MINISITELE MATALI BOVANDI NA KIMIA OKATI YA MBOKA MPE BOZWI MIKANDA

SECRETARIAT GENERAL YA IMMIGRATION PE NA YA INTEGRATION

Bolakisi ya mbula 2013

pona mutu nyonso oyo azali
kosenga ngunda

Liyebisi pe Bokambami.

Bolakisi oyo ekosalisa Mosengi na Mikanda ya ko vanda

BOKAMBAMI
1 BA LOLENGE EBELE YA KO BATELAMA ................................................. p 4
1.1 LOLENGE YA MOKIMI BITUMBA
1.2 BOBATELAMI YA MIKOLO MIKE
1.3 LOLENGE YA BAYE BAZANGI MIKANDA YA MBOKA

2 MAYE MASENGELI ETE EKOKISAMA PO TE MUNTU A ZWA MIKANDA YA KO

VANDA LIBELA................................................................................................... p 6
2.1 MIKANDA ESENGELI KOPESA
2.2 MAYEMATALI KOSILISA MATANGI LISENGI NAYO YA KONDIMAMA KO VANDA NA
MBOKA MOPAYA.
2.3 MAYEMATALI KODIMAMA TO PE KO BOYELAMA MIKANDA YAKO VANDA
2.3.1 Lolenge normale
2.3.2 Lolenge ya Motuya

3 MAYEMASENGELI ETE LISUNGI YA KOZWA MIKANDA YAKO VANDA

ETANGAMA ........................................................................................................ p 12
3.1 BUREAU YA FRANCE OYO ETELEMELI LIKAMBU YA EBATELI YA BA KIMI
BITUMBA PE BA OYO BAZANGI NATIONALITE (OFPRA).
3.2 COUR NATIONALE DU DROIT DASILE I(CNDA) - PARQUET YA MBULAMATADI
ETELEMI MIBEKO YAKONDIMAMA KO VANDA
3.3 MAYEMATALI KOBOYAMA KOZWA MIKANDA YAKO VANDA.

4 MAYE MATALI KOTANGA LISUSU. ........................................................... P 21

5 LOLENGE YA BA OYO NYONSO BAZANGI MIKANDA YA EKOLO ......... p 22
6 LISALISI EPESAMELI NA BA OYO NYONSO BAZALI KOSENGA
NGUNDA.............................................................................................................. p 23
6.1 MAYE MATALI BISIKA YA KOVANDA
6.2 LISALISI YA MBONGO OYO BA PESAKA NA BATU BA SENGI NGUNDA EBIANGAMI:
ALLOCATION TEMPORAIRE DATTENTE (ATA)
6.3 BOZWI KISI

7 BOSOLO YA BAKIMI ................................................................................... p 27

7.1 KOBATELAMA NA FRANCE
7.2 BOFANDI NA FRANCE
7.3 MOBEMBO LIBANDA YA MBOKA FRANCE
7.4 KOFANDA PE KOBATELAMA NA LIBOTA NA YO.
7.5 KOYAMBAMA PE KOSANGAMA
7.6 BOKOLONGONO YA NZOTO
7.7 LISALISI YA MABOTA, NA BOSUNGI BANTU
7.8 BONDIMAMI EKOLO NA MBOKA YA FRANCE

8 MAYEMATALI BOZONGI NA YO MOKO NA MBOKA YA MBOTAMA ....... p 32

8.1 MAYEMATALI BONZONGI NA MBOKA MBOTAMA
8.2 LISALISI PONA MAYEMATALI KONDIMAMA LISUSU NA MBOKA NA YO YA MBOTAMA

9- BAKISA NA MOKANDA YA BOLAKISI YA MBULA 2013 (annexes) ........... p 33

NA MOKUSE LOLENGE YA KOSENGA NGUNDA MPE BOFANDI YA BANTU BA SENGI NGUNDA

MOKANDA YA LIYEBISI
MOKANDA ESIKA BA BOMBI BILEMBO YA MISAPI YA BANTUBA SENGI NGUNDA
NDENGE NINI REGLEMENT(MOBEKO) YA DUBLIN II EKOSALAKA
BA ADRESSES YA MOTUYA
BA ADRESI NATIONALES
BA ADRESI YA BA DEPARTEMENTALES

1 BA LOLENGE EBELE YA KO BATELAMA

Mboka France ezali na ba lolenge ya ko batelama misatu malandi: Lolenge ya Mokimi
bitumba, Ebatelami ya mikolo mike, pe lolenge ya baye bazangi mikanda ya boka.
1.1 LOLENGE YA MOKIMI BITUMBA
Mikanda eye matali Mokimi bitumba ekoki kopesama na ba lolenge oyo:
- Convention ya Geneve eye elandemi na lolenge ya mokimi bitumba ekomama 28
juillet 1951 : Mikanda matali mokimi bitumba ekopesamela << mutu nyonso() oyo aza
na raison naye ya kobanga ko bomama kolandama na poso naye, religion naye,
nationalite, kozwama na groupe pakala sociale to pe lisanga politic, ezwami libanda ya
mpoka naye pe lisusu akoki to pe akoki te, kolandama na bobangi alingi lisusu soko
moke te, kosenga lisalisi etali bobateli ya mboka yango ;
- Mikanda ya ngunda ebiangami na kombo asile dit constitutionnel, kolandama na
maye makomami na preambule ya Constitution ya 1946: Mikanda matali mokimi
bitumba ekopesamela mutu yonso oyo anyokwami kolandama na misala naye ya
lolenge ya lipanda ;
- Mandat ya Haut commissariat des Nations Unis pour les rfugis (UNHCR) -- bureau
ya Nations unies oyo etelemeli makambo ya ba refugies : ondimami na bureau lokola
mokimi bitumba kolandama na articles 6 pe 7.
1.2 BOBATELAMI YA MIKOLO MIKE
Matabisi matali bobatelami ya mikolo mike epesameli na<< mutu yonso oyo akoki te ko
zwa mikanda oyo bapesaka mokimi () pe ete andimami pe elakisami ete azali na
matata na mboka naye ya ko botama matata lokola:
a) Etumbu ya liwa ;
b) Konyokwama na denge yabonyama pe kotungisama makasi;
c) Mwana mboka (mutu oyo azali soldat te), mutu oyo azwami na matata ya mbalakaka
to pe individuelle contre bomoyi naye, to bomoto naye kolandama na matata ya ba
solda ya mboka to pe ya mikili mobimba (mobeko L712-1 buku ya bokoti pe
boyambami ba paya na poto na mibeko ya bosengi ngunda)
Bureau francais oyo etelemeli bobateli ya ba kimi bitumba pe ba oyo bazangi nationalite
ebiangami na lopoto: Office franais pour la protection des rfugis et des apatrides
(OFPRA) ekoki ko boya Ko renouveler mikanda ya bobatelami ya tangu muke soki ba
raisons oyo epesamaki ezali lisusu na nguya te.
Na France, elembo ya baye bakimi bitumba pe elembo ya ebateli ya ngonga muke
epesamaka na OFPRA nanse ya controle ya Cour nationale du droit dasile (CNDA)
Parquet national oyo etelemeli droit yakondimama ko vanda na ndenge ya ngunda..

1.3 LOLENGE YA BAYE BAZANGI MIKANDA YA MBOKA

Kolandama na convention ya le 28 septembre 1954 matali elembo ya ba oyo bazangi
nationalite, elobi ete, elembo na baye bazangi nationalite ekopesama na mutu nyonso
oyo: mboka ata moko te ezo ndima ye lokola mwana mboka na ye. Elembo oyo
ekeseni na ba lolenge yako batelama mibale matangamaki liboso pe lisusu matali
bobele ba oyo bazangi nationalite. Lisusu, etali te likambu ya ko nyonkwama. Yango
wana ekoki kosengama na tangu moko na mikanda ya ngunda.
Elembo ya baye bazangi ekolo ya mboka epesami na OFPRA, kolandama na tribunal
administrative.

2 MAYE MASENGELI ETE EKOKISAMA PO TE MUNTU A ZWA

MIKANDA YA KO VANDA
Liboso ya ko bwaka ngunda esengeli ete oleka nanu na prefecture okomi pe otiki
mukanda ya bosengi kondimama kovanda na lolenge ya libela (na nzela ya ngunda).
Demarche oyo esengeli esalema na mutu nyonso oyo azali na mbula zomi na minei
(age 14 ans). Esengeli ete oya na lombagu komimonisa na prefecture.Soki pe ozali na
visa, esengeli ete oya komimonisa na prefecture avant visa na yo esila mikolo.
Prefecture oyo esengeli ezwa mikanda na yo ya lisengi bondimami ko vanda na lolenge
ya libela na nzela ya ngunda ezali prefecture ya department ya chef lieu ya region.
Regions / dpartements
Epayi nini ovandi
ALSACE
- Bas Rhin
- Haut Rhin
AQUITAINE
Gironde, Dordogne, Landes, Lot-et-Garonne
et Pyrnes-Atlantiques
AUVERGNE
Puy-de Dme, Allier, Cantal et Haute-Loire
BOURGOGNE
- Cte dOr na Nivre
- Sane-et-Loire
- Yonne
BRETAGNE
Ille-et-Vilaine, Ctes dArmor, Finistre et
Morbihan
CENTRE
Loiret, Cher, Eure-et-Loir, Indre,
Indre-et-Loire, Loir-et-Cher
CHAMPAGNE-ARDENNE
Marne, Ardennes, Aube et Haute-Marne
CORSE
- Corse-du-Sud
- Haute-Corse
FRANCHE-COMTE
Doubs, Jura, Haute-Sane et Territoire de
Belfort
ILE-DE-FRANCE
- Paris
- Seine-et-Marne
- Yvelines
- Essonne
- Hauts-de-Seine
- Seine-Saint-Denis
- Val-de-Marne

Prefecture esengelami kozwa mikanda

na yo ya lisengi lisalisi bondimami ko
vanda na lolenge ya libela.
- Bas-Rhin (Strasbourg)
- Haut-Rhin (Colmar)
Gironde (Bordeaux)

Puy-de-Dme (Clermont-Ferrand)
- Cte dOr (Dijon)
- Sane et Loire (Macon)
- Yonne (sous-prfecture de Sens)
Ille-et-Vilaine (Rennes)

Loiret (Orlans)

Marne (Chlons-en-Champagne)
- Corse du Sud (Ajaccio)
- Haute Corse (Bastia)
Doubs (Besanon)

- Prfecture de Police de Paris

- Seine-et-Marne (Melun)
- Yvelines (Versailles)
- Essonne (vry)
- Hauts-de-Seine (Nanterre)
- Seine-Saint-Denis (Bobigny)
- Val de Marne (Crteil)

- Val-d'Oise
LANGUEDOC-ROUSSILLON
Hrault, Aude, Gard, Lozre, PyrnesOrientales
LIMOUSIN
Haute-Vienne, Corrze et Creuse
LORRAINE
Moselle, Meurthe-et-Moselle, Meuse et
Vosges
MIDI-PYRENEES
Haute-Garonne, Arige, Aveyron, Gers, Lot,
Hautes-Pyrnes, Tarn et Tarn-et-Garonne
NORD-PAS-DE-CALAIS
Nord et Pas-de-Calais
BASSE-NORMANDIE
Calvados, Manche et Orne
HAUTE-NORMANDIE
Seine-Maritime et Eure
PAYS-DE-LA-LOIRE
- Loire-Atlantique, Mayenne et Vende
- Maine-et-Loire et Sarthe
PICARDIE
Oise, Aisne et Somme
POITOU-CHARENTES
Vienne, Charente, Charente-Maritime
et Deux-Svres
PROVENCE-ALPES-COTE-DAZUR
- Bouches-du-Rhne, Alpes-de-HauteProvence, Hautes-Alpes et Vaucluse
- Alpes-Maritimes et Var
RHONE-ALPES
- Rhne, Ain, Ardche et Loire
- Isre, Drme, Savoie et Haute-Savoie

- Val-d'Oise (Cergy Pontoise)

Guadeloupe
Martinique
Guyane
La Runion
Mayotte
Saint-Pierre et Miquelon
Polynsie-franaise
Nouvelle-Caldonie
Wallis-et-Futuna

Guadeloupe (Basse-Terre)
Martinique (Fort de France)
Guyane (Cayenne)
La Runion (Saint-Denis)
Mayotte (Dzaoudzi)
Saint-Pierre et Miquelon (Saint-Pierre)
Polynsie franaise (Papeete)
Nouvelle Caldonie (Nouma)
Wallis et Futuna (Mata-Utu)

Hrault (Montpellier)

Haute-Vienne (Limoges)
Moselle (Metz)

Haute-Garonne (Toulouse)

Nord (Lille)
Calvados (Caen)
Seine-Maritime (Rouen)
- Loire-Atlantique (Nantes)
- Maine-et-Loire (Angers)
Oise (Beauvais)
Vienne (Poitiers)

- Bouches-du-Rhne (Marseille)
- Alpes-Maritimes (Nice)
- Rhne (Lyon)
- Isre (Grenoble)

Okoki ko bwaka ngunda ata soki okotaki na mboka France na ndenge oyo
esengelamaki te to pe ozwami na ba makambo Fulani na mabele ya France.

