თავი 2 მიკროეკონომიკა

You might also like

Download as pdf or txt
Download as pdf or txt
You are on page 1of 29

paragrafi II

mikroekonomikis da makroekonomikis principebi

rogor muSaobs bazari


sabazro Zalebi _ moTxovna da miwodeba
rogorc gaxsovT, pirvel TavSi avRniSneT, rom Tavisufal sabazro
ekonomikaSi bazari gansazRvravs Tu ra saqoneli da momsaxureba, ra
odenobiT iwarmoos da ra fasad gaiyidos. am TavSi ufro dawvrilebiT
gveqneba saubari imaze Tu ra aris bazari, rogori bazrebi arsebobs da
ra sabazro Zalebi aregulireben imas, Tu ra produqti iwarmoos, ra
odenobiT da ra fasad gaiyidos.
ra aris bazari?
bazari aris konkretuli produqtis myidvelTa da gamyidvelTa jgufi,
sadac dgeba garigeba myidvelTa da gamyidvelTa Soris: myidvels surs an
sWirdeba raRac konkretuli produqti da mzadaa, sanacvlod fuli
gadaixados. gamyidvelsac unda msgavs garigebaSi monawileoba, radgan
igi produqtis gayidvidan mogebas elis. sxva sityvebiT rom vTqvaT,
myidvels gaaCnia moTxovna, konkretul produqtze, xolo gamyidvels
saSualeba da survili miawodos mas es produqti, anu, es ukanaskneli
uzrunvelyofs miwodebas. swored moTxovna da miwodeba gansazRvravs
imas Tu ra saqoneli iwarmoos ra odenobiT da ra fasad gaiyidos is. Tu
rogor xdeba es, dawvrilebiT am TavSi ganvixilavT. daviwyoT
moTxovniT...
moTxovna
aris
raime
produqtis
(saqonelis
an
qonis/miRebis survili da misi yidvis SesaZleblobac.

momsaxurebis)

moTxovnis raodenoba aris produqtis is raodenoba, romlis SeZenis


survilica da SesaZleblobac aqvs myidvels.
konkretul produqtze moTxovnis raodenobaze sxvadasxva faqtori
axdens gavlenas, razec amave TavSi gveqneba saubari. dasawyisisTvis
gamovyoT umniSvnelovanesi _ produqtis fasi. cxadia, rac ufo Zviri
eRireba produqti, miT naklebi odenobiT SeZenis SesaZlebloba eqneba
myidvels, da, vinaidan moTxovnis raodenoba ara mxolod myidvelis
survilze, aramed mis materialur SesaZleblobebzecaa damokidebuli,
produqtis gaZvireba masze moTxovnis raodenobis Semcirebas gamoiwvevs.
magaliTad, davuSvaT, rom nayini ufasod rom rigdebodes, zafxulis
cxel dRes Tqven siamovnebiT 10 cals miirTmevdiT. Tumca, Tu fulis
gadaxda mogiwevT, nayinisTvis dReSi 6 larze meti ar gemetebaT. aseT
SemTxvevaSi Tu nayinis fasi 1 lari iqneba, Tqven 6 nayinis SeZenas
SeZlebT, anu Tqveni moTxovnis raodenoba nayinze iqneba 6 erTeuli. Tu
nayini gaZvirdeba, misi fasi moimatebs da gaxdeba 2 lari, Tqven 3 cals
SeiZenT, anu moTxovnis raodenobas SeamcirebT 3 erTeulamde, Tu fasi 3
lari gaxda, 2 cals SeiZenT da a.S. xolo Tu erTi nayinis fasi 6 lars
1

gadaaWarbebs, saerTodac aRar SeiZenT. davakvirdeT damokidebulebas


produqtis fassa da masze moTxovnis raodenobas Soris. damokidebuleba
uaryofiTia, rac imas niSnavs, rom roca produqtis fasi imatebs, masze
moTxovnis raodenoba mcirdeba, xolo, roca fasi klebulobs, piriqiT _
moTxovnis raodenoba izrdeba (cxadia aseT dros vgulsxmobT, rom sxva
pirobebi, rogoricaa: produqtis xarisxi, myidvelis gemovneba da a.S. ar
Secvlila.) am damokidebulebas, produqtis fassa da masze moTxovnis
raodenobas Soris, moTxovnis kanoni ewodeba.
Tu gavakeTebT cxrils, sadac erT svetSi CamovwerT produqtis SesaZlo
fasebs da momdevno svetSi, TiToeuli fasis gverdiT mivuwerT am fasis
Sesabamis moTxovnis raodenobas, miviRebT moTxovnis ganrigs. anu,
moTxovnis ganrigi aris cxrili, romelic gviCvenebs damokidebulebas
produqtis fassa da masze moTxovnis raodenobas Soris. sxva sityvebiT,
moTxovnis ganrigi aris moTxovnis kanonis amsaxveli cxrili. Tu am
ganrigis Sesabamis grafiks avagebT, miviRebT moTxovnis grafiks. *
* - rogorc maTematikis kursidan viciT aseTi ganrigi, iseve rogorc

grafiki funqciis mocemis sxvadasxva xerxia, am SemTxvvaSi moTxovnis


kanoni sxva araferia, Tu ara moTxovnis funqcia, romlis Tavisufali
cvladi produqtis fasia.
cxadia, yvela adamians Taviseburi, individualuri moTxovnis ganrigi
eqneba, Tu Tqven 2 laris pirobebSi 3 nayins iyidiT, Tqveni megobari amave
fasad SeiZleba erTs dasjerdes.
warmoidgineT rom nino ufasod 10 cal nayins SeWamda, 1 laris
prirobebSi mzadaa 6 cali nayini SeiZinos, 2 laris pirobebSi _ 3 nayini,
3 laris pirobebSi _ 2, xolo 4, 5 da 6 laris pirobebSi 1 nayins
dasjerdeba, im SemTxvevaSi, Tu nayinis fasi 6 lars gadaaWarbebs
saerTod aRar SeiZens mas. modiT SevadginoT ninos moTxovnis ganrigi da
am ganrigis mixedviT avagoT ninos moTxovnis grafiki. is aseT saxes
miiRebs:**

(naxazi #1)

ninos moTxovnis grafiki


ninos moTxovnis ganrigi

0
1
2
3
4
5
6
7

lari
lari
lari
lari
lari
lari
lari
lari

10
6
3
2
1
1
1
0

nayini
nayini
nayini
nayini
nayini
nayini
nayini
nayini

7
produqtis (nayinis) fasi

nayinis fasi

nayi nze
moTxovnis
raodenoba

(7 larad , - 0 nayini )
(6 larad , - 1 nayini )

6
5

(5 larad , - 1 nayini )

(4 larad , - 1 nayini )

moTxovnis mrudi

(3 larad , - 2 nayini )

(2 larad , - 3 nayini )

(1 larad , - 6 nayini )

(0 larad , - 10 nayini )

9 10

produqtze (nayinze) moTxovnis raodenoba

** - Cveulebriv damoukidebeli cvladi, rogoric am SemTxvevaSi fasia,

abscisTa RerZze daitaneba, xolo damokidebuli cvladi ordinatTa


RerZze, Tumca ekonomikaSi, tradiciulad, miRebulia fasis ordinatTa
RerZze datana, xolo moTxovnis raodenobisa, rac faszea damokidebuli
_ abscisTa RerZze.
Tu moTxovnis ganrigis mixedviT grafikze datanil wertilebs
SevaerTebT (rogorc es naxazzea wiTeli wiriT), miviRebT wirs, rasac
moTxovnis mrudi ewodeba.
moTxovnis mrudi asaxavs, ra raodenobis produqts SeiZenda myidveli
sxvadasxva fasad. (mrudi SesaZloa, mrude arc gamodges: an sulac
swori xazis saxe miiRos, Cvens SemTxvevaSi mas texilis forma aqvs).
rogorc naxazidanac Cans (naxazi #1) moTxovnis mrudi daRmavalia, rac
imaze mianiSnebs, rom maRali fasis pirobebSi, myidvels naklebi survili
aqvs SeiZnos mocemuli produqti, xolo dabali fasebi, zogadad,
gayidvebis zrdas ganapirobebs. mrudis agebisas, Cven davuSviT, rom fasis
garda, yvela sxva monacemi/cvladi mudmivia, anu ar Secvlila. magaliTad
ar Secvlila weliwadis dro, Torem aseT SemTxvevaSi, SeiZleba ufro
maRal fasSi meti nayini gayiduliyo vidre nakleb fasSi, Tu pirvel
SemTxvevaSi gagania zafxuli, xolo meore SemTxvevaSi yinviani zamTari
iqneboda.
is, rom moTxovnis raodenoba faszea damokidebuli, mniSvnelovani
gasaTvaliswinebeli faqtoria gamyidvelTaTvis. maT unda gadawyviton
TavianTi produqti dabal fasad gayidon SedarebiT meti odenobiT, Tu
piriqiT, maRal fasad _ naklebi odenobiT.
am magaliTSi ganxiluli moTxovnis ganrigi da mrudi gviCvenebs erTi
adamianis, ninos, individualur moTxovnas raime saqonelze.
moTxovnis analizisas mTavari kiTxva rac uCndeba gamyidvels Semdegia:
3

ramdeni iqneba moTxovnis raodenoba konkretuli fasis SemTxvevaSi? anu


mocemuli fasis pirobebSi, davuSvaT 3 larad, ramden adamians ra
odenobiT produqtis, vTqvaT nayinis, SeZenis survili gauCndeba?
davuSvaT, romelime naynis mwarmoebels am kiTxvaze pasuxis gacema
mounda. Cvens mier ganxiluli individualuri moTxovnis mrudi mas
didad ver daexmareba, radgan ki sworia, 3 larad nino 2 nayins SeiZens,
magram xom arian ninos garda sxvebic... viRac kidev 2 nayins SeiZens,
viRac damatebiT 5-s da a.S. imisTvis, rom gavigoT konkretuli fasis
SemTxvevaSi sul ramden nayinze iqneba moTxovna, yvela adamianis
individualuri moTxovna unda SevajamoT. miRebul jamur moTxovnas
sabazro moTxovna ewodeba.
modiT avagoT sabazro moTxovnis mrudi. simartivisTvis davuSvaT, rom
nayinis bazarze nayinis mxolod ori myidvelia, nino da giorgi. aseT
SemTxvevaSi sabazro moTxovna iqneba ninosa da giorgis individualuri
moTxovnebis jami. Tu 3 larad nino 2 nayins yidulobs, xolo giorgi 1-s
jamuri, sabazro moTxovnis raodenoba 3 laris SemTxvevaSi iqneba 4
nayini. aseve Sejamdeba individualuri moTxovnis raodenobebi nebismieri
fasisTvis da miviRebT jamuri, sabazro, moTxovnis ganrigs. qvemoT me-2
naxazze mocemulia giorgis
da ninos individualuri moTxovnis
ganrigebi da maT safuZvelze agebulia sabazro moTxovnis ganrigi.

