Hadis slam`ndan Kur`an slam`na

Minberlerde, televizyonlarnda anlatlan slam, Kur'an'a uygun olmayan, Hadis

slam'dr...

Terme:
Ehlader Aratrma Blm
Ayetullah Seyyid Kemal Haydari
Tm Mslmanlar Kur'an'n slami ilimlerde temel ve asl kaynak olduunu bilmektedir.
Fakat yine de u ekilde bir aklama yapa biliriz:
Bir: Bugn Mslman ayrlklarnn ounun temelinde, hadis kaynakl olan gr
farkllklar vardr. Kuran'a dayal meselelerde bu denli ayrlk sz konusu olmamtr. Biz
Mslmanlar eer ilk gnden itibaren Kur'an'a bavursaydk ve dini, Kur'an erevesinde
yorumlasaydk Mslmanlar arasnda bu kadar gr ayrl olmazd. Ben hibir farkllk
olmaz demiyorum, bu kadar olmazd diyorum. Zira Kur'an' anlamann da eitli yollar
vardr. Aradaki farkllklar en aza indirmek iin Kuran en nemli yardmcdr, nk Kur'an
btn Mslmanlar tarafndan kabul gren ortak paydadr.
Ayn eyi rivayet ve hadis iin syleyemeyiz. nk Ehlisnnet hadis ve rivayeti kabul
noktasnda belli bir gurubu esas alrken, ia ise hadis ve rivayette farkl bir grubu kaynak
kabul eder. Rivayet ve hadislerin, yorum ve mana itibar ile her iki ucu da aktr. Ekollerin
hadis ve rivayet yorumunda kulland metotlar, Rical ilmi, Cerh ve Tadiller (1) birbirinden
farkldr. Ama mevzu bahis Kur'an olunca Kur'an'n ana kaynak olduunda kimsenin
phesi yoktur. Btn mezhepler bu noktada ortak gre sahiptirler.
Bana gre eer her konuda Kur'an'a mracaat edersek slami deerlerin tek bir kaynaktan
beslenmesini salam oluruz. Baz Kur'an ayetlerini yorumlarken veya tefsir ederken
farkllmz olabilir; ama bu farkllklar Kur'an'n ana ve temel kaynak olma zelliinin
dndadr.
Biliyorsunuz, biz Usul-u Kfi'den bir rivayetini naklettiimizde Ehlisnnet onu kabul etmez
ve "bizim iin Usul-u Kfi'nin gvenirlilii bulunmamaktadr" derler. Onlar da Buhari ya da
Mslim'den bir rivayet naklettiklerinde ialar da sz konusu rivayeti kabul etmeye bilirler.
nk rivayetleri kabul etme yahut kabul etmeme konusunda temel alnan kstaslar farkldr.
Ama ayn meselede Kur'an'a mracaat edersek yn gsterici merci tektir.
ki: unu ak ve net bir dille ifade ediyorum; Kur'an'da tarif edilen slam ile hadislere
dayandrlarak yorumlanan slam arasnda birok adan farkllklar vardr. Bu hem
Ehlisnnet in hem de ia'nn yorumlad slam mefhumu iin geerlidir. Tabi bu bizim
hadis ve snnete ihtiyacmz yoktur manasna gelmez. Snneti kenara koymak ve haiyeye
atmak niyetinde deiliz.
1