Soki ozali kosenga elembo epesamaka na mutu nyonso oyo azangi ekolo ya mboka
elongo na mikanda ya ngunda, esengeli ete, oleka na prefecture po ete endima nanu
pona tango moke ko beta sete likolo ya mukanda na yo ya lisengi ngunda.
Kasi, soki ozali kosenga kaka mikanda ya elembo ya mozangi ekolo,Tangu dossier
nayo eza nanu ko tangama ezali makasi kozwa mikanda ya bondimami ko vanda pona
tangu muke ebiamgami na Kombo ya Autorisation provisoire de sjour (APS) -Mokanda bondimi moto kofanda na mboka mopaya na tango moke.Yango wana
esengeli oyebisa OFPRA nanu na lombango liboso ya koleka na prefecture.
2.1 MIKANDA ESENGELI KOPESA
Pona kondimama lokola mutu oyo azo senga mikanda ya bondimami ko vanda pona
libela na nzela ya ngunda, esengeli ko lakisa dossier eza na mikanda oyo prefecture
apesi pe akomeliyo Matali:
1. Formulaire moko ya lisengi ko dimamama ko vanda (oyo ekomami na ba lokoto
24) kasi esengeli ko yanola na lokoto ya franais;
2. Lakisa Foto ya sika 4 ya elongi nayo , mutu polele format 3,5 cm x 4,5 cm
ekokana makasi;
3. Ba elakisi nyonso matali elembo na yo ya lisapi.(bomoto na yo lokola mokolo ya
mbotama, esika obotami, kombo ya mama na ya tata na yo) Soki obali lakisa pe
ya molongani na yo pe bana nyonso oyo bazali na charge na yo ;
4. Ba mikanda matali lolenge kani okotaki na France elongomoko na ticket oyo
osalelaki ko uta mboka na yo.
Okoki pe kobwaka ngunda ata soki oza na passeport te, visa te, to pe mikanda ya
identite te. Kasi esengeli ete o talisa elembo na yo ya lisapi na makomi
5. Lakisa esika ovandi: Prefecture azali na posa yako yeba bisika nini ovandi po ete
etindelayo mikanda matali ko vanda na yo na boka France. Soki oza na ndaku
stable te yako vanda , okoki kosenga muntu oyo aza na residence fixe asalisayo
na adresse na ye esika azwami , to pe na hotel moko, to pe bosangani moko oyo
prefecture endimi.
Na kati ya makambu oyo nyonso malobami likolo, adresse oyo okopesa esengeli ezala
na kati ya region to pe departement esika ozali kosenga ngunda.
Soki pe esali ete o changer adresse nayo kozanga te koyebisa na prefecture, pe na
OFPRA, na CNDA.

2.2 NDENGE YA KO YEBA MBOKA OYO ESENGELI O BWAKA NGUNDA

Tango ozali ko tika dossier na yo, prefecture ekozwa bilembo ya misapi na yo
ebiangami na lopoto: empreintes digitales pona ko lakisa soki France nde eza mboka
ya Europe oyo esengeli etanga mokanda nayo ya bosengi ngunda kolandama na maye
8

makomami na Reglement ya conseil ya Union europeenne na mukolo ya le 18 fevrier

2003 ebiangami Rglement Dublin II.
Ba Mboka oyo malandi balandelaka Reglement Dubin II
Ezali 28 pays membres ya Union europenne, na ba mboka minei(4) ebakisami:
Allemagne, Autriche, Belgique, Bulgarie, Chypre, Croatie, Danemark*, Espagne,
Estonie, Finlande, France, Grce, Hongrie, Irlande, Italie, Lettonie, Lituanie,
Luxembourg, Malte, Rpublique Tchque, Pays-Bas, Pologne, Portugal, Roumanie,
Royaume-Uni, Slovaquie, Slovnie na Sude ata pe Suisse, Islande, Norvge na
Liechtenstein.
* Danemark elandelakate Rglement "Dublin II", kasi elandaka maye mazwami na kati ya Convention ya Dublin,
endimami le 15 juin 1990.

Ekoki pe kosalema ete mboka mususu ya Europe etanga dossier nayo ya bosengi
ngunda lokola:
-

Soki osi osengi (obwaki) ngunda na mboka mususu membre;

Soki okotaki na Union Europeenne na nzela ya mboka membre oyo
esengelaki te olakisa visa pona kokota na mboka wana.
Soki pe emonani ete okotaki na ndenge esengelaki te na nzela ya mabele,
nzela ya pepo, ya mayi, frontire extrieure ya pays membre;
Soki mboka mususu membre epesi yo mikanda ya bondimi ko vanda na boka
eye to pe visa eye ezali nanu na mikolo.

Mayematali bo ndimami na mboka mususu membre: soki mboka mususu membre,

france te, nde ezali ko tanga dossier nayo ya bosengi ngunda, prefecture eko salisa yo
kosolola na mboka wana endima kosalisa yo. Prefecture ekopesa yo mikanda po o
fanda nanu na France ti ndenge mboka wana eko yanola yo.
Soki mboka yango endimi dossier nayo, Prefecture eko ndimela yo okende na ba
moyen na yo moko na mboka oyo ya sika, to pe ko salisa yo ko senga lisungi epayi na
ba police po ba salisa yo nalibongisi mobembo eye.
Soki mboka oyo eboyi kondima dossier na yo, pe ete France nde ezo landela dossier
nayo ya bosengi ngunda Likambu oyo eko katama na lolenge oyo malandi.

2.3 MAYEMATALI KONDIMAMA TO PE KO BOYELAMA MIKANDA YAKO VANDA

Soki opesi mukanda na yo ya bosengi ngunda, bureau ya OFPRA ekozwa tangu ko
tanga yango. Kolandama na situation nayo, eko tangama na lolenge ya normale, soki
prefecture epesi yo mikanda ya bondimi muntu kovanda na tango muke ebiangami na
lopoto: Autorisation provisoire de sjour (A.P.S) -to pe na lolenge ya motuya soki
prefecture epesi yo APS te.
Lolenge normale
Kolandama na lolenge oyo, prefecture ekoki kopesa yo:
9

1. Formulaire ya kosenga mukanda ya ngunda (asile) oyo esengeli o remplir pe o tinda

to ko tika na OFPRA liboso ya mikolo ntuku mibale na moko (21) sima ya kozwa APS.
Ndakisa, soki mukanda ya APS le 10 janvier, esengeli ozongisa dossier na OFPRA
liboso ya le 31 janvier ;
2. Mikanda ya tangu muke (APS) ebiangami na kombo ya En vue de dmarche
auprs de lOFPRA valable 1 mois. Mukanda oyo epesamaka na sima ya mikolo zomi
na mitano (15) oyo elandi ko koma na yo na prefecture elongo moko na dossier
mobimba ya bondimami ko vanda ( tala 2.1)
Tangu mukanda ya APS ekosila makasi, esengeli omilakisa na prefecture oya pe na
mukanda matali bosengi ngunda oyo ozwaki ko uta na bureau ya OFPRA soki osali
boye te, Prefecture ekoki kozwa ndingisa pe ko boyelayo bondimami ko zwa mikanda
yako vanda.
Soki kaka ozwi mukanda ya komikomisa ko uta OFPRA, yaka komilakisa na prefecture
na mikanda oyo elongo moko na document nayo pe mukanda ya sika ekolakisa esika
oyo ozwami. Na mikolo misatu (3 jours) oyo elandi kosila makasi ya mukanda na yo ya
APS, prefecture ekopesa yo mukanda moko oyo eko lakisa ke otikaki lisenga ya
ngunda ebiangami rcpiss constatant le dpt d'une demande d'asile .Yango ezali
na malamu pona sanza motoba (6 mois) pe ekoki ko bandelama pona ba sanza misato
(3 mois) ti ndenge matangi ya dossier esila.Liboso ba bakiselayo mikolo ezala pona
mbala ya liboso to pe ya mbala ya sima, ba kosenga na yo olakisa esika bo vandi.Ko
pesa adresse postale te, kasi, okoki ko pesa adresi postale soki ozali na mikakatano ya
makasi penza, lokola kozanga esika ya ko vanda to kolala, kozanga mbongo, bilya.
Keba mukanda oyo epesiyo permission te yako sala musala.

10

 Lolenge ya Motuya
Prfecture ekoki ko boya ko pesa yo mukanda ya tango muke ebiangami na
lopoto Autorisation provisoire de sjour (APS), pe Kotinda dossier na yo na
OFPRA na lolenge ya Motuya
Ezwaka ndingisa ya boye tangu:
1. Oza na nationalite :
- Ya moko ya ba mboka membre ya Union europenne ;
- Mboka oyo OFPRA endimi ete eza mboka oyo eza lisusu na matata soko
moke te (Chilie) ;
- Moko ya mboka oyo ezali na mulongo ya ba mboka ebiangami mboka pays
d'origine srs. Mikolo oyo ba mboka oyo malandi makoti ebakisami na baye ba
mbiangami na nkombo ya mboka surs : Armnie, Bnin, Bosnie-Herzgovine,
Cap-Vert,
Ghana, Inde, Macdoine, le Maurice, Moldavie, Mongolie,
Montngro, Sngal, Serbie, Tanzanie, Ukraine ;
2. Presence na yo na France ezali matata munene pona public , securite publique
to surete ya LEtat ;
3. Lisengi na yo emonani lokola eza lokuta to pe eko pesa matata na
bondimami.(na ndakisa, o senga mikanda na ba kombo ekeseni to pe ozali
kosenga tangu basi batindeliyo mukanda to pe ozwami ozalaka na mboka
France kobanda kala).
Soki omikuti ozali na moko ya ba situation oyo, prefecture ekokemelayo mukanda
kotalisa po na nini APS epesameliyo te, pe a ko pesa yo formulaire pona obwaka
ngunda.
Ezali lisusu malamu koyeba ete lokola ba boyi ko pesa yo mukanda ya APS kolandama
na maye makomami likolo okoki ko senga ngunda na OFPRA kolekama na prefecture
OFPRA eko tanga likambu oyo na kati ya mikolo zomi na mitano (15 jours).

