UNIVERZITET CRNE GORE

FAKULTET ZA POMORSTVO KOTOR

MENADMENT U POMORSTVU

SEMINARSKI RAD

KRUZING TURIZAM

PREDMET: INFORMACIONE TEHNOLOGIJE U POMORSTVU

PREDMETNI NASTAVNIK:

STUDENT:

Doc.dr Nikola ari

Biljana Pejinovi
br.indeksa: 37/09

Kotor, Decembar 2015.godine

SADRAJ
SADRAJ........................................................................................................................................2
1.

UVOD......................................................................................................................................3

2.

ISTORIJSKI RAZVOJ.............................................................................................................4

3.

OSNOVNA SVOJSTVA TRENDA KRUZINGA....................................................................5

4.

KRUZING TURIZAM U BOKI KOTORSKOJ......................................................................6

4.1
5.

LUKA KOTOR KAO KRUZING LUKA............................................................................8

TEHNIKO-TEHNOLOKI PROGRES..............................................................................10

5.1 INFORMACIONE TEHNOLOGIJE......................................................................................11

6.

ZAKLJUAK........................................................................................................................12

LITERATURA...............................................................................................................................13

1. UVOD
Kruzing turizam, kao nova vrsta turistike ponude krstarenja velikim putnikim brodovima,
kreirana je ezdesetih godina prolog vijeka. Cilj kreiranja kruzing turizma jeste turistiko
doivljavanje plovidbe u paketu sa posjetom atraktivnim destinacijama na pojedinim djelovima
svijeta. Za tu su namjenu prvo prilagoeni postojei putniki brodovi, a kad je postalo jasno da
se radi o uspjenom turistikom proizvodu, za koji postoji potencijalno veliko trite, poela je i
izgradnja novih brodova namenjenih iskljuivo za turistika krstarenja. Takav brod je zapravo
plutajui hotel koji prevozi putnike s jednog mesta na drugo, odnosno od luke do luke, a u irem
smislu kod velikih brodova, zbog raznolike ponude na brodu, ima i karakteristike pokretne
destinacije. Sa stajalita luka, odnosno destinacija koje poseuju, putnici na takvim brodovima su
jednodnevni posjetitelji, ak i u sluaju kad brod u luci boravi vie dana, ako se noenje
ostvaruje na brodu.
Kruzing podrazumijeva putovanje putnika posebnim putnikim brodovima za krstarenje morem,
rijekama i jezerima radi zabave, odmora i razonode uz uobiajeno pristajanje broda u nekoliko
luka, te najee povratak u polaznu luku. Kruzing obuhvata i obalnu plovidbu iskljuivo unutar
teritorijalnih voda vlastite drave te meunarodni kruzing, odnosno plovidbu koja dotie luke u
nekoliko, odnosno u barem dvije drave. Prema karakteru putovanja, kruzing se svrstava u
nautiki turizam, jer se temelji na brodu i plovidbi.

2. ISTORIJSKI RAZVOJ
Kruna putovanja morem, prepoznatljiva kao kruzing putovanja, na Mediteranu imaju tradiciju
dugu 169. godina. Sigurno je da Boka kotorska nije ostala po strani ruta kruzera, kao to to nije
ni danas, kada su je njene prirodne i kulturne vrijednosti svrstale meu trideset najljepih zaliva
svijeta i dvadesetosam zatienih prirodnih i kulturnih dobara u svijetu. Dovoljan razlog da
pobudi znatielju onih , koje upravo navedene vrijednosti, motiviu da uestvuju na krunim
putovanjima morem.
Nepotrebno je govoriti o fenomenu svjetskog turizma, koji od 1950.godine, od kada se vodi
statistika meunarodnih turistikih kretanja, godinje pokrene, gotovo nezamisliv broj od
milijardu turista u meunarodnim kretanjima, a to je, 40 puta vie od broja registrovanog prije 62
godine.U tim kretanjima, 20 miliona kruzing turista, koliko se predvia ove godine, moda se
ini malo. A, njihov broj raste bre od prosjene stope rasta ukupnih meunarodnih turistikih
kretanja.