(naxazi #2)

nayinis fasi

0
1
2
3
4
5
6
7
8

lari
lari
lari
lari
lari
lari
lari
lari
lari

ninos moTxovnis ganrigi


nayinze moTxovnis
raodenoba
10
6
3
2
1
1
1
0
0

nayini
nayini
nayini
nayini
nayini
nayini
nayini
nayini
nayini

+
+
+
+
+
+
+
+
+
+

giorgis moTxovnis ganrigi


nayinze moTxovnis
raodenoba
8
5
4
3
3
2
2
1
0

nayini
nayini
nayini
nayini
nayini
nayini
nayini
nayini
nayini

=
=
=
=
=
=
=
=
=
=

sabazro moTxovna
nayinze moTxovnis
raodenoba
18
11
7
5
4
3
3
1
0

nayini
nayini
nayini
nayini
nayini
nayini
nayini
nayini
nayini

(naxazi #3)

ninos individualuri moTxovnis grafiki

giorgis individualuri moTxovnis grafiki

8
7

6
5
ninos individualuri
moTxovnis mrudi

4
3
2
1
0

produqtis (nayinis) fasi

produqtis (nayinis) fasi

4
3
2
1
0

9 10

produqtze (nayinze) moTxovnis raodenoba

giorgis individualuri
moTxovnis mrudi

produqtze (nayinze) moTxovnis raodenoba

Tu giorgis da ninos individualur moTxovnis mrudebs erT grafikze


movaTavsebT, rogorc es naCvenebia me-4 naxazze da maT individualur
moTxovnis raodenobebs sxvadasxva fasisTvis SevkrebT, miviRebT sabazro
moTxovnis mruds, rac aq lurjadaa aRniSnuli.

(naxazi #4)
individualuri da sabazro moTxovna

8
produqtis (nayinis) fasi

7
6

sabazro moTxovnis mrudi

giorgis individualuri
moTxovnis mrudi

4
3

ninos individualuri
moTxovnis mrudi

2
1
0

9 10 11 12 13 14 15 16 17 18

produqtze (nayinze) moTxovnis raodenoba

zogadad, Tu CvenTvis cnobili iqneba romelime produqtze sabazro


moTxovnis mrudi, SevZlebT davadginoT konkretuli fasis SemTxvevaSi
ramdeni iqmneba am produqtze moTxovnis raodenoba. Tu magaliTad daTo
nayinis erTaderTi gamyidvelia, im bazarze sadac nino da giorgi oradori myidvelia, daTos ecodineba, rom Tu Tavis nayins 2 lars daadebs, 7
calis gayidvas SeZlebs da, Sesabamisad, 14 lars (7 * 2 = 14) miiRebs.
daakvirdiT me-4 naxazs da scadeT TiToeuli fasisTvis gamoTvaloT
ramdeni nayinis gayidvas SeZlebs daTo da ramden Semosavals miiRebs.
Tqven daTos adgilas ra fasad gayiddiT nayins?
5

process, roca sxvadasxva fasisTvis sabazro moTxovnis raodenobis


dadgenas vanxorcielebT, moTxovnis mrudis gaswvriv moZraoba hqvia.
moTxovnis mrudis gaswvriv moZraobisas vxedavT, rom fasis matebisas
sabazro moTxovnis raodenoba mcirdeba, fasis klebisas _ matulobs.
moTxovnis cvlileba _ moTxovnis mrudis gadaadgileba
moTxovnis raodenobis gazrda an Semcireba SeiZleba moTxovnis mrudis
gaswvriv moZraobisgan gansxvavebuli mizeziTac moxdes. aseT dros
sabazro moTxovnis mTlianad Secvla xdeba xolme, rac sabazro
moTxovnis mrudis gadaadgilebiT gamoixateba. roca individualuri da
sabazro moTxovnis mrudebi avageT, rogorc gaxsovT avRniSneT, rom
fasis garda sxva pirobebi ucvleli rCeboda, aseT SemTxvvaSi miviReT
konkretuli formis mrudi. Tumca, zogadad sulac araa aucilebeli sxva
pirobebi ucvleli darCes, isini SeiZleba Seicvalos da, Sesabamisad,
gavlena iqonios individualuri an sabazro moTxovnis mrudebze, es ki
maTi formis Secvlas da gadaadgilebas gamoiwvevs. ufro gasagebi rom
gaxdes, Tu ras niSnavs moTxovnis mrudis gadaadgileba, ganvixiloT
SemTxveva, rac myidvelTa raodenobis cvlilebasTanaa dakavSirebuli:
myidvelTa raodenobis cvlileba
warmovidginoT, rom im bazarze, sadac nayinis orad-ori myidveli nino
da giorgi iyo, gaCnda mesame myidveli _ Tea. masac, ninosa da giorgis ar
iyos, gaaCnia individualuri moTxovnis ganrigi. me-5 naxazze naCvenebia
Teas moTxovnis ganrigi ninosa da giorgis moTxovnis ganrigebTan erTaT
da gamoyvanilia sabazro moTxovnis ganrigi Teas individualuri
moTxovnis ganrigis gaTvaliswinebiT. SeadareT axali sabazro moTxovnis
ganrigi Zvels, romelic me-2 naxazze iyo. daakvirdiT, rom TiToeuli
fasisTvis axali sabazro moTxovnis raodenoba ZvelTan SedarebiT
gazrdilia.

(naxazi #5)

nayinis fasi
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9

lari
lari
lari
lari
lari
lari
lari
lari
lari
lari

Teas moTxovnis
ganrigi
nayinze moTxovnis
raodenoba
6
6
5
4
4
4
3
2
1
0

nayini
nayini
nayini
nayini
nayini
nayini
nayini
nayini
nayini
nayini

+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+

ninos moTxovnis
ganrigi
nayinze moTxovnis
raodenoba
10
6
3
2
1
1
1
0
0
0

nayini
nayini
nayini
nayini
nayini
nayini
nayini
nayini
nayini
nayini

+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+

giorgis moTxovnis
ganrigi
nayinze moTxovnis
raodenoba
8
5
4
3
3
2
2
1
0
0

nayini
nayini
nayini
nayini
nayini
nayini
nayini
nayini
nayini
nayini

sabazro moTxovna

=
=
=
=
=
=
=
=
=
=
=

nayinze moTxovnis
raodenoba
24
17
12
9
8
7
6
3
1
0

nayini
nayini
nayini
nayini
nayini
nayini
nayini
nayini
nayini
nayini

me-6 naxazze erTadaa datanili ninos, giorgis Teas da sabazro


moTxovnis mrudebi, Sesabamisad _ wiTel, mwvane, cisfer da lurj ferad.
6

aqve wyvetili xaziT datanilia Zveli


daakvirdiT: axali sabazro moTxovnis
marjvnivaa wanacvlebuli

sabazro moTxovnis mrudi.


mrudi ZvelTan SedarebiT

(naxazi #6)
individualuri da sabazro moTxovna

9
8
Zveli sabazro
moTxovnis mrudi

produqtis (nayinis) fasi

7
6
Tea

5
4

axali sabazro
moTxovnis mrudi

giorgi

3
2
1
0

nino

9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24

produqtze (nayinze) moTxovnis raodenoba

daakvirdiT me-7 naxazs. aq me-6 naxazidan datovebulia marto Zveli da


axali sabazro moTxovnis mrudebi. rogorc vxedavT TiToeuli fasisTvis
sabazro moTxovnis raodenoba gaizarda da sabazro moTxovnis mrudis
yovelma wertilma gadainacvla marjvniv. magaliTad, Tu 6 larad nayinze
sabazro moTxovnis raodenoba 3 cali iyo, axla ukve 6 gaxda; Tu 4
laris SemTxvevaSi sabazro moTxovnis raodenoba 4 cali iyo, axla is
ukve 8 calia da a.S. ram gamoiwvia sabazro moTxovnis gazrda, anu
sabazro moTxovnis mrudis marjvniv gadaadgileba? es myidvelebis
raodenobis gazrdis gamo moxda. cxadia, Tavdapirvelad sami myidveli
rom yofiliyo da erT-erTs daetovebina bazari, vTqvaT eqims aekrZala
giorgisTvis tkbilis Wama, maSin myidvelTa raodenobis Semcireba
produqtis
nebismieri
fasisTvis
sabazro
moTxovnis
raodenobis
Semcirebas
gamoiwvevda
da
sabazro
moTxovnis
mrudi
marcxniv
wainacvlebda. zogadad, myidvelTa raodenobis cvlileba gavlenas
axdens sabazro moTxovnis mrudze. Tu myidvelTa raodenoba matulobs
sabazro moTxovna izrdeba da mrudi gadainacvlebs marjvniv, xolo Tu
myidvelTa raodenoba klebulobs sabazro moTxovna klebulobs da
mrudi gadainacvlebs marcxniv.

(naxazi #7)

sabazro moTxovnis cvlileba

9
8
produqtis (nayinis) fasi

7
6
axali sabazro
moTxovnis mrudi

5
4
3
2

Zveli sabazro
moTxovnis mrudi

1
0

9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24

produqtze (nayinze) moTxovnis raodenoba

aRsaniSnavia, rom roca bazars damatebiT myidveli, Tea, daemata,


Seicvala sabazro moTxovnis mrudi, Tumca ninos da giorgis
individualuri moTxovnis mrudebi ar Secvlila. axla ganvixiloT
SemTxvevebi,
roca
sabazro
moTxovnis
cvlileba
myidvelTa
individualuri moTxovnis mrudebis cvlilebebiTaa ganpirobebuli.
aseTebia:

myidvelTa Semosavlis cvlileba


myidvelTa gemovnebis cvlileba
myidvelTa molodini
urTierTdakavSirebuli produqtebis fasebi

myidvelTa Semosavlis cvlileba


warmoidgineT ra moxdeba Cvens nayinis bazarze, romelic sami
myidvelisgan: nino, giorgi da Teasgan Sedgeba Tu myidvelebs Semosavali
gaezrdebaT? rogorc gvaxsovs nino siamovnebiT SeWamda 10 nayins dReSi,
Tumca misi Semosavlis pirobebSi nayinisTvis dReSi 6 larze meti ar
emeteba. fuli sxva rameSic xom sWirdeba!, axla Tu misi Semosavali
gaizrdeba, man SeiZleba nayinisTvis dReSi 8 lari gaimetos. aseT
SemTxvevaSi, Tu nayini 1 lari eRireba is 6-is nacvlad 8 cals SeiZens,
xolo Tu manamde 7 larad uars ambobda nayinis yidvaze axla SeiZleba
iyidos. e.i. Seicvleba misi individualuri moTxovnis mrudi. TiToeul
fasad nino met nayins SeiZens da misi individualuri moTxovnis mrudi
marjvniv gadainacvlebs. analogiurad moxdeba giorgisa da Teas
SemTxvevaSic da gamova, rom yoveli fasisTvis, isini ufro met nayins
SeiZenen, vidre aqamde yidulobdnen, es TiToeuli fasisTvis jamur, anu
sabazro moTxovnis raodenobasac gazrdis, anu nayinze sabazro moTxovna
gaizrdeba da sabazro moTxovnis mrudi marjvniv gadainacvlebs. piriqiT
moxdeboda myidvelTa Semosavali rom Semcirebuliyo. isini veRar
miscemdnen Tavs igive odenobiT nayinis Wamis uflebas, TiToeuli fasis
SemTxvevaSi isini nakleb nayins SeiZendnen maTi individualuri moTxovna,
iseve rogorc sabazro moTxovna Semcirdeboda da Sesabamisi mrudebi
gadainacvlebdnen marcxniv. Tumca, arsebobs gamonaklisi SemTxvevebic,
8