11

3 MAYEMASENGELI ETE LISUNGI YA KOZWA MIKANDA YAKO

VANDA ETANGAMA
Prfecture Euti ko pesa yo formulaire ya bosengi ngunda.
Tangu ozali kosenga ngunda, ko pata lolenge ya ebatelami ata moko te oyo oko linga
ba pesayo.(Elembo ya mokimi bitumba to pe bobatelami ya tangu muke).
Ezali matangi oyo ekosalema na mbala moko pe na kati ya tangu oyo, lisengi na yo
ekotangama na OFPRA nanu lokola mokimi, sima soki likambu na yo ezali polele te,
eko salema na lolenge ya bobatelami ya tango moke.
Soki OFPRA eboyeliyo elembo ya mokimi to pe mikanda ya bobatelama ya tangu
muke, okoki koya kosenga lisalisi na Cour nationale du droit dasile (CNDA) -- Parquet
ya mbulamatadi etelemeli droit ya bosengi ngunda. Okoki pe lisusu ko senga kaka na
bureau eye (CNDA) ko salisa yo kozwa mukanda ya bobatelami mususu.
Ba sango nyonso mazwami na kati mikanda na yo ya bosengi ngunda
malamu pe batu ya mboka na na yo bakoyeba eloko moko te.

ebatelami

3.1 - BUREAU YA FRANCE OYO ETELEMELI LIKAMBU YA EBATELI YA BA KIMI

BITUMBA PE BA OYO BAZANGI NATIONALITE. Ebiangami na lopoto OFFICE
FRANAIS POUR LA PROTECTION DES REFUGIES ET DES APATRIDES (OFPRA)
Pona kotondisa Formulaire ya OFPRA
- Esengeli kotiya ba date pe ko signer dossier na yo soki te OFPRA ako komisayo te
(pona bana nyonso, esengeli ete mukolo to pe moboti na ye nde a signer) ;
- Esengeli dossier ekomama na lokoto ya franais;
- Esengeli ko koma na polele pe na lolenge oyo mutu nyonso akoki ko tanga makomi
nayo maye matali bisika o fandi;
- Esengeli oyanola na matuna nyonso makomami na mikanda oyo na ko pesa matoyi
na maye ma komami:
- Talisa matali likambu na yo pe libota na yo;
- Loba eloko nini esali ete okima mboka na yo pe pona nini okoki te ko zonga;
-Yanola na matuna kolandama na moko sima na mosusu;
- Lakisa mukolo, esika, batu nyonso;
- Okoki ko bakisa sango nyonso oyo omoni ete ekoki ko sunga matangi ya dossier na
yo. Soki pe olingi ete ba yoka yo, koma yango pe talisa na OFPRA

12

Mikanda yako pesa na OFPRA

Esengeli opesa mikanda matali:
- Fotocophie ya mukanda matalisi bondimami na yo ko vanda na mboka oyo pona
tango muke nanu tangu ezali na makasi;
- Foto ya sika mibale.
OKoki pe kopesa, soki mazali:
- Mikanda original ya identite na yo lokola (passeport, carte de citoyen to buku ya Leta
na yo, mikanda na yo ya mbotama) ;
- Mikanda oyo eko sunga bondimami na yo.
Mayematali Ko tinda dossier
- Soki dossier na yo eko tangama na lolenge ya normale:
Esengeli otinda Mikanda nayo liboso ya mikolo ntuku mibale na moko (21 jours) sima
kozwa APS na adresi oyo:
Office franais pour la protection des rfugis et des apatrides (OFPRA)
201, rue Carnot
94136 FONTENAY-SOUS-BOIS CEDEX
Soki olekisi mikolo ntuku mibale na moko (21 jours) to pe dossier na yo
etondisami malamu te yeba ete kimanda na yo ma kokomisama te na OFPRA.
Ezali malamu kotinda mukanda pe senga ete batindelayo mukanda koloba ete bazwaki
maye okomaki << recommand avec accus de rception . Koma malamu pe na
lolenge ekomonana esika ya Motindi expediteur.
Okoki pe koya ko tika mikanda na yo na esika bayambi ya OFPRA tangu nyonso
kobanda mokolo ya lundi ti vendredi na gonga 9 heures ti 15 heures na adresi oyo
moko.
- Soki dossier na yo etangami na lolenge ya Motuya:
Esengeli otinda Mikanda na yo ya bosengi ngunda tondisa yango malamu pe signer
sima tinda na prefecture liboso ya mikolo zomi na mitano (15 jours), tiya yango na kati
na envelope pe kanga. Okoki ko bombela prefecture ba sango na yo oyo omoni ezali ya
ko bomba. Soki prefecture ezwi mikanda na yo, prefecture ekotinda yango na OFPRA
pe ekolakisa ete ezali dossier ya lolenge ya motuya.
Ezali lisusu malamu ko bomba malakisi nyonso ekotalisaka ete otindaki mukanda pe
bazwaki yango. Pe lisusu batela malamu ba fotocopie ya ba dossier na yo nyonso (at
ape formulaire ya OFPRA) pe masolo nyonso okozwa na OFPRA.
Na mikolo oyo OFPRA eko tanga dossier na yo, okoki ko ya to pe ko bakisa ba sango
nyonso to pe eloko nyonso oyo ekosalisa ko yeba dossier nayo malamu . Na kati ya
makamu yango nyonso, ko bosana soko moke te kobakisa numero ya dossier na yo
oyo ezwami na mukanda yak o komisama pona bosengi ngunda.

13

Mayematalisi Makomisi
Soki dossier etondisamaki malamu pe ekomi liboso na tangu, OFPRA ekotindela yo
mukanda kotalisa ete azwaki yo, okomisi ye, pe ekopesa yo numero ya dossier na yo.
Oyo ekotalisa officiellement ete dossier na yo ezwami pe ba komisi kombo na yo na
bantu oyo basali ko senga ngunda. Okozwa mukanda oyo ata sanza moko liboso ete
mikanda na yo ya APS esila nguya. Bomba malakisi nyonso makotalisa ete otindaki
mikanda po ekosalisa yo ko lakisa prefecture tangu mikanda na yo ya APS esila nguya.
Soki mikanda etondisamaki malamu te kasi ekomaki na tangu na bureau ya OFPRA
liboso mikolo ntuku mibale na moko (21 jours) esila, OFPRA ekozongisela yo yango pe
ekosenga yo otondisa dossier na yo malamu. Sala nyonso ozongisa yango na ba sango
nyonso oyo basengi na lombangu nyonso liboso ya mikolo ntuku mibale na moko (21
jours). Soki bongo te, lisengi na yo ekokomisama te na OFPRA, pe yeba ete mikolo na
yo ya APS ekobakisama te.
Masolo na OFPRA
OFPRA eko benga yo po na Matuna. Soki bongo te ekozala pona matali:
1. Soki basango opesaki na dossier na yo ekoki pona OFPRA a pesa yo mikanda
ya ngunda (to a pesa yo ngunda) ;
2. Soki mboka na yo ezali moko ya ba mboka oyo OFPRA emoni ete ezali lisusu na
matata te;
3. Soki ba sango na yo oyo opesi pona kosenga lisungi oyo , ezali natina moko te
na maye masengeli po ete ozwa mikanda ya ngunda;
4. Soki pona matali bokolongono na yo okoki te koya ko yanola na matuna.
Soki ba bengi yo, esengeli omimonisa na bureau ya OFPRA. Mosaleli ya OFPRA
abiangami: officier de protection a ko solola na yo. OFPRA ebongisaka muntu moko
oyo akosalisa na ko balola na lokota na yo matuna wayo nyonso to pe lokota oyo
osololaka. Masolo esalemaka na lolenge ya ko bomba. Sima muntu yango (mosaleli ya
OFPRA) akokoma masolo na bino na mukanda.
Yeba ete OFPRA eza na antenne nango nase ya daku oyo (dpartement de la
Guadeloupe) pe eko sungaka kotala maye matali lisungi ya baye bazo senga ngunda
na mboka ya france oyo ezwami na Americ: Guadeloupe, Martinique na Guyane. Soki
osengaki lisalisi na ba mboka oyo matangwi bako bengayo pona koyanola na mituna na
Base-terre. Na Fontenay sous bois te.
Soki oye te pona masolo oyo, yeba ete ekotungisa matangi Mikanda na yo ya bosengi
ngunda. Ezali malamu koyebisa OFPRA mikolo mibale (48heures) liboso soki oko yaka
te mukolo esengeli koyanola na mituna, to soki oko yaka na retard
Soki pe obimi esika oyo ovandaki, esengeli ete oyebisa na ko koma pe na lombangu
OFPRA pe lisusu osenga ete bayanolayo ete bazwi mukanda na yo. OFPRA ekotalisa
yo ndingisa nini makatamaki pona likambu na yo na adresi na yo ya sika.
Batela malamu mikanda nyonso makotalisa ete bazwaki maye okomaki kotalisa
adresi na yo ya sika , matalisi ete otindaki, na maye ozwaki na poste.
14

Ndingisa ya OFPRA
Pona kozwa eyano ya OFPRA yeba ete ekeseni (-mikolo zomi na mitano 15 pona
Eyano ya motuya to pe mikolo ebele pona ba Eyano normale). Soki OPFRA evandi
kimia mingi malakisi te ete ba boyi mikanda na yo. Soki OFPRA ekoki te ko kata
ndingisa pona mikanda na yo po na sanza motoba (6 mois), ekoyebisayo na ko koma
na nzela ya poste. Esengeli ko zala na bizaleli ya ko tala poste na yo tangu nyonso
* Soki bandimi mikanda na yo, okozala :
- Ondimani lokola rfugi na OFPRA pe akotalisa yo na ndingisa oyo ondimami na
lolenge ya refugie pe ekosenga na yo olakisa ete ozwi mukanda;
- Ondimami po na mikolo mike awa OFPRA eko zwa ndingisa kopesa yo mikanda po na
mikole mike pe ekosenga na yo kolakisa ete ozwi mukanda eye.
* Soki ba boyi kopesa yo mikanda:
OFPRA ekotindela yo mukanda kotalisa ete ba boyi dossier na yo na lokota ya francais
pe lisusu bako pesa yo copie na lokota oyo osalelaki ko solola na bango.
Okozwa mukanda na yo elongo moko na matalisi po nanini dossier na yo eboyamaki pe
na raport ya masolo na yo ya OFPRA.
Okoki pe ko contester ndingisa oyo ya OFPRA matali boboyi bwayo na Cour nationale
du droit dasile (CNDA) -- Parquet ya mbulamatadi etelemeli droit yakondimama ko
vanda na nzela ya ngunda.
Soki o contester te na CNDA, esengeli o bima na mabele ya France.

3.2 COUR NATIONALE DU DROIT DASILE I(CNDA) - PARQUET YA

MBULAMATADI ETELEMI MIBEKO YAKONDIMAMA KO VANDA NA NZELA YA
NGUNDA.
Tangu mapesami po na ko lelela lisungi mosusu
Yeba ete bakopesa na yo sanza moko kobanda mukolo oyo mukanda ya boboyami
epesameli yo na kati ya mikolo oyo, esengeli ozala osi oyaki kosenga lisalisi epayi ya
bureau ya CNDA. Okoki kosenga lisalisi ya bobatelami soki OFPRA eboyi dossier na yo
, to pe kosenga elembo ya mokimi soki ba pesiyo mikanda pona tangu muke. Na tangu
oyo CNDA a koki kopima yo lisalisi ya bobatelami, kasi a koki te ko botola mikanda oyo
ba pesaki yo po na tangu ya muke.
Kasi na kati ya makambu oyo nyonso, esengeli osenga lisungi na yo nanu mikanda esili
nguya te. (Ndakisa, soki ozwaki mukanda na yo na poste oyo matalisi ete ba bwakisi
dossier na yo na mukolo ya le 20 janvier, lileli na yo esengeli ezwama na CNDA liboso
ya le 21 fevrier). Beta sete ete ba lobelayo soki bazwaki mukanda na yo, pe ezala nanu
na mikolo liboso mikanda oyo oza na ngo ekufa po na koliya tangu ya kotinda mukanda
na poste. Soki mikolo na yo eleki, dossier na yo eko bwakama pe ko monana na makasi
te pe lisusu ba kobebisa tangu te koyoka maye nyonso o kolinga kopesa.

15

Soki ba kuti yo te na ndaku esika ozwamaka, ba kotindela yo mukanda na poste koloba

ete to lekanaki epayi na yo avis de passage du facteur oyo eko lakisa ete ozwi
mukanda (oyo eko lobela ndingisa ya OFPRA).
Poste e kobomba mukanda moyo po na mikolo zomi na mitano (15 jours), sima na
mikolo oyo poste eko zongisa na OFPRA.
Na situation ya boye, mikolo mapesami po na ko lela lisungi mosusu eko banda sima na
mukolo oyo balekanaki epayi na yo( mukolo bazongisaki mukanda epayi na OFPRA te).

