Bab 1

MIKROORGANISM
A DAN KESANNYA
TERHADAP
BENDA HIDUP

1.1
PENGELASAN
MIKROORGANI
SMA

Hasil pembelajaran
Di akhir pembelajan, pelajar akan
dapat :
Menyenaraikan ciri-ciri pelbagai jenis
mikroorganisma
mengelaskan pelbagai kumpulan
mikroorganisma kepada bakteria, kulat,
protozoa, virus dan alga
memerihalkan ciri-ciri bagi setiap kumpulan
mikroorganisma

Pengelasan mikroorganisma
Bakteria

Kulat

protozoa

virus

Alga

Bakteria

Pembiakan bakteria

b) aseks

a) seks

Bentuk
tetap
ada
dinding
sel

Ada kapsul
berlendirperlindung
an

Ciri-ciri
Bakteri
a

Mendapat
makanan
melalui
penguraian
bahan organik
mati
(pereputan) Bakteria
berklorofil
membina
makanan
sendiri
(AUTOTROF)

Ada
flagelu
muntuk
berger
ak
Hidup di
tempat
lembap

2 cara
membiak : - 1)
seks -konjugasi
2) aseksbelahan
dedua/spora
Peta Buih : ciri-ciri bakteria

kulat
cendawan

mukor /yis

Pembiakan kulat
a) spora

b) pertunasan

Tidak ada
klorofil

Mendapat
makanan
melalui
penguraian
bahan organik
mati dan
perumah
(parasit)

Bernaf
as
secara
anaero
b

2 jenis :
1) besarcendawan
2) seni yis &
mukor

Ciriciri
Kulat

Hidup di
tempat
lembap

Mukor
membiak
secara asekspembentukan
spora

Yis
membiak
melalui
pertunasa
n

Peta Buih : ciri-ciri kulat

protozoa

embiakan protozoa-aseks (belahan dedua

Saiz
mikroorganis
ma terbesar

Protozoa
autotrof-bina
makanan
melalui
fotosintesis

Hidup di dalam
air (akuatik),
tanah lembap
& dalam badan
parasit

Ciri-ciri
protozo
a
Protozoa
parasit- bina
makanan
dalam sel
parasit

Membiak melaui
:
1) Seks
konjugasi
2) aseks
belahan
dedua

Protozoa
saprofit
makan
makanan tepu

Peta Buih : ciri-ciri protozoa

pakah yang kamu nampak?

virus

BENTUK VIRUS

Tidak
mempunyai
organisasi sel
lengkap
bukan haiwan
dan bukan
tumbuhan
Paling senikecil

Ciri-ciri
virus

Membiak
dalam sel
hidup

Peta Buih : ciri-ciri virus

Tidak
berespirasi,
berkumuh dan
metabolisme

Pembiakan
virus

pakah yang kamu nampak?

alga

Bentuk tetapada dinding sel

Tumbuhan
unisel

Ciriciri
alga
Membiak
melalui :
1) sekskonjugasi
2) aseks
belahan
Peta Buih
: ciri-ciri alga
dedua, spora

Hidup di
tempat
lembap dan
bercahaya

1.2
PERTUMBUHAN
MIKROORGANIS
MA

aktor yang mempengaruhi pertumbuhan mikroorganis

nutrien

Semua
perlu
nutrien
kecuali
virus

kelembapan
Semua
memerluk
an air
kecuali
virus

cahaya

Mikroorganis
ma aktif
dalam gelap
kecuali
mikroorganis
ma
Mikroorganis fotosintetik
ma akan
membentuk
spora apabila
kering

suhu
Akan
mati
pada
suhu
rendah
Aktif pada
suhu bilik
(normal)

pH
Berasid dan
beralkali
akan
mematikan
mikroorganis
ma
Persekitar
an

Akan mati
pada takat
didih kecuali

neutralsesuai
hidup

Proses pereputan
Percernaan makanan

Bakteria
dalam usus
besar
manusia
hasilkan
vitamin K
dan B12

Bakteria dan
kulat
pengurai
menjalankan
proses
penguraian

Kegunaan
mikroorgani
sma

Perubatan

-Antibiotik
dihasilkan drp
bakteria dan
kulat, cth :
peniselin
- Hasilkan vaksin
untuk hasilkan
antibodi

