Albanian Contacts në dorën tuaj.

Porositni një kopje falas

www.albaniancontacts.com info@albaniancontacts.com

NR.9/5 www.thealbanian.co.uk Tel: 02082169527

info@thealbanian.info LONDON SEPTEMBER 2008

Britanikët; Ja sa viza u dhamë

shqiptarëve në 6 vjet
Muhamet Hamiti do të jetë
Intrerpol Tirana
ekstradon nga
ambasadori i parë i Kosovës
Londra Armand
Bogdanin Gjykata e në Britaninë e Madhe
Lartë britanike dritë
jeshile Shqipërisë për
SË SHPEJTI
ekstradime të tjera MISS SHQIPTARJA
TI DUASH MB ‘08
SHQIPTARËT
përmes
aparatit
fotografik

The Albanian
uron të gjithë besimtarët
muslimanës agjerim të lehtë
në muajin e madhnueshëm
të Ramazanit Bejtullah Destani zv/ambasador
Bejme transport mallrash
Londër – Shqipëri
07727033937
100%
07817797374 Mirëpret të gjithë Shqiptarët në Mbretërinë e Bashkuar Kompensim

211 Boundary Road,

1st Choice Accident Claims OUR
P l a i s t o w Nëse keni patur ndonje aksident tre vitet e fundit
L o n d o n
E 1 3 9 Q F
mos hezitoni te na kontaktoni ne çdo moment
Had an accident? Not your fault
Services
*Free Consultation
*Loss Of Earnings
www.1stchoiceclaims.com *Recovery & Storage
info@1stchoiceclaims.com *Cost Of Repairs
*Policy Excess
T : 0 2 0 8 47 2 1110 *Hire Charges
F: 0 20 8 47 5 8869 *Personal Injury
*Legal Expenses
M : 0 7 9 51 3 5 0 0 5 0

PRITET DEKRETIMI
NGA PRESINDENTI
FATMIR SEIDIU
NGA MUHAMED VELIU
Muhamet Hamiti është zgjedhur të
përmbush rolin e ambasadorit të parë
të shtetit të Kosovës në Britaninë e
Madhe. Emri i zotit Hamiti 44 vjeç, i
është propozuar presidentit Fatmir
Sejdiu nga ministria e punëve të
jashtme të Kosovës.
Ambasadori i Kosovës në
Londër rrjedh nga një familje me tra-
dita patriotike dhe me peshë në poli-
tikën e Kosovës. Ai ka një CV të pasur
politike, si njëri prej bashkëpunëtorëve
të afërt të ish presidentit të ndjerë
Ibrahim Rugova dhe pasardhësit të tij
zotit Fatmir Sejdiu.Emërimi tij së
bashku me nëntë ambasadorët e tjerë,
ka qenë një ndër lajmet kryesore të me-
dias kosovare gjatë fund-muajit që
shkoi.
Gazeta Express e nis bi-
ografinë e ambasorit Hamiti me fjalët:
"Muhamet Hamiti, është njeri prej
pjesëtarëve të Familjes Hamiti e cila ka
ndikim të madh në jetën publike të
Kosovës"
Mësohet se bashkëpunëtori më i afërt i
ambasadorit të Kosovës do të jetë zoti
Bejtullah Destani.
Burime nga Prishtina kanë
pohuar për "The Albanian" se emri
Destanit, një figurë e njohur e komu-
nitetit shqiptar në Britaninë e Madhe,
është zgjedhur të jetë zëvendës am-
basador. Hapja e kësaj ambasade në
një prej vendeve më me peshë sidomos
në marrjen e vendimeve të rëndë-
sishme, do ti shërbejë akoma më
ALB-UK TRANSPORT
TRANSPORT MALLRASH
LONDER - SHQIPERI
Transportojme mallra per ne Shqiperi
*Çmime speciale per pesha të mëdha
*Mbledhje falas neper shtepite tuaja per pesha te renda
*Hapur cdo te shtune dhe te diele 10 AM-04 PM ne:
Safe store 105 Mayes Road Wood Green London N22 6UP
NGJITUR ME SHOPING CENTRE
LONDON SEPTEMBER 2008 2
Muhamet Hamiti do të jetë ambasadori i parë
i Kosovës në Londër, Bejtullah Destani do të
jetë numri dy i kësaj ambasade
shumë forcimit të bashkëpunimit të Në vitet 1991-1999 ka
shkëlqyer mes Kosovës dhe Britanisë punuar në Qendrën për In-
së Madhe. formim të Kosovës (QIK),
Nga ministria e jashtme e Kosovës më- si redaktor përgjegjës për
sohet se fillimisht 10 ambasadorët e seksionin anglisht. Ka qenë
akredituar në kryeqytet më të rëndë- redaktor dhe përkthyes i një
sishme të botës do të qëndrojnë nëpër sërë botimesh në anglisht që
hotele, ndërkohë si ambasada do të QIK-u ka realizuar gjatë
shërbejnë godina të marra me qera. atyre viteve të luftës se
Kryeministri Hashim Thaçi deklaroi në kosovarëve për liri dhe
një mbledhje të Qeverisë se përpilimi i pavarësi.
listës së ambasadoreve, është bërë në Muhamet Hamiti është anë-
konsultim me Presidentin Fatmir Se- tar i Lidhjes Demokratike të
jdiu, ndërsa të nominuarit janë kandi- Kosovës (LDK) që nga viti
datë me bagazh patriotik dhe 1990, ndërsa anëtar i
profesional. Këshillit të Përgjithshëm të
Burime nga Prishtina pohojnë se kjo ndërsa më 2006 ka
"Është moment që kërkon marrje të LDK-së nga viti 2002.
është thjesht një çështje formaliteti doktoruar në letërsi angleze në Univer-
përgjegjësive, me që qysh nga sot fil- Muhamet Hamiti ka qenë këshilltar për
pasi është arritur konsensusi të gjitha sitetin e Prishtinës me temë për prozën
lon ndërtimi i gjeneratës së diplo- media dhe zëdhënës i Presidentit të
forcave politike në Kosovë për e James Joyce-it dhe të Joseph Conrad-
matëve tanë të cilët janë njerëz me veti Kosovës, Dr. Ibrahim Rugova, nga
emërimin e ambasadorëve. it.
të larta kombëtare, vizion dhe përkush- mesi i vitit 2002 deri në vdekjen e
Në vitet 1990 ka realizuar qëndrime
tim", ka thënë Thaçi. Presidentit historik në janar të vitit
Kush është ambasadori i parë i specializimi e hulumtimi për dijet le-
Kabineti kryeministrit Hashim Thaci 2006.
Kosovës në Londër. trare në dy universitete britanike, në
ka miratuar një fond prej 25 milion eu- Në shkurt të vitit 2006 Muhamet
East Anglia University (Norëich) dhe
rosh për një qëllim të tillë. Hamiti është emëruar këshilltar i lartë
I emëruari si ambasadori i parë repub- në Birkbeck College (University of
Çështja e politikës së jashtme të politik i trashëgimtarit të Rugovës si
likës së Kosës në Londër zoti London).
Kosovës, ka ngalluar debate kohët e President i Kosovës, Dr. Fatmir Se-
Muhamet Hamiti ka lindur më 1964 në Muhamet Hamiti jep letërsi angleze në
fundit si në ambientet politike dhe ato jdiut.
Dumnicë të Podujevës, Kosovë. Universitetin e Prishtinës nga viti
mediatike të shtetit më të ri në Botë. Muhamet Hamiti është i martuar dhe
Është i diplomuar në gjuhë e letërsi 1989. Është autor i një libri mono-
Do të jetë po zoti Sejdiu a i cili gjatë baba i dy fëmijëve. Jeton në Prishtinë.
angleze në Prishtinë më 1987; ka grafik për letërsi angleze, i shkrimeve
ditëve në vazhdim do të hedhë firmën
magjistruar në letërsi angleze në Uni- eseistike për letërsi, si dhe i përk-
e tij mbi dekretet e 10 ambasadorëve
versitetin e Zagrebit (Kroaci )më 1990, thimeve në shqip dhe në anglisht.
të Kosovës në Botë.
Fundjaven e fundit te cdo
muaji bejme grumbullimin e
mallrave ne Birmingham
07727033937
www.alb-uktransport.com
07817797374

DREJTOR: PETRIT KUÇANA
Zv/Drejtor: BASHKIM METALIA
Kreyredaktor: MUHAMED VELIU
LONDON SEPTEMBER 2008 3
Edvin Lamçe, Blerim Ciroka,
Elda Memiaj, Brunilda Sejati,
Pranvera Smith, Flori Slatina,
Kastriot Dervishi,
Jeni Miftari,Nertila Qarri,
Naim Trezhnjeva, Anila Hoxha,
Agim Shabani, Ilir Thaçi,
REDAKSIA Nikolin Nilaj, Behar Nela,
Akil Koci, Bejtullah Destani, Webdesign Marko
Daut Dauti, Emanuel Bajra, www.thealbanian.co.uk
Majlind Goge, Naim Hasani, albania7@gmail.com
Ylli Përmeti, Kastriot Berberi, Tel/fax:02082169527

A doni të aplikoni për

British Citizenship?

Deshironi të aplikoni
për qëndrim të
përhershëm në UK?

A u duhet të demostroni
njohuritë tuaja
për jetën në Britani?

N Ë S E P O AT Ë H E R Ë
S ET P J U N D I H M O N

Nuk është e nevojshme që ju të dini anglisht rrjedhshëm; të shkruani apo

të flisni.
SETP ofron një kurs 4-ditor
Ditën e katërt një oficer i Home Office ju pajis me certifiktën që
ju nevojitet për aplikim. Regjistrohuni sa më shpejt

SETP Citizenship Training Ltd

Concordia Community Enterprise Centre Railway Arches 420 - 421
Burdett Road, London E3 4AA Telephone: 020 7987 5833 Email: setp@london.com To book your
place please call. Mahmoud 07985750221, Mohamed 07903505318
Ismail Jama 07728863207, (Or the office number 020 7987 5833)
 LONDON SEPTEMBER 2008 4
Shumë shpejt Open 7 days a

Amosu Robinshaw zyrat

edhe ne
week by
appoitment
only
Tirane

Solicitors
Firmë e specializuar
në fushën e krimeve

Stacion Policie
Magistrates Court
Crown Court

Për çdo nevojë tuajën në fushën e veprave

penale kontaktoni një ndër avokatet më të mirë
në Londër Nick Robnshaw ose
juristin shqiptar Nalton Shtembari
Kjo firme punon me fonde
nga Ndihma Ligjore (Legal Aid) ose privatisht

Amosu Robinshaw Solicitors

Tel: 020 7582 9645 Bondway Commercial Centre
Fax: 020 7820 1815 71 Bondway
Nalton: Vauxhall
07801 437 460 London
SW8 1SQ

Nese doni te flisni me perkthyes shqiptar

telefononi 07957232604 or 07988876153

AKT TOOLS .COM

LIMITED
Require Technician for repair of
power tools
Full/part time
Contact:
Tel: 020 8444 9112 Mob: 07836530615
Fax: 020 8444 4158
E-mail: info@akttools.com
 LONDON SEPTEMBER 2008 5

A jeni ose a njihni dikë që do të aplikoje për

BRITISH CITIZENSHIP apo LEJE TË PERHERSHME QENDRIMI?
Nëse PO, u nevojitet të demonstroni njohuritë tuaja për jetën në Mbretërinë e Bashkuar, si
dhe të provoni që aftësitë në të folur dhe dëgjim janë adekuate për jetën e përditshme.

Westa ofron kurse të kombinuara trajnimi për gjuhen

angleze (ESOL) dhe Citizenship Clases & Exams
SOUTHALL BIRMINGHAM CARDIF FINSBURY LEICESTER MITCHAM
PARK SHEFFIELD
65A 409A 1-st Floor 5 Upper
569 Carwood
South Road Warwick 16 West Boot London North 1-st Floor Green West
Acedemy Road
Southall Road Street Kocha House Surrey
Birmingham Andover Commu- Leicester Sheffield
UB1 1SQ Cardif Mitcham
B11 2LS nity Centre S4 7SA
Tel CF10 5EP LE1 2PD CR4 3AA
Tel
Andover Tel
02088677430 Tel Estate London N7
Tel Tel
01217080679 02920492939 01142442488
7RY 01162511687 02086406661
£210 £190
£180 £220 Tel £210 £180
përfshire përfshire
përfshire përfshire 0207 2721130 përfshire përfshire
koston e koston e
koston e koston e £180 përfshire koston e koston e
testit testit
testit testit koston e testit testit testit

Ju lutem mos harroni të sillni me vete pasaportën

dhe një provë adresë për regjistrim
PER ME SHUME INFORMACION JU LUTEM KONTAKTONI NE QENDRËN PËRKATËSE
WWW.WESTA.CO.UK INFO@WESTA.CO.UK
 LONDON SEPTEMBER 2008 6

Emigracioni
Britanikët, ja sa viza u dhamë
shqiptarëve në 6 vjet
EKSKLUSIVE
“ THE ALBANIAN” VIZA FAMILJARE

NGA MUHAMED VELIU 2006-2007 2005-2006 2004-2005 2003-2004 2002-2003 2001-2002

“The Albanian” siguron statistikat Aplikime 5770 6448 7972 2779 3127 2580
2001-2007.

Për gjashtë vjet kanë aplikuar 70,570 Aprovuar 4125 4724 5997 2102 2120 1943
perona
Kanë marrë viza 53,842 persona
Refuzuar 1750 1667 1665 522 1007 637
Bëhen publike shifrat e dhënies së
vizave shqiptarëve nga ambasada e
Mbretërisë së Bashkuar në Tiranë. VIZA PËR, VIZITË, MARTESË, BASHKIM FAMILJE
Ndryshe nga vendet e tjera evropiane,
britanikët nuk e kanë patur aspak të
vështirë të bëjnë transparencën rreth 2006-2007 2005-2006 2004-2005 2003-2004 2002-2003 2001-2002
numrit të vizave dhënë shqiptarëve,
sapo një gjë e tillë i është kërkuar.
Aplikime 3495 14169 10397 5,933 5,982 5,208
“UK Border Agency” që tashmë mbu-
lon sektorin e vizave, ka vënë në dis-
pozicionin tonë Aprovuar 2615 10210 7,843 4,849 5,410 4,378
të dhënat e aplikimeve që njihen si
“Entry Clearance Statistics”.
“The Albanian”, përmes kësaj agjen- Refuzuar 900 3910 2,111 821 527 491
cie, ka mundur të sigurojë këto statis-
tika për vitet 2001-2007 ku me detaje
të ndara sipas kategorive, mësohet
VIZA STUDENTORE
numri i saktë i atyre që kanë përfituar
viza nga kjo ambasadë përfshi numrin 2006-2007 2005-2006 2004-2005 2003-2004 2002-2003 2001-2002
e atyre që i është refuzuar një e tillë.

APLIKIMET Aplikime 685 504 374 283 174 158

Gjatë këtyre gjashtë viteve të fundit Aprovuar 405 242 208 191 121 132
pranë kësaj ambasade në total për mar-
rje vizash për qëllime të ndryshme
kanë aplikuar 70,570 perona. Refuzuar 280 262 166 82 53 16
Prej tyre 53,842 janë pajisur me viza
ndërsa pjesës tjetër u është refuzuar.
Vizat më të kërkuara pranë kësaj am- VIZA PUNËSIMI
basade janë ato kryesisht për bashkim
familje apo martese me shtetase bri-
tanike apo evropiane, si pasojë e një
2006-2007 2005-2006 2004-2005 2003-2004 2002-2003 2001-2002
numri të madh emigrantësh shqiptarë
që kanë emigruar në këtë vënd gjatë Aplikime 85 115 124 67 42 81
dhjetë viteve të fundit.
Një numër tjetër i konsiderueshëm janë
atë të cilët kanë aplikuar për vizë ud- Aprovuar 75 87 81 47 21 41
hëtimi apo për qëllime familjare.
Ndërkohë numri vizave për qëllime
studimi apo punësimi, kapin nivele të Refuzuar 5 19 42 20 15 35
ulëta pasi aplikime të tilla kërkojnë
plotësimin e disa standardëve të nevo-
të refuzimeve. për tu vërtetuar kur “UK Border Britanike në Tiranë pohojnë për “The cerin e lëshimit të vizave.
jshme.
Në komunitetin shqiptarë në Angli Agency” që tashmë mbulon edhe sek- Albanian” se nuk ka ndonjë orientim Është kompetencë e tij në
Megjithatë po të krahasosh
muajt e fundit gjithnjë e tepër flitet për torin e vizave, të publikojë raportin nga Londra për pakësimin e lëshimit të lëshimin apo refuzimin e vizës.” shpre-
numrin e vizave të lëshuara me ato të
një “stërngim dore” në dhënien e vjetor për vitin 2008 duke e krahasuar vizave aplikantëve shqiptarë. het burimi duke lënë të kuptojë se nëse
refuzuara, përqindja e vizave të
vizave nga kjo ambasadë. atë me një vit më parë. “Shpeshherë dhënia apo re- ka patur shtrëngim në lëshimin e
aprovuara është më i lartë për me atë
Nëse kjo është e vërtetë apo jo mbetet Burime pranë Ambasadës fuzimi vizës ka të bëj direkt me ofi- vizave kjo ka ardhur si pasojë e të
 LONDON SEPTEMBER 2008 7

NGA BASHKIM METALIA

"Nuk jam dakord me ato që thua

por do ta mbroj deri në vdekje të
drejtën tënde për ta thënë atë".
TË KESH APO TË MOS
François-Marie Arouet (Voltaire)

Nëse konceptojmë ekonominë e tregut

si një mundësi e pashmangshme dhe
KESH NJË AVOKAT...?
jo e lehtë zhvillimi shoqërorë , kjo s’do
të thotë se duhet të keqpërdorësh mer-
itat që ka ky sistem për të mbarsur pan-
gopësinë e një uni disi të rrënjosur
thellë nesh...
Sipas procedurave ligjore, në vendet
me demokraci të konsoliduar, janë të
vendosura qartë dhe me detaje të gjitha
modalitetet dhe e drejta në tërësi .
Si pa dashur në këto ligje demokratike
lihet si një “rrugëdalje “dhe një shteg i
fshehur që ka veti të lakueshëm duke
trumbetuar dhe mëtuar tek burokracia
e të ashtuquajturve, ofiqarë, si një ogur
i mirë.
Paçka se nuk kihet parasysh
se dikush që ka në dorë mundësinë e
interpretimit të këtyre ligjeve shtojnë
akoma më shumë elasticitetin dhe
burokracinë e rasteve .
Ekonomia e tregut ka shpërndarë for-
cën e saj kudo në shoqërinë botërore
dhe si e tillë, praktikat tregojnë se ke-
qpërdorimi dhe abuzimi që bëhet
nëpërmjet këtij sistemi , njëkohësisht
janë të cenuar, përveç të tjerash edhe
liria dhe të drejtat e njeriut që përcak-
tohen qartë në ligjet në fuqi të kushte-
tutave të ndryshme të shteteve
demokratike.
Liria dhe e drejta njerëzore nuk mund
të kufizohen për sa kohë nuk përbëjnë
precedentë penale. Kur këto të dyja
cenohen ; dinjiteti i njeriut, është vënë
në pikëpyetje dhe po i rëndohet pesha
abuzive, për shkak se nuk ka një zë
mbrojtës (të aftë, të pa korruptuar etj)
që ta ndaloj atë padrejtësi në vijimësi.
Kështu që nëse e analizojmë qartë dhe
në këtë rast Ministria e Brend- ,teprohet jashtë mase përdorimi i këtij ngacmoja për një kohë çështjen tuaj është një shans që mund të përfshihesh
me gjakftohtësi situatën nëpër të cilën
shme. titulli nga “titullarë të specializuar” e pasi “ata”,( Home Office) mund të në listën e fituesve dhe kështu fatura
kalon një rast i thjesht si p.sh një azil
para gjë që të ngërthen nervat dhe të marrin vendime arbitrare...” që ti duhet të paguash është një marra-
kërkues në kërkesën e tij të paraqitur
Duke marrë parasysh dhe mënyrën sesi sikletos është vetë-prezanimi i këtij tit- Ndërkohë mashtrimi sapo ka zënë fill mendje!
përpara autoriteteve dhe mënyra se si
kanë depërtuar në Britani ,azilantët nuk ullari për meritat dhe sukseset e kor- duke mos përputhur anën profesionale Duke harruar për një moment faturën,
e prezanton emisari i tij ,avokati mbro-
e gjejnë aspak të lehtë , stabilizimin rura në raste dhe çështje të ndryshme. me mundësitë reale të të bërit ballë më përgjigja ose vonohet ,injorohet pa-
jtës , varet gjithçka në seriozitetin e
duke mos folur për integrim të tyre . Dhe nëse do të ishte e verifikueshme , realitetin dhe situatën në të cilët ndod- fundësisht ose refuzohet pa një pa dy;
marrjes së çështjes në dorë.
Dhe nëse flasim për shqiptarët e emi- dhe them se është . qëllon që një rast het emigranti shumëvjeçar. dhe avokati juaj përpiqet të të ngushël-
Kjo hallkë ka një fizionomi
gruar në ishull , ku ardhja masive ka mund të jetë i fituar nga ky titullar dhe lojë akoma duke proceduar me tej me
të shfytyruar që vetëm në Britani ndod-
qenë pas të 90-tave dhe akoma më do të bëhet lajtmotivi kryesor i çdo Mund të ketë dhe mund të aplikime te reja...kështu vijon, duke
hin ndoshta dhe çudira që mund dhe të
shumë në konfliktin ballkanik të 97-98 hallexhiu, azilant duke shërbyer edhe mos ketë mundësi ligjore një emigrant shtuar ujë , duke shtuar dhe miell.
quhen herë- herë absurditete të radhës.
-99, kemi një disbalancë dhe mo- si karrem për tu transferuar apo për tu për të përfituar nga ky sistem hierarkik, Dua ta theksoj dhe një herë se nuk
Mora një shembull një azilant pasi ky
sprezantim ashtu si duhet në përballje regjistruar për herë të parë si klient i deri diku edhe ky burokratik dhe zvar- kërkoj që avokati të bëjë mrekullia pasi
është edhe marketi më i madh fitim
me palën akuzuese , kjo e fundit , bile tyre . ritës, dhe kjo gjë është mëse normale : në çështje të tilla vërehet dhe një mish-
prurës, për zyrtarë dhe persona të au-
ka qenë më tolerante sesa sinqeriteti Akoma më e sikletosur vallë kjo do të thotë se po e ngushëllon mash nga të gjithë faktorët e sipërpër-
torizuar për tu marrë me emigracionin.
dhe përkushtimi i avokatëve tanë të bëhet edhe premtimi i fryrë tej nor- me premtime të pabaza duke e de- mendur.
Britania e Madhe është njëra nga
dashur! mave të një gënjeshtre të rëndomtë , tyruar, bile, të paguaj një kosto në Duke i lënë udhë abuzimeve
vendet më të populluara me të huaj që
Dua të them se Home Office ka marrë kur thuhet se mundësia për të fituar shume raste shumë të madhe parash? dhe korrupsionit pasiv dhe aktiv, krijo-
janë futur në territorin e saj nëpërmjet
ne konsideratë shumë raste duke lejen e qëndrimit është e pashmang- Duke filluar nga regjistrimi , rishikimi het një mosmarrëveshje mes palëve
rrugëve ilegale , pjesa dërmuese, kanë
lëshuar pe dhe garantuar shumë emi- shme. i herëpashershëm i dosjeve, shërbime dhe një mos koordinim i ngatërruar
synuar të ngulin këmbë në këtë vend
grante për të qëndruar ne Britani, Ndërkohë dosja juaj e ritransferuar , të tjera krejt të panevojshme etj etj. dhe pa rezultate të dukshme.
me çdo kusht dhe çmim.
paçka se e ka limituar gradualisht poli- pasi ky mund të jetë avokati juaj i dytë, Shkon deri aty sa ka individë që Sido që të jetë duke qenë dhe i vetëdi-
Një pjesë e mirë për të përmirësuar
tikat e veta , persa i përket emigracionit i tretë, i katërt, i pestë pse mos të themi shtiren si avokatë dhe punojnë në emër jshëm për kornizat juridike them se
jetën, një pjesë për të shpëtuar jetën
. akoma më shumë se kaq...dhe azilanti të një kompanie avokatore .(si p.sh. këtu çalon një hapësirë e mos marrjes
nga rrethana dhe kushte të ndryshme
Azilantit, si një qenje njerëzore me të demoralizohet nga lodhja, stresi ...aq kompania S .S në lindje të Londrës ,për me seriozitet të çështjeve të tilla..
etj.
drejta dhe liri të barabarta si e çdo më tepër nga premtimet , sloganet , dhe arsye etike po përdorim vetëm ini- Duke sorollatur fatet e mijërave
Sakaq janë ngritur struktura të
qytetari tjetër në Britani i dhe më tej, i partiturat neoburokratike të ashtuqua- cialet) njerëzve që lanë pas streset e luftës ,
posaçme shtetërore dhe jo vetëm për të
është bërë jeta ferr në saj të mospërku- jturve, përfaqësues ligjore. Nëpërmjet saj “rregullojnë” çështje të familjet e tyre,shumica të cilëve u
disiplinuar , kontrolluar dhe sistemuar
jdesjes ashtu si duhet nga pala mbro- Nuk duhet shumë koment për këtë rëndësishme si nxjerrja me lirim me është harruar fytyra nga të afërmit pas
sa është e mundur një kategori të tillë
jtëse. pasi, sipari i çdo bisede mes shqip- kusht nga kampi i përqendrimit (deten- një kohe kaq të gjatë, bazuar në ekspe-
njerëzish.
E ashtu quajtura “legal aid” i kishte tarëve ndihet irritimi dhe humbja e tion center), plotësimi i formularëve rienca personale, pagesa jo vetëm e fat-
Për këtë janë të futur në lojë, faktorë
mbajtur si të fshehur dhe të pazbuluar besimit ndaj tyre. nga më të ndryshmit dhe më i famshmi urave të mëdha financiare por dhe e
që përbëjnë dhe qëllimin e këtij
pangopësinë dhe burokracinë pse jo Pasi vihen re shumë hallka , plotësimi i formularit për një amnisti përcaktimit të një ardhme them se
shkrimi:
dhe hipokrizinë e mjaft kompanive që janë të shkëputura që vënë në të mundshme etj... kryekëput ky lloj mashtrimi i kontrol-
avokatore që merreshin dhe merren me dyshim punën dhe kalendarin e kësaj Amnistia ka qenë dhe oguri luar shkel të drejtat e njeriut.
1. Azilanti,
çështje emigracioni. pune; këshilla e parë që do te merrje më i mirë për të përfituar, jo emigrantët KUSH MENDON SE EKZISTON
2. Avokati ,
Nëse gjendesh përballë një përfaqë- pas firmosjes së dosjes së re : “ n.q.s por përfaqësuesit e tyre ligjorë duke E KUNDËRTA... ?
3. Pala akuzuese,
suesi ligjor, që për mua në disa raste do të jem në vendin tënd nuk do ta përdorur rrengun e radhës se gjoja
 LONDON SEPTEMBER 2008 8

Britanikët, ja sa viza u dhamë

shqiptarëve në 6 vjet
qënurit strikt nga ndonjë punonjës kon-
sullor.
BASHKIMI FAMILJAR
DHE MARTESAT
Çështja e bashkimit familjar apo mar-
rjes së një vize për qëllime martese
mbetet dy nga kategoritë më prob-
lematike për emigrantët shqiptarë në
marrjen e një vize të tillë.
Një prej kushteve në aplikimin për këtë
vizë është paraqitja e certifikatës së
familjes për personin që është spon-
sorizuesi vizës, në të shumtët e rasteve,
emigrantët shiptarë në Angli.
Duke patur parasysh faktin që shumë
shqiptarë për efekt të përfitimit të azilit
kanë përdorur nacionalitete të
ndryshme, dhe tani janë shtetas bri-
tanik, e kanë të vështirë të kryejnë ap-
likime të tilla pasi të dhënat në
certifikatën familjare në Shqipëri, me
ato të pasaportat britanike apo lejet e
qëndrimit janë krejt të ndryshme.
Megjithatë edhe në këto
rrethana ka nga ata të cilët kanë ap-
likuar për viza martese apo bashkim
familje duke treguar identitetin e
vërtetë në Ambasadën Bri-
tanike në Tiranë.
Në shumicën e rasteve vizat
janë refuzuar madje pasojat
kanë qenë akoma më të rënda.
Kur kjo ambasadë ka parë
mos përputhje të dokumenta-
cionit, sipas ligjit ka njoftuar
zyrën e Home Office në
Londër.
Një veprim i tillë ka çuar në
nisjen e hetimit se si personat
në fjalë kanë përfituar lejet e
qëndrimit apo nënshtetësinë
britanike përmes mashtrimit.