Lileli
- Liboso na makambo nyonso, tanga nanu mibeko nyonso matali boboyami ya OFPRA.
- Lileli na yo esengeli ekomama na lokota franais na maboko pe papier (na lolenge
nyonso oyo olingi kokoma- formulaire specific eza te.) epayi wapi okoma koma ba
kombo na yo nyonso, elembo na yo ya libala, osalaka nini, epayi wapi ozwami.
Esengeli otalisa ete ezali mukanda ya lileli pe tiya numero ya dossier oyo OFPRA
epesakiyo.
- Mibeko esengi ete obosana soko moke te ko bakisa ndingisa ya liboso ya OFPRA to
pe copie nango.
- Esengeli o talisa malamu pona nini ozali ko senga lisungi oyo mbala mususu, koloba
ete po na nini ozali ko ndima te ndiginsa ya OFPRA oyo etalisi ete eboyi dossier na yo
maye esali ete ba pesa yo mikanda ya botatelami ya tangu muke kasi eboyi ko ndima
yo lokola rfugi.
Talisa maye ezo sala ete oboya kozonga na mboka na yo ya mbotama.
- Esengeli obakisa mikanda na yo ya identite pe oyo ekolakisa mboka na yo ya
mbotama.
- Yaka pe na mikanda nyonso ekopesaka kilo na mukanda na yo ya lileli.
Pona mikanda matalisi mboka ya mbotama na yo, bakosenga na yo obakisa copie na
dossier pe o bomba original ya passeport na yo to pe carte na yo ya identite, oyo
ekosalisa yo ko zwa mikanda legale na poste. Okoki koya na mikanda na yo ya original
mukolo oyo ya koyanola na matuna soki ba sengi na yo.
Pona ba mikanda eko lakisaka mukanda na yo ya lileli, ezali malamu ko tinda ba
documents original kasi bomba copie. Bakoki kozongisela yo ba original oyo mukolo ya
koyanola na matuna soki osengi , to pe bakoki ko tindela yo yango sima na nzela ya
poste. Yeba ete mikanda na yo ya eleli esengelami ete ekomama to pe ebalolama na
lokota ya franais Soki ebalolami te na lokota oyo, yeba ete CNDA ekotala yango te.
Esengeli te ete ezala ebalolami na interprete munene.
- Kobosana te ko signer lileli oyo.Soki ozali nanu mwana, representant na yo a signer
po na yo.
Bomba malamu mikanda nyonso oyo ekolakisaka ete otindaki pe dossier na yo ekomaki
na ba copie nango.
Yebisa na CNDA ba sango nyonso matali adresi na yo ya sika.
16

- Okoki kobakisa ba sango ti na mukolo ya misatu 3 liboso ya jugement na yo esalema.

Ndakisa, soki ba bengi yo pona kosamba mercredi 20 juillet na 14 heures, okoki ko
tinda na nzela nyonso, ba sango misusu ti le 16 juillet.
Okoki pe kosenga ete ba Komelayo dossier na yo.
Soki lileli na yo ezangi ba sango ya nguya ko leka ndingisa oyo OFPRA ekataki po na
likambu na yo yeba ete CNDA ekoki koleka na nzela ya ordonance sima na kotanga
dossier na yo na ko tindela yo maloba ata soki ba bengisi yo te po na kosamba.

Mukanda ya Lileli
Sima na kotinda mukanda na yo ya lileli , CNDA ekotindela yo na nzela ya adresse oyo
opesaki tangu otindaki mukanda na yo ya lileli , mukanda moko boye na kombo ya
tozwi lileli na yo Reu dun recours .Mukanda oyo eko lakisaka ete lileli nayo
ekomisami na buku.Mukanda oyo nde ekolakisaka yango soki prefecture ebengi yo po
na ba bakisa mikolo na yo po na sanza misatu. Sima, kobosana soko moke te ko koma
na ba mikanda nyonso yako pesa na CNDA numero ya lileli na yo ( ba chiffres 6) oyo
ezwami na lileli na yo.
Lisungi ya avocat
Okoki kosenga lisungi ya avocat tangu yako sambisama na CNDA.
Okoki pe kosenga lisalisi ya avocat na lolenge ya lisalisi mokati makambo. Soki bongo,
mbulamatadi nde eko futa mbongo nyonso to ndambu wana avocat azali lisusu te na
droit ya kosenga yo mbongo soki asungi yo.
Esengeli kosenga lisungi yango okati ya sanza moko uta oyambi reu ya recours, na
bilo ya lisalisi pona kosamba ezali na CNDA ba bengi na lopoto Bureau de l'aide
juridictionnelle de la CNDA na adresi oyo :
Cour nationale du droit d'asile
35, rue Cuvier
93558 MONTREUIL-SOUS-BOIS CEDEX
Yeba ete lisungi oyo ekopesama kaka soki okokisi moko na maye malandi:
- soki mbongo ozwaka eleki montant moko boye te ;
- Soki lileli na yo emonani te lokola ekoki ko zwama to pe ezangi nguya yako koka.
Okoki ko koma kombo ya avocat moko oyo akondima kosunga yo na maye matali likati
ya likambu oyo to pe kosenga na CNDA e ponela yo avocat moko. Soki ondimami na
lisungi oyo kofuta avocat yango mbongo ata moko te ata soki asengi yo

17

Kosambisama na CNDA
CNDA eko benga yo ko samba po na etanga dossier na yo ya lileli.Convocation oyo to
kobengama oyo okoyeba yango semaines misatu 3 liboso ya mokolo yango ya ko
samba. Lisambisi oyo eko salema na ndaku ya CNDA oyo ezwami na Montreuil-sousBois to pe soki bazali na formation ya ba kati makambu mosusu bisika ya ba
departement d'outre mer epayi o tikaki lisengi na yo.
Formation ya lisambisi ya CNDA oyo ezali ko tanga lileli na yo eponami na magistrat.
Mutu moko, officier moko -ya bureau ya nations unies oyo etelemelaka makambu ya ba
Rfugis ebiangami na lopoto Haut commisariat des Nations Unis pour les rfugis
(UNHCR) pe akozala. Formation ya lisambisi ekokata likambu na yo sima ya ko tanga
dossier na yo pe koyoka rapporteur oyo azali ko analyser dossier na yo ya lisengi
ngunda sima ba ko yanola yo kolandama na boyoki explications na yo pe ya avocat na
yo soki ozana avocat.
CNDA ekobongisa muntu oyo akosalisa yo ko balola matuna na lokota oyo okomaki na
formulaire ya OFPRA oyokaka. Soki te na lokota oyo emonani ete okoki kosolola.
Mibeko esengi ete oya yo moko kosamba. Soki okoya te to pe oko koma retard yebisa
CNDA liboso ete okoki te ko ya kosamba na mukolo wana. Po na ba bongisango
mukolo mususu pe yebisa bango na nzela ya ko koma pona nini okoki te ko ya na
esambisi. Mokonzi ya formation ya ba sambi yemoko nde ako mona soki bako ponela
yo mukolo mususu ya esambisi.
Kosamba eko salema na polele liboso ya bantu. Okoki pe kosenga na Mokonzi ya ba
sambi ete basambisa yo liboso ya bantu muke kaka, elingi koloba ete olingi ba sambisa
yo na miso ya bantu te.
Ndingisa ya CNDA
CNDA ekotindela yo ndingisa na ye na poste ekomami na lokota ya franais pe
kosenga ete ondima ete ozwi mukanda yango en recommand avec avis de rception
, pe na mukanda oyo ekomami na lokota oyo oyokaka kotalisa yo ndingisa oyo elakisi
nini .
CNDA ekoki:
- Ko boya ndingisa oyo OFPRA ezwaki ya ko boya dossier na yo pe kondima yo lokola
mokimi to pe kopesa yo mukanda to elembo ya ko batelama pona tango muke. Soki
basali bongo wana ozali na droit lokola mutu nyonso oyo azwaki moko ya ba elembo
oyo ya ko batelama epesamaka na OFPRA;
-Ko ndima ndingisa ya OFPRA ya ko boya dossier na yo pe lileli na yo;
- Koboya ndingisa ya OFPRA ko pesayo elemboya bobatelami pona tango muke pe ko
pesayo elembo ya mokimi bitumba.
Ndingisa ya CNDA ekoki pe kosenga lisungi to pe toli kowuta na mbulamatadi.
Ndaku oyo ya toli ya mbulamatadi ebiangami na lopoto Conseil d'Etat, ekotanga
dossier na yo na mobimba te kasi matuna ya lolenge legale. Yeba ete procedure oyo
ezalaka mulayi pe lisusu esengaka avocat munene (okoki pe kosenga basalisa yo na
18

lolenge ya kozwa lisungi ya bokati makambo) yeba pe ete eko bakisa mikolo na yo yako
fanda te na mabele ya France pe ekopekisa te bozongisi na yo na mboka wayo. Kende
ko senga toli epayi ya lisanga ya to pe ba avocat.

3.3 MAYEMATALI KOBOYAMA KOZWA MIKANDA YA NGUNDA

Ba consquences yako boyama kozwa mikanda ya ko vanda na nzela ya ngunda
Soki OFPRA eboyeli yo mikanda ya ngunda, okoki kokotisa lisengi na CNDA mpo
batalela na mozindo soki mokano ya OFPRA ya koboyela yo mikanda ezwamaki na
mulongo ya mibeko.
Soki lisengi na yo na CNDA ezali kolandelama na procdure normale pe soki prefecture
epesaki yo APS, wana lisengi na yo ezali suspensif. Elingi koloba ete bakonzi basengeli
bazela nanu CNDA ekata makambo liboso bakonzi bakoma na likoki ya kobengana yo
na mboka ya France.
Soki lisengi na yo na CNDA ezali kolandelama na lolenge ya motuya (procdure
prioritaire) pe ete bapesaki yo APS te, wana lisengi na yo ezali suspensif te. Elingi
koloba ete bakonzi bazali na likoki ya kobengana yo na France ata soki okotisaki lisengi
na CNDA pe ata soki CNDA ekati nanu makambo te.
Soki okotisi na yo lisengi na CNDA te, wana mokano ya OFPRA ekoboma mbalamoko
mokanda ya mikolo mike oyo bapesaki yo.
Soki CNDA ezwi pe mokano ya koboyela yo mikanda, wana ekoboma mbala-moko
mokanda ya mikolo mike oyo ba pesaki yo. Kasi, soki okotisi lisengi na yo ndenge
elimbolami na eteni 4, wana mokanda na yo ya mikolo mike ekokufa mbala-moko te.
Soki mokanda na yo ya bovandi ekufi, esengeli obima na mboka ya France. Okoki
kotikala kaka soki okoki kolakisa ete ozali na nzela mosusu ya bozweli mokanda kasi
ngunda (asile) lisusu te.

Bozongi na Mboka ya botama

Prefecture ekopesa na yo ndingisa kolakisa ete eboyi bovandi na yo pe kosenga na yo kobima na mboka ya France ebiangami na lopoto obligation de quitter le territoire
franais (OQTF) pe ekopesa yo sanza moko pona obongama kobima na mboka ya
France na lolenge ya malamu.
Na tangu oyo ya sanza moko okoki pona ba cas misusu kosenga lisungi pona bozongi
na mboka na yo ya mbotama. Boye esengeli oluka baye basalaka na Office franais de
limmigration et de lintgration (OFII) -- bureau ya francais ya immigration pe
intregration kolandana na maye makomamaki na point 8.

19

Soki na tangu oyo ya sanza moko oyo ba pesaki yo po te olongwa na mboka yo moko,
pe osengi te lisungi ya bozongi mboka , pe soki osengi lisungi te pene ya lOFII po na
bozongi malamu , soki oyaki pe te kosenga lisungi epayi ya ba zuzi po ba longola
OQTF , okomikutana na matata na mabele ya France , ba police ekomema yo ti na
frontiere mibeko oyo ekoki pe komema yo na boloko pe sima nango bakozongisa yo na
mboka na yo na makasi.
Soki ba pesi yo OQTF oyo ezali koloba ete o zonga noki noki(ezangi sanza moko oyo
ba pesaka po te olongwa poto na ndenge ya yo moko), okomikutana na matata na
mabele ya France ba ko zongisa yo na makasi na frontiere (mboka na yo ya mbotama).
Okoki pe koya kofunda OQTF na parquet (epayi ya ba zuzi administratifs) na kati ya
sanza moko wuta mokolo oyo ozuaki mokanda na bango. Pona kokokisa likambo oyo
okoki kosenga lisalisi epayi na moko ya basali na tribunal ya administratif.
Tribunal administratif ekozua sanza misato (3 mois) pona kotala likambu oyo; Soki
bakataki ndingisa epayi ya lOQTF ete obima tribunal ekoki koya pona lisungi na yo
sima ya mikolo misatu to (72 heures).
Lileli po na ba zuzi ba longola OQTF ezali suspensif: ba koki kozongisa yo te na mboka
na yo ya mbotama na kati ya mikolo ya sanza moko oyo ba pesi yo po na ko funda
OQTF, to pe soki osi ofundaki OQTF na tribunal administratif e ke nanu a kati likambo
yango te, ba koki ko zongisa yo te na makasi na mboka na yo.
Prefeture a koki kozwa mobeko po na kozongisa yo na ndelo ya mboka ebiangami na
lopoto: arrt de rconduite la frontire. O koki kofunda mobeko yango epayi ya
tribunal administratif, okati ya mikolo mibale (48 heures) uta ngonga oyo mobeko yango
ezwamaki. Tribunal daministratif a ko samba (ko kata) likambo yango okati ya mikolo
misato (72 heures) uta mokolo oyo ofundaki mobeko. Tangu ofundi mobeko yango, pe
na tangu ozali kozela eyanola ya tribunal, ba koki kozongisa yo te na mboka na yo ya
mbotama.

