Ahi̇ret Menzi̇lleri̇

AHRET MENZLLER
Yazar:
Tahkik:
eviri:
Yaynlayan:
Birinci Bask:
Basm:
Tiraj:
eKitap:
eyh Abbas-i Kummi

Seyyid Mehdi emsuddin
Kadri elik ve Fahrettin ALTAN
mam Ali (a.s) Messesesi
1999
Sitare
3000
www.islamkutuphanesi.com
NDEKLER
nsz.......................................................................4
BRNC BLM..........................................................6
LM....................................................................................................................................6
KNC BLM..........................................................17
KABR.................................................................................................................................17
NC BLM.......................................................32
BERZAH..............................................................................................................................32
DRDNC BLM..................................................43
KIYAMET...........................................................................................................................43
BENC BLM.......................................................49
KABRDEN DRLMEK...................................................................................................49
ALTINCI BLM........................................................53
TARTI (AMELLERN TARTILMASI)............................................................................53
YEDNC BLM.......................................................64
HESAP.................................................................................................................................64
SEKZNC BLM....................................................67
AMEL DEFTERLER........................................................................................................67
DOKUZUNC BLM................................................71
SIRAT KPRS..............................................................................................................71
SON BLM.............................................................74
CEHENNEM AZABI..........................................................................................................74
Ksaca Mellifin Hayat

Hac eyh
Abbas-i Kummi Hicri 1294 ylnda ran'n Kum ehrinde dnyaya geldi.
Genliini Kum'da geiren eyh Abbas-i Kummi burada ilk nce fkh ve usul ilmini okudu,
daha sonra yksek tahsil iin Necef'e gitti, orada byk alimlerin ilminden istifade etti.
Muhaddis Kummi, zellikle de hadis ilminde Merhum Hac Mirza Hseyin-i Nuri'den byk
feyizler ald.
Muhaddis Kummi bu kitab ise Hicri 1347 ylnda yazmtr; Hicri 1359 ylnda da vefat
etmitir. . .
nsz
Hamd, alemlerin rabbi olan Allah'a; salat ve selam, Muhammed ve onun temiz soyuna
olsun.
Peygamber'in Ehl-i Beyti'nin hadislerine sarlan bendeniz Muhammed Rza olu Abbas
Kummi yle diyorum: Akli ve nakli deliller, yolculua kmak isteyen birisinin, yolculuu
iin hazrlk yapmas gerektiine hkmetmektedir. Hepinizin nnde gitmemiz zorunlu olan
bir ahiret seferi vardr ve bu kanlmaz bir yolculuktur. Herkesin gitmesi zorunlu olan bu
yolculua hazrlkl olmak byk nem ve ncelik tar.
Rivayete gre Ebuzer-i Gifari (r.a) Mekke-yi Mkerreme'ye geldiinde Kabe'nin nnde
duran hac iin toplanm halka syle seslendi:
Ey insanlar! Ben Seken olu Cndeb'im; ben sizin hayrnz istiyor ve size acyorum.
Benim szlerime dikkat edin. Ey insanlar! Sizden biriniz bir yolculua kmak istediinde
kendisi iin yolculukta ihtiyac miktarnca azk toplar ve hazrlk yapar. O halde nmzde
duran ahiret seferi iin hazrlk yapmak bundan daha nemlidir.
Orada bulunanlardan biri, Bize bu hususta daha fazla aklamalarda bulun dediinde ise
Ebuzer yle buyurdu:
nemli ileriniz iin hac amelini yapn, Kyamet gnnn zorluu iin bir gn (nafile)
oru tutun ve kabrin korkun durumundan kurtulmak iin gece karanlnda namaz kln.[1]
mam Hasan ise vefat edecei zaman Ebi meyye Olu Cnade'ye tte bulunarak yle
buyurdu:
Ahiret yolcuuna hazrlkl ol ve bu yolculuun azn ecel yetimeden nce hazrla.[2]
nk ahiret yolculuu uzun ve korkun bir yolculuktur. etin menzilleri ve dar geitleri
vardr . Byle bir yolculuk iin iyice hazrlanmak ve yeterince azk toplamak gerekir. Bu iten
bir an olsun gaflet etmemeli ve gece gndzn bu dnceyle geirmelidir.