SË SHPEJTI SPEKTAKLI
“MISS SHQIPTARJA NË MB”
PËR TË KATËRTEN
HERË ALBA-MEDIA JR JONES SOLICITORS
ORGANIZON
KONKURSIN E
Avokati Naim Hasani
BUKURISË ne sherbim te komunitetit
SË VAJZAVE shqiptar ne Angli
SHQIPTARE
NË BRITANI. Ne mund t’ju ndihmojme
tek gjeneratat në vijimësi... Per te gjitha ceshtjet e emigracionit
Alba- media dhe stafi i saj kanë marrë në 1-Bashkime familjare perfshire bashkeshortet, femijet dhe
NGA BASHKIM METALIA angazhim një spektakël të tillë , dukë arritur që të garan- prinderit
tojnë fituesen e këtij spektakli në Miss Shqipëria dhe 2- Aplikime per VISA martesore dhe VISA per te fejuarit e per-
shtu siç dhe na u konfirmua nga organizatoret e

A spektaklit të Miss shqiptarja në MB, Alba-

media, behet e ditur, se në javën e parë të muajit
Tetor do të sfilojnë para publikut vajzat shqiptare për
Miss Shqiptarja në MB.
Ky konkurs ashtu sikurse edhe ata paraardhës
kanë në thelb jo vetëm inkurajimin e vajzave shqiptare
,por dhe krijimin e një bazë të shendosh, në traditë dhe
vlerën e spektakleve të tilla.
Motoja e spektaklit ka arritur në lartësinë e domos-
doshmërisë dhe një komoditeti të kënaqshëm që lë
gjurmë pozitive në integritetin e komunitetit shqiptar.
Shprehia artistike, e vënë në skenë ku sfilojnë me hiret
e tyre vashat shqiptare, kontribuon jo vetëm tek kandi-
datet konkurruese , por dhe tek imazhi i brezit të ri
shqiptar që rritet dhe integrohet në shoqërinë britanike.
Organizatorët po bëjnë ç’është e mundur që
edhe ky edicion artistik të përfundojë me sukses duke
garantuar anën profesionale te spektaklit me dinjitet të
lartë , dhe argëtimin e spektatorit shqiptar.
Logjika e shfaqjeve të tilla artistike të qon në një krijim
të një sistemi vlerash që i trashëgojmë dhe përcjellim
Miss Earth International mbajtur në Filipine.
Duke shtuar këtu dhe shpërblime të ndryshme të dhëna
nga biznese , fondacione apo organizata të ndryshme.
Vajzat që dëshirojnë të marrin pjesë në këtë
konkurs bukurie mund të regjistrohen sa më shpejt të
jetë e mundur me qëllimin që të kenë mundësi që të
kapin sa më mirë parametrat e një sfilate të mirëfilltë.
Vendi dhe data e zhvillimit do të bëhen të ditura në
kohët në vazhdim .
Vajza nxitoni të merrni pjesë në Miss Shqip-
tarja 2008 në MB, ndoshta fati juaj ndryshon në këtë
moment!
Për më shumë informacione
kontaktoni me koordinatoren
ARJOLA CENI në tel.
07843619372
ose alba-media@hotmail.co.uk,
www.missshqiptarja.org.uk
www.albamedia-uk.com
sonave me leje te perhershme qendrimi me Birtani apo me
shtetesi Britanike.
3- Leje qendrimi apo hyrje si partner I pamartuar I personave
me shtetesi Birtanike apo leje te perhershme qendrimi. Leje
qendrimi si student, leje punesimi apo qendrim per experi-
ence pune apo si Migrant me Kualifikim te Larte etj.
4- Processe divorcimi dhe ndarja e pasurise per ciftet qe
divorcohen. Perfaqesim ne procedurat per mbrijtjen e femi-
jeve.
5- Nse jeni refuzuar nga Home Office si familje per tu perf-
shire ne Amnesti per arsye te ndryshme.
6- Nese keni pesuar aksidente ne pune dhe aksidente te
trafikut rrugor dhe nuk ka qene faji juaj dhe kerkoni kompen-
sim.
7- Kompania operon skemen e ndihmes ligjore falas per ata
persona qe nuk jane ne mardhenje pune ose kane te ardhura
te vogla.
Address: 58 Uxbridge Road, Ealing London W5 2ST
Tel: 02082310440 e-mail nhasani@jrjones.co.uk
 LONDON SEPTEMBER 2008 9

ORTENZ & CO
Are you confused and uncertain as where to get help with
your accounting issues? A po paguani më shume se
You don’t have to sa duhet taksa?
A keni gjoba për të paguar
We can sort out the following with
kundrejt Inland Revenue?
best solutions at a reasonable fee
Mendoni përpara se të paguani
•
•
Self Assessment Tax Return
New Business set up
ORTENZ &
• Accounts
•
•
PAYE
VAT
CO
• Management Accounts,
monthly or quarterly ju ndihmon
• Company Formation
• Limited Company Accounts
•
•
Inheritance Tax Planning
Capital Gains Tax
Plus, Contact: Gentiana Hakia
(MAAT) Accountant
Tel: 020 8220 1872
•
•
Business Plans
Cash-Flow Forecast and Projected
Profit
free Fax: 020 8594 2233
Mob: 07792 610 020
Email: gentaomeri@hotmail.com
• Tax enquiries by H.M Revenue
and Customs Consultation 32-34 North Street
Barking Essex
IG11 8AW

Përgjigju
dhe fito
Sa kushton të dërgosh £100 në Shqipëri?
Terms & conditions
1. This promotion is being provided by “The
Albanian” 122 White Hart Lane, Tottenham, London
N17 8HP and MoneyGram International Limited lo-
cated at 1 Bevington Path, London, SE1 3PW
(“MoneyGram”). By completing this questonnaire,
you agree to be bound by these Terms and Condi-
tions.
2. All Albanian Newspaper Online and Mon-
eyGram International Limited employees shall not
be eligible to enter the Promotion.
3. The promotion is open to all – promotion
is open to all Albanian residents currently living in
the UK.
4. To enter the Promotion you must correctly
answer for the following question: How much it
costs to send up to £100 to Albania? a) £12, b) £4.99,
c) £ 7.99. You should also provide your full name,
address and daytime contact telephone number.
5. More than one entry may be made per per-
son. The answers can be supplied over the telephone
or via email on the 5th of September 2008 from
9.00am – 5.00pm. Two first entries win. There is no
LONDON SEPTEMBER 2008 10
purchase necessary for entry to the Promotion.
6. The main prizes are: One Apple IPod
Nano 4GB and IPods shuffle 1GB provided by Mon-
eyGram International Ltd
7. The prize draw will take place on 5th of
September 2008 at Albanian Newspaper Office and
will be conducted by Albanian Newspaper represen-
tative and announced by the newspaper.
8. In case when the winner is announced and
he/she does not pick up the prize within two weeks a) £12
from the announcement date, the prize will be kept
by MoneyGram.
9. The award is non-exchangeable and may
not be fulfilled in cash.
b) £4.99
10. In the event of any dispute, the decision of
MoneyGram is final.
11. Winner may be required to take part in any
c) £ 24
PR activity required by MoneyGram and Albanian Per pergjigjet tuaja ju lutem kontaktoni:
Newspaper. By participating in this Promotion you The Albanian Newspaper
expressly consent to your name and image being
used in any promotional materials that MoneyGram
122 White Hart Lane London N17 8HP
determine. www.thealbanian.info
12. Data captured during this Promotion will Tel/fax:02082169527
only be used to fulfil and private & confidential
info@thealbanian.info
 LONDON SEPTEMBER 2008 11

Përfitim me mashtrim
Përkujdesje fëmijësh
Krime
Borxhe dhe falimentime
Punësim (po nuk fitove nuk paguan)
Familje
Probleme shtëpie
Emigracion
Mosmarrëveshje ligjore/ hedhje në gjyq
Shëndeti mendor
Përfitim të sigurimeve shoqërore
Trashëgimi/ testamente
 LONDON SEPTEMBER 2008 12

Intrerpol Tirana ekstradon

nga Londra Armand Bogdanin
NGA MUHAMED VELIU

rmand Bogdani është ekstrad-

Gjykata e Lartë britanike
A uar nga Londra për në Tiranë
mbrëmjen e 22 Gushtit 2008.
Ka qenë gjykata britanike City of dritë jeshile Shqipërisë
Westminster Magistrate Court që në
mars të këtij viti do t'i hapte rrugë ek-
stradimit të shqiptarit të dënuar me 13
burg nga gjykata e Gjirokastrës.
Sipas drejtësisë shqiptare
28-vjeçari ishte shpallur person në
për ekstradime të tjera
kërkim ndërkombëtar pasi më datë 9
qershor të vitit 2004, gjykata e Më 9 mars të këtij viti, Bogdani do të straduar nga Anglia shqiptaro-bri- një tjetër bri-
Gjirokastrës e ka dënuar atë me 13 vjet humbte betejën e ekstradimit në tanikun Armand Bogdani. tanike, pasi
burg për veprat penale të "trafikimit të gjykatën "City of Westminster Magis- Sipas kërkesës së Ministrisë së Drejtë- ishte martuar
lëndëve narkotike mbetur në tentativë" trate Court". Ai do të cilësohej si "loj- sisë, mësohet se 27-vjeçari Bogdani me një shtetase
dhe "falsifikimit të vulave, stampave tari kryesor" në konspiracionin e me origjinë nga Librazhdi, martuar me të këtij vendi
ose formularëve". Ndërkohë që edhe trafikimit nga Shqipëri në Greqi, me një shtetase angleze, në korrik 2002 dhe jetonte me
Gjykata e Apelit të këtij qyteti, me një destinacion final Anglinë, të rreth 1.7 tentoi të kalonte drejt Greqisë 1720 të në qytetin e
vendim të datës 4 prill të vitit 2005, ka tonë Kanabis. Ndërkohë, gjykatësi kilogramë Kanabis. Nottingham-it,
lënë në fuqi vendimin e dhënë nga Nicholas Evans e cilësoi si të drejtë Doganierët shqiptarë në në veri të An-
Gjykata e Shkallës së Parë. kërkesën e qeverisë shqiptare për të ek- pikën kufitare të Kakavijës glisë. Arrestimi
sekuestruan sas- tij, më 5 korrik
inë e drogës. 2007 erdhi si
Kështu, hetimet pasojë e një

1.H.R.BUILDING SERVICES dhe arrestimi i

disa pjesëtarëve
të tjerë të grupit,
bashkëpunimi
mes zyrës së
I n t e r p o l
Specialising in Plastering and Bricklaying u vërtetua se Ar-
mand Bogdani,
Tiranës dhe
skuadrës së ek-
përmes doku- stradimeve në
mentacionit të Scotland Yard,
Driveways falsifikuar, e cila njihet si
Block Paving kishte blerë "Extradition
Extensions mjetin trans- Unit", ku nga
portues, duke e Tirana kanë
All Building work undertaken bërë atë njeriun mbërritur 100
Domestic & Commercial kyç në këtë kon- fletë arresti për
Plastering spiracion t'u ekzekutuar.
trafikimi të
Plumbing l ë n d ë v e PROCESI
narkotike ku EK-
Ofrojmë të gjitha shërbimet nëse kjo sasi STRADIMIT
që ju nevojiten në fushën e droge do të ar-
rinte, vlera e Drejtësia
ndërtimit me çmimet më shitjes në treg shqiptare ka fi-
konkuruese ishte 7,8 mil- tuar një sfidë të
dhe cilësi të garantuar ionë paund. rëndësishme në gjykatën e lartë bri- zyrtare ka bërë që shteti shqiptarë ta fi-
Për një gjë të tanike "Royal Court of Justice" në tojë këtë apel, duke i hapur rrugën e
Ne vijmë kudo tillë, gjykata e
Gjirokastrës
Londër e cila ka rrëzuar apelin e një
shqiptari i cili këronte të bllokonte ek-
ekstradimit të shtetasit Armand Bog-
bani me banin në qytetin Nottingham
gjeti fajtor në stradimin për në Shqipëri. në Angli.
që ju jeni mungesë Bog-
danin, duke e
Ndërkohë një tjetër sfidë akoma më e
rëndësishme e prêt atë me rigjykimin
Mbi të gjitha ky rast shënon një pre-
cendet për drejtësinë britanike duke
dënuar me 13 e Armand Bogdanit i cili është dënuar marrë një rëndësi të veçantë për proce-
vite burg. Ai me 13 vite burg në mungesë, si i set e mëvonshme të ektradimeve që do
është larguar dyshuar në trafikun e 1,720 kg kan- të kërkohen nga Shqipëria .
nga Shqipëria abis, drejt Greqisë në vitin 2002. Vetë Bogdani i deklaroi
disa ditë pas Rigjykimi ka qenë thembra “The Albanian” disa ditë përpara ek-
dështimit të e "Akilit" gjatë apelit zhvilluar në stradimit se ai e priste shumë qetë-
40 Primrose Close trafikimit të gkykatën e lartë britanike. Avokatët sisht ekstradimin dhe është i bindur se
ngarkesës e mbrojtës të Bogdanit duke u bazuar në e vërteta do të mësohet shumë shpejt.
Luton LU3 1EU fshehur në një precedentët e vendosur nga Fatmir "Shpresoj shumë në drejtës-
dysheme të dy- Bleta dhe Vullnet Muçelli, kanë tentuar inë shqiptare. Shkoj atje me mendjen e
ilirthaci@hotmail.co.uk fishtë në të bllokojnë ekstradmit duke pohuar se mbushur se jam i pafajshëm.
ilirahmati@gmail.com kamion. Gjatë
procesit të ek-
rigjykimi nuk është i aplikueshëm në
Shqipëri për personat e gjykuar në
Në Angli kam ndërtuar disa
biznese të mija të cilat nuk kam ndër-
Tel/Fax: 02088074878 stradimit u mungesë të cilët ekstradohen nga vën- mend ti shes, pasi shumë shpejt do të
mësua se ai det e tjera, gjë e cila bie ndesh me rikthehem si një njeri i lirë për të vazh-

Mob: 07886 091213 kishte për për-

dorim dy pas-
aporta, një
ligjin britanik të ekstradimeve "Extra-
dition act 2003".
Garancitë e dhëna nga vetë
duar jetën normal me bashkëshorten
dhe vajzën time" ka pohuar Armand
Bogdani.
shqiptare dhe ministri Alibeaj nëpërmjet një shkrese

Nga Petrit KUÇANA
P ër shqiptarët në Mbretërinë e
Bashkuar ky fillim vjeshte
sjell një lajm të gëzuar.
Kosova do të ketë përfaqësinë e saj
diplomatike që do të kryesohet nga
shkëlqesia e tij z.Muhamed Hamiti dhe
miku ynë i dashur z. Bejtullah Destani.
Por ky lajm i gëzuar ka sjellë ndër
mërgimtarët e këtushëm edhe gjener-
imin e një problemi (që kërkohet të
mos institucionalizohet), dhe që ka të
bëjë me atë që quhet ndarje, apo ten-
dencë për forcimin e identitetit “koso-
var”.
Mirëpo çuditërisht
frymëzuesit e kësaj ndarje, shohin
“kushtet ideale” për zhvillimin e këtij
nocioni, dhe më të paskrupulltit, nuk u
dridhet qerpiku të pohojnë për iden-
titetin e tyre “kosovar”.
Është e padiskutueshme që
gjeneruesit e këtyre ideve, as që e kanë
idenë më të vogël qoftë edhe të përcak-
timit të nocioneve komb dhe shtet, dhe
që virusë të tillë që gjenden gjithandej
nëpër Britani, sapo kanë nisur turrin
për promovimin e identitetit ndryshe.
Duket se rrethanat specifike në të cilat
gjenden një numër i madh mërgim-
tarësh, nuk do t’i ndihmojnë në përc-
YLLI PËRMETI
Addendum: demos
versus universalizmit
D
uke parë se pushteti kërkon
pushtet, me qëllim që të kon-
trollohet apo balancohet fuqia
e tij, atëherë, mund të shtojmë pa asnjë
ekuivok: Formën që kanë pushtetet e
sotëm, është e pamundur që të kontrol-
lohen dhe të vendosen me shpatulla
pas murit. Rrjedhimisht, në bazë të
kësaj rezonance, drejtësi pozitive nuk
mund të reflektoi!
Por ç’është ‘drejtësia pozi-
tive’? Një kërkim për përcaktim të
pastër terminologjik, në literaturën
bashkohore —është me të vërtet i kotë.
Kështu, disa qëmtime enciklopedike e
përshkruajnë si drejtësi e bërë nga
njeriu. Me fjalë të tjera: është drejtësia
e promulguar ose e adoptuar nga au-
toriteti’ i zgjedhur i një qeverie të orga-
nizuar të një shoqërie juridike. Por
ndërkohë, drejtësi pozitive për
Rousseau, është liria nga konfliktet e
brëndshe mendore. Disa të tjerë, e von-
dosin atë si antonim të drejtësisë nor-
mative. Atë ç’ka Aristoteli mbështeste
me veprat e tij për politikën dhe nor-
matë. E thënë me fjalë të tjera: norma-
tiviteti kundër pozitivitetit. Kështu,
duke mos patur një përcaktim të pastër
filozofik, do të mundohemi të përqën-
drohemi në disa vepra teorike të çësht-
jeve ndërkombëtare. Dhe në fund të
këtij teksti, do përpiqemi për një
përkufizim filozofik.
Një ndër këto vepra teorike,
është kontributi i [8]Steve Smith, Ken
Booth dhe Marysia Zalewski. Në këtë
vepër, në të cilën ata kanë kontribuar
bashkarisht, hedhin dritë për gjithçka
që diskutohet në rang akademik. Në
këtë mënyrë, do të shohim se ç’farë
është konsideruar drejtësi pozitive në
të kaluarën dhe ç’farë tendencash ap-
likuese ka ajo për të ardhmen?
Kështu, gjatë katër dekadave
të fundit disiplina akademike për ‘Mar-
SHQIP
jelljen e këtyre ideve. Në të shumtën e
rasteve shfaqet vetëm shqetësim, por
besojmë se i takon klasës elitare të kë-
tushme që mund të thuhet se deri diku
përfaqësohet nga bordet drejtuese të
shoqatave dhe organizmave shqiptare
të këtushme, që të bëhet promotore e
së pari, sqarimit dhe parandalimit të
këtij fenomeni.
Nuk besoj se mund të krijojë
precedent një organizëm apo shoqatë,
që për arsye specifike, (aplikime për
fonde), pranon “të specifikojë” për-
doruesit e shërbimeve të tyre, edhe
nëse emri i tyre përçon sensin e ndarjes
më shumë se të bashkimit.
Por ajo çfarë është më kryesorja qën-
dron në faktin se nuk mund të gjendet
qoftë edhe një arsye për një ndarje të
tillë.
Në fund të fundit si mund të
quhen ndryshe shqiptarët e Maqe-
donisë?
Maqedonë?!
Po shqiptarët e Malit të Zi?
Malazes?
Kjo është më shumë se e turpshme, aq
Shoqëria civile: Burim
i drejtësisë pozitive
rdhëniet Ndërkombëtare’ është domin-
uar nga pozitivizmi. Pozitivizmi është
angazhuar në bashkimin e shkencës në
një të tërë, dhe adoptimin e
metodologjive
përkatëse për
shkencat e natyrës
me qëllim që të
sqaroj në mënyrë
më të qartë botën
sociale. Debatet e
mëdha midis Fou-
cault dhe Haber-
mas për disiplinën
historike, për ide-
alizmin dhe real-
i z m i n ,
tradicionalizmin
dhe bihevioral-
izmin apo për
transnacional-
izmin dhe shtet-
centrizmin duket
se nuk kanë përf-
shirë pyetjet e
epistomologjisë.
Në këtë
mënyrë, kontributi i këtij lloj pozi-
tivizmi sipas paradigmës që përjetojmë
është i padyshimtë. Por nuk është i
mjaftueshëm. Pozitivizmi kësisoj,
ofron paqe por jo stabilitet. E thënë
ndryshe, largon luftën por nuk ndih-
mon demokracinë të zhvillohet në
natyrën e saj inherente. Padyshim, që
mund të lindin pyetje të tjera sipas
përkufizimit të mësipërm, dhe ato
mund të jenë të një natyre prominente.
Por ajo ç’ka duhet të ekzaminojmë
është: Mundësitë që ka pozitivizmi të
krijoj një epistimologji planetare.
më tepër kur ky infektim
ka kaluar edhe tek brezi i
ri që sipas ndikimit të
prindërve pohojë se janë
“kosovarë”.
Çfarë mund të thuhet për
brezin e ri që po rritet në
Mbretërinë e Bashkuar?
A nuk janë ata shqiptarë
nga të gjitha trevat
shqiptare që shkojnë në
të njëjtën shkollë shqipe,
që mësojnë të njëjtën
abetare, pra që formohen
me të njëjtën kulturë, me
të njëjtën gjuhë, që
kërcejnë vallet e bukura
shqiptare, nga cilado
krahinë qofshin?
A ka më bukur kur
dëgjon këta fëmijë që
quhen Saranda apo Berat
që thonë që janë nga
Mitrovica apo Prizreni?
Do të ishim të lumtur të
pranonim mendimet
ndryshe.
Parë në këtë dritë, debatet e
dekadës 1980-të rreth tre paradigmave
më dominante në botë (realizmit, plu-
ralizmit dhe globalizmit/struktural-
izmit) ishin të përpunuara nën
prezumimin pozitiv. Pozitivistë, janë
prezumuar edhe debatet e mëvonshme
midis neo-realizmit dhe neo-liberal-
izmit. Por këto rryma janë kritikuar
ashpër nga post-modernistët (filozofi e
shfaqur në Francë në dekadën 1940-
1950 dhe që kundërshton *eksisten-
cializmin) veçanërisht duke ndjekur
metodologjinë kritike dhe gjurmët e *
‘Shkollës së Frankfurtit’; ‘teoricienët
feminstë’ dhe ‘post-strukturalistët’.
Kështu, siç u theksua më lart, pam-
jaftueshmëria e pozitivizmit si doktrinë
çoi në shfaqjen e post-pozitivizmit.
LONDON SEPTEMBER 2008 13
duktive që sipas tij janë: 1) një ligj i
përgjithshëm i postuluar —kjo në
sensin e supozimit; 2) kushtet an-
tecedente janë spacifikuar —kjo në
sensin e ngjarjeve të parandodhura dhe
3) observimi i ngjarjes se vëzhguar nga
e cila kemi deduktuar nga (1) dhe (2).
Ky model u njoh më vonë si model
‘deduktiv nomologjik’ dhe në
vazhdim, Hampel, argumenton se
mund të aplikohet në shkencat sociale
dhe në histori. Ai gjithashtu vendosi
Kjo ndodhi direkt mbas luftës së dytë edhe një model tjetër: modelin ‘induk-
botërore. Arsyet janë të qarta. Pozi- tiv statistik’, me anë të të cilit ligje sta-
tivizmi, i parë si koncept universal tistikë ose propabilistikë janë
dështoi si doktrinë planetare. Kështu themeluar induktivisht dhe janë për-
lindi nevoja e dorur për të aplikuar ligje specifik.
një doktrine
tjetër: pra post- Kështu, duke ndjekur gjur-
pozitivizmit. mët e Popper-it dhe Hampel-it në vitin
Post- 1993 filozofi Christopher Lloyd i bën
pozitivizmi një përmbledhje redaksioniste pozi-
është i njohur tivizmit logjik, pra: për ç’ka konsidero-
gjithashtu si het njohuri. Dhe gjithë këtë (contra
post-empi- Comte) njohuri kognitive ai e bazon në
rizëm dhe principet e fizikës dhe e klasifikon në
është tentim i ri katër tipare karakteristike: së pari,
metodologjik i logjicizëm, vizioni konfirmues objek-
cili pason poz- tiv i teorisë shkencore duhet të vërte-
itivizmin. Një tohet në rregullat e logjikës deduktive;
ndër proponen- së dyti, verifikacionizmi empirikal,
tët kryesor të idea që qëndrimet janë empirikisht ose
kësaj rryme të vërtetueshme ose sintetike ose defi-
ishte filozofi i nacione të vërteta (analitike) dhe që
shekullit të XX janë shkencore; së treti, teori dhe dal-
Karl Popper. lim vëzhgimor, vizioni që pranohet se
Në veprën e tij ekziston një ndarje strikte midis
[9]Popper, vëzhgimit dhe teorisë, me vëzhgimin
z h v i l l o i që shihet teorikisht neutral dhe së
metodologjinë e tij për historianizmin fundi, teoria humane e shkakësisë,
dhe mbroi idetë e tij për një ‘shoqëri të ideja që merrdhëniet shkakësore të
hapur’. Duke kundërshtuar kështu cilat janë çështje e zbulimit të marrd-
hapur, ithtarët e autoritarianizmit dhe hënieve të përkohëshme të
totalitarizmit.[flasim më poshtë për pandryshueshe midis ngjarjeve të ob-
këtë doktrinë...] servueshme dhe që të çojnë pashmang-
Në vazhdën e vëzhgimeve të shmërisht në establishment teorik.
ngjarjeve ndërkombëtare dhe theme- [komenti ynë...]Duhet të mos herrojmë
limin e një principi universal, pasojnë që të gjitha këto përpjekje filozofike
edhe përpjekjet e filozofit Carl Hampel kanë tendencën e shpjegimit të ngjar-
në vitet 1966-1974. Hampel argumen- jeve në nivel global. Kështu në këtë
ton, se një ngjarje mund të mbulohet pikë, një pyetje tjetër duhet të n’a vij
nëpërmjet një ligji të përgjithshëm — ndër mend:
kjo në sensin universal. Dhe ai rradhit >>>>>>>>(vijon ne numrin e
tre stade të të vëzhguarit në mënyrë de- ardhshem)
LONDON SEPTEMBER 2008 14

Çamëria në bisedimet e para
MES SHQIPËRISË
DHE GREQISË
Pjesë nga biseda ndërmjet
dy delegacioneve ,
më 3 Maj 1992
…………….
…………….
ALEKSANDËR MEKSI: Ne jemi
për atë që minoriteti grek në Shqipëri
të ketë të njëjtat të drejta që kanë
shqiptarët, të gjitha ato të drejta që i
garantojnë kartat ndërkombëtare, përf-
shirë këtu të drejtën e besimit fetar, të
drejtën e arsimimit në gjuhën amtare,
në të gjitha nivelet në vendet ku bano-
jnë ata, të drejtën e lëvizjes, të drejtën
për të marrë pjesë në administratën
shtetërore shqiptare, pa asnjë dallim të
përkatësisë së origjinës, por duhet
thënë që ne në Shqipëri kemi edhe
LONDON SEPTEMBER 2008 15
vendeve, që gjatë gjithë historisë së të Greqi është i pa-
dy popujve kanë qenë, siç thatë edhe mundur, po të
ju fqinj dhe janë përzierë, kanë kon- ktheheshin do të
tribuar në historinë e njëri-tjetrit në ngrinin në
çlirimin kombëtar. mendje kujtime
Ky është një problem që të hidhura urre-
qeveria shqiptare nuk mund ta injorojë jtje të vjetra që
dhe që beson se do të gjejë një zgjidhje dua t’i harrojmë.
me kohë. Koha
ndihmoi në këtë
drejtim që ato të
KOSTANDIN MICOTAQIS: Nuk harroheshin dhe
dua të lë dyshim në këtë temë, zoti nuk është në in-
kryeministër, e kam diskutuar edhe teresin as tuajin
problemin e çamëve të cilin ju e dini, vjet në janar kur isha këtu, tema është as tonin ta disku-
që kërkojnë edhe ata në përputhje me e njohur edhe për ju, edhe për ne. tojmë këtë temë.
këto të drejta ndërkombëtare, sigurisht Çamët që ishin një numër i kufizuar Kjo është pozita
këtu nuk është fjala për ndërrime kufi- ikën nga Greqia, se kanë qenë krim- jonë për sa i për-
jsh, kjo është një gjë që as nuk vihet në inelë lufte dhe kanë krijuar shumë ket kësaj teme.
diskutim, por ata kërkojnë të drejtën probleme në tokën ku jetonin, në Brenda kësaj
për t’u kthyer në vatrat e tyre, për të vendin e tyre. Që atëherë kanë kaluar klime dhe këtij
pasur pronat e tyre. shumë dekada dhe duhet të dini se në sinqeriteti që
Ky është një problem asnjë rast Greqia nuk do të pranojë të duhet të kemi,
shqetësues, se ka qenë një problem i kthehet mbrapsht. Kjo është një pozitë dua të sqaroj që në fillim këtë pozitë. ujve, qeveria shqiptare mendon se tani
mbyllur gjatë këtyre 40 e ca vjetëve të që dua të sqaroj që në fillim, që të mos Aleksandër Meksi: Dhe ne pikërisht që kemi të njëjtën politikë
regjimit komunist, si shumë probleme ketë asnjë keqkuptim. prandaj e filluam që në fillim. Ky ka demokratike, jemi pra vende të njëjta
të tjera që lidhen me të drejtat e njeriut. Tema e pasurive është diçka qenë një problem, siç thashë gjithnjë në mënyrën e drejtimit politik, i kemi
Ne sot kemi pranuar si Qeveri tjetër, në qoftë se doni ta paraqitni, nuk në Shqipëri. Çamët, mund ta dini, të gjitha mundësitë për të vendosur re-
Demokratike, që prona është e shenjtë e di në qoftë se doni gjë nga tema e gjithnjë e kanë konsideruar veten alisht lëvizjen e lirë të njerëzve dhe në
dhe pikërisht këta banorë që deri dje parë që të diskutojmë, natyrisht tani t’i refugjatë në Shqipëri dhe besoj se jo të këtë drejtim mendoj se do të ndihmojë
para luftës dhe gjatë luftës banonin në lëmë të drejtën natyrës, ekziston një gjithë kanë qenë bashkëpunëtorë të së tepërmi hapjen e dy pikave të tjera
Greqinë e Veriut, sot i kërkojnë Qev- temë për shumë njerëz me origjinë nazizmit dhe kriminelë, aq më tepër të kalimit: në tre urat dhe në Qafë Bot,
erisë shqiptare që të bëhet interprete e greke që kanë ikur nga Shqipëria dhe fëmijët e gratë e tyre, ata që sot janë pra në Përmet Leskovik dhe tjetra në
kësaj kërkese dhe ne e ndjejmë si një kanë lënë edhe ata pasuri në Shqipëri. vazhduesit e tyre. Konispol që e pamë rrugës.
problem kombëtar, i zgjidhshëm me Patjetër tema e pasurisë është diçka Për sa u përket kujtimeve të Kështu si të gjitha vendet e
vullnetin e mirë, me dëshirën e mirë, tjetër, mund një moment ta diskutojmë këqija që mund të kenë, të tilla gjëra Evropës, në këto 4 pika mund të kalojë
me marrëdhëniet e mira ndërmjet të dy nga të dyja palët, por kthimi i tyre në kanë ndodhur në këto 50 vjet edhe në një numër më i madh njerëzish duke
Shqipëri dhe for- mënjanuar praktikat e vizave në for-
cat demokratike mën e sotme, duke e bërë që të reali-
edhe në Shqipëri zohet dëshira e dy popujve për
këtë vit, kanë kontakte më të shumta.
bërë një politikë KOSTANDIN MICOTAQIS:
të pajtimit kom- Për të mbaruar me
bëtar, jo një poli-
tikë të larjes së temën e çamëve, desha
hesapeve. të thosha se mbas Luftës
Kështu
që unë mendoj se
së Dytë Botërore, sigur-
nuk do të kishte isht që e dini, u bënë në
ndonjë problem të gjithë Evropën lëvizje
në këtë drejtim.
Unë jam i bindur popullsish, çamët duhet
se me kontaktet të ishin më pak se 20
ndërmjet dy pop-
ujve, e dy qev- mijë, ndërsa lëvizja e
erive tona, në të popullatës në Evropë
gjitha nivelet, do
të krijohen ishte dhjetëra milionë
mundësi që ky banorë. Gjermania e
problem të gjejë
një zgjidhje në
bashkuar sot është fuqia
përputhje me të e parë e Evropës, janë
gjitha rregullat çrrënjosur nga vendet e
dhe normat
ndërkombëtare Polonisë dhe të
që janë. ish-Bashkimit Sovjetik
Lidhur
me kontaktet dhjetëra milionë
ndërmjet dy pop- gjermanë, (vijon ne faqe 17)
 LONDON SEPTEMBER 2008 16

