163

DN MOTFL TERR KAVRAMI

AYDIN, Ahmet Hamdi-TRKOLU, Mehmet Emin
TRKYE/
ZET
Bu almann amac, din motifli terr kavramn tartmaktr. Bu amala,
nce terr ve din kavramlar ile bu iki kavram arasndaki iliki ksaca
aklanacak, daha sonra din motifli terr kavram, anlam, zellii ve nemi
asndan deerlendirilecektir. Sonu olarak, dinlerin toplumda terr
desteklemekten ziyade birletiricilik rol oynamasndan dolay, din motifli
terr kavramnn dinin motive ettii (religiously motivated) anlamnda deil,
din grnml (religiously appeared) terr anlamnda kullanlmas ve
anlalmas gerektii savunulmaktadr. alma, alanda yaplm mevcut
almalar, istatistiksel bilgi ve belgelere dayanan teorik bir almadr.
Anahtar Kelimeler: Terr, din, din motifli terr, Trkiye.
ABSTRACT
Religiously Motivated Terror
The aim of this study is to discuss the concept of religiously motivated
terror. To do this, first the concepts of terror and religion and the relationship
between these two concepts will shortly be explained and then the concept of
religiously motivated terror will be evaluated in terms of its meaning,
peculiarity and importance. In conclusion, it is argued, that since religions play
a role of unifying the society rather than supporting or motivating terrorism, the
concept should be used and understood as religiously appeared terrorism not
as religiously motivated terror. The study is a theoretical study based on the
existed studies in the field, statistics and documents.
Key Words: Terror, religion, religiously motivated terror, Turkey.
GR
Terr, gnmzde kresel boyutta bir sorun niteliinde olup, yine kresel bir
mcadele ve zm gerektirmektedir. erisinde zemin bulduu sistemi
deitirmeye, ykmaya, yok etmeye ynelik ve korku, tehdit ve silah ieren
iddet eylemi olarak tanmlanabilir. Terr, siyasal yaam, ekonomik sistem,
sosyal, kltrel ve etnik yap ve insan haklar gibi konularda sorunlarn ortaya
kmasna yol aan nemli bir faktr, ya da zaten bu sorunlar varsa bunlarn

164
zme kavuturulmasnn nndeki en byk engeldir. Ayrca lkelerin ierde
ve darda hemen her konuda baarl olup olmamalarnda da terr nemli bir
rol oynar.
Terrn bir tr olan din motifli terr de gnmzde son yllarda Trkiye
dhil birok lkede zemin bulan bir sorun olmutur. Din ile terr arasnda bir
ilikinin olup olmad tartmas tarihsel olarak srekli olagelmitir ve hlen de
devam etmektedir. Bu anlamda olumlu bir ilikinin olduu ynndeki
yaklamlar zamanla dinler arasndaki kin ve nefreti krklemi ve gnmzde
din terr ve din motifli terr gibi kavramlar ortaya karmtr. Hemen her
din ya da inanca mensup toplumlarda olduu gibi Yahudilik, Hristiyanlk ve
slam dini adna da terr eylemlerinin gerekletirildiine tarih boyunca tank
olundu ve hl da rnekleri grlebilmektedir.
Din ve terr kavramlarnn bir arada telaffuz edilmesi ve gerekten
yaplan eylemlerin nitelii dinin terr besledii eklindeki kanaatleri
glendirse de, bunun beslemek ya da desteklemekten ziyade besler gibi
grnmek eklinde anlalmas daha doru olacaktr. Ksaca din motifli
terrn, dinin terr desteklemesi veya beslemesinden ziyade, bir dine mensup
kii veya gruplarn yaptklar zulme meruiyet kazandrmak iin dini
kullanmalarnn bir sonucu olarak ortaya kt sylenebilir. nk genel kabul
gren gr, dinlerin toplumda terr ortamnn olumasna destek vermekten
ziyade birletiricilik rol oynad grdr. Dolayyla din terr yerine din
motifli terr demek daha doru olacaktr. Bu kavram da dinin motive ettii
(religiously motivated) anlamnda deil, din grnml (religiously
appeared) terr anlamnda kullanmaktayz. Belki iki anlam da iermesi
amacyla dinden beslenmi gibi grnen terr eklinde de kavramlatrlabilir.
Bu almann amac, ksaca din motifli terr kavramn, yazlnn doru
olup olmadndan, ne ifade ettii ve neyi kapsadna kadar eitli ynleriyle
tartmaktr. Bu amala, nce genel olarak terr ve din kavramlar ile din-terr
ilikisi ksaca aklandktan sonra din motifli terr kavram, anlam, zellii
ve nemi asndan deerlendirilecek ve ayrca doruluu, geerlilii ve
bilimsellii asndan tartlacaktr. almaya bu kapsam vermek iin, alanda
yaplm mevcut kaynaklar, belgeler ve tartmalar erevesinde geni bir
ktphane aratrmasndan yararlanlmtr.
Terr, Din ve Din-Terr likisi
Yukarda da belirtildii gibi genel olarak terr, deitirmeye, ykmaya, yok
etmeye, korku salmaya ve tehdit etmeye ynelik silahl iddet eylemi olarak
tanmlanr. Beenin savunduu gibi terrizm zellikle kitlelerin ideolojik
olarak ar derecede artlanmalarndan, bata kaynaklarn eitsiz paylam
sonucu ortaya kan ar ekonomik sorundan ve daha da nemlisi toplumlarn
etnik ve din bakmdan farkllklarnn yol at siyasal nedenlerden
kaynaklanr (Bee, 2002: 17). te bu cmlede de olduu gibi terr ve din
kavramlar ister istemez baz durumlarda bir araya gelebilmektedir. Ancak bu

