Ano ang Pamamahayag?

Ang pamamahayag o peryodismo ay isang estilo ng pagsusulat ng tuwirang pag-uulat ng mga

kaganapan. Ang kataga ay ginagamit upang ilarawan ang mga gawain ng mga pahayagan, mga
palabas na pambalita sa telebisyon at radyo, at sa mga magasing pambalita. Maraming iba't ibang
hanapbuhay na pambalita at pangkabatiran sa larangan ng pamamahayag, katulad ng mga trabaho
ng mga tagapag-ulat na pampahayagan, ankor na pambalita sa telebisyon, manunulat, patnugot,
tagaguhit o ilustrador, at litratista o potograpo. Ang mga taong naghahanapbuhay sa larangan ng
pamamahayag ay pangkalahatang tinatawag na mga tagapamahayag, mamamahayag, o peryodista
ANG PAMAHAYAGANG PANGKAMPUS
MGA TUNGKULIN NG PAMAHAYAGANG PANGKAMPUS
Ang pamahayagang pangkampus ay isangpublikasyon na maaaring nakamimyograp oinilimbag. Ang
mga balita at tinipon ng mgakasapi ng pamunuan na ang kanilang pangalanay makikita sa kahon ng
editorial.Ang pamahayagang pangkampus ay maymaraming tungkulin
1. Paglalaan ng panahon para sa nagnanais nasumulat.
2. Binibigyan ang mga mag-aaral ng pagkakataonna matuto ng tamang paraan sa pagbasa
ngpahayagan.". !umilos ng may kasiglahan tungo sa laongmabuting paggawa.%. Paglinang sa lakas
ng mga mag-aaral sapagmamasid hinggil sa diskriminasyon nakaugnay sa kapakipakinabangan ng
artikulo sabalita.&. )agsilbing lunsaran sa pagsuulat ngpamamahayag.'. )agbigay ng paggsasanay sa
organisasyon.(. Paglinang ng katangian sa pagtutulungan,pakikiharap, katumpakan,
pagpapasensiya,liderato at resposibilidad.
Gampanin ng PatnugotTinatawag na patnugot o editor ang isang taong namamatnugot. Sa isang diwa, nagmumula ang
proseso ng pamamatnugot sa ideya para sa mismong akda at nagpapatuloy sa ugnayang nasa
pagitan ng may-akda at ng patnugot. Sa gayon, isa ring pagsasagawa ang pamamatnugot na
kinabibilangan ng malikhaing mga kasanayan, ugnayang pantao, at isang malinaw o tumpak na
pangkat ng mga metodo o kaparaanan. Sa larangan ng pamamahayag, ang patnugot ay isang
tagasulat ng pangulong tudling o editoryal. Maaari rin itong tumukoy sa isang kasangkapang
pamutol o pang-edit ng pelikula.
BALITAAng balita ay ang komunikasyon ng mga kasalukuyang kaganapan sa labas at/o loob ng
isang bansa na nakatutulong sa pagbibigay-alam sa mga mamamayan. Maaari itong ihayag sa
pamamagitan ng paglilimbag, pagsasahihimpawid, Internet, o galing sa bibig at ikalat sa ikatlong
partido o sa maramihang mambabasa, nakikinig o nanonood.
URI NG BALITA1. Paunang paglalahad - Itinuturing na hilaw pa ang ganitong uri ng balita, subalit inilathala na rin
bunga ng pangangailangang maipaabot agad sa madla.
2. Tuwirang paglalahad - Sa ganitong uri ng paglalahad, tinatalakay ang pinakamahalagang
impormasyon tungo sa maliliit na detalye.
3. Balitang bunga ng pakikipanayam - Karamihan sa balitang nabasa, naririnig at napapanood ay

