
x+1
y1

r
r
x

1
1
9

b= 5

= 5
3a = b2
r 2 x + 1 r 12
1

y+1
9
2a2 =
1

a= 5

= 5
b
y1
2
12
r

1
5 12 1
2


Vy h cho c nghim : (x; y) =
,r
5

12 + 1 5 9
+1
2


Cu 291

x2 (y 2 + 1) + 2y(x2 + x + 1) = 3
(x2 + x)(y 2 + y) = 1

in

Gii

5 9

r
y =
5 9

+1

12 1

x
=

5
12 + 1

Tu
n

161

Ng
u

y
n

Phng trnh (2) khng t nhin khi v tri khng y nhn t chung ra ngoi. C l nu
nh vy c kh nng s l tng t n ph. Ta mng tng ra mt phn tng, gi
ch cn bin i na thi.
H cho tng ng
(
(
(
(xy + x)2 + 2(xy + y) = 3
(xy + x)2 + 2(xy + y) = 3
a2 + 2b = 3

xy(x + 1)(y + 1) = 1
(xy + y)(xy + x) = 1
ab = 1
(
xy + x = 1

"
1

5
xy + y = 1
a = 1, b = 1

x=y= 2
1

xy + x = 2
51
a = 2, b =

x=y=
2
1
2
xy + y =
2
!

1 5 1 5
51 51
Vy h cho c nghim : (x; y) =
;
,
;

2
2
2
2

Cu 292

2y + (x + y + 7) 3 y + 7 + x2 + 7x = 0


3x2 + 35x + 98
3

+
3(x
+
7)
=
y
x
+
7

2y

3
x+7
Gii

Hnh thc ca bi h kh cng knh. Nn t n gim bt cng knh.


iu kin : x 6= 7
Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

162
t

Tuyn tp nhng bi h c sc

3
x + 7 = a, y = b. H cho tng ng
(
2a5 + a6 7a3 + 2a2 b + 2b3 = 0
3a6 7a3 + 3a4 2ab2 a2 b = 0 ()

H ny bc kh cao. Tuy nhin mt cch hi bn nng l ta tr 2 phng trnh cho nhau,


l do kh hi hc v hin nhin l lm mt 7a3 i. Tr 2 phng trnh cho nhau ta c

(a2 b) (2(a4 + a2 b + b2 ) 2a(a2 + b) + 3a2 ) = 0

Tu
n

a6 2a5 + 3a4 + 2ab2 3a2 b 2b3 = 0 2(a6 b3 ) 2a(a4 b2 ) + 3a2 (a2 b) = 0

(a2 b) ((a4 2a3 + a2 ) + (a4 + 2a2 b + b2 ) + (a2 2ab + b2 ) + a2 ) = 0


(a2 b) ((a2 a)2 + (a2 + b)2 + (a b)2 + a2 ) = 0 b = a2
Thay ln (*) ta thu c

3a6 7a3 + 3a4 2a5 a4 = 0 3a3 + 2a2 + 2a 7 = 0


a = 1 b = 1 x = 6, y = 1

p
p
2
y(x

2)
+
8
(y 2)(x 4)
(x

y)
+
4(x
+
3y)
=
28
+
8
p
p
(y 2)(x 4) + 2 (y 3)(x 5) = (y x)2

Cu 293

in

Vy h cho c nghim : (x; y) = (6; 1)

Gii

Ng
u

y
n

Bn c c nhn xt thy rng nhng hng t trong cn c v rt khiu khch ngi lm khng
? Chng khc nhau nhng u tun theo 1 quy lut. C v nh l x = y + 2. Vy c kh nng
s rt c bng cch lin hp hoc nh gi mt phng trnh no . Nu lin hp th chc
chn phi xut pht t (1). Ta chuyn 28 sang ri lin hp 2 cn xem c g khng? C v
khng ra. Vy phi dng nh gi dit, tt nhin bi ny nh gi kh kh.
Phng trnh (1)
p
p
x2 + y 2 2xy + 4x + 12y + 4 = 32 + 8 y(x 2) + 8 (y 2)(x 4)
h
i
p
p
x2 + (y + 2)2 = 2 xy 2x 4y + 16 + 4 y(x 2) + 4 (y 2)(x 4)
h
i
p
p
x2 + (y + 2)2 = 2 (y 2)(x 4) + 4 (y 2)(x 4) + 8 + 4 y(x 2)


2
p
p
2
2
x + (y + 2) = 2
(y 2)(x 4) + 2 + 4 y(x 2) + 4
Ta thc hin cc nh gi sau
x2 + (y + 2)2 2x(y + 2) = 2[x 2 + 2](y + 2)
p
2
h
i
p
2
y(x 2) + 2 = 2 (y 2 + 2)(x 4 + 2) + 4 y(x 2) + 4


2
p
p
2
(y 2)(x 4) + 2 + 4 y(x 2) + 4 = V P
Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

2.10 Cu 271 n cu 300

163

ng thc xy ra khi

x=y+2

x 2
2
=
y
2

2
x

y2
2

x=y+2

Thay xung (2) v ta thu c


|y 2| + 2|y 3| = 4

Vy h cho c nghim : (x; y) = (6; 4),

10 4
;
3 3

Cu 294

in

r
3x

= 2x y
(x 2) 1 +
y
r
3x

y2 1 +
= 2x2 + y 2 4x
y

y=4x=6
4
10
y= x=
3
3

Tu
n

"

Gii

3x
+10
y
H cho tng ng

x

ry

1+

r
2
3x
2x
1+
=
1
y
 y2 y
3x
x
4x
=2
+1
y
y
y

1
x
= a, = b. H cho tr thnh
y
y
(

(a 2b) 1 + 3a = 2a 1

1 + 3a = 2a2 4ab + 1

Ng
u

y
n

iu kin : y 6= 0,

TH1 : 2a =

1 + 3a(a 2b + 1) = 2a(a 2b + 1)

1 + 3a a = 1 x = y. Thay vo (1) ta c

TH2 : a + 1 = 2b

2(x 2) = x x = y = 4

2
x
+ 1 = x + y = 2. Thay ln (1) ta c
y
y
s
3(2 y)
y 1 +
= 2(2 y) y y = 2 x = 0
y

Vy h cho c nghim : (x; y) = (4; 4), (2; 0)

Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

164

Tuyn tp nhng bi h c sc
(

Cu 295

p
y 6 + y 3 + 2x2 = xy x2 y 2
p
1
8xy 3 + 2y 2 + = 4x4 + 3x2 + x + 2 1 + (2x y)2
2
Gii

iu kin : 0 xy 1
Ta c cc nh gi sau

Tu
n

p
1
xy + 1 xy
=
xy(1 xy)
2
2
6
3
2
6
3
2
2y + 2y + 4x 1 1 2y + 2y + 4x ()
y 6 + y 3 + 2x2 =

8xy 3 + 2y 3 +

1
4x4 + 3x2 + x + 2 ()
2

Cng (*) vi (**) v vi v ta c

3
2y 6 + 2y 3 + 4x2 + 4x4 + 3x2 + x + 2
2
1
2y 6 8xy 3 + 4x4 + 7x2 + x + 0
2

 

1
1
6
3
2
4
2
2
2(y 4xy + 4x ) + 4x 2x +
+ x +x+
0
4
4

2 
2
1
1
2
3
2
2(y 2x) + 2x
+ x+
0
2
2
(
1
x=
(T M )

2
y = 1


1
Vy h cho c nghim : (x; y) = ; 1 
2

y
n

in

8xy 3 + 2y 3 +

Ng
u

Trc khi n cu tip theo ta cng xem xt bi ton sau :


Xt s phc
z = a + bi = (x + yi)3 = x3 + 3x2 yi + 3xy 2 i2 + y 3 i2 = (x3 3xy 2 ) + (3x2 y y 3 )i

Cn bng phn thc v o ta c h sau


(
x3 3xy 2 = a
3x2 y y 3 = b

Chn a, b v ta c nhng h ng cp bc 3 v cng nh . Ti s nu mt vi v d cho


bn c.

Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

2.10 Cu 271 n cu 300

Cu 296

165

x3 3xy 2 =
2
5
3

2
3
3x y y =
2
Gii

Tu
n

R rng l mt h ng cp bc 3 tuy nhin nghim thuc loi siu xu, n gin v n ch t


bi ton kia ra. Ta s suy ngc li gii n.
Nhn phng trnh (2) vi i ta c

3
5
3x2 yi 2y 3 i =
i
2

Bin i mt cht ng thi cng vi phng trnh (1) ta c

5
5
3
x3 + 3xy 2 i2 + 3x2 yi + y 3 i3 = +
2
2
!


1


3
z=5
+ i.
= 5 cos + i sin
(z = x + yi)
2
2
3
3

in

Theo cng thc M oivre ta thu c cc nghim sau




z = 3 5 cos + i sin

9 
 9

7
7
3
z = 5 cos
+ i sin

9
9 

13
13
3
z = 5 cos
+ i sin
9
9

Ng
u

y
n

Vy h cho c nghim :

 





7
7
13
13
3
3
3
3
3
3
(x; y) =
5 cos ; 5 sin
,
5 cos ; 5 sin
,
5 cos
; 5 sin

9
9
9
9
9
9

Cu 297

x3 3xy 2 = 1
3x2 y y 3 = 1
Gii

Lm tng t ta s c



(x + yi) = 1 + i = 2 cos + i sin
4
4
3

T ta tm c nghim :

 





3
3
17
17
6
6
6
6
6
6
(x; y) =
2 cos ; 2 sin
,
2 cos ; 2 sin
,
2 cos
; 2 sin

12
12
4
4
12
12
Mt v d na l bi tp cho bn c
Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

166

Tuyn tp nhng bi h c sc


Cu 298

x3 3xy 2 = 1

3x2 y y 3 = 3


Cu 299

4(x + y)(x + 1)(y +p


1) = 5xy + (x + y + 1)3
p
(2 x)(x 1) = (3 y)(y 1)
Gii

Tu
n

Nu bi ton gc pha trn ta nng thnh bc 4,5 th ta s c nhng h ng cp bc 4,5


kh nh . Mt li khuyn nh cho cc bn : khi gp nhng h ng cp nghim qu l, hy
nh n bi ton trn, rt c th tng ca n l th.

in

Mt bi ton hp dn. Hy cng ti phn tch n.


p
(2 x)(x 1) =
Trc
ht
nhn
thy
s
bt
n
trong
phng
trnh
(2).
Ti
sao
li
l
p
(3 y)(y 1) ch khng phi l (2 x)(x 1) = (3 y)(y 1). Phi chng tc gi c
nh vy hng to iu kin ca n nh gi mt ci g ?
Tip theo chng ta phng trnh (1). Nu tinh ta s nhn ra s thun nht ca 3 bin
x, y, 1. c bit nghim ca h li l x = y = 1. Phi chng l 3 bin bng nhau ? C v mi
bt ng thc thoang thong u y. a v 3 bin ta khng ngi t thm n.
iu kin : 1 x 2, 1 y 3
t z = 1 th x z, y z
Phng trnh (1) tng ng
(x + y + z)3 + 5xyz = 4(x + y)(x + z)(y + z)

y
n

x3 + y 3 + z 3 + 5xyz = (x + y)(y + z)(x + z)


x3 + y 3 + z 3 + 5xyz = xy(x + y) + yz(y + z) + xz(x + z) + 2xyz
x3 + y 3 + z 3 + 3xyz = xy(x + y) + yz(y + z) + xz(x + z)

Ng
u

n y nhng ai yu mn bt ng thc khng th khng nhn ra y l mt dng ca bt


ng thc Schur. Ta c V T V P . ng thc xy ra khi 3 bin bng nhau hoc 2 bin bng
nhau, bin cn li bng 0. Tt nhin trng hp (2) khng xy ra do iu kin.
Vy h cho c nghim : (x; y) = (1; 1)

Cu 300

x + y + 2x y = 3
2
125

(x + y + xy + 1)(2x y + 1) =
64
Gii

Tip tc n mt bi h thuc loi kh d.


mt cht th phng trnh (2) s l
Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

2.10 Cu 271 n cu 300

167

(x + 1)(y + 1)(2x y + 1) =

125
64

Tu
n

Nhvy phng trnh


(2) xut hin bnh phng 3 ci cn ca phng trnh (1). Vy ta th

a, b, c 0. H khi s l
t x = a, y = b, 2x y = c

a + b + c = 3
2
125

(a2 + 1)(b2 + 1)(c2 + 1) =


64
nhng c im sau :
Ba bin khng m

1
2
C v nh li l mt bi bt ng thc na ri. Vy ra bi h ny ch l hnh thc che giu
mt bi bt ng thc thc s.
3
Ta s chng minh. Nu a, b, c 0 v a + b + c = th
2
H ny li c nghim khi a = b = c =

125
64

in

(a2 + 1)(b2 + 1)(c2 + 1)

Cch chng minh "chn qu" nht vn l dn bin.


t v tri l f (a, b, c). Trc ht ta s chng minh
f (a, b, c) f (a, t, t)
Ta c

b+c
t=
2

y
n



f (a, b, c) f (a, t, t) = (a2 + 1)(b c)2 8 (b + c)2 4bc 0

Ng
u

V (b + c)2 + 4bc 2(b + c)2 < 8 nn (*) l ng.


Gi ta phi chng minh

3
3
a
a
125

125
f a, 2
,2
f (a, t, t)

64
2
2
64

()

3
(a + 2t = )
2

2
2
3
2 a

125
(a2 + 1)
+
1

2
64

(a2 + 1)(4a2 12a + 25)2 500 (2a 1)2 (4a4 20a3 + 69a2 100a + 125) 0

Bt ng thc cui ng v 4a4 20a3 + 69a2 100a + 125 = (2a2 5a)2 + 34a2 100a + 125 > 0
1
1
ng thc xy ra khi a = b = c = x = y =
2
4

1 1
Vy h cho c nghim : (x; y) =
;

4 4

Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

168

2.11

Tuyn tp nhng bi h c sc

Cu 301 n cu 330

Cu 301

s

2
2

2x
+
4y
2
3

=4

(x + y) 1
xy
y x
q

(x + 1)2 + xy + 3x + 2y + 5 2xpx(y + 3) = x + y + 3

Tu
n

Gii

in

Hnh thc bi h qu khng b, iu kin cng kh nhiu.