Pertanian

-Bakteria pengurai
tambahkan humus
tanah
- Bakteria pengikat
nitrogen
membekalkan nitrat
kpd pokok

perindustrian

Kejuruteraan ginetik

-Makanan yis, bakteria Organisma

-Tali bakteria
ubahsuai
- barangan kulit-bakteria digunakan
dalam
perubataninsulin, protein

1.4 KESAN
MIKROORGANISMA
BERBAHAYA
KEPADA MANUSIA

Ialah
mikroorganis
ma
berbahaya
yang
menyebabkan
penyakit

patogen

Terdiri
daripada :
-Bakteria
- Virus
-Kulat
-Protozoa

Kesan patogen terhadap manusia

Bakteria
Membiak
dan
menghasilk
an bahan
kimia yang
bertoksik
yang boleh
membunuh
sel perumah

Virus

protozoa

kulat

Membiak
dalam sel
perumah
dan
memecahk
an sel
perumah

Menghasilkan
bahan kimia
yang bertoksik
yang boleh
membunuh sel
perumah

Merembeskan
enzim untuk
mencernakan
sel perumah
lalu
menyerap
hasil
pencernaan
tersebut

Taun (kolera)

Tibi (tuberkulosis)

Penyakit
disebabk
an
bakteria
Vibro cholerae

Bacillus tuberculosis

Penyakit kelamin
sifilis

Gonorea

Bakteria berbentuk spirilum

Bakteria berbentuk kokus

Tibi (tuberkulosis)

Taun (kolera)

Ialah batuk kering

bawaan bakteria Bacillus
tuberculosis berbentuk rod
cara jangkitan :
- udara tercemar
simpton :
-Penurunan berat badan
- batuk berterusan
- sakit dada
- cepat letih

Penyakit
disebabk
an

bakteri
a

Disebabkan bakteria vibro

cholea berbentuk koma
cara jangkitan:
- air atau makanan kotor
simpton :
- Cirit-birit teruk
-Muntah
-Kelesuan badan
- dahaga

Penyakit kelamin
Ada 2 iaitu :
1) sifilis :
disebabkan oleh bakteria berbentuk spirilum yang
berflagelum
simpton : - bintik-bintik merah pada ulser di
bahagian pembiakan
2) Genorea (biasa)
Disebabkan bakteria kokus

poliomielitis

selesema
Penyakit
disebabk
an virus

Virus inflenza

hepatitis

Vibro poliomielitis

Demam denggi
AIDS

Virus hepatitis B
Nyamuk aedes

Virus HIV

selesema

poliomielitis

Demam denggi

disebabkan virus yang

disebabkan virus
dibawa nyamuk Aedes
influenza
simpton :
cara jangkitan :
- demam panas, bintik- air tercemar di udara
bintik merah pada kulit,
simpton :
sakit tulang,
- demam, hidung
pendarahan dalaman
berair, sesak nafas,
sakit kerongkong.

hepatitis
disebabkan virus hepatitis
A & B yang menyerang sel
hati
cara jangkitan :
- air dan makanan tercemar
simpton :
- demam, sakit sendi dan
otot, bengkak hati

Penyakit
disebabk
an

virus

disebabkan virus
poliomielitis
cara jangkitan :
- air tercemar di udara
- Makanan @ minuman
tercemar
simpton :
- demam, otot x
berfungsi, lumpuh

AIDS
disebabkan virus HIV
yang membunuh sel
limfosit menyebabkan
sistem pertahanan badan
menjadi lemah
cara jangkitan :
- seks, kongsi jarum
penagih dadah
simpton :
- penurunan berat badan,
bengkak kelenjar limfa

pana
u
sejenis penyakit kulit
cara jangkitan :
- melalui sentuhan
- melalui udara dan air
simpton :
- kegatalan , tompoktompok putih pada kulit

kurap

Penyakit
disebabk
an kulat

sejenis penyakit kulit

lebih serius dari panaucelah jari, kaki, kulit
kepala.
cara jangkitan :
- udara dan air
simpton :
- keguguran rambut,
kegatalan, tompok
merah pada kulit dan
pengelupasan kulit.

