Veorit e ujit

Vetit tretse
Uji sht nj trets shume i mire dhe tret shume lloje substancash.Ndryshe mund te quhet trets
universal.Substancat qe treten mire ne uj quhen hidrofilike. Substancat qe nuk treten mire ne uj
quhet hidrofibike.Ne uje tretet :kriperat e shumta ne natyre,sheqeri,kripa,dioksidi i karbonit...Kurse
substancat qe nuk treten ne uje jan :squfuri,qelqi,vaji,benzina,goma,druri,masat plastike,rera,hekuri
etj. ?

Anomalia e ujit
Uji gjat ftohjes tkurret n mnyr lineare deri rreth temperaturs + 4 C. Pastaj n mnyr jolineare
fillon tkurrjen dhe n temperaturn + 100 C arrin densitetin m t madh prej 1kg/L. Me ftohjen e
mtejshme densiteti i tij nuk zvoglohet, por pr habi zmadhohet gradualisht dhe n pikn e shkrirjes
uji ka densitet m t madh se n temperaturn + 4 C. Kjo dukuri quhet anomalia e ujit. Fjala
anomali do t thot sjellje jasht parimeve.

Veorit termale
1- Si dihet t gjitha lndt kur humbasin nxehtsi, tkurren. Edhe lngjet q njihen, me rnien e
temperaturs tkurren dhe humbasin vllim. Me uljen e temperaturs rritet dendsia dhe kshtu q
ato pjes q jan m t ftohta bhen m t rnda. Pr kt arsye gjendjet e ngurta t lngjeve jan
m t rnda se gjendjet e tyre normale t lngta. Uji n t kundrt t t gjitha lngjeve tkurret deri
n nj rnie t caktuar temperature (+4oC) dhe m pas menjher n mnyr t papritur fillon t
bymehet. Kur ngrin, bymehet edhe m tepr. Pr kt arsye gjendja e ngurt e ujit sht m e leht
se gjendja e tij e lngt. Pra, akulli n vend q t notoj n uj sipas ligjeve faktikisht "normale" t
fiziks duhet t fundoset n fund t tij.
2- Me shkrirjen e akullit apo me avullimin e ujit trhiqet nj sasi nxehtsie nga prreth. E kur ndodh e
kundrta e ksaj, jepet nxehtsi jasht. Ky veprim prfaqson at term fizik q ne e quajm
"nxehtsia e fshehur".T gjitha lngjet zotrojn nxehtsi t fshehur. Vetm se kjo nxehtsi e ujit
konsiderohet si m e larta e t gjithave. N temperatura normale vetm amoniaku zotron nj
energji t fsheht ngrirjeje m t lart se uji. N nxehtsin e fsheht n avullim asnj lng nuk
mund t matet me ujin.
3- "Kapaciteti termal" i ujit, pra, sasia e nxehtsis (energjis) s duhur pr t rritur nj grad
temperaturn e ujit sht m e madhe n krahasim me t gjitha lngjet.
4- Prcjellshmria termale e ujit, pra, aftsia e prcjellshmris s nxehtsis n krahasim me
lngjet e tjera sht pothuajse 4 her m e madhe.
5- Prcjellshmria termale e gjendjes s ngurt t ujit, pra, bors dhe akullit, sht e ult.

Anxhela Asimi