Nhn xt thy s thun nht t phng trnh th nht. Mc d n phc tp nhng chc chn
khai thc tt ta s rt ra c x = ty no .
Phng trnh (1) tng ng
p
2x2 + xy + 4y 2 = 4 (2x 3y) x (x + y) y
p
(4y 2 + 4xy) + (2x2 3xy) = 2 (2x2 3xy) (4xy + 4y 2 )

x = 4y
2
2
2x 3xy = 4y + 4xy
()
y = 2x

y
n

Thnh qu c cht t, th nhng thay vo phng trnh (2) vn kh phc tp. Hn n phi
rt gn c.
Phng trnh (2) tng ng
q
p

x2 2x x (y + 3) + x (y + 3) + 2 (x + y + 3) = x + y + 3
r
2
p
p

x x (y + 3) + 2 (x + y + 3) = x + y + 3 2 (x + y + 3)

p
2

x + y + 3 + 2 x (y + 3) 2 (x + y + 3)
x y + 3 0 x = y + 3 ()

Ng
u

Kt hp (*) vi (**) d dng ra nghim y = 1, x = 4 l tha.


Vy h cho c nghim : (x; y) = (4; 1)

Cu 302

x + 2y + 2 p
4x + y = 1
2(x + 3) = 46 2y(3 + 8x + 8y)
Gii

iu kin 4x + y 0, y(3 + 8x + 8y) 23


Phng trnh (2) tng ng
4x2 + 24x + 36 = 46 6y 16y(x + y)
4x2 + 16xy + 16y 2 + 24x + 6y = 10
4(x + 2y)2 + 6(4x + y) = 10
Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

2.11 Cu 301 n cu 330

4x + y = b 0. H cho tng ng

(
4a2 + 6b2 = 10
a + 2b = 1

(
a = 1

b=1


Vy h cho c nghim : (x; y) =

Cu 303

3 5
;
7 7

(
x + 2y = 1

4x + y = 1

x = 3
7

y =
7




Tu
n

n y t x + 2y = a,

169


(
 p
2
2
2
x + 1 3x y + 2
4y + 1 + 1 = 8x2 y 3
x2 y x + 2 = 0
Gii

in

H
p ny gm mt phng trnh kh phc tp v mt phng trnh li kh gn nh. cht
4y 2 + 1 + 1 lin hp s c 4y 2 rt gn c vi bn phi. Phn di mu ta nhn cho ln
ng thi th th con s 2 = x x2 y ln (1) xem. Bi v n hin kh b n phng trnh (1).
Nh vy ta s c phng trnh (1) l


p

2
2
2
2 3
2
2
x + 1 3x y + x x y .4y = 8x y
4y + 1 1

y
n

TH1 : y = 0 khng l nghim.


TH2 : Do x = 0 khng l nghim nn ta c bin i sau
p


x2 + 1 + x 4x2 y = 2x2 y
4y 2 + 1 1
p


2
2
2
x + 1 + x = 2x y
4y + 1 + 1
r
p
1 1 1
1
2+1 y =
+
+
1
=
2y
+
2y
4y
x x x2
2x
Thay tr li (2) ta c

Ng
u

x
1
x + 2 = 0 x = 4, y =
2
8


1
Vy h cho c nghim : (x; y) = 4;

8

Cu 304

2
xy
.
1 x2 y 2 + x
3

=
2
2
5
p x +y
2
2 y2 y

x
y.
1

x
4

=
x2 + y 2
5
Gii

iu kin : 0 < x2 + y 2 1
H cho tng ng
Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

170

Tuyn tp nhng bi h c sc

Ly (3) (4)

x>0
y<0

2 2p
x y 1 x2 y 2 + x2
3x

=
2
2
5
p x +y

2 2
2 y2 y2

x
x
y
4y

=
x2 + y 2
5

3x 4y

=1
5
5

M ta li c

(3)
(4)

Tu
n


 p
2
2
2

x y 1x y +1

=
2
2
5

 p x +y
2
2
2

y x 1x y 1

=
2
2
x +y
5

v"
u  2  2 #
4
3
3x 4y u

t
+
(x2 + y 2 ) 1
5
5
5
5
ng thc xy ra khi

in

x2 + y 2 = 1

x = 3
4
5

y= x

y = 4
3

5
x > 0, y < 0


3 4
;

Vy h cho c nghim : (x; y) =
5 5

y
n

Cu 305

x + y = 3 24



1
1

+
=2
( x + y)
x + 3y
y + 3x
Gii

Ng
u

Nhn xt mt cht h ny. Phng trnh (2) l dng thun nht ri. Phng trnh (1) cho s
xu th kia c l ch lm n c g. phng trnh (2) biu thc v tri kh i xng. M
x = y li tha mn. Vy c l dng bt ng thc.
Ta c





y
x
1
x
x+y
1 1
2y

+
2 x + y x + 3y
2 2 x + 3y
x + 3y
x + 3y




x+ y
1
x
3

+

2 x+y 2
x + 3y

Tng t ta c




x+ y
1
y
3

+
2 x+y 2
3x + y

Cng 2 bt ng thc li th tac V T 2


3
24
ng thc xy ra khi x = y =
2

!
3
24 3 24
Vy h cho c nghim : (x; y) =
;

2
2
Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

2.11 Cu 301 n cu 330

Cu 306

171

1
1
35

+p
=

2
2
12
1x
1y
x
7
y

=
p

12
1 x2
1 y2
Gii

(5 x)(1 + x4 y 4 ) = (1 + x2 y 2 )3
x2 y 2 + x2 + x + y 2 = 4

Ng
u

Cu 307

x= 2

1

y =
3


x = 1

y =
2

y
n

in

Tu
n

iu kin : 1 < x < 1, 1 < y < 1


Ly (1) + (2) v (1) (2) ta c
r
r
1
+
x
1y
7

+
=

2
r1 x r1 + y
1

x
1
+
y
7

+
=
1+x
1y
3
r
r
1+x
1+y
t
= a,
=b
a, b > 0 ta c
1x
1y
r

1+x
1x =3
r

1+y
"
1
7

a + =
a = 3, b = 2
1y =2
b
2
r
1
1

1+x
1
7
1

a
=
,
b
=

+b=
2
3
1x = 2
a
3
r
1+y
1

=
1y
3

 

1 1
1 1
;
Vy h cho c nghim : (x; y) =
, ;

2 3
3 2

Gii

y l bi ton ti sng tc ra. Thc ra cng ch kh lm nu mt cht.


Phng trnh (2) tng ng
x2 y 2 + x2 + y 2 + 1 = 5 x 5 x = (x2 + 1)(y 2 + 1)

Thay ln (1) ta c
(1 + x2 )(1 + y 2 )(1 + x4 y 4 ) = 1 + x2 y 2

3

n y ta s dng mt bt ng thc quen thuc.


Vi a, b, c > 0 ta lun c bt ng thc
3


3
(1 + a)(1 + b)(1 + c) 1 + abc
Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

172

Tuyn tp nhng bi h c sc

p dng vo bi trn ta c
3
p
3
3
6
6
(1 + x )(1 + y )(1 + x y ) 1 + x y
= 1 + x2 y 2
2

4 4

Cu 308


p

3
6

x +y 2+

x4
x3 + 5y 6
3
3
2y
y
9

4 3
=
x
x + 5y 6
10x2


=

Tu
n

ng thc xy ra khi x2 = y 2 = x4 y 4 x = 1, y = 1. Khi thay li xung (2) ch c x = 1


l tha.
Vy h cho c nghim : (x; y) = (1; 1), (1; 1)

22x2
5

Gii

y
n

in

y l mt bi kh kh chi bi hnh thc cng knh ca n che giu i tng ca bi


ton. Mt ln tnh c xem li cu VM0 95-96. Ti v tnh pht hin ra s tng ng gia
n v bi ny, t gii thnh cng n. Hin nhin bi ny level cao hn.
iu kin : x3 + y 6 0, x 6= 0, x3 + 5y 6 6= 0
y3
Ta chia phng trnh (2) cho 4 v lp mt h mi sau y
x

x4
22x2

p
2
+
=

x3 + 5y 6
5 x3 + y 6
4

x
9x2

2 3
=
x + 5y 6
10y 3

Ng
u

n y hn cng c ngi nhn ra tng quen thuc ca VMO. H cho tng ng

11x2
9x2

p
2
=
+

5 x3 + y 6 20y 3
x4
11x2
9x2

p
=

3
x + 5y 6
5 x3 + y 6 20y 3

Nhn 2 phng trnh v vi v v ta suy ra


2x4
121x4
81x4
=

x3 + 5y 6
25 (x3 + y 6 ) 400y 6

Hin nhin rt gn c x4 6= 0. Cn li mt phng trnh thun nht gia 2 bin x3 v y 6 .


Nh vy ta nn chia c 2 v cho x3 6= 0. Phng trnh tr thnh

1


2
121
81
y6
t = 15
=

t= 3
81
1 + 5t
25(1 + t) 400t
x
t=
565
Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

2.11 Cu 301 n cu 330

173

Nghim t th hai loi do iu kin cn thc. T suy ra y 6 =

r
x3

x3
+
2 +
15

x3
thay ln (1) ta c
15



4 x
3x
22x
22x2

2+
=
3 =
x
5
4
5
15
x3 +
3
x4

2y
1
+ 2 + 2y = 5 + 4x
x x 
x2 + x y 2x y = 2x 1
(x + y)2 +

in

Cu 309

Tu
n

Phng trnh ny khng kh. Bnh phng gii bc 3 thi. Ta s gii ra


r

64
4
6
x = 15 y = 50625

80
102400
y=6
x=
3
81
!
!
r
r
4
64
80
102400
Vy h cho c nghim : (x; y) =
; 6
,
; 6

15
50625
3
81

Gii

1
= a, 2x y = b 0. Ta c
x
(
ab=2
a2 2b2 = 7

Ng
u

t x + y +

y
n

iu kin : x 6= 0, 2x y 0.
H cho tng ng

(x + y)2 + 2(x + y) + 1 2(2x y) = 7


x
x2

x + y 2x y = 2
x


2
1

x+y+
2(2x y) = 7
x

x + y + 1 2x y = 2
x

(
a = 3, b = 1

a = 5, b = 3

TH1 : a = 3, b = 1 ta c

x + y + 1 = 3
x
2x y = 1

"

1
1
x = ,y =
3
3
x = 1, y = 1

TH2 : a = 5, b = 3 ta c

x + y + 1 = 5
x
2x y = 9

13 + 2 46
,y =
x=
3
3

7 + 46
2 46 13
x=
,y =
3
3

46

Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

174

Tuyn tp nhng bi h c sc

Vy h cho c nghim :

!


7 46 13 + 2 46
1 1
;
,
;
,
(x; y) = (1; 1),
3 3
3
3

Cu 310

46 2 46 13
;

3
3

2x3 + 3x2 y = 5 3x2

y(y + 12x + 3) + 3y(1 + 2x) = 6(1 x)

Tu
n

7+

Gii

iu kin : y 0
H cho tng ng

 3

8x + 12x2 y + 1 = 20

3
2
(2x + y + 1)3 = 27 y + 1 = 3 2x

y + 1 + 6x y + 1 = 7
Thay ln (1) ta c
"


2



1
1
1

x
+
+x
=0
x
x3 y
1

3x2 + 2 = 4
y

Ng
u

Cu 311

y
n

in

x=1

1
5 105
x=
8

1

Tuy nhin php rt y = 2 2x th x 1. Vy ta loi bt x =


5 + 105 .
8
Vi x = 1 y = 0


3
1
Vi x =
5 105 y =
19 + 105
8
8


 3

1
Vy h cho c nghim : (x; y) = (1; 0),
5 105 ; 19 + 105 
8
8
2x3 + 3x2 (3 2x) = 5

Gii

H cho tng ng

2
x

x2 + 2 + = 2
x
y
1

2
3x +
=4
y2

4
2x

2x2 + 2 +
=4
x
y

3x2 +
=4
y2

Tr v vi v 2 phng trnh trn ta c

1

2
=x
1
4
y
x
= 2 1
y
x
=x+
y

2
x
2
x

(3)
(4)

Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

2.11 Cu 301 n cu 330

175

Thay (3) vo (2) ta c



2

2
x = 1 y = 1
3x + x
=4
x = 1 y = 1
x
2

Thay (4) vo (2) ta c


2

2
= 4 (V N )
3x + x +
x
2

Tu
n

Vy h cho c nghim : (x; y) = (1; 1), (1; 1)

2
+ y) x2 + y + 3x2 (x 1) = 3x(1 y) + 1
(4x
2
r
p
y

+ 1 = 3 x(1 y) + 2
1x

Cu 312

p

x2 + y + x

3

= (x + 1)3

p
x2 + y = 1 y = 1 x2

in

Gii
y
iu kin : x 6= 1,
0, x(1 y) 2, x2 + y 0
1x
Phng trnh (1) tng ng
p
p
(x2 + y) x2 + y + 3x2 x2 + y + 3x(x2 + y) + x3 = x3 + 3x2 + 3x + 1

Thay vo (2) ta c

2

3
3
1 + x + 1 = x3 + 2 x + 2 + 2 x + 1 = x3 + 2 x + 2

y
n

6(x + 1)2 0 x = 1

Vy h cho c nghim : (x; y) = (1; 0)

Ng
u

r
r

1
1

2+
x2 +
+
y
=
2
7
x2
y2

6 + 1 =1

x + y xy

Cu 313

iu kin : x, y 6= 0
H cho tng ng
r
r

1
1

2
x +
+ y2 + 2 = 2 7
2
x
y
x
+
y

=x+y
6 +
xy

Gii

s
s
2
2

1
1

x
y
+2+
+2=2 7
y

x 


1
1

+ y
=6
x
x
y

Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

176

Tuyn tp nhng bi h c sc

(
a+b=6

2
a + 2 + b2 + 2 = 2 7

(V N )

Vy h cho v nghim 

Tu
n

Cu 314

p
 p
2 + 2xy + 2y 2 +
5x
5y 2 + 2xy + 2x2 = 3(x + y)

3
2x + y + 1 + 2. 7x + 12y + 8 = 2xy + y + 5
Gii

Nhn thy ngay s thun nht ca phng trnh (1) v d thy x = y th phng trnh (1)
ng, vy ta tin hnh tch cho ph hp. Ta c
q
q
2
2
V T = (x y) + (2x + y) + (x y)2 + (2y + x)2 |2x + y| + |2y + x| 3 (x + y)

in

ng thc xy ra khi x = y 0. Thay vo phng trnh (2) ta c

3x + 1 + 2 3 19x + 8 = 2x2 + x + 5

y
n

Ta tm c 2 nghim l 0, 1. T c hng thm bt lng lin hp cho tt. Phng trnh


tng ng



3x + 1 (x + 1) + 2 3 19x + 8 (x + 2) = 2x2 2x

x+7
1
+ 2 = 0
+ 2. q
(x x2 )

2
2
3
3x + 1 + x + 1
3
(19x + 8) + (x + 2) 19x + 8 + (x + 2)

Ng
u

Hin nhin em trong ngoc lun dng do iu kin ca (1).