Një rrëfim për dashurinë

"Unë kam kryer gjënë themelore
në jetën time. Kam mbetur shkrim-
tar, kur atëherë ishte shumë
vështirë të ishe shkrimtar, në peri-
udhën më të zezë për letërsinë dhe
kështu që te mua s‘ka vend fjala
pendim për asgjë. Unë kam kryer

d h e VDEKJEN
gjënë themelore që kam dashur në
jetën time, e kam realizuar atë",
shprehet shkrimtari Ismail Kadare.
Më poshtë, shkrimtari u përgjigjet
pyetjeve se ç‘është letërsia, a është
shkrimtari tiran për familjen e tij,
çfarë roli duhet të ketë populli dhe
lexuesi në krijimtari, cila është lid-
hja mes dashurisë dhe letërsisë, a e
ka neglizhuar Kadareja në romanet Intervistë me shkrimtarin e madh Ismail Kadare
e tij femrën, a ka frikë dhe
çfarëkuptimi ka për Kadarenë shumë më duket. e jetës, por ajo duhet të mbetet femër
vdekja. Mënyra e të përsëri. Dhe po humbi feminitetin, më
shkruarit tim është duket se nuk i vlejnë shumë ato tjerat
Zoti Kadare, më ka bërë përshtypje e tillë, që unë jam që ka fituar. Është mëkat i madh, që ajo
krahasimi i bashkëshortes suaj, zon- i prirur nga tablo ta këmbejë atë me diçka tjetër. Është
jës Elena, në një media shqiptare, se shpesh të ashpra, gjynah, siç thotë populli.
ju dukeshit shpesh nga puna që epike që vetvetiu
bëni, si tiranik. Pra, sipas saj, të jesh gratë janë më të A urreni zoti Kadare?
bashkëshorte e një shkrimtari nuk pakta. Unë nuk
është e lehtë. Jeni vërtet i tillë, pra i kam pasur një mi- Nuk e di. Çfarë quhet urrejtje në këtë
vështirë si tip, si natyrë dhe nëse po, zogjeni, që të kem rast? Si çdo njeri, unë mund të zemëro-
pse? bezdi ndaj grave, hem, mund të kem gjëra që nuk i fal.
kjo s‘është e Ka gjëra që i fal, por ka disa gjëra që
Nuk e di, nëse gruaja ime thotë ashtu, vërtetë. nuk falen në jetë. Kjo nuk është urre-
atëherë ashtu jam. Për shkrimtarët, për jtje. Kjo është tjetër gjë. Kur kapërce-
artistët, për shkencëtarët, thuhet za- Meqë jemi te hen disa limite në jetën njerëzore, pra
konisht ashtu sikurse thotë ime shoqe. femrat, zoti kur kapërcehen disa kufij, nuk jam një
Puna e vetmuar të jep përshtypjen, nd- Kadare, a besoni i krishterë i mirë.
jesinë që i jep një kolorit të tillë jetës së ju në dashurinë e
shkrimtarit: Një njeri që nuk ka nevojë madhe, apo në Ju jeni penduar për diçka në jetë?
të konsultohet, të marrë këshilla. Kri- një dashuri të
jimtaria është puna më e vetmuar në përhershme? Jeta ka plot raste pendimi. Pra një gjë
botë, krijimtaria letrare është e tillë. e tillë është e pranishme në jetën njerë-
Shkrimtari nuk këshillohet me askënd Unë mendoj që zore, është normale. Nuk ka njeri në
artistik si të thuash, qoftë në muzikë, Duhet të kalojë ajo fazë. Kam bërë po. Gjithmonë ekziston, pavarësisht se botë që nuk është penduar, që t‘i rik-
dhe nuk ka nevojë. Më parë ishte të
qoftë në letërsi apo në filozofi. Ai humor dhe kam thënë që kur bie në njerëzit për t‘u hequr modernë thonë thehet një gjëje që dikur s‘e ka bërë
mësojmë nga populli. Të shkojë
quhet tiran, ngjan me këta, por është dashuri, ti mund të shkruash dhe të ku- që ne tani dashurojmë ndryshe. Ato mirë. Por unë mendoj se nuk ia vlen të
shkrimtari të pyesë në popull, të
karikaturë e tyre, në vetminë e tij që ai jtosh se po bën gjëra të thella, por ti janë për mua vetëm poza që marrin merresh me një gjë të tillë. Kështu
mbledhë ca punëtorë dhe të flasë me
sundon si tiran, sundon i vetmuar. bën gjëra mendjelehta. Shkrimtari njerëzit. Të vuash nga dashuria, ta për- është jeta njerëzore. Të thuash që s‘jam
ata që të bënte subjektin e një romani.
Ndërsa shkrimtari e ka të natyrshme të duhet të ketë një klimë, ku pasioni të jetosh në mënyrë dramatike tregon që penduar për asgjë, do të thotë që ti s‘ke
Kështu ka qenë dikur. Të marrë disa
punojë i vetmuar. Kështu e do profe- ketë kaluar, ta kujtojë atë dhe kjo është je njëri superior. Por për fat të keq, sot, jetuar. Të thuash që je penduar duhet
mendime nga punëtorët. Dhe unë e
sioni i tij. Puna letrare është krijuese shumë e dobishme, por assesi kur është gjoja "njerëzit e fortë" janë ata që vërtet të thuash që je penduar vërtet për
kam thënë edhe më parë, pika shkrim-
dhe çdo krijimtari letrare është e vet- në atë fazë kur flasim për dashurinë, s‘preken nga dashuria. Të mburresh që diçka. Unë kam kryer gjënë themelore
tarit që katandiset të mësojë nga pop-
muar, është tërësisht individuale. Puna për vrullin e parë. Si të thuash, njeriu nuk më prek dashuria, do të thotë të në jetën time. Kam mbetur shkrimtar,
ulli. Te ne ka po ashtu edhe një abuzim
e një drejtuesi shteti është e kundërta. bëhet mendjelehtë, ndoshta disave iu mburresh që je njeri i varfër. Do të kur atëherë ishte shumë vështirë të ishe
me fjalën popull. Populli është ai që
Është institucionale, nuk ka asnjë të duket sikur bëhen shumë të mençur. thotë që s‘ke njohur njeri të përshtat- shkrimtar, në periudhën më të zezë për
është, e dimë dhe e nderojmë të gjithë.
drejtë, është e zgjedhur me votë. Pran- Unë vetë kam bërë njëherë, një rrëfim shëm, ke njohur njerëz kot, ke njohur letërsinë dhe kështu që te mua s‘ka
Por harrojmë që nga populli dalin
daj ai kur fillon e shkel, do të bëjë si tepër intim për këtë gjë dhe jam i gra kot. Që të dyja palët janë të paafta vend fjala pendim për asgjë. Unë kam
gjithë të mirat dhe nga populli dalin
shkrimtari, si muzikanti dhe ai bëhet bindur se kështu është. Por nuk jam për që të provojnë këtë ndjenjë. Dashuria kryer gjënë themelore që kam dashur
edhe të këqijat. Dhe ne kujtojmë se
njëtiran. Në fakt, tirani i vërtetë është atë që të shkatërroj një dashuri, kurrs- është e nevojshme, absolutisht në çdo në jetën time, e kam realizuar atë.
populli pjell vetëm të mirat, por të
ky, krijuesi, pra një tiran si të thuash esi. Letërsia do të kishte lindur e gjitha kohë dhe është e pranishme në çdo
këqijat janë pjesë e tij po ashtu, nga
pozitiv. Kurse ai tjetri imiton, bëhet një mbi krimin. Nuk është e vërtetë fare, kohë. Dashuria është kudo, nuk zh-
dalin ato, nga qielli. Populli ka jetën e
karikaturë, shkel ligjet gjersa përfun- fare. duket nga jetanjerëzore, pavarësisht Zoti Kadare, a keni menduar ndon-
vet që lidhet me jetën tonë. Populli nuk
don që t‘ia zvarrisin statujën në rrugë. Megjithatë, në veprat tuaja sikur nga modifikimet që mund të duket jëherë për vdekjen, ai i trembeni
ka punë me letërsinë, të japë ndihma
Dhe e kam thënë edhe diku që t‘i zvar- mungon dashuria e zjarrtë, ajo sikur ajo ka pësuar. Dashuria në fakt asaj?
për letërsinë. Populli mund të japë
ritet statuja ndonjë shkrimtari nuk erotike. Pra, ka më pak intimitet, ka mbetet ashtu siç ka qenë.
mendime në se i pëlqen ose jo. Është
është dëgjuar kurrë apo t‘i përmbyset më pak ndjenjë dhe më tepër br- Jo dhe aq..., jo. Një krijues, zakonisht
lexues, nuk ka të drejtë të ndërhyjë në
statuja një shkrimtari në botë? Unë ishtësi: Thjesht mungojnë femrat. Ju çfarë vlerësoni te një femër dhe normal, është të mos i trembet vdekjes,
punët profesionale të shkrimtarit, të
s‘kam dëgjuar kurrë. Kurse tiranët i Ka të bëjë kjo me temat që zgjidhni, çfarë ju duket interesante tek ajo, sepse vepra e mëson të mësohet me
muzikantit, piktorit. Nuk ka të drejtë
heqin zvarrë sot. apo me tipin tuaj, pra i keni ndjenjat zoti Kadare? vdekjen. Vetë krijimi e mëson që të
askush. Unë jam shkrimtar dhe nuk
më të kursyera? mësohet me atë. Ai shkruan për kohën
mund të ndërhyj te muzikanti, sepse ai
Në librin dialog me Alen Bosken, ju Jo, kjo s‘ka lidhje fare me natyrën Mua më pëlqen feminiteti, atë e vlerë- që është gjallë do ose s‘do. Ai shkruan
është sferë tjetër. Po ashtu, muzikanti
e quani dashurinë një shemër të time, apo me tipin dhe ndjenjat e mia. soj shumë. Tani është ngatërruar edhe për kohën që nuk do të jetë. Do
nuk ka të drejtë të ndërhyjë te shkrim-
rrezikshme të krijimit. Sigurisht, ju Letërsia prandaj është paradoksale. shumë shija për femrën. Disa i duan ose s‘do. Vetë mjeshtëria e letërsisë
tari, apo ky i fundit te piktori.
flisni në raportin mes krijimtarisë Njerëz që kanë pasur arsye të tr- femrat me personalitet të fortë ose është e tillë. Letërsia e mirë jeton, jeton
Por sa egoist është shkrimtari që,
dhe dashurisë. Shpeshherë, shkrim- ishtueshme, sepse iu ka munguar femra aktiviste. Femra mund t‘i ketë të gjatë. Po të jetë shkrimtari i mirë, do të
për hir të krijimtarisë, mbetet
tarit i duhet të prishë shumë gjëra të dashuria, shkruajnë shumë për dashur- gjitha këto, sikurse edhe burri, e zonja, vazhdojë disa dhjetëra vjet më vonë.
shumë larg familjes? Dhe harruat të
shtrenjta për hir të artit, sipas jush. inë. Por qëllon edhe e kundërta. Nuk e talentuar, aktiviste, etj., por në radhë Po të jetë shkrimtar shumë i mirë, do
Pra të shkatërrojë edhe një histori ka ligje për këtë gjë. Zakonisht kjo të parë, natyra e ka bërë që femra të të vazhdojë akoma më tepër. Dhe po të
na sqaroni nëse jeni tiranik apo jo?
dashurie. Ka ndodhur vërtet kjo zoti s‘tregon asgjë. Që nuk e përmend sh- mbetet femër në të gjitha kushtet e jetë i jashtëzakonshëm mund të vazh-
Kadare? pesh dashurinë, kjo nuk do të thotë gjë. tjera. Ajo mund të jetë femër, mund të dojë edhe me shekuj. Në ndërgjegjen e
Shkrimtari shpesh mund t‘i tregojë
Përkundrazi, që mund ta përmendesh drejtojë një shtet dhe të jetë përsëri çdo shkrimtari, kjo është e depozituar.
bashkëshortes, ose të konsultohet për
Kjo është keqkuptuar, mendoj unë. vetëm atë, kjo do të thotë se ka femër, thjesht të jetë e dashuruar dhe Ekziston në mënyrë instiktive, siç janë
veprën e vet për kënaqësinë e tij,
Unë kam thënë një gjë: Në mënyrë in- munguar. Edhe kjo s‘mund të jetë qind përsëri të mbetet po femër. Nuk është të gjitha ndjesitë e tjera, prandaj ai më-
sikurse çdo njeri ka nevojë t‘i tregojë
time jam pyetur se cilat janë fazat që për qind e vërtetë. Por qëllon që është ndonjë kusht meqë ajo loz një rol në sohet me këtë gjë që ai do të jetë i
për krijimtarinë e vet. Dhe ajo ka fatin
shkrimtari është më i suksesshëm në të kështu. Prandaj nuk matet kurrë. Diçka jetë ose meqë ne e çmojmë shumë më pranishëm në disa kohë. Pra ç‘janë
ndonjëherë të dëgjojë e para çfarë
shkruar dhe fazat kur ai është më i pa- që mungon ose që është e tepërt në tepër, prandaj duhet të fillojë të këto kohë? Është vdekja.
thuhet në vepër. Por po ashtu, asaj dhe
përshtatshëm. Dhe kam thënë një gjë vepër, nga ajo çka është në të vërtetë ndryshojë natyrën e saj dhe të bëhet Bisdoi
shumë të tjerëve, mund t‘i krijohet
që mund të jetë personale. Shkrimtari në jetë. Më kritikoni se mungon ele- pakëz mashkull. Ky është një budallal- MIMOZA CIKA-KELMENDI
ideja që vet vetmia e punës krijon
nuk duhet të shkruajë, qoftë kur është menti femër në veprat e mia. Kjo nuk lëk. Ajo mund të jetë pranë të gjitha
idenë e tiranisë. Por çfarë janë tiranët?
fatkeq, qoftë kur është tepër i lumtur. është e vërtetë. Kam personazhe femra niveleve të jetës në të gjitha vlerësimet
Tiranët janë karikaturë e një krijuesi
Pse të dyja të bëjnë mendjelehtë. shumë. Kam rreth 150 në letërsi. Kam

(vijon nga faqe 15)
por asnjë nuk flet për kthimin
e kësaj popullate.
E them këtë se patjetër
kuptoj
ndjeshmërinë tuaj,
por dua të them këtë se kthimi
nuk do të
diskutohet kurrë.
Në qoftë se doni si mik t’ua
them mendimin tim, pozita më
e mirë është që kjo temë, me
sinqeritet ua them, të mos
diskutohet.
………………..
………………..
Nga Konferenca për shtyp me gazetar shqip-
tar dhe grek.
……………
……………
ALEKSANDËR MEKSI: Takimi i sotëm, me
zotin Micotaqis, i pari takim zyrtar i qeverisë së
re, me një kryeministër të një vendi me të cilin ne
jemi në marrëdhënie, ishte i nevojshëm dhe i do-
bishëm. Qeveria e re shqiptare është e vetëdi-
jshme se dialogu është e vetmja rrugë për
zgjidhjen e problemeve ndërmjet dy vendeve, për
afrimin dhe kontaktet ndërmjet dy popujve tanë,
në të gjitha fushat, me dobi për të dy palët.
Ne dëshirojmë të kemi marrëdhënie sa
më të mira, për problemet që kemi ndërmjet nesh,
dhe në këtë aspekt takimi i sotëm ishte i do-
bishëm dhe një hap i parë për vendosjen e kontak-
teve ndërmjet qeverive të të dy vendeve si dhe në
mes të organizmave të tjera qeveritare.
Temat u diskutuan nga secila palë dhe
secila palë paraqiti mendimet e saj, për marrëd-
hëniet politike në dobi të afrimit të të dyjave
palëve, si dhe të futjes së Shqipërisë në familjen
e madhe evropiane.
U fol për masa konkrete, për shtimin e
takimeve dhe për marrëveshje dypalëshe, të cilat
realizohen në fushat prioritare për Shqipërinë e
sotme, siç janë marrëdhëniet dhe marrëveshjet
dypalëshe në tregti, për investimet dhe për hapjen
e bankave, për emigracionin e organizuar, për
përmirësimin e statusit të gjendjes së shqiptarëve
që ndodhen në Greqi, për problemin e vizave, për
hapjen e konsullatave dhe pikave të reja të kalimit
kufitar dhe siç e thamë më parë, për organizimin
e shpejtë të kontakteve dypalëshe, për reagimin
sa më të shpejtë dhe më të mirë të këtyre proble-
meve.
Bisedimet ishin të hapura dhe ne nën-
vizuam mendimin se krijimi i abesimit është
mjeti themeltar për thellimin e marrëdhënieve
dhe se dialogu do të jetë mjeti për rrugëzgjidhjen
e problemeve tona. Në këtë kuadër, ne i bëmë
prezent qeverisë greke për zgjidhjen e drejtë të
problemit të çamëve, gjithnjë sipas normave dhe
dokumenteve ndërkombëtare, eventualisht për
kthimin e tyre në vatrat dhe varret e të parëve dhe
për problemin e pronave të tyre.
Ne do të ngulmojmë edhe në të
ardhmen, me mendimin që do të ketë mundësi më
të mëdha për një mirëkuptim dhe për zgjidhjen
me interes dhe me dobi nga të dy palët.
Ne folëm për preokupimin tonë për “zjarrin” që
marrëzia e serbëve po ndez në shtete sovrane të
Kroacisë, Bosnje-Hercegovinës. Incidenti i
djeshëm është flagrant dhe mjaft shprehës dhe për
rrezikun e përhapjes në minutë të luftës në tokat
shqiptare të Kosovës.
Ne shprehëm mendimin tonë për mo-
spranimin e Republikës Federative të Jugosllav-
isë, si një vazhduese e Jugosllavisë së
deridjeshme, por si një Serbi, që është bashkim i
komunistëve jashtë vullnetit të popujve të këtyre
vendeve. Gjithashtu ne shprehëm mendimin tonë
për të drejtën e shqiptarëve për të pasur shtetin e
tyre të pavarur, Republikën e Kosovës, për real-
LONDON SEPTEMBER 2008 17
izimin e të drejtës themelore për vetëvendosje dhe jmë si hallkë që na bashkon dhe jo si një hallkë që të OKB-së për refugjatët në atë kohë. Në atë kohë
për shtetformim. na veçon dhe rekrutimin që bëjmë karshi unë kam qenë i vogël dhe këtë gjë s’e mbaj mend
E siguruam zotin Micotaqis se mi- Shqipërisë, nuk e bëjmë vetëm karshi Shqipërisë mirë, megjithatë problemi nuk shikohet te numri
noriteti grek në Shqipëri do të ketë të njëjtat të së Jugut, por karshi gjithë Shqipërisë, dhe natyr- i tyre, ky është një problem që mund të zgjidhet
drejta që kanë shqiptarët, ato që thuhen në doku- isht për çdo gjë rashë dakord edhe me palën nëpërmjet një dialogu për të parë mundësitë e re-
mentet ndërkombëtare, të drejtat e ushtrimit të shqiptare. alizimit, duke patur secila palë kërkesat e saj,
fesë së tyre, të drejtën e arsimit të të gjitha mendimet e saj, prandaj si gjithë problemet që
niveleve, në zonat ku banojnë. Folëm gjithashtu BEDRI ISLAMI (GAZETA “KOSOVA”): janë ndërmjet vendeve fqinje, është mirë t’i jepet
për marrëdhëniet ekonomike që ne na preokupo- rrugëzgjidhje nëpërmjet bashkëjetesës. Kështu si
jnë, për bashkëpunimin tregtar dhe doganor, për Zoti Micotaqis, në çfarë ligjesh bazoheni që u na kuptojnë grekët, edhe ne ata i kuptojmë, por
lehtësira në aspektin e vizave për tregtarët shqip- hani çamëve të drejtat për t’u rikthyer në trojet e unë do të thosha se nuk ka ligj ndërkombëtar, që
tarë, për lëvizjen e lirë të njerëzve dhe për emigra- tyre stërgjyshore? Cilat janë arsyet që e njohët në qoftë se një individ është kriminel lufte, të
cionin, probleme për të cilat gjetëm një nga të parët shtetin e ri jugosllav? dënohet tërë familja e tij. Për këtë do të desha,
mirëkuptim. meqenëse po reagoni, t’ju kujtoj një diplomë të
Gjithashtu gjetëm mirëkuptim për KOSTANDIN MICOTAQIS: perandorit të Bizantit, Krisovulën të Andronikut
problemin e zhvillimit të marrëdhënieve të Dytë Paleologut, në vitin 1307, kur i shkruan
ekonomike e politike dhe në të ardhmen, për Pjesa e dytë e pyetjes ka një gabim, nuk njohëm episkopit të Kaninës që nuk ka qenë në zakonin e
nevojën e mbështetjes së Shqipërisë në planin një shtet të ri jugosllav, ne presim të marrë një të parëve tanë, as në tonin, që për fajet që bën një
ndërkombëtar, në Komunitetin Evropian, në vendim Komuniteti Evropian. individ, të përgjigjen të afërmit e tij. Unë mendoj
grupin e 24-ve dhe qeveria greke na e siguroi Për sa i përket çamëve bazohemi në lig- se kjo është një temë që mund të dialogohet, me
këtë. Ne besojmë se takimi ishte i frytshëm dhe jet e në kushtetutën greke dhe nuk dua të futem në kohë mund të gjendet mundësia.
do të pasohet nga takime të tjera të të ngarkuarve hollësi të mëtejshme.
të të dy palëve për të realizuar marrëveshjet, të NJË GAZETAR
cilat ne i shprehëm më lart, në nivele nga më të NJË GAZETARE GREKE: I “ZËRI I RINISË”:
ndryshmet. Ne falënderojmë zotin Micotaqis dhe
personat që e shoqërojnë për ardhjen në Shqipëri, Sa e llogaritni shifrën e të ashtuquajturve A mendoni zoti Micotaqis se epoka e re e mar-
për bisedimet konstruktive dhe të frytshme dhe çamë që duan të kthehen në Greqi, pra sa rëdhënieve mes dy vendeve tona, e cila sapo
për ftesën që na u bë për të vizituar Greqinë. është numri i tyre. Nuk ka dijeni qeveria filloi sot, do të përjashtonte ekskluzivisht pre-
KOSTANDIN MICOTAQIS: shqiptare që këta kanë qenë bashkëpunëtorë tendimet e qarqeve vorio-epirote greke të
të okupatorit gjerman? Në rastin konkret, Shqipërisë së Jugut?
Pozita greke duhet të jetë duhet t’u bëjmë thirrje ligjeve ndërkombëtare
për këtë problem? KOSTANDIN MICOTAQIS:
krejtësisht e pastër. Për sa i
përket temës së çamëve, e bëra ALEKSANDËR MEKSI: Ne për numrin e Greqia nuk ka pretendime territoriale karshi
çamëve dimë që kur kanë ardhur në Shqipëri kanë Shqipërisë, kjo është një deklaratë kategorike.
të qartë në të gjitha nivelet e qenë rreth 24-26 mijë vetë, kjo sipas statistikave ……………. PERGATITI ANILA HOXHA
palës shqiptare, deri te
presidenti.
Greqia nuk do të pra-
nojë kthimin e tyre në
Greqi, për arsyet që nuk
është nevoja t’i
paraqesë. Thashë që
mund të diskutohet
tema e pasurive, në bazë A keni patur një AKSIDENT dhe nuk ka
të një reciprociteti, të qene FAJI JUAJ?
çamëve që erdhën nga
Greqia në Shqipëri dhe Ne ju ofrojme keto sherbime:-
të atyre që kanë ardhur
PER AUROMJETIN TUAJ
në Greqi me origjinë
greke. -Zevendesim te automjetit tuaj FALAS
-Ruajtje e makines se demtuar FALAS
Tema e dytë është Ju- -Vlersim te demit te makines FALAS
gosllavia, i thashë palës shqiptare se
Greqia ndjek një politikë të Komu-
-Riparim ose mbulim te vleres
nitetit Evropian dhe, në qoftë se do të
njihet ose jo Jugosllavia, Serbia dhe Per Ju
Mali i Zi, si vazhdimësi e Jugosllavisë
Federative, kjo do të varet nga njohja e
-Ndihme ne te gjitha dokumentet
Evropës. Pra, Greqia do të ndjekë çdo -Ofrojme zevendesimin e mjetit
detyrë që do të marrë Komuniteti -Mbulojme compensimin e demtimit
Evropian.
Folëm për Republikën e
tuaj
Shkupit. Dëgjova Presidentin, zotin dhe mos harroni ju do te merrni
Sali Berisha, për fjalën në Maqedoni 100% te te gjitha pavare
dhe kërkova që të mos njihet nga pala
shqiptare Republika e Shkupit, në te kompensuara nga demtimi
qoftë se nuk do të njihet më përpara
nga Evropa, ai më premtoi se do ta
bëjë këtë.
Pala shqiptare më shpjegoi
pozitën e saj në Kosovë, u shpjegova
miqve shqiptarë, se çështja e vetëven-
dosjes është shumë e avancuar, se në
realitet kjo tregon lëkundje kufijsh,
diçka që besoj se në rrethanat e sotme
nuk është e mirë, por dëgjova me
shumë kujdes pikëpamjet e tyre. Këtë
desha të sqaroja.
Për sa i përket minoritetit
grek, jemi plotësisht të kënaqur nga sa
u thanë, edhe për sa i përket kishës
ortodokse dhe kishave të tjera,
theksova se minoritetin grek e shiko-

NGA MUHAMED VELIU
Robert Hackman është një fotograf britaniko-
australian i cili kur nis e flet për Shqipërinë dhe
Kosovën ka aq shumë për të thënë, sa për një mo-
ment mendon se nuk ka për tu ndaluar kurrë.
Megjithëse ka shumë vite që jeton në Angli,
theksi i anglishtes që flet të lë të kuptosh se ke
përballë një bashkëbisedues që origjinën e ka nga
Australia.
Ai flet me aq pasion për Shqipërinë
dhe Kosovën, shqiptarët e këtyre dy shteteve,
sikur të ishte lindur atje.
Gjatë këtyre shtatë viteve të fundit ai ka udhëtuar
aq shumë në viset shqiptare, duke mos mbajtur
mënd numrin e saktë të këtyre udhëtime ku me
aparatin fotografik ka fiksuar me mijëra imazhe.
Çdo shkrepje ka një histori më vete që përcjell
një mesazh njerëzor dhe human pasi Rob siç i
flasin për shkurt, është nga ata lloj fotografësh që
me fotot e realizuara kërkon të hy thellë në botën
njerëzore.
Mjafton një klikim në faqen e person-
ale në internetit me adresë
www.robhackman.com , për të parë një mori fo-
tosh në kohë të ndryshme fiksuar në celuloid nga
ai në Kosovë, Shqipëri dhe në shumë vende të
botës.
Ftesën e Shqip për të rrëfyer "dashurinë" që ka
lindur mes tij dhe viseve shqiptare Rob e pran me
kënaqësi.
Takohemi në rrugën Oxford Street ku me mijëra
njerëz renden duke blerë rroba në këtë rrugë të
famshme londineze për shopping.
I propozojmë Rob të pimë kafe në katin e 13 të
një kafeje që përdoret si bar nga ku mund ta
shikosh Londrën si në pëllëmbë të dorës.
Pasi ka pëlqyer zgjedhjen e vendit për ta pirë
kafen dhe i kemi hedhur një sy peisazhit që të
ofron kati i 13 i këtij bari biseda rrjedh natyrshëm.
Robert thotë se Shqipëria për të nuk ishte një
vend i panjohur, pasi që fëmijë përmes një harte
të madhe të Botës të cilën e kishte vendosur në
dhomën e gjumit kishte studiuar të gjitha vendet
e Evropës.
Për herë të parë ai shkeli në Shqipëri
në vitin 2001 si i dërguar nga organizata e
"Kombeve të Bashkuara" për të fotografuar
largimin e refugjatëve të luftës së Kosovës që
kishin jetuar në Shqipëri.
Kjo organizatë i besoj atij dokumentimin përmes
fotove të gjurmëve që kishte lënë tek këta njerëz
konflikti dhe realiteti i ri që ata përballeshin.
Kthimi në Kosovë duke filluar së ndërtuari jetën
nga e para.
Fotot do të arkivoheshin në arkivin e
"Kombeve të Bashkuara" në Gjenevë.
"Pas disa mesazheve elektronike me
përfaqësues të "UN-n " në Tiranë gjithçka ishte
gati për udhëtimin tim drejt Tiranës. Dita e parë
në Tiranë për mua nisi me takimin në aeroport të
një punonjëseje të UN-nit e cila më pas do të
bëhej bashkëshortja ime e ardhshme, tani gruaja
ime. Isha shumë i gëzuar pasi që në ditën e parë
timen atje pashë njerëz plot energji, pashë shpresë
mbi të gjitha një atmosferë pozitive. Këtë mund ta
ndjeje në ç'do moment. Për mua ishte një diçka
tërheqëse të ishe në atë qytet të zhurmshëm të
ndryshëm nga qytetet e tjera në botë që kisha viz-
ituar më parë" thotë Robert për ditën e parë të tij
në kryeqytetin shqiptarë.
Për Robert ky ishte një projekt i
vështirë, pasi në Shqipëri kishin mbetur shumë
pak refugjatë lufte. Shumica kishin lënë kampet
ku ata kishin qëndruar duke u rikthyer në Kosovë.
Megjithatë fotografi britaniko-australian pohon
se fotot e realizuara u pëlqyen.
Ai sqaron se për një fotograf është e
lehtë të fotografojë pamje klishe apo mizorie të
njerëzve të kthyer në refugjatë si pasojë e luftës.
Në fakt ai që në fillim të këtij projekti donte të
tregonte anën tjetër të medaljes. Përpjekjet e kë-
tyre njerëzve në ndërtimin e jete të re duke lënë
kampet e refugjatëve ku kishin jetuar. Sipas Rob
ta bëje atë nuk ishte e lehtë.
Megjithatë ai mundi t'ia arrij qëllimit.
Pas disa javëve qëndrim në Shqipëri duke vizituar
LONDON SEPTEMBER 2008 18
TI DUASH SHQIPTARËT
përmes aparatit fotografik
njëri pas tjetrit qytetet shqiptare fo-
tografitë "Made in Albania" përcillnin
shpresë, vazhdimin e jetës nga shqip-
tarët e Kosovës që kishin gjetur një
strehë të ngrohtë në Shqipëri.
Të gjitha këto foto do të ekspozo-
heshin në selinë qendrore të
"Kombeve të Bashkuara" në Gjenevë
dhe për një muaj në një ekspozitë
hapur në zyrat e " UN" në Tiranë, për-
para se të futeshin në arkivën e "UN".
"Ekspozimi fotove u prit mirë" thotë
Robert duke shtuar se ato tregonin
anën pozitive të shqiptarëve të
Kosovës të cilat reflektoheshin në ç'do
njërën prej tyre.
"Unë dallova shumë
shpresë tek ata njerëz
që takova. Këtë shpresë
që gjeta mes tyre
kërkova të ndjehej
përmes fotove të mija.
Besoj je kam arritur
këtij qëllimi gjë për të
cilën jam shumë i lum-
tur."
thotë Rob rreth misionit të parë në
Shqipëri që nuk do të ishte një i vetëm
dhe i fundit.
Kjo eksperiencë interesante,
njëkohëisht e suksesshme bëri që ky
fotograf mos t’i shpëtonte tundimit për
tu rikthyer në Shqipëri.
Vizita e parë e Robert Hackman ishte
vetëm fillimi i asaj që ai tani e për-
shkruan si një dashuri për Shqipërinë
përmes teleobjektivit të aparatait fo-
tografik, madje edhe si një adhurim
për vendin e origjinës së
bashkëshortes Mariola me të cilën ai
ka ndërtuar një jetë të lumtur.
Robert nuk donte aspak që subjektin e
refugjatëve nga Kosova ta quajte një
kapitull të mbyll. Ai tregon se ka ud-
hëtuar drejt Kosovës duke hyrë atje
nga pika të ndryshme kufitare duke fo-
tografuar të rikthyerit nga kampet e
refugjatëve në Shqipëri.
E ka ende të freskët momentin kur ju
desh të përdorë pasaportën australiane
për të hyrë në Kosovë.
"Unë kam dy nacionalitete.
Atë britanike përfshi atë të origjinës "Unë kam dy nacionalitete. Atë britanike përfshi
australiane. Pas konfliktit në Kosovë
serbët ishin ende të inatosur me bri- atë të origjinës australiane. Pas konfliktit në
tanikët. Vendosa që herën e fundit të
fotografoja në veri të Kosovës duke Kosovë serbët ishin ende të inatosur me
hyrë nga një pikë kufitare serbe. Mu
desh ti tregoja pasaportën australiane britanikët. Vendosa që herën e fundit të fo-
policëve në këtë pikë kufitare të cilët
më lanë të hy në Kosovë pa asnjë tografoja në veri të Kosovës duke hyrë nga një
problem."
Kosovën ai e quan një vend me
mundësi të shumta fotografimi të
pikë kufitare serbe. Mu desh ti tregoja
cilën shumë kolegë të tij fotografë e
kanë sjellë përmes fotove në rrethana
pasaportën australiane policëve në këtë pikë
të ndryshme.
Hackman flet me shumë
kufitare të cilët më lanë të hy në Kosovë pa
respekt për punën që ata kanë bërë
asnjë problem."

