1.Sta je hemija?

Hemija je prirodna nauka. Prirodne nauke proucavaju prirodu tj.sav materijalni svijet
I sile koje u njemu vladaju. Hemija proucava sastav I unutrasnju gradju tvari,
osobine tvari I promjene prilikom kojih od jednih tvari nastaju druge.
2. Povezanost hemije sa drugim naukama?
Hemija je povezana sa skoro svim ostalim naukama. Tako ona ulazi

u fiziku,geologiju i astronomiju, s jedne strane, i

u biologiju, fiziologiju i medicinu, s druge strane.
3. Grane hemije?
Neorganska, organska, fizikalna, biohemija, farmaceutska. Elektrohemija itd.
4. Sta proucava opsta hemija?
Opsta hemija proucava opste zakone u prirodi.
5. Sta je materija?
Materija je sve ono sto stvarno postoji. Ona se neprekidno krece I neunistiva je. Sve
pojave I promjene u prirodi posljedice su raznih oblika kretanja materija.
6.Kako se materija dijeli na osnovu uniformnosti,promjenjivost sastava I
sposobnosti rastavljanja na prostije supstance?
Ukoliko je materijal uniforman,tj.da u svakom svom dijelu ima isti sastav,onda to
moe biti ista supstanca ili homogena smjesa, a moe se razloiti na elemente I
jedinjenje.
7.Smjesa homogena I heterogena?
-Homogene smjese su smjese koje u svakom svojem djeliu imaju isti sastav i iste osobine. Ona je
sastavljena od cistih tvari.
-Heterogene smjese su sastavljene od 2 ili vise homogenih supstanci I one nemaju u svakom svom
djelu isti sastav jer svaki dio smjese zadrzava svoje osobine.
8. Ciste supstance?
Ciste supstance su homogene supstance koje karakterisu stalan I nepromjenljiv hemijski sastav I
tacno odredjene osobine. Tacka topljenja, kljucanja I gustoca uvijek su iste I za njih karakt.
9. Jedinjenja?

Jedinjenja su supstance stalnog sastava od dva ili vise elementa. Vecina cistih
supstanci su jedinjenja.
10. Elementi?
Elementi su najjednostavnije supstance koje ne mozemo razoriti ili rastaviti na jos
jednostavnije. Elementi u jedinjenjima gube svoje osobine. Elementi su u
jedinjenjima spojeni u tacno odredjenom odnosu.
11. Atom i molekula?
Atom je najsitniaj cestica nekog elementa koja ima osobine tog elementa.
Molekula je hemijska jedinica koja sadrzi dva ili vise atoma povezanih medjusobno.
12. Metode razdvajanja smjese na komponente?

Talozenje I dekantacija, Filtracija ( cjednjenje), Susenje, Centrifugiranje, Destilacija,

Sublimacija..
13. Podjela cistih supstanci?
Ciste supstance se djele na elemente I jedinjenja.
14. Osobine cistih supstanci?
Fizike osobine
-boja,miris,gustina,tvrdoa,taka topljenja,taka kljuanja,rastvorljivost(mora se
naglasit u kom rastvarau) ,kristalni oblik,provodljivost toplote I el.energije.
Hemijske osobine
-ukazuju na njihovo ponaanje pri hemijskim promjenama.
15.Koji su zakoni hemijskog spajanja po masi ?
-Zakon o odranju mase
-Zakon stalnih omjera masa
-Zakon umnoenih omjera masa
-Zakon spojnih masa
16. Zakon o odrzanju mase?
Nikakve se promjene ne mogu opaziti u ukupnoj masi svih tvari koje sudjeluju u
hemijskoj reakciji.
Pr. Odvagali smo u oba slucaja isti broj atoma 65,38g cinka I 32.06g sumpora
Zn + S ZnS
17. Zakon stalnih omjera masa?
Neki odredjeni hemijski spoj uvijek sadrzi iste hemijske elemente spojene u istom
stanom omjeru masa ili atomi elemenata spajaju se u hem.spojeve u stalnim
omjerima masa.
Pr. 88.81g O + 11.19g H =100g HO
88.81g O + 20g H=100g HO
(20-11.19=8.81)
U drugoj jednacini imamo 8.81g viska.
18. Zakon umnozenih omjera masa?
Kada dva elementa tvore vise nego jedan hemijski spoj onda su mase jednog
elementa u jedinstvenim umnozenim omjerima ( 1 : 2 : 3) sa masom drugog
elementa.
Pr.
NO 57g kisika 100g nitrogen
NO
114g kisika 100g nitrogena
NO 171g kisika 100g nitrogena
NO 228g kisika 100g nitrogena
NO 285g kisika 100g nitrogena
Odnos mase kisika 1 : 2 : 3 : 4 : 5
19. Zakon spojnih masa ?
Masa dviju elementarnih tvari koje reaguju s nekom trecom elementarnom tvari, iste