Malaria
penyakit kronik
bawaan parasit
plasmodium yang
memusnahkan sel hati
& darah merah.
cara jangkitan :
- dibawa oleh nyamuk
Anopheles betina.
simpton :
- demam dingin, air
kencing pekat, anemia
dan limpa bengkak.

Disenteri ameba

Penyakit
disebabk
an
protozoa

disebabkan oleh
protozoa Entamoeba
histolytica
cara jangkitan :
- makanan dan
minuman tercemar
simpton :
- cirit-birit, sakit perut,
kesukaran membuang
air besar

Kaedah jangkitan patogen

udara

air

makanan

Patogen
Peralatan
dari najis
masak
yang
tidak
mencemark bersih dan
an air
ada
(banjir)
patogen
Kolera,tifoid
Kolera,
dan hepatitis
Selesama, tifoid,
batuk
hepatitis A
kering,
A dan
demam
disenteri
campak,
tibi dan
difteria

Patogen
dari air liur
batuk,
bersin

sentuhan

vektor

Seperti seks Haiwan @

serangga
yang
bawa
patogen
Penyakit
Nyamuk,
kelamin
lalat, tikus
dan AIDS

1.5 CARA-CARA
MENCEGAH
JANGKITAN
PENYAKIT YANG
DISEBABKAN
OLEH
MIKROORGANISM
A

Cara mencegah jangkitan penyakit

Kawalan vektor

Kawalan
pembiak
an
nyamuk
Kawalan
pembiak
an lalat

Kaedah pensterilan
Proses
membunuh
patogen
Pengguna
an haba
Penggunaa
n bahan
kimia
Penggunaa
n sinar
gama

Keimunan

Aktif
Badan
sendiri
hasil
antibodi

Pasif
Diberi
antibodi
-suntika
n

CARA KAWALAN NYAMUK

CARA KAWALAN LALAT

Keimunan aktif- iaitu

terhasil apabila
badan sendiri
hasilkan antibodi

Keimunan

Ialah keupayaan
badan seseorang
untuk
menghasilkan
antibodi yang
mencukupi bagi
menentang
penyakit

Keimunan pasifiaitu
Keimunan
diperoleh secara
terus dari
suntikan bukan
badan yang
hasilkan

R.....ehat 2 minit.layan

Jenis-jenis keimunan
Aktif
Semula jadi

Pasif
buatan

Semula jadi

buatan

Antibodi
yang terhasil
secara
sendiri oleh
sel darah
putih apabila
badan
dijangkiti
patogen
(demam,
batuk
kering)

Antibodi
dihasilkan
oleh sel
darah putih
(badan kita
sendiri)

Keimuna
n aktif
semulaja
di

Keimuna
n aktif
buatan

Antibodi yang
terhasil oleh sel
darah
putihapabila
badan sendiri
diberi suntikan
vaksin bagi
merangsang sel
darah putih.

Antibodi
yang
diperoleh
secara terus
dari
seseorang
dan tidak
tahan lama.
Cth : bayi
dapat
antibodi dari
ibunya.

Kedua-dua
ini, antibodi
secara terus
diperoleh
dari sumber
luar
Keimun
Keimun
an pasif
an pasif
semulad
buatan
i

Antibodi yang
diperoleh hasil
suntikan
antiserum. Cth :
darah
manunia,haiwan
yang imun
terhadap
penyakit

1.6 memahami
cara merawat
penyakit yang
disebabkan
oleh
mikroorganism

Cara merawat penyakit

Rawatan tradisional
Guna akar
kayu, pokok
herba,
haiwan
Bawang putih
cegah
selesema
Halia rawat
sakit perut
Pokok lidah
buaya
rawat
kegatalan
Limau nipisrawat sakit
kulit

Rawatan moden

Penggun pembedahanradioterapi Penggun

aan
aan
antibioti
antiseru
Merawat Guna Sinar-X mCecair
k
Berbent
@
@ sinar Gama darah
uk
membuan
yang
kapsul,
g
ada
Bunuh
cecair,
bahagian
antibodi
sel
pil
Membunu yang
kanser
Drpd :
h patogen berpenyak
darah
it
kecuali
haiwan @
virus
manusia
Contoh :
darah
kuda