Vy h cho c nghim : (x; y) = (0; 0), (1; 1)

Cu 315

5x2 + 6x + 3xy + y + 5 = 0
9x3 + 21x2 + 27x + 2y 3 + 7 = 0
Gii

H cho tng ng


4(x + 1)2 + (x 1)2 + y (3x + 1) = 0


8(x + 1)3 + (x 1)3 + 2y 3 = 0

t 2(x + 1) = a, x 1 = b. H cho tng ng


 2

a + b2 + y (a + b) = 0
(a + b)2 2ab + y (a + b) = 0 ()

a3 + b3 + 2y 3 = 0
(a + b)3 3ab (a + b) + 2y 3 = 0 ()
Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

2.11 Cu 301 n cu 330

177

Th ab t (*) xung (**) ta c


3
1
(a + b)3 (a + b)2 y + 2y 3 = 0 ( )
2
2
D dng nhn ra y l mt phng trnh thun nht. Set

a+b
= t (y 6= 0). Khi (***)
y

tng ng


t = 1 y = a + b = 3x + 1
t = 2 2y = 3x + 1

Thay tng trng hp vo (1) v ta d dng tm ra nghim.


Vy h cho c nghim : (x; y) = (3; 4)

y2
7x
=
2
x
2y
x2
7y
=
2
y
2x

in

Gii

Cu 316

x2 y +
2
3

y2 x +
2

Tu
n

1
3
t3 t2 + 2 = 0
2
2

iu kin : x, y 6= 0 Hnh thc h l i xng. Tuy nhin vi hnh thc nh th ny tr (2)


phng trnh cho nhau l khng nn. Ta s bin i kho lo nh sau. H cho tng ng



y 2 7 x

=
+y
x+
x
2
y

2
x
y
7

y+
x+
=
y
2
x

y
n

x
y
= a, y + = b. H cho tng ng
x
y

"

a2 = 7 b
a=b=0
2
7

b 2 = 7 a
a=b=

2
2

Ng
u

t x +

TH1 :

x + x = 0
x

y + = 0
y

TH2 :

x = y = 1

3
x
=
3,
y
=

2
7

5
2 x = ,y = 5
7

2
2

2
3
x = ,y = 3
2

 
 

5 5
3
3
Vy h cho c nghim : (x; y) = (1; 1),
;
, 3;
,
;3 
2 2
2
2

x + =
x
x

y + =
y

Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

178

Tuyn tp nhng bi h c sc


Cu 317

4+ x + y 1 = x + 1
+ 3y + 6

x3 + x2 + 4x + 4 = 8 x2 + 4. 3y + 6
Gii

Phng trnh (2) tng ng

M theo (1) ta c

x2



p
+4
x + 1 + 3y + 6 = 8

x+1+

3y + 6 4 , x2 + 4 2

Vy V T 8
ng thc xy ra khi
(
x=0
x+y1=0

(
x=0

y=1

in

p


2 x + 1 + 1 2 = 3 x2 + 4y + 16
p
4y
x2 +
= 2(9x 1) 2x3 y
x

Vy h cho c nghim : (x; y) = (0; 1)

Cu 318

Tu
n

Gii

Ng
u

y
n

y l mt loi h cng kh kh chu nu khng tht tinh nhn ra.


iu kin : 2x3 y 0, 1 x 6= 0
Phng trnh th 2 tng ng
p
x3 + 4y = 2x(9x 1) 2x3 y
p
t t = 2x3 y 0 y = 2x3 t2 thay vo phng trnh trn ta c
x3 + 4(2x3 t2 ) = (18x2 2x)t 9x3 18x2 t + 2xt 4t2 = 0
(9x2 + 2t)(x 2t) = 0 x = 2t 0 4y = 8x3 x2

Thay vo (1) v ta c

2
3
x + 1 + 1 = x3 + 2

Phng trnh ny ti gii cu 312. Ra x = 1 (L)


Vy h cho v nghim 
Ti s gii thiu thm cho bn c mt cu hnh thc kh tng t.

Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

2.11 Cu 301 n cu 330

179

p
2y

x3 y =
x(4x 1)
p
7 4y

3
2x2 + 8y =
x(x + 1)

Cu 319

Gii
1
4
Phng trnh th nht tng ng
p
(4x2 2x) x3 y = 2y
t

p
x3 y = t 0 y = x3 t2 thay li vo ta c

Tu
n

iu kin : x3 y, x 6= 1, 0,

(4x2 x)t = 2(x3 t2 ) 2x3 4x2 t + xt 2t2 = 0

(x 2t)(2x2 + t) = 0 x = 2t 0 4y = 4x3 x2

8x3 =

3
7 4x3 + x2
2x2 (x + 1) = 7 4x3 + x2 x = 1 y =
x(x + 1)
4


Vy h cho c nghim : (x; y) =

3
1;
4

in

Thay xung (2) ta c

y
n

1
2
(x y 2 )2


+ 2xy 1

3x y

+ 3x + y = 9
2
x y2

Ng
u

Cu 320

2
2

5(x + y ) 1 +

1
2
(x y 2 )2


= 35

Gii

y l bi ton ti sng tc. Hnh thc c v hi cng knh. Mun gii c bi ny cn k


nng bin i tng i tt.
iu kin : x2 y 2
H cho tng ng

5(x2 + y 2 ) 2xy

2
2

= 35
5(x + y ) + 2xy +
(x y)2 (x + y)2
2(x y) + x + y

+ 2(x + y) + x y = 9

(x y)(x + y)

3(x y)2 + 2(x + y)2

= 35
3(x + y)2 + 2(x y)2 +
(x y)2 (x + y)2

 

1
1

+ xy+
=9
2 x + y +
x+y
xy
Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

180

Tuyn tp nhng bi h c sc




1
1

2
2

+ 2 (x y) +
= 35
3 (x + y) +
(x +
y)2
(x y)2




1
1

+ xy+
=9
2 x + y +
x+y
xy

1
1
,b = x y +
,
x+y
xy
(
3a2 + 2b2 = 45
2a + b = 9

|a|, |b| 2. H cho tng ng


"

a = 3, b = 3
39
21
a = ,b =
11
11

x+y =

(L)

3+ 5
2
3 5
2
3+ 5
2
3 5
2

t a = x + y +

Tu
n


2

2
1
1

3 x + y +
+2 xy+
= 45
x + y 
x y


1
1

2 x + y +
+ xy+
=9
x+y
xy

1
=3
x+y

x y +
=3
xy

x+y =

in

x + y +

xy =
xy =

7x + y 2x + y = 4

2 2x + y 5x + 8 = 2

Ng
u

Cu 321

y
n

Nh vy s xy ra 4 trng hp. Vi mi trng hp s ra mt nghim. Xin nhng li cho


bn c.
!
!
!
!

3
5
3 5
3 5
3+ 5
Vy h cho c nghim : (x; y) =
;
,
;
,
;0 ,
;0 
2
2
2 2
2
2

Gii

Hnh thc bi h kh ging cu 87, tc l cu VMO 2000-2001. Tuy nhin, bi ny level cao
hn.
8
iu kin : y min{2x, 7x}, x
5
Phng trnh th nht tng ng

7x + y = 4 +

2x + y

7x + y = 2x + y + 8 2x + y + 16

5x + 8 = 8 2x + y + 24
Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

2.11 Cu 301 n cu 330

181

2x + y = a 0, 5x + 8 = b 0. H cho tng ng

(
(
(

x = 56
2a b = 2
a=5
2x + y = 25
5

13

b2 = 8a + 24
b=8
5x + 8 = 64
y =
5


56 13
Vy h cho c nghim : (x; y) =
;

5 5


Cu 322

Tu
n

n y kt hp vi (2) ta t

(x + y)(3xy 4 x) = 2

(x + y)(3xy + 4 y) = 2
Gii

in

i vi loi h "sut sot" i xng th ny. Ta thng cng hoc tr hai phng trnh cho
nhau.
iu kin : x, y 0
Ly (1) + (2) v (1) (2) ta c h mi
(
(

3xy = 2( x y)
()
(x + y)(3xy 2 x + 2 y) = 0

(x + y)( x + y) = 1
1 = (x + y)( x + y)

n y tinh ta hon ton a n v thun nht c. Nhn v vi v ta c


3xy = 2(x + y)(x y) (x 2y)(2x + y) = 0 x = 2y
Thay ln () ta c

y
n

v
!2
u



u

y
=
0
(L)
2

3
6y 2 = 2 y
21
y=t
3
3 y = 21
3

Ng
u

v
!2 v
!2
u
u
u
u
21
21
3
3
;t

Vy h cho c nghim : (x; y) = 2t
3
3

Cu 323

r
2

1
1

+
5y
=
y
+
2
y
+
1
4 1+ 2 +
x
(x + 1)2
r
2

1
1

+
5x
=
x
+
2
y
+
1
4 1+ 2 +
y
(y + 1)2
Gii

Hnh thc bi h r rng l i xng. Tuy nhin vi hnh thc nh th ny cc phng php
thng thng kh c th chi c. Tuy nhin nu ai ch th ng thc trong cn thc kh
quen thuc.
Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

182

Tuyn tp nhng bi h c sc

iu kin : x, y > 0
Trc ht ta bin i biu thc trong cn
1+

1
1
x2 (x + 1)2 + (x + 1)2 + x2
x2 (x + 1)2 + 2x(x + 1) + 1
+
=
=
x2 (x + 1)2
x2 (x + 1)2
x2 (x + 1)2
(x(x + 1) + 1)
=
=
x2 (x + 1)2

1
1+
x(x + 1)

2

in

Tu
n

Vy h cho tng ng



p
p
1
1

+ 5y = 5y + 4 + 4 y(y + 1)
= y(y + 1)
4 1 +

x(x + 1)
x(x + 1)


p
p
1
1

= x(x + 1)
+ 5x = 5x + 4 + 4 x(x + 1)
4 1 +
y(y + 1)
y(y + 1)
p
p
a, b > 0. H cho tr thnh
t x(x + 1) = a, y(y + 1) = b,

(
1
1
+
5

a =
x =
x(x
+
1)
=
1
2
b
2

a=b=1
1

y(y + 1) = 1
b =
y = 1 + 5
a2
2

!
1 + 5 1 + 5
Vy h cho c nghim : (x; y) =
;

2
2

y
n

Cu 324

11 2y 2

+ 1 + 2x = y 4 10x2 24x 14
3
3

2y 3x + 4(2x + 3) = 2xy 2 + 3y 2 + 6x2 + 17x + 12
Gii

Ng
u

Vi hnh thc bi h th ny, gn nh phng trnh (1) ch lm n c g. Ta s khai thc t


phng trnh (2).
1
11
iu kin x , y 2
2
2
Phng trnh (2) tng ng

2y 3x + 4(2x + 3) = y 2 (2x + 3) + (2x + 3)(3x + 4) (2x + 3)(y 3x + 4)2 = 0

n y rt ra y 2 = 3x + 4 thay vo phng trnh (1) ta c

1 2x + 1 + 2x = 2 x2

2 + 2 1 4x4 = x4 4x2 + 4
x4 (x4 8x2 + 20) = 0 x = 0 y = 2
Vy h cho c nghim : (x; y) = (0; 2)
Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

2.11 Cu 301 n cu 330


(
Cu 325

183

qp
4

xy 9 y 4 = y(1 x)
1+
p

4
x2 y 3 + 4 xy y + 1 = 4 y
Gii

ng thc xy ra khi

(T M )

(2x + y 1) x + 3 + xy + x = 8 x

2
x + 3 + xy + xy = 2x(6 x)

Cu 326

in

(
x = 1
y xy = 1
p

2
y = 2
xy 9 y 4 = 0


1
;1 
Vy h cho c nghim : (x; y) =
2

Tu
n

Tc gi bi ton l mt ngi bn ca ti trn facebook : H Lan Tm Nh - Lp 12C1 THPT


ng Thc Ha, Thanh Chng, Ngh An.
Vi hnh thc h nh ny c l ch c nh gi mi dit c
H ny c nhiu iu kin, trong c mt iu kin l y xy 1.
T phng trnh (1) ta c
qp
4
xy 9 y 4 1
y xy = 1 +

Gii

Ng
u

y
n

Nhn xt x = 0 khng l nghim. H cho tng ng



x
+
3

+ y+1 =8

(2x + y 1)
x
!2
r

x
+
3

+ y + y = 2(6 x)

x
r
x+3
t 2x + y = a,
+ y = b > 0 ta c h mi
x
(
(
(
(a 1)(b + 1) = 8
a=3
x=1

a = 12 b2
b=3
y=1

Vy h cho c nghim : (x; y) = (1; 1)


Cu 327

4x2 3y = 0
(2x2 + y)[4x4 3x2 + y(4x2 + y + 6)] = 8
Gii

Bi ny tt nhin c th gii bng cch rt y t (1) xung (2) to phng trnh n x2 c th


gii c. Tuy nhin nu bin i tinh t mt cht th bi ton s p hn nh sau.
Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

184

Tuyn tp nhng bi h c sc

H cho tng ng vi
(
2x2 + y + 2(x2 2y) = 2
(2x2 + y) [(2x2 + y)2 3(x2 2y)] = 8
t 2x2 + y = a, x2 2y = b ta c h mi
(
a=2

b=0
r
Vy h cho c nghim : (x; y) =

Cu 328

4 2
;
5 5

r
,

4 2
;
5 5

!


x + x + 2y = y 2 + y + 2
y 2 + 3xy + x + y 10 = 0

in

Gii

x = 4
5

y = 2
5

(
2x2 + y = 2

x2 2y = 0

Tu
n

(
a + 2b = 2
a(a2 3b) = 8

iu kin : x + 2y 0
Phng trnh th nht tng ng
x + 2y +

p
x + 2y y 2 3y 2 = 0

y
n

Ta c : x+2y = 1 + 4(y 2 + 3y + 2) = (2y + 3)2 

x + 2y = y + 1
Qu tuyt vi khi n chnh phng. T ta c
x + 2y = y 2

2
TH1 : x + 2y = y + 1 x = y + 1 thay vo (2) ta c
4y 3 + y 2 + 4y 9 = 0 y = 1 x = 2

x + 2y = y 2 x = y 2 + 2y + 4 thay vo (2) ta c

Ng
u

TH2 :

3y 3 + 8y 2 + 15y 6 = 0 y =

1
3

(L)

Vy h cho c nghim : (x; y) = (2; 1)

Cu 329

2
2
10x
p + 5y 2xy
p38x 6y + 41 = 0
3
x + xy + 6y y 3 + x2 1 = 2

Gii
Phng trnh (2) kh c th lm n c g. Nhn thy phng trnh th nht ang l tam
thc nn th khai thc n xem.
Phng trnh (1) vit li nh sau
Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

2.12 Cu 331 n cu 360

185

10x2 2x(y + 19) + 5y 2 6y + 41 = 0


Ta c : 0x = 49(y 1)2 .
Gi s h ny c nghim th suy ra y = 1. Thay ln (1) ta c
10x2 40x + 40 = 0 x = 2


Cu 330

Tu
n

Thay vo phng trnh (2) thy tha mn.


