1:

II
1984.
:
-
:
,
1984.
2.000

............................................................................................................................... 4
: ...................................................................................... 6
1) ...................................................................................... 6
2) .................................................................................. 7
3) ................................................................................. 8
4) .............................................................................. 8
5) ........................................ 9
6) ........................................................................................ 10
) .................................................................................... 10
) ................................................................................. 15
1) ........................................................ 15
2) .............................................................. 16
3) ..................................................... 17
...................................................................... 18
............................................................................................. 20
) ................................................................................... 20
7) .................................................................................................. 22
) .................................................................. 22
) ? ........................................................................ 22
8) ....................................... 25
9) ( ) ...................................... 27
10) ...................................................................... 28
...................... 29
I ............................................................. 30
1) ........................................................................................... 30
2) ........................................................................... 31
3) ..................................... 38
II ................................................................ 38
1

1) .......................................................................................................... 39
2) ............................ 41
3) ...................................................................................... 41
4) ............................................ 42
III ................................................................... 43
1) ......................................... 44
) ........................................................................................... 44
.................................... 45
......................................................................... 45
) ........................................................................................................... 47
) ............................................................................................................... 48
) .............................. 49
) ....................................................... 52
) ..................................................................... 53
2) 18. .......................................................................... 54
) ..................................................................................................................... 55
) ............................................................................................. 57
.......................................................... 58
............................................................................. 58
17. 18. .............................................. 59
................................................................................. 60
........................................................................................ 60
..................................................................................... 61
................................................... 61
) ................................................................................................. 61
............................................................................... 62
............................................................................ 63
................................................................................ 64
..................................................................... 64
3) 19. .......................................................................... 65
) ............................................................................................................. 65
.................................................................................. 66
) ....................................................................................... 67
) .................................................................................................. 68
) - .......................................................................... 69
) ................................................................................................... 70
) ................................................... 70
? ...................................................... 70
19. ....................................... 72
.......................................................................................................... 73
............................................................................. 73
.......................................................................................... 74
................................................................................................. 75
4) ............................................................ 75
( ) ..................................................... 76
5) 19. 20. ............................. 76
) ........................................... 77
) ........................................................................................ 78
6)
............................................................................................................................... 78
) ......................................................................................................... 78
2

) ......................................................................................... 79
) II ............................................................... 82
: .................................................................................. 83
.............................................................. 83
I .................................................................................................. 83
1) ..................................... 84
2) ......................................................................... 85
) ............................................................................................ 86
) .......................................................................................... 86
) .............................................................................. 87
) ......................................................................... 88
3) ( ) ............ 92
) ..................................................................................................... 92
.............................................................................................. 92
....................................................................................................... 93
) ............................................................................................... 94
............................................................................................... 94
............................................... 95
................................................................................................... 97
............................................. 98
..................................................................................................... 99
.................................................................. 99
? ................................................................................. 100
................................................................................................. 101
..................................................................................................... 101
) ................................................................................................... 102
) ............................................................................... 102
II .............................................................................................. 103
1) ..................................................................................................................... 103
........................................................................................................... 104
2) ......................................................................................................................... 106
? ............................................................... 106
............................................................................................... 107
3) ..................................................................................................................... 108
4) ............................................................................................ 108
III 108
1) ............................................................................................. 109
......................................................... 109
................................................................................................... 112
.................................................................................................................... 114
2) ..................................................................................... 115
................................................................ 116
..................................... 116
.................................................................................................................... 118
3) ............................................................................... 118
4) ............................................................................................. 121
) ? ............................................................ 123
, , : ................................................. 126
) ? ............................ 128
.................................................... 131
) ? ............................................................... 133
3

) ........................................................................ 135
........................................................................ 136
? ....................................................................................................... 139
.................................................................................................................... 140
5) ........................................................................................... 140
) ................................................ 141
) ...................................................................................................... 143
) ? .................................................................... 144
) .................................................................................................................... 147
IV ............................................................................... 148
1) ........................................................................................................ 148
2) ........................................................................................................... 148
) ........................................................................... 148
) .............................................................. 151
.............................................................................................................. 151
...................................................................................................... 153
..................................................................... 154
..................................................................................... 156
................................................ 156
........................................................................................................... 161
) ............................................................................................... 163
....................................................................................... 164
..................................................................................... 166
) ......................................................................................................... 168
) .......................................................................................... 173
........................................................................................................................... 178

?! ?! ?!
?

, .
, ,
, . , !
!

. ! ! ,
,
, ,
. ,
.
.
. ,
.
,
. , ,
, ,
.
, .
4

 , .
, .
.
, ! , .
, , ,
.
,
.
, ,
, . !
.
?! , ,
.
, :
.
.
.
, ,
.
,
,
.
.

, . ,
, ;
, :
. ,
, .

(2. . 4, 3), .
.
.

.

. ,
, ,
.
. .
, .
.
.
.
, ,
, : , .
, , . ,
, .
? ,
. ? !
:
5

. , .
. ,
, .

, , .

.

, ,
,
. , ,

. .
.
.
.

.
. ,

. ,
. !
, ! ,
, ,
,
,
, ,
,
.
? .
. .

:
1)

, . ,

. , , ,
.
, ,
. .
,
.
, , : .
, .
: . ,
, ,
( , ), ,
6

. () .
, I 3, 15 1,7.,
.
,
,
, ,
.
.
.
(Theologia fundamentalis).
(Theologische Prinzipienlehre),
. (. Schill, 1914.), 18. ,
(Stephan Wiest) (Dogmatica generahs, 1786).
(Vitus Pichler) 18. ,
(Theologia polemica, 1713.) ,
,
, Theologia rationalis, ,
.1
,
.
2)
: Definitio fiat per genus proximum et differentiam
specificam. ,
. :
. (genus proximum),
, , , , .
, , , ,
. , ,
. ,

. ,
, ,
, . , ,
.
, .
,
, ,
, .
, ,
, .
,
,
,
, ,
. , , , .
.
, , ,
1

. . , , I . 97, . . 1884.

 ,
. , , ,
.
:
,
,
.
3)
, , ,
- ,
.
.
. .
. ,

. . ,
.
,
.
, .
, . ,
. ,
,
.
4)
.
, , 1892. . . , 1898,
, -
1898.
, , ?
, ?
, .
,
.
, .
, ,
. ,
,
,
, .
:
- ,
.
, , ,
,

, , ,
.

,
:

.

, .
. ,
, ,
,
.
,
. , ,
, ,
, .
. , ,

. ,
,
.
, .
, , .
,
. , ,
. .
, .

,
,
.
. ,
, . , ,
.
5)
,
. ?
, ,
. ,
. , ,
. , ,
, ,
, ,
, . ,
. , ,
. , ,
.
. , ,
9

 . .
( ,
) .
, ,
, . ,
. , . ,
(2. . 5, 7) ,
.
: )
, ) ) ,
,
. .
, .
-
, . ,
.
, , .
. ,
. ,
.
.
,
,
.
, .
,
.

, .
6)

)


. ,
. , ,
, ,
.2 ,
,
. ,
,
,
.3 ,
. ,
. ,
2

, . . , , . 18-19, , 1925.
, . . , II (), .
340, , 1922.
3

10

 , , ,
.4 ,
, , ,
.5 ,
. ,
,
,
6. ,
, ,
.
.
.
,
, .
,
. ,
, ,
, ,
. ,
, ,
.
,
,
.7
, .

, ,
, .
,
-
. ,
,
,
,
. ,
,
,
.8
,

.
. ,
,
, ,
.
. .
4

. . , , . 16. , 1967. ( ).
, . 3.
6
, . 10.
7
, . , , 1932. . 331 385.
8
, , , 1952. . 81-86.
5

11

 ? . !

.
, .
,
? ! , . 9
, .
! , ,
, .
.
!
, ?
, ?
, ,
.
, !
, , , ,
?
, , !
, , , ,
, .
.
,
? ,
?
!
19. 18. . ,
,
, , . (
).
? ?
, .
.

, ,
! ?
, ,

: , ,
, ! , ,
, , ! ?
? ! ,
!
. , ,
.
. , , , ,
, ?
.

9

: 23. VIII 1976. . 12, : .

12

.10 ,
? , ,
, .
.
.
, .
. 11
,
, . .

. , ,
.
2=1. . .
, . , ,
2=1.
,
1=1000, .
. 1 : = 0 99999 : = 0.
1=2, 1=9999. , ,
. , ;
.12 ,
? contradictio in adiecto, ,
,
. ,
, O=d. (d) ,
?!
!
. 13
, ,
,
,
.14
, , ! ?! !
, !
,
, . , ?!
. , , ,
, , ,
.

. ( ) .
,
, , : ,
.
10

, , . 17, 19, 30, . , , 1956.

, , . 84. , 1922.
12
Dr Juraj Majcen, Geometrija za vie razrede srednjih uilita, Zagreb, 1928. str. 199-200.
13
, , . 304.
14
, . 338-339.
11

13

 ,
.

, ,
, .
! ?
,
,
.
, , , , :
, ,
,

, , , .

.

, .
-,

.
,
, .
.
, .
. ,
.
. .
.
,
. .

. 15

,
; .
, ,
.
,
. !
.

.
, .
,
.
. , ,

15

Dr uro Graanin, red. sveu. prof., Vjerodostojnost nadnaravno objavljene religije, Zagreb, 1961, str. 117118.

14

 ,
. ,
, .
, ,
.
, .
,
. , .
,
.
, , , ,
,
,

, . 16 ,
,
.
,
.
, ,
.

)
1)
-
, .
, , , ,
, .
: . ,
, ( 18. ),
. ,
,
, ,
.
17.
,
,
,

, , , , .
- .
, .

. ,
16

, - , ,
1936. . 83-84.
. , , 1955. . 12 42.
, , 1951. . 107 127.
.
17
, , , 1940. . 213.

15

 ,
.
, , , ,
.
. .
,
,
.

2)
.

, , 18. 19. , ,
, .
,
.
(1635
1705). , ,
.
(15891653). 18.
( , 1725
1791),
.
19. , (17681834)
, , ,
, .

, ,
(18131855).
.
(18651923),
(18861969).18
,

.
, .
.
. , ,
,
, ,
. , . ,
.19 , , . , ,
, .
.
, , .20
. .
. , .
18

. . , , . 85-95.
Apologetique, sous la direction de M. Brillant et M. Nedoncelle, Paris 1948. p. 7.
20
, , . 220.
19

16

 , ,
: Ignoramus et ignorabimus21 ( ).
.
, .
, (Erich Schrder). -
(Martin Schulze) 22.
, , .
. : ,
(. 20, 29). ,
, (. 2, 8). :
(. 6, 44). , .
.


(1819) ,
: , .23 ,
,
.24
.
, -,
,
, , ,
.
3)
,
, ,
, , , . :
.25 . :
; 26.
. (I . 6,
16), (2. . 3, 20)
. , ,

.
,
. ,
, ,
.
,
. , ,
, ,
. ,
, .
,
21

M. Brillant et M. Nedoncelle, o. c. p. 7.
Ib. ib. ib.
23
. , (), , 1954. . 97.
24
. . . , . 86.
25
. . , , 1912. . 206.
26
, ; . . I . 4. . . .
22

17

 .
.

, ,

,
.27 .
.
,
.

. (. 6, 63).
. ,
,
.
, . ,

. . ,
.
,
. ,
, .
,
: Ignoramus et ignorabimus ( ),
, .
. , credo, quia
absurdum est ( ), ,
. ignoramus et
ignorabimus, ,
, , , . ,
,
. ,
. ? ?
.
? . ? ,
: Ignoramus et ignorabimus (
). .
.

, , .
, . . .
:
(. 19, 10). ,
.
, : , (.
42, 1-2). , , , . .

27

. 9.

18

 - .
.
, . !
.
! .
! , ,
. , ,
. ,
.
.
, . , ,
.
!
!? , !
?!
. , .

, ,
. .
. : ?!
,
!

.
,
,
.
,
. ,
, .
, ,
,
; .
, ,
.
. , , :
, ? .
. Ignoti
nulla cupido! , -
, . ,
. ( )
, ,, , . ,
. , . ,
!
,
,
.
, . ,
- ,

, ,
19

 .
.
.
, .
,
,
,
,
! .
.


, .
. , ,
. (. 6,
44) .
.
. ,
.
(, , ) ,

.
, ,

.
,
, ,
,
,
.

)
, .
. ! ,
.
, .
, , ,
, , .
. .
, , .
, . :
... (. 5, 39).
. ,
.
, . :
, .... (, 10, 25 38).
(. 13, 19;
14, 29; 16, 4). .
20

 , (. 22, 15-21),
(. 22, 23-33), (. 22, 41-46),
(. 8, 3-11), ,
, (. 22, 45).
,
(. 14, 26). ,
, (. . 2, 1-40; 3, 11-26;
4, 19-20). . ,
, .
,
,
(. . 6. 8-10).
(. . 17, 17-18),
(. . 17, 19-28).
,
, .
, ,
.
(. 12, 24). ,
(1. . 15, 36).
(1. . 15, 12-22).
.
.
, (1. . 1, 17).
,
, . ,
,
(1. . 14,) 19). ,
, , (. 2,
8), :
, (. 4,
6). :
(1. . 3, 15) (
(). , .
, , ,
(. 1, 9),
(2. . 2, 15).
,
.
. ,
. . ,
( 15, 19).
:

28 ,
.
,
, ,
, ,
28

, 8. 3.