mase reaguju I medjusobno, a isto tako I s nekom cvrstom tvari jednake I odredjene
mase.
Pr. Tako se 1g vodika spaja sa 3g ugljika u metan, a sa 8g kisika u vodu. Prema tome
3g ugljika moraju reagirati sa 8 g kisika. Na taj nain nastaje ugljendioksid.
Mase elementarnih tvari koje ulaze u medjusobn hemijske reakcije nazivaju se
spojnim masama ( ili ekvivalentnim masama)
20. Definisati idealno stanje gasa?
Idealno stanje gasa je stanje gasa u kojem se molekule slobodno kreu u prostoru i
nema meumolekulskih sila. Idealni gas je zamiljeni gas u kome je zapremina
estica gasa beskonano mala u odnosu na ukupnu zapreminu gasa. pV=nRT
21. Navesti gasne zakone?
1. Boyle - Mariottov zakon
2. arlov ili Charles Gay Lusacov zakon
3. Avogadrov zakon
4. Daltonov zakon parcijalnih pritisaka
5. Gay-Lusacov zakon stalnih volumnih odnosa.
22. Boyle- Mariotov zakon:
Na konstantnoj temperaturi zapremina odreene koliine gasa obrnuto je
proporcionalna pritisku.

V1
p2
V 2 = p1

; pV=const. ; T=const. ; n= const.;

Bojl je sa Mariotom pokazao 1611.g. da je za odreenu koliinu gasa (n) pri

konstantnoj temperaturi (T) zapremina gasa obrnuto proporcionalna pritisku i
obrnuto.
23. arlov(arls)- Gay Lusacov zakon:
Pod stalnim pritiskom zapremina odreene koliine gasa je direktno proporcionalna
apsolutnoj temperaturi.

V
T = const. ; p=const. ; n=const. ;

V 1 V 2 V
=
=const .
T1 T 2
T

Odnosno: Pri stalnoj zapremini pritisak odreene koliine gasa je direktno

proporcionalna temperaturi. Porastom temperature poveava se brzina kretanja
molekula, broj i jaina sudara se poveava i pritisak raste.
; n=const.

p
T =const. ; V=const.

24. Avogadrov zakon, Avogadrova hipoteza?

Avogadrov zakon:Iste zapremine razliitih gasova pri istoj temperaturi i pritisku
sadre isti broj estica.
Avogadrova hipoteza: Gasovi jednakog volumena pri istoj temperaturi i pritisku
sadre isti broj molekula. V(p,T)=const. n
25. Daltonov zakon parcijalnih pritisaka?
Ukupan pritisak smjese gasova, koji meusobno ne reaguju, jednak je zbiru
parcijalnih pritisaka koji ulaze u sastav smjese. Parcijalnim pritiskom gasa u smjesi
naziva se pritisak koji bi vrio taj gas zauzimajui pri istim uslovima zapreminu
ukupne smjese gasova.
p= p1+p2+...+p(n) ppi
26. Gaj L. zakon stalnih volumnih odnosa?
Pri istoj temperaturi i pritisku volumnih gasova koji meusobno reaguju odnose se
kao mali cijeli brojevi.
PR. 1dm3 oksigena + 1dm3 hidrogena= 2dm3 vodene pare
27. Univerzalna gasna konstanta?
Univerzalna gasna konstanta k je fizikalna kontanta koja se pojavljuje u velikom
broju jednaina.
(Jednaina stanja idealnog gasa R=8.314472 J K -1 mol-1
28. ta su hemijske reakcije? ta pokazuju i primjeri?
Hemijske reakcije su reakcije izmeu reaktanata pri emu se dobivaju produkti.
Pokazuju promjene kod kojih tvar potpuno mijenja i nastaje nova tvar. Sadre
simbole, formule i stehiometrijske koeficjente. Pri pisanju se vodi rauna da je broj
atoma na jednoj strani jednak broju atoma na drugoj strani.
PR: 2Mg + O2 2MgO
Oksidaciona jednaina: 4Fe + 3O2 2Fe2O3
29. Podjela materijala prema strukturnom uredjenju?
Prema strukturnom uredjenju materijale djelimo na: amorfne I kristalne strukture.
30. Razlika izmedju amorfne I kristalne dtrukture?
Rzlika izmedju amorfne I kristalne strukture jeste sto omorfna struktura nema
pravilan geometrijski raspored dok kristalona struktura ima pravilan geometrijski
oblik tj kristalnu resetku sa identicnim rasporedom tacaka unutar njega.
31. Karakteristike kristala?
Imaju geometrijski oblik, konstantne uglove, zatim, isti razmjetaj estica periodiki
se ponavlja u sva tri smjera. Na udaljenosti je razmjetaj estica strogo odreen.