Geceleyin herkes evine ekilip uyuduunda Hz. Ali (a.s) mescid ehli ve etraftaki evlerde
bulunan herkesin duyaca bir ekilde hznle yle seslenirdi:
Allah size acsn! Hazrlanann ve seferiniz iin hazrlk yapn. lm arsn yapan
melek g emrini vermi bulunmaktadr. yleyse dnyaya balanp kalmayn. Salih
amellerden oluan bir azkla bu dnyadan ayrln. Hi phesiz sizin nnzde gemeniz
gereken ok etin yerler, zor geitler ve korkun menziller vardr , bundan bir ka yolu da
yoktur. [3]
Biz bu kitapta Allah Teala'nn yardmyla ahiret yolculuunun zor geitleri ve korkun
menzilleri hakknda aklamada bulunup, bu yolculuk iin yararl olan baz eyleri
zikredeceiz.
[1]
- Biharul- Envar, c. 93, s. 258.
[2]
[3]
- Nehcul- Belaa, 195. Sz.
BRNC BLM
LM
Yolculuun ilk kona lmdr. . .
Bu konan sarp ve meakkatli duraklar vardr. Biz imdi onun iki durana deineceiz:
Birinci durak lm sekerat (sarholuu) ve can verme zorluudur. Bu konuda Allah Teala
buyuruyor ki:
Yan izip kamakta olduun o lm sarholuu bir gerek olarak gelip att. [1]
Bu durak, her taraftan sknt ve zorluklarn lm yatanda olan insana yneldii ok etin
bir duraktr. Bir taraftan hastaln iddeti, ars, dilin tutulmas, gcn tkenmesi ve dier
taraftan oluk ocuun alamas, onlarla vedalamak, ocuklarn yetim olma ve sahipsiz
kalmalar gam, dier bir taraftan da mrn harcayarak gam ve ilelerle veya eitli hile ve
entrikalarla veya gasp ve zulmlerle elde ettii mal, mlk ve servetten ayrlmakta, humus ve
zekatn vermedii, helal ve haram demeden yedii nice mal ve paralar hatrlamakta ve
bunlar telafi etme yollarnn ise artk kapandn ve iin iten getiini grmektedir.
Hz. Ali (a.s) yle buyurmutur:
nsan lm yatanda, toplad mallar, onlar elde etmek iin gzlerini kapattn
(helal ve harama dikkat etmediini) ve onlar pheli olan yerlerden kazandn
hatrlamaktadr. Toplad mallarn yan etkileri ve dourduu neticeler artk onunla
birliktedir (onu sarmtr), o mallardan ayrlmaya yz koymutur; onlar artk geride
kalanlara (varislere) kalmaktadr, onlar onunla faydalanacaktr; lezzet ve honutluu bakas
iindir vebal ve arl ise onun srtndadr. (Onlar yiyip iecek, bu zavall ise onlarn
hesabn verecektir.)[2]
Dier bir taraftan da lm yatanda olan kimse, baka bir aleme girme vahetine de
kaplmaktadr; nceden grmedii eyleri artk gz grmektedir.
Allah Teala buyuruyor ki:
Andolsun, sen bundan bir gaflet iindeydin; ite biz de senin zerindeki (gzlerinin
nndeki) rty ap-kaldrdk. Artk bugn gr gcn olduka keskindir. [3]
Yine lm yatanda olan kimse, Hz. Peygamber ve Ehl-i Beyt'inin, rahmet ve gazap
meleklerinin, onun hakknda hkm vermek veya bir tavsiyede bulunmak iin hazr
olduklarn, eytan ve yardmclarnn da onu pheye sokmak ve dnyadan imansz olarak
gitmesi iin toplanp bir i yapmak istediklerini grmekte ve dier taraftan da lm meleini
ne ekilde gelecei ve onun cann nasl alaca korkusuna kaplmaktadr. Hz. Ali (a.s)
buyurmutur ki: lm sekerat onun zerine ullanmtr, onun bana gelen artk vasf
edilmez.[4]
eyh Kuleyn mam Sadk (a.s)dan yle buyurduunu nakletmitir:
Hz. Ali (a.s) gzlerinden rahatszd, Resulullah (s.a.a) onun ziyaretine gitti, mam Alinin
acdan feryat ettiini grd. Resulullah (s.a.a) bu durumu grnce yle buyurdular: Acaba
bu barman sabrszlktan mdr, yoksa arnn iddetinden dolay mdr?
Hz. Ali (a.s) cevaben yle arz ettiler: Ya Resulallah, ben bu ardan daha iddetli bir
ar grmedim.
Resulullah buyurdular ki: Ya Ali! lm melei kafirin ruhunu almak iin geldiinde
kendisiyle birlikte ateten olan bir i de getirip, o ile onun ruhunu ekip karr!;
Cehennem ise bundan dolay iddetle ses karr.
