BLM 6

TERMODNAMN KNC YASASI

CARNOT EVRM
1-2 hal deiimi (TH =sabit): Tersinir izotermal genileme.
Yksek scaklkta (TH > TL), piston-silindir sistemine tersinir
izotermal s alm gerekleir ve gaz i yapar. Gaza geen toplam
s miktar QH olmaktadr.
2-3 hal deiimi (Scaklk THdan TLye der): Tersinir
adiyabatik genileme. Sistem s geine kar yaltlr. Gaz i
yapar ve scaklk TLye dene kadar sistem yavaa geniler.
Sistemin srtnmesiz olduu kabul edilmektedir.
3-4 hal deiimi (TL =sabit): Tersinir izotermal skma. Sistem
s kuyusu ile temas haline getirilir. Piston d bir kuvvet ile itilir ve
gaz zerine i yaplr. Gaz sktrldka scaklktaki ykselmeye
karn, gazdan s kuyusuna TL scaklnda (TL < TH) tersinir
izotermal s geiigerekleir. Gazdan ekilen toplam s miktar
QL olmaktadr.
4-1 hal deiimi (Scaklk TLden THa ykselir): Tersinir
adiyabatik skma. Sistem s geine kar yaltlr. Gaz zerine
i yaplr ve scaklk TH olana kadar sistem skr. Sistem ilk
haline geri dner. Bu sayede evrim tamamlanr.

CARNOT EVRM
Carnot evriminin P-V diyagram:
Carnot s makinesi evrimi

Ters Carnot evriminin P-V diyagram:

Carnot soutma makinesi evrimi

P-V diyagramnda, saat ynndeki evrim ile Carnot s makinesi evrimi; saat
ynnn tersindeki evrim ile Carnot soutma makinesi evrimi elde edilir.

CARNOT LKELER
Kelvin-Planck and Clausius ifadelerinde
belirtildii gibi, termodinamiin ikinci yasas
makinelerin evrimlerine kstlamalar getirir. Bir
s makinesi sadece bir s deposuyla s
alveriinde bulunarak alamaz; bir soutma
makinesi bir d kaynaktan net i girii olmadan
alamaz
Sabit scaklkl (TH > TL) iki tane s deposu
arasnda alan s makinelerini ele alalm.
Tersinir ve tersinmez (gerek) s makinelerinin
sl verimleriyle ilgili olarak Carnot ilkeleri
unlardr:

th th , Carnot

Ayn iki s deposu arasnda alan iki s

makinesinden, tersinmez olann verimi her
zaman tersinir olann veriminden kktr.
Ayn iki s deposu arasnda alan btn
tersinir s makinelerinin verimleri eittir.

CARNOT ISI MAKNES

Tersinir veya tersinmez bir s makinesinin sl verimi u ekilde tanmlanmt:

th 1

QL
QH

Tersinir bir s makinesinde, yle bir eitlik vardr:

QL TL

QH TH

Dolaysyla:

th ,tr

QL
TL
1
1
Carnot
QH
TH

Bu verim TH ve TL scaklklarndaki (scaklklar, mutlak scaklk) iki s deposu

arasnda alan bir s makinesinin sahip olabilecei en yksek verimdir.

CARNOT ISI MAKNES

th th ,tr Tersinmez s makinesi

th th ,tr Tersinir s makinesi
th th ,tr Olanaksz s makinesi

CARNOT ISI MAKNES

rnek:
Bir Carnot s makinesi, 652 oCdeki yksek scaklkl
bir kaynaktan evrim bana 500 kJ enerji almakta ve
30 oCdeki dk scaklkl bir kuyuya s vermektedir.
(a) Bu Carnot makinesinin s verimini ve (b) kuyuya bir
evrim bana atlan s miktarn belirleyiniz.

th ,tr

QL
TL
1
1
Carnot
QH
TH
QL TL

QH TH

CARNOT SOUTMA MAKNES VE ISI POMPASI

Carnot soutma makinesi veya Carnot s pompas, ters Carnot evrimine gre
alrlar.
Herhangi (tersinir veya tersinir olmayan) bir soutma makinesinin ve s
pompasnn etkinlik katsays:

COPSM

1
QH / QL 1

COPIP

1
1 QL / QH

Tersinir olan (Carnot evrimi) bir soutma makinesinin ve s pompasnn etkinlik

katsays:

COPSM, tr

TH / TL 1

COPIP, tr

1
1 TL / TH

Bu etkinlik katsaylar, TH ve TL scaklklarndaki iki s deposu arasnda alan bir

soutma makinesi veya s pompasnn sahip olabilecei en yksek etkinlik
katsaylardr.

CARNOT SOUTMA MAKNES VE ISI POMPASI

COPSM COPSM, tr
COPSM COPSM, tr
COPSM COPSM, tr

Tersinmez soutma makinesi

Tersinir soutma makinesi
Olanaksz soutma makinesi

CARNOT SOUTMA MAKNES VE ISI POMPASI

rnek:
Bir mucit 25 oC scaklktaki bir odada alrken soutulan hacmi 2 oC scaklkta
tutan ve etkinlik katsays 13.5 olan bir buzdolab gelitirdiini savunmaktadr.
Sizce bu dnce doru olabilir mi?

COPSM,max COPSM, tr

TH / TL 1

CARNOT SOUTMA MAKNES VE ISI POMPASI

rnek:
Bir evi stmak iin bir Carnot s pompas
kullanlmaktadr. Evin ii srekli olarak 21 oC
scaklkta tutulmaktadr. Dardaki scaklk -5 oC iken
evin s kaybnn 135000 kJ/h olduu tahmin
edilmektedir. Is pompasn altrmak iin en az ne
kadar g gerektiini belirleyiniz.

COPIP, tr

1 TL / TH

COPIP, tr

dQH
dt

dWnet , giren
dt