32. Jedinina ili elementarna elija kristala?

Najmanji dio prostorne reetke, koji kada ga translatorno pomjeramo dobijemo
cijelu reetku, ili koji je ponavljan u tri dimenzije daje cijelu kristalnu reetku,
nazivamo elementarnom elijom kristala.
33. Koliko jedinstvenih kristalnih sistema postoji i kako se dijele po redu
opadanja simetrije?
Ima etrnaest vrsta jedininih elija prostornih reetki kristalnih struktura vrstih
tvari. One spadaju u 7 kristalnih sistema:
-kubini ili teseralni: jedinina elija je kocka.
-tetragonski: kocka je izduena u jednom smjeru.
-rombski ili ortorombski: bridovi jedinine elije takoer su meusobno okomiti, ali je
duljina bridova u sva tri smjera razliita.
-trigonski ili romboedarski: jednaka je duljina bridova u sva tri smjera, ali bridovi
meusobno nisu okomiti.
-monoklisnki: razlikuje se od ortorombskog time to bridovi uzdu jedne oni nisu
okomiti s ravninom koju ine druge dvije osi.
-triklinski: ni jedna od triju osi nije okomita na bilo koju drugu os.
-heksagonski: strukturne jedinice ine estouglove koji su naslagani jedan povrh
drugog.
34. Priroda gasa?
Gas nema volumen i oblik, ima slobodne molekule koje se kreu prostorom
ispunjenim plinom, a volumen tog prostora mnogo je vei od volumena svih
prisutnih molekula. Nema svojstvo idealnog gasa. Ima slabe van der Walsove sile
izmeu molekula.
35. Priroda tekuine?
Imaju odreen volumen ali zato nemaju odreen oblik. Poprimaju oblik posude u
kojoj se nalaze. Imaju talite i vrelite.
36. Fazna promjena?
Fazne promjene su promjene iz jednog agregatnog stanja u drugo agregatno stanje.
Topljenje cvrsto u tecno ; 2. Kristalizacijatekuce u cvrsto
37. Kako je tekao razvoj modela strukture atoma?
Grki model (Demokrit) 400g.p.n.e. Aristotelova 4 elementaDaltonov
model(1803)Tomsonov model(1897)Raderfordov model(1911)Borov model
(1922)Talasno mehaniki model.
38. Demokratova, Aristotelova I Tompsonova teorija?
39. Ratherfordov model atoma?
Ratherfordov model je tzv.planetarni model. Prema radefordu elektroni se krecu oko
jezgre kao planeta oko sunca. Ratherford je prdpostavio da elektrostaticke I

centrifudalne sile koje ne dozvoljavaju da elektron ne napusti ili ne padne na jezgru

atoma.
40. Borov model atoma?
Naucnik Bor je zakljucio da se elektroni u atomu krecu po tacno odredjenim kruznim
putanjama tj, ljuskama. Dok se krecu po njima nema emitovanja zracenja. To je
najstabilnije stanje atoma.
41. Borovi postulati?
Postoje dva Borova postulata:
1.

2.

