UNIVERZITET U SARAJEVU

EKONOMSKI FAKULTET U SARAJEVU

NOVE PROIZVODNE FILOZOFIJE

SEMINARSKI RAD
Industrijska sociologija

Profesor: ahi mr Elvir

Studenti:
ii Emina, 71938
Zuko Lejla, 71908

Sarajevo, decembar 2014.

SADRAJ

UVOD..............3
1. PORIJEKLO NOVE PROIZVODNE FILOZOFIJE...................................................................4
2. GLAVNE IDEJE I TEHNIKE.....................................................................................................5
2.1. Just in Time (JIT) - Tano na vrijeme..................................5
2.2. Total Quality Control TQC (Totalna kontrola kvalitete).......................................................7
2.3. Zero Defect princip (Proizvodnja bez greke defekta)..........................................................7
2.4. Ostale tehnike............................................................................................................................8
2.4.1. Total Productive Maintenance TPM (Ukupno produktivno odravanje)...........................8
2.4.2. Ukljuenost zaposlenih..........................................................................................................8
2.4.3. Kontinuirano usavravanje.....................................................................................................8
2.4.4. Benchmarking........................................................................................................................8
2.4.5. Visual management................................................................................................................9
2.4.6. Reininjering..........................................................................................................................9
3. IMPLEMENTACIJA NOVE PROIZVODNE FILOZOFIJE ..................................................10
3.1. Zalaganje menadmenta .....................................................10
3.2. Fokusiranje na mjerljiva i djelotvorna poboljanja...............................................................10
3.3. Uee zaposlenih...................................................................................................................11
3.4. Uenje................................................................................................................................... 11
ZAKLJUAK................................................................................................................................12
Literatura........................................................................................................................................13

UVOD

Veliki dobici u proizvodnim performansama su nastali zahvaljujui novim proizvodnim

filozofijama. Konvencionalno miljenje je da je proizvodnja proces pretvaranja, tj. konverzije.
Nova filozofija vidi proizvodnju kao sistem konverzije i tokova. To je temeljna implikacija za
osmiljavanje, nadzor i unaprijeenje proizvodnih procesa.
Kako bi se poboljali tokovi, prvenstveno se treba usmjeriti na njihovo smanjenje ili otklanjanje,
a aktivnosti konverzije moraju biti uinkovitije.
Zanemarivanje poboljanja procesa je postalo prepreka za napredak. Koncept poboljanja
procesa prua okvir koji moe i treba da se primjenjuje u svim organizacijama.
Potrebno je pronai potencijal za poboljanje i pratiti poboljanje u cilju to boljeg rezultata.
Konceptualni temelji velikog dijela industrije su zastarjeli.
Sada, postoji jo jedan trend razvoja u proizvodnji, uticaj koji je, kako se ini, mnogo vei nego
to je informatika i automatizacija tehnologije. Taj trend se temelji na novoj proizvodnoj
filozofiji, a ne na tehnologiji te naglaava vrijednost osnovnih teorija u naela u vezi sa
proizvodnim procesima.
Primarni dugoroni zadatak bi trebao biti uvoenje novih proizvodnih filozofija u organizacije s
ciljem poboljanja poslovnih performansi i ostvarivanja to boljih rezultata kao i pozicioniranju
na konkurentnom tritu.
Doprinos razvoju nove proizvodne filozofije je utemeljen na japanskom proizvodnom principu,
koji se kroz historijat i drutveno - kulturoloki nain izdvaja u odnosu na evropske i amerike
partnere. Postojanje ovakvih stanovita se izraava kroz taktike aktivnosti u operacijama i
procesima, koji podjelom uloga u timu sa motivima za uspjeh, ostvaruje poboljanja najsitinijih
detalja.