Vy h cho c nghim : (x; y) = (2; 1)

p
3x2 + 4x 5 = y 2 6y 1
x + 1 = 17 4y 16x
Gii

p
1 y 2 6y 1
y 2 6y 1
2

in

3x2 + 4x 5 =

Vi kiu h kh chu th ny c l nh gi s l n nh tt nht.


T phng trnh th nht ta c

6x2 + 8x 10 + y 2 + 6y 0

()

Ly () () ta c

T phng trnh th hai ta li c


p
x + 1 = 17 4y + 16x x2 + 18x + 4y 16 = 0

()

y
n

(
x=1
5(x 1)2 + (y + 1)2 0
y = 1

Ng
u

Thay li h thy khng tha mn.


Vy h cho v nghim 

2.12

Cu 331 n cu 360


Cu 331

12x3 + 12x2 + 367x 54y 3 54y 2 18y = 144


x2 + y 2 + xy 7x 6y + 14 = 0
Gii

Nhn xt phng trnh (2) l tam thc, phng trnh (1) l hai hm ring bit ca n. Chc
nhn ra loi ny ri ch ? Mi bn c xem li t cu 77.
Ta vit li phng trnh th hai nh sau

(
(

1 y 7
x2 + x(y 7) + y 2 6y + 14 = 0
y 0
3

10

y 2 + y(x 6) + x2 7x + 14 = 0
x 0
2 x
3
Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

186

Tuyn tp nhng bi h c sc

Gi quay ln xt phng trnh th nht. N c dng


f (x) g(y) = 144
Vi f (x) = 12x3 + 12x2 + 367x n iu tng, v g(y) = 54y 3 + 54y 2 + 18y n iu tng. T
ta c
 
7
f (x) f (2) = 878, g(y) g
= 1022
3

Tu
n

f (x) g(y) 878 1022 = 144

x = 2
ng thc xy ra khi
7 . Thay li vo phng trnh (2) thy tha mn.
y =
3


7

Vy h cho c nghim : (x; y) = 2;
3

8
100
5
x3 y 3 + (x + y)2 5x2 xy + 13x =
3
3
3
x2 + y 2 + xy 3x 4y + 4 = 0

in

Cu 332

Gii

y
n

Dng rt ging cu trn, tuy nhin phng trnh u cc bin x, y khng hon ton ri nhau
na m b rng buc bi xy. Vy c cch no dt c bn ny ra khng ? Xin tha l c.
Tht kho lo ta th xy t (2) ln (1) l ta s tch hon ton c x, y. Nh vy th xy t (2)
ln (1) v ta dng mt h mi sau y
(
3x3 + 18x2 + 45x + 2y 2 3y 3 + 8y = 108
x2 + y 2 + xy 3x 4y + 4 = 0

Ng
u

n y qu quen thuc ngay trn ri. Xin nhng li cho bn c gii nt. Bi ny lu hn
bi trn ch ta phi lp bng 
bin thin
hm g(y) v n khng n iu.

4 4
;

H cho c nghim : (x; y) =
3 3

Cu 333

y(xy 1)
2

=
2
y +1
5
x(xy

1)
1

=
2
x +1
2
Gii

Da vo phng trnh ta thy c nghim th xy(xy 1) 6= 0.


H cho tng ng

Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

2.12 Cu 331 n cu 360

187

1
1
= a, = b ta c h mi
x
y
1 ab
2

=
2
a(b + 1)
5
1

ab
1

=
2
b(a + 1)
2

2
a(b + 1)
5

=
1 ab
2

b(a + 1) = 1
1 ab
2

Tr 2 phng trnh trn cho nhau ta c


1
1
a= +b
2
2

ab=

Tu
n

2
y

1 + 1
2
y
1

x =1

1 + 1
2
x

(
x=1

y=2

a = 1
1
b =
2

in

Thay li v ta d dng tm c

y
n

Vy h cho c nghim : (x; y) = (1; 2)

Cu 334

x + y = 4xy
p

(2x + 3) 4x 1 + (2y + 3) 4y 1 = 2 (2x + 3)(2y + 3)


Gii

Ng
u

1
1
iu kin : x ; y
4
4
Ch ng thc sau

x + y = kxy (kx 1)(ky 1) = 1

p dng vo phng trnh (1) ta c : (4x 1)(4y 1) = 1


p dng AM GM vo phng trnh (2) ta c
q
p
p
p

(2x+3) 4x 1+(2y+3) 4y 1 2 (2x + 3)(2y + 3) (4x 1)(4y 1) = 2 (2x + 3)(2y + 3)

ng thc xy ra khi (2x + 3) 4x + 1 = (2y + 3) 4y 1 x = y


Thay vo phng trnh (1) ta c
1
2x = 4x2 x =
2
Vy h cho c nghim : (x; y) = (1; 2)
Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

188

Tuyn tp nhng bi h c sc
(

x + y + 1 + 1 = 4(x + y)2 +
3
2x y =
2

Cu 335

3(x + y)

Gii

(2x + 2y + 1)(2x + 2y 1) + p

2x + 2y 1
=0

3(x + y) + x + y + 1

2x + 2y = 1

in

Cu 336

x4 3 y = 3x + y

x y(y 1) = 3(x + y)

Kt hp phng trnh (2) qu d dng.




2 1
;

Vy h cho c nghim (x; y) =
3 6

Tu
n

iu kin : x + y 0 Phng trnh th nht tng ng


p
p
4(x + y)2 1 + 3(x + y) x + y + 1 = 0

Gii

()

y
n

t t = y 0. H cho tng ng
(
 2

x4 t2 = 3x + 3t
4
2
3
2

t
=
xt

xt

(x

t)
x(x
+
xt
+
t
)
+
t
=0
xt3 xt = 3x + 3t

Ng
u

Gi ta tm thi xt phn kh trc. Kt hp vi (2) ta c h mi sau


(
x(x2 + xt + t2 ) + t = 0
(3)
3
xt xt 3x 3t = 0
(4)
Ta c

x(x2 + xt + t2 ) + t =

xt(x2 + xt + t2 ) + t2
xt(x2 + xt + t2 ) + t2 (xt3 xt 3x 3t)
=
t
t
=

(x + t)(x2 t + t + 3
t

Vy (*) c th vit li l
(x2 t2 )(x2 t + t + 3) = 0 x = t

(Dot 0)

n y gii ra x, t v tr li bin y
Vy h cho c nghim : (x; y) = (0; 0), (1; 1), (2; 4)

Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

2.12 Cu 331 n cu 360



Cu 337

189

x3 6x2 y = 8y 3
6
2
4xy + x = 2y + 2y x + 1 + 1
Gii

Cng 2 phng trnh v vi v ta c


(2y x)3 = 3(2y x) + 3

Tu
n

iu kin : 2y x + 1 0
H cho tng ng
(
x3 6x2 y 8y 3 = 6

12xy 2 = 3(2y + 1 x) + 3 2y + 1 x

p
2y x + 1 3

3
t+1+1

=0

t 2y x = t phng trnh cho tng ng




3
t = 3t + 3 t + 1 3 t t2 + 3 +

in

T suy ra x = 2y thay vo phng trnh (1) ta c

1
1
3
y=

x
=
2
3
4
4


1
3
Vy h cho c nghim : (x; y) =
; 2 
3
4

4
3
5x2 + y 2 6x 11 = 0
x + 2x p
3 y2 7 6
x2 + x = p
y2 7

Ng
u

Cu 338

y
n

y3 =

Gii

iu kin : y 2 7
Phng trnh th nht tng ng

Vy t x2 + x = a,

TH1 :

(x2 + x 6)(x2 + x) + (y 2 7) = 4

p
y 2 7 = b 0. H cho tng ng


a(a 6) + b2 = 4
a = 0, b = 2

3b 6
a = 1, b = 3
a =
b
(
x2 + x = 0
p
y2 7 = 2

(
x = 0, x = 1

y = 11

Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

190

Tuyn tp nhng bi h c sc

TH2 :

1
x=

y = 4

(
x2 + x = 1
p
y2 7 = 3


Cu 339

(x2 + 1)y 4 + 1 = 2xy 2 (y 3 1)


xy 2 (3xy 4 2) = xy 4 (x + 2y) + 1
Gii

Ly (1) (2) ta c
y 4 (1 2xy) = xy 5 (2 3xy)
V y = 0 khng l nghim. T suy ra
"

1
thay vo (1) ta c
y

in

TH1 : xy = 1 x =

xy = 1
1
xy =
3

3(xy)2 4xy + 1 = 0

Tu
n

T kt lun nghim (nhiu cp qu !)

1 5
1 5
x=
y = (y + 1) y =
2
2

TH2 : xy =

1
1
x=
thay vo (1) ta c
3
3y

y
n

3y 4 = (y + 3)2
(L)
!

1 5 1 5
;

Vy h cho c nghim : (x; y) =
2
2

Ng
u

Cu 340

2x y +
x 1 = 2x 2 + 2(2x y)2

y 2 + 4x x 1 = 17
Gii

Bi ton xut hin trong thi th ca Chuyn Nguyn Hu. Mt bi ton kh c sc.
iu kin x 1
t 2x y = a, x 1 = b phng trnh (1) tng ng
p
a + b = 2(a2 + b2 ) a = b

2x x 1 = y 4x2 + x 1 = y 2 + 4x x 1
T suy ra
4x2 + x 1 = 17 x = 2 y = 3
Vy h cho c nghim : (x; y) = (2; 3)
Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

2.12 Cu 331 n cu 360



Cu 341

191

x2 + y 2 + xy = 3x 2
4
(x2 + xy)4 + (y 2 + 2) = 17x4
Gii

(
x2 + xy = x
y 2 + 2 = 2x

TH2 :

(
x2 + xy = 2x
y2 + 2 = x

x = 1, y = 0
x = 3, y = 2

in

TH1 :

Tu
n

Phng trnh (2) kh phc tp khi hng ng thc bc 4. T tng vn gi nguyn khi gp
loi ny : phn tch nhn t hoc t n ph.
Nhn thy x = 0 khng l nghim ca h.
H cho tng ng
2
x + xy y 2 + 2

+
=3

x2 + xy + y 2 + 2 = 3x
x
x


4
4

2
2
4
x
+
xy
y
+
2

(x2 + xy)4 + (y 2 + 2) = 17x4

+
= 17

x
x
(

a+b=3
a = 1, b = 2

4
4
a = 2, b = 1
a + b = 17

x = 2, y = 0
x = 3, y = 1

y
n

Vy h cho c nghim : (x; y) = (1; 0), (3; 2), (2; 0), (3; 1)

Gii

Ng
u

Cu 342

3x2 2x 5 + 2x x2 + 1 = 2(y + 1) y 2 + 2y + 2
x2 + 2y 2 = 2x 4y + 3

Tr 2 phng trnh cho nhau v vi v ta c


p

x2 + x x2 + 1 = (y + 1)2 + (y + 1) (y + 1)2 + 1

Cng vic ca ta l xt hm f (t) = t2 + t t2 + 1 v chng minh n n iu tng, xin nhng


li cho bn c.
T ta c x = y + 1 thay vo (2) d dng tm
nghim.
 ra 
2 5
Vy h cho c nghim : (x; y) = (1; 2),

;
3 3

Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

192

Tuyn tp nhng bi h c sc
(

Cu 343

1
2
4x(x3 x2 + x 1) = y 2 + 2xy 2
x2 + y 2 =

Gii
1
x2 t (1) xung (2) ta c
2
4x4 4x3 + 5x2 4x = 2xy

3
2

1
Ta c 2xy x2 + y 2 = . Nh vy (*) suy ra
2

Tu
n

Thay y 2 =

()

4x4 4x3 + 5x2 4x + 1 0 (2x 1)2 (x2 + 1) 0 x =







(3x 4x3 )(3y 4y 3 ) =

1
2

Cu 344

x2 + y 2 = 1

in

Vy h cho c nghim : (x; y) =

1 1
;
2 2

1
1
y=
2
2

Gii

Ng
u

y
n

Nhn tng quan h ta thy cc biu thc kh ging cc cng thc lng gic. Vy ta t

x = cost, y = sint vi t [ ; ].
2
Thay vo phng trnh (2) ta c

t = + k
3
12
2 sin 3t cos 3t = 1 sin 6t = 1
t [ ; ]
2
k = 0, 1, 2

 


3


5
5
3
Vy h cho c nghim : (x; y) = cos ; sin
, cos ; sin
, cos ; sin

12
12
12
12
4
4

Cu 345


x

y
+
x2=2 p
p

2
2
x + y xy(x y) + xy y 2 = 2 2(x y 1)
Gii

H cho tng ng

Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

2.12 Cu 331 n cu 360

193

(x

y)
x

y
+
(x

y)
xp
2 = 2x 2y
p
2
2
2x + 2y 2xy (x y) + 2xy 2y 2 = 4 (x y 1)
q
( q
3
(x y) + (x y)2 (x 2) = 2x 2y

p
p
2x2 + 2y 2 2xy (x y) + 2xy 2y 2 = 4 (x y 1)
q
q
p
p
3
2
2
(x y) 2x + 2y 2xy (x y) + (x y)2 (x 2) 2xy 2y 2 = 4 2x + 2y

(x y 2)

x2 +y 2

(xy)3 +

2x2 +2y 2 2xy(xy)

x2 xy

(xy)2 (x2)+

2xy2y 2

xy2=0

2+

x2=2x=84 2y =64 2

+2

=0

in

Cu 346

x4 + 8y = 4(x3 1) 16 3
y 4 + 8x = 4(y 3 1) + 16 3

Vy h cho c nghim : (x; y) = (8 4 2; 6 4 2)

Tu
n

Gii

y
n

Bi ton ny c cng 1 tng vi 1 bi ton khc ti nu phn gia cun sch H phng
trnh cho tng ng vi:

 4
x 4x3 + 8y = 4 16 3
y 4 4y 3 + 8x = 4 + 16 3

Ng
u

Cng hai phng trnh ca h, ta c:




x4 4x3 + 8x + y 4 4y 3 + 8y = 8

2
2
x2 2x 2 + y 2 2y 2 = 0
(

x=1 3

y =1 3

Thay li vo h th.