Hz. Ali (a.s) bu sz duyunca kalkp oturdu ve yle dedi: Ya Resulellah! O hadisi bana
tekrarla; zira o sz derdimi bana unutturdu. Acaba senin mmetinden bu ekilde ruhu alnan
kimse var mdr?
Resulullah (s.a.a); Evet, zulm eden hakimin, haksz yere yetimin maln yiyen kimsenin
ve yalan yere tanklk eden ahsn ruhu bu ekilde alnmaktadr. [5] dedi.
lm sekeratnn (sarholuunun) kolay olmasna sebep olan eylere gelince...
eyh Saduk (r.a) mam Sadk (a.s)dan yle buyurduunu nakletmitir:
Kim Allah Tealann, lm sekeratn kendisi iin kolay etmesini istiyorsa, kendi
akrabalarna, anne ve babasna iyilik ve ihsan yapsn. Kim byle yaparsa Allah Teala, lm
zorluklarn onun iin kolaylatrr ve hayatnda asla fakir olmaz. [6]
Nakl olunduuna gre Resulullah (s.a.a) vefat annda olan bir gencin yanna gelip; La
ilahe illllah sylediye buyurdular. O gencin dili tutulup syleyemedi. Hazret ne kadar
tekrarladysa da o syleyemedi. Bunun zerine Resulullah (s.a.a) o gencin ba ucunda olan
kadna; Bu gencin annesi var mdr?diye sordu?
Kadn; Evet, ben onun annesiyim dedi.
Resulullah (s.a.a) annesine; Sen ona kar fkeli misin? dedi.
Kadn, Evet, alt yl oluyor ki, onunla konumamm.dedi.
Resulullah (s.a.a); Ondan raz ol.dedi.
Kadn; Senin raz olmanla Allah Teala ondan raz ve honut olsun. dedi.
Kadn olundan raz olduunu gsteren bu sz syleyince o gencin dili ald.
Resulullah (s.a.a) ona; La ilahe illllah syle diye buyurdu.
O gen; La ilahe illellah dedi.
Resulullah (s.a.a) o gence; Ne gryorsun?diye sordu.
Gen; Siyah kyafetli, kirli, kt kokulu ve irkin elbiseli bir adamn benim yanma gelip
boazmdan tuttuunu gryorum dedi.
Resulullah (s.a.a) ona; yle syle buyurdular:
Ey az ibadeti kabul eden ve ok gnahtan geen! Benden az itaati kabul et ve ok
gnahlarmdan ge. phesiz sen ok balayan ve merhametlisin.
O gen bu sz syledi. Resulullah (s.a.a) o gence; Bak imdi ne gryorsun?diye
sordu.
O gen cevaben; Beyaz ve gzel yzl, gzel kokulu ve temiz elbiseli bir kii benim yanma
geldi, o siyah adam gitmek istiyor dedi.
Resulullah (s.a.a); Bu szleri tekrarla diye buyurdu; o da tekrarlad.
Sonra Resulullah (s.a.a); imdi ne gryorsun?diye sordu.

O gen cevaben; Artk o siyah adam grmyorum, o beyaz yzl kii benim
yanmdadr. diyerek vefat etti.[7]
Bu hadis hakknda iyice dn, anneye kar gelmenin etkisinin ne kadar olduuna bir bak.
Bu gen ashaptan olmasna ve rahmet Peygamber'inin onun ziyaretine gelerek ahadet (La
ilahe illllah) kelimesini ona telkin etmesine ramen, o kelimeyi syleyemedi. Ama annesi
ondan raz olur olmaz dili alp o kelimeyi syleyebildi.
mam Sadk (a.s)dan da yle bir hadis naklolunmutur:
Kim mmin kardeine klk veya yazlk bir elbise giydirse, Allah Teala cennet
elbiselerinden ona giydirir. lm sarholuunu ona kolaylatrr, kabri de ona geniletir. [8]
Resulullah (s.a.a)den de yle buyurduu nakledilmitir:
Kim mmin kardeine helva yedirirse, Allah Teala, lm acln (tatszln) ondan
giderir.
Can ekienin daha abuk can verebilmesi iin faydal olan eylerden dier biri de onun
yannda Yasin ve Saffat sureleri ve ferec kelimelerinin (Namazlarn kunut duasnda okunan:
La ilahe illellahul- halimul- kerim... duasdr.) okunmasdr.[9]
eyh Saduk Hz. Sadk (a.s)dan yle buyurduunu nakletmitir:
Kim Recep aynn sonuncu gnn oru tutarsa, Allah Teala onu lm sarholuunun
iddetinden, lmden sonraki vahetten ve kabir azabndan gvende klar. [10]
Bil ki, Recep ayndan yirmi drt gn oru tutmak iin ok sevaplar nakledilmitir. rnein:
lm melei (Azrail) gzel bir elbise ve cennet arabndan (dolu) bir kadehle bir gen
eklinde onun ruhunu almak iin hazr olur; lm baygnlnn ona kolay olmas iin o arab
ona iirir.