bunga ng pakikipanayam. Sa ganitong uri, ang pinakamahalaga lamang ang dapat isulat.
4. Kinipil na Balita - Ang ganitong uri ng balita ay dulot ng kakulangan sa espasyo sa pahayagan
kung kaya ang buod ng maliliit na balita ay pinagsasama-sama.
5. Madaliang Balita o Flash - Ikinukulong sa kahon upang makatawag agad ng pansin.
6. Depth news o balitang may lalim - Kinakailangan ang masusing pananaliksik, upang higit na
matalakay ang mga ulat na nakapaloob dito.
7. Balitang Pangsensya - Tungkol sa mga makabagong imbensyon o pagtuklas sa mga bagay na
makakatulong sa pagpapadali ng mga gawain.
Iba pang uri ng balita
1. Balitang Panlokal - Mga balita tungkol sa isang lokal na yunit ng pamahalaan tulad ng barangay.
2. Balitang Pambansa - Mga balitang mahalaga at nagaganap sa buong bansa
3. Balitang Pandaigdig - Mga balitang nagaganap na mahalaga sa buong daigdig. halimbawa:
Digmaan sa iraq
4. Balitang Pampulitikal - Tungkol sa mga pangyayaring may kinalaman sa pulitika.
5. Balitang Pampalakasan - Tungkol sa mga pangyayaring may kinalaman sa mga palaro at
kompetisyong pangkalakasan
6. Balitang Pang-edukasyon - Tungkol sa mga pangyayaring may kinalaman sa edukasyon.
7. Balitang Pantahanan - Tungkol sa mga mahalagang pangyayaring may kinalaman sa
pamamahala ng tahanan.
8. Balitang Pangkabuhayan - Tungkol sa mga mahalagang pangyayaring may kinalaman sa
negosyo at takbo ng kabuhayan ng bansa.
9. Balitang Panlibangan - May kinalaman sa larangan ng telibisyon, radyo, pelikula, tanghalan at iba
pa.
10. Balitang buhat sa talumpati itoy buhat sa pinaghandaang okasyon tulad ng palatuntunan,
seminar, panayam o pulong.
KATANGIAN NG ISANG BALITA1. Kaangkupan sa Panahon o napapanahon - ipinahihiwatid nito na ang pangyayari sa balita ay
kailangang kagaganap lamang o katutuklas pa lamang. Maaari rin naming matagal nang naganap
ang pangyayari ngunit bagong katutuklas.
2. Katanyagan o may kasangkot na personalidad - nauukol sa mga kilalang Tao sa pamahalaan at
lipinan dahil ang mga ito'y maaaring magbigay-katuturan o magbigay bias sa iba't ibang larangang
pampulitika, pang-edukasyon, panlipunan at pangkabuhayan. Tinatawag din silang newsmakers.
3. Kalapitan sa Pook - kailangang nagaganap sa kanilang paligid kaysa sa mga pangyayaring
nagaganap sa malayong pook.
4. Kahalagahan - may mga pangyayari sa ibang bansa na kung susuriin ay Hindi mahalaga para sa
ating bansa. Ngunit maging maliit man ang bansa, Hindi dapat ipagwalang-bahala ang kanilang
kaunlaran.
5. Tunggalian - nangingibabaw sa katangian ng mga salitang may kaugnayan sa pagwewelga,
paligsahan ng laro, labanan sa pulitika at iba pa.

PARAAN NG PASULAT NG BALITA

Isang Ideya bawat pangungusap.

Limitahan ang bilang ng mga salita sa pangungusap. 23-25 na salita lamang.

Tiyakang maayos at lohikal ang pagkakahanay ng kaisipan.

Gumamit ng pandiwang nasa aktibong tinig.

Gumamit ng simpleng salita.

Iwasan ang paggamit ng parehong salita sa pangungusap.

EDITORYALAng editoryal o pangulong-tudling ang pangunahing tudling ng kuru-kuro ng isang pahayagan.

