Universiteti i Gjakovs Fehmi Agani

Fakulteti filologjik, dega Gjuh shqipe

Lnda Teori e letrsis

PUNIM SEMINARIK
Tema: Analiz e veprs
Princesha, nj histori e vrtet pas peres

Mentor i punimit:

Dorzoi studentja:

Prof.Ass. Besim Muhadri

Ass. Ph.D. Gentiana Muhaxhiri

Gjakov, 2016

Migena Gjylhasani Canhasi

PRMBAJTJA

1. ANALIZA FILOLOGJIKE..............................................................................................2
2. ANALIZA E STRUKTURES..........................................................................................3
3. ANALIZA E KOMPOZICIONIT.....................................................................................7

Analiza e nj vepre letrare konsiston n analizn filologjike, strukturore dhe

kompozicionale t saj.

Analiza filologjike fillon me krkimin e autorsis, prcaktimin e tekstit t par t botuar

(n.q.s. sht botuar m shume se nj her), kohn e shkrimit dhe t botimit.

Krkimi i autorsis
Jean Sasson ka lindur n vitin 1947, n Alabama t Ameriks. Veprat e
saj i dedikohen kryesisht grave t Lindjes s Mesme. N vitin 1978
udhtoi pr n Arabin Saudite dhe shrbeu si koordinatore pr shtjet
mjeksore n spitalin e mbretit Faisal n Riad. Atje u njoh dhe me
bashkshortin e saj t ardhshm, Peter Sasson. Pas prfundimit katr
vjear t mandatit t puns n spital, sbashku me bashkshortin e saj
qndroi n Arabi, pran familjes mbretrore deri n fillimin e viteve 90.
Njohja e afrt me princeshn Sulltana u b shkak q t shkruaj kt libr,
vepr tronditse q e bri t njohur si shkrimtare n mbar botn. Sot ajo jeton n Atlanta t
Xhorxhias, n Amerik.

Prcaktimi i tekstit t par

Vepra sht botuar pr her t par n 2001, n gjuhn angleze. U pkthye n shqip nga
Ivana Goga dhe u botua n 2011-n nga shtpia botuese OMBRA GVG.

Koha e shkrimit
Ngjarjet e paraqitura n kt vepr prkojn me vitet 1979 deri m 1990.

Analiza e strukturs konsiston n prcaktimin e tems, fabuls, ides (mesazhit) dhe

personazheve kryesore.

Tema
Historia e vrtet e nj jete fshehur pas peres, brenda Familjes Mbretrore t Arabis
Saudite.

Fabula
Subjekti i romanit, bazohet mbi shnimet autobiografike t nj princeshe saudite, pinjolle e
familjes mbretrore t Al Saudve, pasardhs t Abdul Aziz-it.
Fjalt prshkruese jan t autores, por historia sht e princeshs.
Megjithse i shkruar thjesht, me nj stil publicistik, i gjith romani
sht shum preks, madje revoltues. Ai analizon n mnyr bindse
dramn psikologjike t femrave t cilat nuk kan asnj t drejt
zgjedhjeje, asnj pushtet mbi fatin e tyre, dika q as luksi
marramends (si n rastin e princeshs), nuk ua zvendson dot.
Tragjedit tronditse q prshkruhen jan t vrteta, por emrat e
personazheve jan ndryshuar krejtsisht, pr t mbrojtur jett e disa
individve t njohur. Princesha n fjal shprehet (faqja 19):
Lindjet e meshkujve jan t dokumentuara n regjistrat familjar apo n ato t fiseve, por
nuk gjen krrkund as edhe nj t till pr femrat. Emocioni i zakonshm q shprehet n
rastet kur lind nj femr, sht keqardhja ose turpi. Shpesh e kam pyetur veten: Prderisa
ardhja dhe largimi yn nga kjo bot nuk regjistrohet askund, mos ndoshta kjo do t thot se
ne grat e shkrettirs nuk ekzistojm?. M shum se padrejtsit e jets, ishte pikrisht
pyetja e msiprme ajo q m shtyu t ndrmarr kt hap t rrezikshm pr tiu treguar
historin time.
N Arabin Saudite sht ligji islamik, ose Sheriati, q kontrollon t gjitha aspektet e jets
s prditshme: politikn, ekonomin, biznesin, ligjin, marrdhniet gjinore dhe t gjitha
marrdhniet sociale. Por n roman gjejm nj adaptim hipokrit dhe t njanshm t
islamit, duke filluar nga prdorimi dhe tregtimi i paligjshm i pijeve alkoolike, n
prdorimin e dhuns ndaj njerzve t pambrojtur, lidhjet jashtmartesore, abuzimin seksual
nga ana e meshkujve, dhe sidomos t atyre q vijn nga familjet n pushtet. Pra, ligji nuk