roca myidvelTa Semosavlis zrda konkretul produqtze moTxovnis


Semcirebas iwvevs. aseT produqtebs mdare produqtebs uwodeben. mdare
produqtis magaliTia samoqlaqo transportis momsaxureba. cxadia Tu
mosaxleobis Semosavlebi gaizrdeba, sul ufro naklebi xalxi
isargeblebs samoqalaqo transportiT, zogi taqss mimarTavs, zogic
sakuTar avtomobils SeiZens da samoqalaqo transportis momsaxurebaze
moTxovna Semcirdeba. sxva yvela produqts, romelzec moTxovna
matulobs, roca mosaxleobis Semosavali izrdeba normaluri produqti
ewodeba.
zogadad,
myidvelTa
Semosavlis
cvlileba
iwvevs
individualuri da sabazro moTxovnis cvlilebas. Semosavlis zrdisas
normalur produqtze moTxovna izrdeba da mrudi gadainacvlebs
marjvniv, xolo Semosavlis Semcirebisas moTxovna mcirdeba da
Sesabamisi mrudi gadainacvlebs marcxniv.
myidvelTa gemovnebis cvlileba
myidvelTa gemovnebac, cxadia, gavlenas axdens, rogorc individualur,
ise sabazro moTxovnaze. gemovnebis cvlilebis Sedegad sabazro
moTxovnis cvlilebis kargi magaliTia moda. Tu konkretuli stilis
jinsi modaSi Semova, masze moTxovnac gaizrdeba, Tu modidan gadava,
masze moTxovna Semcirdeba.
roca gemovneba icvleba myidvelebs an ufro meti survili uCndebaT
konkretuli produqtis SeZenisa an piriqiT, misi SeZenis survili
uneldebaT.
Sesabamisad,
myidvelTa
gemovnebaSi
cvlileba
iwvevs
individualuri moTxovnis Secvlas: gazrdas an Semcirebas, rac
sabolood sabazro moTxovnaze aisaxeba. is an gaizrdeba da, Sesabamisad,
mrudi gadainacvlebs marjvniv, an Semcirdeba da mrudi gadaadgildeba
marcxniv.
myidvelTa molodini
samomavlo molodinic gavlenas axdens dRevandel moTxovnaze. vTqvaT Tu
Tqven konkretul produqtze fasis momatebas eliT, SeiZleba misi yidva
dResve gadawyvitoT da, Sesabamisad, am produqtze moTxovna gaizrdeba.
warmoidgineT Tu sazogadoebaSi sacxovrebel binebze fasebis zrdis
molodini arsebobs, bevri gadawyvets bina manamde iyidos, sanam misi fasi
aiwevs, rac im momentSi sacxovrebel binebze moTxovnis gazrdas
gamoiwvevs. analogiurad, Tu momavali Tvidan samsaxuris dakargvas
eliT, Tqvens xelT arsebul fuls ufro momWirned daxarjavT, da
nakleb produqts, vTqvaT nayins SeiZenT. es am produqtebze moTxovnis
Semcirebas gamoiwvevs. anu, myidvelTa molodinma SeiZleba ganapirobos
konkretul produqtze moTxovnis zrda da, Sesabamisad masze moTxovnis
mrudis marjvniv gadaadgileba an piriqiT, produqtze moTxovnis
Semcireba da mrudis marcxniv gadaadgileba.
urTierTdakavSirebuli produqtebis fasebi
axla ganvixiloT rogor cvlis moTxovnas urTierTdakavSirebuli
produqtebis
fasebi.
amisTvis,
Tavdapirvelad,
TviT
es
termini
ganvmartoT. urTierTdakavSirebuls uwodeben urTierTSemcvlel da
urTierTSemavsebel produqtebs.
9

urTierTSemcvleli ewodeba iseT or produqts, romelTagan erT-erTis


fasis zrda iwvevs meoreze moTxovnis zrdas. aseTebia, magaliTad benzini
da dizeli. Tu erT-erTis, vTqvaT, benzinis fasi gaizrdeba, bevri manqanis
mflobeli dizelze gadaerTveba da es dizelze moTxovnas gazrdis.
analogiuradaa saqme karaqisa da margarinis SemTxvevaSi. Tu karaqis fasi
gaizrdeba, xalxi margariniT Caanacvlebs da es margarinze moTxovnas
gazrdis.
urTierTSemavsebeli ewodeba iseT or produqts, romelTaganac erTerTis fasis zrda iwvevs meoreze moTxovnis Semcirebas. aseTebia,
magaliTad, procesori da monitori. isini erTmaneTs avseben. cxadia, Tu
monitori
uecrad
Zalze
gaZvirdeba,
es
procesorze
moTxovnas
Seamcirebs,
radgan
monitoris
gareSe
procesori
mouxerxebelia
gamosayeneblad, isini erTad unda SeiZino, xolo monitorze fasis zrda
misi yidvis stimuls amcirebs. aseT SemTxvvaSi xalxi SeiZleba
kompiuteris Semcvlelze, nouTbuqze, gadaerTos.
zogadad, urTierTSemcvleli produqtebis SemTxvevaSi erT-erTze fasis
zrda meoreze moTxovnis zrdas iwvevs, erTis fasis Semcireba ki meoreze
moTxovnis
Semcirebas,
xolo
urTierTSemavsebeli
produqtebis
SemTxvevaSi erT-erTis fasis zrda meoreze moTxovnis Semcirebas iwvevs,
xolo erTze fasis Semcireba _ meoreze moTxovnis gazrdas.
ras niSnavs miwodeba?
imis asaxsnelad Tu rogor adgens sakuTar fasebs Tu warmoebis dones
Tavisufal sabazro sistemaSi moqmedi kompania, mxolod moTxovna ar
kmara. amisTvis kidev erT cnebas, _ miwodebas unda gavecnoT.
miwodeba aris raime produqtis gayidvis survili da SesaZlebloba.
miwodebis raodenoba aris produqtis is raodenoba, romlis gayidvis
survilica da SesaZleblobac aqvs gamyidvels.
modiT, kvlav Cvens Zvel magaliTs, nayinis bazris gamartivebul models
mivubrundeT, imisTvis, rom modeli metad miemsgavsos realobas, is
myidvelebis, ninos giorgisa da Teas garda gamyidvelebiTac unda
SevavsoT. zeviT ukve vaxseneT gamyidveli daTo. mas nayinis gayidvis
survilic hqonda da SesaZleblobac. anu is bazarze nayinis miwodebas
anxorcielebda. cxadia, mas meti stimuli eqneba moamaragos bazari
nayiniT, anu moaxdinos bazarze nayinis miwodeba, Tu nayinis fasi maRali
iqneba. aseT SemTxvevaSi mas Tavisi produqtis maRal fasad gayidvis
saSualeba eqneba da meti mogeba darCeba. Tu nayinis fasi daiklebs,
daToc nakleb nayins gamoitans gasayidad, xolo Tu fasma ise daiklo,
rom daTos nayinis gayidva aRar uRirs, saerTod Sewyvets am saqmianobas
da sxva rames mihyofs xels. rogorc vxedavT, produqtis fasi, miwodebis
raodenobis erT-erTi mTavari ganmsazRvrelia, iseve rogorc es iyo
moTxovnis raodenobis SemTxvevaSi. Tumca, maT Soris damokidebuleba
gansxvvebulia. zogadad firmebis survili, awarmoon da gayidon
saqoneli Tu momsaxureba miT ufro metad izrdeba, rac ufro matulobs
fasi da meti mogebis miRebis SesaZleblobac Cndeba. sxva sityvebiT rom
vTqvaT, produqtis fasis zrdasTan erTad, rogorc wesi, miwodebis
10

raodenobac izrdeba, xolo fasis klebis SemTxvevaSi miwodebis


raodenoba klebulobs. produqtis fassa da miwodebis raodenobas Soris
am damokidebulebas miwodebis kanoni ewodeba. rogorc moTxovnis
SemTxvevaSi moviqeciT, aqac Tu gavakeTebT cxrils, sadac erT svetSi
CamovwerT produqtis SesaZlo fasebs da momdevno svetSi, TiToeuli
fasis gverdiT mivuwerT am fasis Sesabamis miwodebis raodenobas,
miviRebT miwodebis ganrigs. anu, miwodebis ganrigi aris cxrili,
romelic gviCvenebs damokidebulebas produqtis fassa da mis miwodebis
raodenobas Soris. Tu am ganrigis Sesabamis grafiks avagebT, miviRebT
miwodebis grafiks. Tu miwodebis ganrigis mixedviT grafikze datanil
wertilebs SevaerTebT, miviRebT wirs, rasac miwodebis mrudi ewodeba.
miwodebis mrudi asaxavs, damokidebulebas produqtis fasebsa da
gamyidvelisTvis
sasurveli, gasayidad
SemoTavazebuli produqtis
raodenobas Soris. anu, is asaxavs ra raodenobiT produqts SesTavazebs
gamyidveli bazars Tu am produqtis fasi konkretuli ricxvi iqneba.
magaliTad ramdeni nayinis gayidvis survili gauCndeba daTos Tu nayinis
fasi 5 lari iqneba.
rogorc moTxovnis SemTxvevaSi iyo, aqac gvaqvs individualuri da
sabazro miwodeba. dasawyisisTvis davuSvaT, rom bazarze erTaderTi
gamyidveli, anu mimwodebelia _ CvenTvis kargad cnobili daTo. mas
cxadia eqneba sakuTari miwodebis individualuri ganrigi. vTqvaT is ise
gamoiyureba, rogorc me-8 naxazzea mocemuli. am naxazze mocemulia
daTos individualuri miwodebis ganrigi da agebulia am ganrigis
mixedviT daTos individualuri miwodebis grafiki da mrudi.

(naxazi #8)
individualuri miwodebis grafiki

daTos miwodebis ganrigi

0
1
2
3
4
5
6
7
8
9

lari
lari
lari
lari
lari
lari
lari
lari
lari
lari

nayini s
miwodeb is
raodenoba

0
2
3
4
5
6
7
8
9
10

nayini
nayini
nayini
nayini
nayini
nayini
nayini
nayini
nayini
nayini

8
7
produqtis (nayinis) fasi

nayin is fasi

6
5
4
3
2
1
0

9 10 11

produqtis miwodebis raodenoba

rogorc naxazze Cans miwodebis mruds zeviTken swrafva axasiaTebs, rac


imaze mianiSnebs, rom rac ufro Zvirad iyideba bazarze esa Tu is
produqti,
miT
metis
gayidvis
survili
uCndebaT
gamyidvelebs.
magaliTisTvis warmoidgineT rom gaqvT bostani sadac kartofili da
pomidori mogyavT. Tu bazarze pomidvris fasi mniSvnelovnad gaizrdeba,
Tqven aRar daTesavT kartofils, mis nacvladac pomidors moiyvanT da
bazarze pomidvris miwodebas gazrdiT, radgan aweuli fasebis pirobebSi
pomidvris gayidvas ufro sarfianad CaTvliT.
11

manam, sanam bazarze erTaderTi gamyidvelia, daTo, misi individualri


miwodebis ganrigi iqneba sabazroc. magram, Tu bazarze kidev erTi
gamyidveli Semogvemateba, levani, maSin sabazro miwodeba gaizrdeba, anu
TiToeuli fasisTvis bazarze meti nayini iqneba gasayidad gamotanili.
TiToeuli fasisTvis sabazro miwodebis raodenoba ki, toli iqneba am
fasis
Sesabamisi
daTos
da
levanis
individualuri
miwodebis
raodenobebis jamisa. es TvalnaTlivaa warmodgenili me-9 naxazze, sadac
mocemulia daTosa da levanis individualuri miwodebebis ganrigi da
maT safuZvelze agebulia sabazro miwodebis ganrigi.

