Teorija

Erik Erikson je ego-psiholog frojdovske orijentacije. To znai da prihvata osnovne Frojdove

ideje, ali takoe prihvata i ideje o egu koje su dodali pristalice Sigmunda Frojda. On je vie
pisao i govorio o drutvenom i kulturnom uticaju na oveka, a manje o biolokom uticaju.

Epigenetski princip razvoja

Erik Erikson je najpoznatiji po svojoj razradi Frojdove teorije stadijuma razvoja. Prema
Eriksonu, razvoj oveka se odvija po epigenetskom principu. Prema tom principu, linost se
razvija kroz osam stadijuma. Napredovanje razvoja kroz stadijume zavisi od uspeha u
prethodnim stadijumima.
Svaki stadijum sadri odreene razvojne zadatke koje treba ispuniti pre njegovog okonanja.
Prelaz iz jednog u drugi stadijum praen je psihosocijalnim krizama, koje se sastoje iz dva
dela. Npr, infantilnu psihosocijalnu krizu ini poverenje-nepoverenje. Erikson kae da mora
da se uspostavi ravnotea izmeu dva dela (u navedenom sluaju izmeu poverenja i
nepoverenja).
Trajanje stadijuma ima optimalno vreme, tj. do prelaza iz jednog u drugi stadijum ne dolazi
naglo. Takoe nije mogue usporiti tempo niti zatititi decu od zahteva koje postavlja ivot.
Za svaki zadatak postoji odreeno vreme.
Ukoliko uspeno proemo odreeni stadijum, mi sa sobom nosimo psihosocijalnu vrlinu ili
snagu koja nam pomae u prolasku kroz druge stadijume. Sa druge strane, ukoliko neuspeno
proemo kroz odreeni stadijum, moemo razviti maladaptacije i malignitete koji mogu
ugroziti budui razvoj. Malignitet je najnepovoljniji jer ukljuuje previe negativnog i
premalo pozitivnog (npr. previe nepoverenja). Malignacija nije toliko nepovoljna. Ona
ukljuuje previe pozitivnog, a premalo negativnog (npr. previe poverenja).

Stadijumi psihosocijalnog razvoja

Erikson je proirio broj stadijuma sa pet, koliko je opisao Frojd, na osam. On je Frojdov
genitalni stadijum stavio u period adolescencije i dodao jo tri stadijuma odraslog doba, jer se,
prema Eriksonu, razvoj linosti nastavlja i nakon adolescencije.
Erikson je dosta pisao i govorio o odnosu generacija ili uzajamnosti (njegov termin). Frojd je
govorio da roditelji dramatino utiu na decu, a prema Eriksonu, i deca utiu na svoje
roditelje. Pogodan primer za tu tezu je majka koja je jo uvek u adolescenciji.
Prvi stadijum (poverenje --- nepoverenje)

Naziv stadijuma: oralno-motorni

Trajanje stadijuma: od roenja do 1. godine

Psihosocijalna kriza: poverenje --- nepoverenje

Glavno pitanje: Da li je drutvo pouzdano ili nije?

Razvojni zadatak: drutveno vezivanje; razvitak senzornih, perceptivnih i motornih

funkcija

Psihosocijalne vrline: nada, vera

Maladaptacije i maligniteti: senzorna poremeenost (previe poverenja) --povuenost (previe nepoverenja)

Znaajne veze: sa majkom

Drugi stadijum (autonomija --- stid i sumnja)

Naziv stadijuma: analno-muskularni

Trajanje stadijuma: od 1. do 3. godine

Psihosocijalna kriza: autonomija --- stid i sumnja

Glavno pitanje: Da li mi treba pomo drugih ili ne?

Razvojni zadatak: kretanje; razvoj mate; razvoj govora; samokontrola

Psihosocijalne vrline: snaga volje, odlunost

Maladaptacije i maligniteti: impulsivnost (previe autonomije) --- kompulsivnost

(previe stida i sumnje)

Znaajne veze: sa oba roditelja

Trei stadijum (inicijativa --- krivica)

Naziv stadijuma: genitalno-lokomotorni

Trajanje stadijuma: od 3. do 6. godine

Psihosocijalna kriza: inicijativa --- krivica

Glavno pitanje: Koliko sam moralan?

Razvojni zadatak: razreenje Edipovog kompleksa; rani razvoj moralnosti; razvoj

samopotovanja

Psihosocijalne vrline: usmerenost ka izvrenju ciljeva, hrabrost

Maladaptacije i maligniteti: bezobzirnost (previe inicijative) --- inhibiranost (previe

krivice)

Znaajne veze: sa uom porodicom

etvrti stadijum (marljivost --- inferiornost)

Naziv stadijuma: latencija

Trajanje stadijuma: od 6. do 12. godine

Psihosocijalna kriza: marljivost --- inferiornost

Glavno pitanje: Da li sam dobar u onom to radim?

