Machining

Operation
A01-02-03
Lathe Machine

Silibus
Perform lathe machine operation
Perform milling machine operation
Perform drilling machine operation

OBJEKTIF

Di akhir pembelajaran, pelajar dapat

menjalankan operasi mesin menggunakan
alat pemotong asas supaya mesin larik,
mesin penggilingan dan mesin gerudi
operasi yang dilakukan mengikut bahan
kerja telah dimesin mengikut spesifikasi.

Lathe Machine (Mesin Larik)

Pengenalan
a) Mesin Larik adalah satu mesin yang digunakan untuk
melakukan kerja-kerja seperti memotong selari permukaan
sebelah luar atau dalam seperti menggerudi, memotong,
membuang skru, melulas, menggerek, memotong tirus,
melorek, mencanai, mengilap dan sebagainya.
b) Pemotongan dilakukan dengan menyuapkan mata alat
pemotong ke arah benda kerja yang sedang berpusing
c) Suapan mata alat sama ada selari atau bersudut tepat
dengan paksi bahan kerja semasa dalam kerja
pemotongan tirus.

Jenis-jenis Mesin Larik

a) Mesin Pelarik Jentera
b) Mesin Pelarik Pengeluaran
c) Mesin Pelarik NC dan CNC

Mesin Pelarik

a) Landasan
Diperbuat daripada besi tuang yang
bermutu tinggi. Terdapat 2 jenis landasan
iaitu landasan Vee dan landasan Rata

b) Alatan Hadapan
Bahagian ini terletak di atas sebelah kiri
landasan mesin pelarik. Bahagian ini mempunyai
takal atau rangkaian gear yang memutarkan
spindal utama.
Alatan hadapan bergear lebih baik daripada
alatan hadapan bertakal kerana rangkaian
kelajuan yang banyak akan diperoleh
Alatan hadapan bertakal Cuma memperoleh 6
hingga 8 rangkaian kelajuan dan apabila terkena
minyak, takal akan tergelincir

c) Alatan Belakang
Terletak di sebelah kanan landasan.
Digunakan untuk menahan komponenkomponen yang panjang dan tapaknya
boleh dikunci di atas panjang landasan
keseluruhan.
Terdiri daripada dua bahagian utama iaitu
tapak dan spindal

d) Kereta
Terdiri daripada sela, kekesot lintang dan
kekesot bergabung.
Sela berbentuk H dan boleh bergerak di
atas landasan. Apron dan kekesot lintang di
pasang pada sela.
Tiang mata alat dipasang pada kekesot
bergabung yang terletak di atas kekesot
penirusan yang pendek.

e) Tiang mata alat

Fungsi tiang mata alat ialah untuk memegang mata
pemotong dengan sempurna supaya pemotongan
boleh dijalankan.
Terdapat 4 jenis tiang mata alat iaitu
i)Tiang mata alat Amerika
Mudah dilaraskan dengan mata alat. Jumpelang yang
terletak di atas pemegang itu boleh dilaras dengan mudah.
Tiang mata alat ini menggunakan satu bolt pengikat sahaja dan
ini boleh menyebabkan mata itu terkeluar jika tidak diikat
dengan kuat.

ii) Tiang Mata Alat Indeks

Boleh memegang empat jenis mata alat dengan serentak dan dengan
itu boleh melakukan banyak jenis operasi tanpa berhenti dan menukar
mata alat. Tiang mata alat ini boleh diindeks kepada 12 kedudukan
dengan melonggarkan gagang dan memutar turret kepada kedudukan
yang dikehendaki.

iii) Tiang Mata Alat Tunggal

Hanya boleh memegang satu mata alat sahaja dengan diikat oleh dua skru.
Tiang mata alat ini digunakan pada mesin-mesin yang melakukan

iv) Tiang Mata Alat Tukar cepat

Tiang mata alat jenis ini digunakan pada mesin NC dan CNC yang
mesti menukarkan tiang mata alat dengan cepat dan tepat. Cuma
pemegang yang ada tanggam bajang sahaja boleh dipasang pada
tiang mata alat jenis ini