(naxazi #9)

daTos miwodebis
ganrigi
nayinis miwodebis
raodenoba

nayinis fasi
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9

0
2
3
4
5
6
7
8
9
10

lari
lari
lari
lari
lari
lari
lari
lari
lari
lari

nayini
nayini
nayini
nayini
nayini
nayini
nayini
nayini
nayini
nayini

+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+

levanis miwodebis
ganrigi
nayinis miwodebis
raodenoba
0
3
4
5
7
8
9
10
11
12

nayini
nayini
nayini
nayini
nayini
nayini
nayini
nayini
nayini
nayini

sabazro miwodeba

=
=
=
=
=
=
=
=
=
=
=

nayinis miwodebis
raodenoba
0
5
7
9
12
14
16
18
20
22

nayini
nayini
nayini
nayini
nayini
nayini
nayini
nayini
nayini
nayini

me-9 naxazze moyvanili individualuri da sabazro miwodebebis ganrigis


mixedviT me-10 naxazze agebulia daTosa da levanis individualuri da
sabazro miwodebis ganrigebi.

(naxazi #10)
individualuri da sabazro miwodebis grafikebi

9
8
produqtis (nayinis) fasi

daTos individualuri
miwodebis mrudi

levanis individualuri
miwodebis mrudi

6
5
4
3

sabazro
miwodebis mrudi

2
1
0

9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24

produqtis miwodebis raodenoba

miwodebis cvlileba _ miwodebis mrudis gadaadgileba


12

moTxovnis ar iyos, mudmivi arc miwodebaa, anu sxvadasxva faqtorebis


cvlilebis SemTxvevaSi isic SeiZleba Seicvalos, rac miwodebis mrudis
marcxniv an marjvniv gadaadgilebaSi gamoixateba. magaliTad, Tu rZe
gaiafdeba, vinaidan is nayinis mniSvnelovani ingredientia, mwarmoebels
nayinis damzadeba ufro iafi daujdeba da is mzad iqneba nebismier fasad
ufro meti nayini miawodos bazars. Tu sabazro miwodeba gaizrdeba, anu
nebismieri fasis SemTxvevaSi miwodebis raodenoba gaizrdeba, miwodebis
mrudi gadaadgildeba marjvniv, winaaRmdeg SemTxvevaSi _ marcxniv.
ra SeiZleba aRmoCndes miwodebis gazrdis an Semcirebis mizezi? esenia:

produqtis Sesaqmnelad gasawevi xarjebis cvlileba


mimwodeblebis, gamyidvelebis (konkurentebis) raodeobis cvlileba
gamyidvelebis molodini

produqtis Sesaqmnelad gasawevi xarjebis cvlileba


rogorc ukve vTqviT, Tu raime produqtis Seqmna gamyidvels ufro iafi
daujdeba, misTvis misi gayidva ufo momgebiani gaxdeba da Sesabamisad, is
warmoebas da nawarmis bazrisTvis miwodebas gazrdis. ra dros
umcirdeba mwarmoebels produqtis Sesaqmnelad gasawevi xarjebi?
rogorc wesi sawarmoebi yiduloben sxvadasxva saWiro masalebs, Semdeg
es masalebi Sedis sawarmoo procesSi da iqmneba saboloo produqti.
imisTvis, rom produqtis Seqmna gaiafdes, saWiroa, rom an am produqtis
Sesaqmnelad saWiro masalebi gaiafdes, an Semdgomi maTi gadamuSavebis,
warmoebis, procesi gaiafdes. masalebis gaiafebis magaliTia rZis, Saqris,
da a.S., nayinis Sesaqmnelad aucilebeli ingredientebis, fasis Semcireba.
warmoeba, rogorc viciT warmoebis faqtorebis _ nawarmad, produqtad,
gardaqmnis procesia. am procesis gaiafeba ki, sawarmoo faqtorebis
gaiafebiT SeiZleba moxdes. es is SemTxvevaa, roca raime teqnologiuri
progresi ufro efeqtians xdis kapitalur resursebs, maT naklebi
danaxarjiT
meti
produqtis
Seqmna
SeuZliaT,
amasTan,
zogjer
kompiuterebis da manqana-danadgarebis gaumjobesebis gamo naklebi
adamianuri resursis gamoyeneba xdeba saWiro, rac saxelfaso xarjebsac
amcirebs. zogadad, produqtis Sesaqmnelad gasawevi xarjebis gazrda
gamoiwvevs am produqtis miwodebis Semcirebas da, Sesabamisad miwodebis
mrudis gadaadgilebas marcxniv, xolo xarjebis Semcireba _ miwodebis
gazrdas da miwodebis mrudis marjvniv gadaadgilebs.
mimwodeblebis, gamyidvelebis (konkurentebis) raodenobis cvlileba
bazarze raime produqtis gamyidvelebis (konkurentebis) raodenobis
gazrda am produqtis miwodebis gazrdas gamoiwvevs da piriqiT. ratom?
imitom, rom Tu bazarze nayins marto daTo gayidda, is mocemul fasad,
vTqvaT 1 larad misi individualuri miwodebis ganrigidan gamomdinare
mxolod 2 cal nayins gamoitanda gasayidad. Tu mas gverdiT levanic
miujdeba, is misi individualuri miwodebis ganrigidan gamomdinare,
damatebiT 3 nayins gamoitans bazarze da amiT bazarze nayinis miwodeba 5
calamde gaizrdeba. vinaidan nebismieri fasis SemTxvevaSi bazarze
13

konkurentebis mateba sabazro miwodebis raodenobas zrdis, miwodebis


mrudi gadainacvlebs marjvniv.
gamyidvelebis molodini
gamyidvelebis molodinic gavlenas axdens miwodebaze. vTqvaT Tu
manqanis gayidva gsurT da moeliT, rom avtomobilis fasi ramdenime
TveSi sagrZnoblad moimatebs, moicdiT da ar gaiyvanT manqanas gasayidad,
Tu fuli saswrafod ar gWirdebaT, ra Tqma unda. analogiurad
moiqcevian sxvebic, moicdian sanam manqanis fasi ar aiwevs da ar gaiyvanen
sakuTar manqanebs gasayidad, es ki manqanebis miwodebas Seamcirebs da,
Sesabamisad, miwodebis mrudi gadaiwevs marcxniv

moTxovna-miwodebis urTierTqmedeba
daakvirdiT me-11 naxazss. aq gverdi-gverd xatia sabazro moTxovnisa da
miwodebis grafikebi. naxazze stafilosferi wyvetili xaziT naCvenebia
Tu nayinis fasi 1 lari iqneeba, ramdeni nayinis yidvis survili
gauCndebaT myidvelebs da ramdenis gayidvis survili gamyidvelebs.
sabazro moTxovnis grafikidan Cans, rom 1 laris pirobebSi bazars 11
nayinze eqneba moTxovna, magram Tu igive wyvetil xazs gavadevnebT Tvals
da miwodebis grafikze gadavalT, aRmovaCenT, rom am fasis SemTxvevaSi
gamyidvelebi mxolod 5 nayins gamoitanen gasayidad, anu miviReT
situacia, roca sabazro moTxovna aWarbebs sabazro miwodebas. aseT
SemTxvevas Warbi moTxovna ewodeba. aseT dros produqti aris
deficituri _ yidvis mosune bevria, produqti ki imdeni ara. ra moxdeba
aseT dros?

(naxazi #11)
sabazro moTxovnis grafiki

sabazro miwodebis grafiki

9
8

produqtis fasi

7
6
5
4
3
2
1
0

9 10 11 12 13 14 15 16 17 18

produqtis moTxovnis raodenoba

9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22

produqtis miwodebis raodenoba

albaT Tavidan viRac ixeirebs da nayins 1 larad iyidis, magram


TandaTan, roca nayinze rigi dadgeba, gamyidveli mixvdeba, rom bazarze
bevrad meti nayinis SeZenis survilia, vidre bazarze nayinis raodenobaa,
ris gamoc, is sasurveli odenobiT yvelas ver Sexvdeba. maSin gamyidveli
gazrdis fass da imaT mihyidis vinc met fuls gadauxdis. nayinis
gaZvirebas ki, misi yidvis xalisis Semcireba mohyveba. zogadad,

14

produqtze Warbi moTxovnis SemTxvevaSi misi fasi matulobs, xolo


masze moTxovnis raodenoba klebulobs.
axla ganvixiloT SemTxveva, roca nayini 7 lari Rirs. isev mivubrundeT
me-11 naxazs da davakvirdeT cisfer wyvetil xazs. is gviCvenebs ramdeni
iqneba sabazro moTxovnis raodenoba da ramdeni _ sabazro miwodebis
raodenoba, roca nayinis fasi 7 laria. naxazidan Cans, rom 7 laris
pirobebSi, mxolod 1 nayinzea moTxovna, xolo miwodeba _ 18 erTeulis
tolia. ratom ase araTanabrad? imitom, rom myidvelebs eZviraT es fasi.
sabazro moTxovna, rogorc gvaxsovs individualuri moTxovnebis jamia.
Tu gavixsenebT individualuri moTxovnis ganrigebs (daakvirdiT me-2
naxazs), sadac ninosa da giorgis, bazris orad-ori myidvelis
individualuri moTxovnis ganrigebia naCvenebi, SevniSnavT, rom 7 larad
nino saerTod ar iyidis nayins, xolo giorgi mxolod erTiT
Semoifargleba. rac Seexeba gamyidvelebs, maT moxiblavT nayinis maRali
fasi da gayidvis imediT daTo 8-s, xolo levani 10 nayins gamoitans.
Sedegad miviRebT, rom bazarze 18 nayinia miwodebuli, maSin, roca
moTxovna mxolod erT calzea. situacias, roca sabazro miwodeba
aRemateba sabazro moTxovnas, Warbi miwodeba ewodeba. ra xdeba aseT
dros? gamyidvelebi xvdebian, rom aseT fasSi bevr produqts ver
gayidian da ukleben fass. fasis klebas ki, rogorc viciT Tan axlavs am
produqtze moTxovnis raodenobis zrda. produqtis Warbi miwodebis
SemTxvevaSi misi fasi klebulobs, xolo masze moTxovnis raodenoba
izrdeba.
roca sabazro moTxovnisa da miwodebis Tanafardoba iwvevs produqtis
fasisa da moTxovnis raodenobis cvlilebas, gazrdas an Semcirebas,
rogorc es Warbi moTxovnisa da Warbi miwodebis SemTxvevaSi xdeba,
ityvian, rom produqtis dassa da moTxovnis raodenobaze sabazro Zalebi
axdenen gavlenas. Warbi moTxovnis SemTxvevaSi sabazro Zalebi iwveven
produqtis gaZvirebas da masze moTxovnis raodenobis Semcirebas, xolo
Warbi miwodebis SemTxvevaSi _ produqtis fasis klebas da masze
moTxovnis raodenobis momatebas.
Tu naxazze dakvirvebas ganvagrZobT, vnaxavT, rom moiZebneba iseTi fasi,
romlis drosac sabazro moTxovnis raodenoba daemTxveva sabazro
miwodebis raodenobas. aseTi fasia 2 lari. daakvirdiT me-12 naxazs: aq
erTadaa mocemuli sabazro moTxovnisa da miwodebis mrudebi. roca fasi
2 laria, sabazro moTxovnis raodenoba utoldeba sabazro miwodebis
raodenobas da is 7-is tolia. anu, gamyidvelebs zustad imdeni nayinis
gayidva surT, ramdenis yidvac myidvelebs undaT. aseTi saerTo wertili
sabazro moTxovnisa da miwodebis mrudebs erTi aqvT. grafikulad es is
wertilia, sadac sabazro moTxovnisa da miwodebis mrudebi erTmaneTs
gadakveTs da mas wonasworobis wertili ewodeba. wonasworobis
wertilis Sesabamis fass _ wonasworuli fasi, xolo Sesabamis
moTxovnisa da miwodebis raodenobas _ wonasworuli raodenoba ewodeba.
Cven SemTxvevaSi wonasworuli fasia 2 lari, xolo wonasworuli
raodenoba 7 nayini.