Rrëfim i
fotografit
britaniko-
australian
Robert
Hackman për
Shqipërinë e
Kosovën
para dhe pas konfliktit duke i treguar
botës realitetin e panjohur të këtij
vendi që aspironte për liri.
"Do ta quaja epike punën e fotografit
Andry Testa. Ai është një shembull i
llojit të rrallë. E kam takuar disa herë.
Imazhet e Testës janë me të vërtetë të
fuqishme dhe do ti rezistojnë kokës."
vijon rrëfimin Rob.
Shpeshherë fotografët akuzohen si
njerëz të pamëshirshëm në atë që atë
kanë përpara objektivit, duke mos
kursyer ta shkrepin butonin që do të
ruajë atë imazh në aparat.
Kjo nuk mund të aplikohet për Robert
Hackman pasi ai ka zgjedhur një lloj
tjetër fotografimi. Atë të anës humane
të një shoqërie , të atyre që vuajnë dhe
tregojnë kurajo duke mos u demoral-
TZVETAN TODOROV
’do tё thotё tё jesh i
C “qytetёruar’? Me sa duket, tё
jesh i arsimuar, tё mbash kra-
vatё, tё hash me pirun, apo tё presёsh
thonjtё pёr cdo javё nuk mjafton. Tё
jithё e dimё se tё jesh “i qytetёruar” nё
kёtё mёnyrё formale nuk i parandolon
njerёzitt qё tё sillen si barbarё. Kudo
dhe kurdo tё jesh i qytetёruar do tё
thotё tё njohёsh dhe tё pranosh human-
izmin e tё tjerёve pavarёsisht
mёnyrave tё ndryshme tё tё jetuarit tё
tyre.
Kjo mund tё ngjajё si dicka
qё s'kёrkon diskutim, por megjithatё
nuk ёshtё botёrisht e pranuar. Ideja e
dialogut ndёrmjet qytetёrimeve zakon-
isht has nё vёmendjen e medias, por
nganjёherё ёshtё gjithashtu e
pёrqeshur. Pika e fundit e sprovёs sё
Elie Baranavi’-t “Fetё vrastare" titul-
lohet “Kundёr dialogut tё
qytetёrimeve”. Argumenti i tij ёshtё i
papranueshёm: “nё njёrёn anё ёshtё
qytetёrimi dhe nё tjetrёn barbarizmi.
Nuk mund tё ketё dialog ndёrmjet
tyre.”
Por nёse e kqyr mё nga afёr
kёtё linjё tё argumentit e meta e pikё-
pamjes sё Baranavi-t ёshtё e dukshme.
Kuptimi i fjalёs ‘qytetёrim’ dhe ‘kul-
turё’ ёshtё shumё i ndryshёm kur ato
izuar përballë vuajtje
që ata kalojnë. Sipas tij tek këta njerëz
mund të fiksosh imazhe që shkëlqejë
nga ku thënja se një foto vlen 1,000
fjalë merr me të vërtetë kuptimin real
të saj.
Komuniteti Rom ka qenë një tjetër as-
pekt intensiv i punës së Robert Hack-
man në Shqipëri.
Shpeshherë të përbuzur , të vuajtur e të
trajtuar si shtresa më e ulët e shoqërisë
shqiptare, por krenarë e punëtorë. Të
gjitha këto kanë qenë faktorë të fitimit
të respektin e këtij fotografi për
Romët.
Ai i quan Romët shqiptarë si pionierë
të ndërtimit të industrisë së riciklimit
në Shqipëri. Kjo ka bërë që ata të jenë
kaq të pëlqyer nga ai.
Tё qytetёruarit
pёrdoren nё njёjёs dhe shumёs. Kul-
turat (shumёs) janё mёnyrat e tё jetu-
arit tё pёrqafuara nga grupe tё
ndryshme njerёzish dhe pёrbejnё
gjithcka kanё tё pёrbashkёt kёta grupe
njerёzish: gjuha, feja, struktura e
familjes, dieta, veshja, e kёshtu me
radhё. Nё kёtё kuptim ‘kultura’ ёshtё
njё kategori pёrshkruese pa ndonjё
gjykim vlere.
Qytetёrimi (njёjёs) ёshtё, nё
tё kundёrt, njё kategori morale vlerё-
suese: e kundёrta e barbarizmit. Kesh-
tuqe njё dialog ndёrmjet kulturave
ёshtё jo vetёm i dobishёm, por thelbё-
sor pёr qytetёrimin. Asnjё qytetёrim
nuk mund tё bёjё pa tё.
Pёrkundёr pretendimeve tё ithtarёve tё
idesё sё ‘pёrplasjes sё qytetёrimeve’
takimet mes kulturave tё ndryshme za-
konisht ndodhin lehtёsisht dhe paqё-
sisht sepse ne jemi psikologjikisht tё
pёrgatitur pёr to. Gjithkush ёshtё pro-
dukt i disa kulturave madje edhe nёse
dikush nuk e ka lёnё kurrё atdheun
sepse kultura nuk ёshtё vetёm kom-
betare. Ne tё gjithё bartim kulturёn e
gjinisё, grupmoshёs, pasurisё, klasёs
dhe punёs sonё.
"Ata janë një shembull tipik të atyre
njerëzve që shkëlqejnë përballë vuajt-
jes. Ata nuk kanë asgjë por janë të lum-
tur. Ata shpeshherë kthehen në objekt
paragjykimi duke i përdorur si steri-
otipa të shoqërisë shqiptare. Duke fo-
tografuar ata dhe pasqyruar jetën e
këtij komuniteti, kam dashur të kontri-
boj në zhdukjen e paragjykimit ndaj
tyre. Është një projekt që ende vazh-
don" thotë Rob, tashmë një personazh
i njohur dhe shumë miqësorë për
Romët e Tiranës.
Një tjetër aspekt që e ka integruar atë
të fotografojë Romët ka të bëjë punën
e tyre si mbledhës të mbeturinave për
tu ricikluar.
Ai me të drejtë i quan ata si një pjesë e
rëndësishme e industrisë së riciklimit
Kjo shumёsi kulturash za-
konisht nuk pёrbёn problem pёr ne
sepse tё kalosh nga njё kod kulturor nё
njё tjetёr ёshtё njё aftёsi njerёzore e
pёrbotshme. Nё fund tё fundit, ne nuk
flasim njёlloj me tё gjithё njerёzit tё
cilёt i takojmё gjatё ditёs.
Pёr mё shumё kulturat e lidhura mё njё
territor tё caktuar nё fakt nuk janё
kurrё tё ‘pastra’. Sado mbrapa tё kthe-
hesh nё historinё e njё vendi si Franca
do tё gjesh takime ndёrmjet fisesh dhe
grupesh etnike tё ndryshme dhe rrjed-
himisht kulturash tё ndryshme: galёt,
frankёt, romakёt dhe shumё tё tjerё.
Ngado tё hedhim sytё (pёrvecse,
ndoshta, nё luginat e thella tё Guinesё
sё re ku fise tё panjohura mund tё
mbeten tё vecuara nga njёri-tjetri)
shohim vetёm kultura tё pёrziera. Por,
ndёrsa disa kultura janё krenare pёr
pluralitetin e tyre tё tjera pёrpiqen ta
fshehin.
Koncepti i dialogut mes kulturave
nganjёherё ngjan i vёshtirё apo si sh-
presё utopike sepse ne kёrkojmё qё ai
tё na shёrbejё tё pamundurёn: tё
zgjidhё konfliktё tё ndezura politike.
Dialogu, sado i dobishёm tё jetё, nuk
LONDON SEPTEMBER 2008
në Shqipëri duke premtuar se në udhë-
timin e ardhshëm në Tiranë përsëri do
të ndjekë nga afër jetën e komunitetit
Rom parë në aspektin kontribues që ata
japin në shoqërinë shqiptare. Madje ai
shton se kjo duhet parë edhe në kënd-
vështrimin global pasi dita ditës
çështja e riciklimit, lidhet me mbrojt-
jen e planetit, janë temë dite në kance-
laritë e politikës botërore dhe
axhendën e politikanëve.
Krahas fotografimit të Romëve, Robert
kthehet në Shqipëri gjatë muajit gusht
me një tjetër projekt ambicioz për të
cilin nuk jep shumë detaje por thotë se
do të mirpitet madje që tani ka ngjallur
interes për tu ekspozuar në disa vënde
të botës.
"Krahas së pushuarit në bregdetin
mund tё
zgjidhё
cёshtje qё
lidhen me
lёvizjen e
lirё
njerёzve
tё
apo me ndarjen e ter-
ritoreve dhe
burimeve natyrore.
Politika dhe kultura
nuk punojnё nё tё
njёjtin nivel; e para
qeveris veprimin, e
dyta ndikon mental-
itetet; e para merret
me tё atypёratysh-
men, tjetra kёrkon
breza pёr tё dhёnё fryte.
Ne duhet tё punojmё pёr kёtё lloj dia-
logu duke filluar me nisma tё thjeshta
dhe modeste. Ne kemi nevojё pёr mё
shumё pёrkthime tё ideve dhe letёrsive
tё vendeve tё tjera, qёndrime mё tё
gjata jashtё pёr studentёt, mё shuёm
gjuhё tё huaja dhe inkurajimin e
studimit tё kulturave tё tjera dhe mё
shumё pёrballje ndёrmjet kujtimeve
kombёtare (le tё themi mes Francёs
dhe Algjerisё.)
Disa masa tё kёtij lloji ekzistojnё qё
tani nё BE por ato duhen prezantuar
tjetёrkund: Afrikёn e Veriut, Lindjen e
Mesme, Indi, Kinё, Japoni dhe
Amerikёn Latine. Mёnyra mё e mirё
19
shqiptar paraditeve, në mbrëmje kur
dielli nis të perëndojë kjo është koha
ideale për të fotografuar. Kështu një
rrugë e dy punë. Kam bindjen se pro-
jekti më i ri me foto nga Shqipëria do
të pëlqehet" pohon Robert.
Përgëzimet dhe inkurajimi për këtë
projekt kur ai e ka bërë prezent nuk
kanë munguar.
Një regjizor shqiptar e ka quajtur si një
ide brilante e cila përveç anës artistike
do të ngjallë interes për Shqipërinë dhe
si pasojë shtimin e numrit të vizitorëve
që do të duan ta vizitojnë.
Nuk ka dyshim që edhe ky projekt, i
fotografit Robert Hackman tashmë më
shumë se një mik i shqiptarëve do të
rezultojë i suksesshëm. Kjo është
vetëm çështje kohe.
pёr tё nisur dialogun ёshtё pёrjashtimi
i klisheve dhe pёrgjithёsimeve dhe
promovimi i takimeve ndёrmejt
njerezve. Pёr momentin politika ka
marrё status parёsor. Megjithatё, nga
njё kёndvёshtrim tjetёr, dialogu fiton
mbi luftёn dhe mbrojtjen kokёfortё tё
asaj qё diksuh e merr si identitet tё tij
sepse na sjell mё afёr me prirjen e
njerёzimit.
Romancieri André Schёarz-Bart tre-
gonte kёtё episod: pyetёn njёherё njё
rabin se pse lejleku i cili nё hebraisht
quhet Hassada (i dashuri) sepse i do
lejlekёt e tjerё, futet tek kafshёt e
pavirtytshme. “Sepse-u pёrgjigj rabini-
dashuron vetёm llojin e vet”.
 LONDON SEPTEMBER 2008 20

Bar Restorant Prizreni

Ju
ofrojmë
mikpritjen
shqiptare
Vetëm tek Bar Restorant Prizreni do të
gjeni kuzhinën e papërsëritshme
shqiptare, kuzhinën mesdhetare si dhe
atë të kombinuarën shqiptaro-turke.
Nga Prizreni nuk do të mbeteni asnjëherë
të zhgënjyer Ejani dhe binduni për këtë
Lumi ju mirepret
Ofertë
nëse vërtet dëshironi të pini një
Të gjitha kampionatet Mish,
sallatë kafe të qetë, nëse dëshironi një
Oriz ambient të këndshëm dhe komod
e futbollit LIVE £ 3.50
nëse kërkoni cilësi të lartë
shërbimi LUMI Ju mirëpret
2 minuta nga stacioni i trenit
Seven Sisters
643 Seven Sisters Road
London N15 5LE
Tel: 07782559849
LUMI
LUMI HAND
CAR WASH
From

NDËRRIM GOMASH TË REJA DHE TË VJETRA

PREJ £9.99 LARJA E MAKINËS
SUAJ KUSHTON £3.99
Adresa
Ofertë £3.99
678 Seven Sisters Road
London N15 5LE 65-67Stamford Hill
Tel: 07782559849 London N16
 LONDON SEPTEMBER 2008 21

Ne kemi gjithçka çfarë i duhet shtëpisë, zyrës

apo lokalit tuaj; karrige, tavolina, dollapë,
krvate etj etj, të gjitha të cilësisë së shkëlqyer.
Ju mund të zgjidhni sipas preferencës suaj.
E.U. FURNITURE LTD.
Unit 2, The Cromwell Centre, 24-30 Minerva Road
Transporti falas kudo London NW10 6HJ Tel: 0208 961 8765 Fax: 0208 965 9651
E-Mail: sales@eufurniture.co.uk
që të jeni në Londër www.eufurniture.co.uk
 LONDON SEPTEMBER 2008 22

Faik Konica
NGA ARSHI PIPA

Faik Konica! Kush nuk e njef? Emni i

tij asht njeni prej ma të dashunvet. Po
mbushet afër nji gjysëshekulli qysh kur
ky emën tinglloi për herë të parë në
veshët e Shqiptarvet. Vinte që larg, nga
nji vënd i huej, dhe delte për me mpro-
jtë të drejtat e Atdheut. “Albania”
quhej ky zâ, dhe ishte, në shkretín e
kulturës shqiptare, njimend nji “vox
clamans in deserto”. Ç’atëherë nami i
Konicës u-vendos në fronin ma të
naltin e mendjes shqiptare. Dhe si hypi
Aristokrat
edhe kur shau…
nji herë nuk luejti ma.
Gjatë gati nji gjysë shekulli
fjala e tij erdhi nder veshët tonë, ndër
mendjet tona, me intervale herë ma të
shkurta herë ma të gjata. Jo e shumtë,
jo e shpeshtë, ma fort e rrallë; rrallë e
për mall. Dhe gjithherë e ndrrueshme,
Nuk shkroi vepra të plota? A muejte “soirées” diplomatike dhe ndër andjet Pat thanë nji herë Ëilde: “Kam vue të nji shpirt të knaqun nga vehtja. Vijat
gjithherë e freskët. Dhe kur vinte,
me i shkrue nji njerí me kto huje? Ai e holla t’artit e të muzikës. Nji aris- gjith genialitetin tim në jetën teme, por janë të hajthëta, me lakime elegante të
mbassi kishte shkapërcye kontinente e
nuk qe nji vetëm talentin tim në nji fëtyre fisnike. Dhe në kët fëtyrë dy
oqeane, kishte tinguj të nji mendësije
shkrimtar i pro- letërsín teme”. Kto gjana bijnë në pah me nji herë: sytë e
së ndryshme, prendimore, ma të qartë,
fesjonit, i lid- fjalë i përshtaten goja. Sytë kanë nji shkëlqim të jashtza-
e qi ma se nji herë i u-dukshin të çudit-
hun mbas mjaft Konicës. konshëm, nji shkëlqim të prehtë e të
shme botës së vjetër shqiptare. E sig-
tryeze; qe nji Larg nesh mendimi ftohtë, sy çeliku. Inteligjenca e madhe
urisht Konica qe mendja ma e ndrituna
“shijues”. Kur me e krahazue jetën e Konicës vezullon çiltaz ndër kta sy.
e gjithë historís sonë letrare. Noli
shkroi, shkroi e tij me atë të Por kur zbresim ma poshtë ndeshim dy
punoi shumë ma tepër e ma me fryt.
për andjen me “dandy-t” Ëilde! Por buzë “fine”, jo të trasha jo të holla, të
Por Konica qe për cilsín, për stilin. Të
shkrue. Estét. kush mund të mo- lakueme në nji mënyrë qi nuk
tjerë dhanë punën: ai dha tonin. Aris-
Aristokrat deri hojë se luksi e fama mundesh me dallue me shpejt a asht
tokrat i lindun. Sugjeroi, drejtoi, za-
n’art. Ç’ishte atij nuk i pëlqejshin? gaz i ambël apo ironí. Por në se ke
konisht i ndjekun me nderim. Por
për tê me Ata qi e-njoftën tre- lexue ndonji shtyllë nga “Dr. Gjilpëra”,
ndodhi shpesh qi nuk e kuptuen.
mbledhë ndër gojnë se shijet e tija ose nga “Gaspariana”, nuk ke ma
Atëherë u-idhnue, talli ashpër, shau.
disa volume ato epikureane ishin fort dyshim: ajo buzqeshje asht ironí!
Aristokrat edhe kur shau, ashtu si
qi shkroi gjatë të pasuna. Ishte nji Gjithë ajo inteligjencë qi ndriçon nga
vetëm ai dinte të shante! Po pse mos
jetës së vet? Jo, burrë i pashëm, me sytë e Konicës vjen e del nëpër ato dy
me i thanë qysh tash të metat e tija
nuk e bani. Kjo nji shëndet për t’i buzë të lakueme, natyrshëm, për tallje.
njerzore! Aj nuk qe shembull mase e
nuk i ka hije pasë zilí. I pëlqente Inteligjenca asht ba “humour”: ke
drejtësije. Pasjoni e verboi shum herë.
zotnís së madh pra “jeta”, kuptohet. njoftë njeriun.
Kishte nji faj sidomos (faj
qi asht msue I pëlqente edhe me Inteligjenca asht cilsija e
tamam artistokrati!): nuk mund të
me hjedhë u-veshë mirë. Ndon- madhe e Konicës. Ndër tjera rrethana,
shifte tjetër kend sipër vehtes, bile as
mendime e jiherë ngjeshte edhe ndër tjera kushte shpirtnore do të
pranë vehtes. Por në të vërtetën cili
humor “par fustanellat e delte kishte muejtë t’ushtrohej me fryt të
mund t’i afrohej? Çka tjerët kishin veç
dessus le ashtu nëpër kremte e ndryshëm. Edukata frenge, me traditën
e veç e mangut, aj pat të gjitha së
marché”! Të gostina, ose edhe e saj të satirës, nga D’Aubigné te
bashkut e në mënyrë të plotë. Kurgjâ
tjerë le t’i nëpër “Hyde Park”. Voltaire, trajtoi Faikun pamfletar. An-
s’i mungoi, nga kultura e madhe
mbledhin, në Jemi të mendimit glija, atdheu i humorit, i zhvilloi edhe
shkencore te ndjesíja e imtë artistike,
daçin! Zotnija i se personaliteti i ma tepër sensin e ironís. N’Amerikë
nga magjija e rrallë e bisedimit te shën-
madh shpenzon shkrimtarit asht mandej ato gjetën trollin e përshtat-
deti e hijeshija fizike. I vetëdijshëm për
në të djathtë e gjithmonë çelsi i shëm për me u-ushtrue.
epërsín e vet nuk duronte qi ndokush
në të majtë, falë artit të tij. Nuk arri- Pamfleti shkatrron, dhe ironija, vetëm,
të mos i a njifte. Të kishte pasë rrufena,
e darovitë, nuk jmë me kuptue se si a mund të krijojë? Ironija asht nji
si Zeusi, do t’i kishte shigjetue ata qi
ep me fajde. arti e jeta mund të “forma mentis”, asht trajtë, asht stil.
nuk e adhurojshin. Pat fjalën: nuk u
N j i jenë te artisti dy anë Kur nuk asht e shoqnueme me fantazí
kursye me e përdorë, kur u inatos, si
herë vetëm të ndryshme, të kun- krijuese ajo mbetë në planin e frag-
armë, ma keq se armë.
mori mundimin dravendosuna. Dhe mentavet e të vijosjevet të shpejta,
Mos të ngutemi me thanë se
me botue nji në qofshin këto nji “essai” a përshtypje e rasës. Ironija pa
bani keq. Të kujtojmë pak se me ç’n-
libër. Dhe ky herë të vërteta te peshën e landës asht fluturake: asht
jerëz e me ç’koka pati punë. Ndërmjet
libër qe nji artisti i zakonshëm, ndër hujet e erës qi e shëtitë për pak
“anadollakëvet” e “sharllatanëvet” aj
përkëthim qi e idealizon jetën e herë këndej herë andej.
ishte nji fenomen anakronik. Kuej me
i folë për art, “anadollakut në
prrallash arabe “Inteligjenca asht cilsija e madhe e vet n’art, janë dhetë Inteligjenca nuk krijon: ndritë, sqaron,
nga “Njimij e herë të vërteta te ata e shum shum ndryshon: asht themel-
mësallë”? Çdo njerí qi dinte me shkar-
ravitë dy harfe shqip na mbahej për re-
nji netët”. Asht Konicës. Ndër tjera rrethana, ndër tjera të rrallë qi, tue ndr- isht kritike. Konica pati të gjitha vetitë
kjo mënyra e rue mardhanien, e për me qenë nji “essayiste” i shquem:
formator gjuhe! E atëherë aj u-idhnue
e drodh kamxhikun e satirës.
ndonji lordi an- kushte shpirtnore do të kishte muejtë sjellin artin e tyne në kulturën filologjike-estetike, shijën e
glez qi kujdeset jetë, tue e bâ jetën e artit, prehtësín e gjykimit. Ato prova qi
Pamje njimend e kureshtme ishte kjo
me pá “gentleman-in” ma të përsosun
për punë të t’ushtrohej me fryt të ndryshëm. tyne poezí, tue e kemi prej tij e dishmojnë qartaz këtê.
botës dhe të artistizue Baude- Por aj kishte ma tepër se kaq: kishte
tue i u-vërsulë me shamjet ma të ndyta
kundërshtarit! Sed quod non facit in-
vetat i len mbas Edukata frenge, me traditën e saj të laire! D’Annunzio! ironín.
dore. Konica u përngjet E përdorun me masë e me
dignatio?
Ishte nji shpirt i çuditshëm
satirës, nga D’Aubigné te Voltaire, pak, për së largu. takt ironija, kjo dhuratë hyjnorësh,
Ç’ndryshim Portreti fizik i mund të krijojë vepra madhështore kur
ky Faiku, privilegjet atij i u-dukshin të
natyrshme! U a kishte zilí të tjerëve
midis tij e trajtoi Faikun pamfletar. Anglija, atd- Konicës, ashtu si e asht e drejtueme nga nji qëllim serioz,
Nolit! Noli shikojmë në fo- nga nji dëshirë universale. Ndonji herë
mallin për Shqipní! T’ishte e mundun,
do të donte t’i shërbente asaj aj vetëm,
punoi, me vull- heu i humorit, i zhvilloi edhe ma tepër tografín e tij tipike të Konica ja arrijti ktij ideali. Përshkrimet
net hekuri, riprodhueme shum e tija te “Shqipërija si m’u duk” mbi
si nji grueje së dashun! Dhe qe kështu
ndonji herë i padrejtë, ashtu si mund të
gjithë jetën. sensin e ironís. herë, asht pasqyrë ata “memurë” anadollakë e mbi ata
Noli qe shum e qartë e tjerët, paljaço të qytetnimit europjan,
jetë aj qi ka zilín e dashunís.
Njerí ekstremesh! Njerí pasjonesh të
demokrati i N’Amerikë mandej ato gjetën trollin e karakteristikavet të “robotë” e “levantinë”, janë të nji hu-
madh i letërsís tija shpirtnore. Na mori të shëndoshtë: dhe kjo, pse Faiku
mëdhaja. Këndej nuk “begendiste”,
andej nuk falte. E kështu shkroi e foli
sonë. Kraha- përshtatshëm për me u-ushtrue” duket Konica këtu frymëzohej jo ma nga marazet e
zoni Nolin qi në moshë të pjekun, ngushta vehtjake por nga nji ideal
mbi art me delikatesën ma të madhe,
bahet prift për t’u shërbye bashkatd- tokrat i tillë a mund të pajtohet me nji medje të shtyme, njerí qi ka jetue dhe kombëtar. Por shpesh zotnuen te aj
me ndijimin ma të thellë. Por kur shau
hetarvet të vet, me Konicën qi bahet demokrat si Nolin? E shkurtë qe pran- qi din ç’asht jeta. Fëtyra e tij e edhe inatet politike, pasjonet e pezmat-
u mori uhá rrugaçavet fjalorin e tyne.
ministër tue e kalue kohën ndër dej miqsija e tyne. mbushun, plot shëndet e gjak, rrëfen ueme. (vijon ne faqe 24)

K
THE ECONOMIST
ëso kohe vitin e shkuar ngjante
sikur shtegu i Hillary Clinton-
it për tek emërimi si kandidate
për presidente e demokratëve ishte
krejt i hapur. Ajo mbante emrin me
markën më të mirë në politikën
amerikane. Kontrollonte establish-
mentin demokrat. Kishte para për të
shpenzuar dhe një shkëputje dynumër-
she në sondazhet e opinionit publik.
Dhe si e para grua amerikane me
shansin për të kapur lartësitë presiden-
ciale ajo kishte goxha histori për të rrë-
fyer.
Dhe Barack Obama? Ai qe
senator në legjislaturën e tij të parë me
pak arritje dhe një prirje shqetësuese
kah ndershmëria (në autobiografinë e
tij ai pranoi se kishte përdorur mari-
juana e madje edhe kokainë). Ai dinte
të mbante fjalime të forta. Po si mund
të krahasohej kjo me asetet e zonjës
Clinton-një makinë politike e mirëor-
ganizuar dhe një formule politike
fitimtare që kombinonte një apel të
kalibruar kujdeshëm për qendrën me
taktika politike tehmprehta?
Sot zonja Clinton ka hum-
bur jo vetëm emërimin demokrat. Ajo
ka poshtëruar veten në proces. Ajo u
detyrua t’i jepte fushtaës së saj 11 mil-
ion dollarë nga paratë e veta. Ajo u
afrua me disa prej persekutorëve të saj
të dikurshëm nga ‘konspiracia e
djathtë bazëgjerë’, si p.sh. Richard
Mellon Scaife një manjat mediash.
Ajo u bë pjesë e një populizmi shtin-
jak kur bëri thirrje për heqje të
përkohshme të taksës së naftës duke
ngritur lart “amerikanët punëtorë, të
bardhët amerikanë”, u betua se do ta
“zhdukte me gjithsej” Iranin dhe tundi
këmishën e përgjakur të 11 shtatorit.
Konservativja “Ёeekly Standard” e
trumbetoi atë si “forma femërore e
George Bush-it”. Pra, si mundi një
prej politikanëve më të aftë të
Amerikës te ktheje një ‘rrugë
qumështi’ në një mocal?
Që në fillim shumë prej
përparësive të saj më të mëdha dësh-
muan se ishin gracka. Zonja Clinton
qëndronte disa kokë më lart zotit
Obama kur vinte puna tek përvoja-ajo
ishte një prej dy zonjave të para më me
ndikim në historinë amerikane dhe pati
provuar se ishte një senatore e zell-
shme, “një kalë pune, jo një kalë
cirku”. Por përvoja e zonjës Clinton
përfshinte edhe vendimin e saj për të
votuar në favor të pushtimit të Irakut,
një vendim radioaktiv për shumë
demokratë. Dhe zoti Obama ishte i pari
që kapi faktin se këto zgjedhje ishin
rreth ndryshimit, jo përvojës.
Amerikanët janë ngopur me përvojën
e ardhur në formën e Dick Cheney-t
dhe Donald Rumsfeld-it. 70 për qind e
tyre thonë se Amerika po shkon në
rrugë të gabuar.
Makina Clinton vetëm sa e
zmadhoi këtë problem. Zonja Clinton e
rrethoi veten me fytyrat e njohura të
viteve në Shtëpinë e Bardhë-njerëz si
Mark Penn, strategu kryesor i fushatës
së saj, Terry McAuliffe, kreu i mbled-
hjes së fondeve, Hoёard Ёolfson (një
prej zëdhënësve më pak të nevojshëm
që kjo reviste (Ekonomisti) ka parë
ndonjëherë) dhe, sigurisht burri i saj.
Por gjithë këta njerëz ishin pjesë e
thurimës së establishmentit në
Ёashington qe shumica e votuesve për-
buznin.
Zoti Penn, një prej lobistëve
më të fuqishëm të Ёashingtonit, vazh-
Rënia e Shtëpisë
Klinton ...
donte të bënte lobing për një mar-
rveshje të tregtisë së lirë ndërkohë që
zonja Clinton përpiqej të bënte për vete
votuesit nga klasa punëtore duke de-
noncuar tregtinë e lirë. Këta njerëz
gjithashtu risollën në kujtesë kujtimet e
këqija të viteve ’90-të. A thua Amerika
donte me të vërtetë që të shpenzonte
edhe 4 a 8 vite të tjera duke parë zotin
McAuliffe e të tjerë duke bërë
reklamën e shtëpisë Clinton? “Të
gjithë politikanët gënjejnë”, tha vjet
David Geffen-i një mogul i Hollivudit.
Por Clinton-ët “e bëjnë me një lehtësi
që më shqetëson”.
Bill Clinton-i ishte trupëzimi
i “paradoksit Clinton’; një aset i madh
e gjithashtu një pengesë e madhe. Zoti
Clinton është një superstar politik-
dikush qe iku nga zyra me një
përqindje aprovimi prej 60 përqind dhe
pretendimin se kishte sjellë 8 vite paqe
e zhvillim. Shumica e demokratëve e
duan. Por ai është gjithashu një horr
dhe narcisist.
Prania e tij në fushatë u riku-
jtonte votuesve se zonja Clinton nuk
është aspak një grua ‘me forcat e veta’-
ajo erdhi në pushtet falë të shoqit dhe
duroi poshtërime të përsëritura përg-
jatë kësaj. Zonja Clinton pat shpër-
doruar dosjen për sistemin shëndetësor
që i shoqi i dorëzoi në vitin 1993. Dhe
lindi pyetja se c’do të bënte zoti Clin-
ton në Shtëpinë e Bardhë. A do të ishte
ai një zëvendës president hije? Dhe, a
do të ringrinte ai politikën disfun-
skionale që pat karakterizuar presi-
dencën e viteve ’90-të?
Ti je i dalë mode
Makina e Clinton-it kishte ngecur në
vitet ’90-të për të kapur atë se si inter-
neti po revolucionarizonte mbledhjen
e fondeve. Zonja Clinton ngriti mak-
inën më të mirë të mbledhjes së
fondeve të shekullit të 20-të-duke
joshur pasanikët demokratë për të
dhënë kontributet maksimale të lejuara
nga ligji dhe duke grumbulluar një the-
sar. Por zoti Obama ia kaloi asaj duke
ngritur makinën më të mirë të mbled-
hjes së fondeve të shekullit 21.
Zoti Obama në të njëjtën kohë e uli
barrierën e hyrjes në “Obamaёorld”
dhe ngriti domethënien e të qenit
mbështetës i tij. Mbështetësit e tij jo
vetëm e mbytën me donacione të
vogla. Ata gjithashtu dhanë kohën dhe
entuziazmin e tyre. Uebsajti i tij u bë
kështu një rrjet i gjerë social-një
mekanizmëm jo vetëm i kthimit të en-
tuziazmit në kesh por gjithashtu i ndër-
timit të një komuniteti mbështetësish
të zjarrtë. Donacionet e vogla për
Obamën u kthyen në burime të ri-
novueshme pasi mbështetësit mund të
dhuronin disa herë deri në një maksi-
mum prej 2,300 dollarësh. Zonja Clin-
ton mbeti pa para.
Makineria Clinton kishte
ngecur në vitet ’90-të pasi nuk arriti të
shihte se sa rrënjësisht kishte
ndryshuar peisazhi politik përreth tyre.
Këtu zoti Penn ishte vecanërisht fajtor.
Ai e nënvlerësoi karizmën e Obamës.
Ai u mbështet në teknikat që i shër-
byen mirë në vitin 1996-duke shkuar
pas grupeve të vogla të votuesve dhe
duke theksur kredencialet centriste të
zonjës Clinton. Por këto ishin zgjedhje
prirjemëdha dhe prirja më e madhe
ishte ndryshimi i status quo-së në
Ёashington.
Këto gabime strategjike
ndoshta ia dhanë tersin fushatës që në
fillim. Clintonianët ishin kaq të sigurtë
LONDON SEPTEMBER 2008
për një fitore të shpejtë saqë shpenzuan
para si marinarë të dehur. Fushata fal-
imentoi nga fundi i janarit dhe fushata
e Obamës shpenzoi dy apo tri herë më
shumë në Super te Martën e 5 shkurtit.
Aparati i fushatës ishte kaq i sigurtë në
fitoren e shteteve të mëdha si Califor-
nia, Ohio dhe Pennsylvania saqë nuk
bëri plane për shtetet e vogla. Kështu
zotit Obama iu la rrugë e lirë për të
grumbulluar fitore të mëdha në vende
si Virginia. Pas Super së Martës
Obama arriti të fitonte 11 herë rresht.
Pa këto ai asnjëherë nuk do ta kishte
siguruar kandidimin.
Këto gabime të mëdha strategjike u
përzien me menaxhimin e varfër të
përditshëm. Njerëzit që i dhanë poli-
tikës amerikane “dhomën e luftës”
provuan se ishin të ngathët dhe të
hapur ndaj gafave. A të kujtohet
vendimi i Bill Clinton-it për të nën-
vlerësuar fitoren e Obamës në
Karolinën e Jugut duke thënë se edhe
Jesse Jackson e pat fituar këtë shtet? E
vetmja qasje logjike e kësaj ishte
paragjykimi se një kandidat afrikano-
amerikan nuk mund të fitonte. Apo
pretendimi i zonjes Clinton se ajo u
përball me plumbat e snajperëve në
Bosnjë? Aparati Clinton u shkërmoq
nën presionin e humbjes. Fraksionet ri-
vale të grumbulluara përreth zotit Penn
dhe Harold Ickes vazhdimisht sul-
monin njëri-tjetrin. Zonja Clinton u de-
tyrua të pushonte zonjën Doyle dhe të
mënjanonte zotin Penn.
Ky kaos e la zonjën Clinton pa një his-
tori tërheqëse për t’i treguar elektoratit
demokrat. Ajo u përpoq në mënyrë të
crregullt për të bërë të vetin mesazhin
e ‘ndryshimit’ të Obamës. Ajo alternoi
imazhin e gruas së hekurt me atë të një
gruaje të ngacmuar nga burra të
23
vrazhdë. Ajo e rishpiku veten si një
hero të klasës punëtore, një Rocky me
kostum grash. Por kjo krijoi përshtyp-
jen e një dredharakeje dhe oportunis-
teje. Në disa shtete gjysma e votuseve
u shprehën se zonja Clinton nuk ishte e
ndershme.
Kaosi gjithashtu i dha estab-
lishmentit demokrat një shans për ta
hequr qafe Familjen e Parë. Shumë
politikanë demokratë nuk ua falën
Clinton-ëve dorëzimin e Kongresit tek
Republikanët në vitin 1994 dhe spër-
dredhjen e tyre jashtë telasheve. Ata
ishin gati të bëheshin me ta vetëm për
aq kohë sa ata dukeshin si fitimtarë.
Vendimi i Ted Kennedy-t për të shen-
juar Obamën si pasardhësin e
trashëgimisë Kennediane ishte një mo-
ment i rëndësishëm simbolik. Por edhe
para kësaj një numër i madh superdel-
egatësh nuk qenë të gatshëm për të
mbështetur një grua e cila supozohej se
ishte kandidati i pashmangshëm. Hes-
htja e Al Gore, thotë shumë.
Pothuajse barazim
Fushata e Clinton-it mund të përgjigjet
se ky katalog dështimesh shmang fak-
tin se rezultati ishte pothuajse i
barabartë. Zonja Clinton fitoi pothua-
jse të njëjtin numër votash sa Obama .
Ajo fitoi shumicën e shteteve të
mëdha. Ajo u përmirësua ndjeshëm në
fushatë pas zbrapsjeve të shkurtit dhe
arriti fitore të mëdha në javët finale të
fushatës.
Por duke ditur shkallën e
avantazhit të saj një vit më parë nuk ka
dyshim se fushata e Clinton-it rrënoi
gjithcka. Zonja Clinton ka borxhe të
mëdha dhe një emër shkëlqimhumbur.
Ajo përballet me një të ardhme politike
të pasigurtë. Ka ende shume
demokratë që flasin për një ‘dyshe ën-
drre’. Por zoti Obama ndoshta ka ide
të tjera-vecanërisht pasi ajo publikisht
spekuloi rreth atentateve ndaj tij. Zonja
Clinton ka ende pushtet në Senat. Por
ajo mbetet një figurë e re në një insti-
tucion i njohur për qarkullim të ulët,
rrethuar nga kolegë të cilët e refuzuan
në favor të djalit të ri nga Illinois-i; dhe
Harry Reid është cimentuar si lider i
shumicës. Ajo mund të mendojë si më
tëreqëse garën për postin e guverna-
torit të Neё York-ut.
Dhe, gjatë fushatës, zonja
Clinton dëmtoi jo vetëm të ardhmen
por edhe të shkuarën. Clinton-ët ishi
modernizuesit që argumentuan se Par-
tia Demokratike kishte nevojë të rish-
pikte veten–të përqafonte tregtinë e
lirë, investimin në kapitalin njerëzor
dhe të kërkonte votën e pasanikëve të
rinj. Gjatë propozimit të saj të pavend
zonja Clinton u kthye tek instiktet më
të këqija të politikës demokrate-de-
noncimi i tregtisë së lirë, ngacmimi i
pakënaqesive të klasës punëtore
amerikane, dhe i shtoi kësaj përzierjeje
edhe flirtimin me racizmin. Pas një
performance kaq të padinjitet është e
vështirë për të besuar se fushata e
dështuar e zonjës Clinton përfaqëson
një mundësi më pak për Amerikën.