Razvojni zadatak: priajteljstvo; uenje vetina; timska igra; samoprocenjivanje

Psihosocijalne vrline: kompetentnost

Maladaptacije i maligniteti: jednostrana virtuoznost (previe marljivosti) --- inertnost

(previe inferiornosti)

Znaajne veze: sa susedstvom i kolom

Peti stadijum (identitet --- konfuzija identiteta)

Naziv stadijuma: adolescencija

Trajanje stadijuma: od 12. do 18. godine

Psihosocijalna kriza: identitet --- konfuzija identiteta

Glavno pitanje: ta je moj cilj u ivotu?

Razvojni zadatak: telesno sazrevanje; emocionalni razvoj; pripadnost vrnjakim

grupam; polni odnosi

Psihosocijalne vrline: vernost, lojalnost

Maladaptacije i maligniteti: fanatizam --- neprihvatanje (prevelika konfuzija

identiteta)

Znaajne veze: sa vrnjacima

esti stadijum (bliskost --- izolacija)

Naziv stadijuma: mlado odraslo doba

Trajanje stadijuma: od 18. do 40. godine

Psihosocijalna kriza: bliskost --- izolacija

Razvojni zadatak: stabilne veze; raanje dece; rad

Psihosocijalne vrline: ljubav

Maladaptacije i maligniteti: promiskuitetnost (previe bliskosti) --- okretanje sebi

(previe izolacije)

Znaajne veze: sa branim drugom i prijateljima

Sedmi stadijum (plodotvornost --- stagnacija)

Naziv stadijuma: srednje odraslo doba

Trajanje stadijuma: od 40. do 65. godine

Psihosocijalna kriza: plodotvornost --- stagnacija

Glavno pitanje: Da li u ikad uraditi neto korisno?

Razvojni zadatak: negovanje emotivne veze ili braka; upravljanje karijerom i

domainstvom; roditeljstvo

Psihosocijalne vrline: briga

Maladaptacije i maligniteti: hiperekstenzija (previe plodotvornosti) --- odbacivanje

Znaajne veze: sa ukuanima i saradnicima

Osmi stadijum (integritet --- beznadenost)

Naziv stadijuma: zrelo doba

Trajanje stadijuma: od 65. godine do smrti

Psihosocijalna kriza: integritet --- beznadenost

Razvojni zadatak: unapreenje intelektualne snage; usmeravanje energije na nove

stvari i radnje; promena ugla gledanja na smrt

Psihosocijalne vrline: mudrost, razboritost

Maladaptacije i maligniteti: sujeta (previe mudrosti) --- duboki oaj (previe

beznadenosti)

Znaajne veze: sa oveanstvom (eng. mankind) ili svojom vrstom" (eng. "my kind")

Najznaajnija dela

Dete i drutvo (Childhood and Society) 1950, 1963.

Mladi ovek Luter (Young Man Luther) 1958.

Uvid i odgovornost (Insight and Responsibility) 1964.

Omladina, kriza, identifikacija (Identity: Youth and Crisis) 1968.

Gandijeva istina (Gandhi's Truth) 1969.

Dimenzije novog identiteta (Dimensions of a New Identity) 1974.

ivotna istorija i istorijski trenutak (Life History and the Historical Moment) 1975.

Identitet i ivotni ciklus (Identity and the Life Cycle) 1959, 1980.

Zavreni ivotni cilkus (The Life Cycle Completed) 1982

Psihoanaliza
Skoi na - : navigacija- , pretraga -
Psihoanaliza je psihoterapijski pravac koji je zapoeo sa Sigmundom Freudom krajem 19.
vijeka. Otada se razvio i u drugim smjerovima pa su danas aktualne psihoanalitika kola
objektnih odnosa, jungijanska analitika psihoanaliza ili noviji pravci poput self-psihologije.
Psihoanalitike terapije ne slue samo lijeenju poremeaja, ve i dubinskom upoznavanju
vlastite psihe.
Sigmunda Freuda smatra se osnivaem psihoanalize (danas klasina psihoanaliza). Freud je
poeo prouavanjem histerije, pri emu je prvi kao uzrok histerije postulirao neki traumatski
dogaaj (a ne nasljednu bioloku slabost psihe da se odri na okupu, kao njegovi prethodnici).
Prilikom nekog traumatskog dogaaja, osoba ne uspijeva odreagirati osjeaje na njega, te ih
potiskuje i oni joj se kasnije vraaju kao simptomi. Upravo je to, i kasnije postuliranje
nesvjesnog kao mjesta potisnutih osjeaja, afekata (Tumaenje snova, 1900.) ono to je dovelo
do pojave nove naune paradigme i uinilo Freuda velikanom o ijim se dijelima jo i danas
raspravlja i oko kojih se spori.
Od ostalih vanijih Freudovih koncepata potrebno je naglasiti naelo ugode i stvarnosti,
Edipov kompleks, podjelu psihe na id, ego i superego, te konceptualiziranje narcizma.
Poslije Freuda postoje jo i jungijanska psihoanaliza (razvio ju je Jung, koji je u poetku bio
Freudov suradnik ali kasnije su se udaljili radi teorijskih razilaenja), ego psihologija (Anna
Freud), interpersonalna psihoanaliza (Harry Stack Sullivan), teorije objektnih odnosa
(Melanie Klein, Donald Winnicott, Otto Kernberg itd.) i novije teorije self-psihologije (Heinz
Kohut).