Kumakatawan ito sa sama-samang paninindigan ng patnugutan ng pahayagan kaya sinasabing
kaluluwa ito ng publikasyon. Layunin nito sa pagbibigay ng kuru-kuro ang magpabatid,
magpakahulugan, magbigay-puna, magbigay-puri, manlibang at magpahalaga sa natatanging araw.
Itinutuwid ng editoryal ang mga maling palagay o paniniwala at pagkalito ng tao sa isang isyu.
Nagbibigay-pakahulugan din ang isang editoryal sa balita o kaganapan upang bigyang-linaw sa
kahuluguhan ng pangyayari. Nagbibigay-puna ang editoryal sa layuning magkaroon ng pagbabago
para sa pakinabangan ng nakararaming tao. Ang pagtuligsa ay hindi kailangan makasakit ng
damdamin ng kapwa. Pumupuri ang editoryal kung may dapat pahalagahan. May mga editoryal
naman na ang pagkakasulat ay nanlilibang subalit taglay nito ang mahalagang opinyon.
URI NG EDITORYAL Pagsasalaysay. Ipinaliliwanag ang kahalagahan o kahulugan ng isang balita, kalagayan, o
ideya.
Paglalahad. Ipinaaalam ang isang pangyayari na binibigyang-diin o linaw ang kahalagahan o
ilang kalituhang bunga ng pangyayari.
Pangangatwiran. Nagbibigay ng puna sa isang kalagayan, sa isang tao, o sa isang paraan ng
pag-iisip. Naglalayong makuha ang paniniwala ng iba at makapagbunsod ng pagbabago.
Paglalarawan. Binibigyang halaga ang isang taong may kahanga-hangang nagawa, katangitanging gawain, o nagpaparangal sa isang taong namayapa na, na may nagawang
pambihirang kabutihan.
Pagtutol. Dito ang may-akda ay nagbibigay ng kanyang panig at ipaglalaban niya ito upang
makumbinsi ang mga nagbabasa.
Nagpapaaliw Nakakabigay ito ng ngiti at halakhak habang naglalahad ng katotohanan.
Espesyal na okasyon Ipinaliliwanag nito ang kahalagahan ng isang okasyon.

KATANGIAN NG ISANG EDITORYAL-

may kapangyarihang humikayat

kawili wili at maliwanag ang paglalahad
makatarungang pangangatwiran at pagpasiya
may kaiklian at Hindi masalita
isang paksa lamang ang tinutukoy
PARAAN NG PAGSULAT NG EDITORYAL1.
Magkaroon ng kawili-wiling panimula, maikli lamang upang akitin ang mambabasa.
2.
Buuin ang katawan sa pamamagitan ng paglalahad ng mga katibayan nang maayos at
malinaw.
3.
Iwasan ang pagbibigay ng pangkalahatang patakaran. Sa halip ay
a.
Gumamit ng mga halimbawa at paglalarawan upang pagtibayin ang simulain.
b.
Gumamit ng paghahambing at pag-iiba-iba.
c.
Gumamit ng magkakatulad na kalagayan.
d.
Banggitin ang pinagmulan ng mga inilalahad na kalagayan.
4.
Tapusin ang naaangkop.
5.
Tandaang ang pinakapansing bahagi ay ang panimula at ang panapos.
6.
Gawing maikli lamang.
7.
Huwag mangaral, ilahad lamang ang katwiran at hayaang ang mambabasa ang gumawa ng
sariling pagpapasiya.
8.
Iwasan ang unang panauhanm isahang panghalip.
9.
Sulatin nang payak lamang.
LATHALAINIto ay sulatin o artikulo sa isang pahayagan na naglalayong tumuon sa isang natatanging isyu sa
paraang hindi nagbabalita. Ito ay maaaring nagmumula sa sariling pananaw ng may-akda nito. Ito ay
hindi kinakailangang laging nagsasaad ng isang katatapos na pangyayari lamang. Marahil ay
pinakamalayang bahagi ng pahayagan.
URI NG LATHALAIN1. Lathalaing Pabalita (news feature) -balitang makakapukaw ng damdamin.
2.Lathalaing Pangkatauhan (personality/character sketch) -inilalarawan nito ang buhay ng mga
kilalang tao.
3.Lathalaing Nagpapabatid (informative feature) -magbibigay ng payo
4.Lathalaing Pangkasaysayan (historical feature) -nakasaad ang karaniwang kasaysayan ng
isang bagay, tao o pook. O magbigay ng kaalaman sa mambabasa
5.Lathalaing Pakikipanayam (feature interview) -tinatalakay ang ideya o kaisipan at palagay-lagay
ng isang tao sa pamamagitan ng pakikipanayam.