21

 ,
, -
,
,
.
,
.
7)
,
, .
, , ? , ,
?

)

. .
,
, ,
. , ,
; ,
; , :
, ,
.
.

) ?
. ,
,
.
. ,
-, ,
. .
, , ,
. , ,
,
. , , , ,
,
. .
: ,
. ,

. ,
,
. ,
, .
, .

22

, :
, . ,
,
.
, ,
,
(. 5, 8), .
. ,
,
, , ,
. .
,
.
,
.
, , ,
,
. , ,
,
, , ,
.
, .
, . ,
, ,
,
, , ,
, .
. .

. ,
, , , , ,
. . ,
, , , ,
.
?
?!

. . ,
. . .
,
. .
.

.29 ,
.
,
.

,
29

, , . 130., , 1952, . . .

23

 .
,
, , ,
, , ,
(. 9, 11-34). .
. ,
. ,
(. 12, 10).
! , ,
. ,
,
. ,
, .
.
23. 1936.
, , . (
) . .
.
. :
( . .) . .
, , ,
? ,
.
.
. ,
. ,
,
, .
, ,
, .
,
, ,
. , .
,
.
,
. , , , ,
, .
, , ,

,
,
.
,


. . . :
, (. 5, 44).
, ,
, , .

24


(. 13, 3-7; 19-23).
, . . , ,
, .
. (1. . 3, 6) ,
,
. ,
, , , . , ,
.
, , .
,30 ,
, ,
, , . ,
.
: Video meliora proboque deteriora sequor ( ,
, ).
,
, ,
, ,
,
- .
,
.
8)

, ,
.
. ,
, ,
. , ,
, , ,
, ,
, .
, ,
,
, , (Dogmengeschichte).
, ,
.
30

- ,
. .
, circulus vitiosus
, ,
. ! ,
.
, , ,
?! , ,
?! ?
. ;
!

25

 . ,
, ,,.

.
.
.
, ,
, ,
, .
- ,
, ,
, , .
.

,
, .
,

.
. , , , ,
.
.
, .
, ,
. ,
. .
,
. . ,

. , ,
, . ,
, .
. ,
.
.
, .
,
.
.
. .
, . . ,
.
,

,
, .

,
, , ,
.

26

9) ( )
, ,

. . 31
: - . ,
- ,
, . ,
.
,
.
, ,
, ,
.
, , ,
,
,

,
. ,
,
, !
, ,
.
, .
, ,
, (Maurice Blondel)
, (Ferdinand Brunetiere),
(abb Paul de Broglie) -, (Oll Laprune, Weiss) .

(Francois-Ren de Chateaubriand) (Gnie du
Christianisme) ,
.
?
. ,
, . ,
,
, .
, .

.
.

: ?... ! (Ce que je crois... allez le
demander Rome).

. ,
,
.
31

Dr uro Graanin, o. c. str. 102-113.

27

 (Oll Laprune)
, .
- .
, ,
(L Action), (La Pense) (L' Etre)
, ,
.
, ,
.
(Otto Ritschl)

,

,32 .

. , ,
.
. ,
, . ,
, .

. ,
(. 7, 16). , , ,
, , ,
,
.
, ,
, , , ,
.
, ,
,
, , ,
,
,
, , .

, .
, .
, , , .

,
. .

, - ,
,
.
10)

32

, o. c. . 13.

28

 .

. ,
, ,
,
, : 1)
, ,
, , ,
, . 2)
: ) ) . 3)
,
. 4)

. ,
.
,
,

.
, , .
, . ,
.

. ,
.
.
,
,
, ,
, .33


.
,
(
),
( ), .
,
,
, ,

, . ,

. ,
.

33

Dr uro Graanin, o. c. str. 119-123.

29

I

, 18. . ,
, .
,
,
. ,
, , ,
. ,
. .
,
, . 34
.
,
.
.
,
,
.

1)
, ,
, . , ,
.
.
.
, ,
,
.
:
, ,
, ,35
. ,
. .
, .

, .
. , ,
(. . 17, 1-3),
.

. .
2. , : ,
( )?
(
34

, , . 1884. . . 18. I.
: Dictionnaire apologtique de la foi catholique, sous la direction A. D'Ales, T. II, p. 1657-1668. Paris,
1929.
35

30

 ), ()
, ....
,

: , !
( , ....).
.
.
, , ,
.
.
.
5. ,
,
. :
(
...).
,
, : 1) . , , (
, Dialogus cum Triphone Iuadeo), 2) :
(Adversus Iudaeos), 3) :
(Testimonium adversus Iudaeos).
, ,
, .
, ,
.

.

2)

, .
,
, .
.
, ,
, . ,


.

. .
. 1)
, , . 2)

. 3)
.

.
, ,
31

. .

.36

. , ,
. , : , ,
, , , ,
.
, ,
.
( 117125).

.37
, , .
, , ,
38
- ,
.
, ,
.
: 1) ,
139. . Apologia prima pro
christianis ad Antonium Pium.
Apologia minor.

Cohortatio ad Graecos.

, , . .
.

.39

Oratio adversus Graecos,
,
, , ,
,
.
.40
, , ,
Legatio pro christianis,
De resurrectione mortorum.

. ,
36

, (), 1952. . 21.

, (. ), , 1912. . I
. 399, 251.
Dr uro Graanin, Vjerodostojnost nadnaravno objavljene religije, Zagreb, 1961. str. 15.
38
Dr uro Graanin, o. c. str. 15.
39
Ib. ib. p. 17.
40
Ib. ib. p. 20-21.
37

32

 ,
.
,
.
, ( )
, .

, .
. . 180.
, Ad Autolycum.

- .
. , ,
.
, :
, .
,
.41
, , ,
,
.
Irrisio gentilium
philosophorum.42
,
. .
, . , . ,
.

. ,
,

, .
- .43

19. .
2.
. , .
.
. , ,
, , .
,
. ,
.
, .44

.
41

Ib. ib. p. 23-25.

. . , o. c. . I . 24.
43
, o. c. . 21.
Dr uro Graanin, o. c. p. 16-17.
44
Dr uro Graanin, o. c. p. 24-25.
42

33

160 . 3. .
: (Adversus Iudaeos), (Ad nationes),
(Ad Scapulam), (Apologeticum),
(De testimonio animae naturaliter
christianae. De resurrectione carnis).

,
, .
.
,
! . ,
,
, .
, ,
. , .
. ,
. , ,
.
,
. . .
. . !
.
.
, .
, : , ,
, .
, . , ,
. . .
,
. , ,
,
. .
.
,
. , .
De mortibus persecutorum.
, ! ,
. .45

.
,
. ,
: . .. , (Credo,
quia absurdum est... Certum est, quia impossibile!).

.
,
.

45

Ib. ib. p. 28-31.

34

, . ,
, .
-
,
. , , ,
! , , . ,
, . A contra factum non valet
argumentum, .
, ,
: ,
. :
, .
3.
,
- .
,
,
. ,
, .

(120135)
.

. ,
.
, 46.
, .
( ).
,
.
, .
, , .
, .
.
, .
, .
.
. ,
, .

,
, ,
.

,
, (Cohortatio ad gentes),
Miscellanea,
, .

46

, o.c. . I . 244-246.

35

 (182215)
.
,, Contra Celsum libri VIII.

.
. ,
.

, ,
, . ,
,
.
,
.
, ,
,
.

, , ,
.
. ,
.
,
.

. ,
.
,
: , .
.
.
, ,
, .
.
. ,
,
, :
,

!47
, ,
. (Adversus Hieroclem)
.
Preparatio Evangelica ( ) Demonstratio evangelica (
) 20 10.

,
. ,
. ,
47

Dr uro Graanin, o. c. p. 33-37.

36

 ,
.
. . Demonstratio evangelica

.48
. , ,
: ,,
Oratio adversus gentes
De incarnatione Verbi.
.
Pro sancta christianorum religione adversus, atheum
Iulianum, , .

Graecorum affectionum curatio.

, .
( 255260),
, .
.
50 . Disputate
adversus gentes, ,
.
.
,
, ,
.49
.
, , .
.
:
Divinae institutiones, VII (De ira Dei) (De
mortibus persecutorum).
,

, ,
,
.50
,
Adversus paganos Li. VII.
,
. (De
utilitate credendi),
, (De vera religione),

. (De civitate Dei)
22 ,
.
48

Ib. ib. p. 42-43.

Ib. ib. p. 37-38.
50
Ib. ib. p. 38-42.
49

37


.
, ,
.51

3)
,

, . ,
.

,
, , . ,
,
.
, ,
.
,
, .
- .
, -
. , ,
. ,
. ,
. , , .

,
,
,
.

.
.
, .
.
, ,
,
.
, .
,
, ,
,
, ,
.
.
II

51

Ib. ib. p. 43-45.

38


. , 4. ,
,
,
. , , ,

. ,
. ,
. , .
, , ,
, ,

,
. , ,
, , .

1)


,
,
. , ,
, ,
, . ,
, ,
.
.52 ,53
. . 54
, .55
,
, ,
.56
,
.

,
25. 30.

,
. 20.

52

, o. c. . II . 172.
: , , . , , 1932. . 106-8.
53
. . , . . . . , .
, 1950. . 372.
54
, , , 1922. . . 20. 27.
55
. , , . . , 1908. . 25-26.
: . . , o. c. . I . 45. 51.
56
: , o. c. . 106-108.

39

 ,
, .
. ,
, ,
,
, ,
. .
.
. (Ars Lullica) 57.
, , ,
, , ,
.

. , ,
.
, ,
, . ,
, .
.
, .
. (contra rationem) ,
, (supra rationem).
, ,
. (, ,
.)58
, , ,
(arbiter in naturalibus)

,
.
, ,
.

, ,
: (Filioque), ,
, .
, ,

.
, ,
.
,
.
.
,
. , .

57
58

, o. c. . II . 177.
Stjepan Zimmermann, Filozofija i religija, str. 135-137 i 138, Zagreb, 1936.
, Kant i neoskolastika I dio, str. I, Zagreb, 1920.

40

()59
.
, , ,
. .
14. .
. .60
,
, ,
,
, , .

2)
, ,
. , .
.
, ,
.

, 1084. ,

61.
()
.62

. 12. ,
, .
Summa
de veritate fidei catholicae contra gentiles .
.
,
, .

3)

, .
,
, ,
. ,
, ,
, .
,
, .
, 1242. .
,
59

, o. c. . II . 147.
, . II . 147-149.
61
. . , o. c. . I . 39.
62
, .
60

41

IX. . , ,
,
. , ,
, .
. ,
1263. .
, .
, . .
,
. 14. .
.
.
XIII, ,
22 .
1413. 21 . 61
. ,
.
, , ,
22
.
,
,
.
.
, ,
.63

4)

.

.
:
1) . , .
2) , , ,,, , ,
.
3) ,
4) ,
5) ,
6) ,
:
1) 7. . 2) 9. . 3)
11. 4) , 5)
, (Pugio fidei contra Mauros et Iudaeos) 6)
, (Adversus Iudaeos) 7) ,
, (Indiculus luminosus) 8) , ,
. 9) , , ,
10) ( ),
63

, , . I 1933. . 109-110; 115-116; 119-121.

42

 . 11) , ,
(Mauros aliosque fidei christianae inimicos). 12)
, (Cribratorium Alkorani). 13)
.
,
, , ,
, .
- . ,
,
. ,
. ,
,
:
,,
.
,
, . ,
,
. ,
.
. .
, .
. .
, , ,
, ,
.
, ,
. ,
,
, , , ,
( ,
, :
, ,
, : , , ,
, ) ,
. , !
, ,
.
III
, , , ,

,
, .
,
, ,
. , ,
43

 , .
, ,
.

, ,
,
,
.
, .
.

, : 15, 16. 17. ,
18. 19. , 20. .

1)
.

(1440). 1453, ,
1492, .
, (15., 16. 17. ),
. - :
, , ,
.
,
,
.
)
-
. ()
, .
.
,
, ,64
. ,
. .
. ,
,
. . ,
, ,
. ,
. ,
.
. . , ,
, , , , . ,
,
.
64

, o. c. . II . 113.

44

, , .
. , , ,
.
, , .
. ,
, ,
, ,
, .

, ,
,

(. 15, 11-24). , ,

, .

?
.
.
. .
, . .
. , , .
(. 15, 5). , ,
, , ,
. ,

.

? ! ,
. ,
: .
, . . . ;
, . :

, .
, ,
,
, . ,
.