NiCKS MOTORS
Per te gjitha
problemet e
automjetit tuaj
drejtohuni tek ne
*Auto
Repairs
*Service
*Spares
315/332 Cann Hall Rd London
E11 3NN
Tel:07940770150 / 07956368267
MISS SHQIPTARJA MB
2008
ALBA-MEDIA UK dhe MISS ALBANIANS
UK Ltd filluan regjistrimet për spektaklin e
vitit 2008.
Ftohen të gjitha vajzat shqiptare që jetojnë
në Mbretërinë e Bashkuar dhe Irlande t’i
bashkohen listës për përzgjedhjen e
princeshës shqiptare në UK.
ALBA-MEDIA UK garanton pjesëmarrjen në
evenimentet më të bukura në Shqipëri dhe
në botë.
Gjithashtu për të gjitha vajzat pjesëmarrëse
do japim çmime dhe dhurata fantastike të
cilat i mundëson vetëm ALBA-MEDIA UK
Për më shumë informacione kontaktoni me koordinatoren
ARJOLA CENI në tel. 07843619372
ose alba-media@hotmail.co.uk, www.missshqiptarja.org.uk
www.albamedia-uk.com
(vijon nga faqja 22)
Dhe ironija, u-bâ atëherë
sarkazëm, dhe sakazëm veht-
jak.
Por gjindej, te Kon-
ica, edhe nji mall i fortë për
bukurín e pastër. Aj, shijues aq
i hollë i muzikës dhe i artit,
përpara disa sqenave natyrore
ngashërehej. Ose kur vinte
“dita e verës” dhe mendimi i
fluturonte te kohnat e bardha
pagane, ose kur shkonte “anës
liqenit”. Shpesh ishte malli i at-
dheut. Herë tjera ishin kujtimi i
kohnavet të fëminís kur i rrëfe-
jshin përralla si “e bija e
mbretit dhe trandafijtë”, ose
ato qi tregohen “në hijen e hur-
mave”. Ky tel minor i Faikut
tinglloi ma rrallë e “in sor-
dina”. Zakonisht e mbyti tin-
gulli i ashpër e larkjehues i
satirës. Por kur tinglloi qe plot
magjí. Piktura ma të përsosuna,
ndjenja ma t’imta nuk ka për-
shkrue deri sot penda
shqiptare. Qe nji shembull:
“Nata po afërohet.
Drita e ditës tretet dalë nga
dalë; e, mbi tjegullat e
shtëpive, mbi drrasat e
rrugëve, mbi fletët e
pemëve, mbi trupat e epëta
të çupave që shkojnë, një
ngjyrë manushaqeje - një
ngjyrë gushë pëllumbi, si
thonë në ca male t’ona, -
shtrihet, e i mpështjell.
Mbasandaj, pakë nga pakë,
manushqet çfletohen. Hijet
bëhen më të dëndura, më të
zeza. Njëri mbas tjatërit,
yjtë çpojnë qiellin, e pikëlo-
jnë dritë. Nata u afërua.
Nata erdhi”. (“Albania”
v.II. n.6, fq.92)
Por Konica nuk u kujdes me i
lanë të shkrueme të gjitha për-
shtypjet e veta. Ndoshta prej
përtacije? Shënojmë se veprën
e tij të madhe, koleksjonin
dymbëdhjetë vjeçar t’”Alba-
nia-s” (1897-1909), e bani sa
qe i rí, në hovin e atij entuz-
jazmi djaloshar qi krijon za-
konisht gjanat e reja, e ndonji
herë të mëdhaja. Sigurisht i nji
tjetër kalibri ishte vullneti i
Nolit, qi punoi pa u-lodhë,
vazhdimisht. Konica përkun-
drazi e ndali hovin mbas bo-
timit t’”Albania-s”. Çka shkroi
prej këndej deri sa vdiq, gjatë
nji periudhe gati tri herë ma të
madhe se ajo e “Albania-s”,
asht relativisht e paktë në kra-
hazim me punën qi derdhi te
rivista. Ishte orvatë me ngulm
ndërmjet sa vështirsísh për të
mbajtun rivistën. Kur i erdh
fama e bashkë me tê edhe
mirëqenja ekonomike e ra-
hatíja, u-duk shpirti i tij prej
aristokrati qi e ban letersín për
qejf, kur nuk e ban për huj.
Në të vërtetën kjo
pat qenë ma vonë, kur Konica,
mbas nji periudhe gjithaq të
gjatë sa ajo e “Albania-s”
(1909-1921), u-vendos
n’Amerikë për mos me luejtë
ma, përveç nji vizite së shkurtë
qi i bani Shqipnís në 1929. Kjo
periudhë e dytë asht periudha
politike e Konicës, sa e fryt-
shme për rilindjen tonë kom-
bëtare, aq e vorfën në
prodhimin e tij letrar. Mbas
LONDON SEPTEMBER 2008
këndej Konica qe i lirë e muejti
me bâ jetën qi deshti. I njohun
si përfaqësuesi i gjithë shqip-
tarvet t’Amerikës, ma parë prej
Qeverís së përkohëshme e ma
vonë prej Monarkís, aj kishte
tash kohë e mundësí për me
punue me ngê në fushën e le-
travet. Gjatë ksaj kohe, dyfish
ma të madhe se ajo e periud-
havet të para (1921-1943),
Konica, do të kishte muejtë të
prodhonte shum ma tepër se
shtyllat e “Dr. Gjilpërës”, re-
portazhin e “Shqipëria si m’u
duk” dhe përkëthimin e
prrallavet arabe.
Shkaqet duhen
kërkue jo aq te ambienti i rafin-
uem diplomatik ku shpirti prej
natyre përtac i Konicës nuk
gjeti nxitje për punë (ka pasë
edhe tjerë diplomatë qi kan
dijtë me përfitue nga rahatija e
jetës diplomatike në dobí të
poezís), se sa te vetë struktura
etike e Konicës. Kjo strukturë
ishte e tillë sa nuk mund të
prodhonte vepra të plota. Kon-
ica ishte nji estet, dhe cili estet
nuk asht i lidhun ngusht me
ego-n e vet? I munguen Faikut
ato ideale qi e derdhin njerín në
nji humanitet ma të gjanë se
bota e vetvehtes. Nuk gjejmë
në tê hove dëshirash altruiste,
zell apostulli. Konica rroi e
vdiq i pamartuem, nuk e njofti
pra familjen si vlerë etike. Pop-
ullin aj s’e ndjeu afër tue qenë
aristokrat. Fén e injoroi. Ndër
idealet etike qi mund t’i epshin
landë krijimit të Faikut, vetëm
nji ngelte, atdheu. Atdheut aj i
shërbeu si ma i madhi bir i tij.
Vepra e tij atdhetare imponon
nderim. Por tue lanë mënjanë
shërbimet diplomatike qi s’kan
të bajnë me poezí, puna atd-
hetare e Faikut qindron ma
tepër te kritika e anës së dobët
se sa te lavdimi i anës së mirë
të shqiptarit. Vuni në dukje të
metat pa çmue virtytet t’ona.
Dhe kjo, kujtojmë, rrodhi prej
se Faiku u-shmang nga tradita.
I dalun jashtë vendit qysh
heret, i edukuem me kulturë
prendimore, aj qe i pari njerí
modern i vërtetë ndër shqip-
tarë.
Kjo mendësi mod-
erne, qi i dha pre-
htësí e guxim me
vue në satirë mbe-
turinat anadollake
arnautishte, e
largoi Konicën nga
kuptimi i atyne
rrajëvet të forta e
të shndoshta qi
qenë gjallnija e
Shqiptarit gjatë
shekujvet. Shem-
bull domethanës në
kët pikpamje:
moskuptimi i tij
rreth Naimit.
Kto vlera etike,
familja, tradita, humaniteti,
feja, janë ato qi i japin ushqim
24
poezís së madhe. Dhe kto Kon-
ica nuk i pat fort të zhvillueme.
Por për me qenë poet mjafton
shpesh herë me i besue Artit,
tue ja dhurue jetën kultit të tij.
Kështu arti fiton humanitet
dhe, nga nji luks shndrrohet në
nji nevojë, nga nji punë qejfi
bahet vlerë etike e epërme.
Konica nuk ja flijoi jetën e vet
poezís. Aj bani të kundërtën: ja
flijoi jetës poezín e vet. Arti
ishte i vetmi shkamb ku do të
mund të ngulej. Aj nuk e mori
serjozisht, nuk u-pengue mbas
tij. E bani “me shaka”, kur iu
tek. T’i kishte besue artit do të
kishte qenë Heine i letersís
sonë. Kurgjâ sa “Shqipëria si
m’u duk” nuk përgjasohet me
“Reisebilder”.
Ky qe Konica dhe
kjo vepra e tij. Rrallë herë sh-
prehja e famshme: “Le style
c’est l’homme”, gjen nji
trupzim ma të përshtatshëm se
te Konica. Pse aj qe i tani stil.
Njofti të gjitha të mshehtat e
stilit, të gjitha kthesat. Stili i tij
qe në thelb satirik. Të tama
gamat e satirës ai provoi, prej
ironís ma s’ambël deri në
sarkazëm, prej humorit deri në
pamflet. Por qe edhe i kthiellët
e i ambël, kur deshti.
Ndikimi i tij mbi le-
trat shqipe qe i madh e i vi-
jueshëm në kët vështrim. Proza
toske i detyrohet Konicës. Të
gjithë shkrimtarët toskë morën
mësim prej tij. Prandej sot
proza toske asht e njitra-
jtëshme, ndërsa gegnishtja nuk
asht kristalizue ende pse nuk
ka gjetë nji mjeshtër stili njisoj
të madh sa Konicën.
E jo vetëm stilin e
shkrimit mësoi Konica, por
edhe vetë gjuhën. Kultura e tij
filologjike, me baza të gjana
shkencore, u shoqnue me shi-
jën e tij në të folun dhe të dyja
bashkë përftuen at gjuhë të
pastër qi sot rrjedh aq bukur
ndër shkrimtarët toskë ma të
mirë.
Stili n’art asht gjaja kryesore.
Nuk ka letërsí të vërtetë pa stil.
Me pasë mësue mjetin e
mënyrat e shprehjes: ky asht
lavdi i pavdarshëm i Faik Kon-
icës.
Asht lehtë me kritikue tue gjetë
të meta e gabime. Por cili, sa
do i madh qoftë, nuk i ka? Të
mdhajvet t’u harrojmë munge-
sat dhe t’u çmojmë virtytet. Të
mos kërkojmë ndër ta ma tepër
se ç’na kanë dhanë. Qenë prisa,
qenë pionierë ndër shtigje të
parrahuna, ndër pyje të ngatr-
rueme. Sot na ecim pa vështirsí
sheshit, harrojmë shpejt se ktê
e kemi nga mundi i tyne. Të
falenderojmë pra shkrimtarin
për sa na ka dhanë dhe të
përkulemi me respekt përpara
fëtyrës së ma të madhit stilist
shqiptar, Faik Konicës.
Na duket, ndërmjet atyne dy
polevet të kombit qi janë gega
e toska, se i pari përban ma
tepër landën, brumin e shqip-
tarit dhe i dyti, trajtën, frymën.
Dhe në se gjejmë ma të madhin
përfaqsues të gegnís te Fishta,
ndeshim kulmin e faqes tjetër
jo te Naimi, jo te Noli, por te
Konica.

NGA KOSTAQ XOXA
Bastardimi i historisë
mesjetare serbe
ENCIKLOPEDITË MË ME
A
PRESTIGJ MEZI E ZËNË NË
GOJË LLAZARIN!
kademia serbe është bërë e
njohur si më e pabesueshmja
në Europë e më tej, me
akademikë fanatikë, që e kanë poli-
tizuar historinë gjer në veleritje. Jo
vetëm historinë e re, por edhe atë të
vjetër.
Ne po merremi me mesjetën
dhe me atë 1389-n që Sllobodan Millo-
sheviçi e bëri si kushtrim për të terror-
izuar popullin shqiptar të Kosovës,
sikur e kishte ai fajin populli kosovar
që Lazar Brankoviçi u mund keqazi
nga sulltanët turq, të cilët pastaj vunë
nën zgjedhë Serbinë. Na e bënë atë
Kosovo Polia-n (Fushë-Kosovën) si
truallin e mëkatit shqiptar, ndonëse
kryetari i serbëve, Llazari, hëngri dru
nga turqit! Lazar Brankoviçi na u ngrit
në legjendë: Luftoi kundër turqve
heroikisht! Po Skënderbeu? Po Gjon
Hunyadi?
Që të dy këta fitimtarë dhe
jo të mundur historiografia serbe
kërkon t’i vërë në një rrafsh të dytë.
Por është e pamundur që Lazar
Brankoviçi të marrë bekimin e his-
torisë europiane të paindoktrinuar e t’i
japë këtij Llazari serb ndonjë titull si
„shpëtimtar i Europës Perëndimore
nga pushtimi otoman“. Kjo, tashmë,
është e dokumentuar në një rezolutë të
depozituar në analet e Kongresit
amerikan, me rastin e 600-vjetorit të
heroit tonë. Skënderbeu, në këtë doku-
ment, paraqitet si „burrë shteti, si
diplomat dhe si gjeni ushtarak“. Janosh
Hyniadi (1387-1456) paraqitet në faqet
më të rëndësishme të enciklopedive më
me prestigj, si hero i Hungarisë, i cili
në Varna organizoi një luftim të
famshëm kundër turqve, në atë luftë në
të cilën u vra sovrani hungaro-polak,
Ladislavi III. Fan Noli e ka përmendur
në vargje dhe në prozë.
Një digresion i dhimb-
shëm/Një miku im historian, i cilësuar
si i tillë me diplomë vjeneze, që u
akuzua për agjitacion e propagandë
bash se kishte bërë studimet në një
shtet perëndimor, më flet gjithmonë
me admirim për Hyniadin. Kishte qenë
edhe në Budapest tek i biri, emigrant.
Në një lartësi në kodrat veriore të krye-
qytetit të Hungarisë, nga Buda, e shihte
Pestin përtej Danubit, si në pëllëmbë të
dorës. - Kur të zbresim poshtë, të kalo-
jmë urën dhe të vemi në atë pjesë të
Danubit që është Pesti, do të shkojmë
prapa atij Pallatit madhështor që duket
këtu (Parlamenti), ku ndodhet një park
i madh i gjelbëruar, i kushtuar heronjve
hungarezë, viktima të ripushtimit hun-
garez prej sovjetikëve, në vitin 1956.
Bashkëbiseduesi ma la si porosi: -
“Mos vdeksh pa e parë atë park të
famshëm, me në qendër statuja dhe një
memorial mbresëlënës, me
mbishkrimin lapidar: 1956:
Gjëja më mahnitëse: në këtë
memorial është ngritur një flamur, fla-
muri hungarez, me në qendër një
goxha rreth të prerë, që e përshkonte
era tejpërtej. - Përse është përgjysmuar
ky flamur, në këtë mënyrë? – pyeta
djalin. Është emblema e flamurit në
kohën e diktaturës, që tani është prerë
me gërshërë! - më tha djali. Dhe ne të
dy na çoi kujtesa në ato vite jo shumë
Skënderbeu, Gjon
Hunyadi dhe
Lazar Brankoviçi
të largëta kur, në parlamentin e kohëve
të para të pasnëntëdhjetës, u kërkua
nga deputetët tanë demokratë, që të
hiqej ylli i kuq që i rrinte ende mbi
kokë shqiponjës sonë dykrenare, nos-
talgjikët s’e patën për turp të kundër-
shtonin me budallallëqe, ndërmjet të
cilave na kujtohen edhe ato të një injo-
ranti që e kishin mësuar të përmendte
edhe San Remon: - Edhe në atë festival
yjet e panumërt mbulonin të gjithë
sfondin! - Po, por jo flamurin!- ia për-
plasi njëri nga tanët. Pastaj përmendëm
fjalën çindoktrinim dhe na u kujtua ai
festimi i 16 shtatorit në Pezë, me
basyretet e Enver Hoxhës! Çrrënjosjen
e mendësive të së kaluarës nuk mund
ta bëjnë ata që ishin pikëmbështetja e
Ramiz Alisë në kohën kur ndahej shapi
nga sheqeri: perëndimorët me nostal-
gjikët emërndërruar të partisë së re (me
botëkuptimin e vjetër!).
Krahasimi me Skënderbeun
është i pamundur/Sikur të bëhet një an-
ketim në Perëndim, në njerëzit me një-
farë culture, se cili ka qenë Llazar
Brankoviçi, me siguri që do të ngrenë
supet. (Millosheviçit dhe akademikëve
të tij, u shkoi mundi më kot!). Por sikur
të pyeten se cili ka qenë Antonio Vi-
valdi, nuk do të jenë të pakët ata që nuk
do të rrinë gojëmbyllur. Veçanërisht ata
që e dashurojnë muzikën.
E, pra, ky autori i famshëm i
“Të katër stinëve”, Vivaldi, më 12 qer-
shor të vitit 1718 vuri në skenë në
„Teatro della Pergola“ të Firences, një
dramë me libret të Antonio Salvit. Tit-
ulli i kësaj vepre muzikore: „Skander-
beg“.
Janë me dhjetëra veprat his-
torike, romanet, pjesët letrare, sonetet,
filmat, që kanë për protagonist Skën-
derbeun. E, meqë shqiptarofobët e
kanë të pamundur ta mohojnë, siç
është bërë një figurë e paqenësishme
ajo e Llazarit, ata hileqarë kërkojnë ta
përvetësojnë, duke parapëlqyer emrin
Gjergj Kastrioti. Kështu mund ta asim-
ilojnë më lehtësisht si serb, shovinistët
LONDON SEPTEMBER 2008 25
e veriut, por pa vendin e tij, vërtet, por të tillë janë me
lënë pas dore qindra dhe me mijëra në këtë rruzull.
edhe shovinistët Kurse Gjergj Katrioti ynë luftoi për
e jugut, që mëmëdheun dhe për Europën,
kërkojnë ta njëherësh! Në Bibliotekën e Venedikut
kenë të tyren, si gjenden dëshmi të shumta për këtë të
grek! vërtetë. Letrarë të mëdhenj e kanë bërë
Ve ç s e protagonist. Por le të shkojmë në kon-
historianë të tinentin amerikan.
kohës së Skën- Që nga sh. XVI gjer në sh. XX janë
derbeut, apo shkruar në Amerikë 7 tragjedi, 3 ro-
fare afër kohës mane, 3 soneta, 2 poema dhe mjaft
së tij, nuk i lënë drama e melodrama për Skënderbeun.
këta përdhosës Në vitin 1730 janë shkruar tri vepra le-
të historisë të trare dhe në vitin 1789 Çarls Stearns,
bëjnë punën e një vepër letrare të rëndësishme.
tyre të mbrap- Poezia e Lonfelout është shkruar në
shtë. Marlin vitin 1916.
Bareti, për Pallati ku Skënderbeu qën-
shembull. Por droi në Romë në vitin 1466, mban
edhe mjaft të edhe sot emrin e tij. Në qytet kemi
tjerë, jo të edhe një shtatore që i është kujtuar
kohës së sotme. Skënderbeut.
Por edhe tani, u
orvatën që t’ia
tjetërsonin
Legjendat
identitetin nënë
Terezës, madje Në Wikipedia kemi edhe disa legjenda
t’i bënin edhe për Skënderbeun: Sipas njërës prej
monumente dhe tyre, kur Skënderbeu ishte në prag të
buste me shkro- vdekjes, i tha të birit që të shkonte në
nja cirilike, Itali për t’iu shmangur hakmarrjes; e
sikur të ishte udhëzoi që, sapo të zbarkonte në
sllave! bregdet, të gjente një pemë sa më afër
Përkundrejt dhe aty të lidhte kalin dhe shpatën e tij.
këtij bastardiz- Kur të frynte era, turqit do të shihnin
imi historik, shpatën e tij të valëvitej sërish në ajër
jashtë të cilit dhe kalin që do të hingëllinte dhe, nga
nuk gjendet as- frika, nuk do ta ndiqnin më tej.
sesi histori- Gjatë viteve kur turqit
ografia e kohës kërkuan të zaptonin perandorinë e
së Josif Brozit e Skënderbeut, rruga që të çonte në
të Sllobodanit, Krujë u quajt prej tyre “Jezitjoll”, që
më vonë (dhe të do të thotë “rruga e djallit”.
koshtunicëve, Një ushtar, pjesëmarrës në ekspeditat
tani), përkundrejt kësaj historiografie turke kundër Shqipërisë, kishte thënë:
mashtruese që kishte nën gardhet e saj - “Luftëtari i tyre më i dobët mund të
të kafshëve të egra Akademinë, - krahasohet me ushtarin tonë më të
përkundrejt zvetënimit të së vërtetës, fortë”.
pra, - kemi Everestin e fakteve që Gjon Hunyadi
flasin me vërtetësi historike për heroin
tonë që mund ta quajmë edhe Gjergj Edhe për këtë hero të Hungarisë dhe të
Kastrioti, por pa asnjë kompleks hile- Polonisë, literatura historike është plot.
qar, edhe Skëndërbej, apo Skanderbeg, Edhe Hunyadi i kalon përmasat e kufi-
siç e ka quajtur Antonio Vivaldi. Do të jve nacionalë, ndryshe nga ç’ndodh me
thosha, meqë ra fjala, se shpëtimtari i Car Llazarin. Ai miku historisan më
krishtërimit europian - siç është quaj- tha se në Budapest kishte ndeshur
tur, për ne shqiptarët nuk ka rëndësi të rastësisht në një rrugë, emrin e Hunya-
thellohemi nëse heroi ynë është i kr- dit dhe një ndërtesë arkivore kushtuar
ishterë apo mysliman. atij. Por atë ditë arkivi ishte në rikon-
Sepse, duke pasur si kryef- struksion dhe bileta për në Tiranë ishte
jalë që të mos zhbëhemi shqiptarizmin prerë për ditën e nesërme. Kishte mba-
dhe jo përkatësinë fetare, nuk kemi jtur shënim vetëm kaq, nga pllakada e
rrezikun e fondamentalizmit dhe fon- mermertë, në mur: I. ker. Viziváros,
damentalistë janë, në të vërtetë, edhe Hunyadi Jànos, 12 út 22. – Mbaje edhe
ata kinse-të-krishterë që përdorin insti- ti shënim. Dhe, në të rëntë rasti të vesh
tucionet fatare si objekte politike. në Budapest, patjetër do ta gjesh këtë
Ç’mund të quhen tjetërsoj ata që na adresë! – më tha.
përrallisin për Llazarin që luftoi për

WALL STREET JOURNAL
N
ë fillim të invazionit të Rusisë
në Gjeorgji, Shtetet e
Bashkuara dhe aleatët e tyre
transatlantikë me të drejtë janë përqen-
druar në dy çështje urgjente: largimin e
ushtarëve rusë nga territori gjeorgjian
dhe futjen e ndihmave humanitare.
Por, tani është thelbësore për
Perëndimin që të shikojë përtej menax-
himit të krizës në baza ditore. Agre-
sioni i Rusisë nuk është vetëm
kërcënim ndaj një vendi të vogël
demokratik në cepin e Evropës; është
një sfidë për rendin politik dhe vlerat
në zemër të këtij kontinenti. Për më
shumë se 60 vjet, që prej Luftës së
Dytë Botërore, Luftës së Ftohtë dhe
ndërhyrjes në ish-Jugosllavi, Shtetet e
Bashkuara kanë promovuar dhe luftuar
krijimin e një Evrope të tërësishme, të
lirë dhe paqësore.
Dhe, pikërisht kjo kon-
siderohet si një prej arritjeve më të
mëdha strategjike të shekullit të 20-të,
transformimi gradual i kontinentit,
dikur skenë e luftërave më të dhun-
shme dhe më shkatërruese, në një oazë
paqeje dhe prosperiteti, ku kufijtë janë
të hapur dhe të pakontestueshëm,
ndërkaq agresioni i pamundur. In-
vazioni i Rusisë në Gjeorgji pasqyron
sfidën më serioze mbi këtë rend politik
që prej kohës kur Sllobodan Milloshe-
viqi çliroi demonët e nacionalizmit
etnik në Ballkan. Ajo që po ndodh sot
në Gjeorgji, nuk është thjesht vetëm
një konflikt territorial, por është një
betejë mbi një vijë të re ndarëse përg-
jatë Evropës, midis vendeve që janë të
lira për të vendosur fatin e tyre dhe
vendeve që u nënshtrohen orbitës au-
New SWS Garage
General Servicing
Engine repairs
Braking Systems,
Clutches,
Exhaust Electronics,
Electrical,
Welding Tyres Fitted
& Wheels Balanceda
348 Hermitage Road
London N15 5BR
Tel:0208809 2221
Fax: 0208809 9111
Mobile:
07976 716 175
LONDON SEPTEMBER 2008 26
AGRESIONI I RUSISË,
SFIDË PËR RENDIN BOTËROR
tokratike të për Perëndimin.
Kremlinit. Me punën e për-
Ekzistojnë bashkët, një alerancë e
dëshmi këtillë mund të dëmtojë
shqetë- konceptet e këtilla dhe të
suese që zbusë varësinë e Perëndimit
flasin se nga nafta e huaj. Edhe pse
Rusia është aktualisht është e shpërlarë
duke e për- me pasuri nga nafta, elita
gatitur ter- politike e Rusisë vazhdon
renin për të të mbetet kleptokrate dhe
shfrytëzuar agresioni i saj në fakt më
argumentet shumë pasqyron dobësinë e
e njëjta si saj dhe jo fuqinë. Invazioni
në Gjeorgji në Gjeorgji e ka bërë të
edhe në qartë se për dallim nga
vendet Bashkimi Sovjetik, Rusia e
tjera në sotme ka pak aleatë me
fqinjësi të vlera strategjike.
s a j , Në fund, një Rusi,
veçanërisht e cila synon të definojë
në Krimea madhështinë e saj në kupti-
e Perëndimit ndaj invazionit rus duhet sulmet konvencionale dhe ato jokon-
të Ukrainës. Prioriteti i parë për min e sferave të ndikimit dhe të im-
të përfshijë edhe veprime konkrete ra- vencionale.
Amerikën dhe Evropën duhet të jetë ponojë besnikëri të verbër ndaj
jonale për t'i siguruar fqinjët e shqetë- Dhe, së fundi, Shtetet e
parandalimi i përmbushjes së objekti- Moskës, do të dështojë, duke varfëruar
suar të Rusisë dhe për të sforcuar Bashkuara dhe Evropa kanë nevojë për
vave strategjike të Kremlinit në Gje- edhe më shumë banorët e saj në këtë
solidaritetin transatlantik. një aleancë të re transatlantike të en-
orgji. Përveç ndihmave humanitare proces.
Kjo nënkupton një jetë të re ergjisë. Në vitet e fundit, Rusia ka
dhe atyre ushtarake dhe një plani të Çështja është sa kohë e
për NATO-n si aleancë ushtarake dhe shfrytëzuar me shumë gatishmëri
përbashkët midis Shteteve të gjatë do të kalojë derisa liderët
jo vetëm si një aleancë politike, ring- naftën dhe gazin si një lloj arme, duke
Bashkuara dhe Bashkimit Evropian e Rusisë e rizbulojnë këtë
jalljen e planeve emergjente për mbro- u përpjekur të konsolidojë kontrollin
për rindërtimin e Gjeorgjisë, përgjigjja mësim nga vetë historia e tyre.
jtjen e të gjitha vendeve anëtare nga mbi korridoret strategjike të energjisë
Mechanical
Services
Ofrojme sherbime te garantuara
Çmime konkuruese
Per cdo problem te makines suaj
mund te kontaktoni ne cdo kohe
apo te vini tek servisi yne.
Oferte speciale per shqiptaret
Kenaqesia juaj eshte detyra jone
&
Car wash