42. Kvantno-mehaniki model atoma?

43. Kvantni brojevi?
Kvantni brojevi predstavljaju adrese elektrona u atomu. Postoje 4 kvantna broja :
1. Glavni kvantni broj n ( Odredjuje energetski nivo u kome se nalaze elektroni;
odredjuje rastojanje od jezgre; K L M N O P Q )
2. Sporedni kvantni broj l ( Definise energetske podnivoe ; definise opste oblike
orbitala I ima vrijednost od 0 do n-1 )
3. Magnetni kvantni broj ml ( opisuje trodimenzionalnu orjentaciju orbitala I ima sve
cjelobrojne vrijednosti od l do +l )
4. Spinski kvantni broj ms ( ovaj kvantni broj definise obrtanje elektrona oko
sopstvene ose u orbitali -1/2 ili )
44. Paulijev princip iskljucenja ?
U jednom se atomu ne mogu nalaziti 2 elektrona sa sva 4 ista kvantna broja.
45. Hundovo pravilo?
Elektroni u podnivou zauzimaju max broj orbitala. Elektroni popunjavaju podnivoe
tako da se dobije max sumarni spin.

46. Popunjavanje orbitala, elektronska konfiguracija atoma sa primjerima?

Popunjavanje atomskih orbitala odvija se prema tzv. aufbau principu, prema kojem se
popunjavaju najprije energetski nivoi nie energije
1s
2s 2p

3s 3p 3d
4s 4p 4d 4f
5s 5p 5d 5f
6s 6p 6d
7s 7p
47. Relativna atomska masa?
Relativna atomska masa ( Ar) je broj koji pokazuje koliko puta je masa nekog atoma
veca od unificirane jedinice atomske mase.
48. Relativna molekulska masa?
Relativna molekulska masa (Mr) je broj koji pokazuje koliko puta je masa nekog
molekulaveca od unificirane jedinice atomske mase.
49. Mol?
Mol je ona kolicina tvari koja sadrzi toliko jedinki koliko ima atoma u uglj.izotopa
( 12C.)
50. Unificirana jedinicka atomske mase?
Unificirana jedinica atomske mase predstavlja mase atoma ugljikovog izotopa
( 12C).
51. Molekula?
Molekula je jedinjenje dva ili vise atoma.
52. Oksidacioni broj?
Broj el.koje atom otpusti ili primi u jedinjenju sa jonskom vezom tj.broj koje neki
atom udruzi u gradjenju zajednickih el.parova kod kovalentne veze zovemo
oksidacioni broj.
53. Jon?
Jon je naelektrisan atom ili grupa atoma koji ucestvuju u nastajanju jonskih veza.
Pozitivno naelektrisan jon se zove katjon, a negativno naelektrisan jon se zove
anjon.
54. Elektron, proton I neutron?
Elektron je negativno naelektrisana cestica koja se nalazi u omotacu atoma.
Proton je pozitivno naelektrisana cestica koja se nalazi u jezgru atoma.
Neutron je cestica koja nema naelektrisanja I nalazi se u jezgru.
55. Atomski broj ?
Atomski broj je broj protona u jezgru.
56. Maseni broj?
Maseni broj je zbir protona I neutrona u jezgri.