ishte i njjt pr t gjith. Dhe ktu fillon ndarja e kulturs islame nga ajo arabe. Kt gj
Princesh Sulltana e prmend disa her n libr, pr t mos dashur q t hedh balt mbi
fen islame. N nj nga momentet e saja n jet, ajo shprehet (faqja 17):
sht e padrejt q pr kt pozit t ult q kan grat n shoqrin ton, ti vihet faji
fes muslimane. sht e vrtet q n Kran thuhet se grat jan t dors s dyt n
krahasim me burrat, ashtu sikurse dhe Bibla autorizon burrat q t jen udhheqsit e
grave, por profeti Muhamed ka predikuar vetm butsi e drejtsi ndaj atyre t seksit tim.
Meshkujt q erdhn pas profetit Muhamed, n vend q t ndiqnin shembullin e fjalt e tij,
paraplqyen t ndjekin zakonet dhe traditat e shekujve t errsirs. Profeti ka thn: Zoti
e sjellt n parajs at q lind vajz, q nuk e varros t gjall, nuk e urren e nuk i do m
shum djemt se vajzat.
Prshtatja e ligjit islamik n koht moderne shfaqet si nj sfid, ku dhe ajo kontrollohet nga
supremacia mashkullore. Romani cilsohet si feminist dhe padyshim q sht i till. Por
prtej feminizmit, lexuesi krkon nj shpjegim, nj pse. Nj sy i ftoht, arrin t bj nj
analiz t rrethanave-social ekonomike, q favorizojn nj form dominimi t nj pale mbi
tjetrn, t nj shtrese mbi tjetrn, nj gjinie mbi tjetrn, deri n shkalln absolute. Dhe jan
vet syt e Princeshs, q n njfar mnyre, ia japin prgjigjen. N nj nga episodet e
romanit, kur ajo shkoi n Egjipt, u pikllua nga varfria e thell q pa rreth e rrotull, por q
brenda ksaj dukurie, tek egjiptiant, ajo dalloi energjin jetsore, ndryshe nga vendasit e
saj. Qeveria jon u ka krijuar mirqenie t gjith sauditve. Si pasoj e ksaj, n vendin
tim mungon n mnyr absolute ajo shkndij jetsore, q gjenerohet nga dshira pr t
prmirsuar gjendjen materiale. sht ky shkaku, q un nuk kam shum shpresa q faqet e
historis do t kthehen ndonjher n Arabin Saudite.
Duke qen pr disa muaj nj nga librat m t shitur, n New York Times, ky libr ka
provokuar mjaft interes, debate, por edhe prplasje ligjore. Autorja dhe botuesi i jan
nnshtruar nj procesi ligjor mbi vrtetsin e ditarit t princeshs, nj gjyq, t cilin ata e
fituan, dhe pas ktij libri Sasson e vazhdoi Princeshn me triologji.