165
iki kavram arasnda nasl bir ilikinin olduu veya bir ilikinin olup olmad
tarih boyunca srekli tartma konusu olmutur ve hlen de bu tartma devam
etmektedir.
Genel kabul gren gr; dinin terrle uyumaddr, beraber telaffuz
edilmemesi gereken iki kavram olduu eklindedir. Ancak bu genel gre
katlanlarn bile kabul ettii ama kimsenin temenni etmedii ey, kendilerini
dindar olarak tanmlayan bireylerin ya da gruplarn din adna terrist
eylemlere kartklardr.1 Hatta bazen dikkat ekecek ekilde karm
olmaktan te, ok ciddi boyutlara gidildii bir gerektir. M. Gandhinin dedii
gibi tarihte en nefret dolu ve gaddar sular din ya da asalet adna yaplmtr

(Mutiolu, 2000: 257). Bu da ister istemez dinin terr besledii eklinde

anlalabilmekte ya da kimilerince kesin olarak byle kabul edilebilmektedir.
Ancak bu almada dinin terr beslemediini belki besler gibi
grndn vurgulamak istiyoruz. Zira dinlerin znde toplumda terr
ortamnn olumasna destek vermek, blclk yapmak veya yok etmek ve
ykclktan ziyade bar, birletiricilik ve yapclk vardr. Kirmann da ifade
ettii gibi teologlar tarafndan din ou zaman bireysel ve toplumsal adan
bar ve esenlik kayna, toplumsal entegrasyonun gl bir arac ve imentosu,
gerek bir insanlk toplumunu tevik eden evrensel kltrn nemli bir direi
olarak grlr (Kirman, 2004: 325).
Buna karlk, Erenin belirttii gibi din ve onun oluturduu kurumlar,
insanlar birletirme rol oynamalarna ramen bazen ve daha keskin olarak
ayrtrc, attrc bir ilevle de karmza kabilmektedir. Bu ayrtrc yn,
hayatn her yannda kendini hissettirebilir. Ekonomik adan, rnein ayn dine
inananlarn alacaklar eyada dinda olan satcy tercih ettii gzlenmektedir.
Komuluk, arkadalk vb. sosyal ilikilerde de insanlarn mensup olduklar din
ya da din cemaat belirleyici olmakta, tekine kar bir cephe oluturmaktadr.
erisinde birden fazla dinin yaand toplumlarda her bir din, kendi
mensuplar arasnda nemli bir kaynama arac olurken, dier dine, mezhebe ya
da din cemaate mensuplara kar bir cephelemeyi de beraberinde getirmektedir
(Eren, 2000: 105).
Dinlerin tarihin ve corafyann belli kesimlerinde insanlar iin huzur ve
istikrar sebebi olduu bilinirken, baka kesimlerde nifak, fitne ve zulm
eklinde ortaya kmas, sorunlarn dinlerden deil, dinlere inanan insanlardan
kaynakland grn glendirmektedir. Bu durumda din ile o dinin
mensuplarnn din anlaylarn birbirinden ayr deerlendirmek gerekmektedir.
Zira dinin nermelerinin ne olduu kadar insanlarn bunlar nasl anlad,
alglad ve uygulad da nemlidir. Nitekim bir dinin mensuplarnn kendi
dinleri etrafnda bile bir btnlk oluturamadklar, farkl grup ve mezheplere
blndkleri dnlrse yine sorunun dinden deil, ona uyanlardan
1