1. PORIJEKLO NOVE PROIZVODNE FILOZOFIJE

Ideje o novoj proizvodnoj filozofiji su prvi put spomenute u Japanu 1950 ih godina.
Najistaknutiji je Toyota proizvodni sistem. Proizvodno -tehniki doprinos Toyota sistema ogleda
se u prednosti razvoja proizvodnje bez skladita, uz neprestana poboljanja, eliminisanje greaka,
signaliziranje zaliha i promjenljivost maina. Istovremeno, kvaliteta je bila problem japanske
industrije. Filozofija kvaliteta evoluirala je od statistikih metoda osiguranja kvaliteta u irem
smislu do drugih alata za razvoj preduzea. Ove ideje su razvijane i razraivane od strane
industrijskih ininjera u dugom procesu pokuaja i pogreaka.
Do poetka 1980 ih godina Zapad nije imao razumijevanja za novi pristup. Meutim, 1975.
godine ideja se naglo proirila Evropom i Amerikom, posebno u automobilskoj industriji.
Tokom 1980 ih je objavljeno jako puno knjiga koje su analizirale i objanjavale novi pristup
detaljnije.
Poetkom 1990 ih nova proizvodna filozofija, koja je poznata po nekoliko razliitih imena
(svjetska klasna proizvodnja, lean proizvodnja, novi sistem proizvodnje) postaje glavni pristup.
Koriten je od strane velikih proizvodnih kompanija u Evropi i Americi. Novi pristup se grana na
dva podruja: prilagoena proizvodnja i razvoj proizvoda.
U meuvremenu, nova filozofija proizvodnje nastavlja dalji razvoj, prvenstveno u Japanu.
1982. godine je formirana organizacija NPS (New production system research association) koja
se bavi razvojem, razraivanjem i provedbom novog sistema proizvodnje u kompanijama koje su
njene lanice.

2. GLAVNE IDEJE I TEHNIKE

Nekoliko je faktora koji oteavaju koherentan pregled ideja i tehnika nove proizvodne filozofije.
Ovo podruje je mlado i u stalnom je razvoju. Pojavljuju se novi koncepti i sadraj starih se
mijenja. Nije jasno gdje treba postaviti granicu izmeu povezanih koncepata. U nastavku emo
nabrojati i kratko objasniti najvanije koncepte.

2.1. Just in Time (JIT) - Tano na vrijeme

Just in time je princip koji podrazumijeva proizvodnju gotovih proizvoda tano na vrijeme
kako bi se udovoljilo narudbama kupaca.
Predstavlja ekonomski pojam strategije smanjenja trokova u proizvodnji, kojom se postie krae
vrijeme skladitenja dijelova, repromaterijala ili izbjegavanje nepotrebnog skladitenja, te
stavljanja istih u najkraem roku u proizvodni proces.
Prema Shigeou Shingou, to je sistem iji je glavni zadatak eliminisanje svega nepotrebnog.
Ovaj princip ukljuuje dva aspekta planiranja proizvodnje:
-

Vremensko ogranienje izrade i distribucije proizvoda i

Osiguranje potreba proizvodnje u odreenim koliinama i u pravo vrijeme.

JIT metoda omoguava koritenje materijala, sirovina, dijelova i sl. samo u potrebnoj koliini s
najmanjim moguim vremenom protoka. Takoer se nastoji eliminisati potreba dvostruke
kontrole kvalitete kao to je ona kod proizvoaa i prilikom slanja poiljki kod kupca. Takav
proizvodni proces podrazumijeva da svaki zaposleni mora provjeriti posao koji je obavljen u
koraku ispred, jer to je ujedno preduslov da svoj posao obavi dobro.

Da bi JIT metoda bila uspjena potrebno je ispunjenje sljedeih zahtjeva:1

dijelovi moraju biti jako kvalitetni manjkavi dijelovi mogu zaustaviti montanu liniju;
bez ili sa minimalnim zalihama;
mora postojati pouzdana povezanost i vrsta kooperacija s dobavljaima;
idealno bi bilo kad bi dobavljai bili locirani u blizini kompanije, uz dostupan pouzdan
transport;
veliina proizvodnje ovisi o potranji;
trai se timski rad, a zaposleni su odgovorni za odravanje svoje opreme, efovi
(manageri) su treneri i mentori koji potuju svoje zaposlene i aktivno sudjeluju u procesu
proizvodnje;
zadovoljstvo kupaca.

Cilj Just in Time principa jeste postizanje rentabilnosti. Ono to karakterie rentabilnu
proizvodnju je: nizak nivo angaovanja kapitala (proizvodnja bez skladienja), niski trokovi i
optimalno koritenje kapaciteta.
Koristi primjene Just in Time u proizvodnji:2
visok kvalitet proizvoda;
proizvodnja prema potrebama trita;
kratak ciklus proizvodnje;
efikasna izmjena alata;
saradnja i povjerenje kupaca i prodavaca;
angaovan odnos svih zaposlenih;
efikasno upravljanje materijalom;
smanjenje zaliha robe i
pouzdanost isporuke.
1

http://hr.wikipedia.org/wiki/To%C4%8Dno-Na-Vrijeme, pristupljeno 15.12.2014, obradio autor

Isto.