(naxazi #12)

15

moTxovnisa da miwodebis grafikebi erTad

di
ru
m
is
d eb
o
miw

8
produqtis (nayinis) fasi

7
6
5

wonasworobis wertili

4
3

wonasworuli
fasi

moTxovn
i s mrud i

1
0

9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22

wonasworuli
raodenoba

produqtis moTxovnis/miwodebis raodenoba

rogorc axlaxan avRniSneT, produqtze Warbi moTxovnis SemTxvevaSi


sabazro Zalebi misi fasis matebas gamoiwveven. ismis kiTxva: sanamde
gaizrdeba produqtis fasi? produqtis fasi gaizrdeba manam, sanam is
wonasworul fass ar gautoldeba. maSin masze moTxovnis raodenoba,
romelic
fasis
zrdis
proporciulad
klebulobda,
miwodebis
raodenobas gautoldeba da sabazro Zalebis zewola fasze Sewydeba.
analogiurad, Warbi miwodebis SemTxvevaSi sabazro Zalebi produqtis
fass klebisken ubiZgeben, rac grZeldeba manam, sanam is wonasworul
fass ar gautoldeba, xolo moTxovnis raodenoba _ miwodebis
raodenobas. wonasworobis wertilSi sabazro Zalebi dabalansebulia
da aRar zemoqmedebs produqtis fasze.
sabazro Zalebis: moTxovnisa da miwodebis ganxilviT Cven gaveciT pasuxi
kiTxvas, Tu rogor adgens bazari: ra produqti iwarmoos, ra odenobiT
iwarmoos da ra fasad gaiyidos. cxadia, unda iwarmoos is produqti,
razec bazarze moTxovnaa. unda iwarmoos im moculobiT, ramdenic
wonasworuli raodenobaa, xolo unda gaiyidos im fasad, rasac bazari
wonasworul fasad daadgens.
bazari gansazRvravs da karnaxobs biznesebs ra awarmoon. produqtze
moTxovna
ganapirobebs
mis
miwodebas.
Tu
raime
saqonelze
an
momsaxurebaze gaCnda moTxovna, anu arian mosurneebi is SeiZinon,
gamoCndeba mimwodebelic, romelic momxmarebelTa moTxovnilebebs
daakmayofilebs.
biznesebi
raime
produqtis
warmoebis
Sesaxeb
gadawyvetilebas iReben masze moTxovnis arsebobis SemTxvevaSi. vTqvaT,
Tu vinme gadawyvets daiwyos sabeWdi manqanebis warmoeba, gakotrdeba,
radgan bazarze am produqtze moTxovna aRar arsebobs. Tumca, xandaxan
firmebi iwyeben iseTi produqtebis warmoebaze fiqrs, raze moTxovnac
imJamad bazarze ar aris, magram maTi varaudiT, axali produqti
moewoneba momxmarebels da moTxovnac samomavlod gaCndeba. es is
SemTxvevaa, roca miwodeba win uswrebs da ganapirobebs kidec moTxovnas.
magaliTad,
roca
Apple-ma
personaluri
kompiuterebis
Seqmnis
16

gadawyvetileba miiRo, cxadia, masze moTxovna ar arsebobda, radgan


aravin icoda es ra iqneboda. metic, bevrisTvis es azri sasacilodac ki
JRerda (im dros erT kompiuters zogjer Senobis ramdenime sarTuli
ekava da aseTi kompiuteri qveyanaSi SeiZleba ramdenime, an saerTod ar
yofiliyo).
rogorc vxedavT Tavisufal sabazro sistemaSi arc xelisufleba adgens
fasebs da saboloo sityva arc mewarmeebs eTqmiT. sinamdvileSi fasi
sabazro Zalebis: moTxovnisa da miwodebis urTierTqmedebis anareklia.
sabazro wonasworobis rRveva da axali sabazro wonasworobis damyareba
sabazro wonasworobisas produqtis miwodebis raodenoba emTxveva
mocemul fasad masze moTxovnis raodenobas. amitom, sabazro Zalebi
fasze zewolas ar axdenen da bazari stabilur mdgomereobaSia. Tumca,
wonasworoba mudmivad ucvleli rodi rCeba. piriqiT, isic gamudmebiT
icvleba. sabazro wonasworobis darRveva da axali wonasworobis
damyareba sabazro moTxovnisa da miwodebis cvlilebiT, anu moTxovnisa
da mowodebis mrudebis gadaadgilebiTaa ganpirobebuli. ganvixiloT es
SemTxvevebi. daakvirdiT me-13 naxazs.

(naxazi #13)
moTxovnisa da miwodebis grafikebi erTad

9
8
produqtis (nayinis) fasi

7
axali wonasworobis
wertili

miw

u
mr
s
i
eb
od

5
Zveli sabazro
moTxovnis mrudi

di

axali sabazro
moTxovnis mrudi

3
2
1
0

axali wonasworuli
fasi

9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24

axali wonasworuli
raodenoba

produqtis moTxovnis/miwodebis raodenoba

aq ganxilulia movlena, roca ori myidvelisgan Semdgar bazars mesame


myidveli, Tea, emateba. rogorc zemoT gvqonda msjeloba, myidvelebis
raodenobis mateba sabazro moTxovnis matebas da, Sesabamisad, misi
mrudis marjvniv gadaadgilebas iwvevs. me-13 naxazze wyvetili lurji
xaziT Zveli sabazro moTxovnis mrudia aRniSnuli, xolo mTliani
lurji xaziT, me-7 naxazis analogiurad _ axali sabazro moTxovnis
mrudi. sabazro moTxovnis zrdam da, Sesabamisad, mrudis marjvniv
gadawevam arsebuli sabazro wonasworoba daarRvia. axalma sabazro
moTxovnis mrudma sabazro miwodebis mrudi sxva wertilSi gadakveTa,
sadac axali wonasworoba damyarda. axali wonasworuli fasiTa (3 lari)
da wonasworuli raodenobiT (9 nayini). rogorc xedavT bazarze nayinis
17

fasma moimata. ratom? imitom, rom nayinze moTxovna gaizarda, xolo,


roca raime produqtze sabazro moTxovna imatebs, misi fasic matulobs.
zeviT saubari gvqonda sabazro moTxovnisa da miwodebis cvlilebis da,
Sesabamisad maTi mrudebis gadaadgilebis mizezebze. am mizezebiT
sabazro moTxovnis, miwodebis an orives erTad cvlileba, anu maTi
mrudebis cal-calke an erTad erTi Tu sapirispiro mimarTulebiT
gadaadgileba
arsebuli
wonasworobis
darRvevasa
da
axali
wonasworobis damyarebas iwvevs. produqtis wonasworuli fasi da
raodenoba sxvadsxva SemTxvevebSi SeiZleba gaizardos, Semcirdes an
ucvleli darCes.
qvemoT ganxilulia TiToeuli aseTi SemTxveva.
dasawyisisTvis davakvirdeT me-14 naxazs.
naxazze sqemturadaa gamosaxuli
weria laTinuri aso P, rac fasis
sabazro moTxovnisa da miwodebis
aRmniSvneli inglisuri sityvis
mrudebi, Sesabamisad, lurj da
Price (frais) pirveli asoa.
wiTel ferad. am SemTxvevaSi maT
(naxazi #14)
marTlac mrudis forma aqvT.
sinamdvileSic,
roca
bazarze
P
bevri myidveli da gamyidvelia,
S
rogorc
es
realobaSi
aris
xolme, moTxovnisa da miwodebis
mrudebi daaxloebiT aseT formas
iReben. grafikze absciTa RerZze,
sadac moTxovnisa da miwodebis
P
raodenobaa
aRniSnuli,
weria
laTinuri aso Q, rac raodenobis
D
aRmniSvneli inglisuri sityvis,
Quantity (quonTiTi) pirveli asoa,
Q
Q
xolo ordinatTa RerZe, sadac
produqtis
fasia
gadazomili
analogiurad moTxovnis lurji feris mruds aweria laTinuri aso D,
rac inglisuri sityvis Demand (dimend _ moTxovna) inicialia, xolo
miwodebis wiTeli feris mruds _ aso S, rac inglisuri sityvis Supply
(saflai _ miwodeba) pirveli asoa. P0-iT aRniSnulia wonasworuli fasi,
xolo Q(P0)-iT _
wonasworuli raodenoba P0 fasis dros. (rogorc
gvaxsovs, moTxovnis raodenoba fasis funqciaa, Tumca maTematikuri
tradiciisgan gansxvavebiT is abscisTa RerZze daitaneba).
sabazro
miwodebis mrudi

wonasworobis
wertili

sabazro
moTxovnis mrudi

(P0 )

moTxovnis cvlileba, roca miwodeba ucvleli rCeba


me-15 naxazze ganxilulia SemTxvevebi, roca sabazro moTxovna icvleba,
maSin, roca sabazro miwodeba ucvleli rCeba. A naxazze ganxilulia
SemTxveva, roca sabazro moTxovna Semcirada, xolo B naxazze SemTxveva,
roca sabazro moTxovna gaizarda. magaliTad, zafxulSi nayinze
moTxovna izrdeba, xolo zamTrisken klebulobs.

(naxazi #15)
18

B
P

P
sabazro
S miwodebis
mrudi

P1> P2

Zveli wonasworobis
wertili

P1

P2 > P1

axali wonasworobis
wertili

P2
P1

P2

axali sabazro
moTxovnis mrudi

D1

axali wonasworobis
wertili

Q2

<

D2

Zveli sabazro
moTxovnis mrudi

D2
Zveli wonasworobis
wertili

axali sabazro
moTxovnis mrudi

Q1

sabazro
miwodebis mrudi

D1
Zveli sabazro

moTxovnis mrudi

Q1 < Q2

A da B naxazebze lurji feris D1 wyvetili mrudiT aRniSnulia sawyisi


sabazro moTxovnis mrudi, xolo D2-iT axali sabazro moTxovnis mrudi.
Sesabamisad, Q1-T aRniSnulia sawyisi wonasworuli raodenoba, xolo P1iT sawyisi wonasworuli fasi.
A naxazze moTxovnis mrudma marcxniv gadainacvla (Semcirda), da
damyarda
axali
sabazro
wonasworoba. Q2-T
aRniSnulia
axali
wonasworuli raodenoba, xolo P2-iT, _
axali wonasworuli fasi.
daakvirdiT, rom roca sabazro miwodeba ucvlelia, anu misi mrudi ar
gadaadgildeba, sabazro moTxovnis Semcireba iwvevs wonasworuli
moTxovnis raodenobisa da wonasworuli fasis Semcirebas. (Q2 < Q1, P2 <
P1). marTlac, zamTarSi nayini ufro iafi Rirs da naklebic iyideba.
B naxazze moTxovnis mrudma marjvniv gadainacvla (gaizarda), da aqac
damyarda axali sabazro wonasworoba: axali wonasworuli fasiT _ P2 da
axali wonasworuli raodenobiT _ Q2. sabazro moTxovnis gazrda, maSin,
roca sabazro miwodeba ucvleli rCeba iwvevs wonasworuli fasisa da
raodenobis gazrdas. anu am SemtxvevaSi (Q2 > Q1, P2 > P1).
miwodebis cvlileba, roca moTxovna ucvleli rCeba
me-16 naxazze naCvenebia situacia, roca sabazro miwodeba icvleba, maSin,
roca sabazro moTxovna ucvleli rCeba.