Bir dine mensup ya da dindar olan bir kiinin baka nedenlerden dolay terr eyleminde
bulunmas ise zaten farkl bir durum olup konumuzun dndadr.

166
kaynakland grlr. Hatta bu durumda din, baka dinden olanlar kadar
kendine inananlar iin de bir nifak ve atma sebebi olarak karmza kar.
Ayn dine mensup insanlar arasnda tarihte cereyan eden atmalar bunun en
somut rneklerini tekil eder (Kirman, 2004: 10).
znde ayn mesaj tayan ve insanln en byk ortak deeri olan
evrensel dinler, zaman iinde birtakm kiiler tarafndan ve baz karlar uruna
siyasal ideolojilere dntrlmtr (Elik, 2004: 47). nsan, zulmne
meruiyet kazandrp yrtmek iin dini kullanmtr. Btn ilah dinler insan
egoizminin bir dierine zarar veren ksmna snrlama getirmiken, tam tersine
insanlarn inanlar byk ounlukla egolarna yenilmitir (akar, 2004: 50).
ster kaba kuvvet ieren fizyolojik, ister otoriteryan, isterse psikolojik, ekli
ve yaps ne olursa olsun, her iddet hareketi kendisini mutlaka bir metne dayandrr. Bu metnin kayna; dinsel bir inan, bir klt, ritel veya bir kutsal kitap olabilecei gibi siyasal ya da ideolojik bir bildirge, bir sylem, bir manifesto
ya da herhangi bir argman da olabilir. iddete bavuranlar, iddet ieren tavr
ve davranlarn merulatracak bir dayanaa ihtiya duyarlar. Rafa-el
Mosesn ifadesiyle, bir baka deyile insanlar, planlanm bir iddet eylemini
hakl grmeye alarak, vicdanlarn rahatlatmak zorundadrlar. te bu
noktada, iddet eyleminin ncesinde ya da sonrasnda, kiiye bu meru zemini
salayan bir metin oluturma giriimleri kanlmaz olarak ortaya kar. Bu
metnin oluumunda ise, eitli sosyo-ekonomik, tarihsel ya da kltrel gerekelerle dinsel argmanlar devreye girer. Bylelikle, iddete meruiyet kazandran bu metin, iddete bavurann zihninde, yaplan eylemi iddet hareketi olmaktan karr; hakl ve gerekli bir eylem konumuna sokar. Bu balamda kii,
etrafna da, yapt hareketin hakll ve gereklilii savn ileyen metni aktarr.
(Gndz, 2002: 35).
Sosyolojik bir yaklamla ele alndnda din ile iddet arasnda dorudan bir
ilikinin olup olmad ile ilgili tartmalar Durkheima kadar gtrlebilir.
Durkheimn genel din teorisine gre din, inananlar topluluunun pratikleriyle
ilgilidir. Din toplumun kutsallatrlmasdr. Bu yzden din alann korumak iin
Durkheim tarafndan tanmlanan kutsallatrma sreci balar. Bu erevede din
adna sava ve ehit olma kutsal grevler olarak n plana kar. Aslnda benzer
durumlar Japon samuray kltrnde, Zen Budizmde de vardr. iddetin
kutsallatrlmas iddetin dinin iine sokulmas demektir (Kirman, 2004: 328).
nsanlk tarihi boyunca, iktidar/gc elinde bulunduranlar, bunun
srekliliini ve meruiyetini salayabilmek iin dini kullanmaktan hi
ekinmemilerdir. Bu dorultuda, dinden beslenen iddet ve terr hep
olagelmitir. Bu durum, dinlerden ok, insann sorunudur. Btn dinler, en
temelde insan hayatna anlam kazandrabilmek iin vardr. Bu sebepten, hibir
din, anlam kaymasnn en ak tezahrlerinden olan iddet ve terr dorudan
desteklemez. Ancak, her dinde var olan ehitlik ve cihat gibi insann