Ideja e veprs
N kt vepr trajtohet jeta mizore n pjesn m t madhe t grave arabe, ku cilsia
(shpirtrore) e jets s tyre, sado e vogl, varet nga burrat, t cilt kan pushtetin pr t
refuzuar lirin e tyre. Zemra sht nj pasuri q as shitet, as blihet, por fatkeqsisht vetm
flijohet. Gjithsesi, n shnimet pr lexuesin, autorja nuk l pa prmendur se:

N do vend t bots ka t mira dhe t kqija. Megjithse n vepr flitet vetm pr vlerat
negative t Arabis Saudite, duhet kuptuar se pavarsisht zakoneve primitive, ka edhe
shum arab t cilt meritojn respekt e admirim pr prpjekjet e tyre kundr mendsis s
prapambetur shekullore.
Kur nj popull sht i molepsur nga bestytnit bhet pre e sharlatanve. Bestytt n shoqri
jan si frikacakt n ushtri. Dhe ilai i vetm kundr bestytnis sht dija. Asgj tjetr nuk
sht n gjendje ta shlyej kt njoll murtaje nga mendja njerzore. Askush nuk sht pa
mkate, megjithse shumkush ia del t jetoj pa u dnuar. Madje, dhe vet shkelja e
porosive vjen nga porosit, ashtu si vijn kallot nga vet kpuct e ngushta.
Mjerimi m i rnd sht varfria n mes t kamjes. Sa m i pasur n para, aq m i varfr
n shpirt. Pr t fituar ato q ka nevoj shpirti, nuk duhen para. Dhe n kt vepr, ajo far
goditet si nj rrufe n qiell t pastr, sht ideja se parat nuk bhen n drit, por shpesh
her ato kushtojn shum shtrenjt.
E prsa i prket fes, n emr t s cils bhen abuzimet m t mdhaja, feja, cilado qoft
ajo, bn thirrje pr harmoni, vlera dhe vlersim t jetve njerzore.

Personazhet kryesore
Princesh Sulltana, kshtu quhet princesha e cila rrfen historin e saj q nga lindja deri
n vitet 90, n nj familje tepr t pasur saudite. Q n vogli ajo ndjehet e fyer nga
padrejtsia me t ciln trajtohen femrat n familje, ku lindja e pasardhsve meshkuj bhet
qllimi kryesor n jet, dhe si e till, edhe nj makth i vrtet pr nnat, t cilat, prmes
pjells s tyre, sigurojn pozicionin e tyre n familje, t vetmen mnyr t mbijetess.
Sulltana, demoralizohet nga fati i motrs s saj m t madhe, Sars, t ciln i ati ia dha pr
grua t tret nj burri t moshuar dhe abuzues fizikisht. Ndrkoh, prej njerzve t pakt q
hynin e dilnin n dhomat e grave, ajo msoi histori t tmerrshme abuzimi dhe brutaliteti
ndaj grave, kryesisht t miturave dhe sidomos ndaj femrave t huaja, t cilat punsoheshin
pr t shrbyer n pronat arabe. Zhgnjimi m i madh i Sulltans erdhi kur zbuloi se kto
histori ndodhnin, n nj far mnyr, edhe brenda mureve t shtpis s saj, prej t atit e t
vllait, apo secilitdo mashkull, n duart e t cilit paraja dhe gjinia kthehej n mjet
arrogance. Ndryshe nga femrat e tjera t familjes, Sulltana kishte mprehur kthetrat dhe ishte
prgatitur pr rezistenc. Sjellja e saj problematike shihej me frik prej t tjerve, madje
dhe me breng nga nna e saj, e cila i friksohej nga pasojat q mund t sillnin qndrimet e
bijs s saj. Sulltana ishte m e vogla ndr njmbdhjet fmijt e nns s saj, nj djal
dhe dhjet vajza. Megjithse ishte nj princesh, pjes e familjes mbretrore, nuk ishte e
privilegjuar ashtu si mund t mendohet. Duke u rritur ajo kuptoi se statusi i saj ishte tepr i

ult. Paka se jetonte n nj pallat luksoz, rrethuar ngado me pasuri dhe bukuri t
jashtzakonshme, ajo kuptoi se kto stolisje mbretrore nuk kishin fare rndsi. Si fmij
q ishte, ajo krkonte m tepr dashurin e t dy prindrve t saj. Ndonse e ma ishte e
dashur dhe e adhuronte vajzn me gjith zemr, i ati nuk i kushtonte aspak rndsi femrave,
sidomos nj vajze kokfrt dhe t patrembur, si ishte Sulltana q nga momenti kur filloi
t artikulonte mendimet e saja. Ajo e kuptonte se ai ishte n gjendje t falte dashuri me
bollk, pasi ai nuk kursehej kur bhej fjal pr vllain e saj, Aliun. Pavarsisht dshirs s
saj t zjarrt pr t fituar dashurin e t atit, ktij objektivi ajo nuk ia arriti kurr.