KUR PËRKUNDET DJEPI I KËNGËS
Portret i artistit
matjan Esat Ruka
Diku, rreth viteve 60, kur takoheshim
me artistin popullor matjan Esat Ruka,
tashmë me një karrierë gati 50-vjeçare
në skenat shqiptare e ato botërore si
miq të mirë të njohur prej dhjetëra
vitesh, flisnim e këmbenim bujarisht
“gjellët“ e arteve tona që na kishin
futur në sinorët e tyre për të na hedhur
lakun e ëmbël përjetësisht. Unë i lexoja
poezitë e mia që kishin filluar shumë
më herët se në ato vite, ndërsa ai më
tregonte këngët e para që më tej i hid-
hte në çiftelinë e tij që e kishte sjellë
bashkë me librat e shkollës nga malet e
Matit.
Ai kishte sjellë një çifteli të
bukur nga fshati që mbante dhe
mbiemrin e tij . Ndonëse i vogël,
vetëm 15 vjeç ai të rrëmbente me ujë-
varën e tingujve të çiftelisë. Na befa-
sonte të gjithëve. Kur niste t’i binte,
ngrinte paksa ballin lart. Skenat e
shkollave në shumë gara artistike en-
tuziazmonin qindra e qindra nxënës
dhe specialistë muzike. Ai bëhej më
serioz në adoleshencën e munguar për-
ballë asaj rritjeje që i jepte miniera e
tingujve në atë lojë gati hyjnore të
duarve të tij të njoma.
NJË RRUGË E BUKUR
ARTISTI…
Rruga e artistit Esat Ruka ka befasitë
dhe ylberet e saj të pahumbur në
sinorët e vendeve apo në hapësirat e
një gjysmë shekulli arti. Në fëmijërinë
e tij atij i kujtohet se në rrugën e artit e
futi babai, Isuf Ruka, ose Xha Sufa si i
thërrisnin në Mat. Në të gjitha dasmat
që bëheshin në krahinë ai kishte Sta-
tusin e bukur të “Krushkut të këngës“
si i thonin atij që radhitej vetëm për
këngën në dasma. I ndodhur vetëm pak
kilometra larg vendeve ku ishin zhvil-
luar ngjarje me rëndësi të madhe his-
torike lokale e kombëtare, Rukaj me
odat e tij të burrave dhe me vendet e
kuvendeve të malësorëve, ishte burim
i madh i rrëfenjave të historisë, epizmit
dhe lirizmit. Ndaj edhe kënga e parë që
këndoi Esati 8-vjeçar që e bëri të njo-
hur deri në skenën e Burrelit ishte
“Kënga për dëshmorët e fshatit”. Në
festat e Shënkollit, Shën Markut dhe të
Bajrameve në krahinë bëheshin festa të
mëdha popullore ku Esati ishte sur-
priza më e bukur e tyre. Në duar
mbante çiftelinë që babai ia kishte
blerë që në moshën 5 vjeç. Kënga që
këndonte në fillim ishte “ Kënga për
dëshmorët e fshatit”. Vetë këndonte.
Vetë shoqëronte me instrument.
Në këtë rrugë artisti Esat
Ruka kujton ndihmën e madhe që atij i
dha mësuesi me origjinë nga Dibra
Mynir Shehu që bëri aq shumë për
këngën e vallen matjane e që më vonë
do të bëhej koleg me të. Në vitin 1966
ai konkurroi në një Festival Artistik në
Elbasan ku mori Çmimin e dytë. Për
rastësinë më të bukur, pikërisht një vit
më vonë ai do të niste mësimet në
shkollën e mesme pedagogjike “ Luigj
Gurakuqi” në Elbasan. “ Ishte për mua
një shkollë e vërtetë arti,”- kujton ato
vite artisti. Bëhej një jetë e gjallë artis-
tike sa vështirë që mund të gjesh sot në
Shqipëri një rast të tillë qoftë edhe në
shkolla të mirëfillta artistike”Ai u bë
pjesëtar i orkestrinës së mandolinatës
së shkollës, mësoi kitarën . Merrte
pjesë në takimet kombëtare në brigadat
kulturore. Në muajt e pushimeve të
shkollës, megjithëse ishte ende i ri,
merrej drejtpërdrejt me ngritjen e
grupit artistik të fshatit që deri në atë
kohë nuk ekzistonte. Në Festivalin e
Shkollave të Mesme në Shkodër korri
një sukses të jashtëzakonshëm dhe
tërhoqi vëmendjen e të gjithë special-
istëve kombëtarë të muzikës, me
këngën e instrumentin e tij.
…Vetëm pas pak kohësh ai nis
studimet e larta në Institutin e Lartë të
Arteve (Sot Akademia e Artit) për
drejtues të veprimtarive kulturore. Një
ëndërr e bukur e këtij djaloshi të rritur
para kohe me skenën, por edhe për xha
Sufën që në atë kohë e ndiqte me aq
kujdes rrugën artistike të djalit të tij
dhe i gëzohej çdo suksesi.
Pas mbarimit të shkollës së lartë atë e
prisnin shtëpitë e kulturës në Burrel, në
Laç-Bruç, Derjan. Ato pak vite të tij si
mësues u futën ne sinorët e nostalgjisë
por jo të harresës kur është fjala për
punën me njerëzit, për bashkëpunimin
me artistët që mund t’i gjeje paksa
lehtë, por që duhej punuar shumë,
shumë për t’i ngjitur në skenën e pro-
fesionistëve. Për t’i dhënë kulturën dhe
magjinë e saj. Ndërkohë që bashkë me
ta misioni artistik i Esatit tashmë po
merrte përmasa të reja më të mëdha.
Deri në atë kohë arti popullor në Mat
drejtohej nga të “huajt” si do t’i
quanim atë drejtues që vinin nga rrethe
të tjera.
LAURANTI I FESTIVALEVE
Në prag të Festivalit Folkorik Kombë-
tar të vitit 1978, në Gjirokastër përpara
shumë spektatorëve të Laç Bruçit
jepej një nga koncertet më masivë dhe
më cilësorë që ishte dhënë prej vitesh
në të gjithë Matin. Përkujtimi i Kuven-
dit të Bruçit kishte sjellë mjaft malë-
sorë edhe nga Mirdita, nga Dibra që,
bashkë me fjalën e historianëve, do të
ndiqnin më me interes edhe shfaqjen e
një Ansambli artistik të drejtuar kësaj
radhe nga Esat Ruka. Regjisor i talen-
tuar, libretist, këngëtar, instrumentist,
valltar, mes kolegëve të tjerë artistë
popullorë ku kishte edhe mjaft ele-
mentë bashkëkohorë dukej se Esat
Ruka kishte marrë një Kurorë tjetër të
merituar plotësisht e që do ta lakmonin
artistë të të gjithë brezave matjanë,
mirditorë e dibranë. Lotët e gëzimit të
brezave të moshuar e të rinj dukeshin
gati në të gjithë sytë e tyre. Më tepër
se ata, gëzonte atë ditë kryeartisti që
ishte ende i ri. Vetëm 26 vjeç. Dukej se
shumë shpejt ai kishte kuptuar
“mekanizmat” e fshehta e të dukshme
të skenës, me të cilën deri tani do të
shënojë një miqësi 50-vjeçare.
Më vonë vetëm pas pak muajsh grupi
artistik i Bruçit mori Flamurin e Festi-
valit ku sërish Esat Ruka ishte solist,
instrumentist dhe drejtuesi artistik.
Një sukses i merituar që do të vazh-
donte edhe më 1983. Kësaj radhe me
një grup artistik më të mirë se ai i
Bruçit dhe me këngën për Isa Bole-
tinin. “Për temën e Kosovës deri
atëherë kujton Esati ,- ishte krijuar
mendimi i gabuar se, për Kosovën e
trimat e saj duhet të këndohej vetëm në
rrethet kufitare të Veriut, ndaj unë gux-
ova ta bëj një gjë të tillë. Kënga pati
shumë sukses dhe u mirëprit”.
Esat Ruka që nga viti 1978 është bërë
pjesëmarrës i të gjithë Festivaleve
Folklorikë Kombëtarë ku kishte sjellë
një erë të re suksesi, falë talentit të tij të
shumëanshëm të njohur edhe në trojet
tona amtare por që, për kushtet e
kohës, nuk mund të bënte një bal-
lafaqim të tillë artistik me këto treva.
Në vitin 1980 pas festivalit Folklorik
Kombëtar vjen në Burrel një grup i
Radio Televizionit të Prishtinës që bëri
regjistrimin e plotë të grupit të Matit
ku Esati ishte inspektor kulture dhe or-
ganizator i këtij grupi.
KËNGËTARI I TRIMËRISË
Deri tani në arkivin e tij artistik janë 5
disqe me këngë popullore. Këto këngë
janë kthyer në himne sheshesh, në të
gjitha qytetet e Shqipërisë. Në himne
brezash, si ka ndodhur me këngën për
Azem Hajdarin, që ai e ka bërë me tek-
stin e të mirënjohurit Gjokë Beci. Edhe
pse nuk e shpreh keqardhjen që kënga
nuk transmetohet nga Radiotelevizioni
Shqiptar. Në të 2500 tekstet e këngëve
të tij duket se me Esatin poeti Gjokë
Beci ka gjetur vetveten artistike, jo
vetëm në këngët e mirëfillta epike, por
edhe në ato liriko-epike.. Aq më shumë
me seriozitetin e madh artistik për de-
tyrat që i vënë njëri-tjetrit për të sot-
men e për të nesërmen. Vlerësimin më
të madh si artist për Esat Rukën poeti i
njohur e thotë në një formë të veçantë.
“ Po të rinisja sërish bashkëpunimin
LONDON SEPTEMBER 2008
me të do t’i dyfishoja forcat e mia
artistike përpara forcës së zërit e
këngës së tij” – na thotë ai.
Në arkivin e tij shumë të pasur janë me
dhjetëra letra përshëndetëse, nga
dëgjues të shumtë të të gjithë brezave,
muzikologë dhe të huaj që përshën-
desin rrugën e tij artistike, sidomos
këngën e tij aq të veçantë.
Ai kujton njërin nga rastet
që i ka ndodhur para pak vitesh.
Muzikologjia e shquar franceze, nëpër-
mjet zotit Besnik Mustafaj kërkoi që të
shkonte në Paris një grup ose në
këngëtar epiko-lirik baladash. Pa ngur-
ruar ai i propozoi Esatit. Shfaqja në
Paris u dha në një publik prej rreth
1000 spektatorësh. Salla u ngrit në
këmbë. Kjo lloj kënge e mbështetur
plotësisht në tabanin popullor dhe me
elementë të theksuar epikë i befasoi
francezët. Entuziazmoi shumë edhe
muzikologun e shquar që bashkë me
falënderimin për të ajo nuk harroi që të
përshëndeste edhe vetë ish am-
basadorin Mustafaj.
Kënga trimërore sot është një lloj i
veçantë arti popullor, ku gërshetimi i
lojës së instrumenteve popullorë, me
zërin e tij brilant dhe me tekste shumë
të goditura nga ana letrare, vazhdojnë
të kenë një dëgjues masiv që vjen duke
u rritur.
Kohët e fundit ai ka krijuar
me tekstin e poetit Gjokë Beci një
këngë-himn për emblemën e Kombit,
Ibrahim Rugovën. Një këngë që nuk ka
vetëm monumentalitetin e kësaj figure
historike të kombit shqiptar, por edhe
shpirtin liridashës dhe paqedashës të
shqiptarit. Ai beson se suksesi i këngës
së Azem Hajdarit këtu do të përsëritet
në formën më të mirë. Në radhën e
këngëve të tij të njohura janë edhe
shumë këngë të tjera si ajo për Mbretin
Zog I, e kështu me rradhë.
NJË ORGANIZATOR
I TALENTUAR
Në drejtimin e Qendrës
Kombëtare të Veprimtarive Folklorike,
që ai po e bën prej mbi dy vjetësh,
Esatit i është shtuar një peshë që ai e
mban me aq dashuri, profesionalizëm
dhe me aq të nesërme brenda hapësirës
27
së kohës së tij të punës. Brenda një viti
ai duhet të përgatisë me një personel
relativisht të pakët punonjësish, por
edhe me një fond të kufizuar Festivalet
e Sazeve, atë të Valles Burimore, të Po-
lifonisë, të Këngës Popullore Qytetare
dhe të Rapsodëve. Në këto aksione
shumë masive artistike ai është ku-
jdesur që jo vetëm t’i japë secilit një
PASAPORTË SHQIPTARE në të
gjithë përbërësit artistikë, por edhe t’i
masivizojë sa më shumë ato duke
tërhequr sa më shumë grupe artistike
nga trevat shqiptare jashtë kufijve,
madje edhe nga Diaspora. Ka patur ku-
jdes që të nderojë me mirënjohje të
veçantë shumë artistë që kanë ushqyer
artin e popullit në vite si dhe të pro-
movojë me shumë seriozitet e krenari
çmimet “Laver Bariu” e “Ndue Shyti”.
“Të gjithë kemi një aspiratë të për-
bashkët për në Evropë,- na thotë ai,-
përpara se të merren masivisht vizat
për në Evropë, këtë VIZË SHENGEN
duhet ta marrë ai lloj arti, që përbën
identitetin tonë kombëtar. Pa u tërhe-
qur nga lloj-lloj provash që bëhen në
emër të modernes nga qindra grupe
muzikore që lindin si kërpudha, - na
thotë Esati.
***
Ka një lejtomtiv të bukur në jetën artis-
tike 50-vjeçare Esat Ruka apo edhe të
punës së tij në këtë Qendër Profesion-
iste Folklori.
“ Shumë e shumë vite më
parë një artist i moshuar që po gëzohej
për rrugën time të artit më tha në for-
mën e një urimi e të një këshille: “Tre
- katër shkallët e një skene kur i ngjit të
duken të lehta, shumë të lehta, more
bir. Por janë ca shkallë të padukshme
që po punove e po e deshe artin tënd,
po e deshe këngën e popullit tënd,
atëherë ato nuk të çojnë vetëm te një
skenë e zakonshme, sado drita të
fuqishme të ketë ajo.
Ato të ngjisin në një qiell respekti e
dashurie që të lumturojnë aq sa edhe
qielli vetë ta ka zili.”
FLORI SLATINA

Çfarë e lidh një djalë nga
Tropoja me Osman
Takën, me trimin legjen-
dar të Çamërisë që e
hodhi vallen më të bukur
të koreografisë së
shqipeve, aty para litarit,
derisa ajo me magjinë e
saj i shpëtoi edhe jetën..!
Duhet të jetë një paralele
e hollë ndjesish dhe
dashurie për traditën e
kulturën që e ka lidhur
presidentin e Unionit
Artistik Kombëtar,
tropojanin Azgan Hak-
laj, me perlat e folkut
shqiptar, sidomos me të
gjitha ato që vijnë nga
burimi i kulluar. Ishte ai
që pas startimit të edi-
cionit të gjashtë të festi-
valit folklorik “Sofra
Dardane” themeloi një
tjetër festival me një
repertor që synon në një
pikë të vetme; këngë dhe
valle për Çamërinë. Një
vit më parë, ai shenjoi
edhe lëmin e këngës dhe
valles aq drithëruese e
me kolorit të rrallë të
Çamërisë pranë valëve të
detit në Sarandë. Aty nisi
Festivali i parë i kësaj
pasurie folklorike, me
një identitet të qashtër
kulturor. Festivali i Parë
i Këngës dhe Valles për
Çamërinë nisi një vit më
parë në një ditë vere në
shkallët dhe skenën e sta-
diumit “Aleko Dajko”.
LONDON SEPTEMBER 2008 28
Unioni Artistik,
ky laborator
i genit kombëtar
Kjo skenë
festivali u
pagëzua nga
interpretues
të rrallë,
njerëz të
cilëve kënga
dhe vallja u
del nga sh-
pirti i
trazuar, pse
jo nga të
rinj mah-
nitës baler-
inë që rriten
e edukohem
me këto
valle dhe ru-
a j n ë
besnikërisht
kodin
e origji-
nalitetit të dhëtimin e tij me Unionin miniaturë. mirë popullore. Gjatë gjithë verës tur-
saj. U Artistik Kombëtar, Azgan
Haklaj e quan ndryshe “një
Parlament shpirtëror ku flitet me
Për Azgan Haklaj mbërritja në Sarandë
lidhet me qëllimin e Unionit Artistik që
ai drejton. Është qëllimi për të mbroj-
istike ai ka udhëhequr programet që
kanë nisur me spektaklet e njohura të
Unionit Artistik në Tropojë, ato në
gjuhën universale të artit për hallet dhe tur vlerat kulturore artistike më sheshin “Skënderbej” në Tiranë, në
plagët e kombit”. Ai ka realizuar pikër- brilante të popullit shqiptar, synimi për Sheshin e Flamurit në Vlorë e në
Një Parlament shpirtëror, isht në Sarandë projektin e tij më pres- të gjallëruar jetën kulturore artistike të Kosovë, ato që kanë ndalur pastaj në
tigjioz, sepse aty ekziston diversiteti të gjithë trevave, synimi për të mbroj- qytetin turistik të Sarandës për ta bërë
ku flitet me gjuhën
dhe bashkëjetesa në paqe e komu- tur kostumografinë, etnografinë dhe të edhe më të veçantë prezantimin e vler-
universale të artit niteteve të ndryshme krahinore, etnike, gjitha zakonet më të mira të popullit ave autentike përmes këngës e valles
fetare dhe kulturore. Pra të duket sikur shqiptar dhe këtë gjë shumë pak e kanë autentike çame. Në këto aktivitete janë
Saranda është një Shqipëri etnike në bërë institucionet përgjegjëse bashkuar mbi 800 artistë me devizën e
shtetërore. Dhe, duke ndjekur pikërisht njohur “një komb- një qëndrim, një
këtë verë Festivalin e 2-të të Këngës e komb-një kulturë”.
Valles Çame, u vu re se edhe cilësisht
festivali ia kishte mbrritur qëllimit të “EKLIPS” NË KALENDARIN E
presidentit të Unionit Artistik Kombë- MUAJIT KULTUROR
tar. Ka sfiduar haptas festivalin tradi- SHQIPËRI-KOSOVË
cional foklorik të Gjirokastrës, një
festival mbi 60 vjeçar, i cili me zor po Aktivitet e Unionit Artistik Kombëtar
çlirohet nga “Enver-ologjitë” dhe kanë eklipsuar të gjithë kalendarin e
“politik-ologjitë” e societit të rën- aktiviteteve që duhej të ishin bërë në
domtë. Haklaj kërkon vlerat e fshe- parim në muajt maj dhe qershor të sh-
hura, jo në institucionet përgjegjëse, pallur si “Muajt e kulturës Shqipëri-
por në në gjuhën dhe zemrën e popul- Kosovë” nën kujdesin e kryeministrit
lit. Kështu ai e nisi programin e tij me shqiptar dhe atij të Kosovës. Ndërkohë
“Sofrën Dardane” 6 vjet më parë në që nuk janë bërë shumë gjëra, “ngutet”
Tropojë. Dhe që uniteti i vlerave kul- Unioni Artistik Kombëtar që të bëhet
turore të mbarë shqiptarëve t’i shërbejë partneri më serioz i Ministrisë së Kul-
slloganit “Një kulturë një komb”, u nis turës dhe organizon ai pjesën më të
me stafin e tij, siç duan të thonë orga- madhe të aktiviteteve me rastin e mua-
nizatorët, në kërkim të perlave të jve të kulturës kombëtare. Pas edicionit
muzikologjisë popullore, ose më saktë të gjashtë të “Sofrës Dardane” në
ai do ta mishëronte këtë kërkim me Tropojë që u zhvillua më 12 deri 14
“laboratorin” e genit kombëtar. Gjatë qershor, nis të na befasojë nga data 25
gjithë kohës ka kërkuar krijuesit dhe deri më 27 qershor në Sarandë, orga-
këngëtarët, kostumet, veglat muzikore, nizimi i Festivalit të dytë të Këngës
grupet më të njohura folklorike, ka dhe Valles Çame. Në këtë festival
shfrytëzuar njohjet e shumta të tij me morën pjesë jo vetëm artistët çamë, por
njerëzit, pasionin dhe përvojën më të edhe të gjithë ata që kanë lidhje me

këngën dhe vallen çame, si dhe të të
ftuarit specialë nga fushat e muzikës,
artit, letrave, etj. Sfidues ndaj
drejtuesve të institucioneve kulturore
kombëtare në Shqipëri e Kosovë, pres-
identi i Unionit, Azgan Haklaj, thotë
se: “Ne e kemi treguar që i përm-
bushim deri në fund me dinjitet ak-
tivitetet tona, ndaj dhe MTKRS-ja na i
ka aprovuar projektet që kemi paraqi-
tur”. Këtë përmbushje do ta dëshmojnë
grupet e mëdha folklorike të ardhura
nga tërë hapësira shqiptare, përfshi
edhe diasporën. Në skenën e festivalit
të dytë të Këngës dhe Valles Çame janë
ngjitur mbi 25 grupe nga të gjithë tre-
vat etno-kulturore shqiptare si ansam-
blet artistike të ardhur nga Vlora, Fieri,
Kavaja, Tirana, Ansambli Kombëtar i
Këngëve dhe Valleve, si dhe mjaft
grupe artistike nga Tropoja e pjesë të
tjera nga veriu shqiptar. Nuk munguan
grupet nga Përmeti, Tepelena, Saranda,
Delvina, Markati, nga Mitrovica e
Kosovës, madje edhe nga Tetova e
Maqedonisë. Nuk munguan as shqip-
tarët nga Mali i Zi dhe nga Presheva e
Serbisë. Ishte një organizim gjigant që
solli në sytë e publikut vlera të çmuara
e pse jo të injoruara gjatë viteve të
sundimit të diktaturës komuniste. Pati
edhe të tjera aktivitete të kësaj natyre të
cilat ende vijojnë rrugën për t’u mbyl-
lur më 2 shtator, datë që përkon edhe
me mbylljen e sezonit turistik të
Sarandës. Festivali është shoqëruar me
veprimtari të tjera, si vizita në qytetin
antik të Butrintit, promovime risish, siç
është ai i librit të studiuesit Veis Sejko
“Mbi elementet e përbashkëta në
epikën shqiptaro-arbëreshe dhe serbo-
kroate”. Pati ekspozita fotografike nga
treva e Çamërisë, etj. Zëvëndës
kryetari i bashkisë së Sarandës Fatos
Mullaj ka thënë para pjesëmarrësve të
festivalit se: “Kjo pasaportë folklorike
e ka bërë me fat edhe Sarandën, që në
tri netë festival pati mbi 800 shqiptarë
artistë të ardhur nga 5 shtete”. Peshën
më të madhe të këtij tubimi folklorik e
kanë mbajtur krahas presidentit të
Unionit, z. Azgan Haklajt, regjizori i
festivalit Nikollë Lleshi dhe drejtori
artistik Minella Kureta. Prej festivalit
dolën në dritë rreth 90 këngë dhe 15
valle të çmuara kombëtare. Për koston
e këtij festivali Haklaj pohon se u mbu-
lua me shpenzimet e Unionit Artistik
dhe me mbështetjen e disa spon-
sorizuesve përfshi Ministrinë e Kul-
turës dhe Bashkinë e Sarandës që kanë
bërë një mbështetje minimale. Por më
shumë kanë kontribuar bisnezmenët
çamë.
Ia vlente gjithçka që u bë,
sepse këtë vit pjesëmarrja ishte e
jashtëzakonshme. Erdhën në Sarandë
mbi 800 artistë nga të gjitha trevat
shqiptare, nga Drenica, Gjilani. Madje
trupa muzikore e Gjilanit ishte fituese
e çmimit të parë. Gjilani u përfaqësua
nga Enkelejda Arifi, një këngëtare e
talentuar çame e lindur në Rrogozhinë
dhe e martuar në Kosovë. Mali i Zi u
paraqit me këngë dhe valle të cilat
ishin me motive çame.
Tashmë që Unioni Artistik i
Kombit Shqiptar po mbush 6 vjet ak-
tivitet është krijuar një hartë unike që
përfaqëson genin tonë kombëtar dhe
është në kërkim të tij. Kjo hartë nuk do
të kishte kuptim pa gjeografinë e zhvil-
limit të këtyre aktiviteteve, të cilat
sipas presidentit Haklaj po prekin dhe
eksplorojnë çdo pëllëmbë tokë
shqiptare nga Mali i Zi, Kosova,
Maqedonia dhe deri tek Çamëria në
Konispol. “Unioni po zhvillon çdo vit
aq aktivitete brenda dhe jashtë
Shqipërisë, saqë nuk ka mundur ta
LONDON SEPTEMBER 2008 29
zhvillojë dot asnjë institucion kul-
turor shtetëror”, thotë drejtori
Artistik i Unionit, Minella Kureta.
Unioni Artistik Kombëtar është
një bashkim i shoqatave kulturore
artistike nga Kosova në Çamëri
dhe nga Shkupi në Ulqin. Drejtori
artistik Kureta pohon për gazetën
“TemA” se Çamëria është e vet-
mja trevë shqiptare që nuk është
e shfrytëzuar nga ana etnokultur-
ore dhe ajo ka një pasuri të
jashtëzakonshme”.
SEKRETET KORE-
OGRAFIKE TË VALLES SË
OSMAN TAKËS, MUZËN E
KANË NË KONISPOL
Përparësia e organizimit në
Sarandë të aktivieteve të tjera të
Unionit ka pasur si kryefjalë
këngën dhe vallen çame, një nga
perlat e folkut shqiptar, për të cilat
njëri nga djemtë e Çamërisë sh-
prehet se: “Kishte vite që arti pop-
ullor çam ishte kyçyr në një
kasafortë. Vetëm pas demokracisë
u krijuan grupe artistike çame dhe
unë jam i lumtur se ne përfaqëso-
hemi me njërën nga vallet më të
rralla, atë të Osman Takës, e cila
është një mënyrë vallëzimi që sot
e praktikojnë balerinët klasikë
duke luajtur në majë të gishtave,
cila pohon se “sipas meje, vallja çame kërcimit të saj. Vallja ka disa pika kul- varje. Legjenda për të thotë se; kur e
ose me punto, siç i thonë ata, dhe me
është një nga perlat e folkut shqiptar, minante; momentin kur në mënyrë dënuan me varje te rrapi i Konispolit,
këtë valle mjeshtëri Panajot Kanaçi ka
ku ka ende vlera të panjohura”. Vallen akrobatike duhet të kthehesh në urë ai shprehu një dëshirë për të kërcyer
marrë medalje të artë në Francë”. Ai ka
e Osman Takës në mënyrë të jashtëza- dhe mbi barkun tënd duhet të luajnë dy një valle para litarit dhe kërkoi para se
parasysh pikërisht “Vallen e Osman
koshme e hapëlehtë, si rrallë ndonjë tre valltarë, të cilët mbi muskujt e ten- ta varnin një orkestër me të cilën do të
Takës” që është vallja më e famshme
balerinë e ka bërë, e luan Nazif Gjyzeli dosur të barkut të vallëtarit të dytë luante vallen çame. Osman Taka nisi të
tradicionale çame. Ajo kërcehet me
që e ka mësuar nën drejtimin e kore- kërcejnë bashkë me solistin njëri mbas kërcejë para valiut të Janinës dhe
shumë elegancë. Është një valle epike,
ografit Taip Madani nga Konispoli. tjetrit për rreth një minutë. Një tjetër bashkëshortes së tij. Vallen e kërceu aq
por brenda këtij epizmi ka drithërima
Vetëm ai ka ditur t’i mësoj mjeshtërinë valle çame, “Klajnë mushkat në Jan- bukur, saqë me bukurinë trupore,
lirike, pasion që të lejon një lirshmëri
atij, aq sa solisti e la pa mend publikun. inë”, eshtë drejtuar bukur nga vallë- shkathtësinë dhe zhdërvjelltësinë e tij
interpretimi të pazakontë, ku i tërë
Valltari “prekte yjet” me mënyrën si tarja e njohur Majlinda Halili. e detyroi vajzën e valiut të rrëzohej nga
trupi lëviz në harmoni me shpirtin e
kërcente. Taipi ia fali mjeshtërinë të Ndërkohë djemtë e ansamblit Nazif dritarja. Dokumente arkivorë të Jan-
atij që e kërcen vallen. Vallen e Osman
riut si një të drejtë ekskluzive të atij Gjyzeli, Xhelal Sejko, Izmir Abazi, inës thonë realisht se që pas kësaj
Takës e luajnë edhe grekët, edhe maqe-
vendi ku mjeshtëri vetë ka lindur. Taip Margarit Gjyzeli, Megin Zeraj, Andrit valleje e shoqja e valiut i ka kërkuar
donasit, bullgarët dhe jugosllavët, por
Madani ish-mësuesi i shkollës së Nuredini, Françesko Banushi, Elizbon atij që Osman Taka të mos vritet. Dhe
për çudi studiuesit e folklorit pohojnë
Haruni, marin një valle të kënduar nga në të vërtetë atij iu fal jeta e që nga ajo
Puen Bajrami. Vajzat hedhin vallen ditë kjo valle mbeti në histori si “Vallja
“Dera me buklicë” me në krye solisten e Osman Takës”.
e talentuar Driola Asllani. Majlinda Osman Taka u lind në një
Halili, Romina Nebiu, Kadrina nga familjet më të pasura të Konispolit
Qerimi, Aurela Ormëni, Morena Duro, rreth viteve 1848 – 1887. Ishte organi-
Maria Kasëmi kanë mësuar me durim zator i kryengritjeve me armë të
të madh vallen çame nga mjeshtrit e krahinës kundër pushtuesve turq si dhe
vallëzimit popullor Sali Nuredini e veprimtar i lëvizjes kombëtare për
Izdar Brahimi. Festivali ka ngjitur në çlirim nga zgjedha osmane. Ai u
skenë edhe këngëtarin e mirënjohur bashkua me lëvizjen e përgjithshme
Shaban Shabani me këngën “Kaleshë antiosmane dhe luajti një rol të rëndë-
e Xhixhosë”. sishëm në degën e Lidhjes së Prizrenit
në Prevezë. Ishte një nga krerët më të
Historia e “Valles së Osman Takës” rëndësishëm të kryengritjeve antios-
mane dhe mbrojtjen e tërësisë territori-
Konsiderohet valle e Epirit në origjinë. ale të Shqipërisë. Vallja e kërcyer prej
U quajt “Vallja e Osman Takës”, Osman Takës para litarit ka ngelur një
atëherë kur valltari patriot Osman Taka nga vallet më të bukura të Çamërisë, e
nga Konispoli, u kap dhe u burgos në cila ka arritur deri në ditët tona.
Burgun e Janinës, ku dhe dënohet me DH.HAMZAI
se “të gjithë këta popuj e quajnë
mesme bujqësore të Konispolit, është
“Vallen e Osman Takës” dhe, të ngjall
ai që me kërcimin e tij fantastik në Fes-
kuriozitet fakti që shkolla koreografike
tivalin Folklorik të Gjirokastrës në
e Janinës në Greqi e jep për mësim tek-
tetor 1978, e bëri vallen e Osman
stin në gjuhën shqipe. Disa nga këto
Takës një nga vallet më të bukura dhe
dëshmi do t’i mësonim nga pjesëmar-
më të vlerësuara me vulë shqiptare. Ai
rësit e festivalit të këngës dhe valles
e konsideron “Vallen e Osman Takës”
çame. Ishte aty Qani Biraçi, njohës dhe
një nga vallet më të bukurat dhe më
studiues i folklorit çam që rrinte në
burrërore të Çamërisë. Osman Taka
shoqërinë e koreografit tropojan Deli
ngeli në përjetësi falë dëshirës së tij të
Metaliaj, i cili ka të drejtë të lëvdojë
fundit për të kërcyer para se të varej në
krahas këngës dhe valles çame vallen e
litar. Taip Madani e mësoi historinë
rëndë, epike të burrave të Tropojës. Së
dhe vallen nga barinjtë e Konispolit
bashku ata kujtojnë famën e Taip
derisa ia arriti që sot të krenohen të
Madanit, kërcimtarit të rrallë të valles
gjithë shqiptarët me vlerat kore-
çame në sini. Me ta ishte edhe Luljeta
ografike të “Valles së Osman Takës”
Cingu, valltarja virtuoze e Ansamblit
dhe të ruajnë sekretin e mjeshtërisë së
Shtetëror të Këngëve dhe Valleve, e
LONDON SEPTEMBER 2008 30
MODA
LONDON SEPTEMBER 2008 32

Gushti është pa dyshim tum plazhi në motivet e në stilin monokinis që trego-

muaji më i nxehtë I shteteve
Mesdhetare dhe nëse ju nuk
kishit pasur mundësinë gjatë
gjithë verës të largoheshit
nga ishulli më i madh i
Europës për të shijuar
bregdetin Mesdhetar keni
ende disa jave të nxehta dhe
mos harroni se edhe Shtatori
është mjaft i nxehtë për të
veshur një bikini ose një kos-
modës dhe të lukut tuaj.
Gjatë kësaj vere kemi
pare se jo vetëm pasarelat por
edhe vitrinat e dyqaneve janë
plot me veshje plazhi të
ndryshme. Si kostume plazhi
me prerje asimetrike dhe
printe me shenja
gjeometrike. Nuk kanë
munguar as printet afrikane
jnë një tedencë me seksuale.
Për të marrë nje
ngjyre sa më çokollate,
preferoni bikini-t të cilet ju
sigurojnë një ngjyrë me har-
monike dhe të plotë.
Gjithashtu kombinoni vesh-
jet e plazhit tuaj me shumë
aksesorë të cilat do japin një
ndriçim tek pamja juaj
bregdetare.