167
kendini feda etmesi olarak yorumlanabilecek birtakm eler, dinin iddetle
birlikte anlmasn kolaylatrmtr (Onat, 2004: 26).
Gnmz dnyasnda Dou Timorlu Katolik adallarla, Endonezyal
Mslmanlar birbirlerini ldryorlar. Sudanda Mslmanlar ile gneyli
Hristiyanlar arasndaki bitmeyen sava insanlk tarihinin en utan verici
ktlna yol amtr. Cezayirde kkten dinciler terr estirmektedir.
Hindistann Pencap blgesindeki Sih militanlar Saflk Diyar adnda bir topik
yer yaratmak adna Hindular yakmaktadr. Ruanda ve Burundide Tutsiler
(Uzunlar) ve Hutular (Ksalar) yllardr birbirlerini katletmektedir. Avrupann
ortasnda Bosna Hersekte bir etnik temizlik yaanmtr, srailde
Mslmanlarla Museviler birbirlerini vurmaktadrlar, Kuzey rlandada Katolik
ve Protestan Hristiyanlar yllardr birbirlerini bombalamaktadrlar, Trkiyede
son yllarda Hizbullah terr toplumu dehete drmtr. Hindistanl
Hindularla Pakistanl Mslmanlar gerekirse sylediklerini kantlamak uruna
birbirlerine nkleer bomba atacak kadar birbirlerine kardrlar. Btn bu
olaylarda karlkl olarak Tanrnn byle istediinden emin olduklar iin
gereklemektedir. Gnmzde ilenen cinayetlerin ou etnik ve kltrel
faktrlerden kaynaklanmasna ramen altta yatan neden farkl etnik kimlik
tayan insanlar dman olarak alglayan ve taraftarlarn sabit bir kimlikle
tanmlayan inantr (Mutiolu, 2000: 260).
Her inan temelde etnosantrik bir karakter arz ettii, yani en doru ve en
mkemmeli temsil ettii iddiasnda olduu iin, teki az ya da ok olumsuz
alglanmaktadr. Mensup olunan grubun stnlne inanma olarak
tanmlayabileceimiz etnosantrizm aslnda az ya da ok her insanda vardr.
Ancak bunun younluu ve iddeti artnca bireyler kendi gruplarna ilah bir
ycelik atfetmeye, dierlerine kar da olumsuz hisler beslemeye balayabilirler.
Bu durumun temel sebeplerinden birisi de, insanlarn genellikle kendi dinlerini
tartlmaz kabul etmeleri, hakikati anlama ve ona ulamada, din inanlarndan
biraz taviz verdikleri anda, varlk nedenlerini kaybedecekleri korkusuna
kaplmalardr. Bireylerin zellikle din inanlarla ilgili hususlarda
karsndakinin hakl olduunu itiraf etmeleri son derece gtr. nk byle
bir itirafn bir sonraki aamasnda, yleyse niin bu itirafn gereini yerine
getirmiyorsunuz? eklinde bir soruyla karlalmas muhtemeldir. Din
kimliine az ya da ok bal olan bir kiinin bunu kabullenmesi hemen hemen
imknszdr. Sonra Wattn da belirttii gibi hibir kimse en azndan hakikatin
zn temsil etmediine inanmad bir din gruba kolay kolay balanmaz".
Bundan dolay teki olarak kategorize ettikleri d din gruplarla benzeen
deil, ayran ynlerine dikkat eken her din grup, kendisinin hem en doru
hem de en farkl olduu iddiasn srekli canl tutmak zorundadr. Bu da
tekinin olumsuz, hatta aalayc sfatlarla deerlendirilmesine yol amaktadr
(Yapc ve Albayrak, 2002: 37).
Din-terr ilikisi ile ilgili bu tr yaklamlar zamanla dinler arasndaki kin ve
nefreti krklemi ve gnmzde din grnml terr ya da din motifli
terr kavramn ortaya karmtr.