6.Lathalaing Panlibang (entertainment feature) -layunin nito ay libangin ang mambabasa.

7.Lathalaing Pansariling Karanasan (personal experience) -makikita ang kakaibang karanasan ng
manunulat o ibang tao .
KATANGIAN NG LATHALAINPaggamit ng mga tanawin at tunog
Pinag-uugnay-ugnay ng sumusulat ang mga tanawin at tunog, quotation, pangayayari at mga
kilos upang makabuo ng isang balitang lathalain.
Paggamit ng anekdota (anecdotes)
Mahalaga ang paggamit ng mga anekdota sa pagsusulat ng lathalain. Karaniwang ang
anekdota ay mga insidente o pangyayari sa pang-araw-araw ng buhay. Hal. Paglalahad ng
personal na karanasan ng mga manggagawang nakawelga, pang-araw-araw na buhay ng mga
estudyante atbp.
Biniibigyang bubay ng mga anekdota ang lathalain. Binibigyan nito ng kaluluwa ang mga
personahe, karakter, imahe at kaganapang pinag-uugnay-ugnay sa ifiang lathalain.
Mga lead o entrada ng Lathalain
Katulad ng sa balita, mahalaga rin ang entrada (lead) ng lathalain, Dapat nakukuha nito ang
atensyon ng mga mambabasa upang basahin ang buong artikulo o lathalain.
Ang entrada ay dapat naaangkop sa paksa at paraan ng pagsulat ng lathalain,
PARAAN SA PAGSULAT NG LATHALAINMagpokus sa human interest; mahalaga ang papel ng emosyon sa inyong isinusulat
Maging malinaw kung bakit ninyo isinusulat ang lathalain
Magsulat sa active voice. Hanggat maari, gumamit ng mga pandiwa o verb na nasa active voice o
pangkasalukuyan.
Mahalaga ang accuracy o kawastuan ng mga datos o impormasyong ilalagay sa sulatin.
Laging isaalang-alang ang inyong mambabasa habang isinusulat ninyo ang akda. Ano ba ang dapat
nilang malaman at maramdaman? Nauunawaan ba nila ang wikang ginamit ko?
Iwasan ang clichs o yaong gasgas na mga linya.
Makipagpanayam (interview) nang personal. Iwasan ang email o kaya naman ay phone interviews.
Sa harapang pag-uusap kasi, mas madedetalye mo ang damdamin at kulay ng iyong paksa.
Gumamit ng mga quotation at anecdotes.
Iwasang mag-opinyon sa inyong istorya. Taliwas sa sinasabi ng ibang opinionated ang lathalain,
hindi ganoon sa lahat ng pagkakataon. Dapat na magsalita mismo ang datos o ang taong pinapaksa
ng inyong sulatin.
Gumamit ng multi-sources sa inyong akda para sa kredibilidad ng inyong isusulat. Subalit, takdaan
ang sarili: ilagay lamang ang DAPAT ilagay.

Laging tiyaking tama ang inyong bantas (punctuations), baybay (spelling) at konstruksiyon ng inyong
mga pangungusap.
Manatili sa tense o panahunan ng inyong istorya.
Iwasan ang mahahaba at makakapal na pangungusap.