Resulullah (s.a.a)den yle buyurduu nakl olunmutur:
Kim Recep aynn yedinci gecesinde drt rekat namaz klar ve her rekatta bir defa Hamd,
defa Tevhit, Felak ve Ns surelerini okursa ve namaz klp bitirdikten sonra da on defa
salavat getirir ve on defa da Tesbihat-i Erbaa okursa, Hak Teala ona kendi ar glgesinde
yer verir; Ramazan aynn orucunu tutann sevab kadar ona sevap verir; bu namaz klp
bitirene kadar melekler ona mafiret dilerler; can vermesini kolaylatrr, kabir azabn
hafifletir, kendi yerini cennette grmedike dnyadan ayrlmaz ve Hak Teala onu byk
korkudan (kyamet gnnn korkusundan) gvende klar.
eyh Kefm, Hz. Resulullah (s.a.a)in yle buyurduunu rivayet etmitir:
Kim her gn bu duay on defa okursa, Allah Teala onun drt bin byk gnahlarn
balar ve onu lm sekeratndan (baygnlndan), kabir azabndan ve kyametin yz
bin vahetinden kurtarr, eytan ve ordusunun errinden onu korur, borcu denir, gam ve
kederi yok olur.
Dua udur:
Adedtu li kulli havlin la ilahe illellahu ve likulli hemmin ve gammin maaellahu ve
likulli nimetin elhamdu lillahi ve likulli rehain e ukru lillahi ve likulli ucubetin
subhanellahi ve likulli zenbin estefirullahe ve likulli musibetin inna lillahi ve inna ileyhi
raciun ve likulli zaykn hasbiyellahu ve likulli kazain ve kaderin tevekkeltu alallahi ve
likulli aduvvin itesamtu billahi ve likulli taatin ve masiyetin la havle vela kuvvete illa
billahil aliyyil azim. [11]
Yine bil ki, u deerli zikir iin yetmi tane byk fazl ve ihsan vardr ; lm vakti onu
(cennetle) mjdelemeleri de o fazl ve ihsanlardan biridir. O zikir udur:
Ya esmeas samiin veya ebsaren nazirin veya esreal hasibin veya ahkemel hakimin.
eyh Kuleyni (r.a) mam Sadk (a.s)dan yle buyurduunu rivayet etmitir:
za zulziletil erzu zilzaleha (Zilzal) suresini okumaktan yorulmaynz. nk kim
mstahap namazlarnda bu sureyi okursa, Allah Teala zelzeleyi (depremi) ebedi olarak ona
ulatrmaz, normal lmle lene dek zelzele, yldrm ve dnya afetlerinden biriyle cann
kaybetmez. ld zaman, Hak Teala yanndan kerim bir melek ona nazil olur, onun ba
ucunda oturur ve yle der: Ey lm melei! Allahn dostuna yumuak davran. nk o,
beni ok anyordu. [12]
kinci durak, lm anndaki adiledir...
Adile lm annda haktan batla sapmak demektir. yle ki, eytan o anda can ekien
insann yannda hazr olur, onu vesvese eder, imandan karmak iin onu pheye sokar. te
bundan dolay dualarda o durumdan Allaha snlmtr.
Fahrul- Muhakkikin (r.a) yle buyurmutur:
Kim o durumdan salim kalmak (kurtulmak) istiyorsa, iman delillerini ve usul-u dini, kesin
deliller ve ak bir zihniyetle istihzar etmeli (aklda tutmal) ve onu, lm annda ona geri
evirmesi iin Hak Tellaya emanet etmeli ve hak olan akideleri zikrettikten sonra yle
demelidir:
Allahumme ya erhamer rahimin, inn kad evdatuke yakini haza ve sebate din ve ente hayru mustevdein ve kad emertena bihifzil
vedayii feruddehu aleyye vakte huzuri mevt.
Tercmesi:
Allahm, ey merhamet edenlerin en merhametlisi! Kukusuz ben bu yakinimi ve dinimin
sebatn sana emanet ettim; phesiz sen yanna emanet braklanlarn en hayrlssn; ve bize
emanetleri korumamz emretmisin, yleyse onu lm annda bana geri evir.