3. OSNOVNA SVOJSTVA TRENDA KRUZINGA

Osnovna obiljeja trenda kruzinga su:

masovnost i dostupnost sve irim socio-ekonomskim slojevima;

poveanje dimenzija i gabarita brodova (cca 300 m duine preko svega, kapaciteta preko
3 000 putnika, zapremine preko 10 000 BRT i sl.);
relativno kratko trajanje prosjenog turistikog kruzing aranmana (obino manje od 7
dana);
striktno definisani i sofisticirani paketi usluga, koji podrazumijevaju allinclusive
izletnike aranmane prilagoene relativno kratkom boravku u jednoj luci (oko 5 asova,
otprilike);
prilagoavanje luke infrastrukture mega-brodovima;
projektovanje i izgradnja putnikih terminala i sl.

U cilju postizanja to boljih efekata od kruzing turizma, preporuuje se povezivanje svih

subjekata, ukljuenih u formiranje turistikog proizvoda. Dakle, bilo bi vie nego korisno
povezivanje javnog i privatnog sektora; povezivanje lukih i gradskih vlasti, predstavnika javnih
saobraajnih i komunalnih preduzea, turistikih agencija, privatnih ponuaa turistikih usluga,
i drugih. Ovo udruivanje bi se moglo realizovati u okviru upravljakog centra za kruzing
putovanja, koji bi imao organizovan i ciljni marketinki nastup, stvarao odreeni imid kruzing
destinacije kontrolom kvaliteta i cijena usluga, bavio se osmiljavanjem i obogaivanjem
turistike ponude, prouavanjem strukture korisnika i nivoa njihovog zadovoljstva pruenim
uslugama i drugim slinim aktivnostima.
Odgovor na pitanje: Koje servise nudi jedna kruzing luka? moemo pronai, primjera radi, na
oficijelnom Web sajtu luke Portsmouth (UK) - www.portsmouth-port.co.uk/pas-senger-port, u
stavkama, koje su u informatikom smislu jako dobro podrane, sledee:

planiranje putovanja (uz pomo vie raspoloivih softvera);

priprema putovanja (redosled pripremnih radnji pred put);
raspoloivost i cijena parkinga za putnike automobile u luci;
vremenske prognoze;
vektorske mape;
brodovi: rute, servisi;
konekcija: drum, eljeznica;
mogunosti ostavljanja prtljaga;
publikacije i informativni lifleti;
mjenjanica i sl.
6

4. KRUZING TURIZAM U BOKI KOTORSKOJ

Ne treba imati mnogo iskustva u prouavanju kruzing turizma a da se, u konkretnom sluaju
Boke Kotorske, ne uoi da luka infarstruktura, u dananjoj ponudi datira iz 1983.godine, kada je
operativna obala u Kotoru, nakon zemljotresa 1979. godine, pored opreme za 27 vezova za jahte,
produena za 50 metara, proirenje za 6 metara, kako bi se postigla dubina za privez brodova sa
gazom od 8 8,50 metara.
Dakle, tada se razmiljalo o onome to danas kotorsku luku ini prepoznatljivom, u okviru
prirodnih mogunosti njene mikro lokacije.
Prirodna i kulturna dobra, kao dio ponude kruzing turistima, izloena intenzivnoj stambenoj
gradnji, na nekoliko mjesta, postala su dio drugaijeg, neautentinog, kulturnog pejzaa.
Teko je u sredinama u kojima se efekti od turizma, najee, raunaju brojem ostvarenih
noenja, a razvoj brojem kreveta, govoriti o znaajnijim ulaganjima u promociju onih vidova
turizma koji donose prihod a pri tome ne koriste krevet.
A kada je rije o prihodima ovog vida turizma, prema Anketi NTO ( Nacionalne turistike
organizacije ), nautiki turisti u Kotoru su , 2015 godine, prosjeno troili 43,12 eura. U
navedenu potronju nijesu uzeti u obzir trokovi vezani za plaanje usluga korienja prolaza,
prihvata i pilotae, te luki trokovi, koji su, svakako , uraunati u cijenu paket aranmana. Na
taj nain , u prvoj varijanti, potronja nautikih turista, njih 189 426, koliko je posjetilo kotorsku
luku 2015.godine, iznosila bi oko 43,12 a u drugoj oko 60 eura. U oba sluaja bez troenja
kreveta. Svakako, ta potronja moe da bude i vea ali treba stvoriti uslove. Jedan od njih je da
Kotor postane luka uskrcaja ili iskrcaja, gdje bi turisti koristili usluge Aerodroma TIVAT i
jedno noenje, u dolasku ili polasku. Uz proirenje lepeze usluga koje trai ta kategorija turista,
prije svega, kako to kau rezultati pomenute ankete, organizacija izleta, kvalitetnija vodika
sluba i dr.
Kada je rije o organizaciji izleta za Kotor je to izuzetno vano pitanje, ne samo valorizacije radi
odreenog izletita, ve iz razloga oslobaanja prostora gradskih trgova i ulica od
nesrazmjernog broja njihovih istovremenih korisnika.
Prihvatljive cijene, kraa putovanja, sve vea potranja za novim destinacijama, glavne su
karakteristike stalnog rasta broja uesnika kruzing turizma. Njih, 20 miliona, koliko se ove
godine oekuje u svijetu.. A, to je oko 2% uesnika meunarodnih turistikih kretanja u svijetu.
Na kraju, ali ne po znaaju, treba imati u vidu da se 2/3 kruzera u kotorskoj luci zadravaju od 6
do 9 sati. To upuuje na racionalizaciju vremena u smislu iskrcaja i ukrcaja kruzing turista,
odnosno njihovog prevoza do luke i nazad. I, uopte, smanjivanje praznog hoda .
8