168
Din Motifli Terr
Yukarda birka kez vurguland gibi literatrde din terr, din terr,
din motifli terr gibi kavramlar kullanlmaktadr. Bir din gelenek ierisinde
ar ularda yer alan marjinal dnceler veya inan sistemlerinin, baz
davranlar, zellikle saldrganl kutsamas ve yceltmesi durumunda ortaya
kan terr ve iddet eylemlerini anlatmak iin bu kavramlardan biri kullanlr.
Ancak biz burada din motifli terr kavramn kullanmay tercih ediyor ve
ayrca bunu da dinin motive ettii (religiously motivated) anlamnda deil,
din grnml (religiously appeared) anlamnda kullanyoruz. Bu, dinin
terr beslediinden ziyade besler gibi grnd grnden
kaynaklanmaktadr. Dolaysyla din motifli terr, dinden beslenmi gibi
grnen terr anlamnda da kullanlabilir.
Gnmzde, rgtsel hedeflere gre yanl yorumlanm, dinin znden ve
btnlnden koparlarak parac bir yaklamla kiiselletirilmi ve
sloganlatrlm din ideolojiler din motifli terrn referans kaynaklar olarak
gsterilmekte ise de, din motifli terrn tarihi ok eskilere dayanr. Bilinen en
eski terr hareketlerinden biri olan Sicarii", Orta Douda bugnk srailde
ortaya kmtr. MS 66-73 yllar arasnda Filistinde baz radikal din
adamlarnn kurduu son derece iyi rgtlenmi bir din mezhep olan Sicarii
dmanlarna gndz ve tercihen tatil gnleri kalabalklar Kudste
younlatnda saldrrd. Silahlar ise Sica denilen ve ceketlerinin iine
sakladklar kk bir klt. Balca faaliyetleri ise, Herodian rahiplerin
manastrlarn tahrip etmek, borlarn geri alnmasn nlemek iin tefecilerin
senetlerini ve devletin arivlerini ortadan kaldrmak, buday ambarlarn
yakmak ve Kudsn su kanallarn tahrip etmek olmutur.
Hemen her din iin olduu gibi Musevilik, Hristiyanlk ve slam dini adna
da terr eylemlerinin gerekletirildiine tarih boyunca tank olundu ve hl da
rnekleri grlebilmektedir. Ancak unu da unutmamak gerekir ki Musevilik ve
Hristiyanlk kaynakl iddet olaylarn tek bir gerekeyle tanmlamak g
olduu gibi slam toplumu iinde din motifli terre yol amakla sulanan btn
anlaylar sadece siyasal nedenlere balamak da doru deildir. Batnn
zihninde iyice yer eden din motifli terr korkusu, baz gler tarafndan siyasal
ve ekonomik kazanmlar dorultusunda kolayca manipule edilebilmektedir.
Oysa bir dine mensup olan insann iddet eylemi ile, bir dinin gerei olarak
sergilenen iddet eyleminin farkl deerlendirilmesi gerekir (Olgun, 2004: 118).
Lewise gnderme yapan Albayraka gre, slam dini ile terrn birlikte
anlmasnn bir nedeni Batllarn slam dinini saldrgan ve sava bir din
olarak, Mslmanlar da kendi inanlarn ve kanunlarn silah zoruyla
yaymaya alan cengaverler olarak alglamalar iken, bir dier nedeni de ar
u baz Mslmanlarn eylemlerini Kurana ve Hadislere dayandrarak
kutsallatrmalarnda yatmaktadr. slam ve terr arasnda iliki kurulmasnn bir
dier nedeni de slamdaki cihat anlaydr. Din adna terrist eylemler yapan