Vy h cho c nghim : (x; y) = 1 + 3; 1 3 

Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

194

Tuyn tp nhng bi h c sc


x + 1 + y+ 1 = 3

x y+1+y x+1+ x+1+ y+1=6

Cu 347

Gii

Tu
n

Ly P T (2) 2P T (1) ta c
p
p

( x + 1 + y + 1)( x + 1 y + 1 2) = 0
(
x+1=1
(

y+1=2
x+1 y+1=2
x = 0, y = 3

x = 3, y = 0
x+1+ y+1=3
x+1=2

y+1=1

Vy h cho c nghim : (x; y) = (0; 3), (3; 0)

3 x9 18y 27x 29
x y 1 = 2x + x2 + x 2
3
p

x(x3 + 2xy 2x + 2) + (y 2)2 + 7 = 6 3 4(x y + 1)

in

Cu 348

Gii

Ng
u

y
n

Mt bi ton tng xut hin trn diendantoanhoc.net . Hnh thc kh khng b.


Vi loi h kiu ny hng i thng l t, phng trnh (1) chc ch khai thc c g. Th
xt phngtrnh (2) xem no.
xy10
xy+1
iu kin

x2 + x 2 0
x2 + x 2 0
Phng trnh th (2) tng ng
p
x4 + 2x2 y 2x2 + 2x + y 2 4y + 11 = 6 3 4(x y + 1)
p
(x2 + y)2 2(x2 + y) + 2(x y + 1) + 8 = 6 3 4(x y + 1)
p
(x2 + y 1)2 + 2(x y + 1) + 8 = 6 3 4(x y + 1)
Ta c

p
p
6 3 4(x y + 1) = 3 3 2(x y + 1).4.4 2(x y + 1) + 4 + 4

T suy ra

(x2 + y 1)2 + 2(x y + 1) + 8 2(x y + 1) + 4 + 4 (x2 + y 1)2 0


ng thc xy ra khi


x2 + y 1 = 0

2.(x y + 1) = 4

x = 1, y = 0
x = 2, y = 3

Sau thay 2 cp va ri vo (1). Lm nt i nh ! Lc vit khng c Casio :sad:

Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

2.12 Cu 331 n cu 360



Cu 349

195

x3 + xy 2y 3 = 0
3y 3 + 3xy + 1 = 0
Gii




x3 + xy 2 3xy 1 = 0
3
3
3y = 3xy 1

Tu
n

Liu ban c cn nh y l loi h no khng ? Chc ch nh, y cng chng loi vi nhng
bi h s dng phng php nhn 2 phng trnh vi nhau to n mi.
Thay y 3 t phng trnh (2) ln (1) ta c h mi sau y
(
3x3 = 9xy 2

3y 3 = 3xy 1

Nhn (3) vi (4) v vi v ng thi t xy = t ta c

(3)
(4)

9t3 = (9t + 2)(3t + 1) 9t3 27t2 15t 2 = 0

in

Phng trnh ny c 1 nghim duy nht l, cch gii bn c xem li cu 215. T y ta s


gii ra

3 + 3 3 7 + 3 49
t=
3

n y ta thay li (3) v (4) tr li x, y (kh l khng khip)



9a 2 3a 1
3 + 3 3 7 + 3 49
Vy h cho c nghim : (x; y) =
;

vi a =
3
3
3

y
n

Ng
u

Cu 350

3x + 4
x + 3y + 1 = y 2 1 +
y
x+1
9y 2 +
3
7x + 2y + 2 = 2y + 3

Gii

2
9
Phng trnh th nht ca h tng ng:
iu kin : x 1, y

x + 3y + 1 = y 2

1
1
+3 x+1+
y
x+1

1
1
x+13 x+1
= y 2 3y (?)
y
x+1
Xt hm s f (t) = t2 3t

1
trn (0; ) ta c
t

f 0 (t) = 2t 3 +

1
2t3 3t2 + 1
(t 1)2 (2t + 1)
=
=
0
t2
t2
t2

Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

196

Tuyn tp nhng bi h c sc

Vy hm ng bin trn (0; ) suy ra phng trnh (?) tng ng y = x + 1 x = y 2 1


Th vo phng trnh (2) ca h, ta c:
p

9y 2 + 3 7y 2 + 2y 5 = 2y + 3

p
 

y + 2 9y 2 + y + 1 3 7y 2 + 2y 5 = 0
y 3 4y 2 + y + 6
y 2 5y + 6

+
=0
A
y + 2 + 9y 2


y+1
1
2

+
=0
(y 5y + 6)
A
y + 2 + 9y 2
p
p
Vi A = (y + 1)2 + (y + 1) 3 7y 2 + 2y 5 + 3 (7y 2 + 2y 5)2 > 0
2
y+1
1

Do y nn
+
> 0 T suy ra
9
A
y + 2 + 9y 2

y=2x=3
2
y 5y + 6 = 0
y=3x=8

 p

x 1 y 2 + y 1 x2 = 1
3x2 xy 2 + 4x = 1

Cu 351

in

Vy h cho c nghim : (x; y) = (3; 2), (8; 3)

Tu
n

Gii

y
n

Nu tinh th dng ca phng trnh th nht kh quen thuc.


p dng bt ng thc Cauchy Schwarz cho v tri ta c
p
V T (x2 + 1 x2 )(y 2 + 1 y 2 ) = 1

Ng
u

ng thc xy ra khi x2 + y 2 = 1 thay vo phng trnh th 2 ta c

3
x3 + 3x2 + 3x 1 = 0 (x + 1)3 = 2 x = 2 1
T tm nt y

2
Vy h cho c nghim : (x; y) = ( 3 2 1; 1 3 2 1 )

Cu 352

2
2x
p 2y = xy 4x

12x2 + 3y + 84 = 2x + 2 x + 2 + 20 y

Gii
Bi ny nu nhn qua th ch c g c bit khi m phng trnh (1) l

y = 2x
(2x y)(x + 2) = 0
x = 2
Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

2.12 Cu 331 n cu 360

197

Nhng kch hay pha sau, c lm i .


TH1 : x = 2 thay vo phng trnh th 2 ta c
p
p

132 + 3y = 4 + 20 y y = 26 6 5
TH2 : y = 2x khi (2) s l

12x2 + 6x + 84 = 2x + 2 x + 2 + 20 2x (3)

Tu
n

Phng trnh ny ta nhm c nghim x = 2 t c th c hng nhn lin hp. Tuy nhin,
gii quyt phn cn li kh kh khn. Mt cch tinh t ta tin hnh nh gi phng trnh
ny.
Ta c
p
1
1p
1
V P = 2x + 4(x + 2) +
16(20 2x) x + (6 + x) + (36 2x)
2
4
8
Nh vy

(x2 1) + 1 = 2y(2x + 1)
x2 y 2 = 3

y
n

Cu 353

in

1
1
12x2 + 6x + 84 2x + (6 + x) + (36 2x)
4
8
15
9
12x2 + 6x + 84 ( + x)2
2
4
111

(x 2)2 0 x = 2
16

Vy h cho c nghim : (x; y) = (2; 26 6 5), (2; 4)

Gii

Mt bi ton kh hay. Ta c nh gi sau

Ng
u

(1) (x2 1)2 + 9 = 4xy + 2y + 8

p dng bt ng thc AM GM ta c
x2 + 4y 2 + 2y + 8 4xy + 2y + 8 = (x2 1)2 + 9 6(x2 1) x2 + 4y 2 + 2y + 8 6(x2 1) (?)

Thay x2 = 3 + y 2 t (2) vo (*) ta c


5(3 + y 2 ) 4y 2 2y 14 0 (y 1)2 0 y = 1

Thay vo h ta c x = 2
Vy h cho c nghim : (x; y) = (2; 1)

Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

198

Cu 354

Tuyn tp nhng bi h c sc


3
= (x 1) x3 + 2 + 1
y
y = x2 + x + 1
Gii

Tu
n

Mt bi ton mang tnh "la tnh" kh cao c xut bi thy L Trung Tn. k khi
nhn 2 phng trnh v vi v s ch cn li x. Ta thc hin bin i nh trn thu c

 
3 = x3 1
x3 + 2 + 1

t t = x3 + 2 x3 = t2 2, t > 0
Khi phng trnh tr thnh



3
3 = (t + 1) t2 3 (t 2) t2 + 3t + 3 = 0 t = 2 x = 2

Cu 355

x(x2 + y 2 ) = 42
2x2 + x y 2 + 2y + xy = 11

in

Vy h cho c nghim : (x; y) = ( 3 2; 3 4 + 3 2 + 1)

Gii

y
n

Lu lm khng lm h s bt nh nh ? Quay li 1 bi cho vui.


Vit li h cho theo bin y (v bc ca n thp hn)
(
xy 2 + x3 + 42 = 0
y 2 + y(x + 2) + 2x2 + x + 11 = 0

Ng
u

Nu h ny c nghim x l s no th khi thay vo h ta phi thu c 2 phng trnh


tng ng n y.
Mt s tinh qui ta ngh n ngay x = 2 v khi thay vo (2) s mt y, nh th mi mong 2
phng trnh tng ng c. Thay th vo ta thu c
(
2y 2 + 34 = 0
y 2 + 17 = 0
i gii i tng ng ri. Tri thng ta ! Nh vy hng s cn nhn y l 2. Vy


P T (1) 2P T (2) (x + 2) (x 3)2 + (y 1)2 = 0

TH1 : x = 2 y = 17
TH2 : x = 3; y = 1 thay li h thy khng
tha.
Vy h cho c nghim : (x; y) = (2; 17)

Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

2.12 Cu 331 n cu 360



Cu 356

199

x4 2x3 11y 2 + 12y + 41 = 0


y 4 2y 3 11x2 + 12x + 31 = 0
Gii

Tu
n

Tr tru thay ! Hnh thc kh i xng th m hng s cht tit kia khin hi vng tr thnh
tht vng. Khi bn c nhng cu c hnh thc kiu na n i xng th ny th li gii thng
lm g. Cn g na ! Cng 2 phng trnh li cho ti.
Ly P T (1) + P T (2) ta c
(x4 2x3 11x2 + 12x + y 4 2y 3 11y 2 + 12y + 72 = 0 (x2 x 6)2 + (y 2 y 6)2 = 0
Nh vy tc l
(
x2 x 6 = 0
y2 y 6 = 0

(
x = 3, x = 2

y = 3, y = 2

Cu 357

x2 y + y = 2x
y 4 x2 = 2(1 x)

in

Tt nhin ta phi thay li h xem cp no tha mn


Vy h cho c nghim : (x; y) = (3; 2)

Gii

H cho tng ng

y
n

y = 2x
1 + x2
y 4 = (x 1)2 + 1

Ng
u

Hy k n dng buc ca y.
T phng trnh (2) ta c ngay y 4 1 y 2 1
2x
T phng trnh (1 d chng minh 1
1 1 y 1 Vy rng buc ca y tri
1 + x2
ngc. N tha mn khi y = 1, x = 1
Vy h cho c nghim : (x; y) = (1; 1)

Cu 358

p
1 + 4 y(x 1) = 4y + (x y)2

y+x3=0
Gii

iu kin : y 0, x 1
Phng trnh th nht tng ng
p

2

(x y)2 2(x y) + 1 + 2(x 1 + 2 y(x 1) + y) = 0 (x y 1)2 + 2 y x 1 = 0


Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

200

Tuyn tp nhng bi h c sc

Nh vy tc l suy ra x = y + 1 thay vo (2) ta c


y+

y2=0y =1x=2


Cu 359

x4 = 2x2 y + 3xy
y 2 = 4x2 3x3
Gii

H cho tng ng


(x2 y)2 = y 2 + 3xy


y 2 = 4x2 3x3

Cng 2 phng trnh v vi v ta suy ra

Tu
n

Vy h cho c nghim (x; y) = (2; 1)

(x2 y)2 + 3x(x2 y) 4x2 = 0

in

R rng l phng trnh thun nht gia 2 n x2 y v x. T ta c


 2
x y = x y = x2 x
x2 y = 4x y = x2 + 4x

y
n

Vi mi trng hp trn thay li vo phng trnh th nht.


Vy h cho c nghim :
!
!

13 1
1 13
; 4 + 13 ,
; 4 s 13 ,
(x; y) = (0; 0),
2
2
!

73 11 53 7 73
,
;

2
2

!
73 53 + 7 73
;
2

 p

x 4 y 2 = y 4 x2
y 2 x3 + 3x = 2

Ng
u
Cu 360

11
2

Gii

iu kin : 2 x, y 2
Phng trnh th nht ta suy ra
4x2 x2 y 2 = 4y 2 x2 y 2 y 2 = x2
Thay vo (2) ta c

x3 x2 3x + 2 = 0

x=2

1 5
x=
2

Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

2.13 Cu 361 n cu 390

201

2.13

Cu 361 n cu 390


Cu 361

1
2

!
5 1 5
;

2

Tu
n

Vi x = 2 y
= 2

1 + 5
1 + 5
y=
Vi x =
2
2
1 5
1 5
Vi x =
y=
2
2
Tt nhin phi loi nghim ngoi lai do php bnh phng (1)

!
1 + 5 1 + 5
Vy h cho c nghim : (x; y) = (2; 2), (2; 2),
;
,
2
2

9y 3 x3 = 8
y 2 xy + 8x = 8

Gii
H cho tng ng

in

 3
x y 3 + 8(x3 + 1) = 0

y 2 xy + 8(x + 1) = 0

Thay (2) vo (1) ta c

(1)
(2)

(x3 y 3 ) + (xy y 2 )(x2 x + 1) = 0 (x y)(y + 1)(x2 + y) = 0

y
n

TH1 : x = y 8x3 = 8 x = y = 1
TH2 : y = 1 x = 1
TH3 : y = x2 thay xung (2) ta c

x4 + x3 + 8x + 8 = 0 x = 2, y = 4

Ng
u

Vy h cho c nghim : (x; y) = (1; 1), (2; 4)

Cu 362

4x3 + y 3 3xy 2 = 8
3x2 + 24x + 3xy = 24
Gii

H cho tng ng
(
4x3 + y 3 3xy 2 = 8
3x3 + 24x2 + 3x2 y = 24x
Cng 2 phng trnh trn cho nhau ta c
7x3 + y 3 3xy 2 + 3x2 y + 24x2 = 24x 8 (x y)3 = 8(x + 1)3 y = x 2
Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

202

Tuyn tp nhng bi h c sc

Thay xung (2) ta c

Cu 363

Tu
n

2
4
3x2 24x 3x(x + 2) = 24 x = y =
3
3


4 2
Vy h cho c nghim : (x; y) = ;

3 3

2
y2
x

+
xy =1
y
x
x+y

(x y)4 =
xy
Gii

iu kin : x, y 6= 0
Phng trnh (1) suy ra

in

(x + y)(x2 xy + y 2 xy)
= 1 (x + y)(x y)2 = xy
xy
Thay vo (2) ta c

(x + y)3 = x3 y 3 x + y = xy
Nh vy (2) s l

(?)