10

4.1 LUKA KOTOR KAO KRUZING LUKA

Luka Kotor s aspekta destinacije kruzing turizma spada u Mediteransko trite, u kojem je Jadran
jedan sektor. Ono to zasigurno daje prednost Mediteranu u odnosu na ostale kruzing destinacije
je mogunost pristajanja u neposrednoj blizini gradskih jezgara, tako da se putnici na krunim
putovanjima mogu za kratko vrijeme upoznati sa mnotvom velelepnih zdanja, crkava, remek
djela, i ostalim jedinstvenostima primorskih gradova. Mediteranski tip klime je posebna
povlastica za putnika na kruzing putovanju, jer itavu obalu basena karakteriu vrela suna ljeta i
tople vlane zime. Kao i u mnogim dijelovima Mediterana, temperature u decembru i januaru
rijetko kad iznose 10C, dok padavine koje su karakteristine za jesen i zimu, uglavnom ine
kratki pljuskovi koji ubrzo bivaju smijenjeni vedrim i istim nebom. Treba napomenuti da
Mediteran svakoga impresionira svojim zadivljujuim plaama, ljepotom priobalnog pejzaa,
istom i prozranom morskom vodom, raznovrsnou rasa, jezika, naroda, folklora, ukusnih jela,
muzike, temperamenta, prijateljskih lokala u kojima vas doekuju ljudi vedrog duha i dobrog
raspoloenja.

Kotor ima veoma dugu tradiciju luke na krunim putovanjima na Jadranu. Preko njega se putem
izleta aktivira kulturna ponuda Cetinja i turistikougostiteljska ponuda Svetog Stefana. Upisom
podruja Kotora u svjetsku prirodnu i kulturnu batinu UNESCO-a, a Boke Kotorske u listu
naljepih zaliva svijeta, Boka je marketinki na najbolji nain preporuena na tritu krunih
putovanja10. Nakon zemljotresa 1979. godine, rekonstrukcijom operativne obale u Kotoru i
naknadnim investicijama 2001. godini, u cilju poveanja dubine uz obalu, stvoreni su uslovi za
prihvat veih brodova koji uestvuju na krunim putovanjima, to se direktno odraava na
finansijske efekte koji se ostvaruju pruanjem usluga u luci i izvan nje, a koji spadaju u
kategoriju vanpansionske potronje.

11

Iako je luka Kotor, jedina Luka Crne Gore, specijalizovana za prihvat i otpremu brodova i
turista, ovaj vid turistike ponude nije dovoljno shvaen, dok mu je u dosadanjim marketinkim
aktivnostima poklanjala gotovo nikakva panja.

Razvoj kruzing turizma doprinosi tome da Crna Gora bude prepoznata kao cjelogodinja
turistika destinacija, sa visokokvalitetnom turistikom ponudom.

12

5. TEHNIKO-TEHNOLOKI PROGRES
Tehniko-tehnoloki progres podrazumijeva stvaranje nove kao i unapreenje postojee tehnike i
tehnologije, odnosno obuhvata sve promjene nastale usljed progresa u znanju.
Komponente tehniko-tehnolokog progresa su:

pronalazak,
primjena pronalazaka i
irenje te primjene.