169
gruplar hem davalarn merulatrmak hem de taraftarlarn harekete geirebilmek iin cihat anlayn kullanmaktadrlar (Albayrak, 2004: 297).
slam tarihinde, dini yanl anlamlandrmann en arpc rneini Hariclerde
bulmak mmkndr. nk hariciler Kurandan kendilerine delil aldklar
ayetleri anlayamadklar gibi yanl yorumlamlar ve bu yanl yorumlaryla
eylemlerini merulatrmaya almlardr. Hariclerin, kltrel yaplar,
yetime yntemleri, sosyal durumlar ve yaadklar yerler, onlarn olaylara dar
adan bakan bir zihniyete sahip olmalarnda nemli olmutur. te bu zihniyet
yaps Haricilerin sosyal dzeni bozucu isyanlar karmalarna ve ilk terrist
zellik tayan grup olmalarna neden olmutur. Ancak onlar kendilerini eurat yani canlarn Allah yolunda satanlar olarak tanmlayarak eylemlerinin
dine hizmet olduunu iddia etmilerdir (Albayrak, 2004: 300).
Yine 11 Eyll 2001 saldrlar sonrasnda, ABD ve dier Batl glere kar
terr reten din anlayn kaynaklar hakknda konuan ve yazan resmi ve sivil
evrelerin ounluu, slamiyetin Selefi veya Vahhabi yorumunu ba sulu
olarak gsterdiler. Selefi doktrinlere ballnda phe bulunmayan elKaidenin ve bu rgtn bandaki Suudi Arabistanl same Bin Ladenin 11
Eyll ve onun ncesi ve sonrasndaki birtakm kanl eylemleri bizzat stlenmi
olmas sz konusu saptamann en bata gelen gerekesiydi.
Selefi izginin gnmzdeki temsilcisi olan Usame bin Laden ve hocas
Abdullah Azzam ile birlikte dini kat bir ekilde yorumlam ve zellikle
Afganistann Ruslar tarafndan igalinin ardndan gemite beraber savat
ahslarn yardmyla da dnya apnda ok byk eylemler yapabilecek bir
duruma gelmilerdir. Kat bir hiyerarik yapya sahip olan bu rgt farkl
lkelerde hcre sistemiyle rgtlenmi ve gizlilie en st seviyede riayet
etmektedir.
SONU
Sonu olarak, din motifli terr anlamna gelen eylemlerin devam etmesi
hlinde byle bir kavramn da literatrde kullanlmaya devam edeceini tekrar
vurgulamak istiyoruz. Bu eylemlerin, dolaysyla din motifli terr kavramnn
artk ok fazla grlmemesi veya duyulmamas iin buna neden olan sorunlarn
ortadan kalkmas gerekir. Bu nedenle, burada Batllarn slam ve Mslman
insanlar terr ile birlikte anmalarna destek veren ve zellikle Trkiyede din
motifli terrn ortaya kmasna neden olarak literatrde saylan ve dier
Mslman toplumlar iin de geerli olabilen baz hususlar burada belirtmek
yararl olacaktr.
Trkiyede din motifli terrn nedenleri haric ve dhil olmak zere iki
grupta toplanabilir. Haric nedenler, ran, Msr ve Suudi Arabistan merkezli
radikal fikir akmlar, Mslmanln tek mmet olduu dncesi, bugn
paralanm hlde olduuna inanma ve btn tekrar oluturma, yani Hilafet
fikri, Mslman toplumlardaki atmalar, srail-Filistin sorunu, ran slam