20

4 MAYE MATALI KOTANGA LISUSU.

Sima ya koboya bosengi ya mikanda ya ngunda na yo na CNDA , ozali na makoki ya
kosenga lisusu OFPRA kotanga lisusu mokanda na yo wana soki kaka ozali na likambu
ya sika , elingi koloba boye :
-esengeli ke likambo yango(mokanda) ezala sima ya mokolo oyo bazwaki mobeko ko
uta na CNDA, to liboso mobeko ezwamaki kasi oyebaki likambo (mokanda) yango kaka
sima.
-To pe mokanda yango ekolakisa bobangi na yo lokola moto to bonyokwami to pe
matata fulani oyo ekoki kozua yo soki ozongi.
Okoki kosenga toli epayi ya association to baye balobelaka batu. Ekosenga t oleka
lisusu na prefecture pona kosenga mokanda ya APS. Prefecture ekotanga bosenga
na yo lokola ya yambo.
Makambu mibale ezwami:
- Prefecture ekopesa yo mokanda ya APS na formulaire ya botangi lisusu ya OFPRA.
Boye ekopesamela yo mikolo mwambe (8 jours) pona kotinda dossier na yo ya
mobimba epayi ya OFPRA po na kokomisa yango pe kondima ete soki bakoki lisusu
kotanga likambo na yo .OFPRA ekoyebisa yo ndingisa ezwaki.
- Prefecture ekoki koboya kopesa yo mokanda ya APS po na makambo lokola oyo
ezwami na numero 2.2.2. Prefecture ekopesa yo formulaire po na kotondisa pe
mokanda mosusu ya bosengi na yo ozonga sima mikolo zomi na mitano (15 jours) na
dossier na yo ya kokoka pe signe nakati ya enveloppe pe ekangama. Esengeli te
Prefecture eyeba te maye makomami na kati ya mokanda oyo ozo senga ete batanga
lisusu.Sima na kozwa mokanda na yo ya motuya, Prefecture ekotinda yango epayi ya
OFPRA pe ekolakisa ete ezali ya motuya OFPRA ekoyebisa yo mibeko ezwi.
Soki baboyi kotanga mokanda na yo lisusu okoki kosenga lisungi na CNDA na
kolandama na maye makomamaki na point 3.2.

21

5 LOLENGE YA BA OYO NYONSO BAZANGI MIKANDA YA EKOLO

Nabokeseni na mutu oyo akosenga ngunda, mopaya nyonso oyo azali kosenga
mikanda ya ekolo akoki kozwa te mokanda ata ya tangu moke tangu bakotanga
lisengi na ye.
Bokoki te komimonisa liboso ya Prefecture kasi kokomela OFPRA ye moko na botalisi
ba kombo na yo nyonso, bisika ozwami pe maye matindi yo osenga lisungi.
OFPRA okopesa na yo formulaire ya lisungi ya lolenge ya mozangi mikanda ya ekolo.
Esengeli otindisa yango pe otalisa maye matindi okanisa ete ozali mwana ya mboka
moko te.
Esengeli ozongisa mikanda oyo epayi ya OFPRA nakotalisa ete olingi ba yanola yo
nakotalisa ete bazwaki mokanda na yo. lettre recommande avec accus de
rception.
Okobengisama na OFPRA po na koyanola.
- Soki ondimami lokola mutu oyo azangi ekolo, prfecture ekopesa yo carte de
sjour temporaire mokanda ya bovandi pona tangu moke ekomama ete bomoyi
pe libota. Vie prive et familiale. Mokanda ya lolenge oyo ekopesamela pe na
molongani na yo soki bosi bobalana pe bosi bovandi mbula moko yambo ete bino bo
ya kosenga mikanda ya ekolo .pona bana na bino ba ye bazali na nse ya mbula zomi
na mwambe (18 ans) to zomi na motoba (16 ans) soki pe ba kosepela kosala. Mokanda
oyo ezali na nguya ya mbula moko ekoki pe kobakisama mikolo to kosalisa yo na nzela
ya kozwa mosala.
Soki olingi osala mobembo esengeli okende na prefecture po na epesa yo mokanda ya
mobembo ya mutu oyo azangi ekolo.
OFPRA okopesa yo mokonda ya bomoto bwa yo soki okokaki te kozwa yango na
mboka oyo ozwamaki na kokoso.
- Soki pe OFPRA eboyi kondima lisengi na yo okoki kofunda ndingisa oyo na tribunal
administratif ya bisika ya bovandi na yo, na ba sanza mibale uta mokolo oyo
okebisamaki koloba ete baboyi na lisengi na yo. Atako ofundi ndingisa yango, to ozali
kozela eyano ya tribunal administratif po na lifundi na yo, prefecture ekoki ko katela yo
ndingisa ya kobima na mboka France (OQTF) to (arrt prfectoral de rconduite la
frontire) ata soki tribunal administratif naino ezwi ndingisa te ya boboyi to bondimami
na yo lokolo muntu oyo azangi ekolo.

22

6 LISALISI EPESAMELI NA BA OYO NYONSO BAZALI KOSENGA

NGUNDA.
Lisalisi ya mosengi ngunda ekopesa yo masalisi malandi : esika ya ko lala, lisungi ya
mbongo, pe maye matali bokolongono. Lisalisi oyo ewuti na mbulamatadi, ekeseni
kolandama na ba situation administrative ya moto, lolenge na ye ya bovandi, pe na
mikolo. Ba sango misusu ya kati ekopesamelayo na makomi matali koyamba bapaya ya
mboka oyo ozali.
6.1 MAYE MATALI BISIKA YA KOVANDA
Ndako ya baye bako luka kimia to bakimi Bisika pe ndaku ya boyabi pona baye
bazali kosenga bisika ya kovanda (CADA)
Po na baye bazali kosenga bisika ya kovanda ba centres nkama misato (300), ndako ya
baye bako luka kimia to bakimi Centre daccueil pour demandeurs dasile (CADA) ezali
pona batu ya lolonge eye, ezwami na bisika ekeseni na mboka ya France. Ezali bobele
po na baye basengi ngunda pe na libota na bango .Pona kozwa esika yango ebongi
ozala na mikanda miye ekolakisa ete ondimaki po na bovandi na yo na ba sanza
motoba (6) oyo epesamelaki yo lokola moye akosenga ngunda
Yeba ete na ba departements pe ba collectivites ya outre-mer, CADA ezalaka te.
Na kati ya CADA okozwa lisalisi administratif (elandami na lisalisi ya bosengi ngunda), .
lisungi social ekopesa nzela na maye matali (bokolongono bwa nzoto pe maye matali
kotanga ya bana) pe na mosolo na bileyi. Makambu oyo ezali na lisungi ya
mbulamatadi. Ba centres oyo esimbami na associations.
Lisalisi oyo bovandi na CADA epasameli bino na Prefecture ya departement bisika oyo
otikaki mokanda na yo ya bosengi ngunda, tangu ya bondimami bwa yo na maye matali
esika ya bovandi. Soki oboyi lisalisi oyo , okoki kopesamela te esika ya bovandi ezala
po na tangu moke oyo epesalaka na basengi ngunda, na esika ya kovanda yambo ete
bango ba ndimama na CADA.
Tangu yo o ndimi lisalisi oyo ya esika ya kovanda na prefecture, boye okopesa
bondimami na yo na CADA na baye bazali kotala makambu pona batu oyo bazali
nkosenga ngunda, .ezwami na ba departement na konzi ya region.
Lisengi na yo na CADA ekotalama na baye bazali na kiti ya bokonzi ya mbulamatadi na
kolandisama na bisika oyo ezali nanu na batu te na ba departement , na ba region na
esika nyonso ya mabele ya France.

Esika ya bovandi ekoki kopesamela yo na esika mosusu oyo yo otika lisengi na yo te,
soki oboyi lisalisi oyo okoki soko moke te kopesama to kozwa esika mosusu ya bovandi
na CADA ata muke te. Pe okoki lisusu te kozwa lisalisi ya mbongo ebiangami na lopoto
ATA.

23

Soki ata esika moko te na CADA ezwami po na yo, okotshiama na molongo po na

kozela lisusu boyambami mbala sima tangu bisika mosusu ya bovandi eko monana.
Soki pe o ndimami na CADA okozwa esika ya bovandi kolandisama na mikolo oyo
bazali kotanga lisengi na yo ya ngunda, pe mikolo oyo nyonso bazali kotanga dossier
na yo .na mikolo oyo ozali kolandela dossier na yo na CNDA.
Soki mokano ya lOFPRA to ya CNDA e ndimi yo okoki kosenga bovandi lisusu po na
ba sanza misato (3 mois) kasi ekozala kaka pona mbala moko, soki baboyeli yo
bovandi esengeli na yo olongwa na tangu oyo epesameli na sanza moko bobele.

Bovandi na lolenge ya lobangu

Soki ba ndaku ya mbulamatadi epesamelaka na basengi bisika ya bovandi e ndimi bino
te na CADA bovandi na lobangu na esika mosusu to na ndaku ya boyambi bapaya
ekoki kopesamela bino kolandisama na makoki ya bisika biye bozwami.
Soki pe ozwi eyano mosusu te okoki kobenga na esika nyonso pe tangu nyonso na
nzela ya singa na numero oyo epesami 115 okofuta eloko moko te, na bobengi na
botalisi kombo na yo bisika ozwami , okozwama na butu wana pe okomemama na ba
ndaku bovandi ya lobangu. Numero oyo ezalaka tangu nyonso kosolola na batu kasi
kolemba te, kobandela kobenga lisusu.

6.2 LISALISI YA MBONGO OYO BA PESAKA NA BATU BA SENGI NGUNDA

EBIANGAMI: ALLOCATION TEMPORAIRE DATTENTE (ATA)
Lokola ozali mosengi-bobateli na nzela ya ngunda (asile), epekisami osala
mosala. Kasi, okoki kosala mosala soki mbula moko esi eleki uta bokotisi ya lisengi na
yo na OFPRA to soki lisengi na yo ezali na maboko ya CNDA.
Nakolakisa mokanda oyo epesi yo ndingisa kosala mosala pe mokonzi na yo okoki
kosenga ndingisa po na bosali epayi ya prefecture. Ndingisa oyo okoki pe koboyamela
pe kotalisa lolenge ya mosala na kati ya region to pe secteur oyo esengami.loba ozala
osengaki moko ya ba misala ya maboko oyo ezwami na liste oyo ebiangami na lopoto :
mtiers sous tension .
Ba sengi ngunda oyo bazali kozela eyano ya bondimami na CADA, batu oyo ba sengi
ngunda na lolenge ya mbangu ba bengi na lopoto procdure prioritaire, na ba ye oyo ba
zozela ba tala lisusu makambo na bango na lolenge ya mobeko ya dublin, bakoki
kozwa lisalisi ya mokuse ba bengi na lopoto allocation temporaire d'attente (A.T.A).
Baye oyo ba vandi na dpartement ya outre-mer ba koki pe kozwa lisalisi ya ATA,
lisalisi yango ekoki kozala kaka bongo te, lokola biloko to biloko ya kolya. Kasi, ATA
epesamelaka te na batu oyo basengaki lisungi na collectivite ya outre-mer.