(x y)4 = 1 x y = 1

Ng
u

y
n

Thay vo (?) d dng tm c nghim


Vy h cho c nghim :!

!
3 5 1 5
1 5 3 5
(x; y) =
;
,
;
,
2
2
2
2

Cu 364

!
1+ 5 3+ 5
;
,
2
2

!
3+ 5 1+ 5
;

2
2

1 1
+ = 2 1 2x + 2y + 1
x y
x2 7xy + y 2 + 1 = 0

x+y+

Gii

Mt bi ton
kh hc ba ca thy L Trung Tn.

x 1 ; x 6= 0
2
iu kin :
1

y
; y 6= 0
2
Phng trnh (2) khng th lm n c g. Mu cht c l l t (1). Nhn thy biu thc
cha 2 bin ri nhau hon ton, nh vy c th s xt hm s hoc nhm chng li ra ci
Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

2.13 Cu 361 n cu 390

203

g c bit.
Thc hin php bin i (1) ta c

1
1
2 1 2x + y + 2 2y + 1 = 0
x
y
 1 2


1 2
x 2x 1 2x + 1 2x +
y 2y 2y + 1 + 2y + 1 = 0

x
y
2 1
2

x 1 2x +
y 2y + 1 = 0
x
y

Tu
n

x+

(x + y)(x2 + y 2 ) = 15
y4 + y = x

y
n

Cu 365

in

Nhng mt iu cha lm ta tha mn l cha bit x, y c cng du hay khng ? Nu n cng


du th tt qu, khi (1) s l tng ca cc i lng khng m hoc khng dng, cn tri
du th....C cch no bit n cng hay tri du khng ? Cng du hn l xy > 0, vy phng
trnh (2) lm g ? Dng n vo lc ny thi.
Xt (2) nu xy < 0 th v tri lun dng (v l). Vy x, y cng du. Tc l du bng (1)
xy ra khi
(
(

x = 1 2x
x = 1 2

y = 2y + 1
y =1 2
(
(

x = 1 2
x = 1 + 2

hoc
So vi iu kin th ta suy ra
y =1+ 2
y =1 2

Vy h cho c nghim : (x; y) = (1 + 2; 1 + 2), (1 2; 1 2)

Gii

Ng
u

y l mt dng quen thuc nhng kh p mt nn ti vn mun gii thiu cho bn c.


Vit li h nh sau
(
(x + y)(x2 + y 2 ) = 15
y4 = x y
Hn l nhn ra c th a v dng ng cp ri phi khng ? Nhn cho ln ta c
(x y)(x + y)(x2 + y 2 ) = 15y 4 x4 y 4 = 15y 4 x = 2y

Vi x = 2y, P T (2) y(y 3 1) = 0 y = 1 x = 2

Vi x = 2y, P T (2) y(y 3 + 3) = 0 y = 3 3 x = 2 3 3

Vy h cho c nghim : (x; y) = (2; 1), (2 3 3; 3 3)

Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

204

Tuyn tp nhng bi h c sc


Cu 366

p
x3 + x2 +2y + 1 = x2 y + y + 1
(x + y 1) y + 1 = 10
Gii

iu kin : y 1, x2 + 2y + 1 0
Phng trnh th nht tng ng
p
x2 + 2y + 1 (y + 1) = 0

Tu
n

x2 (x y) +

x2 y 2

x (x y) + p
=0
x2 + 2y + 1 + y + 1
!
x
+
y
=0
(x y) x2 + p
x2 + 2y + 1 + y + 1

in

4x2 y 2 + 8xy 3y 2 = 1
6xy + 4x + y = 3

y
n

Cu 367

Vy h cho c nghim : (x; y) = (3; 3)

D thy y + 1 0 ng thi (2) c nghim th x + y 1


Vy suy ra x = y thay vo (2) ta c
p
(2y 1) y + 1 = 10 y = 3

Gii

Ng
u

y l bi ton do thy L Trung Tn tng ng trn Boxmath. y l mt dng cng kh


quen thuc trong cun sch ti c gii thiu 1 cu nhng qun khuy mt ch no ri :sad:.
Bi ton ny thy L nh Mn c mt hng gii kh hay. l
Nhn thy y = 0 khng l nghim ca h.
Vi y 6= 0 chia PT(1) cho y 2 v PT(2) cho y ri tr v vi v ta c


1 3
2x +
y 2

2
=

25
4

Tt nhin y l mt hng kh p mt nhng khng phi d ngh, hon ton da vo kinh


nghim. Ti xin gii thiu cho bn c mt tng khc ca ti cho bi ny.
H vit li
(
4x2 y 2 + 1 = 3y 2 8xy
3(2xy + 1) = y 4x
Bnh phng phng trnh (2) ta suy ra 9(4x2 y 2 + 1) + 36xy = y 2 + 8xy + 16x2
Th lng 4x2 y 2 + 1 = 3y 2 8xy t trn xung ta c
9(3y 2 8xy) + 36xy = y 2 + 8xy + 16x2
Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

2.13 Cu 361 n cu 390

205

Cu 368

5x

2y x = 1

2 2y x + 3xy = 2x2 + y 2 + 3x 1
Gii

Tu
n

y l phng trnh thun nht bc 2 kh n gin. Ta rt c x theo y. Vic gii n xin


nhng cho bn c.
!

!
4 42 42 4
4 + 42 4 42
Vy h cho c nghim : (x; y) =
;
,
;

4
13
4
13

x
y 5x
2

H cha 2 cn thc. Bn c xem 2 2y x n sinh ra t u ? l chuyn v v bnh phng


(1).Nh vy phng trnh (1) tng ng
p
p
p
p
5x y = 1 + 2y x 5x y = 1 + 2y x + 2 2y x 2 2y x = 6x 2y 1

iu kin :

Thay xung (2) rt gn ta c

y
n

in

2x2 3(y + 1)x + y 2 + 3y = 0 (x y)(2x y 3) = 0

Vi x = y thay (1) ta c 4x x = 1 x = 1

22
Vi y = 2x 3 thay (1) ta c 3x + 3 3x 6 = 1 x =
3


22 35
Vy h cho c nghim : (x; y) = (1; 1),
;

3 3

Ng
u

Cu 369

x
2

y1=1
p
x + 8x + y 2 = 8
Gii

Mt li gii p cho bi ny.


iu kin : y
1, x 2

T (1) ta c x 2 = 1+ y 1 1 x 3
T (2) ta c V T 3 + 8.3 + 1 = 8
ng thc xy ra khi x = 3, y = 1
Vy h cho c nghim : (x; y) = (3; 1)

Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

206

Tuyn tp nhng bi h c sc


Cu 370

(x2 + 9)(x2
+ 9y) = 22(y 1)2
x2 2 4y y + 1 = 0
Gii

Thay vo phng trnh th (2) d dng


tm ranghim.
Vy h cho c nghim : (x; y) = ( 2; 0), ( 2; 0)



p
(x 2y) 3x + 8y + 4 x2 4xy + 4y 2 16 = 6


p
(y 4x) 3y + 2x + 2 x2 4xy + 4y 2 16 = 10

in

Gii

Cu 371

Tu
n

iu kin : y 1
t x2 + 9 = a, y 1 = b. Phng trnh th nht tng ng

 2
a = 11b
x = 11y + 2
2
a(a + 9b) = 22b

a = 2b
x2 = 2y 11

Ng
u

y
n

Bi ton xut hin trong 1 thi th ca page Hi nhng ngi n thi i hc trn
facebook. Khng hiu tn no ngh ra th loi h ny ?
Cng 2 phng trnh v vi v ta c
p
(x 2y)(3x + 8y) + (y 4x)(3y + 2x) 2(2x + 3y) x2 4xy + 4y 2 16 = 16
p
5x2 10xy 13y 2 2(2x + 3y) x2 4xy + 4y 2 16 = 16
p
(x2 4xy + 4y 2 16) + 2(2x + 3y) x2 4xy + 4y 2 16 + (2x + 3y)2 = 0

2
p
2x + 3y + x2 4xy + 4y 2 16 = 0
p
x2 4xy + 4y 2 16 = (2x + 3y)
Thay li vo c 2 phng trnh ta c
(
(x 2y)(5x + 4y) = 6
(y 4x)(3y + 2x) = 10
H ng cp r rng ri nh. T gii nt
nh
!

Vy h cho c nghim : (x; y) = ( 2; 2), ( 2; 2)

Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

2.13 Cu 361 n cu 390

Cu 372

207

121x 122y

x4 y 4 =
4xy
122x + 121y

4
2
2
x + 14x y + y 4 =
x2 + y 2
Gii

Tu
n

iu kin : x, y 6= 0
H cho tng ng

121x 122y

4xy(x2 y 2 ) =
(1)
x2 + y 2

122x + 121y

x4 + 14x2 y 2 + y 4 =
(2)
x2 + y 2


Cu 373

in

Vy h cho c nghim : (x; y) = (2; 1)

Dng ny nu ai ch th ti nu 1,2 cu kiu ny ri. Ta thc hin



 5

(1).x + (2).y
y + 10x2 y 3 + 5x4 y = 121
(x + y)5 = 35

(2).x (1).y
x5 + 10x3 y 2 + 5xy 4 = 122
(x y)5 = 1
(
x+y =3

x = 2, y = 1
xy =1

x2
y2 = 1

2011
x 2011 y = ( 2013 y

x)(x + y + xy + 2014)

2013

y
n

Gii

Ng
u

T phng trnh (1) ta c 1 x, y 1


Th th x + y + xy + 2014 = (1 + x)(1 + y) + 2013 > 0
R rng nh th t phng trnh (2) ta phi suy ra x = y thay vo (1) v ta tm c

1
x=y=

1
x = y =
2

 

1 1
1
1
Vy h cho c nghim : (x; y) = ; , ; 
2 2
2
2

Cu 374

x2 + y 2 = 1
x10 + y 10 =

1
8
Gii

Liu c thm no chi m 5 phng trnh th nht ri a v dng ng cp bc 10 khng ?


Chc ch ai in. Ta bin i phng trnh (1) thnh
Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

208

Tuyn tp nhng bi h c sc

x2

1
1
+ a, y 2 = a thay ht vo (2) ta c
2
2

5 
5
1
5
1
1
1
+a +
a = 5a4 + a2
=0
2
2
8
2
16
r

1 1 
a=
30 5
2 5

Tu
n

T suy ra x2 =

1
1
= y2 = a
2
2

in

n y thay tr li d dng tm c
sx, y
 s 
!
q
q
1
1
5 5( 30 5) ;
5 + 5( 30 5)
Vy h cho c nghim : (x; y) =
10
10
s 
 s 
!
q
q
1
1
5 5( 30 5) ;
5 + 5( 30 5)

10
10
s 
 s 
!
q
q
1
1
5 5( 30 5) ;
5 + 5( 30 5)
10
10
s 
 s 
!
q
q
1
1
5 5( 30 5) ;
5 + 5( 30 5)
10
10
s 
 s
!

q
q
1
1


5 + 5( 30 5) ;
5 5( 30 5)
10
10

Cu 375

2x2 + xy + y = 5
x4 + x3 y + x2 (y + 1) + xy + y = 9

y
n

Ng
u

H cho tng ng
 2
(x + 1) + (x2 + xy + y) = 6

(x2 + 1) (x2 + xy + y) = 9

Gii

x2 + 1 = 3
x2 + xy + y = 3

x=
2y=
1

x= 2y = 21


Vy h cho c nghim : (x; y) = ( 2; 1 2), ( 2; 2 1)

Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

2.13 Cu 361 n cu 390

Cu 376

209

(
x2 y 2 + 4x2 y 3xy 2 + x2 + y 2 = 12xy + 3x 4y + 1
3x2 2y 2 = 9x + 8y + 3
Gii

Tu
n

Ta s dng phng php h s bt nh cho bi ny. Vit li h cho theo n x


(
x2 (y 2 + 4y + 1) 3x(y 2 + 4y + 1) + y 2 + 4y 1 = 0
3x2 9x 2y 2 8y 3 = 0
Th cho cc h s t l vi nhau. Tc l

y 2 + 4y + 1
y 2 + 4y 1
y 2 + 4y + 1
=
=
y = 2, 0, 4
3
3
2y 2 y 3
Thay y = 2 li vo h c

in

Nh vy ta cn lm l ly P T (1) + P T (2). S c

(
3x2 + 9x 5 = 0
3x2 9x + 5 = 0

x2 y 2 + 4x2 y 3xy 2 + 4x2 y 2 = 12xy + 12x + 4y + 4

n gin nhiu ri.