, , ,
,
. ,
.

, ,
45

 ,
.
.65

. ,
. , ,
? . :
! ! , ,
!66
.67
-
,
.

. .
: , ,
.
:
, (15151572) :
(Quaecumque ab Aristotele dicta sunt, commentitia sunt).68
,
, .
(14071457) . (15881635)
(15741654) . (15551592)
(15411592) . (14981566)
(14921540) .
, .
. (fratres in Platone).
,
, ,
.
...
, ,

. ,
, ,

de omni re scita aut scibili et de quibusdam aliis ( :
), , , ,
- , ,
. ,
.69
, ,
.

65

Chr. Ernst. Luthard, Apologetische Vortrage ber die Grundwahrheiten des Christentums, neunte Auflage,
Leipzig, 1878, S. 8.
66
Ib. ib. S. 9.
67
Ib. ib. ib. , o. c. T. II . 229.
68
Dr uro Graanin, o. c. p. 52.
69
, . 29-36.

46

 ,
. , 70
.
, .71

(Spiritus mundi)
:
(, , ),
. , ,
. .
,
,
. ,
, , .
, ,
.72
!
, ,
, ,
.
)
-
. ,
, , ,
, , ,
. ,
, .
, ,

, .
, . ,
,
, .
, .
.
,
, .
,
.
,
. .
. , ,
, :
, , .
. , .
70

, . 78.
, . 44.
72
, . 31.
71

47

 , .
.73
, ,
,
, ,
.
. ,
(, , ), ,

. , ,

. .
,
, ,

. ,
. ,
, ,
, .
, ,
.
,
, , , .

.
.
, ,
. ,
,

.
. , ,
.74
)
, ,
,
, .
, ,

, , ,

, ,
, , ,
.

73

, , , . 139-141.
, ? , .
1954. . . 33.
74

48


. ,

,

,
. , ,
, ,
.
, .

,
. ,

.
.
.
,
, ,
: .

.
)
,
, .
: 1)
.75 2)
76 . ,
, ,
,
.77 3)
, 78
.
. ,
, ,
. : , ,
.
.
.
, :
,,Non parem Paulo gratiam requiro, veniam Petri neque posco; sed quam in crucis ligno
dederas latroni sedulus oro ( , , ,

75

. . . . , , . , , 1952.
. . 182.
76
. . . . -, , . . . .
, . , . , . . , , 1947. . 92.
77
, o. c. . 49.
78
. . . . , o. c. . 92.

49

 ,
.79
, , :
.80 Mysterium
Cosmographicum 19, 1 Coeli ennarant gloriam Dei (
).
, 147 (146) 5:
!
: , !
.

. ,
.81
,
: ,
.82
.
.
(
), . 17. 1809.
: .
, .83
,
.
, ,
.
. ,

, . ,
.
. , .
.
,
.
.
,
,
, . !
. . :
,
(. 3, 16). :
(. 19, 19). :
.
: . ,

.
79

. . , o. c. . 55.
. . , , . . , , 1937. . 13.
81
, , . , 1941. . 196-197.
82
, , 1952. . 166.
83
Dictionnaire apologtique A. D. Ales, T. II p. 1819-1822.
80

50

, , .
, , . ,
.

, ,
: ,, ,
, , , ,
, .
,
, ,
, ,
, .
,
. , ,
, , 84 1822.
.
,
. , ,

, . !
!
, !
.
?
, !
,
,
. , ,
85,
.

.86 , (16251712),
,
.87 ,
.
18. .88
, .
, ,
.
.89 , ,
, . 90
.91
,
84

. , , , 1950. . 163.
, o. c. . 132; , o. c. . 38, , o. c. . 31.
86
, o. c. . 130.
87
, . 131.
88
, , .
89
. , , 1950. . 162.
90
, o. c. . 116; . , o. c. . 38.
91
, , . 168.
85

51

 . , ,

,

.
VIII,
.
.

,92 , ,
.
,
,
. ? !
. ,
. , .
, ,
: 1638, 1641, 1672. 1691. ; 1640. ; 1642. , 1672.
.
.
,

! , ,
1876. :
.
, .
,
, .93
, , .
,
,
!94
*
*
*

,
,
.
)

, , ,

, : ,
. ,
, .
92

, . 168-169.
(. , . 57-5)
94
, o. c. . 25-27.
93

52

: 1) (14331499),
(De religione christiana et fidei pietate).
. , ,
. .95
2) , ,
, :
(Triumphus crucis contra saeculi sapientes).
3) : (Theologia naturalis).
.96

. ,
. :
1) ,
(Disputationes de controversis fidei adversus huius temporis
hereticos).
2) , (Annales ecclesiastici).
3) , (De locis theologicis).
17.
(15831645) (De
veritate religionis christianae).
.
(Aureus liber), , ,
.
.
, IV .97

.
. ,
, .
, , .
)

. .
, ,
. , ,
,
,
. ,
, , ,
.
,
.
,
, .
15.
95

. . , o. c. . 46.
, . 47.
97
, o. c. . 56.
96

53

 . , ,
. 1471. .
.
,

. : ,
, , ,
.
( ) .


.
.

, .
, , 16. , .
.98

2) 18.
,
, 19. , 20.
. .

, . ,
,
. .
, ,
, .
.
.
, . , ,
: ,
.
, .
. ,
.
, ,
.99
,
, .
.
, ,
, ,
. , ,
. ,
, (1. . 3, 16),
:
98
99

. . , o. c. . 47-50.
Chr. Ernst Luthard, o. c. S. 10.

54

 ,
.
. , 17.
18. , ,

,
.
)

, .
,
. 17. 18. .100
, , :
( 17. ),
(De christianismo mysteriis carente). ,
,
, ,
, , ,
,
. . 1) ,
,
. , , ,
, .
. 2) . 3)
. 4) . 5)
, .
.
, . ,
. , ,
, . , .
, ,
, . , !
- ,
,
, , -
. , , ,
,
, , .
, . , ,
, . , ,
, , ,
.
, , !

.
, .
100

. . -, , . II, . II . 1-38.
. . , , . 51-52.

55

 (. ),
, , .
, , .101
? !
. ,
. . ,
.
!
. ,
, .
,
!

!
. 18.
,
, .
,
,
.

. . ,
, .
,
, : ,
. , ,
, , ,
, ,
. ,

, .
, :
! (Ecrasez L'Infame!)
- 18.
, . . ,
, .
,
.
II . ,
,
II.
,
.
.
, .
, -
, 18.
19. ,
. , 18. 19. ,
101

Chr. Ernst Luthard, o. c. S. 11.

56

 ,
,
,
,
.
,
,
. . ,
, , 18.
,
. ,
, . ,
, (Fragmenten des Unbekannten)
: . .
. ?.102
, . ,
18. ,
. 103
, ,
. ,
, , ,
. .
.104
,
, ,
: , , , ,
, . .
, .
, ,
. ,
, , . 105
)

, .

, ,
, ,
. ,
, ,
, ,
.

. , , ,
102

, , I . 10.
, , . 29.
104
, , . III, 1953, . 80-81.
105
, , . 26.
103

57

 .
, ,

, , , .
, , : 1) .
2) , . 3)
.106
, ,
. ,
,
.107
.

1) (R. Bentley, confutation of atheism, 1664) ,
.
2) (. Butler, The analogy of religion natural and revealed, 1736)
.
3) (. Addison, The evidences of the christian religion, 1730).
.
4) (Natanael Lardner, The credibility of the Gospel history)
.
5) , . (G. Burnet, defence of
natural and revealed religion, 1737).


. ,
, ,
, .
, ,

.
, .
, ,

, . ,
,
.
. ,
, .

, ,
,
.

106
107

. . , , . I . 66.
, , . 65.

58


.
. , .

.'' (Penses sur la religion et quelques autres sujets).
.
, ,
. ,
, ,
.
,
.
.
.
.
, ,
. ,
, .
, , ,
,
. ,
, ,
, .
,
?!
. , ,
1654.
. .
, ,
1656. , (Les Provinciales)
1658. . 108
17. 18.
1) , (Bossuet, Discours sur lhistorie universelle),
.
2) (Fenelon, Traits de l'existence et des attributs de Dieu),
.
3) (Huet, Demonstratio evangelica), .
4) , (Franois Lami, Varit vidente de la religion chrtienne, 1694)
(LIncrdule ramen la religion par la
raison, 1710) .
5) . , (Houtteville, La religion chrtienne prouve par les faits, 1740),
.
6) , , (Josip Hook, Religionis naturalis et revelatae
principia, 1752), .
7) (Nicolas Bergier)
.
(Le deisme rfut par lui-mme, 1765).
108

, . 73-75.

59

(Apologie de la religion chrtienne 1769). (La certitude des

preuves du christianisme 1767). -
(Traite historique et dogmatique de la vraie religion, 1780).
.
8) , (Nonnotte, Les erreurs de Voltaire, 1762).
-
. (Dictionnaire philosophique de la
religion ou lon tablit tous les points de la religion attaqus par les incrdules et ou l'on
rpond toutes les objections, Avignon, 1772).
9) , . (Guene,
Lettres de quelques Juifs portugais, allemands et polonais a M. de Voltaire, 1769).


. ,
,
.
,
.
1) , , ,

,
.109
(Discours sur la conformit de la foi avec la rasion).
(Annotatiunculae
subitanae ad Tolandi librum De christianismo mysteriis carente).
2) , ,
, ,
:
(Essai de dfense touchant la
rvlation divine contre les sprits forts, 1747. Lettres une princesse dAllemagne sur
divers sujets de physique et de philosophie, 1768).
3) , ,
:

(Briefe ber die vornehmsten Wahrheiten der Offen barung, Bern 1772. Briefe
ber einige Einvrfe noch lebender Freigeister wider die Offenbarung, Bern 1774).
.
,
.

: , .
( !),
. , ,
.

109

, ( , ), 1922. .
166-202.

60

 18. , ,
,
, .

.
, ,
,
. ,
. , ,
,
. :
1) , , (Mosheim, Entwurf der Theologie
antideisticae, 1757).
2) , (Lilienthal, Die gute Sache der in der Hl. Schrift des A. und N. T.
enthaltenen gttlichen Offenbarung wider die Feinde derselben enviesen, 17501782)
. ,
.
3) , (Less, Beweis der Wahrheit der
christlichen Religion, 1768).
4) , (Jerusalem,
Betrachtungen ber die vornehmsten Wahrheiten der Religion, 177379).

1) , , (Vitus Pichler, Theologia polemica, 1713.
Controversia fundamentalis).
2) , (Eusebius
Amort, Demonstratio critica religionis catholicae nova, 1744).
3) , ,
(Martin Herbert, Demonstratio verae religionis, veraeque ecclesiae
contra quasvis falsas, 1760).
4) , (Benedictus Stattler, Demonstratio
evangelica, Demonstratio catholica 1774).
5) , (Stephan Wiest, Dogmatica generalis,
Demonstratio religionis christianae, 1786).

1) , , ,
(. Gotti, Veritas religionis christianae contra atheos,
polytheos, idololatras, Mahometanos et Iudaeos demonstrata, 1750).
2) , , ,
, (Concina, Della religione revelata contro gli atei, deisti, materialisti e
indifferentisti, 1754).
3) ,
, (Gerdil, Introduzione allo studio della religione, 1755. Breve
esposizione de caratteri della vera religione, Turin, 1767).
)

61

 ,
.
.

.

,
,
, :
1) , , .
2) , , 16 (
16 ).
3) , (17321818)
( ).
.
.
1) , , (
),
( ,
) ,
.
2) .
3) ,
, .
, ,
-.
.110
4)
.

, ,
, , .
, ,
. , ,
.
,
,
, 111 . ,
. ,
, .
,
, .
,
, .

. .
110
111

. . , , . 80-83. . I.
: 18. , 1953.

62

 ,
,
, .

.
,
,

,
, , ,
, ,
.

,
, .
, ,
. , ,
.

,
,
- .

, ,
,
.
, ,
, ,
.
.

.
,
. , ,
.

.
,
.
. , . , . ,
. , . , . , ,
, ,
, ,
, .
, ,
, .

. , ,
. , ,
63

 , , . ,
,
, ,
. .

,
, , .


,
.
,

.

,
,
. ,

, , ,
, .
,

. , , .
. ,
, . ,
, .

, ,
.112
,
, ,
,
.

: .
, ,
, , ,
: , ,
. . , .
,

,
.

112

. . , , . II, 1921. ., . 66-67.

64

,
. : . , ,
-. .
,
,
.

.
, 1863.
.
, ,
.

3) 19.

, , ,
, 19. ,
, ,
.
,
, , , , ,
. .
, ,
. , , ,
,
. .
, .
, ,
. ,
.
, :

.
.
.
.
. , .
.
. , ,
,
, .
-, -, ,
.
)
, ,
.
65

-, -.
, ,
,
. , -
: ---.