Stalne i izrazito dinamine tehnoloke promjene predstavljaju bitno obiljeje savremene svjetske
privrede, uz presudan uticaj na rast i razvoj preduzea, privrednih grana i privreda pojedinih
zemalja u cjelini.
Tehnoloki napredak e u djelatnostima koje ine turistiku privredu, i u perspektivi, uticati da
proces prianja turistikih usluga bude daleko vie sofisticiran i kompleksan, uz potrebu za
korienjem opreme visokog tehnolokog nivoa i sloenih operativnih sistema.
Posebno intezivan uticaj na kretanja na turistikom tritu su, od pedesetih godina dvadesetog
vijeka do danas, imala sljedea tehnoloka dostignua:

primjena kompjuterske tehnologije u turistikom poslovanju, koja je predstavljala osnovu

za efikasno obavljanje itavog niza aktivnosti,
razvoj sistema kreditnih kartica, koje je bitno olakao plaanje usluga i omoguio
dinamian rast potronje turista tokom putovanja,
sutinske promjene u sistemu distribucije turistikih usluga.

Meunarodno turistiko trite, pod uticajem savremene informacione i komunikacione

tehnologije, sve vie dobija obiljeja elektronskog trita na kom se distribucija i marketing u
sve veoj mjeri obavljaju putem elektronskih medija. Velike turistike kompanije su svhatile da
se globalizacija u poslovanju moe ostvariti samo povezivanjem sa sistemima elektronskog
bukinga, jer se samo na taj nain moe postii efikasna ponuda turistikih usluga potroaima u
bilo kom dijelu svijeta, to kruzing kompanije koriste u svojoj ponudi.

13

5.1 INFORMACIONE TEHNOLOGIJE

Razvoj savremene tehnologije, naroito informacione tehnologije (IT) naao je veliku primjenu u
svim segmentima turistike privrede kako na strani ponude (u hotelijerstvu, rent-a-car
preduzeima, u saobraaju, manjim putnikim agencijama i dr.), tako i na strani tranje.
Zapravo, informaciona tehnologija postaje osnova kruzinga od nje zavisi uspjeno poslovanje
svih uesnika u kruzing turizmu.
Konkurentnost u turzimu prvenstveno zavisi od sposobnosti obezbjeivanja tehnoloke prednosti
kroz unapreenje:

informacionih sistema, koji e uz intenziviranje procesa istraivanja i kvalitetnijeg

predvianja buduih kretanja turistike tranje i strategije konkurencije, doprinijeti boljoj
trinoj poziiji sopstvenih turistikih proizvoda i
know-how, kroz razvoj sopstvene tehnologije (istraivanja i razvoja) i sistema
obrazovanja i treninga koji e obezbijediti vii nivo kvalitta pruenih turistikih usluga,
usklaenih sa zahtjevima potroaa.

14

6. ZAKLJUAK
U ovom radu sam pisala o istorijskom razvoju kruzing turizma, osnovnim svojstvima, kruzing
turizmu u Boki Kotorskoj sa osvrtom na Luku Kotor, kao i tehniko-tehnolokom progresu sa
ostvrom na informacione tehnologije.
Iz svega navedenog, zakljuujemo da kruzing turizam doprinosi ekonomskom prosperitetu
destinacije, ali do odreenog nivoa. Kada se taj nivo pree posljedice su skupe i dugorone, te se
reflektuju na cjelokupnu lokalnu privredu.
Koristi od kruzing turzima su znaajne za Crnu Goru, kako sa strane razvoja turzima i stvaranja
visokokvalitetne turistikom ponude, tako i sa ekonomskog aspekta (u protekloj godini profit
koji je donijela Luka Kotor iznosio je oko 1 500 000 ).

15

LITERATURA

Bauk, S. (2014) Nautiki turizam neke opte odrednice, Fakultet za pomorstvo, Kotor
Bauk, S. i Konjevi, N. (2010) Harmonizacija lukih operacija - sa osvrtom na luku Kotor,
Fakultet za pomorstvo, Kotor
Institut za Turizam (2015), asopis Turizam Vol.27, br.370 (http://www.iztzg.hr)

Web site
http://www.montenegro.travel/
http://nautika.dportal.info/
http://www.kotormar.com/
http://rtcg.me/
http://www.portofkotor.co.me/

16