(x2 3x 1)(y + 2)2 = 0

Vy h cho c nghim : (x; y) =

21

; 2 ,

13

!
;0 ,

13

!
; 4 

y
n

P/S : Thay y = 0, y = 4 ta cng c nhng cch khc p mt tng t. Him lm ti mi


thy mt bi h nghim ng nhiu nh ny.

x2 + y 2 + xy + 2x = 5y
x3 + x2 y x2 + 2xy 6x + 3y = 0

Ng
u

Cu 377

Gii

Cng 2 phng trnh v vi v ta c


P T (1) + P T (2) (x3 + xy + 2x2 ) + (y 2 + x2 y + 2xy) (2y + 2x2 + 4x) = 0
(x + y 2)(x2 + 2x + y) = 0
TH1 : y = 2 x
P T (1) x2 + (2 x)2 + x(2 x) + 2x 5(2 x) = 0 (x 1)(x + 6) = 0

x = 1; y = 1

x = 6; y = 8
Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

210

Tuyn tp nhng bi h c sc

TH2 : y = x2 2x
P T (1) x2 + (x2 2x)2 + x(x2 2x) + 2x 5(x2 2x) = 0 x(x + 2)(x + 4) = 0

x = 0; y = 0
x = 2; y = 0
x = 4; y = 8

Cu 378

Tu
n

Vy h cho c nghim : (x; y) = (1; 1), (6; 8), (0; 0), (2; 0), (4; 8)

(
2x2 xy + x3 + y 3 = 4x2 y
p

y + x = 2x2 + 14y 9
Gii

iu kin : x, y > 0
Ta c nh gi sau

in

x2 xy + x2 xy + x3 + y 3 4 4 x2 xyx2 xyx3 y 3 = 4x2 y

Ng
u

y
n

Tc l V T V P ng thc xy ra khi x = y
Thay vo phng trnh (2) ta c

x + x = 2x2 + 14x 9 x2 + 2x x + x = 2x2 + 14x 9 3x2 + 2x x 13x + 9 = 0

t t = x > 0 nh vy ta c


3t4 + 2t3 13t2 + 9 = 0 3t2 t 3 t2 + t 3 = 0

1 + 37
19 + 37
x=
t=
6
18

1 + 13
7 13
t=
x=
2
2

!
19 + 37 19 + 37
7 13 7 13
Vy h cho c nghim : (x; y) =
;
,
;

18
18
2
2

Cu 379

1
3
1

=

2
x 7x y
6
1

+
=2
y 7x y
Gii

iu kin : x, y > 0
Ta thc hin php bin i sau a v h mi
Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

2.13 Cu 361 n cu 390

(
2.P T (1) + P T (2)
P T (2) 4.P T (1)

211

2
1

+ = 3
y
x

18
1
4

+ =0

7x y
y
x

2
1

3 = +
y
x

18
1
4

7x y
y
x

Nhn v vi v ta c


2
1
+
y
x



4
1

y
x

Tu
n

54
=
7x y

R rng l mt phng trnh thun nht, t x = ty, t > 0. Phng trnh tr thnh

8
2
54
t=1x=y
= + 1
t = 4 x = 4y
7t 1
t
t
Vi x = y thay vo (1) ta c

1
1
1
= y=1x=1

y 2y
2

in

Vi x = 4y thay vo (1) ta c

1
1
4
16
1
= y= x=

2 y 9y
2
9
9


11 xy 3 4
3x 4x2 + 12y 2

2 +
=
y
x3 + y 3
px
2
2

11 x3 y 4
3y 4y + 12x

+
=
x2
x3 + y 3
y

Ng
u

Cu 380

y
n

Vy h cho c nghim : (x; y) = (1; 1),

16 4
;
9 9

Gii

y l mt bi ton kh kh v mang tnh nh v mt tng. Ti xin gii thiu cho bn


c mt cch gii tt trn Boxmath.
iu kin : x3 y 4
T iu kin suy ra x, y cng du, nn nu (x; y) l nghim th (x, y) cng l nghim. Vy
y
nn ta ch cn xt i din trng hp y x < 0 . t t = 1. T (2) suy ra
x
3t2 +

4t + 12
11 (t 1)(3t4 + 3t3 8t2 t 1) 0
t3 + 1

T y suy ra t < 2. V nu t 2 suy ra


(t 1)(3t4 + 3t3 8t2 t 1) = (t 1)(2t2 (t2 4) + (t4 1) + (t3 t)) > 0.
Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

(V L)

212

Tuyn tp nhng bi h c sc

Nh vy ta c

12(x2 + y 2 )
x
y
11 11
3
+
+
+

2
2
3
3
y
x
x +y
x
y
(x y)2 (3x4 5x3 y 8x2 y 2 5xy 3 + 3y 4 ) 0


(x y)2 .x4 .(3t4 5t3 8t2 5t + 3) 0


3

x
y
+ 2
2
y
x

12(x2 + y 2 )
11 11
+
+

=
3
3
x +y
x
y

Tu
n

Cng 2 phng trnh v vi v ta c


!
p
p
xy 3
yx3
+
x
y

(3).

11 11
11 11
+
trong khi V P (3)
+
(do x, y > 0). Du bng xy ra
x
y
x
y
khi
(

x3 y = 4 = y 3 x
4
x=y= 4
x=y

Vy h cho c nghim : (x; y) = ( 4 4; 4 4), ( 4 4; 4 4)

Cu 381

xy + x + y = 3
1
1
2
2
+ 2
=
x + 2x y + 2y
3

in

Nh vy ta c V T (3)

Gii

a = 2, b = 2
a = 2, b = 2

Ng
u

y
n

y l mt bi ton khng kh nh p mt.


iu kin :x, y 6= 0, 2
H cho tng ng

ab = 4
(x + 1)(y + 1) = 4
1
2
1
1
1
2

2
+
=
+ 2
=
2
2
(x + 1) 1 (y + 1) 1
3
a 1 b 1
3

x=y=1

x = y = 3

Vy h cho c nghim : (x; y) = (1; 1), (3; 3)

Cu 382

(
[(x + 1)(y + 1)]2 = 9xy
(x2 + 1)(y 2 + 1) = 10xy
Gii

H cho tng ng
Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

2.13 Cu 361 n cu 390

213

 2
(x + 1 + 2x)(y 2 + 1 + 2y) = 9xy

(x2 + 1)(y 2 + 1) = 10xy

y2 + 1
x2 + 1
= a,
= b ta c h mi
x
y
(
(a + 2)(b + 2) = 9
ab = 10

Tu
n

V x, y = 0 khng l nghim ca h nn tng ng


 2
 2

x +1
y +1

+2
+ 2 = 9

x 2
 2 y 
x +1
y +1

= 10

x
y

5
a = 4, b = 2

5
a = , b = 4
2

(
p

x + x2 + 1 = y + y 2 1
x2 + y 2 xy = 1

Gii

y
n

Cu 383

in

TH1 :

x2 + 1 = 4x
x = 2 3

5
1
y 2 + 1 = y
y = 2 y =
2
2
Trng hp 2 tng t ch l hon i gi tr nghim.
Nh vy h c tt c 8 cp nghim 

iu kin :|y| 1
Phng trnh th nht ca h c vit li nh sau:
p

x y 2 1 = y x2 + 1

Ng
u

Bnh phng 2 v ta thu c:


p
p

1 2x y 2 1 = 1 2y x2 + 1 y x2 + 1 = 1 + x y 2 1
p
x2 y 2 + y 2 = 1 + x2 y 2 x2 + 2x y 2 1
p
(x y 2 1)2 = 0 x2 y 2 = 1
Ch x2 xy + y 2 =

3(x y)2 (x + y)2


+
4
4

Nh vy h s l
a = 1, b = 1
a = 1, b = 1

a = , b = 3

1
a = ,b = 3
3

(x y)(x + y) = 1
3(x y)2 (x + y)2

+
=1
4
4

(
ab = 1

3a2 + b2 = 4

Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

214

Tuyn tp nhng bi h c sc

x = 0, y = 1
x = 0, y = 1

2
2

x = ,y =

3
3

1
2
x = , y =
3
3

Cu 384

x3 + y 2 x + 3x2 + y 2 = 2y 3x 1
2y 3 + xy 2 + y 2 3x 3 = 0

in

Tt nhin ta phi i chiu iu kin bnhphng na.



1 2
Vy h cho c nghim : (x; y) = (0; 1), ; 
3 3

Tu
n

(
x y = 1

x+y =1
(
xy =1

x + y = 1

1

x y =

3

x+y = 3


1
xy =

x+y = 3

Gii

H cho bin i thnh

(
(x + 1)3 + y 2 (x + 1) = 2y

2y 3 + y 2 (x + 1) = 3 (x + 1)

y
n

k hon ton a v ng cp c. Nhn cho pht ta c


3 (x + 1)4 + 3 (x + 1)2 y 2 = 4y 4 + 2y 3 (x + 1)

3 (x + 1)4 + 3 (x + 1)2 y 2 2 (x + 1) y 3 4y 4 = 0

Ng
u

Xt y = 0 x = 1 l mt nghim ca h.
Xt y =
6 0, chia c 2 v cho y 4 ta c
4

2

x+1
x+1
x+1
+3
2
4=0
3
y
y
y

x+1

=1
y =x+1
y
x+1
x = y(1 3) 1
=1 3
y

n y vic thay li xin nhng c cho bn c :brick:


Vy h cho c nghim : (x; y) = (2; 1), (1; 0), (0; 1)

Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

2.13 Cu 361 n cu 390

Cu 385

215

(
(x y)(x2 + y 2 ) = x4 1
(x + y)(x4 + y 4 ) = x4 + 1
Gii

k khi nhn v vi v s rt gn hng lot.


Nh vy nhn v vi v suy ra

Vi y = 1. Thay vo phng trnh (2) ta c

Tu
n

x8 y 8 = x8 1 y = 1 y = 1

(x + 1)(x4 + 1) = x4 + 1 x = 0
Vi y = 1. Thay vo phng trnh (1) ta c

(x + 1)(x2 + 1) = x4 1 x = 1 x = 2

in

Cu 386

(
x2 y 2 + 2y 2 + 16 = 11xy
x2 + 2y 2 + 12y = 3xy 2

Vy h cho c nghim : (x; y) = (0; 1), (1; 1), (2; 1)

Gii

y
n

Nhn thy y = 0 khng l nghim ca h. Chia phng trnh (1) cho y 2 , phng trnh (2) cho
y 2 ta c.


2
11x
16
4
x

+2=3
x
x + 2 + 2 =
y
y
y
 2
 y 
 2
x
12

4
x

= 3x
+2+

+2=3 x
y
y
y
y
(

a2 3b = 2
a=b=1
2

a=b=2
b 3a = 2

Ng
u

n y d dng thay li tm nghim.


Vy h cho c nghim : (x; y) = (2; 1), (4; 2),

Cu 387

!
17 1 17
;
,
2
2

1+

!
17 1 + 17
;

2
2

2
x + 2y 2 + 3xy + 3 = 0

x y + 18

2 = 9 xy
(x + y)
Gii

Nhn hnh thc c l bi ny a v t n tng hiu l tt nht.


iu kin : x y 0, x + y 6= 0
Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

216

Tuyn tp nhng bi h c sc

t x y = a (a 0) ; b = x + y(b 6= 0)

x y = a2

x+y =b

2x = a2 + b
2y = b a2

Suy ra :
2

2
 2


b a2
a +b
b a2
a2 + b
+2
+3
x + 2y + 3xy =
2
2
2
2
2
4
2
2
2
2
4
2
4
6b 2ba2
a + 2a b + b + 2 (b 2ba + a ) + 3 (b a )
=
=
4
4
2

Tu
n

T ta c h phng trnh :
 2
 2
3b ba2 + 6 = 0
9b 3ba2 + 18 = 0 (1)

2
2
a + 18 = 9b a
a2 9b2 a + 18 = 0 (2)
Tr (1) cho (2) theo tng v s c :
9b a

+ 3ba (3b a) = 0 (3b a) (3b + a + 3ba) = 0

in

Ta xt trng hp kh trc, mong cho n v l.


Vi 3b + a + 3ba = 0 thay vo (1) ta c

3b a = 0
3b + a + 3ba = 0

9b2 + 3a (3b + a) + 18 = 0 3b2 + 3ba + a2 + 6 = 0

R rng v tri lun dng. Vy ch cn a = 3b thay vo (1) s tm c


(
(
a=3
xy =9

x = 5, y = 4
b=1
x+y =1

(
x3 y 3 + xy 3 + y 2 = 4xy 2 1
x2 y 2 + x2 + y 2 = 4xy 1

Ng
u

Cu 388

y
n

Vy h cho c nghim : (x; y) = (5; 4)

Gii

Phng trnh th (2) bin i s thnh


x2 y 2 + x2 + y 2 = 4xy 1 (xy 1)2 + (x y)2 = 0

x=y=1

x = y = 1

Thay ln phng trnh (1) ch c cp th nht l tha mn.


Vy h cho c nghim : (x; y) = (1; 1)

Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

2.13 Cu 361 n cu 390

217

x2 1 + y 2 1 = xy + 2
1
+ y12 = 1
x2

Cu 389

Gii
iu kin : |x|, |y| 1
Phng trnh th nht tng ng
p

x2 y 2 (x2 + y 2 ) + 1 = 0

Tu
n

x2 + y 2 4 xy + 2

in

t a = xy, b = x2 + y 2 ta thu c h mi



a = 1, b = 1
b 4 a + 2 a2 b + 1 = 0

2
a = 2, b = 4
b=a
(
xy = 1


x2 + y 2 = 1
2
x
=
y
=
(

xy = 2
x=y= 2

2
2
x +y =4



Vy h cho c nghim : (x; y) =
2; 2 , 2; 2 

Gii

y
n

Cu 390

x(y 9) + y 1 + 1 = 0
y(18x2 + 1) = 3x + 22 + (xy + 1)2

iu kin y 1
Phng trnh th nht suy ra

(x(y 9) + 1)2 y + 1 = 0 x2 y 2 18yx2 + 2xy + 81x2 18x + 2 y = 0

Ng
u

Phng trnh th hai th :

18yx2 + y 3x 23 x2 y 2 2xy = 0

Cng 2 ch li ta c
2

81x 21x 21 = 0 x =

Thay li tm y (kh l)

805
54

!
p

805 327 3 805 36782 842 805


Vy h cho c nghim : (x; y) =
;
54
28
!
p

7 805 327 + 3 805 + 36782 + 842 805


;

54
28
7+

Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

218

2.14

Tuyn tp nhng bi h c sc

Cu 391 n cu 410

Cu 391

(
x = (y 2 1) (y + 2) + 1
xy (xy 1)2 + x2 y 2 = (x + 1) (x2 + x + 1)
Gii

Tu
n

Bin i phng trnh (2) tr thnh


xy(x2 y 2 xy + 1) = (x + 1)[(x + 1)2 (x + 1) + 1] f (xy) = f (x + 1)
Vi f (t) = t3 t2 + t n iu tng, t ta c ngay xy = x + 1 x =
c.

1
thay ln (1) ta
y1

y=0

1
= (y 2 1)(y + 2) + 1
1 13
y1
y=
2
!

13 1 13
;
; ,
2
2

3+

13

13 1
2

!


in

Vy h cho c nghim : (x; y) = (1; 0),

T tr li bin x

Cu 392

(
x3 x2 y = x2 x + y + 1

x3 9y 2 + 6(x 3y) 15 = 3 3 6x2 + 2

y
n

Gii
Phng trnh th nht tng ng

(x2 + 1)(x y 1) = 0 y = x 1

Ng
u

Thay vo (2) ta s c

3
(x 1)3 + 3(x 1) = 6x2 + 2 + 3 6x2 + 2

Do f (t) = t3 + 3t n iu tng nn suy ra

3
x 1 = 6x2 + 2 x3 9x + 3 3 = 0

Phng trnh ny nghim duy nht kh l, ta c th lm bng t n kiu Hypebolic ti


gii thiu cu 215. Tuy nhin, tinh t ta s bin i n v

2+1
3
3
3

(x + 1) = 2(x 1) x + 1 = 2(x 1) x = 3
21
!