(17241804)
. ,
,
,
, .
,

.
. , ,
,
, .
:
, ,
.113
,
. ,


. ,
. ,
,
,
,
, .
, ,
, . ,
, .
.
, , ,
. , ,
- .
, ,
,
,
. , , ,
, ,
, ,
,

. ,

113

, , , , 1932. . 272.

66

 , ,
, .
,
, .
- , ,
.
,
, ,
, :
Qui non vult intelligi, non debet legi! (
).114

,
, ,

.
,
, ,
115.

. ,
.
1788. . -
.116
,
, . 117
, ,

, .


, ,
.

.
.
, . ,
, ,

(18341919).
)

.
114

. . , , . I, . 91.
, , . 286.
116
. . , , . 91-92.
117
Stjepan Zimmermann, Kant i neoskolastika, Zagreb, 1920.
Temelji filozofije, Zagreb 1934. Oba noetika, Beograd, 1926.
115

67

 , ,
. , ,
, , .
,
,
.
XVII , 18. 19.
.
: , ,
, ,
,
,,, ; , .

, .
.
)

, ,
, ,
18. . .
, .

,
.

(16941768). (Von
Zwecke Jesu und seiner Jnger).

.
,
(17611851) . 1828.
(Leben
Jesu als Grundlage einer reinen Geschichte des Christentums).
,
. ,
.
, (1792
1860), : --,
.
: , .

.
, (18081874)
,
(Leben Jesu kritisch bearbeitet).
.

, , .
. , , ,
68

 ''118

.
, , .
,
.
, ,

.
, (Ch. F. Dupuis, 1809) (C. F.
Wolney, 1820).
(13091882), (Albert Kalthoff), (Artur Drews)
(Mah Mauernbrecher) .

,

. ,
.
) -
, ,
,
.
.
, ,
, , ,
.

, .

-
, ,
,
, , ,
, ,
, ,
, , . ,
!

.
, .
.

. , , , , ,
, ,
, , , , ,
, , ,
, , .
118

. , , , 1931. . 92-96.

69

 .

. , ,
, , ,
,
.
, ,

: .
, ,

.
)
,
,
,
. .
,
.
. , ,
,
.
.
, , . ,
, , ,
, .
, .
,
.
)

, :
, ,
, ,
,
, , ,
.
, , ,
, ,
. ,
,
,
.
?

70


,
.
,
, .
.


. .
, ,
,
.
, , .
.
,
,
, .119
,
,
. 1883.

,
.120 : , X
, , , ,
,
.
(Weizscker) (Jordan) , (Jeans) (Eddington)
, (Compton) (Strmgren) (
, ,
.121


. 1886.
(Immortality, A. Clerical Symposium on What are the
Foundations of the Belief in the Immortality of man) ,
, , X.
(Dr. H. Adler). , ,
,
, . .
(Societ de Saint Thomas dAquin pour lencouragement des tudes
philosophiques).
, 1888.

.
119

, , 1946, . 304-307.
, , . . , , 1952. . 176-276.
. . . . , , , , 1952.
. 343-344.
, , , 1954. . 11.
121
, , . 304-316.
120

71

, , (Franois
Duilh de Saint-Projet) 1885.
(Apologie scientifique de la foi chrtienne).122
,
, .
, , , , (A. Eymieu, E. Dennert,
Zckler, K. A. Kneller)
.

: , (Tres physici, tres athei).
,
.
.
1) , ,
(Franois Ren de Chateaubriand, Gnie du christianisme), ,

,
.
2) , ,
. (Franois Napolon Moigno).
3) .
(Auguste Nicolas, Etudes philosophiques sur le christianisme, Lart de
croire).
4) , ,
. (Frdric de Rougemont).
5) , , (G. Mivert),
(Broughan, 1869) (W. E.
Gladstone), .
.
5)
(Asa Gray)
(William Dawson)
.
6) ,
(Reinke, Die Welt als Tat).
,

.
(Joseph Jasques)
.
(Thomas Chalmer 1847) ,
, , .
19.

,
, ,
.
122

. , , . 35-36.

72


1) ,
(D. L. Frayssinous, Dfense du christianisme, 1825).
2) , - (H. D. Lacordaire).
3) , , ,
(N. J. Laforet, Les dogmes catholigues exposs,
prouvs et vengs de lhrsie et de lincrdulit, Paris, 1860).
4) , (F. Duilh de SaintProjet, Apologie scientifique de la foi chrtienne).

, , . .
:
, , (. de Pressens,
Lcole critique et Jsus Christ, 1863. Jsus Christ, sa vie, son temps et son oevre, 1866).


je , .
:
1) ,
(Johann Sebastian Drey, Apologetik als wissenschaftliche Nachweisung der
Gttlichkeit des Christentums, 1847.).
2) , (J. Schwetz, Theologia fundamentalis
seu generalis, Viennae 1874. ed. sexta).
3) , (F. Hettinger, Apologie des Christentums,
18631867).
4) , (Ottiger, Theologia fundamentalis, 1897).
5) . , (P. Schanz, Apologie des Christentums,
1888).
6) , (Gutberlet, Lehrbuch der Apologetik, 1899).

. ,
, ,
.
,
, , , .

, , , .
:
1) ,
(Otto Ritschl, Die christliche Apologetik in der Vergangenheit und ihre
Aufgabe in der Gegenwart, 1892).
2) , (Hermann Schulz, Grundriss
der christlichen Apologetik, zum Gebrauch bei akademischen Vorlesungen, 1902).

, . :
) (Theologia pectoris), 6) )
.
73


(Tholuck, Gesprache ber die vornehmsten
Glaubensfragen der Zeit 1846),

.123

(J. T. Beck, J. K. von Hofmannp).
,
,
, .
:
1) , , (August Dorner,
Apologetik, 1884).
2) , (. Ebrard,
Apologetik, wissenschaftliche Rechtfertigung des Christentums, 1878).
3) ,
(Christofer Ernst Luthard, Apologetische Vortrge ber die Grundwahrheiten des
Christentums, 1864).
: ,
(Fridrich Michaelis, Franz Heinrich Rausch, Jacob Froschammer).


. :
1) .
:
(N. Wiseman, Twelve lectures on the connection between science and
revealed religion, 1842).
2) , ( Edward Manning, The grounds
of faith, 1852).
3) , : ,,
(John Newman, Essay on the developpment of
christian doctrine).
,
:
1) , (H. L. Mansel, On miracles as
evidences of christianity, 1861).
2) ,
, (G. P. Ficher, Essays on the
supernatural origin of christianity with special references to the theories of Renan, Strauss and
Tubingen school, 1886).
3) . , (J. Kennedy, A
brief defence of supernatural Christianity, 1875).
4) , (C. M. Mead, Supernatural revelation, 1889).
5) , (A. B. Bruce, Apologetics or christianity defensively stated,
1882).
6) , (A. T. Lyttleton, the place of miracles in
religion, 1899).
123

, . 41.

74

 (Fr.
H. Hodge, Churchill King).

, :
1) , (Nardi, Verita della religione catholica,
1868) 2) , (Alberi, Il problema del umano destino) 3)
, , 4) ,
(Mazzela, De religione et ecclesia, 1880).

,
(Manuel Orti Lara, Wissenschaft und Offenbarung in ihrer Harmonie).
2) . , (J. Mir, Armonia entre la scientia y la
fe, Madrid, 1881).

4)
,
,
. -
, ,
, , ,
(Bernhard Bavink), (Sauter)
, .
(Die Naturwissenschaft auf dem Wege zur Religion).


.124 . ,

.

125.
: , ! 126
.
(Le sentiment religieux et la Science, par Robert de Flers,
1928)
.
(Hubert Muschalek, Gottbekenntnisse moderner
Naturforscher)
.


. 20.
.127

124

, , . 304-316.
, , , 1955. . 9, 17 19.
126
Dr Max Plank, Religion und Wissenschaft, Leipzig, S. 32.
127
, , , 1946, . 306.
125

75



.
( )
,
.
,
. .
.
.
,
. , II

. :
1) , (Herman Schell, Apologie des
Christentums, 1901).
2) , (. Schill, Theologiche
Principienlehre, 1914).
3) . , (F. Helder, Apologetica sive
Theologia fundamentalis, 1920).
4) . , (E. Dyplessy, Apologtique, 1924).
5) , (Dr. Bernardin Goebel, Katholische Apologetik,
1930).
6) -, . (GarrigouLagrange, Theologia fundamentalis, secundum S. Thomae doctrinam 1932).
7) , (A. Kudrnovsky, Apologetika, 1932).
8)
. , 1948.
.

(Apologtique, publie sous la direction
de Maurice Brillant et l'Abb Nedoncelle professeur a la Facult de Theologie Catholique de
Strasbourg).
9) , ,
, 1961.
1963.
,
.
,

, .
1) , 1855. . (Natur und Offenbarung, Mnster).
2) (Der Geisteskampf der Gegemvart, 1901).
3) (Apologetische Studien, Wien 1898).
4) (Glaube und Wissen, Mnchen, 1904).
5) (Dictionnaire arologetique de la foi
catholique, Paris 19251928. IV ed.).

5) 19. 20.
76


.
, .
.
,

,
.

, ,
.
)
1) ,
, 1884).
2) , , 1892.
3) , , 1894.
4) . . -,
, ,
1898.
5) , , 1898. .
6 ,
, : ,
, 1915. .

, :
1) , 2) , 3) , , 4)
, 5) .

. , :
1) . . . , - , 1953.
2) . . . , , , 1957. .
,
, , . . ?
( , 1935.).
-
. ,
, ,
, .
,
.
. .
.

-
.
.
, , . .
77

 , ,
, .
)

- ,
, : , 1931, .
, ? . ,
. . . , .
- ,
.
1) . ,
, 1934.
2) . . ,
, 1942.
3) . , , .
, 1899.

6)

, ,
, , .

. ,
,
, , ,
.
,
, ,
.
)
, ,
, ,
, , .
,
, ,
( , ,
, ). -
, , , ,
.
,
,
, .
.
,
, .
, .
78


.
,
,
, .

. , ,
,
, -
. ,
.

.
, , , , ,
,
,, ,
?
)

, -
, , . ,
,
, . , ,
, : , , .
, . , (),
, ,
. -
, ,
, , ,
, .
,
. ,
, .
,
.
,
.
,
,
,
. , .
.
1) , ,
, . 1884.
. -
, .
, ,
, .

79

 ,
.
2) ,
, 19051909,
: .
, , .
, , ,
, . ,
.
3) , ,
,
. : ,
.

, ,
.
,
.
, .

: , ,
,
,
, , .
, ,
.
4) , .
- .
,
,
, ,
. , ,
,
.
5) 197324.


,
, .

, .
.
6) ,
, .
, ,
.
, , , :
(, 1926. . 1),
(, 1931. . 4.),
( 1938, . 34), (, 1940. . 34)
.
80

7) , ,
,, ,
, ,
1936. .
8) , ,
(1939. .)

.
9) , . .
, (, 1931.
. 3).
.
10) , ( )
.
11) . , ,
, ,
. VI . 3 4.
12) , ,
: , . 1935. . 1.
13) , ,
, . I . 2.
.
14) , ,

. .
, 1925. .
, 1925. . (
1926. . . 2.).
( 1926. . .).
( , - 1926).
, 1931. . , 1936.
( , 1951. .
(1954. . .)
, ,
.
.
1) ,
. ,
( 1940. .).
2) . , -
, ,
.
3) , , ,
.
4) , , .
5) . -, .
6) , , ,
1927. .
, .
. ,
, , .
81

 . , ,

.
,

. ,
, , ,
.
,
.
1) . ,
.
2) ,
. . .
3) , ,
.
4) , ,
, .
5)
,
) II
, ,
.
1) ,
, .
,
.
, .
2) ,
.
, ,
. ,

. ,
,
. 128
3) ,
,

( 1969. . . 12).
4) , ,
.
5) ,

,
.
*
*
128

, . 1973. . 1, . 69-71.

82

*

, .
. ! ,
.
, . (Dr Karl Werner) ,
, ,
.129 (H.
G. Tschimer)130, (Vigui)131 (. Zckler).132
-

.
, ,
; ,
- ,
,

. ,
,
.
.
.
, ,
:
. , (), 1954.
, , . , Dr Karl Werner,
Geschichte der apologetischen und polemischen Literatur der Christlichen Theologie,
Regensburg, 1889. P. Dr Bernardin Goebel, Katholische Apologetik, Freiburg in Breisgau,
1930. Ad. Tanquery, Synopsis Theologiae dogmaticae fundamentalis, Editio vicesima
secunda, Romae, 1927. Dictionnaire apologtique de la foi catholique, sous la direction de A.
D' Als Paris 1928. Dr uro Graanin, Vjerodostojnost nadnaravno objavljene religije,
Zagreb, 1961.