170
devriminin yansmas, Amerika Birleik Devletlerinin slam lkelerine ynelik
politikalar olarak saylabilirken; dhili nedeler olarak da Trkiyede din
eitimin yetersizlii, din grev ve grevlileri ile ilgili nicel ve nitel anlamda
eksiklik, barts konusu ile ilgili olarak yaanan sorunlar ve baz evrelerce
dile getirilen Devletin demokratik ve laik yapsnn din ile elitii fikri
saylabilir.
Her ne kadar gemite Haricler ve gnmzde terr eylemlerine katlanlar
yaptklarn yukarda saylan bir veya baz nedenler ile kutsallatrsalar ya da
merulatrsalar da, onlarn dini ve dinin hkmlerini yanl anladklar
ortadadr. Bu yanl anlamalar masum bir anlay olmayp, son derece tehlikeli
ve zararl sonular olan bir anlaytr. Bunu ortadan kaldrmann yolu da doru
ve yeterli din eitiminden gemektedir. nk slam, doru biimde anlalp
yorumland takdirde, Mslmanlarn hayatna bir anlam ve dinamizm
kazandracak gce sahiptir. te yandan toplumsal bir olay ve gereklik olarak
dinin deneysel, objektif, bilimsel ve modern pedagojik yntemler ile eitim ve
retiminin yaplarak bilimsel olarak incelenmesi hayati bir nem tamaktadr.
Eer bunlar gerekletirilemezse, ie kapanma nedeniyle fanatizm ve radikal
gelimelerin yaanmas ve dolaysyla birey ya da gruplarn din motifli terr
anlamna gelen eylemlere karmalar ve bu eylemleri din nedenlere
dayandrarak merulatrlmaya almalar devam edecektir.
KAYNAKA
Albayrak, Ali, (2004), Terr-Din likisi(zlii) zerine, Din Aratrmalar
Dergisi, 7(20): 291-303.
Bee, Ertan, (2002), Terrizm, Avrupa Birlii ve nsan Haklar, Ankara,
Sekin.
akar, Muharrem, (2004), Siyasal slam, at Kitaplar, stanbul.
Elik, Hasan, (2004), Dini znden Okumak, Dr. brahim Bodur
Kaleseramik Eitim, Salk ve Sosyal Yardm Vakf Yaynlar, stanbul.
Erdem, Mustafa, (2004), Din ve Terr zerine, Din Aratrmalar
Dergisi, 7 (20): 9-13.
Eren, Selim, (2000), Cemaatsel Oluum ve Dinin Rol, Din Aratrmalar
Dergisi, 3 (7): 93-113.
Gndz, inasi, (2002), Hristiyanlkta iddetin Meruiyet Zemini,
slamiyat Dergisi, 5 (1): 35-57.
Kirman, M. Ali, (2004), Kresel Bir Sorun Olarak Din ve iddet, Din
Aratrmalar Dergisi, 7 (20): 315-333.
Mutiolu, H., (2000), Yeni Dnya Dzensizliinde Terr ve Trkiye,
I. Milletleraras Dou ve Gneydou Anadoluda Gvenlik ve
Huzur Sempozyumu, Elaz, Bildiriler Kitab: 257-267.

171
Olgun, Hakan, (2004), Protestan Teolojide iddet Gdleri ve slam Terr
Algs, Din Aratrmalar Dergisi, 7(20): 101-121.
Onat, Hasan, (2004), Kresel iddet ve Terr: nsan Olma Onuruna Vurulan
Darbe, Din Aratrmalar Dergisi, 7(20): 19-31.
Yapc, Asm & Albayrak, Kadir, (2002), tekini Alglama Balamnda
Din Gruplar Aras likiler, Din Aratrmalar Dergisi, Ankara, 5(14): 3561.

172