(naxazi #16)

19

B
P

P
Zveli sabazro
miwodebis mrudi

S1

axali sabazro
miwodebis mrudi

axali sabazro
miwodebis mrudi

Zveli sabazro
miwodebis mrudi

S2

S1

S2
axali wonasworobis
wertili

Zveli wonasworobis
wertili

P1> P2

P1

P2 > P1

axali wonasworobis
wertili

P2
Zveli wonasworobis
wertili

P1

P2

sabazro
moTxovnis mrudi

sabazro
moTxovnis mrudi

Q1 < Q2

Q2

<

Q1

am naxazebze wyvetili wiTeli S1 mrudiT aRniSnulia miwodebis Zveli


mrudi, xolo S2-iT axali. rogorc xedavT A naxazze miwodeba gaizarda
(mrudma gadainacvla marjvniv), xolo B naxazze miwodebis mrudi
marcxniv gadaadgilda, anu miwodeba Semcirda. vinaidan moTxovna arc
erT SemTxvevaSi ar Secvlila, miwodebis gazrdam pirvel SemTxvevaSi
wonasworuli fasis Semcireba da wonasworuli raodenobis gazrda
gamoiwvia, xolo miwodebis Semcirebam, meore SemTxvevaSi _ wonasworuli
fasis gazrda fa wonasworuli raodenobis Semcireba. anu pirvel
SemTxvevaSi P2 < P1, Q2 > Q1; xolo meore SemTxvevaSi _ P2 > P1 da Q2 <
Q1.
me-16 naxazis A da B SemTxvevebis magaliTia, roca gazafxulze xilis
miwodeba izrdeba (A SemTxveva, bazarze meti xilia gasayidad gamotanili)
ra xdeba am dros? xilis fasi klebulobs da xalxic met xils
yidulobs. roca zamTarSi xilis miwodeba mcirdeba (BSemTxveva) misi
fasi izrdeba da zamTrSi xalxic nakleb xils Wams.
aqamde ganvixileT SemTxvevebi, roca erTi mrudi gadaadgildeboda, maSin,
roca meore ucvleli rCeboda. axla modiT, ganvixiloT SemTxvevebi,
roca orive mrudi gadaadgildeba.
moTxovnis da miwodebis cvlileba erTi mimarTulebiT (zrda)
ra mouva wonasworul fass da wonasworul raodenobas, roca sabazro
moTxovnac
da
miwodebac
gaizrdeba,
anu
maTi
mrudebi
erTi
mimarTulebiT, marjvniv, gadainacvleben? pasuxi araa calsaxa, gaaCnia
ramdenad gaizrdeba moTxovna da ramdenad miwodeba. me-17 naxazze
mocemulia sami SesaZlo varianti:

(naxazi #17)

20

C
P

P
Zveli sabazro
miwodebis mrudi S1

S2

S2

Zv eli
wonasworobis
wertili

axali
sabazro
moTxov nis
D2 mrudi

P2 = P1

P2 > P1

axali
w onasworobis
wertili

P2
P1

Zveli
wonasworobis
wertili

S2

axali sabazro
moT xovnis mrudi

D2

P1
P2

axali
wonaswo robis
wertili

Z veli
wonaswor obis
w ertili

axali sabazro
moT xo vnis mrud i

D2
D1

D1

D1

Q2

Zveli sabazro S1 axali sabazro


miwodebis mr udi
miwodebis mrudi

axali wonasworobis
w ertili

Zveli sabazro
moTxovnis mrudi

Q1 <

axali
sabazro
miwodebis
mrudi

P2 < P1

Zv eli sabazro
miwod ebis mrudi S1 axali sabazro
miwodebis mrudi

Zv eli sabazr o
moTxo vnis mrudi

Q1 < Q2

Zveli sabazro
moTxovnis mrudi

Q1

<

Q2

A SemTxvevaSi moTxovna da miwodeba Tanabrad izrdeba, maTi mrudebi


Tanabrad gadaadgildebian marjvniv. aseT SemTxvevaSi wonasworuli fasi
ucvleli rCeba, xolo wonasworuli raodenoba izrdeba. P2 = P1, xolo Q2
> Q1.
B SemTxvevaSi produqtze moTxovna ufro metad izrdeba, vidre misi
miwodeba, anu moTxovnis mrudi ufro metad gadaadgildeba marjvniv,
vidre miwodebis. aseT dros wonasworuli fasica da raodenobac
izrdeba. P2 > P1 da Q2 > Q1.
C SemTxvevaSi produqtis miwodeba ufro metad izrdeba vidre masze
moTxovna, anu miwodebis mrudi ufro metad gadaadgildeba marjvniv
vidre moTxovnis. aseT dros produqtis wonasworuli fasi mcirdeba,
xolo wonasworuli raodenoba izrdeba. P2 < P1, xolo Q2 > Q1.
rogorc vxedavT sxvadasxva SemTxvevaSi wonasworuli fasi SeiZleba
gaizardos, Semcirdes an igive darCes, es damokidebulia imaze, Tu
ramdenad gaizrdeba moTxovna miwodebasTan SedarebiT. xolo, rac
Seexeba wonasworul raodenobas, moTxovnisa da miwodebis zrdis
SemTxvevaSi, is nebismier variantSi izrdeba.
moTxovnis da miwodebis cvlileba erTi mimarTulebiT (Semcireba)
axla ganvixiloT SemTxvevebi, roca produqtze moTxovnac da miwodebac
mcirdeba.
anu
maTi
mrudebi
erTi
mimarTulebiT,
marcxniv
gadaadgildebian. wina SemTxvevis ar iyos, aqac araa savaldebulo
moTxovnaca da miwodebac Tanabrad Semcires da TiToeuli SemTxveva
gansxvavebulad imoqmedebs wonanworuli fasze. is an gaizrdeba, an
Semcirdeba, an igive darCeba. xolo wonasworuli raodenoba nebismier
SemTxvevaSi Semcirdeba. me-18 naxazze ganxilulia TiToeuli aseTi
SemTxveva:

(naxazi #18)

21

P
axali sabazro
miwodebis mrudi

axali sabazro
miwodebis mrudi S2 Zveli sabazro
miwodebis mrudi

S2 S1

Zveli
wonasworobis
wertili

axali
wonasworobis
wertili

P2 = P1

Zveli sabazro
moTxovnis mrudi

P2 < P1

S1

axali
wonasworobis
wertili

Zveli
sabazro
moTxovnis
mrudi

P2

D1

D2

<

Q1

axali
wonasworobis
wertili

Zveli
wonasworobis
wertili

P2
P1

Zveli sabazro
moTxovnis mrudi

D1
D2

D2

axali sabazro
moTxovnis mrudi

axali sabazro
moTxovnis mrudi

axali sabazro
moTxovnis mrudi

Q2 <

Q1

Zveli sabazro
S2 miwodebis
mrudi

S1

Zveli wonasworobis
wertili

P1

D1

Q2

axali sabazro
miwodebis mrudi

Zveli
sabazro
miwodebis
mrudi

P2 > P1

Q2

<

Q1

A SemTxvevaSi moTxovnaca da miwodebac Tanabrad Semcirda da,


Sesabamisad maTi mrudebi Tanabrad daganacvlda marcxniv. rogorc
naxazidan Cans moTxovnisa da miwodebis Tanabrad Semcirebis Sedegad
produqtis wonasworuli fasi ar Secvlila, wonasworuli raodenoba ki,
Semcirda. anu, P2 = P1, xolo Q2 < Q1.
B SemTxvevaSi moTxovnamac da miwodebamac iklo, Tumca moTxovna
gacilebiT metad Semcirda vidre miwodeba, anu moTxovnis mrudi ufro
metad gadaadgilda marcxniv vidre miwodebisa. Sedegad, miviReT, rom
wonasworulma fasmac da wonasworulma raodenobamac ikles. anu, P2 < P1,
da Q2 < Q1.
C SemTxvevaSi piriqiT, miwodeba Semcirda gacilebiT metad vidre
moTxovna, ramac wonasworuli fasis mateba da wonasworuli raodenobis
kleba gamoiwvia.

moTxovnis da miwodebis cvlileba sapirispiro mimarTulebiT (moTxovna


izrdeba, miwodeba mcirdeba)
aqamde ganvixilavdiT SemTxvevebs, roca moTxovnac da miwodebac erTi
mimarTulebiT icvleboda, an orive izrdeboda, da Sesabamisad maTi
mrudebi marjvniv gadaadgildebodnen, an orive mcirdeboda, da,
Sesabamisad, maTi mrudebi marcxniv gadaadgildebodnen. axla ganvixiloT
SemTxvevebi, roca moTxovna da miwodeba sapirispiro mimarTulebiT
icvleba. anu miwodeba mcirdeba, roca moTxovna izrdeba, an miwodeba
izrdeba, roca moTxovna mcirdeba. me-19 naxazze ganxilulia SemTxvevebi,
roca sabazro moTxovna izrdeba, da, Sesabamisad misi mrudi marjvniv
iwevs, xolo miwodeba mcirdeba da misi mrudi marcxniv gadainacvlebs.

(naxazi #19)

22

Zveli sabazro
miwodebis mrudi S1axali sabazro
miwodebis mrudi

Zveli sabazro
miwodebis mrudi S1

Zveli sabazro
moTxovnis mrudi

D1

P2 < P1

P2 < P1

Zveli wonasworobis
wertili

P1

axali wonasworobis
wertili

Zveli wonasworobis
wertili

P1
Zveli sabazro
moTxovnis mrudi

D1

P2

axali sabazro
D2moTxovnis
mrudi

P1
Zveli sabazro
moTxovnis mrudi

D1

P2
axali wonasworobis
wertili

axali sabazro
D2moTxovnis
mrudi

axali wonasworobis
wertili

Q2 = Q1

S2

S2

Zveli wonasworobis
wertili

P2

P
axali sabazro
Zveli sabazro
miwodebis mrudi S1 miwodebis mrudi

P2 < P1

S2

axali sabazro
miw odebis mrudi

A
P

Q2 < Q1

axali sabazro
D2moTxovnis
mrudi

Q1< Q2

A SemTxvevaSi moTxovna imdeniTve izrdeba, ramdeniTac miwodeba


mcirdeba, Sesabamisad, maTi mrudebi Tanabari manZiliT gadainacvleben,
pirvelis marjvniv, xolo meoresi marcxniv. rogorc naxazidan Cans, aseT
SemTxvevaSi wonasworuli raodenoba ar icvleba, xolo wonasworuli
fasi mcirdeba. e.i. P2 < P1, xolo Q2 = Q1.
B SemTxvevaSi moTxovna ufro naklebad
mcirdeba, Sesabamisad moTxovnis mrudi
gadainacvlebs marjvniv, vidre miwodebis
klebulobs rogorc wonasworuli fasi, ise
anu, P2 < P1 da Q2 < Q1.

izrdeba, vidre miwodeba


ufro naklebi manZiliT
mrudi marcxniv. Sedegad
wonasworuli raodenobac.