:

I
, ,
,
.
,
. , ,

129

Dr Karl Werner, Geschichte der apologetischen und polemischen Literatur der christlichen Theologie,
Regensburg, 1889.
130
H. G. Tschimer, Geschichte der Apologetik, Leipzig 1805.
131
Vigui, Histoire de lapologtique dans lEglise reforme franaise, Paris, 1858.
132
O. Zkler, Geschichte der Apologie des Christentums, Gtersloh, 1907.

83

 . ,

. :
,
, ,
.
,
.

, .
.
, :

1)
, ,
, .
. ,
, , . ,
, , ,
. . .
, ,
,
, .
, ,
, .

,
, ,
, (. 1, 11-13; 20-23;
24-25; 2, 7).
.
. (), (),
() (),
(). , , .
,
, .
, , .
, , : ,
, , , , .
: , , , ,
, .
, .
(Wolfgang Khler) .133
,
, ,
,

.
133

, , , 1931. . 18-20.

84

, ,
.
, , ,
. !
,
,134
. ,
,
,
.

,135 ,
.
. ,
,
, ,
, ,
(
)
, , .
, .
:
.136

2)
.
.
. ,
: , , , ;
: , , , ,
. , ,
,
, .

,
, . ,
, ,

.
, :
.
, .
.
. .

134

, , 1938, . 82,
. .
135
. , () 1954. . 87.
136
Cicero, De leg. I 24.

85

)
: nomen est omen, . ,
. , ,
. , . ,
.
; , ; .
(religio) religare .
, ,
,
. ,
. :
.
, relegendo. (Hoc vinculo pietatis
obstricti, deo r e l i g a t i sumus, unde ipsa religio nomen accepit, non ut Cicero interpretatus
est a r e l e g e n d o, Lact. Div. instit. I 4, 25).137
: .
(Religat nos religio uni omnipotenti Deo, unde religio dicta creditur, De vera
religione. C. 55).138
.
r e l e g e r e
,
.139
, (Servius Sulpicius)
(Masurius Sabinus) relinquere,
.140
,
. ,

, ,
, religio
re-eligere .141
, , , .
. ,
,
.
)

. ,
(
),
.
137

. , , . 1.
, . 1.
139
Cicero, De nat. d. II 28. . . 56. , .
133. . I. .
140
.
141
St. Augustinus, De civ. Dei, I. X c. 3. P. L. XLI, 280. .
, . 135. . I, .
138

86

 : .
.
, ,
,
, .
, ,
, , , .
, ,
, , .
. ,
, ,
,
.
, , . ,
, ,
:
'', ' ( ', ). 142
, , ,
. , ,
.
,
: .
)
.
, , ,
, .

, .
,
,
, ',
'' ''?
. . ,
, , ,
. ,
.
, ,
, ,
, ,
,
. , ,
. , .
.
,
.
( :
).
142

, , , 1970. . 8.

87


: ? : !
? , .
? .
,
, , . ,
. , .
, ,
. , .
. .
, .143 ,
.
.
, ,
.

, . ,
, . ,
, , .
, ,

, , ,
,
?!
)
,
, .
,
, , .
. :
, , (Schleiermacher)
,144 ,
(Sabatier) . , ,
.145
, .
. , ,
. ,
( )
. .
.
.
(
, ).
(
).
143

, , . 122.
, . 20.
145
, . Ad. Tanquerey, Synopsis Theol. fund. p. 70.
144

88

, , ,
, . (. 1, 19-23; 7, 21-22). ,
, ,
.
(H. Scholz) . ,
.146 , ,
.
, , ,
, ,
, . .
,
, .
.
. ,
, ,
. , , ,
. , , , ,
( ). , ,
, . , ,
,

.
. . (J. P. Steffes)
.147

! .
? , ,
, ?
?
(Auguste Comte) , ,

.148
.

. , , ,
. .

. !
,
.
.
?

, ,
.
.
, , ,
146

, . 20.
, .
148
Ad. Tanquerey, Synopsis Theologiae dogmaticae fundamentalis, ed. XXII Paris-Tornac Romae, 1927. p. 71.
147

89


, ,
.
, , -, , , ,
, -!
, , ,
.
, ,
.

.
-
. ,
, . 149
. . , .
, ,
, .150
.151 ,
.152
,
.153

. ,
.
.
,
.

, - , ,
. ,
,
. ,
,
, ,
.
,
,
.
,
. ,
, (
- ),
,
.

149

Lucien Nepgu, Porijeklo religije, Zagreb 1947. str. 6. Preveo Ognjen Prica.
A. Fiamengo, Porijeklo i drutvena uloga religije, Zagreb, 1950. str. 8.
150
, . 8.
151
, . 10.
152
, . 1.
153
, . 8.

90

 ,
,
. , ,
.
- , .

,
.
, ,
. ,
,
,
.
,
.
,

, .
.

, .
. ,
, ,
, , .
( ).
, ,
. ,
,
,
.
, ,
, , ?
,
. ,
,
?
?
,
?

- ?
?

?
.
,
.
.
, :
.

91

, . ,
,

, ,
, , ,
, a limine.

. , .
,
.

3) ( )

. ,
, :
. .
, , ,
,
, .
,
, .
)
,
.
( )
, , , ,
, ,
.

, - ;
, .
,
, ,
.

, , ,
.
, ,
,
.
.
, ,
. , ,
,
,
.
92

, ,

, (, ,
), .

,


; , ,
, , ,

, ; ,


.
, ,
. , ,
. , ,
, , , ,
,
, ,
, (. 6, 3).
, , ,
, .

, ,
.
, ,
. , ,
,
, , , . ,
, ,
. ,
,
, , , ,
,
, .
,
, , ,
,

. , ,
, ,
.
, ,
, .

,
.

93

 .
. ,
. , ,
.
, .
.
, ,
.
.
, ,
,
.
,
(, ). ,
, . !

.
)
, , .
,
. , ,
.

. ,
,
,
.
.
, ,
.
,
. , , (. 17, 3-7),
, .
, . .
(. 5, 8).
, .
, , .
.

.

,
, , , :
. , ,
. .
. ,
94

 ,
, .

, ,
.
,
, .
.
. ,
,
. .
, , .
. . :
, , ?
( , ,
?)
,
. , ,
, (. 7, 1). ,
; , (. 127, 1).

. . ,

, ,
,
(. 6, 27; 5, 36),
, .

, ,
. . ; (. 135, 1).
.
, ,

,
. , ,
: , . ,
, .

,
, .
, , .
,
, , . , ,
, , , ,
,
, ,
. , , .

95

 ,
, .
, .

, ,
,
,
. ,
,
.

.
, : ?
.
, , . ,
: ,
, , , . ,
.

,
,
,
,
, .
:
, ,
,
. ,
. . .
.
,
.
.
, , ! ,
, . , , ! ,
,
154
. , ,
, 1937. ,
, ,
.
. ,
,
,
, , : ,,, !155
, ,
,
.
154
155

, . 123. 126.
.

96


, .

, .
.
,
, ,
: ,
, ,
.156
.
, ,
,
, , ,
.

.

, , , , , .,
,
.157 , ,
; :
; :
( ),
158,
,
, , ,
.

, .
,
, , ,
. ,
, .

. , ,
, ,
, ? (. 8, 3-4). ,
, (. 103. (104), 1).
(. 19, 1).
, , ,
, : ,
, . ,

156

, , . , . II ,
1951. . 43.
157
, , , 1955. . 9. . .
158
. . , , 1937. . 98. ( ).

97

 , . , ,
, , .

! ,
, - .
.
, , !?
! ,
,
.
, . .
(. 111, 10). . :
(. 12, 13). ,
.
, .
.
.

.
.
, , .
, , , ,
,
, .
. , .
, (. 47, 1-2). ,
(. 97, 1). , ,
: , .
(. 99, 1-3).
, ,
,
, ,
.
:
(. 2, 11). : !
.
. ,
. .
.
, (. 3, 10).
, ,
, (. 6,
2-5).
.
159 ( )
:

159

, 8. , .

98

 , 160 (
, , ).

, (),
.

, ,
. ,
. , ,
, ,
. ,
. .

.
(. 3, 8; . 5, 14).
, (. 22, 37), . ,
, (I . 4, 16).
, ,
.

.


. ,
,
, , , . :
, (. 4, 7).

. ?
? ? ? ? ... , ,
, , , , ,

(. 8, 35-39). ,, , ,
(. 2, 20).
(. 4, 13).
, ,

.
, ,
, .
,
, , . ,
,
, .
, ,
160

, .

99

 ,
, ,
,
. , .
,
, , .
?

, ,
,
( )
.

. ,
, . ,
. ,
.
- . ,
, .
.
,
.
. ,
.
, , . , ,
,
, .
! 161
.
(. 48, 22).
, (
,
). . ,
, , , , ,
, .
, ,
, , ;
.
.
: ,
. , ,


.

.
.
161

, , . 122.

100

 , ,
.
, , ,
.

,
. ,
,
.
, , ,
, .

,
. .
.
, , ,
, , ,
; ; ;
,
. .
162 .
.
. , ,
,
.
, .

, , ,
, . . ,

. ,
.
.
, .
, ,
. ,
,
.
, .
.
,
.163

162
163

, . 90.
Lucien Henry, o. c. p. 8.

101


: , , , , ,
, , , .
, .
,

, .

, .
)

, .
,
.
, ,

.

,
. ,
,
, ,
. .

, .
,
, . .164
)

,
, ,
,
,
, ,
.
.
. , ,
, . ,
.
.
, .
. ,
. ,
.
164

Joseph Wilbois, Histoire des religions, Publie sous la direction de Maurice Brillant et Ren Aigrain, Paris,
1953. p. 67-69.

102

, , ,

. ,
,
, , , , ,
, - , ,
, , ,
.
, ,
,
, .
,
,
religio religare, .
II
,
. .
,
. ,
, ,
: ,
. ,
(, ),
, : , ,
.

1)
. , ,

. ,
, . ,
.
, . ,

165 . , ,
,

.
. ,

.
, ,
,
, ,
.

165

. . , , , 1912. . I . 6.

103


,
. ,
, . ,
( ) , ,

,
,
.
. ,
, ,
, , ,
: ( , ) ,
, -
. ,
, ,
, .
, ,
.

,
. . ,
,
.
.
, . ,
,
.

, .
,166 . .
, , ,
.
, ,
;
;
.
. ,


. . . ,

. ,
, ,
, .

166

. . , ,
. I (1926.), . 1-4 . II . 1.

104

 . , , ,
:
.

,
, .
. ,
5 + 7 = 12? ,
, , ?!
! , .
( ).
,
. , ,
,
.
,
. ,
, ,
,
.
, , ,
, ,
? ,
; ,
,
!
, .
, ,

167 , , .

. , , ,
.
.
, ,
, . ,
. ,
,
. , ,
,
,
.
, -
.
167

( ):
, , , 1952. IV , . 233. 234.
Veljko Ribar, Opta istorija prirode i problem ivota, Beograd, 1954. s. 30-31.
A. Fiamengo, Porijeklo i drutvena uloga religije, Zagreb, 1950. str. 7, 9, 10, 11, 12, 14, 23, 24, 25, 28, 29, 50,
78, 79 itd.
Lycien Henry, Porijeklo religije, Zagreb, 1947. str. 6, 7, 8, 10, 14, 141. itd.
Ivan Supek, Od antike filozofije do moderne nauke o atomima, Zagreb, 1946. str. 307-317.

105

 .
,
,
. .

2)
,
,

,
, , , .
. ,
. ,
, , ,
.
. , ,
. , , . ,
, ,
, .
. .
,
, . ,
,
,
, ,168
: , .
?
, .
. , .
, , . ,
,
, . .
, . ,
,
.
,
, ,
, ,
,
,
. .
,
,
. , ,
168

, , , , , 27. VI 1961. . 4.
( .)

106

 , . ,
, , .
,
. , ,
- , ,
-, .
, .
, ,
,
, ,
.
, .
,
,
,
, ,
,
,


.
, , , ,
: (. 7, 7)
, .
, ,
.
: ,
! , (. 26, 39).
, , ,
.
.

,
,

,
, .
,
, , ,
- , ,
. ,
, , .
.
,
.169

169

.
:

107

 ,
, ,
, .
.
, , ,
.
,
, .

3)
,
, ,
,
, .
.
. , .
,

, . .

4)
.
, , , .
.
, , .

, ,
.
.
, ,
, ,
.
-
. .
,
, , ,
,
.
, , : , ,
. .
, ,
, , ,
.
III
, , , 1933. . I . 26-27.
()
, , , . 126.

108

 :
, , , , , .
,
, .
, ,
, ,
; ,

; ,
, .
, ,
.

1)
,
.
.
. , .
, ,
.
,
, . , .
, ,
, ,
, (. 2, 14-15) ,
, .

: , ,
, .
.
,
. ,
.
, ,
, .
, ,
: , ,
. , . ,
(Sum igitur nudus spectator huius machinae. Ita est, ergo ita sit!
Ubi nihil vales, ibi nihil velis)170 .
,
,
(loccasion) ,

170

, , II , , 1922.
. 135.

109

, . ,

.