24

Pona ko zwa yango esengeli ozala na mukanda ya sanza motoba (6 mois) pe ozala
moto oboyaki ndako epayi epesamelaki yo te na mikonzi tango oyambamaki na bango
yo kofanda, to pe bipayi misusu ba ndimi yo na CADA. Okoki pe kozwa ATA soki ozali
na molongo ya motuya, mpe soki ozali na molongo ya mobeko ya Dublin
Esengeli osenga yango epayi na POLE EMPLOI elongo moko na kopi mikanda
yakomikomisa epayi ya OFPRA to, pona ba sengi ngunda na lolenge ya mobeko ya
Dublin ba kopesa mokanda ba bengi na lopoto convocation Dublin oyo prefecture a
pesaki bango pe na mokanda kolakisa ete ozali na mbongo te, na lisungi te pe ete ozali
na ndako oyo Leta ekopesa pona kosunga bakimi te.
Motu ya mokolo ezali pona ATA etelemi pona mbula 2013 eza 11,20 ero na
mokolo, to 336 ero na sanza ya mikolo 30. Mbongo yango ekopesama na moto
mokolo oyo azangi epayi ya kofanda pe aboyaki ndako epesamelaki ye te na tango
azalaki na molongo ya bakimi te.
Kasi, soki OFPRA to CNDA eboyi bosenga na yo lisungi wana ekokatana mbala moko.
Pona ba sengi ngunda na lolenge ya mobeko ya Dublin, lisungi ekokatana tango ba
kotinda dossier na yo na Etat membre oyo ekolanda makambo na yo ya mikanda ya
bovandi libelana nzela ya ngunda.
Sima ya sanza motoba (6 mois) ya lisungi ya ATA, esengeli oyebisa Pole emploi
botamboli ya lisungi na yo po ete ba koba ko sunga yo. Soki bongo te bako kata lisungi
yango

6.3 BOZWI KISI

LISALISI YA LOBANGO.
Wana okozela kozwa bo bateli ya mikolo nyonso oyo epesamelaka ba ye basengi
ngunda, pe ba ndimami pona tango moke kati ya ndako na ndenge ya bobateli pona
mpasi ya Mokili Couverture mdicale universelle (CMU) -- Ezipeli na tina ya kisi po na
mabota, okoki ko kende epayi ebongisami pona bozwi ya kisi po na nzoto kolongono
Permanences daccs aux soins de sant (PASS) -- Ndako epayi kisi ekozwama tango
nyonso, kati ya ba opitalo. Minganga bakoyamba yo pe bako pesa yo ba kisi ya pamba.
Masanga misusu pe misengaka esika po basunga bato na bapasi ya mino, miso, moto
ata soki ozangi mikanda social.
Maye mitali epayi wapi oko fanda, ba ndako yango ezalaka na bisika ya lisungi po
kobota pe bana mike Protection maternelle et infantile (PMI) -- Kisi po na mama pe
mwana kuna ba kolandela bana mikolo nyonso pe kopesaka bango mangwele pe bisika
ya bobongisi losi pe bolakisi ya mobota pona basi Centre de planification et dducation
familiale (bolakisi ya kosalela bakisi yako lekisa kimolo ya boboti pe kolandela
maternite) Okoki kozwa yango liboso ata ozwa mikanda ya bakimi epayi ya CMU.

25

Ezipeli na tina ya kisi mpona mabota Lisungi ya bapasi ya kimokili Ebiangami:

Couverture maladie universelle (CMU)
Yo lokola mosengi ngunda, okoki kozwa lisungi ya bapasi ya kimokili (CMU) mike pe ya
ko sungaka.Lisungi wana okozwa uta mokolo otikaki mikanda ya bosengi ngunda. wana
okopesa mokanda ya bobengi yo na prefecture to mokanda ya kofanda pona ngonga
moke (APS to recepisse), elandama na mokanda ya ndako epesameli yo.
Ekosala ete osungama pamba na nzela ya bakisi pe opitalo pona yo, mwasi to mobali
na yo pe bana bayo.
Po na kozwa lisungi ya CMU, esengeli ko senga epayi ya kese primaire assurance ya
pasi (Caisse primaire dassurance maladie: CPAM) ko uta epayi oko fanda. Okoki
kosungama epayi ya masanga misusu, centre ya komine to interkominale ya misala
sociale to ya opitalo.
Lisungi ya CMU ya baze ezali ya libela. Po na CMU ya kobakisa, lisungi ezali na nguya
kaka mbula moko (1 an), esengeli osenga mbula nyonso mokanda po na CMU ya
kobakisaka.
CPAM ekoki ko senga yo sima mikanda milanda (lokola recepise) po ba pesa yo
numero ya libela pe karte electronike ya sante ebiangami Carte vitale .
Soki ondimami na esika ya kofanda te tango mikanda na yo eko landelama lokola
procedure ya yambo,okoki kozwa lisungi ya kisi pe Aide mdicale dtat i(AME) -opitalo ya leta esengeli okoka ko loba tina nini ofanda sanza misato (3 mois) na
France.Bosengi na yo ya AME esengeli esalema epayi ya CPAM to PASS ya ba
opitalo.

26

7 BOSOLO YA BAKIMI
Soki oyebami lokola mokimi to soki bobateli ya tango moke epesameli yo okoki
komisalela prestations to solo ndenge mingi.

7.1 KOBATELAMA NA FRANCE

Uta lelo ozali kobatelama na mikonzi ya mboka France.
OFPRA nde ako telemela bobateli ya mikolo nyonso pe mibeko na ya koloba ete
administration wana nde ekopesa yo mikanda ya bomoto na yo (etat civil) pe mikanda
ya mikolo nyo so sima ya kosalela yo etat civil na yo.
Soki obandisi contacte na mikonzi ya mbokana yo wapi obotama OFPRA ako botola
mikanda a pesaki yo
Soki ba pesi yo mikanda ya bobatelami ya tango moke, OFPRA ekoki ko sala
estimation ya makambo misusu pe,eko yebisa yo okoka ko monana na mikonzi ya
mboka wapi obotama po ozwa mikanda na yo ya bomoto (mikanda ya mbotama, na
passeport).

7.2 BOFANDI NA FRANCE

- Yo lokola mokimi,ozali na solo ya karte po na kofanda na France mbula zomi (10
ans),ozali na solo nyonso kosalisa mosusu,na ndingisa kotambola na bonsomi nyonso
na mabele ya France.
Uta mokolo ozwaki mikanda koloba ete bandimi yo lokola mokimi,osengeli ko yebisa
mikonzi epayi wapi o kofanda po a pesa yo mikanda ya sanza misato (3 mois) oyo
okoki ko salisa mosusu soki owana esili, likolo nango ekokomama reconnu rfugi
mokomi amikomisa Sima, soki oko lakisa mikanda ya etat civile eza na ndingisa kouta
epayi ya OFPRA, mikonzi ba ko pesa yo mokanda mosusu oyo ekomama A demande
la dlivrance dun premier titre de sjour bosengi ya mokanda ya yambo ya ko
fanda Mokanda yango eza ya sanza misato (3 mois), okosalisa mosusu kino bapesa
yo karte ya kofanda na mboka libela.
- Soki oza na mikanda ya kobatelama ya tango moke, oza na solo ya karte ya ko fanda
mbula moko (1 an), okosalisa mosusu,ekopesa yo ndingisa ya ko tambola na mabele
ya France na bonsomi nyonso.
Tangu oko yamba mokanda ezali koloba ete o ndimami na tangu ya mokuse, esengeli
okende na prefecture ya esika ofandi. Pe Prefecture a kopesa yo recepise ya yambo po
na sanza misato (3 mois) ba koki lisusu ko bakisa mikolo na recepise yango, pe
ekomami o likolo ya recepise: A demand la dlivrance d'un premier titre de sjour .
Recepise yango ya sanza misato (3 mois) okoki kosalisa mususu kino bakopesa
Mikanda ya kofanda libela. Liboso ete mikanda yango esila, ekozala malamu ete

27

osenga lisungi epayi ya mikonzi po ba salisa mususu. Bongo Prefecture eko tuna nanu
na OFPRA pe bakoki ko boyela yo soki mitifi opesaki ezali kosala lisusu te
Prefecture a koki ko boyela yo mikanda ya kofanda na mboka, soki ba banzi ete kozala
na yo ekoki ko mema mobulu kati na batu to na mboka.
Bipayi misusu, prefecture akoki kobotola yo mikanda ya kofanda na mboka ;na ndakisa
soki obimi mabele ya France koleka mbula misato (3 mois) ya kolandana.

7.3 MOBEMBO LIBANDA YA MBOKA FRANCE

- Soki ozali mokimi pe olingi ko tambola libanda ya France, prefecture eko pesa yo
mikanda ya ko tambola pona mbula mibale (2 ans) soki osengi.
- Soki ozali na bobateli ya tango moke pe OFPRA emoni ete okoki lisusu komona na
mikonzi ya mboka na yo te, okoki ko senga na prefecture e pesa yo mokanda ya
mobembo pona mbula moko (1 an).
Mokanda ya mobembo yango eko pesa yo ndingisa ya ko kende te na mboka wapi
obotamaki.
Kasi bipayi mitifi ya likinda (ndakisa liwa ya moto ya libota ),okoki kozwa mokanda
laisser-passer pona mobembo na mboka kasi pona tango moke penza.
Kasi soki OFPRA emoni ete eza na litomba te okende kozwa mikanda epayi ya mikonzi
ya mboka wapi o uti okoki ko salela passeport na yo po na mobembo na mboka wapi o
uta kati na bonsomi nyonso.

7.4 KOFANDA PE KOBATELAMA NA LIBOTA NA YO.

- Soki ozali mokimi (rfugi), Mwasi to mobali na yo (soki libala esalemaki liboso ya
bozwi ya statut ya mokimi to soki libala esi ekokisi mbula moko pe bozali kovanda
ndako moko) pe bana na yo tangu ba kokokisa mbula zomi na mwambe (18 ans) to
zomi na motoba (16ans) soki balingi kosala mosala, bazali na likoki ya kozwa mokanda
ya mbula zomi (10 ans). Mwasi to mobali na yo pe bana na yo basengeli bakende
kosenga mokanda na prefecture ya esika bozali kovanda.
OFPRA ekoki pe kopesa bango bobateli ya bakonzi ya France na nzela ya mibeko ya
bomoko ya libota.
- Soki ozali na bobateli ya tango moke (protection subsidiaire), mwasi to mobali na
yo (soki libala ezalaki liboso ete ozwa statut ya mokimi to, soki ezalaki kati ya mbula
moko kokende liboso pe bokabwani te) pe bana na bino soki ba kokisi mbula zomi na
mwambe (18 ans) to zomi na motoba '16 ans) pe balingi kosala misala bakoki pe ko
senga mokanda ya kofanda na mboka France pona mbula moko (1 an).

28

Bango pe bakoki ko mikomisa epayi ya prefecture epayi wapi bozali kofanda.

Kasi soki, libota na yo ezali naino na mboka wapi obotama na tango ozwi mikanda
lokola mokimi to kobatelama ya tango moke, okoki ko yeisa bango na France na
lolenge ya bovukisi libota ba bengi na lopoto procdure de runification familiale, na
nzela ya adresi oyo nase :
Ministre de l'intrieur
Direction de l'immigration
Sous-direction des visas
Bureau des familles de rfugis
11, rue de la Maison Blanche
BP 43605
44036 NANTES CEDEX 01
Soki obali sima ya kozwa mikanda ya ko bombisama to mokimi okoki kobengisa libota
na yo na france na nzela ya lisanga ya mabota. Kondimama ya kosangisama na
mabota ezo monela ete osili ko kokisa mibeko nyonso. Esengeli ete o fanda na France
sanza zomi na mwambe (18 mois), ozala na makoki ya kokipa libota (mbongo), pe na
ndako. Esengeli kotika mikanda nyonso epayi ya OFII ya departement na yo.

7.5 KOYAMBAMA PE KOSANGAMA

Yo lokola mokimi to mobatelami ya tango moke, osengeli ko kata zezele ya mukataba
ya koyambama pe kosangisama: Contrat daccueil et dintgration (CAI) -- Mokanda ko
lakisa bayambi pe bosangisi kati ya mobota kati na yo pe leta po kosunga kosangana
na yo na mboka France.
Na nzela na mukataba, okoki kozwa:
-

Formation civique, wapi mokolo moko oko yekola, masanga, mutuya ya ekolo
France, organisation pe misala ya mbulamatadi ;

Tango oyekola bomoyi na France na nzela nini okoki kozwa boyebi ya makambo
na mboka mikolo nyonso (misala, kelasi, kimia ya bomoto, ndako...)

Boyekoli monoko, pona ba posa na yo.Sima yango okozwa diplme initial de

langue franaise (DILF) Diplome ya yambo ya lopoto.

Boyebi ya misala professionnelles :eko sunga yo ko sosola bokasi pe feblese

na yo na mosala po oyeba wapi okoki ko sala na france;

Accompagnement social, kolandana na baposa na yo,na nzela ya service social

ya OFII to organisme mosusus ya leta.

Pona boyebi mingi, kontacte direction ya epayi wapi ozali kofanda.