Makjazhi bregdetar
Pasi kemi përfshirë veshjet dhe aksesorët e bregdetit për këtë
stinë, le të përqendrohemi te
makjazhi tani. Zakonisht, kur
lëkura merr një ngjyrë më të
errët nga dielli njëkohesisht
përmiresohet gjendja e
lëkurës, pasi dielli djeg mikrobet apo infeksionet
Prandaj, një makjazh sa më I lehtë do ndihmonte
lëkuren tuaj si dhe poret e saj të marin frymë për
disa kohë. Pa make up (foundation) fare dhe pak
rimel (mascara) në kombinim me një lip gloss të
lehtë do të mjaftonte për pushimet tuaja bregdetare.
N.q.s mendoni se lekura juaj do kishte pa tjetër
nevoje për sa më shumë make up, atëherë provoni
të vendosni vetëm concealer I cili ështe një lloj mini
make up-i më i trashë dhe mbulon më thellë shenjat
e ndryshme të lekurës si pucrra apo pjesë të kuqe
anash hundës, mjekrës apo ballit. Ky concealer-i
është nga MAC dhe është tepër i thjeshtë për t’u
përdorur ndërkohë që mban për disa muaj.
Syzet e veres 2008..
Kur bëhet fjalë për plazh dhe pushime verore, menjëherë na
vijnë ndërmend rrobat e plazhit the syzet. Syzet e stinës se
veres 2008 si syze super të mëdha shihen gjatë gjithe
stinës dhe në ngjyra të ndryshme. Po ashtu dhe ato të stilit
retro siç kanë përdorur në shumë raste si Mischa Barton
Stili i quajtur retro vjen që nga vitet ‘60 dhe tani
është rikthyer jo vetëm te modelet e reja të markës Ray Ban
por edhe te syzet e modeluara nga shumë emra të tjerë të
famshëm të modës.
Përsëri shikojmë që edhe këtë verë stili aviator është një
nga më të preferuarit dhe jo vetëm ata të modeluar nga Ray
Ban por nga të gjithë emrat e modës ndërkombëtare. Pran-
daj çfarëdo që të jetë stili juaj këtë vere ju jepet mundësia ta
shprehni atë në modele syzesh të ndryshëm ndërkohe që ju
qëndroni moderne.
Pergatiti Rudina S

Vitamina C për të gjithë
A është e mundur që vitamina C të jetë
ilaç për të gjitha sëmundjet? Jo, por
merr pjesë në më shumë se 300 pro-
cese biologjike në organizëm, pra
thjesht, vitamina C është supervitam-
inë!
Vitamina C është e nevo-
jshme për sintezën e kolagjenit. Kolag-
jeni është albuminë që thjesht mund ta
quajmë ngjitës-përbërës të trupit. Për
shembull, gjendet në lëkurë, tetivë,
kërcë, eshtra, dhëmbë, sy dhe në muret
e enëve të gjakut.
Vitamina C është
bashkëdyzim antioksid që lidh
radikalet e lira dhe kështu mund të
luajë rol në preventivën e sëmundjeve
të rënda. Në mënyrë indirekte mbron
vitaminën A dhe E, si edhe disa vitam-
ina të grupit B, nga ndikimi i dëmshëm
i oksidimit.
Vitamina C merr pjesë në
metabolizmin e kolesterolit dhe në
shndërrimin e kolesterolit në thartirë të
vrerit dhe kështu zvogëlon nivelin e
kolesterolit në gjak. Luan rol me
rëndësi në bartjen e impulseve nervore
dhe në masë të duhur ndikon në gjend-
jen tonë psikike.
Në organizëm zvogëlon rrit-
jen e nivelit të hormoneve (kortikos-
teronit), që shkaton stresin dhe kështu
marrja e rregullt e vitaminës C mund
të mbrojë nga ndikimet e dëmshme të
stresit.
Stimulon sistemin e imunitetit dhe
ndihmon prodhimin e rruazave të
bardha të gjakut dhe interferonit.
Përdorimi:
- në preventivën e infeksioneve
virusale, bakteriale dhe këpurdhave
- influenca, hepatiti, herpesi,
mononukleosa dhe bronkiti,
Të prekurat nga kanceri i gjirit sa vjen
e shtohen. Por kjo sëmundje mund të
ndalet së qeni vdekjeprurëse. Në rast
se ekzaminohet e trajtohet në kohë,
kanceri i gjirit është i shërueshëm. Sh-
pëtoje jetën tënde. Duhet thjesht pak
kujdes
Është i rëndësishëm për një
femër, është tërësisht femëror, është
dhe aq simbolik, konkretisht këto ditë
është shqetësimi ynë në provat e
rrobave të banjës... por ka një anë të
errët, që i bën të gjitha këto të duken
vogëlsira: gjoksi është dhe një pjesë e
trupit të femrës që preket shpesh nga
tumori. Tridhjetë për qind e sëmund-
jeve tumorale të femrave në Shqipëri
janë pikërisht tumor i gjirit dhe dhimb-
shëm pranohet që vdekshmëria nga kjo
sëmundje është ndër më të lartat.
Ndërkohë, në shtetet e zhvilluara
perëndimore, kjo sëmundje është e
përhapur shumë më tepër. Prandaj, prej
kohësh, përpjekjet për kurimin dhe tra-
jtimin e saj janë vënë në qendër të
punës së specialistëve. Një ndër ta
është kirurgu nga Kalifornia dhe studi-
uesi në fushën e kancerit të gjirit, Ernie
Bodai, i cili ndau përvojën e tij në një
takim të organizuar nga Ambasada
Amerikane dhe Shoqata Kristiane e
Gruas Shqiptare, ku ishte e pranishme
dhe kirurgia senologe Adelina
Mazreku.
Në të vërtetë, përvojat e
mjekut amerikan dhe doktoreshës
shqiptare, me gjithë kontrastin nu-
merik të rasteve të kësaj sëmundjeje në
dy vendet përkatëse (në SHBA kanceri
i gjirit është një sëmundje tmerrësisht e
përhapur), kryqëzoheshin në një pikë
KËSHILLA PËR
SHËNDETIN
- në zvogëlimin e koles-
terolit në gjak,
- ndihmon shërimin e shpejtë
të plagëve dhe të lëndimeve,
- pengon formimin e
qelizave të tumorit-kryesisht
në traktin digjestiv dhe pasi
është bashkëdyzim antiok-
sidik neutralizon radikalet e
lira
- ngadalëson plakjen,
formimin e rrudhave në
lëkurë dhe plakjen e
përgjithshme të organizmit,
- ndihmon largimin e shpejtë
të materieve helmuese nga
organizmi, ndotjen nga am-
bienti, ujit dhe nga metalet e
rënda,
- ndihmon pastrimin e orga-
nizmit nga mjetet dehëse,
alkooli dhe nga tymi i
duhanit,
- vitamina C ndihmon në
preventivën e kataraktit, si
dhe përmirëson gjasat për
shërimin e tij,
- lehtëson simptomat e ast-
mës dhe të sëmundjeve
alergjike,
- zvogëlon mundësinë e
ngjitjes së spermatozoideve,
pra, në mënyrë indirekte
pengon sterilitetin mashkul-
Kanceri i gjirit?
Ja si mundet
të rëndësishme, në një pikë ku
mbështetet lufta kundër kancerit: diag-
nostikimi dhe trajtimi në kohë i saj.
Mjekësia sot është e bindur që kjo së-
mundje është e kurueshme po të kapet
në kohë.
Vetë Mazreku, me përvojën
e saj shumëvjeçare në kurimin e kësaj
sëmundjeje, shkëputi dy raste të
kundërta: “Më kujtohet si sot ajo
mbrëmje e largët kur unë, një mjeke e
re, dëgjova për një lindje që do bënte
një grua e prekur nga kanceri i gjirit.
Pak kohë pasi solli në jetë fëmijën, ajo
u nda nga jeta. Ndërsa rasti tjetër është
i kundërt. Më telefonon një shoqja ime,
që e kishte ditëlindjen në një ditë me
mua dhe ne shpesh e kishim festuar
bashkë. Shqetësimin e saj për diçka të
huaj në gjoks e ndau me mua. Pas disa
ekzaminimesh, u kuptua se ishte
prekur nga kanceri i gjirit, por ishte në
fazën e parë. Pas ndërhyrjeve, ajo i sh-
pëtoi çdo rreziku. Sot ajo është një
gjyshe e lumtur dhe unë e uroj çdo vit
për ditëlindjen që kemi bashkë”.
Shumë gra, në fakt, e kanë
mundur sëmundjen e kancerit të gjirit
me anë të trajtimeve që mundëson
mjekësia dhe madje sot operacioni
zhvillohet pa u hequr gjoksi. Por gjith-
monë varet nga koha kur gruaja vetëdi-
agnostikohet e pastaj trajtohet dhe nga
besimi e bashkëpunimi i këtyre fem-
rave. Në kontakt me trupin e saj, por
dhe me ekzaminime të vazhdueshme
(shqiptarët e kanë të vështirë në fakt të
edukohen me këtë), një femër mund ta
ndalë sëmundjen para se të jetë vonë.
“Një grua mbi të dyzetat duhet të bëjë
dy mamografi në vit. Kanë një kosto jo
fare të ulët, por që një gruaje do t’i
kushtonte në muaj aq sa i duhen për një
8 Mars”, këshillon doktoreshë
Mazreku. Dhe ky kujdes është ai me të
cilin, sipas mjekëve, duhet të edukohet
mbarë shoqëria, sepse është një formë
e rëndësishme për të ndaluar rrezikun
që vjen nga kanceri i gjirit, një së-
mundje që priret të përhapet më
shumë. Kjo edhe për shkak të modern-
izimit të jetës (edhe kolorantët e
flokëve apo kimikatet e trajtimeve
kozmetike konsiderohen si faktorë fa-
vorizues). “Periodat e ardhura në
moshë sa më të rritur dhe lindja para
moshës 20 vjeç i ul shumë shanset që
një grua në të ardhmen të preket nga
kanceri i gjirit. Por sot femrat lindjen
e parë e bëjnë në moshë më të madhe
dhe për shkak të ekspozimit në diell
(nuk ka familje që mos t’i çojë fëmijët
LONDON SEPTEMBER 2008 33
4.000 mg. dhe ka jetuar gati 95 vjet.
Është një mendim i
përgjithshëm se tabletat kur nuk mund
të zëvendësojnë në masë të duhur vit-
aminën C, që gjendet në pemë dhe në
perime, në domate, në lakër etj.
Ndërsa, prej tetorit në maj, kur ka më
pak pemë dhe zarzavate, e në ato ku fi-
tohen nuk kënaq, është e domos-
doshme t'i plotësojmë me shtesat e
ushqimit. Edhe pemët e importuara ju-
gore kanë sasi shumë të vogël vitami-
lor, nash, ngase paketohen derisa janë të
- ndihmon papjekura.
shërimin e së-
mundjes së she- Vitamina C nuk guxon të mungojë në
qerit, si edhe ka asnjë barnatore shtëpiake, sepse të
rol të rëndë- gjithë anëtarët mund ta përdorin gjatë
sishëm në thith- tërë vitit. Unë personalisht propozoj që
jen e hekurit, vitamina C të merret në sasi të vogla,
Thithja - ab- por mendoj se është e nevojshme që vi-
sorbimi: zhvillo- taminën C ta bartim në organizëm
het gjatë orës së gjithnjë, sepse është pjesëmarrës i të
parë dhe pas tri gjitha proceseve biologjike. Si dozë
katër orësh largo- preventive për pengimin e sëmund-
het nga orga- jeve, konsideroj dozën ideale 200- 500
nizmi. mg në ditë.
Dozimi i prefer- Kush ka nevojë për dozë më të
uar: mendimet madhe ...
janë të ndara
Në radhë të parë janë duhanxhinjtë,
N ë s e sportistët, të sëmurët, rekonvaleshen-
dëshirojmë që vi- tët, punëtorët me punë të rëndë fizike,
tamina C të si edhe ata që në vend të punës kanë
ndikojë si antiok- strese.
sidans, duhet që Në familjen tonë është treguar efikas
së paku të merren në rastet e ftohjeve, dhembjeve të fytit
150 mg në ditë, apo kur jemi të lodhur kryesisht marrja
por duhet ta dimë 1.3 deri në 5 tableta C- 1000, dhe
edhe këtë se pro- kështu me preventivën efikase arrijmë
fesor Linus Paul- të pengojmë dhembjet inflamatore,
ing, nobelist dhe d.m.th., i ikim shërimit me antibiotikë.
ithtar i bindur i
vitaminës C, në
ditë ka marrë
KËSHILLA
1. Shmang disa kimikate
duke u bërë më selektive në produk-
tet e kozmetikës, deodorantet dhe
ushqimet që blini. Shumë e rëndë-
sishme është të shmangni ushqimet
shumë të përpunuara apo ato me
disa ditë në vit në plazh) dhe dietës konservues për të përdorur sa më
hiperkalorike, vajzave iu nis cikli edhe shumë të jetë e mundur versionin e
para moshës 11 vjeç. Kjo çon në rrezik tyre natyror.
më të lartë për kancerin e gjirit”, shpre- 2. Merruni rregullisht me
het Mazreku. Por ama ajo këmbëngul ushtrime për 20-30 minuta tri herë
me një fakt: që kanceri i gjirit është një në ditë, sepse:
sëmundje si gjithë të tjerat, që ka të 1. Ushtrimet ulin yndyrnat në trup,
gjitha mundësitë për t’u kuruar dhe duke pakësuar dhe grumbullimin e
nuk duhet parë si fundi i botës. Kjo estrogjenit dhe 2. Vetë ushtrimet ulin
nuk është marrje me të mirë, është një nivelin e tij.
fakt që e tregojnë dhe ato gra që e kanë 1. Mos pi shumë alkool. Dhe
mundur sëmundjen e kancerit. “9 vjet pse disa studiues mendojnë se dhe
më parë, duke bërë banjë, preka një sasi të vogla mund ta rrisin rrezikun
masë të fortë që nuk ishte e imja. Të për probleme në gjoks, Dr. Bodai
nesërmen shkova të vizitohesha. Kur thekson se vera e kuqe ka veti an-
mësova se isha me kancer, m’u duk se tioksidante të fuqishme, për shkak të
më ra qielli përsipër. Por pastaj nisa të polifenoleve që nxjerrin jashtë trupit
kisha besim se do shërohesha. Për- tonë radikalet e lira. Dhe mjedrat
ballova operacionin dhe kapërceva janë një ushqim antioksidant.
edhe atë krizën e rënies së flokëve nga 2. Ju që po mendoni ta
trajtimi. Sot vazhdoj punën dhe e për- shtyni shtatzëninë për shkak të karri-
balloj normalisht”, tregon Hajria, nëna erës, nuk duhet të abuzoni shumë.
e dy fëmijëve. Shtatzënitë e hershme kanë një efekt
Dhe jeta vërtet mund të vazhdohet: një pozitiv, sepse ndërpresin rregullsinë
jetë femërore, një jetë ku ato janë ciklike mujore dhe mund të ndih-
shumë të rëndësishme për familjet, një mojë për të frenuar grumbullimin e
jetë me ditë të ftohta e ditë plazhi, për estrogjenit.
të cilat duhet të gjejnë rrobat e duhura
të banjës, një jetë që vlen aq shumë.
Përgtiti Anila Hoxha
 LONDON SEPTEMBER 2008 34

Kuzhina shqiptare
dhe e provojmë për shije. e shërbejmë duke e me bukën e përzier. 1/3 e filxhanit salcë domate e koncentruar
shtruar sipër gjetheve të sallatës dhe e zbukuro- 1/3 e filxhanit ketchup
jmë me gjethe minti dhe është perfekt për tu Risotto me pulë dhe hudhër ¼ e filxhanit qep e prerë shumë imët
shoqëruar me bukën e mësipërme. ¼ filxhanit salary e prerë imët
Përbërit e recetës ½ e filxhanit verë port
Humus 2 diete 2 lug çaji mjaltë
3 lug gjelle gjalpë 1 lug gjelle ginger i prerë imët
400 gr chick peas nga tasat e konservuar 2 qep të prera imët 1 lug gjelle(salcë uiski) uiski salce
Vaj ulliri 350 gr oriz Arborio 1 lug gjelle uthull balsami
Tony 1 limon lëngun 125 ml verë e bardh 1 lug gjelle Worcestershire salce
3 qep të njoma të prera imët 2 litra lëng mish pule (shiko nr 1 të gazetës) ½ lug kafeje spec djegës bluar
2 domate të prera imët 2 lug gjelle vaj ulliri ½ lug gjelle masted puder
BUKË E PËRZIER ME MIELL MISRI DHE
Piper i kuq(paprika) 200 gr fileto bule e prerë në kubike shumë të ½ lug gjelle sheqer i kuq
MIELL GRURI….?
Bukë mikes për tu servirur vogla (të kaferdisura) 20 brinjë qengji
Sallat për tu shërbyer 2 lug gjelle djathë parmizan i grirë
Kjo bukë është shumë e shijshme dhe e veçanta e
2 lug gjelle majdanoz i grirë imët Mënyra e përgatitjes së recetës
saj është pasi ajo gatuhet me fara të uzos
Mënyra e përgatitjes Gërvishtja e lëkurës së 1 limoni
ose(aniseed, farë anison soe ndryshe thënë
3 lug gjelle krem qumështi I koncentruar Në një tenxhere të thellë hedhim të gjithë për-
glikanxoje) dhe është shumë tradicionale për
Në fillim kullojmë chick peas dhe pastaj i vazh- Krip dhe piper bërësit e recetës dhe i vendosim në zjarr deri sa të
shoqërimin e gjellërave të djegsa tagine me tava
dojmë në përzierësin ushqimor dhe i shtojmë të marrin valë pastaj e ulim zjarrin dhe ii ziejmë për
dhe me sallatë, djathë ose tarator dhe e shërbejmë
gjithë përbërësit e tjerë të recetës ,shtojmë vajin e Mënyra e përgatitjes së recetës një orë ngadalë të mbuluara me kapak deri sa
në të dy mënyrat, të ngrohtë dhe të ftohtë.
ullirit lëngun e limonit domatet qepët papriken salca të trashet pastaj e heqim nga zjarri dhe e
kripen piperin dhe i vazhdojmë prapë deri sa të Kaferdisim gjalpin në nji tigan të madh dhe pastaj ëmë të ftohet dhe e hedhin në përziersin ushqimor
Përbërësit e recetës
formohet një pastë e trash me ngjyrë të kuqe. E shtojmë hudhrën qepen dhe i kaferdisim për 5 dhe e vazhdojmë deri sa të kemi një salcë të
shërbejmë me bukën përzier të prerë në thela dhe minuta dhe menjëherë shtojmë orizin dhe e kafer- trashë, salcën mund ta ruani në frigorifer për 3
250 gr miell i bardh gruri
të thekur në të dyja anët pastaj e paraqesim në disim për pak minuta pastaj e shuajmë me verë javë. Shtrijmë në një tepsi plastike brinjët e
75 gr miell misri i imët
pijet të dekoruara me sallat dhe menjëherë pas shuarjes shtojmë lëngun e qengjit dhe me një furçë i lyejmë në të dyja anët
1 lug çaji anieesd
mishit të pulës vetëm 250 ml dhe ia shtojmë nga me salcën e përgatitur më lart dhe pastaj i zhven-
½ lug çaji krip
Sup pule tajlandeze 250 ml lëng çdo moment që të shteroj dhe në mo- dosim në tepsinë e pjekjes duke i rreshtuar mirë
1 lug çaji maja e thar e imët
mentin që orizi zihet dhe bëhet i shkoqur shtojmë pa lënë hapësirë boshe në mes dhe i futim ne furrë
200 ml ujë I vakët
Përbërësit e recetës djathin parmizan majdanozin pulën e kaferdsisur të cilës ja kemi ndezur grillën dhe i pjekim për 10
1 lug gjelle vaj ulliri për lyerje
të prerë kremin e qumështit lëkuren e limonit dhe minuta në çdo anë dhe nëse salca thahet shpejt
1 lug gjelle fara sesame për spërkatje në
1 lug gjelle vaj luledielli në këtë moment risotoja duhet të kenë formën e gjatë pjekjes mund ta lyeni prapë me salcë shtesë
sipërfaqe
1 spec i djegës i prerë imët lidhur me të gjithë përbërit .E shërbejmë me dhe pasi pjekjen i sherbejmë me perime të grillës
2 hudhra të prera imët spërkatje vaji të ullirit dhe majdanoz të gjelbër duke ja kulluar salcën e mbetur pas pjekjes.
Mënyra e përgatitjes
1 presh i prerë imët
600 ml lëng mishi I pulës (shiko NR 1 të Brinjë qengji të marinuara në verë port Dardhë e shuar në verë dhe Erza djegsa me
gazetës) mascarpone djathë
Përziejmë miellin e grurit dhe të misrit me farat
400 ml qumësht kokonati Përdorim vëren port të kuqe për shije të (Spicy poached pear with mascarpone
aniseed kripen dhe majanë e thatë pasi i kemi
450 gr mish pule i prerë në kubike të vogla lezetshme dhe për servirim ësht shum mir të për- cheese)
përzier mirë, shtojmë ujin dhe e përziejmë me lug
2 lug kafeje salcë peshku tajlandeze(fish doren perimet e grillës dhe anulojeni orizin që të
deri sa të formohet brumi pastaj e rrahim me pël-
salce) shërbejmë një gjellë elegante Përbërsit e recetës
lëmbët e të dy duarve mirë për 10 minuta dhe e
1 limontoz jeshil lëngun 6 dardha gatimi të mesme të qëruara me
kthejmë prapë në enën që ishte dhe e mbulojmë
Ginger i grirë imët Përbërit e recetës bisht
me napë dhe e lëmë të fermentohet për 40 minuta
1 lug kafeje sheqer 1 spec i djegës I freskët
ose të dyfishohet brumi në masë. Pasi ka përfun-
4 gjethe limontozi(kaffir lime lives) të prera Salca marinimit 1 gjethe dafine
duar fermentimi e rrahim dhe njëherë në sipër-
imët 1 tufë rizmari
faqe të tavolinës së spërkatur me miell dhe e
75 gr bizele të ngrira 1 filxhan çaji lëng I mishit të pulës 2 star aniseed
ndajmë brumin në 8 kulecë të barabartë dhe me
3 lug gjelle koriender 2 shkopinj kanellë( cinnamon stick)
hollojsen e petave i shtrijmë në madhësinë e ku-
jeshile të grirë imët 3 thelpinj hudhre
laçeve, normal dhe në 2 tepsitë e lyera me vaj i
Lëkura dhe lëngu i 2 limonëve
shtrojmë të 8 kulacët dhe sipër i lyejmë me vaj
Mënyra e përgatitjes 300 gr sheqer
dhe i spërkasim me fara sesame pastaj i shpojmë
së recetës 3 lug gjelle mjaltë
me piru përgjatë gjithë sipërfaqes dhe i lëmë të
600 ml verë e kuqe e cilësisë së mirë
vijnë dhe për 10 minuta pastaj i fusim në furrë
Në një tenxhere të
dhe i pjekim për 20 minuta në temperature 200
thellë ngrohim vajin Djathë krem maskarponi ose ricota
gradë celsius ose deri sa të marrin ngjyrën e
dhe në fillim kafer-
kuqërreme
disim specin e djegës Mënyra e përgatijes së recetës
deri sa ta çlirojmë erën
Humus Arab (Hummous)
karakteristike pastaj Prejmë specin e djegës për së gjati dhe së bashku
shtojmë hudhrat dhe i me të gjithë përbërësit e tjerë të recetës me për-
Humusi arab
kaferdisim për 2 min- jashtim të dardhave dhe djathit mascarpone, i
uta pastaj shtojmë hedhim në një tenxhere të thellë dhe i vendosim
Përbërësit e recetës
preshin dhe 2 minuta në zjarr dhe i valojmë për 5 minuta pasi kanë marr
125 gr bizele të bardha(chick peas) të zbu-
tjera pastaj shtojmë valë mirë i shtojmë dardhat e qëruara dhe e mbyl-
tura në ujë për 24 orë
lëngun e mishit dhe lim tenxheren me kapak dhe ne mes me leter të
Piper krip
qumështin e kokonatit bardh kulinare që mos ti dalin era dhe shija jashtë
3 thelpinj hudhre të shtypura
dhe vazhdojmë zierjen por të mbeten Brenda dhe i ziejmë në zjarr shumë
Lëngu i një gjysme limoni2 lug gjelle vaj ul-
deri sa të valojnë dhe te ngadalte për 30 minuta dhe pastaj i rrotullojmë
liri origjinal
shtojmë pulën e prerë në anën tjetër dhe i ziejmë dhe për 30 minuta tjera
Pak Sallat për shërbim
në kubike salcën e pastaj I zhvendosim dardhat nga lëngu dhe i lëmë
Mint për zbukurim
peshkut lëngun e mënjanë dhe lëngun e shterojmë deri sa të trashet
limontozit ginger in pastaj e heqim nga zjarri dhe e kullojmë në
Mënyra e përgatitjes
gjethet e limontozit kullese metalike
I kullojmë chick peas dhe i vendosim në tenxhere
sheqerin dhe vazhdo- I shërbejmë në pjatë të thellë, në çdo pjatë nji
me ujë të ftohtë dhe i ziejm për 1 orë deri sa të
jmë zierjen në zjarrtë dardh dhe lëng deri sa të mbulohet fundi dhe me
zbuten mirë pastaj i kullojmë dhe nga uji i tyre
ngadaltë për 20 minuta dy lug gjelle ia japim formën djathit krem mas-
rezervojmë 120 ml dhe i kalojmë në përzierësin
të mbuluar me kapak carpone duke e kaluar nga njëra lug te tjetra disa
ushqimor duke ua shtuar kripën, piperin, hudhrat,
deri sa mishi pulës të herë deri sa te kemi një formë piramide të vogël
vajin e ullirit, lëngun e limonit dhe e ndezim
zihet dhe ne fund pasi dhe është gati të shoqërohet me verë për shër-
përzierësin dhe vazhdojmë deri sa të kemi një
e heqim nga zjarri ia bimin e ëmbëlsirave
mas krem të trash dhe nëse është shumë i trash ia
shtojm korienderin
shtojmë pak lëng nga lëngu që kemi rezervuar
jeshil dhe e sherbejmë Ju beftë mirë!

Eposi
i kreshnikëve
PËRGATITI: JENI MYFTARI
(Vijon nga numri i kaluar)
fakti që ai, si formë artistike, disi e "tjetër-
son" realitetin e mund të aktivizojë edhe në
kohë të vona, lëndë me origjinë poetike të
stërlashtë, përzierja në ndonjë drejtim i
lëndës së shtresave të tij, bën që këto të fun-
dit të mos dallohen lehtë; por folkloristika
shqiptare ka dalluar tashmë qartë mjaft prej
këtyre shtresave.
Por edhe brenda këtyre shtresave
dallohen nënshtresa të ndryshme. Kuptohet
se, për arsyet që u përmendën, dallimi i tyre
është disi më i vështirë dhe kufinjtë më pak
të përcaktuara. Kështu, në epos gjejmë ele-
mente të matriarkatit (vendi i veçante i
nënës, në një kohë kur babai i kryekresh-
nikëve mungon krejt, elemente të respek-
timit të "vijës së tamlit", vendi i veçantë i
dajë etj.), por edhe të tilla (dhe ato përbëjnë
shumicën) të patriarkatit; zana diku paraqitet
në fazën e saj më të lashtë, "të egër", si forcë
armiqësore për kreshnikët (p.sh. te kënga
"Martesa e Mujit"13), por më tej njerëzohet
(humbet virgjinitet-in14, fiton një konstitu-
cion psikologjik si të malësorëve, -mban
besën, bëhet vëllam me kreshnikët, i ndih-
mon ata dhe u kërkon ndihmë, përzihet në
punët e tyre), ashtu, madje në një masë më të
madhe, si perënditë e "Iliadës"; ndonjë fig-
urë tjetër, edhe pse ruan thelbin e vet të
origjinës mitologjike, në ndonjë drejtim thith
lëndë historike relativisht të vonë. Bajlozi
është një përbindësh, që vjen nga deti, por
mban emrin e njohur nga hierarkia evropi-
ane mesjetare -Bajulus- dhe kërkon taksën
karakteristike feudale bizantine "tym për
tym" (shtëpi për shtëpi)15.
Një gjendje e tillë na lejon ta përfy-
tyrojmë rrugën e eposit shqiptar të kresh-
nikëve si atë të një topi dëbore që e nis
rrukullimën nga maja e malit, rritet gjatë saj,
për të ndaluar diku, për t'u shkrirë disi duke
humbur pjesë të tëra e duke "fituar" ndonjë
shtresë të re. Por bërthama kryesore e këtij
masivi mbeti që mbeti e paprekur. Kjo i ka
ndihmuar folkloristët shqiptarë të përcakto-
jnë një varg këngësh (rapsodish) që i
përkasin kësaj bërthame e që, bashkë me
rapsodi të tjera, përbëjnë fondin e lashtë të
eposit. Prej tyre mund të përmenden:
"Martesa e Mujit"16, "Fuqia e Mujit"17,
"Martesa e Halilit"18, "Gjergj Elez Alia"19,
"Deka (vdekja) e Halilit"20, "Omeri prej
Mujit"21, "Muji i varruem (i plagosur)"22,
"Ajkuna qan Omerin"23, etj.
Mirëfilltësia popullore
(karakteri rural)
Teoria e përgjithëshme e eposit ka provuar
se ai lind në atë kohë, në ato vende, në ato
krahina të një vendi, në atë komb, popull a
shtresë të popullit ku ka probleme të mëdha,
shqetësime të mëdha, ballafaqime të mëdha.
Eposi shqiptar i kreshnikëve i ka gjetur prob-
Edhe unë
dua të
mësoj shqip
lemet e tilla të populli shqiptar, më saktë të
pjesa rurale e tij. Ishte pikërisht kjo pjesë, që
ishte e interesuar më shumë se kushdo tjetër
për problemet madhore që trajton eposi. Jo
vetëm kaq, por edhe zgjidhja e këtyre prob-
lemeve në epos bëhet nga pozitat
psikologjike e botëkuptimore, kryesisht të
fshatarësisë së thjeshtë, që është mësuar të
jetojë me punë të ndershme, me zemër e
duar të pastra. Ja pse në epos zgjidhja e prob-
lemeve që shtrohen bëhet përgjithësisht nga
pozita e jo nga sulmi për të përfituar nga ajo
që u takon të tjerëve; nga trajtimi me dinjitet
i të huajve e jo nga mendjemadhësia (në
epos flitet me respekt edhe për armiqtë,
vlerësohet trimëria e tyre; ata mund të urre-
hen, të dënohen e të vriten, por nuk
poshtërohen).
Në epos jepen me plot ngjyra e sak-
tësi mjediset fshatare, kryesisht malore (ku
dielli "shumë po shndrit e pak po nxeh"),
natyra që i rrethon, mënyra e jetesës së
njerëzve që janë mësuar të përballojnë ash-
përsinë e terrenit e të klimës, rreziqet dhe
vështirësitë. Aty nuk ka as edhe një gjurmë
nga mjediset e molepsura, "shkëlqimi" i
jetës, mirëqenia dhe orgjitë feudale. Por
ndryshon puna kur jepet, jeta e antago-
nistëve, të cilët notojnë në luks, ndonjëherë
edhe në ves. Ja një përgjigje plot interes që i
jep Kraleviç Markut kreshniku Musa Ar-
banasi, pasi kujton lindjen e të parit në saraje
të mëdha e shtroje të buta: Mue shqiptarja e
ashpër më lindi / Atje te dhentë, ne gurrë të
ftohtë, / Me plaf të zi më mbështolli, / Me
fije ferrash më lidhi, / Me qull tërshëre më
ushqejti.
Edhe mjetet artistike me të cilat trajtohen
problemet, janë tipike për folklorin fshatar;
sigurimi i gjithë arsenalit të figuracionit nga
mjediset blegtorale, bujqësore e nga natyra.
Karakterin e mirëfillte popullor, folklorik ia
jep eposit edhe tipi i rapsodit, i
bartësit dhe ekzekutuesit të tij. Këta
kanë qenë tërësisht blegtorë, bujq e
fshatarë të thjeshtë, që kanë kënduar
për qejf të tyre. Pra, s'ka patur rap-
sode oborresh, rapsode profesionistë
e që të kenë kënduar për hesap të të
"mëdhenjve", duke i lavdëruar ata,
kundrejt një shpërblimi. Mirëfilltës-
inë popullore, folklorike e dëshmon
edhe mungesa në epos e ndikimeve
të artit të kultivuar.
Forma (mënyra)
e ekzistencës
Dihet se eposet njihen
në dy forma: si unitete
integrale, të plota, të
ndërtuara si tërësi me
një logjikë artistike dhe
kohore të caktuar, dhe
në formë këngësh (rap-
sodish) të veçanta.
Dihet gjithashtu se
forma e parë është fryt i
iniciativës krijuese të
individëve të veçantë,
që bashkojnë pjesët në
një të tërë. Eposi shqip-
tar i kreshnikëve jetoi
dhe vazhdon të jetojë në
formën e dytë. Secila
prej këngëve të tij traj-
ton një problem të
veçantë, një çështje, që
në lindje, në rritje e gjer
në zgjidhje të saj; pran-
daj çdonjëra paraqitet si
njësi e plotë e me vete
artistike. Për këtë arsye
ato janë quajtur edhe
epe, edhe poema. Por të
gjitha ato formojnë një
masë kompakte e koherente poetike. Ato i
bashkon tematika, fryma e përgjithshme,
personazhet e kristalizuara që lëvizin në të
gjithë hapësirën e eposit, format kompozi-
cionale dhe strukturat, mjediset e zhvillimit
të ngjarjeve, mjetet shprehëse stilistiko-fig-
urative dhe intonativo-melodike. Kuptohet
se poemat, duke jetuar si njësi artistike të
mëvetësishme edhe pse ruajnë fare mirë
thelbin, bërthamën kryesore e më të gjerë,
kanë pësuar edhe ndryshime nga koha në
kohë, nga krahina në krahinë apo nga rap-
sodi në rapsod; pra, ato i janë nënshtruar
variacionit kohor a hapësinor, fenomen ky i
njohur për të gjitha format folklorike.
Kështu që eposi, edhe nga pikëpamja e for-
mës së ekzistencës, mbeti si një zhanër i pa-
prekur, i natyrshëm dhe i mirëfilltë folklorik.
3. Tematika Rezistenca
Tema kryesore e eposit shqiptar të kresh-
nikëve është rezistenca: rezistenca për rua-
jtjen e trojeve, bjeshkëve, kullotave,
shtëpive, nderit e dinjitetit të botës së kresh-
nikëve, të fisit, të familjes dhe individit;
rezistenca, konflikti dhe lufta kundër forcave
të natyrës, të përfaqësuara nga zanat në
LONDON SEPTEMBER 2008 35
fazën e tyre të "egër" (kënga "Martesa e
Mujit"). Në të gjitha rastet e tjera rezistenca
e kreshnikeve lidhet me forca të përcaktuara
etnikisht. Vetëm në një ose dy këngë si forcë
e tillë dalin osmanët (kënga e dyluftimit të
Musa Arbanasit me Kraleviç Markun dhe
kënga "Muji dhe Halili te mbreti"). Vetëm
në fare pak këngë (ato mund të numërohen
me gishtat e njërës dorë) si forca të tilla dalin
"Krajli i Talirit" (mbreti i Italisë), maxharët,
gumatët, venedikasit (Bajlozi i eposit është
Bajlusi -i dërguari i Venedikut). Në të gjitha
këngët e tjera si forca të huaja, me të cilat
lidhet rezistenca e kreshnikëve, janë
shqetë24 (shkjatë) -sllavët.
Tema të tjera
Mund të thuhet se temës bazë, rezistencës
ndaj shqeve (sllavëve), i nënshtrohen të
gjitha temat e tjera, si: lindja e mbinatyrshme
e heronjve, mosmarrëveshjet e keqkuptimet
e përkohshme midis vetë kreshnikëve, mar-
rëdheniet familjare, rrëmbimet e ndërsjellëta
të grave, të kuajve, etj. Kështu, forca e
jashtëzakonshme që fiton kryekreshniku
Mujë me ndihmën e zanave, konsumohet për
t'u rezistuar shqeve; mosmarrëveshja midis
vëllezërve Mujë e Halil, që gati sa nuk arrin
në dyluftim (kënga "Halili i qet bejleg
Mujit"25), gjykohet nga nëna e tyre si diçka
që do ta uronin shqetë. Në këtë mënyrë tërë
eposin e përshkon fryma e rezistencës
kundër armikut, fryma e alarmit të vazh-
dueshëm për shkak të tyre, fryma e pasig-
urisë dhe e nevojës së vigjilencës së
përhershme për të ruajtur botën kreshnike
"mos me hy as korbi". Në vargun e gjatë të
poemave që përbëjnë eposin, situatat ku
zbërthehen temat janë nga më të larmishmet,
më fantastiket, më tërheqëset, më madhoret,
gati marramendëse. Kemi aty kulla hi-
jerënda, ku gdhijnë e ngrysin ditët e armë-
pushimeve heronjtë; marrëdhënie midis
vëllezërve, kunatave, vëllamëve; zjarre
alarmesh që paralajmërojnë rrezikun; zana
që i afrohen kullës së kreshnikut në muzg
për t'u ankuar për diçka; festa që ndërpriten
nga një kushtrim rrënqethës; marshime të
gjata, ndeshje të egra në bjeshkë, dyluftime,
pas mbarimit të të cilave toka mbetet djerrë
nga zhgërryerja e këmbëve të njerëzve e të
kuajve; ndjekje homerike midis pamjeve
madhështore të natyrës; karvane dasmorësh
që lëvizin drejt dasmash të rrezikshme;
krushq të ngrirë a të copëtuar; endje si në
ankth kreshnikësh të qorruar; motra që
kërkojnë rrugën e kthimit të vëllait të plago-
sur me anën e njollave të gjakut; turma kor-
bash që kakarisin mbi kufomat; (vijon)
 LONDON SEPTEMBER 2008 36
të jetë primare tek një këngëtar është zëri. Dhe
INTERVISTË ME kjo është kryesore. Atë duhet ta dhurosh për pub-
KËNGËTAREN, likun. Po në qoftë se ke një paraqitje shumë të
mirë edhe ajo është një plus, sepse paraqitja e
GRETA KOÇI mire tregon në fund të fundit edhe kulturën. E po
mund të them se jam serioze, sepse këtë natyrë
kam.
Fillimisht a mund të na tregoni se si erdhi
kënga tek ju. Ndiqni, apo keni ndjekur ndonjë Greta, babin e keni shkodran, mamin be-
shkollë muzike, kurs apo diçka tjetër? ratase, jetoni në Tiranë. Si e ndjeni veten,
shkodrane, beratase, apo tiranase ?
G. Koçi: Absolutisht asnjë kurs muzike. Ajo që
është talenti për muzikën, veshi muzikor, sigur- Unë e ndjej veten shqiptare nga e gjithë
isht ajo shfaqet e para. Është e dhënë dhuratë nga Shqipëria. Absolutisht po. Kam qenë në çdo vend
perëndia. Andaj, talenti është një përqindje shumë ku ka pasur shqiptarë, ndoshta nuk kam shkelur
e vogël, në krahasim me punën që duhet për t’u edhe ato më të thellat. Mendoj se gjithandej kam
bërë dikushi, për të arritur shumë lartë, tek e fun- shkuar, në jug, veri, në Shqipëri të mesme edhe
dit për ta pasur profesion muzikën. Unë vij nga kam ndjerë një dashuri shumë të madhe. Unë nuk
një familje muzikantësh. Të dy prindërit mund të veçoj. Në këtë drejtim jam shumë na-
muzikantë. Në fillim kanë qenë ata që kanë zbu- cionaliste.
luar talentin tek unë. Këndoja nëpër shtëpi. Imi-
toja ato këngët e këngëtareve të famshme që ishin Si qëndrojnë marrëdhëniet me kolegët këngë-
atëherë, që unë I kisha shumë për zemër. Por, tarë ?
kurrë nuk mendoja që do të arrija t’i kem edhe
kolege. Falë punës së madhe, falë mbështetjes së Shumë të mira. Sigurisht me ata të Shqipërisë, me
familjes kam arritur këtu ku jam. ata të Kosovës. Jemi një dhe janë kolegë shumë të
mirë dhe unë i respektoj. Kam marrëdhënie të
Keni menduar ndonjëherë që edhe në Mal të mira më të gjithë. Nuk mund të veçoj ndonjërin.
Zi të organizoni koncerte ?
Keni organizuar mjaft koncerte. Cilin do të
Them se po. Unë e dua shumë këtë vend. Sigur- veçoni nga ato ?
isht që kanë dëgjuan edhe për muzikën që unë
këndoj dhe kjo është me rëndësi shumë të madhe. Kam pasur shumë koncerte. Gjithkund ku shkon
Është hera e parë që vij këtu për të dhënë një kon- merr emocione të ndryshme dhe kënaqësi shumë
cert për publikun e Tuzit. Kam dëgjuar që janë të mëdha. Këtë herë unë do të veçoja koncertin
popull shumë artdashës. Kjo mbrëmje do të japë në Krujë. Ka qenë një koncert ku unë për pub-
startin e vet për likun kam kënduar në shi. Edhe unë edhe gjithë
koncertet e tjera në vazhdim nëpër trevat Malit të populli në shi. Ishin mbi 3-4 mijë vetë. Dy orë pa
Zi. pushim dhe shiu për inatin tonë nuk pushonte
fare atë mbrëmje edhe i them publikut që juve më
Sa e njihni muzikën shqipe në Mal të Zi ? keni respektuar, keni ardhur këtu për të më
dëgjuar mua edhe do t’ju respektoj. Në shi, në shi
Me rëndësi është se këngën dhe muzikën e disave do të lagem edhe unë me ju. Ishte shumë bukur të
e njoh, por nuk mund të them se shumë, ndoshta shikosh gjithë atë popull, të gjithë Krujën për-
mund të përmendi edhe emra që nuk i njoh. Është jashta që shikonte Gretën.
kënaqësi e madhe dhe më pëlqen muzika që ata
bëjnë realisht. Ju Greta jeni fituese edhe e shumë shpër-
blimeve, si ai vitin e kaluar Topfest, çmimi i
Greta, me moshë jeni shumë e re. Të tjerët nuk mikrofonit të artë etj. Siç e keni bërë publike
ua besojnë. E dini arsyen ? sivjet nuk do të merrni pjesë në Festivalin e
RTVSh. Cila është arsyeja ?
Ç’të them. Ky nuk është faji im. Po ta shihni