, .
, .
,
, (. 5, 43-48; 18, 21-35;
. 6, 35-36).
, , ,
, ,
, .
, ,
, . (
)
, . ,
,
. ,
, , ,
. 171

.
, ,
,

. ,
, ,
. , ,
, .
.

.
,172 ,173
,174 , . , , .
. 175

.
.
,
.
, (
), ( ),
. , ( ,
, ).
171

, , , 1958. .
Lucien Henry, Porijeklo religije, Zagreb, 1947, str. 145-153.
172
Apologtique, publie sous la direction de Maurice Brillant et abb M. Nedoncelle, Paris, 1948. p. 99.
173
Pierre Gordon, les religions des primitifs, Histoire des religions, publie sous la direction de Maurice
Brillant et Ren Aigrain, Paris, 1953, p. 215.
174
, . 224-226.
175
, . 190-191.

110

 .
, , ,
.
, ,
,
. ?!
, ,
, ,
.176
:
, ,

. ,
, ,
, , ,
, ,
, , ,

! .
, ,
, , , ,
.177
,
,
.
, ,
.

.
, .
,
.
: Pecca forte, crede fortius ( ,
) , ,
, , .
.
, ,
, , ,
,
.
.

,
.
.
. :

176

, () , 1933. . I, .
24-30.
177
.

111

 , ,
.

.


. ,
,

. . )
. )
,
.
, , ,
, . )
, ,
.
,


, ,
.
) .
, ,

,
.
, , ,
, , ,
. , .
, , , . ,
. , .
! ,
. -
,
.
, :
, .

, ,
. , , , ,
.
! ,
? ,
!
, ,
? ? ? ,
? ,
? !
112

 . . ,
, .
! , , ,
?! ,
, , !
?
, !
- .
.
, , .
- ,
,
,
. ,
.
: ,
? !
, ,
( , )
.
.
, ,
,
. , ,
, .
)
, ,
. , .
?!
, ?


. ,
.
. , , ,
,
. . ,
,
, , , .
(1. . 1, 27; . 8, 5; . 5, 9; 45). ! ,
,
.
: , .

.
) , ,
. , ,
.
, , (1 . 1, 8).
. .
. ,
113

 ,
.
, , , ,
, ,
,
, ,
. , , ,
.
.
. ,
. ,
,
.
. ,
.

.
. ,
.
.
,
, (. 7, 14-24).
,
,
. .
.
.

. .
, , .
.
.
, , ,
, . , ,
.
,
.

,
,
, .
.

: ) . ,
. .
, ,
.
. ) .

114

 ; .
(. 7, 17-27; . 13, 7-9; . 15, 5; . 2, 14-19).
, , ,
. ,
. . :
,
. :
,
. :
, , .
,
. . ,

.
? : ,
, ,
, .
, , ,
,
.
- ,
. ,
.

2)
,
. ,
. . ,
.
,
,
,
, . :
, .
, .178
.
,
.
, .
. ,

.

. ,
, ,
, ,
178

: , , , ( ), .
155.
. , (), , 1954, . 103.

115

 , .
: , ,
,
.
,
.
.

.
, . ,
, .
, , .
, .
, .
, , .
.
, ,
, , .
, , .
.
.
,
. ,
. .

. , .

. 179 ,
, , ,
.
. ,
, ,
, , ,
. .
.
, ,
. , ,
.
,
, ,
.
, , ,
.

179

. , , . 106-107.

116

,
,
.
, .
, , , ,
. :
, ,
, ,
, , , , ,
, ,
, ,
,
.
,
. , ,
.
, , . ,
, .
, ,
. , ,
.
. ,
, , ,
, ,
, ,
, ,
.
,
. , ,
, ,
,
. , ,

, ? ,
, ,
, .

.
.
,
,
.
, (2 .
25, 18; 26, 1. . 7, 29).
,
.
, , ,
,
,
,
, , .
117

 , .
,
, . ,
, .
,
,

( ,
.)
, , .

: )
. ) . )
,
. )
,
. )
. )
, ,
. )
, .

3)
,
, .
,
,
. ,
, ,
, , -,
. , ,
, , , ,
,
, . , .
, .
,
.180 : , ,

.
, ,
. ,
. , ,
, ,
, .

180

. , , , 1931, . 87.
, , . 34.

118

 ,
. , (
) ,

.
,
.
, , .
, ,
. !
, , . ,
,
. ,
,
, , !
, ,
. ,
.

,
.
,
. , ,
, , ,
.
,
.
,
, , ,
. .
, , :
. , ,
. , ,
. , ,
. : ,
, (Ens Realissimum), (Summum Bonum),
(Causa sui et omnium), ,
, (Ens necessarium), (Ens a se).
. ,
, ,
, ,
,
,
,
.
.

-
.

. ,
119

. , , ,
, .
, ,

- .
.
.
, . ,
.

. , , .
.
, . ,
,
, ,
, .
. .
.
,
.
, ; ,
; , ; ,
; , ,

.
.
,
, , .
. ,
.
.
,
. , ,
! ,
,
.
, ,
, .
!
, , ,
,
, ,
, ,
,
, .
. ,
. , .
: . 181 , ,

181

Cicero, De divin. 2,58, 119. (V. Dr Petar ule, Misli velikih umova o Bogu i vjeri, Mostar, 1925, str. 19.

120

 . ,
.
, , .
, .
. ,
, ,
, ,
, .

.
, ,
,
.

, ,
. , , ,
,
.
.
(:
, .
, .)

4)
, , .
. ,
.
. ,

. .
. ,
.
.
, .
:
1) .

.
, ,
,
, ,
.
, ,
,
.
. .182
,

182

. 73.

121

, , ,
, , .
,
, , .

;
.
, , .

,
: ''.183
2) ,
,
, ,
.
.
, . ,
. , .
.
, , .
,
.
.
, ,
. ,
.
,
.184
. , ,
, ,
, .
3) ,
. ,
,
.
,185 , . ,

. .

.
.
, .
. ,
183

, , 1953. . 86.
, . , , 1937. .
113.
185
. . . . , , . , , 1952,
. 182.
. . . . , , , 1947. II . . 92. ( ,
).
, , , 1922. II . . 49.
184

122

 ,
,
, .
,
, ,
.
,
, .
,

. ,
( ) .
. .
: , ( ,
).
,
. , ,
,
, .
, !
, , ,
.
, .

,
, ,
,
,
.
, ,
. . ,
.
, ,

, ,
: .
, : . :
, (Tres physici, tres athei).186
,
: 1) ?
2) ? 3)
? 4) ?
.
) ?
,
: ,
(Tres physici, tres athei). ,
186

, , . 13.

123

 : ,
,
, .
:
(A. Eymieu)
.
. 150 . 150
.
. 128 5.
.187 4%.
. (
1912. )
. 181
. 48 ,
. 133 , 18
, 112 , 3 , .188
(E. Dennert) (Ernest
Haeckel, Weltrtsel) (Die Religion der
Naturforscher) 300 . 38
. 262 15
, 242 , 5 .189
, ,
, (O. Zckler)
(Gottes Zeugen im Reich der Natur), (Karl Al. Kneller)
(Das Christentum und die
Vertreter der neueren Naturwissenshaft) (H. Engel)
(Die grossten Geister ber die hohsten Fragen).190
,
,
. , (Robert de Flers)
, 1926. . 88

. ,

. .
. 191 ,
, .192
.193
,
(Der Natunvissenschaftler vor der religisen Frage)
,

(Die Naturwissenschaft auf dem wege zur Religion),
,
187

, , . 20.
, . 21.
189
, . 18-19.
190
Ivan Supek, Od antike filozofije do moderne nauke o atomima, Zagreb, 1946. str. 301-316.
191
Ib. ib. ib.
192
, , , 1955, . 17.
193
Dr Max Plank, Religion und Wissenschaft, Leipzig, S. 32.
188

124

 : .
(Hubert Muschalek)
(Gottbekenntnisse moderner Naturforscher)

. , .
.
, ,
,
175
, .194 ,

, ,

.

.

, , ( 1925)
194 19. .

( 1943, II 1972), (, 1965),
(, 1964)
(, 1966),
.

,
, :
, , , , , -, , ,
, , , , , , , , , ,
, , , , , , , , ,
, , , , , , , , ,
, , , , , , , , , ,
, , , , , , , , ,
, ( ), , (), , ,
, , , , , ,
, , ,195 .
.
, .
,
, , .

:
: . (H. Andoyer), (Bigourdain), . (R.
Bourgeois), . (E. Goursat), . (P. Puiseux).
: . (G. Andr), . (H. Le Chatelier), (Lecornu),
(L. Lindet), (C. Matignon), (Ch. Moureu), (P. Sabatier),
(G. Urbain).

194
195

, , , . 15-17.
, . 16-17.

125

: A. (A. Blondel), (Feri), A. Mec (A. Mesnager), .

(J. Perrin).
: (Ch. Barrois), . (L. Guillet), (Sjourn) .196

:
, .
, , :
1) (18791947) .
:
. .
. .197
2) (), 1927,
,
(19481951). .
,
.198
((A. St. Eddington)
. . 199
3) (Friedrich Dessauer), ,
, , (
, , ),
.200
4) (J. H James Jeans), ,
,
( , ),
,
.201
5) (Pascual Jordan), ,
, ,
,
, ,
, .202
6) (Gnter Ludwig), ,
, .
, ,
. .
: .
. ?
.203
196

R. de Flers, Le sentiment religieux et la science. Enqute auprs des Membres dr lAcadmie des Sciences,
1928.
197
Hubert Muschalek, Gottbekenntisse moderner Naturforscher, Dritte, vllig berbearbeitete und erweiterte
Auflage, Berlin, 1960. 35-39.
198
Ib. ib. S. 39-41.
199
Ib. ib. S. 46-49.
200
Ib. ib. S. 41-46.
201
Ib. ib. S. 49-54.
202
Ib. ib. S. 54-58.
203
Ib. ib. S. 62-66.

126

7) (Alvin Mittasch), , ,
.
, ,
.204
8) (Paul Takashi Nagai),
1934. ()
, : ,
.205
9) (Max Planck), ,
. ,
.

. : .
, .206
10) (Erwin Schrdinger),
(, , , , , ).
, ,
.
.207
11) (Heinrich Vogt), ,
.
.208
12) (Carl Fr. von Weizscker),
,
.209
: , ,
, ,
, ,
, ,210 , ,211
,212 213 214
; , ,
,
.215

,
, ,
, .
,
. .
, ,
204

Ib. ib. S. 70-72.

Ib. ib. S. 74-80.
206
Ib. ib. S. 80-84.
207
Ib. ib. S. 84-86.
208
Ib. ib. S. 86-88.
209
Ib. ib. S. 91-95.
210
Ib. ib. S. 101.
211
Ib. ib. S. 109-120.
212
Ib. ib. S. 127.
213
Ib. ib. S. 125.
214
Ib. ib. S. 146.
215
Ib. ib. S. 138.
205

127

 . .
,
,
, .216 ,
. .217
,
,
, ,
.218
. ,
.219
, ,
, . ,
.
.
, ,
, , .
.
,
, , ,
.
,
,
. , . ,
.
,
.
) ?
,
, , :
.
,
.
, .
.
,
, ,
.
, ,
, .
.
, ,
, ,
. .
216

Dict. Apolog. A. DAls, T. II p. 1819-1822.

Ferdo Heffler, O autobiogenezi i darwinizmu, Zagreb 1935. str. 15.
218
, , . , 1937. . 12.
219
, , . 40.
217

128

 , , ,
, ,
.
. ,
. , !
,
!
,
?
.
, ,
.
,
, .
.
: ,
. 220
: .
.221 :
.222 : . 223 :
,
.224 :
,
,225 :
. ,
.226
:
, .227 :
, .
.228 . . (M. St. Congdon)
: ... ,
() ...
.229
: ,
. J. Cl. Cothran,
,
.230 . . (E. L. Kessel)
: ...
, .231
220

, . 22.
, . 23.
222
, .
223
, . 13.
224
, .
225
, .
226
, 43.
227
Dr o. Boo Vuco, Obrana moga vjerovanja, II izd. Makarska, 1972. str.
Jezik prirode i prirodoslovaca, Makarska 1965. str. 184.
228
Dr o. Boo Vuco, Obrana moga vjerovanja, Makarska 1972. str. 22.
229
Ib. ib. str. 24.
230
Ib. ib. ib.
231
Ib. ib. ib.
221

129

 .

, ,
.
.

. : ,
, , , , , ,
, , , , ,
.232 :
.233

.234 ,
,
.
. ,
,
, ,
, ,
, .
, , , , , , .235
:
,
;
.236 :
,
;
.237

. .
,
,
, ,
.
. , ,
, ,
. !
! ,
,
,238 ,
, .
.
,
.
232

, . 98.
Dr o. Boo Vuco, Obrana moga vjerovanja, str. 22.
234
, , , 1955. . 17.
235
, . 23.
236
, . 42.
237
, . 72.
238
, . 23.
233

130

 , ,
-, ,
.
, ,
. ,
,
.
,
. . .

