Modelet e Shkaterrimit dhe Qendrueshmeria e

Shkembinjeve.
Modelet e qendrueshmerise se shkembinjeve qe percaktojne gjendjet e
sforcuara ne te cilat ndodh shkaterrimi ndjekin trajektoret e sforcimeve qe
shtihen pergjat kulmit te majte te te dhnave te paraqitura n figuren 1.12.
Esht e qarte qe aftesia e shkmbit pr t prballuar sforcime diferenciale
rritet me sforcimet ngjeshse. Per t vendosur nje mardhenie egzakte, teste
t qndrueshmerise kryhen ne nje numer presionesh njgjesese. Ne keto
teste nj kampjon cilindrik ngarkohet ne nje en presioni . Nje presion
ngjeshs constant ve ndoset , dhe aplikohet nje ngarkees aksiale
nepermjet nj piston hidraulik. Ngarkesa rritet ngadal duke e hapur pistonin
ne menyre konstante, duke monitoruar shformimet aksiale dhe tangenciale
dhe duke mbajtur presion ngjeses normal derisa kampioni shkaterrohet ose
deformohet . Nje shembull grafik I shtypjes aksiale kundrejt terheqies
aksiale nga nje eksperiment I sforcimeve tri aksiale paraqitet ne figuren
1.13.
Nje kriter per te percaktuar gjendien e sforcuar n momentin e shkaterrimit
eshte kriteri 2D I Mohr Coulomb.
Kriteri I Mohr Kulombit percakton nje mardhenie lineare midis differences se
sforcimeve ne momentin e shkaterrimit dhe sforcimeve ngjeshse duke
perdorur dy parametra S0 - kohezioni dhe kndi ose i koificenti I ferkimit
te brendeshem ku i = tan. Ekuacioni qe percakton kriterin linear eshte = So +
in. Kto parametra mund te rrjellin nga testet triaksiale te qendrueshmerise ne kampionet
cilindrik duke matur sforcimet ne momentin e shkatrrimit si fumksion I presionit ngjeshes.

Figura 1.14 paraqet grafikisht si rrjellin parametrat e Mohr- Kulombit grafiku I siperm paraqet nje seri te
rratheve te Mohrit , 1 dhe 3 ne piken e shkaterrimit dhe diameter 1 3, ne nje grafik te sforcimeve
tangenciale ne sforcimet normale efektive . Vija e shkaterrimit me pjerresine i dhe nderprerje S 0 qe
vetem I prek secilin nga rrathet percakton parametrat e kriterit te sforcimit 2D linear Mohr- Kulomb per
kete material. C0 eshte vlera e 1 per 3 = 0 e nje rrethi qe vetm sa prek vijen e shkaterrimit.

Grafiku I poshtem 1 kundrejt 3 mund te perdoret per te gjetur Co direct .

Disa kritere te tjera te qendrueshmerise perfshijne Huk dhe Braun (HB) te cilat si Mohr Kulomb eshte
2 D dhe varen vetem ne njohjen e 1 dhe 3, port e cilat perdorin tre parametra per te pershkruar
siperfaqen e lakuar te shkaterrimit, keshtu qe, eshte me e pershtateshme metoda e Mohrit s kriteri lineart.

Kriteri Trsha eshte thjeshtzuar nga linearizimi I kriterit te Mohr kulombit ne te cilin i = 0. Ky kriter
perdoret rralle ne shkembinje me teper perdoret ne metale te cilat nuk ndikohen nga ngjeshja.

Perdorimi I Anizotropise Sizmike

Qysh heret esht njohur qe shpejtesite e valeve elastike jan funksion I ngjesjjes. Keshtu qe
shpejtesia do te rritet me rritjen e presionit sic tregohet ne figuren 1.27. Eshte paraqitur qe kjo
vjen per arsye te prezencs s mikrocarjeve te cilat mbyllen nen veprimin e nje ngarkese.
Madhesia e ndryshimit te shpejtsis me sforcimet varet nga numri I carjeve dhe
ndryshueshmera e tyre. Ndersa ngarkesa rritet dhe carjet me te bindura mbyllen , ndjeshmeria e
shpejtsis ndaj ngjeshmeris zvogelohet.
Pasi te gjitha carjet jan mbyllur shpejtesia ndryshon shum pak me sforcimet , dhe nn veprimin e
nje ngjeshmerie shum te madhe eshte e mundur te maten shpejtesit e nje kampjoni qe jan
funksion I vetem mineralogjise dhe morfologjis s tij .
Pr shkak se shkembinjte jan anizotrop nga perberia strukturore si pasoj e nyjeve ose
planeve t sedimentimit eshte e rendesishme te behet diferenca middis rasteve kur perfshihe
sforcimet dhe anizotropise strukturore . Kjo ndodh rrall rvec rasteve kur strukturat gjeologjike
mund te identifikohen percaktohen efektet e tyre dhe largohen nga te dhent para se te
analizohet.
Eshte gjithashtu e mundur pe identifikohen anizotropia e lidhur me sforcimet kur karakteristikat
e saj diferencojne me anizotropine e brendeshme strukturore.
Eksperimentet laboratorike kan konfirmuar se ne shum shkembinje shpejtesit jane an izotrope
dhe shum me te mdjeshme kur sforcimet aplikohen ne drejtimin e levizjes s grimcave. Keshtu
qe per shkak te sforcimeve te ne natyre varjojne me drejtimin e Tokes shpejtesite ne natyre
kane shance te jen anizotrope. Ne rastin kur valet ngjeshse P, shpejtesia varet nga drejtimi I
prhapjes sepse levizja e valeve te grimcave eshte paralel me drejtimin e perapjens .