Kerimi, ishte bashkshorti i Sulltans, nj djal i ri e i shkolluar n Perndim, i pashm dhe

mendjehapur, t cilin ajo e dashuroi menjher. Sulltans do ti duhej koh t kuptonte se
realiteti n t vrtet ishte ndryshe dhe ajo nuk bnte m nj prjashtim. Kerimi kishte qen
figura e adhuruar nga Sulltana deri n astin kur ai i dha nj grusht t rnd marrdhnies
s tyre, duke dashur t merrte nj grua t dyt. Kjo gj e oi Sulltann t bnte nj hap
shum t rrezikshm, t paimagjinueshm, pr t mos iu nnshtruar atij realiteti. Ajo
arratiset bashk me fmijt, m shum se refuzim i plot i realitetit, ishte m tepr nj
form shantazhi q ajo bnte, t cilin nuk do ta kishte realizuar pa pasur llogarit e majme
bankare n emr t saj dhe t fmijve. Megjithse Kerimi ishte mendjehapur, ai nuk
ndryshonte aq shum nga burrat saudit. Edhe ai e kishte kokn t mbushur plot me
paragjykime dhe mendime prapanike t fisit t vet. Tek e fundit, ai arriti ta shihte
bashkshorten e tij vetm si nj objekt luksi pr qejfin e tij, e krijuar pr ta zbavitur, pr ti
shrbyer dhe pr tia mbushur shtpin me fmij.

Sara ishte motra 16 vjeare e Sulltans. Ajo ishte shum e mbl dhe shum m e bukur se
motrat e tjera. Por, shum shpejt bukuria do t kthehej n mallkim pr t. Bukuria dhe
pamja e mbl e pafajshme e saj do t ishin arsyet q at do e bnin shum t dshiruar pr
meshkujt. Pr fatin e saj t keq, ajo ishte e pajisur me nj zgjuarsi t rrall, q si thot
Sulltana, n vendin e tyre zgjuarsia i bnte grat t ndiheshin fatkeqe, pasi nuk kishin asnj
mundsi pr ta prdorur at. Pr arsye t marrveshjeve tregtare familjare, babai i saj
vendos q ajo t martohet me n burr gjashtdhjet e dy vjear, pr tu br gruaja e tij e
tret. Pas tre muajsh Sara tenton t vras veten, si pasoj e brutalitetit pervers seksual t
burrit t saj. Kjo martes prfundoi me divorc, duke shnuar lirin e saj, pavarsisht se
tashm bota e saj kishte ndryshuar katrciprisht.

Aliu ishte vllai i Sulltans, i privilegjuari i vetm ndr t gjith fmijt, q arrogancn ndaj
gjinis femrore nuk ua kursente as motrave tij. Ai paraqitet si nj njeri egoist, q e kishte
mendjen vetm tek knaqsit e veta. Hipokrizia e tij ishte esenca e natyrs djallzore t
burrave.

Analiza e kompozicionit

Kompozicioni i jashtm
Romani sht i ndar n disa kapituj, ku do kapitull trajton nj nga personazhet kryesore.

Kompozicioni i brendshm
Ky kompozicion lidhet ngusht me sistemin e motivimit t nj vepre letrare, i cili dallohet
q n faqet e para t veprs. Ktu kemi t bjm me nj realitet t sinqert, shokues, t
dhimbshm, trondits dhe me ngjyrat e tmerrit n t gjitha marrdhniet sociale n jetn e
femrave t Arabis Saudite.