.
, , , ,
.
, ,
. , , .

.

, , ,
,
.
. ,
,
.

,
. ,
, ,

, , ,
.
, ,
? ?
, ! .
, ,
; ,
. ,
, .
, ,
- . .
,
, , , .
, , ,
, ,
. ,
.
, ,
. ,

131

 ,
.
, ,
, .

. .
, , ,
. , ,
- :
( !) !

, ,
, : ,
!
, , ,
,
,
.
! , -
.
, , ,
, , , ,
. ,
.
: ?!239 ,
,
,
. ,
.
, , ,
, ,
.
!
!?
!
. : ?
.
.
!
,
,
, , , - ()
. , .
. ? ?
,
, ?!
, 100 . ,
, ,
239

: , , , 1792. : .

132

 , .
.
. ,
-.

!
, .
, ,
.
.
, ,
.
, ,
.
,240
.
, , ,
, , , .
, ,
.
. .
: , (1. . 8, 1).

,
.
) ?
! , .
, ,
.
.

,
,
. , , ,
. ,
,
,
, , ,
.
, (
, 1. . 6, 14-16;
, 2. . 25, 8-40),
,

.
, .
,
240

, . 1954. . 5, . 63, . .

133

 .
.

, , ,
. .
.
. 241
,

. ,
,
,
. , , .
,
, .
, ,
, ,
.
? , ?
?
? ?
.
.
, ,
, ,
? ! !
, , , , , .

(R. Dubois: Ignoramus et ignorabimus; ,
). , .
, .
, , , . , ,


, , .
,
, ,
.
. ,

. ,
,
,
, , ,
, , .
. .
, ,
.
241

Dr Petar ule, Misli velikih umova o Bogu i vjeri, str. 93.

Duilh de Saint Projet, Apologie des Christentums, bersetzt C. Braig, S. 582.

134


. ,
. ,
,
, ,
. ,
.
, .
.
.
,
.

.
.
,
- .
, ,
2 + 2 = 4, :
?! , , ,
.
, .
. .
)
.
. ,
, .
, .

.
, ,
, . ,
. ,
. , , ,
. .
,
, .
, ,
. ,
. .
, , ,
(. 5, 5-14), ,
, -
, ,
, .
.
.
,
, (1. . 1, 20), :
135

 (1. . 1, 24),

, ,
, .
,
, ,
.
, , ,
,
,
.242 ,
. , ,
, , , ,
, , ,
, ,
. .
,
.

,
. : , , ,
, , , .
, .
, ,
,
. ?
,
, ,
. ,
. ,
.
,
, .
. , , .
, , . ,
, .
, . ,
,

, ! , , ,
,
?!
, , ,
. ,
, . ,
. , .
, .
242

A. Fiamengo, Porijeklo i drutvena uloga religije, Zagreb, 1950, str. 10.

136

 ( ).
, , !
, , .
. ,
, , ,
,
. , , , .
,
,
. ,
: , .
, , ,
,
, ,
. , .
, , ,
.
,
.
,

, , . !
. , (2. . 5, 7)
, . , ,

.
,
. :
(H2O).
,
,
, , , ,
. ,
. , ,
?
, .

! ,
!
,
. :
. , ,
: ! .
(Gustav Theodor Fechner) , . 243
. ,
, ,
. .

.
243

Dr Petar ule, o. c. p. 77.

137

 .

, ,
.


, , .
,

.
.
.
, .
, ,
.
.
, :
, ; : ,, , .
,
.
,
.
. . :
, ,
.
. , ,
.
, .
, ,
. , ,
100 ,
, .
,
, . ,
, ,
, ,
. , :
, . . ,
, , ,
, ,
, ,
.

, , ,
, ,
: ,
.
, , , ,
, ,

138

. , ,
.
.
, .
. ,
,
. - .
, ,
, , . , ,
, .
. ,

, .
?
, ,
?
!
,
: (. 8, 23).


, .
,
. , !
.
, , ,
. .
,
. , ,
. .
, , ,
, .
,
, . ,
: , , ; ,

;
; ;

,


?! ,

!


. , - :
; , -
139

: .
.
,
! ,
,
( )
:

,
.

,

. .
.


. , ,
,
.
, .

:
1) . 2)
, .
3) ,
, ,
. 4)
.
, .

5)


, , . , ,
,
.244
, .
. 245 (J. King), (Marett)
(James George Frazer) .246
. ,
, . ,

. ,
244

, , . 149.
L. Capitan, La prehistoire, Paris 1931, p. 123-126.
246
(. ).
245

140

 ,247
.

.248 ,
. ,
, ,
. ,
.

. .


. -
.
.

,
. ,
, , , ,
.249
, ,
.250 (K. Kesseler)
,
.251
)
, ,
,
, , .
.
,
.

.252 . ,
, ,
: ( ), ,
.
,
, , , ,
. ,
247

Maurice Brillant et abb Ndoncelle, o. c. p. 101.

, O , , 1931, . 20-21.
249
, , , 1933, . 16.
W. Schmidt, Origine et volution de l religion, p. 204-205.
Maurice Brillant et abb Ndoncelle, Apologtique, p. 103.
250
J. Frobas, Lehrbuch d. . Psychol. II S. 76.
no , . 152.
251
K. Kesseler, Religionsphilos. S. 76.
. no , , . 152.
252
, , . 149.
248

141

, , , ,
, ,
,
.
, ,
, . .
,
: , ,
,
, , ,
: .
, , . ,

.
,
, .
.
. , , ,
. ,
. , , , .
. ' ...
', . , ,
.
, : ' '.253
.
. . 254
.
, .
, , .
.
.255
,
(, 14, 1314). .
, .
, , . ,
. , , ,
( ). - .
,
,
, , . ,
( ,
).
, , .
. , ,
253

Joseph Wilbois, L'Histoire des religions, publie sous la direction de Maurice Brillant et Ren Aigrain, Paris
1953, p. 30-34.
254
Baron Descampes, La gnie des religions, 1930. p. 208.
. , , . 152.
255
J. P. Steffes, Religionsphilos. p. 234. i 254.
. , , . 153.

142

 . , ,
, ,
.256
, ,
,
,
.
, .
,
.257
: ) , )
, ) - .
, .
, , , .
.
. ,
. .
,
.
, ,
. .
(Joseph Wilbois) :

, : '!
!'.258
)
,
. ,
, , .
.
(J. G. Frazer) ()

, .259 , ,
.
, . ,
, ,
. ,
.
. ,
.260 ,
, .

256

. . , , , 1940. . 88-95.
H. Bergson, Les deux sources, p. 177, 182.
. , , . 152.
258
Joseph. Wilbois, o. c. p. 30-34.
, . 150.
259
, . 150.
260
Joseph. Wilbois, o. c. p. 30-34.
257

143

,
.
, ,
, ,
, .
. , ,
, (, )
, , ,
, , , .
.
,
, .


.
,
.
.
, -
.
, ,
, , .
! . ,
, . :
. ,
. , ,

. , ,
, .
) ?
. ,
.
.
,
,
,
.
, ,
, .

,
, , ,
,
. .
(Lancelin)
. ,
, II V
, ,
. . ,
144

 , ,
.
, , .
,
,
.261

, . ,
,262 Medicina
divina.263
,
, ,
, . , ,
(P. Trilles) ,
,
. , , .
,
. ,
. , , , ,
. .
.
, , ,
. ,
.
. . ! ... ,
, .
, ,
, .
. , , ,
, , ,
,
. .
(). ,
.

.
.
. . .
, , : ' . ?
. , ,
.'
. ,
,
.
,
. , , . . .
261

Lancelin, Le Ternaire magique de Shatan.

: . , , ( ) . 75-79.
262
. . , , . 88-95.
263
, Medicina divina, , 1941, . 106-107 114.

145

, . ,
.
, ! , .

. . , .
. ! ,
. , . : '
'. . .
? ! ! .264

. ,
. .
.

.
,
( ).

.
. ,
, ,
,
. ,
, ,
.
,
-,
. ,
: ,
, ,

.
( 113)
, . .

1) : ,
2) ,
3) , ,
4) ( , ),
5) ( ).

:
(
), .
, , ,
264

Pierre Gordon, Les religions des primitfs, cit. P. Trilles, L'Ame du Pygme d'Afrique, p. 248. M. Brillant et R.
Aigrain, Histoire des religions, p. 176-178.

146

 , , , ,
, . ,
(5. . 18, 9-12).
.
, . .
,

. , :
, . .
, : ,
. (. . 16, 16-18).
, .
( ) ,
:
.
, , . :
, ; ?
, .
(. . 19, 13-16).
,
, , ,
, ,
, .
, , ,
, . ,
, .
)
,
,
, .
.
. , .
,
, .
,
. , .
:
( ), , , .
( ) ,
, ,
. ,
. ,
,
.
147

 :
.265 .266
IV

1)
je
. .
, , ,
, je ,
, , , ,
, ,
, ,
,
, . .
,

. je .
,
- .
. je .
, , je
, je !
.
, ,
, .
. je, ,
( -) .
( , )
.
, , ,
, , , ,
, , ,

.
,


.267
, ,
.

2)
)

265

, . 151.
, .
267
Dictionnaire apologtique de la foi catholique, Paris 1928. T. III. p. 1115.
266

148

 je , ,
. .
- (Grasset) . , je
, .268 , je
, . je
.
occultus, ,
.
, . je ,
, ()
occultus. ,
. , ,
. , je ,
, , .
, je : ,
: , , ,
; , .
.
,
. , . , ,
.
.
, , . .
.
, . 269
.
, ,
,
. ,
, -,
.
.
. ,
, .
,
.

.
, ,
,
-, ,
, .
je . je ,
,
. ,
, .
, ,
, , ,
268
269

Dictionnaire apologtique de la foi catholique, Paris 1928. T. III. p. 1115.

: . , , , . 3 . .

149

 , ,
,
, , ,

. ,
-, ,
- .
. , (
) .
. . je
, .
,
.

.
je . . ,
, .
, ,
.
. je
.
, je
je
.
. je
. ,
, je
.
.
, .
je
, .
je , ,
. 270
, je
? je ,
? ?

.
, , , .

je . je
: , , ,
,
,
. je .

270

, , 1922. . . 9.

150


.271
)

je .
. ,
(), .
,
.
,
, .
je , je 1875.
(H. S. Olcott)
.
(18311891), , je
, .
je , je
, , - .
je . je
. je , , ,
.272 ,
je . ,
, je je .
(cercles des miracles).

. , , .
. ,
. .
je 25. 1867. ,
, , , je .
je .
je . , je . je
, , , , , , , .
je
je 1852. . je
(mahatmas) je .
, , ,
. ()
je ,
: ,
. .
17. 1875. , je
.273 je
271

dr Vilim Keilbach, redovni sveuilini

profesor, Psihologija religije, Zagreb 1951. str. 247-253.
272
P. Martindale, Theosophy, London 1913.
Apologtique, publie sous la durection de Maurice Brillant et 1'abb Ndoncelle, 1948. p. 176.
273
, . 175-176.

151

 , , je
.274
je
, ,
(Isis Unveiled), je .
.
, 1879. , ,
. je .
je
(Society for
Psychical Research) .
,
(W. Q. Judge).
, ,
je .275
je
: (Annie Besant), . . (M. C. W. Leadbeater)
(R. Steiner).
, je 1907. .
, je . 1847.
, je .
je ,
je .276 , je 1933.
. je . je
, je je
na je .
je . je 1908.
, je
.
je . , je
(1906) .
je . je
, ,
, , je
. je
, . je
, je
, . , je
, .
je
. , , je
.
, : , . ( je
je ).
. , je
.

274

Dictionnaire apologtique, T. IV. p. 1657.

, . 1658, .
276
, . 1658, .
275

152


. , 72.000 , .277
-
je . , ,
, ,
. je , je ,
,
14. 1913. .
.278

je
. - . ,
je ,
. je
, .
je ,
, je .
. ,
- .
, , , , .
je, ,
. ,,-
. je
,
(Mysteriendrame). je
, je . ,
,
,
.
. je ,
.
je
(Rudolf Steiner). 22. 1861.
. je
. 1902.
, je
. -
1913. .
, , , ,
je .
je
je
.279

277

, , .
, . 1659-1661, .
279
, . , ,
1932. . . 83-86.
278

153

 . : (Der Sinn
des Prophetentums), (Darwin und die bersinnliche
Forschung), (Kopernicus und seine Zeit),
(Der Ursprung der Tierwelt im Lichte der
Geistenwissenschaft), (Von Paracelsus zu Goethe),
, (Menschengeschichte,
Gegenwart und Zukunft im Lichte der Geistenwissenschaft),
(Geistenwissenschaft und
Naturwissenschaft in ihrem Verhltnis zu der Lebensrtzeln),
(Goethes Weltanschauung), (Mystik), ja (Philosophie
und Antroposophie), . (L'Evangile de Saint Jean), ,
(L'initiation, ou comment acqurir des connaissences
sur les mondes superieurs), (Theosophie, introduction la connaissence
spirituelle), , (Die bersinnliche
Erkenntnis, Anthroposophie als Zeitforderung) .
1925. . je
(Albert Steffen)
.