C SemTxvevaSi moTxovna ufro metad izrdeba, vidre miwodeba mcirdeba.


Sedegad wonasworuli fasi klebulobs, xolo wonasworuli raodenoba
matulobs. P2 < P1 da Q2 > Q1.
moTxovnis da miwodebis cvlileba sapirispiro mimarTulebiT (moTxovna
mcirdeba, miwodeba izrdeba)
me-20
naxazze
ganxilulia
SemTxvevebi,
klebulobs, xolo miwodeba matulobs.

roca

sabazro

moTxovna

(naxazi #20)
B
S1

axali sabazro
moTxovnis mrudi

D2

P2
Zveli sabazro
moTxovnis mrudi

P1

Q2 = Q1

P2
axali sabazro
moTxovnis mrudi

D2

P1

D1

D1

Zveli wonasworobis
wertili

S1
axali wonasworobis
wertili

axali wonasworobis
wertili

P2
P1

axali sabazro
miwodebis mrudiS2

axali sabazro
miwodebis mrudi

P2 > P1

P2 > P1

axali wonasworobis
wertili

P
Zveli sabazro
miwodebis mrudi S2

P2 > P1

S1

Z veli sabazro
miw odebis mrudi

axali sabazro
miwodebis mrudi S2

D1

D2

Zveli sabazro
moTxovnis mrudi

Zveli wonasworobis
wertili

Q2 < Q1

Zveli sabazro
miwodebis mrudi

A
P

axali sabazro
moTxovnis mrudi

Zveli wonasworobis
wertili

Q1< Q2

Zveli sabazro
moTxovnis mrudi

A SemTxvevaSi moTxovna imdeniTve Semcirda, ramdeniTac miwodeba


gaizarda, Sedegad wonasworuli fasi gaizarda, xolo wonasworuli
raodenoba ar Secvlila. P2 > P1, xolo Q2 = Q1.

23

B SemTxvevaSi moTxovna ufro metad Semcirda, vidre miwodeba gaizarda,


Sedegad wonasworuli fasi gaizarda, xolo wonasworuli raodenoba
Semcirda. P2 > P1, xolo Q2 < Q1.
C SemTxvevaSi miwodeba gaizarda umro metad, vidre moTxovna Semcirda,
Sedegad gaizarda rogorc wonasworuli fasi, ise wonasworuli
raodenoba. P2 > P1 da Q2 > Q1.
moTxovnis elastiuroba fasis mimarT
rogorc moTxovnis kanonidan gvaxsovs, produqtze moTxovnis raodenoba
matulobs, roca misi fasi klebulobs, da piriqiT. aqedan gamomdinare
cxadia, gamyidveli nakleb fasad met produqts gayidis vidre maRali
fasis SemTxvevaSi gayidda. Tumca meti produqtis gayidva yovelTvis ar
niSnavs meti Semosavlis miRebasac.
gayidvebidan Semosavali iangariSeba formuliT: R = P * Q, sadac R
gayidvebidan miRebuli Semosavalia, P produqtis fasi, xolo Q gayiduli
produqtis raodenoba. magaliTad Tu daTo 5 nayins gayidis, TiTos 2
larad, misi gayidvebidan miRebuli Semosavali 10 lari iqneba ( 2 lari *
5 nayini = 10 lari ). Tu fasi gaizrdeba, sxva Tanabar pirobebSi, anu Tu
ganvixilavT iseT Teoriul SemTxvevas, rom sxva pirobebi, rogoricaa
gayiduli produqtis raodenoba, ar Seicvleba, daTo gayidvebidan met
Semosavals miiRebs. Tumca moTxovnis kanonidan viciT, rom sinamdvileSi
ase ar xdeba da Tu daTo nayinis fass gazrdis is naklebi nayinis
gayidvas SeZlebs.
davuSvaT daTom nayinis fasi 3 laramde gazarda. rogor Seicvleba misi
Semosavali gayidvebidan? am kiTxvaze pasuxis gacema arc Tu ise iolia.
Cven viciT, rom nayinis fasis gazrda masze moTxovnis raodenobis
Semcirebas gamoiwvevs, magram ramdeniT? Tu nayinis fasis gazrda 2
laridan - 3 laramde, masze moTxovnis raodenobas 5 calidan 4
calamde dascems, maSin daTos awyobs fasis gazrda, radgan miuxedavad
imisa, rom is nakleb nayins gayidis, gayidvebidan Semosavali 12 lari
iqneba ( 3 lari * 4 nayini = 12 lari ), rac metia mis Semosavalze roca
nayinis fasi 2 lari iyo. magram, Tu nayinis fasis 1 lariT gazrda masze
moTxovnis raodenobas 3 calamde daiyvans, es uaryofiTad imoqmedebs
daTos Semosavlebze, radgan aseT SemTxvevaSi misi Semosavali 9 lari
gaxdeba ( 3 lari * 3 nayini), rac naklebia im Semosavalze, rasac is
iRebda, roca nayins 2 larad yidda.
rogor unda imoqmedos gamyidvelma? rogor gadawyvitos rodisaa
xelsayreli fasis Semcireba da rodis ara? rogor davadginoT ramdenad
Seicvleba moTxovnis raodenoba, anu gayidvebis moculoba, roca
produqtis fasi raime sididiT gaizrdeba an Semcirdeba? amis dasadgenad
gavecnoT iseT cnebas, rogoricaa moTxovnis elastiuroba fasis mimarT.
moTxovnis elastiuroba fasis mimarT, aris sidide, romelic gviCvenebs
Tu ramdenad moqmedebs produqtis fasis cvlileba masze moTxovnis
raodenobis cvlilebaze.
24

armoCnda, rom sxvadasxva produqtze moTxovna gansxvavebulad reagirebs


produqtis fasis cvlilebaze. magaliTad, Tu iseTi produqtis
gaZvirebam, rogoric nayinia, SeiZleba masze moTxovnis raodenoba
mkveTrad Seamciros, sxva iseTi produqtis gaZvirebam, rogoricaa raime
samedicino saSualeba (wamali), SeiZleba masze moTxovnis raodenobis
SesamCnevi cvlileba ar gamoiwvios. anu nayinis fasis cvlileba mkveTr
gavlenas axdens masze moTxovnis raodenobaze, xolo wamlis fasis
cvlileba did gavlenas ar axdens misi moxmarebis moculobaze.
ratom xdeba ase? imitom, rom Tu nayinis fasi gaZvirda, myidveli ufro
advilad Seikavebs Tavs misi yidvisgan, vidre avadmyofi, im wamlis
yidvisgan romelic saswrafod esaWiroeba.
analogiurad aRmoCndeba puris SemTxvevaSic. albaT daakvirdebodiT, rom
Tqveni ojaxis sidididan gamomdinare, yoveldRiurad 1, 2, an 3 purs
yidulobT
xolme.
savaraudod
Tqven
yoveldRiurad
isev
igive
raodenobiT purs iyidiT, miuxedavad imisa puris fasi gaormagdeba Tu
ganaxevrdeba. ratom? imitom, rom puri iseTi saWiro produqtia, rasac
advilad ver Seelevi, misi fasis gaZvirebis SemTxvevaSic ki. Tumca Tu is
Zalian gaiafdeba, imaze mets mainc ar iyidi, vidre yoveldRiurad
gesaWiroeba. anu, am SemTxvevaSi puris fasis cvlileba ar axdens did
gavlenas masze moTxovnis raodenobaze.
Tu produqtis fasis cvlileba mniSvnelovan gavlenas axdens masze
moTxovnis raodenobaze, anu Tu produqtis fasis cotaTi gazrda masze
moTxovnis raodenobis mkveTr Semcirebas iwvevs, an produqtis fasis
cotaTi Semcirebac ki masze moTxovnis raodenobis mkveTr zrdas iwvevs,
amboben, rom produqtze moTxovna elastiuria fasis mimarT.***
Tu produqtis fasis cvlileba SedarebiT umniSvnelo gavlenas axdens
masze moTxovnis raodenobaze, anu Tu produqtis fasis mniSvnelovnad
gazrda masze moTxovnis raodenobis mcire klebas iwvevs, an produqtis
fasis mniSvnelovani Semcirebac ki masze moTxovnis raodenobas
umniSvnelod zrdis, amboben, rom produqtze moTxovna araelastiuria
fasis mimarT.
me-21 naxazze naCvenebia or sxvadasxva A da B produqtze moTxovnis
grafiki. (am SemTxvevaSi moTxovnis mrudebs wrfis forma aqvT)
A produqtze moTxovna elastiuria. daakvirdiT, roca produqtis fasma 7
laridan 4 laramde daiklo, masze moTxovna 1 calidan 7 calamde, anu 6
erTeuliT gaizarda.
B produqtze moTxovna araelastiuria, roca produqtis fasma 7 laridan
4 laramde daiklo, masze moTxovnis raodenoba 3 calidan mxolod 4
calamde gaizarda.

(naxazi #21)

25

elastiuri moTxovna fasis mimarT

P1

P1

7
6

-3

P2

7
6

-3

P2

5
4

araelastiuri moTxovna
fasis mimarT

Q1

+6

Q2

9 10 11 12 13

Q1+1 Q2

ufro zustad, moTxovnis elastiuroba fasis mimarT Semdegi


Q
formuliT iTvleba: E = P sadac E fasis mimarT moTxovnis elastiurobaa,
Q moTxovnis raodenobis cvlileba, xolo P fasis cvlileba.
Tu Sefardebis absoluturi mniSvneloba:
metia 1-ze, moTxovna elastiuria fasis mimarT.
1-is tolia, moTxovna erTeulovanad elastiuria fasis mimarT.
ekuTvnis (0, 1) Sualeds, moTxovna araelastiuria fasis mimarT.
0-is tolia, moTxovna absoluturad araelastiuria fasis mimarT
(Teoriuli ukiduresoba).
ar aris gansazRvruli, moTxovna absoluturad elastiuria fasis
mimarT. (Teoriuli ukiduresoba).
***

grafikze dakvirvebiT advili misaxvedria, rom rac ufro cicabodaa


daxrili moTxovnis mrudi, miT ufro elastiuria moTxovna.
raSi gvexmareba imis codna Tu ramdenad elastiuria produqtze
moTxovna fasis mimarT? Tu produqtze moTxovna mkveTrad reagirebs
fasis cvlilebaze, da Cven daaxloebiT warmodgena gvaqvs fasis
mSemcirebiT ramdenad gaizrdeba Cvens produqtze moTxovna, da,
Sesabamisad gayidvebi, gagviadvildeba gadawyvetilebis miReba produqtis
gasayidi fasis gazrdis an Semcirebis Sesaxeb.
moTxovnis, miwodebisa da wonasworuli fasis dadgena is umwvavesi
sakiTxebia, romelTac aucileblad waawydebiT, Tuki menejerobas apirebT.
warmoidgineT, rom sakoncerto promouteri xarT da momavali zafxulis
sezoni gaqvT dasagegmi: fasebis sruli skalis gaTvalsiwinebiT, Tqveni
SeTavazebebis SesaZleblobebi (darbazisa Tu stadionis tevadoba da
gasamarT SouTa raodenoba igulisxmeba) unda SeusabamoT savaraudo
moTxovnas nebismier Semsrulebelze da yvelaferi ramdenime TviT adre
ganWvritoT. swori gaTvla didi mogebis sawindaria; ver gaTvliT da _
uamrav fuls dakargavT. musikis biznesSi xSiria, roca danakargebs
zRapruli fasebisa da Warbi miwodebis erToblioba ganapirobebs
(xSirad Zalze bevri koncerti imarTeba, radgan Semsrulebeli kompaqtdiskebis gayidvebis SemcirebiT nanax zarals usasrulo turneebis
gamarTviT inazRaurebs); magaliTad, 2004 wlis zafxulSi, Zalze bevr
26