2.2. Total Quality Control TQC (Totalna kontrola kvalitete)

Polazna taka kontrole kvalitete je provjera sirovina i proizvoda statistikim metodama. Kontrola
kvaliteta u Japanu je evoluirala od pukog pregleda proizvoda do potpune kontrole kvalitete.
Ovaj metod se odnosi na sljedee:
1.

kontrola kvalitete od proizvodnje do svih odjela;

2.

kontrola kvalitete od radnika do uprave i

3.

iri pojam kvalitete koji pokriva sve operacije u drutvu.

Metodologija kvalitete se razvila u korespodenciji sa evolucijom samog pojma kvalitete.

Promijenjen je fokus sa puke provjere proizvoda na kontrolu itavog procesa.
Oduvijek postoji sukob izmeu zagovornika JIT principa i TQC principa. Zagovornici JIT- a tee
unapreenju procesa stresa i provjeri greaka na samom izvoru, a ne statistikm kontrolama
kvalitete.

2.3. Zero Defect princip (Proizvodnja bez greke defekta)

Uzroci defekata lee u pogrekama, tj. defekti su rezultat previanja tih pogreaka. Iz toga slijedi
da pogreke nee prijei u defekte ukoliko se pogreke pronau i odstrane unaprijed.
Osnovno naelo glasi: ne kontrolii da bi pronaao greku, nego da greku ispravi i sprijei
njeno ponavljanje.
Ovaj princip u novoj proizvodnoj filozofiji je kljuan, jer se u svim procesima stvaranja
proizvoda kontrola kvalitete obavlja besprijekorno, bez karta.
Smatra se da je zavrna kontrola suvina, jer se greke otklanjanju na izvoru nastanka.
Pravovremeno se reaguje u sluaju greke, to znai da kada se pojavi problem, automatizovane
7

maine i oprema odmah prestaju da rade i time se sprjeava proizvodnja proizvoda sa defektom.
Prekodom rada maine na ekranu informacija se prikazuje da se date greke otklone.
2.4. Ostale tehnike
Mnoge nove tehnike su se pojavile na osnovu JIT i TQC tehnika. Brzo su se razradile i proirile i
poele djelovati pojedinano. U nastavku su nabrojane neke od tih tehnika.
2.4.1. Total Productive Maintenance TPM (Ukupno produktivno odravanje)
Ovaj princip podrazumijeva odravanje proizvodne mainerije od strane male grupe
visokokvalificiranih subjekata. TPM nastoji poveati proizvodnju uz zadravanje idealnih radnih
uslova.
2.4.2. Ukljuenost zaposlenih
Vie je razloga za ukljuenost zaposlenih u proizvodni proces. Kako bi kompanija to bre i
bolje odgovorila na probleme i prepreke potrebno je osnaiti zaposlene. Stalan napredak zavisi
od svakodnevnih promatranja i motivacija za rad.
2.4.3. Kontinuirano usavravanje
Kljuna ideja ovog principa je odravanje i poboljanje poslovnih performansi kroz mala,
postepena poboljanja.

2.4.4. Benchmarking
Benchmarking podrazumijeva poreenje sadanjih performansi sa performansama svjetkih lidera
u nekom odreenom podruju. U sutini, to znai pronalazak i provedba najbolje prakse u
svijetu. Ova tehnika je usredotoena na poslovne procese, a ne tehnologije koje su koritene u
tim procesima.
8

2.4.5. Visual management

Ova tehnika je orijentisana na vizualne kontrole u proizvodnji, kvaliteti i organizaciji radnog

mjesta. Cilj je pruiti standard koji se primijenjuje i svako odstupanje od toga bi bilo odmah
prepoznatljivo od strane bilo koga. Ovo je jedna od originalnih ideja JIT a, koja se na Zapadu
poela primjenjivati odnedavno.
2.4.6. Reininjering

Ovaj pojam se odnosi na radikalne promjene procesa i zadataka, posebno u pogledu

implementacije informacionih tehnologija. Prepoznavanje i odustajanje od zastarjelih pravila i
pretpostavki predstavlja glavni cilj reininjeringa.