Saiz Mesin Pelarik

Saiz mesin pelarik ditentukan dengan cara
berikut
i)Hayunan Garis pusat besar sekali yang boleh dilarik
tanpa mengena landasan
ii)Panjang Landasan Ukuran Linear panjang keseluruhan
landasan
iii)Tinggi Tetengah Jarak antara paksi mesin dan landasan
mesin
iv)Jarak antara Tetengah-tetengah Ukuran Linear benda
kerja yang terpanjang yang boleh dipegang antara tetengahtetengah

Pemegang Benda Kerja

Jenis Alat Pemegang
i)Cuk tiga rahang
ii)Cuk empat rahang
iii)Antara dua tetengah
iv)Cuk kolet
v)Piring permukaan
vi)Mandrel

Cuk Tiga Rahang

Digunakan untuk memegang bahan-bahan yang bulat sahaja

Rahang-Rahang di cuk ini dikuasai oleh gear tirus yang digerakkan
oleh ulir tatal (scroll).
Dua set rahang dibekalkan untuk setiap cuk kerana bentuk ulir tatal
tidak membolehkan rahang itu diterbalikkan
Apabila benda kerja dikunci ketiga-tiga rahang akan bergerak
sekata dan memusatkan benda kerja

Cuk Empat Rahang

Digunakan untuk memegang benda kerja yang bulat, persegi atau

bentuk yang tidak sama rupanya
Setiap rahang cuk bergerak bebas dan boleh diterbalikkan
Pada muka cuk terdapat lengkung-lengkung sepusat yang
digunakan sebagai panduan memusatkan benda kerja.
Cuk empat rahang lebih kukuh dan komponen-komponen yang
telah dimesin terlebih awal dahulu boleh dilaraskan kembali dengan
lebih jitu.

Antara Dua Tetengah

Benda kerja boleh ditinggalkan dan kemudian diletakkan kembali

tanpa pelarasan lagi
Komponen-komponen yang panjang boleh dilarik dengan bantuan
sangga tetap atau bergerak
Tetengah yang dipasang di spindal alatan hadapan dikenali
Tetengah Hidup dan tetengah yang dipasang pada spindal alatan
belakang dikenali sebagai tetengah mati.
Kejituan benda kerja dilarik antara dua tetengah bergantung pada
lubang gerudi pusat yang digerudi di kedua-dua permukaan benda
kerja itu

Jenis Tetengah

Gambarajah tetengah

Kegunaan

a) Tetengah biasa

Untuk Kegunaan Am

b) Tetengah
Separuh

Untuk Melarik Penampung

c) Tetengah
Karbida

Untuk Kerja-kerja berat. Point

diperbuat daripada bahan
Karbida

d) Tetengah Bulat

Untuk melarik penirusan di

antara tetengah-tetengah

e) Tetengah Paip

Untuk menyokong benda

kerja berlubang seperti paip

f) Tetengah
Berputar

Membolehkan kerja-kerja
berat digunakan pada PPM
yang laju

Muncung Spindal Utama

a)
b)
c)
d)

Jenis-jenis muncung spindal utama iaitu

Muncung Jenis Amerika
Muncung Jenis Ulir
Muncung Jenis Kam-Lock
Muncung Jenis kolet

Mata Alat dan Pemegang Mata Alat

Bahan mata alat
Faktor-factor Pemilihan Mata Alat
a)Bahan Mata alat mestilah lebih keras
daripada bahan yang dilarik
b)Ekonomi dan tahan lama
c)Bersesuaian untuk jenis operasi yang
dilakukan

Jenis Bahan Mata Alat

Keluli Karbon
Tinggi
Keluli Tahan Lasak
Tuangan Aloi
Karbida
Seramik
Intan

Pelbagai Operasi Pemesinan

Menggunakan Mesin Larik

Langkah Keselamatan Menggunakan

Mesin Larik