29

Likoki ya kosala mosala

-

Soki endimami ete ozali mokimi, ozali na bonsomi ya kosala misala soki ozali na
mokanda ekomama reconnu rfugi -- mokimi amikomisa

- Soki ozali na bobatelami ya tango moke, okoki pe ko sala mosala pe ozwa

mokanda ya liboso oyo ekomama A demand la dlivrance dun premier titre de
sjour -- a sengami kozwa mokanda ya liboso po bofandi na mboka

Okoki kozwa mukataba ya mosala ya tango eyebana malamu Contrat dure

dtermine (CDD) to oyo tango eyebani te Contrat dure indtermine (CDI).
Okoki komi komisa kati ya baye bazali ko luka musala pe ozwa accompagnement
personnalis.Okoki ko yekola.
Misala misusu miko landana na mibeko ya diplmes to mboka epayi wapi moto a
uti.Karte ya moto ko fanda azwi na dpartema to collectivit ya outre-mer (France ya
libanda ya mboka) ekoki ko sunga moto ko zwa mosala kati ya metropole te (mboka
France)

Kozwa esika ya kofanda

Soki ba pesi ndako ya ko lala epayi ya ko yamba bapaya baye bako kimela kimia
(CADA) tango ozali ko zela eyano na bosengi ngunda, pe soki ozwi eyano ete ba pesi
yo mokanda ya bobatelami, okoki, kofanda wana pona sanza misato (3 mois), pe okoki
ko salisa mususu sima ya ko zwa bobatelami,liboso ete ozwa ndako ya ko fanda soki
mikonzi (prefet) bandimeli yo.
Yo lokola moto bakobatela, okoki ko senga OFII esika ya Centre dhbergement
provisoire (CPH) --kofanda ya tango moke. Soki okokisi mibeko po na ko ndimama
kuna, esika ekopesamela yo po na sanza motoba (6 mois) pe okoki ko salisa mususu
se mbala moko.Equipe ya centre eko sunga yo kino suka ya ba demarches na yo.
Soki bongo te, okoki ko senga ndako ya parc prive soki otiki ba dossier na yo epayi ya
mikonzi ba telemeli yango.

7.6 BOKOLONGONO YA NZOTO

Na tango oyo ngunda na yo epesi malamu (ba pesi yo mikanda ya bofandi libela), OFII
ya rgion esika ofandi a ko benga yo po te o kutana na minganga oyo bakotala soki
nzoto ezali kolongono ba bengi na lopoto visite mdicale; pe pona o tia nkoma na
boyokani ya koyambama pe kosangama ba bengi na lopoto contrat d'accueil et
d'intgration.
Soki lokola moto oko kimela kimia bandimelaki yo esika tango ozalaki ko luka
ekimelo,wana asili kozwa bobatelami ya bapasi ya mokili Couverture maladie
universelle (CMU) -- Ezipeli na tina ya kisi mpona mabota Ko ndimama wana eko koba.
30

Soki bongo te eko sengela oyebisa mikonzi maye mibaluki ko uta na epayi administratif
kino na kese ya asurase ya pasi(CPAM)epayi wapi oko fanda.
Soki bosenga na yo ya esika ya kimia elandelamaki lokola nzela ya motuya kasi ozwaki
esika ya ko fanda te, osengeli ko luka ndenge ya kozwa CMU epayi ya CPAM epayi
wapi ozali ko fanda.
Soki kaka ozwa mosala ya lifuti osengeli ko sala demarche epayi ya CPAM po o
komikomisa lokola moko ya baye bako sala pe bako futama.

7.7 LISALISI YA MABOTA, NA BOSUNGI BANTU

Yo lokola moto bako batela, okoki ko senga lisungi ya mbongo na nzela mingi ekeseni
soki oko miyebisa epayi ya kese etiama pona mabota Caisse dallocations familiales
(CAF) -- Biro etelemela lisungi ya mabota, to epayi ya ba organismes batelemela
likambo yango epayi wapi ozali ko fanda.
Soki o kokisi mibeko etiama yambo na nyonso,okoki kozwa mbongo ya Revenu de
solidarit active (RSA) -- Lisungi ya tango nyonso kati ya mabota Solidarite oyo eko
sala mosala, maye mitiama pembeni pona mabota, ndaku, baboti basundolama,
mikanda ya boyambi mwana moke to lisusu batu mikolo kasi bibosono.

7.8 BONDIMAMI EKOLO NA MBOKA YA FRANCE

- Soki ozali mokimi, okoki ko senga mikanda po ozala mwana mboka france kolandana
na maloba uta mokolo bandimaki yo kozala mokimi na mboka.
- Soki ozali na bobateli ya tango moke, esengeli opesa mitifi mpona nini ofandi mbula 5
na mboka france yambo ete osenga mikanda ya bana mboka.
Esengeli o yanola mibeko mitali bo pesi ya mikanda ya bana mboka maboko na yo
lokola mwana mboka France (motindo ko botama ya lopoto)pe moralite na yo.
EpaYi wapi mikanda ya bosengi mikanda bana mboka France (mikanda ya lifala) ezali
prefecture epayi wapi ozali ko fanda.

31

8 MAYEMATALI BOZONGI NA YO MOKO NA MBOKA YA MBOTAMA.

Soki OFPRA to CNDA eboyi kopesa yo mikanda ya ngunda (bovandi na nzela ya
ngunda), prefecture eko katela yo ndingisa kobima na mboka France (OQTF) liboso ya
sanza moko esila. Na kati ya mikolo yango, okoki ko pona kozonga na mboka na yo na
lolenge ya kimia. Ba programme na balisalisi mazali ebele oyo makoki kosunga yo
kolekana na burau ya OFII.
Soki pe olingi okoki kosenga lisalisi yabozongi tangu nyonso wana ozali naino na
mabele na france elongo moko na molongani na yo, pe bana na yo oyo bazali na mbula
na nse ya mbula zomi na mwambe (18 ans).

8.1 MAYEMATALI BONZONGI NA MBOKA MBOTAMA

- Lisungi matali bozongi
Okozwa Lisungi oyo eko salisa yo na transport na yo ko uta mabele to mboka ya
France esika ozwami ti na mabele ya mboka na yo esika ya mbotama. Pona mikolo ba
bakisa na ba kilo na yo, ba kilo ntuku minei (40 kg) ya bisaka; bana ba kilo ntuku
mibale, (20 kg) ya bisaka, lisusu bakosalisa yo kozwa mikanda ya mobembo.
- Lisungi ya lolenge ya mbongo
Lisungi ya lolenge ya mbongo ezali nkama mitano ya ero (500 ) pona mikolo, pe
nkama mibale na ntuku mitano ya ero (250 ), pona bana mike,

8.2 LISALISI PO NA MAYEMATALI KONDIMAMA LISUSU NA MBOKA NA YO YA

MBOTAMA.
Kobakisa na lisungi oyo ma komami likolo, okoki pe lisusu kozwa lisumgi ko uta na OFII
soki otalisi ete olingi obanda mombongo na mboka na yo ya mbotama.
Lisalisi oyo eko utaka na lisanga ya OFII yango ekosungaka na ko telemisa pe ko
banda projet na yo ya mombongo na capital ya soki mingi 7 000 kolandama na
mombongo oyo olingi obanda.
Lisungi oyo eko utaka na ba mboka oyo malandi: Armnie, Bosnie Herzgovine,
Cameroun, Rpublique dmocratique du Congo, Guine Conakry, Gorgie, Mali,
Moldavie, Roumanie, Sngal pe Ukraine.
Ezali malamu koyeba ete: ba mboka oyo matangami mazali nyonso te, ko banga te ko
tuna bureau ya OFII oyo ezwami epayi na mabele bisika ovandi pona ba sango
mususu.

32

BAKISA NA MOKANDA YA BOLAKISI YA MBULA 2013

(ANNEXES).

33

NA MOKUSE, LOLENGE YA KOSENGA NGUNDA MPE BOFANDI YA BANTU BA SENGI NGUNDA

OFPRA-CNDA
LOLENGE YA BOSENGI NGUDA

PREFECTURE
BOFANDI YA BASENGI NGUNDA MPE BAYE BAZWI MIKANDA YA
NGUNDA

Ndenge elekanaka tango nyanso (PN)

Prefecture
Bondimami kofanda

Ndenge elekanaka na bangu (PP)

Ndenge elekanaka na CNDA
Mobeko ya Dublin

Bondimami:
APS ya sanza
moko mpe
bozwi
Formulaire ya
bosengui
ngunda

OFPRA
Soki PN: koma na OFPRA okati ya
mikolo 21
Soki PP: koma naino na OFPRA na nzela
ya prefecture
okati ya mikolo 15.

Boboyi kofanda:
Okotiyama
Na procedure ya
bangu (PP)
Mpe bozwi formulaire
ya
Bosengi ngunda

Mobeko ya Dublin:
Bozwi mokanda
document de Dublin
Ti kotindama
na mboka mosusu oyo
ezali
Membre, to esalemi ya
mayematali ngunda
na yo na France

Soki PN: mokanda ya sanza 3

Bakoki ko bakisa mikolo wana
Ba kotanga dossier na yo

Kokomisa bosengi
ngunda

Kososola makambo mpe

lisolo

Eyano ya OFPRA

Bondimami
mokimi to
Bobateli pona
tango
moke (PS)

Mokanda bofandi pona mbula zomi(mokimi)

Mokanda bofandi pona mbula moko(PS)

Bozongi mboka ya
mbotama na kimia
OQTF

Bo boyami

CNDA
Lileli pona mikolo
Sanza moko

Soki PN: Mokanda ya sanza

misato(3)
Bakoki ko bakisa mikolo

Boyambi
lileli

Kososola makambo
Mpe kosamba
Bondimami
na ngunda
To
Bobateli

Eyano ya ba zuzi
Ya CNDA

Boboyi

Mokanda bofandi pona mbula zomi(mokimi)

Mokanda bofandi pona mbula moko(PS)

Bozongi mboka ya
mbotama na kimia
OQTF

34

MOKANDA YA LIYEBISI
Mokanda esika ba bombi bilembo ya misapi ya bantu ba sengi ngunda.

Bosengi ngunda na France

1-

Lolenge ya koyeba identite na bino (yo)

Esengeli pona prefecture azwa bilembo ya misapi na yo pona kosala identite

biometrique ya solo penza lolenge kaka mobeko babengi kombo reglement du conseil
de l'union europenne ya mokolo ya zomi na moko ya sanza ya zomi na mibale ya
mbula 2000 (11/12/2000) elobi pona ko kela systme EURODAC.
EURODAC ekelamaki pona kotala soki bilembo ya misapi ya basengi nguda oyo ezali
esika na EURODAC ekokani to ekeseni na bilembo ya misapi ya bantu oyo bawuti
kozwa bango bilembo ya misapi. Nyonso wana pona etamboleli malamu ya mobeko ba
bengi kombo Convention ya Dublin.
O koki te koboya ete bazwa bilembo ya misapi na yo (eteni 18.1 ya Rglement
EURODAC).
2-

Ndenge nini elekanaka tango bazali kozwa bilembo ya misapi ya bantu ba

sengi ngunda

Mosaleli ya prefecture akozwa bilembo ya misapi na kati ya borne ya signalisation.

Tango mususu pe ako kozwa bilembo ya misapi okati ya papier to feuille.
Elekanaka na ndenge mibale:
a) Mbala ya liboso: ba bengi na lopoto relev plat
bakozwa:
- Misapi minei ya loboko ya mobali
- Misapi minei ya loboko ya mwasi
- Misapi ya minene ya maboko mibale
b) Mbala ya mibale ba bengi na lopoto: relev enroul
Ba kozwa bilembo ya misapi nyonso ya maboko mibale
Ba kotinda bilembo ya misapi na yo na esika ba bombaka bilembo ya misapi ya basengi
ngunda ya Europe ba bengi kombo base de donnes europenne EURODAC pona
kotuna soki bilembo oyo ba wuti kozwa ekokani to ekeseni na bilembo oyo bazwi esika
ya basengi ngunda ya ba mboka(Etats) membres nyonso ya EURODAC.
Eyano ya EURODAC ekoyebisa soki makambo na bino ya ngunda ekolandama na
mboka France, to mboka membre mosusu ya EURODAC.