3. IMPLEMENTACIJA NOVE PROIZVODNE FILOZOFIJE

Iako postoje brojni primjeri uspjene provedbe nove filozofije, tu su takoer i primjeri promaaja
i loih poetaka. Uostalom, veina kompanija nije napravila platformu za usvajanje ove ideje.
Postoje emocionalne i konceptualne prepreke za njenu provedbu. Mnogi menaderi se boje da
nee uspjeti odgovoriti novim idejama i da e njihov nedostatak znanja biti oigledan.
Konceptualne barijere se odnose na potekoe naputanja uobiajene metode organizacije,
kontrole itd. U nastavku e biti nabrojana i kratko objanjena etiri kljuna faktora za
implementaciju nove filozofije.
3.1. Zalaganje menadmenta
Potrebno je shvatiti temeljnu primjenu filozofije s ciljem poboljanja svake aktivnosti u
organizaciji. Bez aktivne inicijative vodstva, nee doi do promjena. Uprava mora razumjeti
novu filozofiju i stvoriti okruenje koje je spremno za promjene.
3.2. Fokusiranje na mjerljiva i djelotvorna poboljanja
Fokus bi trebao biti na djelotvorno i mjerljivo poboljanje, a ne samo na razvoj sposobnosti.
Izvorno je u JIT u cilj bio smanjiti ili eliminisati zalihe. Meutim, smanjenje zaliha je donijelo
druge probleme koji su se morali rijeiti. Vrijeme, prostor i promjenljivost su koriteni kao
pokazatelji, jer i oni utiu na nastanak problema. Vremenski ciklus prua odlian, lahko
razumljiv pokazatelj koji se moe brzo unaprijediti i koristiti za analiziranje performansi.

10

3.3. Uee zaposlenih

Uee zaposlenih se dogodi spontano, meutim mnogi smatraju da uprava i strunjaci imaju
dominantnu ulogu u implementaciji promjena i realizaciji poboljanja. Ukljuenost zaposlenih je
itekako potrebna, ali sama po sebi nije dovoljna za realizaciju cjelokupnog potencijala
kontinuiranog poboljanja.
3.4. Uenje
Provedba nove proizvodne filozofije zahtijeva mnogo uenja. Ponajprije to uenje treba biti
usmjereno na naela, alate i tehnike unapreenja procesa. Jedan oblik uenja moe biti pilot
projekat za ispitivanje neke nove ideje. Jako su bitna i formalna miljenja i iskustva, kao i
informacije iz vanjskih izvora.

11

ZAKLJUAK

Konvencionalna proizvodna filozofija podrazumijeva proizvodne aktivnosti koje su zamiljene

kao skupe operacije ili funkcije, kontrolisane i povremeno poboljane provedbom neke nove
tehnologije. Nova proizvodna filozofija podrazumijena proizvodne aktivnosti koje su zamiljene
kao tokovi informacija i materijala, minimalno vremena se troi na kontrolisanje i stalno se radi
na poboljanju performansi i povremeno se uinkovitost stie upotrebom novih tehnologija.

Proizvodni procesi se moraju posmatrati u globalu, kako bi efekti bili vidljivi, ali uz
pravovremnu resursnu distribuciju na operativnim i procesnim zadacima, mogue je ostvariti
bolje rezultate od konkurencije.
Meutim, stanovite proizvodne filozofije nije zasnovano samo na ostvarivanju elja onog ko je
na strani proizvoaa, ve se prepoznaje u kontinuiranom privlaenju panje kupca, koga treba
izazvati kvalitetom proizvoda i dugoronim povjerenjem.

Proizvodni kapaciteti u industriji i drugim privrednim granama, mogu doprineti efikasnoj

realizaciji planova i efektivnim rezultatima rada uz prihvatanje najbolje svjetske proizvodne
prakse, koja se ostvaruje zadatim planovima i potrebama uz manje proceduralne forme rada.
Konceptualno i teorijsko razumijevanje nove proizvodne filozofije je jo uvijek jako limitirano.
Pored velikih napora uloenih u definisanje novog pristupa, jo nema jedinstvene, koherentne i
dosljedne teorije. Umjesto toga, novi pristup se moe okarakterisati kao istraivanje jako
plodnog tla i pomjeranje granica u proizvodnji.

12

LITERATURA
Internet izvori:
http://en.wikipedia.org/wiki/Toyota_Production_System
http://hr.wikipedia.org/wiki/Japanska_proizvodna_filozofija
http://bs.scribd.com/doc/87078766/Nova-Proizvodnja-Filozofija#scribd
http://www.slideshare.net/ckvkarma/the-toyota-way-14-management-principles
http://www.master-plm.net/files/4_3-Rovinj%20%20Lean-seminar-Rovinj-ponuda.pdf
http://www.ijrame.com/vol1issue8/V1i805.pdf

13