saxelovan varskvlavs naxevradcariel darbazebSi mouwia gamosvla,


ramac promouterebi wonasworuli fasis monaxvis aucileblobaze
Caafiqra. Sou-biznesSi ukve bevri mimarTavs e.w. bolo wuTis
fasdaklebis eqsperiments, roca bileTebi koncertis dawyebamde 24
saaTiT adre naxevar fasad iyideba.
mrewvelobis zogierT dargSi, menejerebma ramdenime wlis winswrebiT
unda miiRon mravalmilioniani gadawyvetilebebi moTxovna-miwodebasTan
dakavSirebiT. boingma da earbasma axali tipis TviTmfrinavebis
daproeqteba ramdenime wliT imaze adre daiwyes, vidre msgavsi
TviTmfrinavebis yidvis mosurne gamoCndeboda. eleqtronul industriaSi
mewarmeebi did imeds amyareben imaze, rom brtyelekranian televizorebze
moTxovna mkveTrad moimatebs _ fasis Semcirebis pirobebSi. am
moTxovnisTvis mosamzadeblad, msgavsi kompaniebi iZulebulni gaxdnen,
zRapruli Tanxebi daexarjaT axal teqnologiebze da axali qarxnebis
aSenebaze _ savaraudo samomavlo moTxovnaTa dasakmayofileblad.
bazrebi da konkurencia
aqamde sxvadasxva individualur faqtorTa erToblioba ganvixileT,
romlebic
erTdroulad
axdenen
gavlenas
moTxovna-miwodebis
ganmsazRvrel Zalebze. axla visaubrebT imaze, Tu rogor ejibrebian
erTmaneTs firmebi da sxvadasxva dargebi. ekonomikaSi am Sejibrs
konkurencias
uwodeben
da
is
Tavisufali
sabazro
ekonomikis
mamoZravebeli Zalaa.
konkurencia Tavisufal sabazro sistemaSi
konkurencia _ esaa viTareba, roca msgavsi produqtis ori an meti
mimwodebeli metoqeobas uwevs erTmaneTs _ erTi da igive myidvelis
gadasabireblad.
imis mixedviT Tu rogoria konkurencia, gamyidvelebi da myidvelebi,
oTxi tipis bazars ganasxvaveben.
wminda konkurenciis bazari
monopolisturi konkurenciis bazari
oligopoliuri konkurenciis bazari
monopoliuri bazari
wminda konkurenciis bazari
wminda konkurenciis bazari iseT bazars ewodeba sadac Teoriulad
identur produqts bevri gamyidveli yidis da bevri myidveli hyavs.
idealurad wminda konkurenciis bazari bunebaSi ar arsebobs, Tumca
zogi produqtis bazari sakmaod miaxloebulia masTan. magaliTad
mwvanilis bazari. mwvanilis nebismieri saxeoba, vTqvaT oxraxuSi, xom
TiTqmis erTnairia yvelgan.
wminda konkurenciis bazars garkveuli Tvisebebi gaaCnia:
myidvelebisa da gamyidvelebis raodenoba imdenad didia, rom TiToeul
maTgans, calke aRebuls, ar Seswevs Zala raime mniSvnelovani gavlena
moaxdinos bazarze: sabazro moTxovnaze, miwodebaze wonasworobaze,
fasze da a.S. marTlac Tu dezertirebis bazars erTi atmis gamyidveli
27

an myidveli miemateba, is danarCenebs sakuTar pirobebs ver ukarnaxebs.


Sesabamisad, bazris monawileebi arian fasis mimRebni.
bazarze Sesvlis barierebi Zalze dabalia. praqtikulad yvelas SeuZlia
bazarze SeRweva. marTlac, survilis SemTxvevaSi, yvela Tqvengans
SegiZliaT xilis an bostneulis bazarze gasayidad gatana. maSin, roca
Tu TviTmfrinavebis gayidviT gadawyvetT dakavdeT, es arc Tu ise ioli
Sesasrulebeli iqneba. imas, rom bazarze SeRweva da damkvidreba
Teoriulad yvelasTvisaa SesaZlebeli erT mniSvnelovan Sedegamde
mivyavarT: grZelvadian periodSi wminda konkurenciis bazarze mogebis
miReba SeuZlebelia. ratom? ganvixiloT aseTi magaliTi: davuSvaT
Txilis gayidva momgebiani saqmea. vinaidan Txilis gamyidvelad qceva
gansakuTrebul sirTules ar warmoadgens (Txilis dargvac ki ar
mogiwevT, tyeSic izrdeba uamravi) TandaTanobiT meti da meti adamiani
gadawyvets mis gayidvas. es ki mogexsenebaT miwodebas gazrdis, da,
Sesabamisad Txilis fass dascems. Tu fasi daecema gamyidvelebs mogeba
SeumcirdebaT da ase gagrZeldeba manam, sanam Txilis gayidviT miRebuli
Semosavali mis dasakrefad da transportirebisTvis gasawev xarjebzsac
veRar aanazRaurebs. maSin zogi SeeSveba am bizness da datovebs bazars.
amiT miwodeba cotaTi Semcirdeba da fasic cota moimatebs. rogorc ki
biznesi kvlav cota momgebiani gaCndeba axali monawileebi CaerTvebian am
saqmeSi, an Zvelebi dabrundebian bazarze da kvlav igive procesi
ganmeordeba. anu mudmivad, rogorc ki mogebis miRebis SesaZlebloba
gaCndeba, vinaidan bazarze SeRwevis aranairi barieri ar arsebobs
bazarze axali monawileebi gamoCndebian rac fasis dawevas da,
Sesabamisad, mogebis nulamde dayvanas gamoiwvevs.
imis mixedviT, Tu konkurenciis buneba didad gansxvavdeba dargebisda
mixedviT:
Teoriulad,
konkurenciis
idealuri
tipi
Tavisufali
konkurenciaa, romelsac sami niSani axasiaTebs: bazari, sadac bevri
myidveli da gamyidvelia; TiTqmis erTgvarovani nawarmi/momsaxureba
(vTqvaT, marcvleuli Tu bambeuli) da bazarze SeRwevis dabali
barierebi (anu _ iolad SeRwevisa da damkvidrebis SesaZlebloba). samive
am pirobis arsebobisas, arcerT calkeul firmas an firmaTa jgufs, ama
Tu im dargSi, imdenad gaZliereba-gafarToeba ar SeuZlia, rom fasebze
moaxdinos zegavlena da Sesabamisad, aWras Tavisufali sabazro
sistemis dadgenili wesebi. meore ukiduresoba monopoliaa, roca
mocemul bazarze ama Tu im nawarmis mxolod erTaderTi mimwodebelia
da, aqedan gamomdinare, SeuZlia Tavad gansazRvros fasi _ dadgenili
zRvaris farglebSi.
mrewvelobis dargTa umetesoba sadRac am or ukiduresobas Soris
axorcielebs Tavis saqmianobas. magaliTad, komerciul saaviacio
mrewvelobaSi sul ramdenime mimwodebeli batonobs (kerZod, boingi da
earbas indastri) da msgavs viTarebas oligopolias uwodeben.
monopolist mimwodebelTa msgavsad, zogjer oligopol mimwodeblebsac
SeuZliaT sakuTari neba moaxvion momxmarebels _ mxolod imis
safuZvelze, rom am ukanasknels sakmaod SezRuduli arCevani aqvs. ase
magaliTad, saTamaSoebis mwarmoebelma matelis firmam msgavsi viTareba
saTavisod gamoiyena, roca nikelodeons daemuqra, rom misgan aRar iyidda
sareklamo dros, radgan sakabelo televiziis es arxi praim-taimSi ar
28

apirebda matelis mier dafinasebul, Tojina barbize Seqmnil sareklamo


filmis gaSvebas. samagierod, nikelodeonis mamobilma korporaciam,
viakomma sapasuxo muqaris saxiT ganacxada, rom aRar daatrialebda
matelis reklamas viakomis sakuTrebaSi myofi aRarc erTi media
saSualebiT _ rac moicavda MTV-s, VH-1, CBS-is satelevizio qsels da
bilbordebsa da radiosadgurebs mTeli qveynis masStabiT. msgavsi
sainformacio vakuumis SiSiT, matels daTmobaze wasvla mouwia.
dawinaurebuli
sabazro
ekonomikis
pirobebSi,
konkurencia
umetesad, monopolisturi konkurenciis formas iRebs, roca gamyidvelTa
didi raodenoba (maTgan arc erTi araa bazarze gabatonebuli)
momxmarebels analogiurisagan sul mcire ramiT mainc gansxavavebul
produqcias sTavazobs. kbilis pasta, kosmetikis nawarmi, ualkoholo
sasmelebi, restornebi im saqonlisa Tu momsaxurebis magaliTebia,
romlebic gansxvavebuli niSan-Tvisebebis matarebelni SeiZleba iyvnen _
zogadi msgavsebebis miuxedavad.
rodesac bazari iseTi konkurentebiTa da nawarmiT gadajerdeba
xolme,
TandaTan
erTmaneTs
rom
emsgavsebian,
kompaniebi
fasiT
manipulirebas, warmoeba-gasaRebis tempis daCqarebas, xarisxisa da
momsaxurebis
gaumjobesebasa
Tu
danergil
siaxleebs
iyeneben
konkurentuli upiratesobis mosapoveblad _ anu, cdiloben raRaciT
gamoirCnen metoqeebisagan da sakuTari nawarmic momxmareblisTvis ufro
mimzidveli gaxadon. ase magaliTad, sauTuest earlainzi metoqeebTan
konkurenciisas fasze akeTebs aqcents, Jiffy Lube _ tempze, starbaqsi ki _
xarisxze. TavisTavad, gariskva/gamarTlebis principze damyarebuli
kapitalizmi mudmiv siaxles eswrafvis konkurentuli upiratesobis
mosapoveblad, riTic yvelaze metad is kompaniebi xeiroben, romlebic
yvelaze ukeT axerxeben mimzidveli saqonlisa da momsaxurebis Seqmnas.

kiTxvebi gansasjelad:
1. SeuZlia Tu ara ama Tu im bizness, Seqmnas moTxovna manamde
arasodes arsebul saqonelsa Tu momsaxurebis formaze? ratom an
ratom ara?
2. ratom SeiZleba fufunebis sagnis mwarmoebelma SeinarCunos
maRali fasi, Tuki dabali fasi met moTxovnas ganapirobebda (da
aseve, gayidvebi dabal fasadac SeiZleba momgebiani yofiliyo)?
3. rodesac axali nawarmi Cndeba, mewarme xSirad zRudavs miwodebas,
warmoebis srulad awyobamde. SezRuduli miwodebis am periodSi
momxmarebvlebsa da biznesebs ratom SeiZleba surdeT ufro
maRali fasis gadaxda, roca savaraudod ician, rom miwodebis
gazrdisas, fasebi bolos mainc Camoiwevs?

29

You might also like