57. Periodinost izmjene nekih svojstava (energija jonizacije, veliina

atoma, elektronski afinitet, metalni karakter, elektronegativnost)?
Energija jonizacije je energija koju je potrebno dovesti jednom molu atoma ili jona u
gasovitom stanju da bi se odstranio jedan mol elektrona.
Velicina atoma unutar grupe raste, a u periodi opada.
Elektronski afinitet je energija koju atom u gasovitom stanju prima ili otpusta kada
prima elektron i postaje anjon.
Elektronegativnost je hem.osobina koja pokazuje sposobnost atoma da privuce
elektrone.
58. s, p d i f blokovi hemijskih elemenata ?
Kod el.s bloka dolazi do postepenog popunjavanja s orbitala na razlicitim
energetskim nivoima.
59. Sta je valencija?
U molekuli se spaja tacno odredjen broj atoma jednog elementa sa tacno
odredjenim brojem atoma drugog elementa. To svojstvo atoma nekog elementa da
se spaja sa tacno odredjenim brojem atoma nekog drugog elementa nazivamo
valencija.
60. Definisati monovalentni, divalentni ...polivalentni atom?
Monovalentni element ciji se atomi obicno ne spajaju s vise nego jednim atomom.
Divalentan element je element ciji atomi spajaju sa dva atoma drugog elementa.
Polivalentan element je element ciji se atomi spajaju sa vise atoma drugog
elementa.
61. Vrste veza?
Jonska I Kovalentna
62 Medjuatomske hemijske veze?
1. Jonska
2. Kovalentna ( Nepolarna, Polarna I Koordinativna )
3. Metalna veza
63. Jonska hemijska veza? Primjer !
Nastaje spajanjem pozitivnog jona ( atom gubi odredjeni br.elektrona) i negativnog
jona ( atom prima te elektrone).
A A
64. Svojstva jonskih spojeva?
- Veza izmedju jona je elektricne prirode.
- Jonska veza nije usmjerena u prostoru vec elektricno privlacenje djeluje oko cjelog
jona I jonski spojevi kristaliziraju u zbijeno pakiranim strukturama.
- Vodena otopina provodi elektricnu struju ( slobodni joni )
- Zbog jakog elektricnog privlacenjajona kristali su prilicno tvrdi s visokim talistem I
vrelistem.

65. Kovalentna hemijska veza? Podjela? Primjeri !

Univerzalnija je od jonske veze. Kovalentnom vezom vezu se atomi nemerala pri
cemu nastaje zajednicki elektronski par.
Podjela:
1. Kovalentno - nepolarna
2. Kovalentno polarna
3. Kovalentno koordinativna

66. Svojstva kovalentnih spojeva?

-Tvari s kovalentnom vezom sastoje se od molekula koje imaju odredjenu strukturu I
jodometrijski oblik.
- Atomi u molekulama povezani su cvrstom kovalentnom vezom.
- Privlacne sile izmedju molekula kovalentnih tvari su vrlo slabe.
- Kovalentne tvari su vesto gasovi I tekucine koje imaju relativno nisko taliste I
vreliste.
- Tvari s kovalentnom vezom obicno se slabo otapaju u vodi, slabo ili nikako provode
elektricnu struju.
67. Oktetna teorija valencije?
-Atomi nastoje medjusobnim spajanjem postici oktetnu elektronsku konfiguraciju I
tako postici stabilnost.
68. Metalna veza?
Metalna veza nastaje izmedju slobodnih elektrona I pozitivnih jona. Kristalnaresetka
je stbilna a veza je jaka. U metalima postoje pokretljivi elektroni.
69. Medjumolekulske veze?
Van der Waalsove veze i Vodikove veze.
70. Van der Waalsove veze?
Van der Wallsove privlacne sile nazivamo jos I dipolne privlacne sile. Zbog svog
elektricnog polja dolazi do medjusobnog privlacenja dipolnih molekula.
71. Vodikove veze?
Nastaje izmedju molekula u kojima je vodikov atom vezan za atom velike
elektronegativnosti ( F, O i N)
72. Londonove veze?
Nepolarne molecule mogu trenutno same sebe polarizirati zbog
nesimetricneraspodjele naboja elektronskog oblaka- tako nastajenestalan
promjenljiv dipole. Londonove sile.

73. Molekulske orbitale?

Iz svih atomskih orbitala spojenih atoma nastaju molekulske orbitale. Spojeni atomi
gube svoju osobnost . U nastale zajenicke molekulske orbitale ulaze elektroni
spojenih atoma.
74. Sigma veza?
Sigma veza je primarna veza koja nastaje preklapanjem orbital duz ose. To je najjaci
tip kovalentne veze
75. veza?
veza je sekundarna veza koja nastaje bocnim preklapanjem orbitala.
76. Hibridizacija atomskih orbitala, vrste hibridizacije sa konkretnim
primjerima!
Hibridizacija je kombinovanje atomskih orbital istih ili slicnih energija pri cemu
nastaju nove hibridne orbitale sa novim osobinama, a njihov broj je jednak broju
atomskih orbitala cijom kombinacijom nastaju.
Sp, sp2, sp3, sp3d, sp3d3.
77. Visestruke veze?
- dva atoma spojena medjusobno dvostrukim ili trostrukim vezama.
Dvostruku vezu cine jedna sigma i jedna pi veza. Trostruku 1 sigma I dvije pi veze.