35

3-

Makoki ya bantu ba sengi ngunda

Mobeko ezwamaki na mokolo ya motoba sanza ya yambo ya mbula ya 1978 (6 janvier

1978), epesaka makoki ya kotala makambo na bino oyo batya na informatique mpe
makoki ya kolongola to kobakisa makambo oyo etali bino (eteni ya mitano 5 ya
rglement EURODAC).

36

Ndenge nini Rglement ya Dublin II ekosalaka (ekotambolaka)

Bosengi ngunda na France

1- Mboka nini eko yeba kolanda makambo na yo ya bobwaki ngunda?
Rglement ya conseil ya mokolo ya zomi na mwambe sanza ya mibale ya mbula 2003
(18 fvrier 2003), ba bengi kombo Rglement Dublin eko lakisa ndenge nini ya
kosala mpe na mboka nini eko yeba kolanda makambo ya bo sengi ngunda. France
tango mosusu ezali te mboka ya europe oyo a kolanda makambo wana.
Tango ba kosilisa kososola makambo na yo (ba kotala mikanda oyo o pesi bango, ba
dclaration, mpe kotala okati ya base de donnes ya EURODAC), ba koki komona ete
mboka moko to ba mboka ebele ekoki (ba koki) ko landa makambo na yo ya bo sengi
ngunda.
Na ndenge emonani bongo, prefet a kokomela na ba Etats membre oyo:
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
31

ALLEMAGNE
AUTRICHE
BELGIQUE
BULGARIE
CHYPRE
CROATIE
DANEMARK
ESPAGNE
ESTONIE
FINLANDE

11
12
13
14
15
16
17
18
19
20

GRECE
HONGRIE
IRLANDE
ITALIE
LETTONIE
LIECHTENSTEIN
LITUANIE
LUXEMBOURG
MALTE
REPUBLIQUE TCHEQUE

21
22
23
24
25
26
27
28
29
30

PAYS BAS
POLOGNE
PORTUGAL
ROUMANIE
ROYAUME UNI
SLOVAQUIE
SLOVENIE
SUEDE
ISLANDE
NORVEGE

SUISSE

2- Nini ekoki kotinda Etat mosusu ya Europe eyeba kolanda makambo na yo ya

bosengi nguda?
Na tango oyo bakonzi ya France (bakambi ya bula matari), ba ko tuna na mboka
mususu ya Europe, mboka, yango esengeli a tala na esika naye soki:
1.) Mutu mosusu ya libota (mobali, mwasi, makangu, mwana moke) afandaka na mboka
wana, na tina ete a ye kobombana (azwi mikanda ya ngunda), to na tina ete azali ko
zela eyano na bosengi ngunda na ye.
2.) Mboka yango esengeli a landa bosengi ngunda ya bantu mosusu ya libota oyo
bazali na yo.
3.) Mboka yango epesi yo mokanda ya kofanda, to mokanda ya kofanda esili kino
koleka te mbula mibale.
4) Mboka yango epesi yo visa oyo ezali kotambola naino, to visa oyo esili kino koleka te
sanza motoba (6).
37

5) Bo koti okati ya territoire ya ba Etats membres na ndenge elongobani te, to bofandi

na Etat membre moko na sima ya kokotela na ndenge elongobani te.
Tango ba kotuna Etat membre wana motuna na makambo etali yo, a kozala na sanza
mibale pona ko pesa eyano.
Soki osi o sengaki ngunda na mboka mosusu, mboka wana a kozala na tango koleka
sanza moko te pona kopesa eyano na ye. Soki bilembo ya misapi na yo ekokani na
bilembo oyo ezali okati ya base de donnes ya EURODAC, mboka yango a kopesa
eyano na ye okati ya mikolo zomi na mitano.

3 - Efandeli na yo na France ezali ndenge nini, tango ozali kozela eyano ya Etat
oyo France a tuni mituna na makambo na yo?
Prefet a kotinda yo mokanda oyo elobi ete aboyi ko pesa yo mokanda ya kofanda
mokuse. Kasi, ba kombengisa yo te na france tango ozali kozela eyano ya Etat mosusu
oyo France a tuni.
Ba kopesa yo mokanda moko (mokando yango ezali te mokanda ya bondimami
kofanda), okati ya mokanda yango, ba kotya kombo, mokolo ,sanza, mbula ya
mbotama(identit) na yo, ekolakisa soki ozali ya kobala to monzemba, mpe foto na yo.
Esengeli ozala na mokanda yango na tango ozali kokende na ba convocation nyonso.
Ko bosana te ko yebisa na prefecture soki situation na yo ebongwami (ozwi ndako ya
sika, o bali, to libala ekufi, to mwana a botami...)

4 Ndenge nini Bosengi ngunda na yo ekolandama soki ekomi na suka ya

procedure (ya mobeko ya Dublin)?
a) Etat (mboka) oyo batuni a ndimi kolanda bosengi ngunda na yo.
Na tango kaka mboka yango a ndimi kolanda makambo na yo, ba kambi mbulamatari
ba kotinda yo mokanda oyo ekoloba na yo na libota na yo bolongala noki noki mboka
esika bozali
O(bo) koki kosenga na misala ya prefecture ba sunga na makambo matali mobembo na
bino na mboka oyo ekolanda ngunda na yo(bino). Ba kopesa bino Laisser-passer. Kasi,
prefet a zali na makoki ya kotinda bino na mboka wana na ndenga ya makasi.
Na tango mboka yango a ndimi koyamba bino, esengeli bo mikendele okati ya ba sanza
koleka te ba sanza motoba (6), ba sanza koleka te ba sanza zomi na mibale soki ozali
na boloko, mpe na ba sanza koleka te ba sanza zomi na mwambe soki nde yo moko
ozali kolinga te ko kende.
b) Etat oyo batuni a boyi kolanda makambo ya ngunda na yo(bino)
Soki Etat (mboka) oyo France a tuni a boyi kolanda makambo na yo ya ngunda,
bakambi mbulamatari ya France ba kolanda makambo na yo ya bosengi ngunda

38

BA ADRESI YA MOTUYA
Liste oyo eza nionso te
1 BA ADRESI NATIONALES
Office franais pour la protection des rfugis et des apatrides (OFPRA) Bureau
franais oyo etelemeli likambu ya ebateli ya bakimi bitumba pe baye bazangi ekolo
ya mboka.
201, rue Carnot
94136 FONTENAY-SOUS-BOIS CEDEX
tl : 01 58 68 10 10
fax : 01 58 68 18 99
http://www.ofpra.gouv.fr
Cour nationale du droit dasile (CNDA) -- Parquet ya mbulamatadi etelemeli mibeko
yako ndimama ko vanda
35, rue Cuvier
93558 MONTREUIL-SOUS-BOIS Cedex
tl : 01 48 10 40 00
fax : 01 48 18 44 20
http://www.commission-refugies.fr
Haut comissariat des Nations Unis pour les rfugis (UNHCR) -- Bureau ya Nations
unies oyo etelemelaka likambu ya ba kimi bitumba.
9, rue Keppler
75116 PARIS
tl : 01 44 43 48 58
fax : 01 40 70 07 39
http://www.unhcr.org
Office franais de limmigration et de lintgration (OFII) -- Bureau ya ba oyo
etelemeli likambu ya ba baya pe bo ndimami na bango na mboka eye.
44, rue Bargue
75015 PARIS
tl : 01 53 69 53 70
fax : 01 53 69 53 69
http://www.ofii.fr
Association des chrtiens pour labolition de la torture (ACAT) -- Lisanga ya ba
christu etelemeli kopekisa boyokwami.
7, rue Georges Lardennois
75019 PARIS
tl : 01 40 40 42 43
fax : 01 40 40 42 44
http://www.acatfrance.fr

39

Actup
45, rue Sedaine
75011 PARIS
tl: 01 48 06 13 89
fax: 01 48 06 16 74
http://www.actupparis.org
Amnesty International - section franaise -- Bureau international oyo ezali na nguya
ya ko kweyisa ndingisa oyo esi ezwamaki/section ya mboka France.
76, boulevard de la Villette
75019 PARIS
Tl : 01 53 38 65 16
fax : 01 53 38 55 00
http://www.amnesty.fr
Association Primo Lvi Lisanga ya Primo levi
107, avenue Parmentier
75011 PARIS
Tl : 01 43 14 08 50
fax : 01 43 14 08 28
http://www.primolevi.asso.org
Association daccueil aux mdecins et personnels de sant rfugis en France
(APSR) -- Lisanga ya ba yambi miganga pe basali ya bokolongono ya ba kimi
bitumba mboka France
Hpital Sainte Anne
1,rue Cabanis
75014 PARIS
Tl : 01 45 65 87 50
fax : 01 53 80 28 19
http://www.apsr.asso.fr
Comit daide exceptionnelle aux intellectuels rfugis (CAEIR) -- Lisanga ya
lisalisi exceptionnelle pona ba kimi bitumba oyo bazali intellectuels to batu batangi
mingi
43, rue Cambronne
75015 PARIS
Tl : 01 43 06 93 02
Fax : 01 43 06 57 04
Centre daction sociale protestant (CASP) -- Centre ya action sociale ya ba
protestant
20, rue Santerre
75012 PARIS
Tl : 01 53 33 87 50
Fax : 01 43 44 95 33
http://www.casp.asso.fr

40

CIMADE Service cumnique dentraide - Service oecumnique ya ko salisa

64, rue Clisson
75013 PARIS
Tl : 01 44 18 60 50
fax : 01 45 56 08 59
http://www.lacimade.org
Comit mdical pour les exils (COMEDE) -- ya ba minganga oyo matali mokimi
Hpital de Bictre
78, rue du Gnral Leclerc
BP 31
94272 LE KREMLIN BICTRE
Tl : 01 45 21 38 40
Fax : 01 45 21 38 41
http://www.comede.org
Croix Rouge franaise -- Bureau ya ba francais ya Ekulusu motane
1, place Henry Dunant
75008 PARIS
tl : 01 44 43 11 00
fax : 01 44 43 11 69
http://www.croix-rouge.fr
Fdration des associations de soutien aux travailleurs immigrs (FASTI) -Fdration ya ba lisanga oyo esungaka ba paya oyo bazo sala musala
58, rue des Amandiers
75020 PARIS
Tl : 01 58 53 58 53
Fax : 01 58 53 58 43
http://www.fasti.org
Forum des rfugis -- Forum ya ba Kimi
28, rue de la Basse
BP 1054
69612 VILLEURBANNE CEDEX
Tl : 04 72 97 05 80
Fax : 04 72 97 05 81
http://www.forumrefugies.org
France Terre dAsile (FTDA) -- France mabele ya baye bazangi ekolo to ba kimi
24, rue Marc Seguin
75018 PARIS
tl : 01 53 04 39 99
fax : 01 53 04 02 40
http://www.france-terre-asile.org

41

Groupe accueil solidarit (GAS) -- Groupe ya accueil solidarit

17, place Maurice Thorez
94800 VILLEJUIF
Tl : 01 42 11 07 95
fax : 01 42 11 09 91
http://pagesperso-orange.fr/gas.asso
Groupe dinformation et de soutien des immigrs (GISTI) -- Lingomba na baye
bakotelemelaka ba sango pe lisalisi ya ba paya
3, villa Marcs
75011 PARIS
tl : 01 43 14 60 66
fax : 01 43 14 60 69
http://www.gisti.org
Ligue des droits de lhomme (LDH) -- Lisanga ya mayematali Mibeko ya moto
138, rue Marcadet
75018 PARIS
tl : 01 56 55 51 00
fax : 01 56 55 51 21
http://www.ldh-france.org
Mouvement contre le racisme et pour lamiti entre les peuples (MRAP) -Mouvement contre bokeseni bwa poso pe pona bolingo kati na bato
43, boulevard Magenta
75010 PARIS
Tl : 01 53 38 99 99
Fax : 01 40 40 90 98
http://www.mrap.asso.fr
Secours catholique -- Secours ya ba catholique
23, boulevard de la Commanderie
75019 PARIS
Tl : 01 48 39 10 92
fax : 01 48 33 79 70
http://www.secours-catholique.asso.fr
Service national de la pastorale des migrants (SNPM) -- Service national oyo
etelemeli bobatelami ya ba baya.
269 bis, rue du Faubourg St Antoine
75011 PARIS
tl : 01 43 72 47 21
fax : 01 46 59 04 89
http://www.eglisemigrations.org
2. BA ADRESI YA BA DEPARTEMENTALES
Ba liste ya ba adresses ya motuya ya department na yo eko zwamaka na prefecture.

42