Biliyorsunuz slam ierisinde baz oluumlarn byle bir iddias vard. Hatta teri kaynak
olarak Kur'an'n yeterli olduunu ve baka bir kaynaa ihtiya olmadn savunurlar ama
bizim kastettiimiz ey byle deildir.
Eer bizler, ia'syla Snni'siyle hepimiz sadece hadislere ehemmiyet veriri, hadisleri
Kurandan daha n planda tutarsak; ite o zaman szn ettiim "Hadis slam'" ve "Kur'an
slam'" fark ortaya kar.
Eer hadis slam'n tanmak istiyorsak ncelikle Kur'an tarif ettii slam'n anlamamz
gerekir. Kur'an'n bizlere aklam olduu slam' mizan ve miyar kabul edersek sonrasnda
hadislerin bizlere sunmu olduu slam' tartabiliriz.
Byle bir eye ne gerek var? Acaba hadisler slam' aklamyorlar m? Diye sora bilirsiniz.
Buradaki kastmz elbette ki Peygamber'den gelen sahih snnet ve Ehlibeyt 'inden nakledilen
sahih hadisler deildir, maksadmz sahih olmayan uydurma snnet ve hadislerdir.
"O hibir zaman kendi nefsinden konumaz. Konutuu kendisine nazil olan vahiyden baka
bir ey deildir." (Necm 3-4)
"Allah'n Resulnden sizlere gelenleri kabul edin ve menettii eylerden kann." (Har 7)
Bu konuda hibir phemiz yoktur. Bizim kastettiimiz uanda elimizde bulunan
hadislerdir. Rasulullah (s.a.a) hayattayken minbere karak yle buyurmutu:
"Ey insanlar yalan yere bana ok sz nispet veriyorlar. Bana kastl olarak yalan bir sz
isnat eden kimsenin yeri cehennemdir."
Elbette Hadis slam'ndan Kur'an slam'na tabiri bana ait deil. Bu stlahn asl sahibi
(Kuran slam'ndan Hadis slam'na) kitab yazar mehur dnr Georges Tarabichi'dir.
Emin olun u anda birok ia minberlerde, televizyonlarnda veya eitli guruplara mensup
Snni ulemasnn Cuma namazlarnda, minberlerde ve kanallarda syledikleri hutbelerde
anlatlp durulan slam, Kur'an'a uygun olmayan, Peygamber'e nispet edilmi rivayetlerden
oluan Hadis slam'dr. Bu nedenle her geen gn Mslmanlar arasndaki farkllk ve
ihtilaflarn arttna ahit oluyoruz. Maalesef bu ayrlklar o kadar artt ki Mslmanlar
arasndaki kardelik ve sevgi, yerini nefret, kin, dmanlk, katletme, tekfir ve imha
fetvalarna brakt. Bundan hibir grubu da istisna etmiyorum.
Defalarca sylediim gibi Allah'a krler olsun, baz szde ia gzkenler tarafndan
verilen kimi fetvalar gerek Ehlibeyt limlerine ait deildir. Bu fetvalar kimi televizyon
kanallarndan kendilerini Ehlibeyt mektebine mensup gibi gsteren dar grl insanlarn
kendince ahsi grdr ve bu insanlar dinden hibir ey anlamamaktadr. Bu insanlarn
syledii szlerin ilmi adan, bir deeri yoktur veya ok ama ok azdr. Din, Kur'an ve
hadise adna hibir ey bilmiyorlar. Bu nedenle sizler, Necef'ten, Kum'dan veya baka yerden,
2

Ehlibeyt mektebinin ada ve mtefekkir ulemasndan tekfir ve katletme gibi szler, fetvalar
duyamazsnz. Ama bazen bu tekfirci fetvalarn yllarca dini faaliyette bulunan, onlarca
makale ve kitap yazan mehur kimselerin dilinden cari olduunu gryoruz.
Benim asl hedefim gnlerce srse bile bu konuyu aklamaktr. Bizim slam' ncelikle
Kur'an'dan renmemiz gerekir. Kur'an slam'n, Kur 'ani temellere dayandrarak tanyalm.
Ve sonra hadislerin bizlere sunmu olduu slam ile karlatralm.
***
(1) - Cerh ve tadil ravinin, naklettii rivayetinin kabul veya reddedilmesini gerektiren bir
nitelie sahip olup olmadnn aklanmas ravi hakknda: "O gvenilir ve muteberdir ve
kezzbtr (ok yalancdr), fasktr, zayftr, muteber deildir hadisi kabul grmez gibi"