-
, je
,
. 280
.
je .
.
,
. je .
, . ,
, , , .
.
: ?
: . Ja
, . .
Bora. je
.
.
. .
je
. . je ,
, ,
.
je . . je je
, . je . 281

280
281

, , . 79-82.
Dictionnaire apologtique, T. IV. . 1661.

154

 je .
,
. je
. ,
,
je .
, CAT ()
: ,
, , , .282 ,
. je ,
. :
, ,
, , , ,
. , , . je
, , -

, ,
, ( )
, .
. je ,
, .283 je ,
,
, ,

, je
, ,
. ,
, . je .
,
.
,
, je
.284
, ,
, je
.
, ,
. je , je . ,
je . , je
-.
,
, . ,
,
. ,
, ,

282

, , . 1602.
. , . 16-20, , . .
284
Dictionnaire apologtique, T. IV. p. 1664-1666.
283

155

 , . (
) , .285

, -
.

, ,
.
.
, , .
,

.
,
. ,
, , , , ,
286
-.


, ,
, . ,
,

. . , .287 ,
XV ' (Gilles de Laval, seigneur de
Retz) 200
, (Chatomc),
(Machicoul) (Tiffauges) 288
,
.
, , ,
,
,
, . ,
, ,
, .

.
,
, , ,
285

. , , . 90-93.
. , , . 3-17.
287
, . 70-72.
288
, . 72.
286

156

 : , .
. . ,
, .
.
.289
, , :
, . , .
. , ,
. ,
. , .
, .
,
, . ,
.
, , , , ,
. ,
, ,
, . ,
,
, . .
(W. Ostwald)
.290 -

,
.
,
. ,
, .
:
, , ,
( , ,
). ,
, : 1) , 2) 3)
. ,
, , , ,
.
,
. , ,
, : 1) ,
,291 2) , ,
,292 3)
, ,
.293

. :
289

, . 30-31.
Ivan Supek, Od antike filozofije do moderne nauke o atomima, Zagreb 1946, str. 101.
291
. , , . 35.
. , , . 45.
292
, Medicina divina, , 1941. . 69-70.
293
C. , , . 35.
290

157

 ,
. , ,
. , , .
, ,
. ( ) : 1) ,
2) , 3) , 4) , 5) , 6) 7)
.294
,
.
1) .
.
, .
. :
, , . ,
.

:
, , .295
2) .
.


.


.

.296
3) ,
, , ,

-; -
.
, ,
,

, .

. ,

.297
4)
.
.
.
294

. , , . 41-42.
: na
. . 41-42.
295
. , , . 42-43.
296
, . 44-45.
297
, . 47.

158

 , ,

, ,
.
.
,
.

.

.
. , ,
. ,
.
V
XIV ,

.
(.
) .298
5)
. , , , ,
, ,

. ,
, , .
,
.
.
.
, .299
6) , ,
. , , .
,

. , , ,
, .
,
,
. .
, ,
,
. . (
).
,
. , , .
, ,
, ,
298
299

, . 47-49.
, . 50-53.

159

 . .



.
.
,
, , ,
. .
, , ,
.
,
, ,
. .
, , ,
.
.300
7) , .
.
,
. . ,
, , , ,

. ,
, ,
,
, ,
. , .301
,

. :
, , , , , , .
,
,
.302
,
,

.
.
(), () () ()
.
, .
,
, . ,
, , .
300

, . 55-56.
, . 59-60.
, , . 69-70.
302
. , , . 45, 52, 57, 60, 73, 75-86.
301

160

 ,
. ,
, ,
. , , ,
. .
, ,
-
, (
), . .

,
.
.
. , .
, .
. ,
. ,
, , ,
, . 303
-
. .
.
, (Max Kemerich)
,

.304 (Arthur Findlay)
, ,
.

() ,
,
, , .305
,
, , .

,
.
. , , , ,
. .

(5. . 18, 10-12).
(28. )
.
, ()
.
303

, . 92.
, , . 138-140.
305
J. Arthur Findley, Na pragu eterikog svijeta, prev. dr Marija Rojc-Marchesi, Zagreb 1935, str. 84.
304

161

 .
, ;
306 , ,
, .

, . ,
. ,
, ,
.
, ,
. ,
, , , ,

, .307
,

(Mesmer)
. , , .
,
,
, .

: , , ,
. . 308
,
.
.
, , 31. 1848.
. .
. . .
, .
, , . 309

.
,
, .
.
. , ,
. ,
, , .
1852. . , 1853.
,
.310
, , , ,
,
.
306

. , , . 8.
, , 1922. . . 43-45, 78.
308
. . , , . 9-10.
309
Dr Vilim Keilbach, Psihologija religije, Zagreb 1951, str. 320.
310
. . , , . 11.
307

162

 .
, , , 1872. .
, ,
- .
.
(Society for psychical research) , ,
.
(W. Crookes), (Faradey),
(Hygens), (C. Flammarion) .
,
. , ,
(Bastian)

.311 , ,
, , . 312
, , .
,
.
(Eliza Cook)
. ,
, - (Piper)
, (Eva
Carriere) . -
(Dr. A. von Schrenck-Notzing). (Arthur Findlay)
,
(John C. Sloan) .
)
,

, , , , ,
, .,
, ,
.
.
.
.
,
.
.
, , , .

,
, , .

311
312

Dr Vilim Keilbach, , . 348-349.

. . , , . 12.

163

. . ,
, .313

.
. .
1904. ,
, .
, .
, , 28,
2 , 4 , 7 , 14 28 . (O.
Pfungst)
.
.314 , , .

(K. Krall). ,
, .
,
.
,
: (Albert hat Hnschen geschlagen),
,
.
, ,
.
, 315

.

. , .
.
. ,
. , ,
: , , , .
.
19051908. ,
, . ,
,
: , (Bergson, Courtier); :
(Morselli, Lombroso); : (Bottazzi,
Luciani); : (Flammarion, Schiaparelli); :
(Curie), (Poincar) .
.
. ,
, , 93 .
313

Dr Vilim Keilbach, , . 264.

Dictionnaire apologtique, T. IV. p. 1470-1475.
314
, , 1931. . 12-13.
315
Dr Vilim Keilbach, , . 266-267.

164

 ,
.316
.
, , ,
.
,
. ,
.317
, , .
, ,
. , ,
: . ,
, , ,
.
.
. , ,
,
.
(Zllner)
, 1878.
(Slade).

. ,
,
, ,
.
. .
, ,
,
.
. ,
.318 ,
, . ,
, , ,

.

. , ,
, ,
, , , .
,
.319
.
( ) .
1875. . ,
, .
316

, , . 273.
. Arthur Findlay, , . 78-106.
318
. , , 1922. . . 35-36. . , . 25.
319
A. , ( ). , ,
. 1936, . 2, . 25. . , , . 45.
317

165

 , ,

.
.
, . 320
- ,
, .
, .
: . ,
,
: , ,
,
.321


. ,
, .
, , , .
, ,
, .
je

je . je -
,
.
: (Stanley), (Newbold),
(O. J. Lodge), a
(William James).
.322
(Methode
de clairvoyence psychometrique)
, je . je
.
. .
. .
je
.
je .
, je , je
, , ,
. ,
, .
je je ,

320

, , . 72.
. Arthur Findlay, , . 57-58.
322
Dr Vilim Keilbach, , . 286.
321

166

 je XVI, je je
je .323
: ,

.
(dja vue), . ,
.
je
. , ,
.
,
, .
, ,
. ,
, .
.
,
.
(Society for psychical research)
. 1893. . (Phantasms of
the living) . 324
.

,
, ,
,
.325

, .
, ,
.
(L. Rein), . .
, ,
. ,

,
.
,
. ,
. , .
. ? . :
. .
,
.326

, ,
323

. , , . 64-65.
. . , XIX , . , 1897. . . 52.
325
Rudi Supek, Kako tumaimo snove, Zagreb 1952. str. 35-36.
326
, . 491, 6. 1955. . . 6, .
324

167

 , .

, , ,
.327

.
.
. . (. W. Edmonds) ,
,
. , , ,
.328

.
.
,
. ,
: ,
, ,

,
.
, . .

(. . 2, 4).
.
() ,

,
.
,
.
, .
, ,
. ,
.
.

(1.
. 12, 10).
)
, ,
, , .
,
.

327
328

. , , . I, . 85-86, 1928.
Dr Vilim Keilbach; , . 298.

168

 ,
,
, , .
.
, ,
. ,
(), ,
. ,
, - , ,
.
:
. ,
, ,
.
,
.

,
,
.
, ,
.
, , ,
.
. ,
400 .
, 750 .

. ,

. ,
.
, , , , . 329
.
, ,
.
, , , .
.
, , , ,
, .
, .
,
. ,
.
,
. ( ,
, ,
).
.
329

J. Arthur Findlay, , . 1-33, 56, 82-86.

169

 ,
. .
, , ,

. , ,

,
, . ,
,
, , .330

.
,
, .
,
: ,331 ,
.
.
, , .

. ,
,
,
.
.
, , ,
, ,
. ;
. ?
? ,
,
.
,
.
.
.
. , , ,

. , ,
,
.
.
: .
. ( ).
:
.332 ? .
330

, . 41, 90-91.
. , , 1940.
. 94.
332
. , , . 87-89.
331

170


(actio in distans), :
.
,
, :
,
,
,
.333
.
. .
, ?
!?
? ,
, ?!
?
,
.
, ,
.
.

,

.

, .
.
,
,
, . . (M. Dessoir) .
(T. K. Oesterreich)
.334 ,

.

. (A. Gatterer) . 335

.336
,
, . ,
,

,
. ,
, , ,
333

, . 38 59.
Dr Vilim Keilbach, Psihologija religije, Zagreb 1951, str. 307-308.
335
, . 305-307.
336
. Arthur Findlay, Na pragu eterikog svijeta, Zagreb 1935, str. 62-71.
334

171

 , , . .
, .
. , . , , -
,
, , .
- 100 . 15.000 .
. , .
,
.
, ,
, , .


,
, , :
, , , .
.
, .
,
. ,
,
.
, , ,
. 337

. ,
, ,

,

,
, ,

. ,
, ,
.
, .

.
!

, ,
. .
, , ,
. , ,
.

337

Dr Vilim Keilbach, , . 311-312.

172

. .
, .
,
,

, . ,
,
. ,
, ,
. ,
,
. , ,
,
,
.
,
, . ,
. ,

. ,
,
. ,
, ,
, -,
.
)


.
, , ,

.338
, .
, .
:
1) .
, .
,
,
.
,
.
. , , ,
, ,
, ,
. ,
,
338

. , .

173

 ,
.
, , .

,
.
,
.
, - . ,
,
, . , , .
, ,
, , . , ,
,
. ,
(1. . 2, 9). ,
(. 14, 17). , , , . ,
, ,
.
,
. .
.
,
.
, , .
.
. ,
. :
.
, ,
.
.
, ,
, , .
.

.
,
- .
2) .

. ,
. ,
,
, .
, , ,
. , . ,
,
, ,
.
.
174

 .

() ().
,
, ,
.339 .
.

,
.
.
, ,
.
. ,


.

.340
.
.

-. ,
.
.
,
, . , ,
,
.

. ,
. , . -
. , .
. ,
,
. ,
10.000 .

. ,
. ,
, . ,
: ,
, , ,
. ,
,
,
,
339
340

. , , . 41 49.
, . 90.

175

 . ,
, . ,

. ?
?

. .
,
.
, .
.
,
, .

. ,
. ,
,
. .
, ,
,
,
, .
, ,

, .
,
, ,
, ,
. . ,
.
,
. ,
,
.341
3) ,
.
.
.
, . ,
. ,

. :
1)
(2. . 7, 10-12). 2)
:
, , , , ,
, , ,
, (5. .
18, 10-12). ,
341

. . , , . 69.

176

 . ,
, . 3)
, , .
, ,
. ,
, ,
.
, ,
(1. . 28. ). 4)
, .
(. 8, 24-34; . 8, 26; . 5, 1; .
. 19, 13-17.).
(. . 16, 16). ,
.
, , ,
. ,
.
. ,

:
(. . 16, 16-18),
, , ,
.
, ,
,

. ,
(. 16, 3).

, ,
,
? ,
.

, , .
,
.
, .
: .

, ,
, .
,
,
, ,

.
, XVI Mirari vos 15. 1832.
, ,

177

 .342
.
.

,
.
,
. , ,
, ,
. , , ,
. , ,
, .
.
.

,
. , ,
: , , , ,
, (),
,
.
,
, , ,
, .
, .

,
, .

342

Dictionnaire aplogtique, T. II p. 127.

178