Skena gjithmonë
Gretën gjatë ditës si një nxënëse shkolle do të Po. Mua më pëlqejnë shumë garat. Jam tip shumë
vërtetoni të kundërtën që unë jam aq në moshë sa garues. Konkurroj, sepse është shumë bukur. Tek
jam. Jam 17 vjeçe. Po besoj se skena gjithmonë të e fundit çdokush provon edhe veten. Kam marrë
ndryshon, të tjetërson. Sigurisht është luku, janë pjesë dy herë në këtë festival. Për mua është fes-

të ndryshon
pjekuria, mënyra se si qëndron, mënyra se si
komportohesh me skenën etj. Kjo ndoshta që
publiku të mendojë se Greta është më e madhe,
por jo. Jam sa thash më lartë.
publik. Ju kënaq kjo ?
Në një moshë kaq të re jeni mjaft personazh
Patjetër më kënaq. Është kë-
naqësi shumë e madhe. Besoj
se kam bërë një zgjidhje të
duhur. Njeriu në jetë duhet të
bëjë atë që di të bëjë më mirë
dhe unë jam e bindur që
muzika është gjëja që Greta di
të bëjë më së miri.
Cilat janë gjërat që ju bëjnë
të lumtur ?
Po më kënaq fakti që kam ar-
ritur të kem një audiencë të
madhe, një respekt dhe një
vlerësim shumë të madh nga
publiku. Dhe kjo, jo vetëm nga
rinia, se dihet tashmë Greta
është vajzë e re dhe këngët që
bëj unë i pëlqen shumë rinia.
Por, mua më çudit dhe më
kënaq njëkohësish edhe fakti
që kam një admirim shumë të
madh edhe nga moshat më të
mëdha.
Dua të tregoj vetëm një rast.
Kur kam dhënë koncert në një
qytet në jug të Shqipërisë, shkova në hotel dhe
akomodohem. Një nënë kishte dalë te dera dhe
më thotë mirëserdhët, kuptohet siç priten miqtë
edhe më shikojnë, kurse unë në fakt isha e lodhur
dhe më thotë më falni, mos jeni Greta Koçi ju. I
them po, unë jam. Po të përqafoj pak, se të dua
shumë.
Për mua ishte një kënaqësi e jashtëza-
konshme. Pasi mbarova koncertin, të nesërmen
në mëngjes kur do të niseshim ajo më jep një
unazë vajzërie që unë e ruaj me shumë kujdes.
Ajo ishte unaza e vet e vajzërisë që e kishte që në
moshë të re që e mbante dhe më tha ta kam dhënë
me gjithë shpirt, dhe sikur mos ta mbash në gisht,
diku mbaje, sepse është vërtetë një bekim, një
uratë.
Cilët këngëtarë preferoni më së tepërmi ?
Unë pëlqej dhe dëgjoj gjithçaka që ka të bëjë me
muzikën, por sigurisht muzikën e mirë. Dëgjoj
këngëtarë shqiptarë, dëgjoj shumën këngëtarë të
huaj. Nuk e di. Ka shumë këngëtarë të talentuar
dhe unë dëgjoj më të mirët.
Gjatë prezantimit në skenë ju jeni mjaft seri-
oze. Pse ?
Po. Besoj se ajo që duhet të vlerësohet dhe duhet
tival i mrekullueshëm dhe sigurisht këndojnë ata
artistë që ia vlejnë dhe janë vërtetë artistë, sepse
këndohet live. Kjo është e rëndësishme. Por, unë
nuk do të marr më pjesë, sepse mendoj që
vlerësimi në atë festival nuk duhet të jetë vetëm
nga një juri që janë të nderuar, janë shumë profe-
sionistë, po pse jo edhe nga publiku, ashtu siç
bëhet në të gjitha shtetet e botës. Një përqindje e
atij vlerësim, i atij çmimi që jepet duhet të jetë
edhe nga publiku, sepse edhe publiku është pjesë
e jona.
Greta, Ju këndoni në duet edhe me këngëtarin
kosovar, Labinot Tahirin. Si erdhi deri te ky
bashkëpunim ?
Labinoti është një këngëtar shumë i mirë. Unë
këtë e vlerësoj shumë. Me të këndoj një këngë
shumë të bukur, siç ishte ajo, "Mos shiko tjetër"
dhe menduam që pse jo një ndërthurje, një
bashkëpunim Shqipëri-Kosovë që do të ishte
shumë e bukur dhe rezultoi vërtetë një sukses.
Çfarë jeni duke përgatitur aktualisht?
Aktualisht është ky sezoni veror që është i
ngarkuar së tepërmi me koncerte. Unë jam duke
përgatitur gjithashtu edhe një duet shumë të
bukur. Besoj se do të pëlqehet nga publiku. Do
të dalë sigurisht me një videoklip që së shpejti
mund të shikoni. Këto janë projektet.
Bisedoi: Rr. Dushaj

INTERVISTOI
PRANVERA SMITH
Kush është konsulenti që të ndjek në
karrierën tënde?
-Unë në fakt në Shqipëri kam si
këshilltare Dorianën, ndërkohë që kam
dhe babanë.
Le të kthehemi në retrospektivën e
jetës tënde. Si ka qenë jeta jote, ar-
rëdhënia që ke pasur me babain,
nënën dhe familjen…
-Tani jam më e çmendur se më parë.
Duke u rritë e duke u çmendur më
shumë (qesh). Dikur kam qenë një
fëmijë shumë pozitiv, e shoqëruar, që
bënte shumë për të tjerët. Jam rritur në
një familje prej 7 anëtarësh. Jemi
shumë të bashkuar me njëri tjetrin.
Para një muaji kam humbur xhaxhain
dhe ka qenë diçka e tmerrshme për
mua. Familja më ka mbështetur
shumë. Dy vëllezërit e mi të mëdhenj
më kanë dhënë përkrahjen më të
madhe morale ndaj ia di për nder
shumë familjes sime që më ka dhënë
kurajon dhe mbështetjen për tu bërë
kjo këngëtare që jam. Nuk është e lehtë
për një femër t’i futet kësaj rruge. Por
më kanë përkrahur shumë dhe jam
munduar ta ruaj besimin e tyre. Unë
jam fëmija e fundit dhe jam më e laz-
druara.
Unë kam qenë si tip djali, por morali
im ka qenë femër.
Kur ke nisur të tregosh talentin tënd
si këngëtare?
-Që e vogël. Më ka zbuluar gjyshja
ime e cila që kur unë isha e vogël 9
muajsh në një udhëtim për në Kosovë
kam nisë të këndoj me la la la. Gjithë
furgoni ka nisë t’u qeshë dhe ndërsa
gjithë udhëtarët kanë duartrokitë
gjyshja ka thënë se do bëhesha
këngëtare. Duke u rritë duke u zmad-
huar dëshira dhe ëndrra për t’u bërë
këngëtare. Unë gjithnjë kam lozë si me
qenë këngëtare, duke bërë programet e
mia me shoqet. Të gjithë kanë lozur
bashkë me mua.
Gjyshen e ke pasur shumë të afërt?
-E kam pasur model. Dhe më pas babai
im i cili më ka përkrahur në të gjitha
hapat e mi. Kam kënduar në ansambël,
në korret e shkollës, në festivalet e
fëmijëve. Kam marrë gjithnjë çmime.
Më pas u futa në shkollën e muzikës,
dhe kështu vazhdova.
Kemi vënë re se je një këngëtare që
nuk synon komercialitetin
por këndon me shumë maturi. Është
synimi yt ky?
-Unë për veten time kam preferuar të
këndoj R&B ose Hip-Pop duke u
munduar të jem dhe ajo që do populli.
Unë e kombinoj këtë lloj muzike me
atë komerciale alla
Big Mama. Duhet patjetër të bësh këtë
zgedhje për të mbijetuar në muzikë.
Unë mundohem të mbaj imazhin tim.
Pse quhesh Big Mama?
-Emri im është Besiana, por një shoku
im më quante kështu. Ai faktikisht nuk
është më në jetë. Kam qenë gjithnjë një
fëmijë i shëndoshë dhe duke qenë se
me atë jam rritë, ai më thërriste me
këtë emër. Kur ai ndërroi jetë ishte
tragjedi e madhe për mua, ndaj ven-
dosa që për kujtim të tij të ruaj këtë
emër. Sa herë më thërrasin kështu kuj-
toj mikun më të madh të zemrës sime.
A mendon se emri, mënyra e inter-
pretimit por dhe lloji i muzikës janë
armët e suksesit tënd?
-Mendoj se arma më e mirë e suksesit
tim është karakteri, kontakti me per-
sonat e ndryshëm. Futja me në muzikë
Big Mama, jam ende
e vigjër..
ka qenë si një lloto për kompozitorët
dhe tekstshkruesit. Ato thoshin se nuk
më ha pazari. Shumica e kompozi-
torëve më kanë mbyllë derën duke më
thënë se me këtë zanat unë nuk do haja
dot bukë.
Nuk je prapsur nga këto refuzime?
-Mua më kanë ofenduar shumë kur
kam qenë 14 vjeçe. Më kanë përplasë
dyert në fytyrë. Si fëmijë kam qenë e
mërzitur kam kaluar deprivimet e mia.
Por falë zotit kam qenë njeri i fortë . I
kam tregu se në muzikë nuk mund të
kesh sukses vetëm duke qenë një femër
e bukur dhe seksi.
Kjo tani besoj se ju bën më të lumtur
që i ke sfiduar?
-Tani ndjehem shumë e lumtur kur ato
më shohin në televizor si këngëtare.
Ti nuk ke luajtur me pamjen por me
aftësinë...
-Unë jam shumë e kënaqur që me këtë
peshën, trupin dhe paraqitjen time kam
fituar zemrën e gjithë popullit. Që ato
më pranuan dhe më deshën kështu siç
jam. Nuk më deshën seksi, të përdred-
hur dhe që tregoj gjoksin tim.
Kjo do të thotë se jeni kundër sensu-
alitetit të këngëtareve?
-Jo absolutisht. Nuk jam kundër. Ato
që janë zonja le ta përdorin. Atyre që u
ka hije, pse jo. Por atyre që si ka hije
nuk duhet ta përdorin.
Gjithë këtë personalitet tëndin e ke
të trashëguar nga familja?
-Po. E kam të trashëguar nga babi im.
Unë jam fotokopja e tij. Unë kam ecur
gjithnjë në hapat e tim eti. Dhe ai është
artdashës, është njeri me shumë kul-
turë. Ai më ka çuar vetë në këtë rrugë.
LONDON SEPTEMBER 2008 37
mirë, njerëz që më përqafojnë dhe që
më bëjnë komplimente. Kur shoh që
zohesh?
-Atë që kam dashtë e kam ba gjithnjë
njerëzit më duan dhe më thonë fjalë të për vete.
mira vetëm më shtohet ymri.
Mes shqiptarëve të Shqipërisë,
E keni dëshirë protagonizmin? Kosovës dhe Maqedonisë kë do
-Vdes. Unë kam qejf shumë të dallo- përzgjidhje?
hem. Në shkollë të gjithë gocat -Jemi krejt shqiptarë dhe të gjithë janë
visheshin me të zi unë do vishesha me me mentalitet ndryshe. T’gjithë janë të
rozë e dreq për tu dalluar një kilometër mirë…
larg. Nëse të gjitha femrat kanë dalë
me flokë kaçurrela mua më ka pëlqyer Cili nga ata të përshtatet?
të dal më flokët përpjetë. Kam bërë -Mua krejt më përshtaten. Sepse unë
gjithnjë të kundërtën. jam shumë e përshtatshme.
Kur je dashuruar për herë të parë?
-Sa herë që kam rënë në dashuri kam Me Evis Pupën ke pasur shumë lid-
menduar se këtë radhë kam rënë me të hje këtë vitin e fundit…
vërtet. -Me Evisin kom dashni shumë të
Gjithsesi ka “një prima volta”? madhe. Visin e kom tamam dashuri.
-Gjithnjë më është dukur për herë të Në Shqipëri jam zhgënjy prej shumë
parë. Kur kam qenë 17 vjeç. Dashuri personave, por njerëz hallall që kam
platonike…më është dukur se jam takua janë Doriana,
dashuru. Më pas kur kam parë dikë menaxherja ime në Shqipëri, Albana
tjetër kam thënë me vete se s’ka qenë Osmani dhe Evisi. Visi është kapak.
gjë ajo tjetra. Sa herë që kam rënë në Visin e kam shumë shpirt dhe për atë
dashuri kam thënë: “Si këtë herë nuk njeri do kisha bërë gjithçka në jetë.
më ka ndodhur kurrë!” Fort, nuk besoj Sepse ka shumë zemër të madhe, ka
në dashuri. shumë shpirt.
A ndikon dashuria në punën tënde?
-Unë dashurinë e shoh si pjesë të jetës Flet për dashuri. A ta kuptojmë si
sime. Kam mendim ndryshe nga të dashuri dhe me seks brenda apo
tjerët për dashurinë. Unë personin që dashuri të pastër?
Jeni duke mbajtur një dietë. Pse?
du e kam gjetë por me të akoma nuk -Unë jam njeri që kam shumë dashuri
-Sepse kohët e fundit të gjithë janë
jam në lidhje. E kam taku një person njerëzore. Unë kam konceptin që e ruaj
duke u marrë me peshën time. Aktual-
siç e kërkoj unë por nuk jam në lidhje. vetëm për vete dhe për njeriun e zem-
isht është bërë një çështje e ditës. Tani
Kjo do të thotë se unë jam nga ato rës. Unë besoj shumë tek Zoti, e re-
kam vendosur shumë seriozisht të
femra që fillimisht vlerësoj tek spektoj deri në fund moralin e fesë
mbaj dietë për t’i treguar të gjithëve se
mashkulli virtytet dhe cilësitë e tij dhe muslimane dhe mbi të gjitha dhuratën
unë mund të dobësohem , por nuk du
më pas kur të vendos unë që ai do jetë që I dhurohet vetëm njeriut të zemrës,
vetë. Po dobësohem vetëm për t’i
përgjithmonë, do i dhuroj diçka shumë virgjëria. Modernizëm nuk është
mbyllur gojën gazetarëve.
të çmuar, virgjërinë time. Sepse atë do vetëm seksi.
ta kem shok të ngushtë, baba, vëlla,
Gjithsesi ti ke thyer tabu me
shoqe. Po thua se je ende e virgjër?
mbipeshën tënde. A mendon se
Djemtë e bukur nuk të pëlqejnë? -Po. E di që është çudi në kohët e
njerëzit janë mësuar me këtë formë
-Si s’më pëlqejnë të bukurit. Krejt i du. sotme por siç e thashë besimi tek Zoti
tënden?
Po kur flasim për jetën tamam është më ka ndihmuar të ruaj disa parime...
-Ndaj po e ruaj surprizë dhe nuk do
ndryshe. Nëse unë rri me një person
dalë deri në muajin shtator, kur të dalë
por me atë nuk vendos të kaloj jetën, “Big Mama Show” spektakli më i
me një pamje tjetër. Do dal me vidok-
asaj unë nuk I them dashuri. Mendoj se ndjekur në Maqedoni Drejton një
lip ë ri. Do dalë e njëjta Big Mama,
jeta është e gjatë, do krijosh familje. emision spektakël në Alsat, të quaj-
ngjyra ngjyra duke i treguar të gjithëve
Jeta është e vështirë dhe duhen shumë tur “Big Mama show” një talk
se mund të dobësohem, por më pas
aspekte për të bërë dikë që të jetë show që sipas anketave është emi-
përsëri do të trashem (shëndoshem)…
njeriu i zgjedhur nga unë. sioni më I shikueshëm. Spektakli
është I gjithi Big Mama me qeshje,
Ka një dashuri në jetën tënde?
Si e mendon perspektivën tënde, të pyetje provokuese pa i prekë dhe
-Është dikush. Një njeri që nuk merret
sigurt apo endeflu? aq shumë. Nuk është një emission
me art. Ajo që më bën përshtypje tek
-Dëshira ime është të krijoj familje dhe si i Çanit. Emisioni më I mirë ka
ai është personaliteti i tij. Jemi njerëz
të kem shumë fëmijë. Por e tanishmja qenë ai me Mihrije Brahan dhe
shumë të ngjashëm.
është ende flu. Naim Abazin.
Sa vjeçe je? Ai tregoi se e ka futur Mihrijen në
Këtë radhë dobësimi yt është një
-Jam 22 vjeçe. bagazh të makinës që të mos
risi?
rrëshqisnin. Ky program është
-Është e vërtetë. Unë gjithnjë në
Flirte ke pasur? ditëve të hëna dhe zgjat orë. Spek-
videoklipet e mia kam dalë me një risi.
-Si jo. Si çdo vajzë e re. Prej flirteve tatorët qeshin dhe është një emi-
Dhe këtë radhë me një pamje të re.
kam mësuar se nuk ka dashuri. sion plot me zhurmë. Tani ka
mbaruar por në muajin shtator fil-
Përveçse dietës psikologjike çfarë po
Të ka ndodhur të mërzitesh pas një lon përsëri. Ka kursyer ca para dhe
mban tjetër?
zhgënjimi qoftë dhe nga lidhjet ka hapur një butik “Big Mama
-Sigurisht dhe një dietë rigoroze ushqi-
okazionale? fashion” ku ka fustane ekskluzive
more. Tani ha mish dhe sallatra dhe bëj
-Unë nuk e kam pasur një lidhje shumë tepër solemne. Në Tetovë ka shumë
fitness. Kam dy muaj që i kam ndaluar
të thellë. dasma dhe i kushtojnë shumë
rreptësisht ëmbëlsirat.
rëndësi këtyre evenimenteve, sido-
A je tip që mund ta lësh dikë? mos nuset e reja. E administron
E ndieni veten një vajzë me fat?
-Mund ta lë. nëna e saj. Është një dyqan shumë
-Sigurisht. Kam lindur në një familje
fashion...
shumë të mirë. Kam miq shumë të
Të ka ndodhur ndonjëherë të refu-
 LONDON SEPTEMBER 2008 38
BY MARY ANNE EVANS

N
o sooner have I mused that per-
haps this is the new Greece than
things take a confusing turn.
I've just had a Greek salad, topped off
with some of the best feta I have ever
tasted, and I've finished it with one of
those strong, sweet, black and thick-as-
Albania, a perfect
molasses Greek coffees when I'm intro-

place to bunk off

duced to a chap called, I kid you not,
Zorba. 'Ah, Zorba the' 'Albanian,' comes
his swift interruption. 'Zorba the Alban-
ian. As a nation, we do have somewhat
an identity problem.'
He's not kidding. Albania
may be only a stone's throw from
Greece and Italy but for decades it may
as well have been light years away,
thanks to the austere, isolationist
regime of former dictator Enver Hoxha
and his successor Ramiz Alia. Today,
like the rest of former eastern Europe,
the country is trying to play catch up
with the rest of the continent.

WRONG IMPRESSIONS

The confusion this brings can be fur-

ther complicated by our own lack of
knowledge of Albania. When I men-
tioned my holiday plans to friends, the
response had been doubtful. 'That's the
place still ruled by the mad commu-
nist, right?' Explaining some of the
plus points (he's been dead for 20
years, there's no euro and its neigh-
bours are currently suffering from an
invasion of red-faced and pot-bellied
Brits) didn't help either: 'Isn't Norman
Wisdom still massive there?' another
had asked.
Unperturbed and with only a
few days to explore, I've decided to
stick to the south of the country. Alba-
nia is smaller than Belgium and the
road from the capital Tirana to the re-
gion bordering Greece makes for a
long, slow, bone-shaking journey over
twisting mountain tracks so potholed
even Jeremy Clarkson might reject the
challenge.
SARANDA BEACH
But despite the roads and the competi-
tive Albanian driving, it's worth every
jolt to reach a landscape twice as spec-
tacular as the Alpes-Maritimes. Even the
weird, omnipresent, dumpy bunkers
constructed in the 1970s grow on me.
Ordered by Hoxha at his most paranoid,
they litter the landscape like dead
Daleks but become oddly endearing
when brightly painted and sporting
flower pots or converted into restau-
rants. At the ancient 100-acre Unesco
World Heritage site of Butrint, I test my
Greek theory even further. It has the ad-
vantage of being a short drive from the
coastal resort of Saranda, where boats
regularly arrive from Corfu but, despite
being one of the greatest classical cities
of the Mediterranean, it remains largely
unknown.
The date of the city's founda-
tion is lost in the Trojan mists of time.
By the 4th century BC, the original set-
tlement had grown into a thriving port
and spa town - the Bath of the ancient
world. However, the remains - a huge
amphitheatre and three massive stone
walls built by the Illyrians - are just the
start of a story of thousands of years of
conquest and reconquest that is slowly
being revealed.
HIDDEN TREASURES
Roman bath-houses, an aquaduct, 6th-
century buildings such as the spectac-
ular Byzantine palace and the largest
basilica after Hagia Sophia in Istanbul
make up just a small part of what you
see - and what you see is just 15 per
cent of what lies beneath.
The next morning, I move on
to Gjirokaster. Known both as the 'city
of stone' and the 'town of 1,000 steps',
it is one of the best preserved Ottoman
cities in the world. Narrow cobbled
streets of tall, 19th-century grey stone
houses topped with grey slate roofs
climb up a hillside to a massive me-
dieval castle. Here, a grim prison
block enthusiastically used by Alba-
nia's King Zog in the 1920s and then
the Nazis in World War II now houses
an armaments museum. In the
grounds, there are the rusting remains
of a US plane that was shot down in
1957, allegedly for spying.
Ideal isolation
Alongside such jewels are the
Ottoman city of Berat, the ancient
Greek site of Apollonia and Kruja,
where Albanian hero Skanderbeg suc-
cessfully resisted a 15th-century Ot-
toman invasion - a story lavishly and re-
lentlessly told in a museum devoted to
his heroics.
From Saranda, the rest of the
Albanian Riviera sweeps north past
empty beaches with a few simple hotels
and restaurants and more jolly bunkers
decorating the hillsides. No pedalos, no
ice cream sellers, no touts selling neck-
laces it's so splendidly isolationist - in a
very different way to what Hoxha imag-
ined - I decide to abandon my theory
about the new Greece.
The country seems to be
doing a decent job of becoming the new
Albania - but they do need to find a bet-
ter way of promoting it. Back at the air-
port I order an Albanian coffee. The
waiter looks at me blankly before beam-
ing: 'Surely you mean a Greek one?'
* British Airways flies five times a week
from Gatwick. Return flights from
£234. www.britishairways.com. Several
tour operators offer package holidays in-
cluding Albania Holidays (www.alba-
nia-holidays.com) and Regent Holidays
(www.regent-holidays.co.uk).
Bare essentials Albania bor-
ders Montenegro, Kosovo, Macedonia
and Greece. The capital Tirana is in the
north while ports along the coast con-
nect with Italy and Corfu Language: Al-
banian
Currency: £1 = 150 lek
 LONDON SEPTEMBER 2008 39

From The Economist

WITH a flourish, Russia this week

recognised the “independence” of
Abkhazia and South Ossetia, the en-
claves that gave it a casus belli for its
war on Georgia (see article). The Abk-
South Ossetia
haz and Ossetians celebrated their re-

is not Kosovo
ward for living under Russian
protection for 15 years. The Russians
saw it as a logical outcome of their vic-
tory, a further stage in their confronta-
tion with the West—and a copy of
what happened in Kosovo. As Russia’s
president, Dmitry Medvedev, argued,
“you cannot have one rule for some
and another rule for others.”
Yet the West is right to re-
spond firmly to Russia’s new belliger-
ence by refusing to recognise the new
states. Never mind that Russia is itself
being incoherent in continuing to insist
that Kosovo’s independence from Ser-
bia is still illegal (a stance driven in
part by its wish to avoid setting a
precedent for Chechnya or other
restive republics within Russia). Mr
Medvedev’s assertion of a parallel be-
tween Kosovo and South Ossetia is al-
most entirely bogus.
This is not to deny the super-
ficial similarities that the West would
do well to accept. NATO’s air war on
Kosovo and Serbia in 1999 was, like
the Iraq war in 2003, conducted with-
out the legal approval of the United
Nations. Both wars were aimed in part
at regime change. Last February’s
recognition by many Western countries
of Kosovo’s independence from Serbia
again lacked formal UN blessing
(thanks to Russia’s threatened veto).
All this made it inevitable that Kosovo,
like Iraq, would be cited as justifica-
tion for other adventures. The West
knew that Kosovo’s independence, in
particular, risked becoming an excuse
for Russian recognition of Abkhazia
and South Ossetia.
Yet this is where the paral-
lels run out. In Georgia’s enclaves,
Russian forces have acted as self-inter-
ested troublemakers, not as neutral
peacekeepers. Serbia’s Slobodan Milo-
Russia’s recognition of Abkhazia
sevic long oppressed the Kosovo Alba-
nians, as well as perpetrating war and
ethnic cleansing right across former
Yugoslavia. But it was the Georgians
who ended up as the bigger victims of
and South Ossetia cannot be
ethnic cleansing in Abkhazia in the
1990s, and have been again in South
Ossetia in the past three weeks. Unlike
Milosevic, Georgia’s Mikheil
Saakashvili is a democratically elected
justified by a bogus comparison
president who will surely be held to ac-
count by voters for his impetuous deci-
sion to invade South Ossetia on August
7th.
to Kosovo
Motive provides an even
clearer difference. Throughout the dependence become inevitable. in the Georgian army, resulting in the war’s aftermath. In 1999 the West- clearly do not qualify. Neither enclave
1990s the Americans and Euro- In total contrast, Russia has many civilian deaths, no evidence has ern powers went in as a last resort and has properly consulted its people, in-
peans were extremely reluctant to nakedly pursued its own interests in been offered by the Russians to sup- quickly internationalised the issue, cluding huge numbers of Georgian
get involved in the Balkans. the Caucasus. It did its utmost to pro- port their wild claims of genocide or bringing in the UN and international refugees. Nor has there been a long,
After Milosevic’s withdrawal from voke Mr Saakashvili into a fight. Its ethnic cleansing. peacekeepers. Eight years of patient hard effort to find a negotiated settle-
Kosovo in 1999, the main role of “peacekeepers” have made no pretence diplomacy preceded Kosovo’s inde- ment.
pendence. Mr Saakashvili should stop
the UN and NATO forces in the
province was to protect the Serb
of protecting minorities in Abkhazia
and South Ossetia. It has not even tried
to promote serious negotiations over
Peacekeep- The Russians invaded Geor-
gia in a fever of war enthusiasm; have
promising to regain control of the en-
claves, and the West should insist on
minority and Serb religious sites.
The Western powers devoted
years to negotiations over the
the territories’ future. Instead, it has
steadily cemented their links with Rus-
sia, building up military facilities and
ers or piece- refused to pull out and rejected at-
tempts to internationalise the dispute;
and have now recognised the enclaves’
the case for international peacekeepers.
But Russia’s aggression in Georgia
must not be rewarded by conceding the
province’s future, culminating in
UN-led talks under Martti Ahti-
saari, a former Finnish president.
giving the local people Russian pass-
ports (a transparent ploy to justify a keepers? independence less than three weeks
after the war began.
In principle, sub-national
enclaves’ independence. That really
could set a dangerous precedent, in
Ukraine, Moldova and—not least—in-
later purported need to “protect” Russ-
Only when these failed, again ian citizens). Although Mr Saakashvili states should sometimes be able to se- side Russia itself.
thanks mainly to Russian intransi- took the catastrophic decision to send The difference between Kosovo and cede, but South Ossetia and Abkhazia
gence, did Kosovo’s unilateral in- South Ossetia has been starker still in
LONDON SEPTEMBER 2008 40