3
2+1
2
Vy h cho c nghim : (x; y) =
;

3
21 321
Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

2.14 Cu 391 n cu 410

Cu 393

219

2y

y 2 + 3x =
x
2x
2

x + y =
y
Gii

y(y ) = 3x
x
2

x(x + ) = y
y

(1)
(2)

Nhn (1) vi (2) v vi v ta c


2
4
2
=3
(y )(x + ) = 3 xy
x
y
xy

Tu
n

iu kin :x, y 6= 0
H cho tng ng

xy = 4
xy = 1

n y n gin ri !

in




2
3
; 2 3 
Vy h cho c nghim : (x; y) = (1; 1),
3
3

y
n

Cu 394

4 + (5x2 + 2y 1) x y = 5x2 + y (2 + 3x2 )


2 (3x2 + 5)
5x

4x + 5 y +
y
y
Gii

iu kin :y > 0
Phng trnh th nht ca h tng ng

3x2 y (5x2 + 2y 1)x y + 5x2 + 2y 4 = 0, (1)


2

Ng
u

xy = (5x2 + 2y 1) 12(5x2 +2y4) = (5x2 + 2y 1) 12(5x2 +2y1)+36 = (5x2 + 2y 7)






3x y 5x2 2y + 4 = 0
(2)
2

Do (1) 3x y 5x 2y + 4 x y 1 = 0
x y1=0
(3)
Phng trnh th hai ca h tng ng

4x y + 5y + 6x2 + 10 = 5x, (4)

Thc hin 4.(2) 3.(4) c 38x2 + 15x 14 = 23y > 0 v l v x = 1903 < 0

Xt (3) y = x1 thay vo (4), c f (x) = 6x4 5x3 + 14x2 + 5 = 0


D thy phng trnh ny v nghim.
Vy h cho v nghim 

Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

220

Cu 395

Tuyn tp nhng bi h c sc


2x + 1 2y p
+1=yx
2 2
16x y + 5 = 6 3 4x2 y + x
Gii

Thay vo (2) ta c

3
16x4 + 5 = 6 4x3 + x

Tu
n

Nhiu ngi nhn xt cu ny chng c g c bit khi t phng trnh (1) rt ra c


x = y ri. Tuy nhin ci hay sau
1
iu kin : x, y
2
Phng trnh th nht tng ng


2
(1) (x y)
+1 =0x=y

2x + 1 + 2y + 1

i vi hnh thc h ny nh gi l cng c tt nht. Nhm c nghim x =

1
v ta tin
2

in

hnh tch ghp ph hp.


phng trnh c nghim hin nhin x > 0
Ta c
p

6 3 4x3 + x = 3 3 2.4x. (4x2 + 1) 2 + 4x + 4x2 + 1


16x4 + 5 4x2 + 4x + 3

y
n

1
(2x 1)2 (2x2 + 2x + 1) 0 x =
2


1 1
Vy h cho c nghim : (x; y) =
;

2 2

Ng
u

Cu 396

3x2 2x 5 + 2x x2 + 1 = 2(y + 1) y 2 + 2y + 2
x2 + 2y 2 = 2x 4y + 3
Gii

Tr hai phng trnh v vi v ta c


h

x2

+1+x

D thy hm s cn xt l f (t) =
x = y + 1 thay vo (2) ta c

i2

q

2

(y + 1) + 1 + y + 1

2
t2 + 1 + t v hm ny n iu tng. T suy ra
"

(y + 1) + 2y = 2(y + 1) 4y + 3

Vy h cho c nghim : (x; y) = (2; 1),

5 2
;
3 3

y = 2 x = 1
2
5
y= x=
3
3




Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

2.14 Cu 391 n cu 410

Cu 397

221

 p
7 16 y 2 = (x 1)(x + 6)
(x + 2)2 + 2(y 4)2 = 9

Gii

T phng trnh u ta c (x 1)(x + 6) 0

x1
x 6

(x + 2)2 9 5 x 1
Vy suy ra x = 1 v y = 4
Vy h cho c nghim : (x; y) = (1; 4)

h
in

Cu 398

x + 2y p x 2y = 2

3
x + 3 + x2 4y 2 = 5

Tu
n

T phng trnh (2) ta li c

Gii

iu kin : x 3, x 2y
p
phng trnh (2) c lng x2 4y 2 sinh ra t vic bnh phng (1). Vy bnh phng
(1) suy ra
p
x 2 = x2 4y 2

y
n

Thay xung di ta c

x + 3 + x 7 = 0 x = 5 y = 2

Ng
u

Ch n iu kin bnh phng (1) ta loi y = 2


Vy h cho c nghim : (x; y) = (5; 2)

Cu 399

y3

x2 + xy + y 2 + x +
=2
x+1
2

2x + y + y = 2
x+1
Gii

H cho tng ng

y2

(x + y + 1)(
+ x) = 2
x+1
2

(x + y + 1) + ( y + x) = 3
x+1
Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

222

Tuyn tp nhng bi h c sc

y2
+ x = b ta c h mi
x+1

x + y = 0
x = 0, y = 1
2

x = 1, y = 0
(
y +x=2


ab = 2
a = 1, b = 2

17
17 1
1

x
+
1

x=

,y =
a = 2, b = 1

x
+
y
=
1
a+b=3

4
4

2
1 + 17
1 17
y

x=
,y =
+x=1
4
4
x+1
!

!
1 17 17 1
1 + 17 1 17
Vy h cho c nghim : (x; y) = (0; 1), (1; 0),
;
,
;

4
4
4
4

2y + 2 + x (y 2 + 2y) = 0
x3 3x
y+1 2
=0
3x 1
Gii

in

1
iu kin : x 6=
3
t y + 1 = a th h cho tr thnh

2a + x(a2 1)
x3 3x
a =
3x2 1

Cu 400

Tu
n

t x + y + 1 = a,

2a
1 a2

a = x 3x
3x2 1

x =

Ng
u

y
n

n y hn phi nhn thy t tng lng gic ha ri nh ? Xin nhng li cho bn c lm


nt.
 p

 p
q

Vy h cho c nghim : (x; y) = (0; 1), 5 2 5; 1 2 5 2 5 + 5(5 2 5)


 p
 p

q

5 2 5; 1 2 5 2 5 5(5 2 5)


Cu 401

x2 + 1 y x + y = y
x2 (x + y 2) + x 2 = 5y
Gii

iu kin : x + y 0
Nhn thy y = 0 khng l nghim ca h. H cho vit li thnh
2
x +1

(
(

x+y =1
a=3
a

b
=
1
y

2
x +1

a(b2 2) = 6
b=2

(x + y 2) = 6

y
Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

2.14 Cu 391 n cu 410

223

Vy h cho c nghim : (x; y) =


Cu 402

11 + 53
3 53
,y =
x= 2
2

53 3
11 53
x=
,y =
2
2
!
!

3 53 11 + 53
53 3 11 53
;
,
;

2
2
2
2

Tu
n

(
x+y =4

x2 + 1 = 3y

x2 + y 2 = 3x 4y + 1
3x2 (x2 + 9) 2y 2 (y 2 + 9) = 18(x3 + y 3 ) + 2y 2 (7 y) + 3
Gii

H cho tng ng

in

(
x(x 3) + y(y + 4) = 1
3x2 (x 3)2 2y 2 (y + 4)2 = 3

(

3

13
a+b=1
a = 1, b = 0
,y = 0 4
x=

2
2
2
a
=
5,
b
=
6
3a 2b = 3
VN
!
!

3 13
3 13
;0 ,
;4 
Vy h cho c nghim : (x; y) =
2
2

y
n

Cu 403

83y + 4 = x + 85
2
16(x3 y) + 6x(3 4x) = 16y + 21 + 6
3
y+1
Gii

Ng
u

4
3
Phng trnh th 2 tng ng
iu kin : y

p
p
16x3 24x2 + 18x = 16y + 6 3 y + 1 16x3 24x2 + 18x + 16 = 16(x + 1) + 6 3 y + 1

Nhn vo hnh thc ny c l s xt hm. Tuy nhin v phi c dng khuyt thiu bc 2 trong

b
1
khi v tri li c. Vy ta i bin x = u
= u+ ,
t = 3 y + 1. Nh vy phng trnh
3a
2
(2) s l
1 p
16u3 + 16u = 16t3 + 16t u = t x = + 3 y + 1
2
Thay ln (1) ta c
p
p
5
8 3y + 4 + 3 y + 1 = 42 y = 7 x =
2
Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

224

Tuyn tp nhng bi h c sc


Vy h cho c nghim : (x; y) =


5
;7 
2

2x 1 y 1 + 2 2x 1 = 8
y 2 + y 2y 1 4x 2x + y = 13

Cu 404

Tu
n

Gii

y l mt bi h kh kh, tuy nhin anh Nguyn Xun Nam, mt ngi bn ca ti trn


facebook chi n bng 5 cch khc nhau. Ti xin gii thiu cho bn c cch l d hiu nht
i vi bi ny. ng nh li nh nhn xt : y l mt v d cho cu ni "Cn c b thng
minh"
1
3
iu kin : x , y
2
2

t 2x 1 = a 0. T phng trnh (1) ta rt ra

a+8
1 + 2a

2


+

a+8
1 + 2a

t v tri l f (a). Ta c
0

15
.
(1+2a)2

4a3 2a2 4a + 13
a+8
2a2 +
= 14
1 + 2a
1 + 2a

4a3 2a2 4a+13


1+2a

a+8
1+2a

16a3 16a2 4a30


2
q (1+2a)
4a3 2a2 4a+13
2.
1+2a

4a

15
(1+2a)2

<0

y
n

f (a) =

30(a+8)(2a+1)
(2a+1)4

s

Thay vo phng trnh (2) ta c

a+8
1 + 2a

in

y=

Vy phng trnh ny c nghim duy nht a = 1 x = 1, y = 2


Vy h cho c nghim : (x; y) = (1; 2)

2
2x

3y
+
5 x + y = 7

3 5 x + y 2x y 3 = 1

Ng
u

Cu 405

Gii

Bi ton trn xut hin 3 cn thc kh chu. Nu ta t chng ln lt l a, b, c > 0 th c


2 phng
trnh, cntm thm mt phng
trnh na biu din mi quan h gia 3 n.

t 2x 3y = a, 2x y 3 = b, 5 x + y = c,
a, b, c > 0 h cho tng ng

2a
+
c
=
7

2x 3y = 9
a = 3, b = 2, c = 1 2x y 3 = 4 x = 3, y = 1
3c b = 1

a + b2 + 4c2 = 17
5x+y =1
Vy h cho c nghim : (x; y) = (3; 1)
Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

2.14 Cu 391 n cu 410

Cu 406

225

x5 + x4 + 1
x2 + x + 1
2
x + y 2 3xy x + 3y 1 = 0

y2 =

Gii

Tu
n

Phng trnh (2) khng p. S phi khai thc t (1). Vi hnh thc th kia c l v phi s
rt gn c. V mu khng th phn tch c nn d on trn t s c nhn t x2 + x + 1.
Tin hnh nhm ta s c x5 + x4 + 1 = (x3 x + 1)(x2 + x + 1)
Nh vy h s l
(
y 2 = x3 x + 1
x2 + y 2 3xy x + 3y 1 = 0
Thay y 2 t (1) xung di ta c
(x 1)(x2 + 2x 3y) = 0

x2 + 2x
thay vo (1) ta gii ra
3

x = 3
y=5

13
3

13
x=
y=

2
2

3 + 13
1 + 13
y=
x=
2
2

Vy h cho c nghim :

13 3
;

!
13
,
2

1+

13 3 +
;

!
13

2

p

2 2x + 2 + 4 y 2 2y + 2 = 2
x

4
x+ y+3=3

Ng
u

Cu 407

y
n

(x; y) = (1; 1), (1; 1), (3; 5),

in

Vi x = 1 y = 1 Vi y =

Gii

Phng trnh th nht tng ng


p
p
(x 1)2 + 1 + 4 (y 1)2 + 1 = 2

D thy V T V P .
ng thc xy ra khi x = y = 1 thay vo (1) tha mn.
Vy h cho c nghim : (x; y) = (1; 1)

Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

226

Tuyn tp nhng bi h c sc

Cu 408

3
3
2x

y
+
3x 2y = 2

3
2 3x 2y + 5x + y = 8
Gii

t a = 2x y, b = 3x 2y
S dng ng nht sau
5x + y = 13(2x y) 7(3x 2y)

Tu
n

Vy h cho tng ng

(
a+b=2
a=b=1
2b 7b3 + 13a3 = 8
(
2x y = 1

x=y=1
3x 2y = 1

Cu 409



p


(2x + 1) 2 + 4x2 + 4x + 4 + 3y 2 + 9y 2 + 3 = 0

4x3 3y + 3 1 3y = 5

in

Vy h cho c nghim : (x; y) = (1; 1)

Gii

phng trnh (1) 2 bin x, y hon ton tch ri nhau v ta hi vng n s ra c iu g


, vi hnh thc ny c l l hm s. Phng trnh (1) vit li thnh
p
p
(2x + 1)(2 + (2x + 1)2 + 3 = 3y(2 + 9y 2 + 3)

y
n

Cha phi cng 1 dng hm. Nhng 9y 2 = (3y)2 . Khi 2 v u c dng

f (t) = 2t + t t2 + 3
Hm ny n iu tng, t ta suy ra 2x + 1 = 3y thay vo (2) ta c

4x3 + 2x + 3 2x + 2 = 6 x = 1

Ng
u

V v tri ng bin nn phng trnh


c nghim duy nht.
 ny 
1
Vy h cho c nghim : (x; y) = 1;

3

Cu 410

3
2
1

27y 3x + 9y
s =


x2
4
2

x + 3y = 72 9 + y
Gii

iu kin : x, y 0
phng trnh th (2)
Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

2.14 Cu 391 n cu 410

227

( x + 3y)4 4(x + 3y)2 8(x2 + 9y 2 ) = V P


ng thc xy ra khi

x = 3y x = 3y.

Thay ln (1) ta c

Tu
n

1
x3 3x2 + 3x 1 = 0 x = 1 y =
3


1
Vy h cho c nghim : (x; y) = 1;

3

Ng
u

y
n

in

R ca s hc tp th ng, qu ca s hc tp th ngt.

Nguyn Minh Tun - K62CLC Ton Tin - HSPHN. My facebook : Popeye Nguyn

You might also like