Binaenaleyh o byk alimin buyurduuna gre mehur olan Adile duasn okumak ve onun
manasn aklda tutmak, lm an haktan batla sapma tehlikesinden esenlikle kurtulmak iin
faydaldr.[13]
eyh Tusi (r.a), Muhammed bin Sleyman-i Deylemiden yle nakletmitir:
mam Sadk (a.s)n huzuruna vararak Hazret'e yle arz ettim: Sizin iileriniz, iman iki
ksmdr diyorlar; biri mstakar ve sabittir, dieri ise emanet olarak verilip zail olandr.
yleyse bana yle bir dua ret ki, onu okuduumda imanm kmil olsun ve benden
ayrlmasn.
mam (a.s) cevaben yle buyurdular:
Her farz namazdan sonra yle de: Razytu billahi rabben ve bi-Muhammedin
(s.a.a) nebiyyen ve bil slam' dinen ve bil-Kurni kitaben ve bil-Kabeti kibleten ve
bi-Aliyyin veliyyen ve mamen ve bil Hasani vel- Hseyni ve Aliyyibnil-Hseyni ve
Muhammedibni Aliyyin ve Cferibn-i Muhammedin ve Musabn-i Caferin ve
Aliyyibn-i Musa ve Muhammed ibn-i Aliyyin ve Aliyyibn-i Muhammedin vel-
Hasanibn-i Aliyyin vel- Huccetibnil- Hasani salavatullahi aleyhim eimmeten.

Allahumme inn razytu bihim eimmeten ferzin lehum, inneke ala kulli eyin kadir. [14]
Tercmesi:
Allah bir Rab olarak, Muhammedi bir Peygamber olarak, slam bir din olarak,
Kurn bir (semavi) kitap olarak, Kabeyi bir kble olarak, Aliyi bir veli ve mam olarak,
Hasan ve Hseyni, Ali bin Hseyni, Muhammed bin Aliyi, Cfer bin Muhammedi, Musa
bin Caferi, Ali bin Musay, Muhammed bin Aliyi, Ali bin Muhammedi, Hasan bin Aliyi
ve Hccet bin Hasan (Allahn selam onlara olsun) birer mamlar olarak kabul ettim.
Allahm, ben onlara raz oldum; yleyse onlarn hrmeti iin benden raz ol. Kukusuz sen
her eye kadirsin.
Bu durak iin faydal olan eylerden biri de farz namazlarn vakitlerini gzetmektir. Bir
hadiste yle geiyor:
Dnyann dou ve batsnda, lm meleinin her gece ve gndz be namaz vakitlerinde
kendilerine bakmad bir aile yoktur. Eer cann almak istedii ahs, namazlarn gzeten
ve onlar kendi vakitlerinde klan kimselerden olursa, lm melei ahadeteyni ona telkin
eder ve Allahn rahmetinden uzak olan blis'i ondan uzaklatrr. [15]
Nakledildiine gre mam Sadk (a.s) bir adama yle yazd:
Eer en stn ameller ierisinde olduun halde ruhunun alnmas iin amelinin hayrla
son bulmasn istiyorsan, yleyse Allahn hakkn byk say ve Onun nimetlerini Ona
kar gnah ilemekte sarf etmekten sakn, Allahn sana kar halim davranmasyla marur
olma, bizi anan ve bizi sevdiini iddia eden kimselere ikram et; ister doru, isterse yalan
sylesinler, onlara ikram etmenin senin iin bir sakncas yoktur; nk sana, niyetinin
yarar ular; onlara ise yalanlarnn zarar dokunur.
Sonucun iyi olmas ve ekavetten (bedbahtlktan) saadete ulamak iin Sahife-i
Seccadiyenin 11.duasn (yani, Ya men zikruhu erefun lizzakirin... cmlesiyle balayan
duay) ve Kafi ile dier kitaplarda naklolan ve bende-i hakirin de Bakiyat-i Salihat
kitabnda Saatlar Duasndan sonra naklettiim Temcid Duasn okumak, Zilkade aynn
Pazar gn klnmas mstahap olan namaz klmak ve u zikri: Rabbena la tuzi kulubena
bade iz hedeytena veheb lena min ledunke rahmeten inneke entel- vehhab. srekli
olarak sylemek yararldr.
Yine Hz. Fatma (a.s)n tesbihini (zikrini) sylemeye devam etmek, kanda
Muhammed nebiyyullah ve Aliyyun veliyyullah yazl olan akik yz parmaa
takmak, her Cuma Muminun suresini okumak, sabah ve akam namazlarndan sonra yedi
defa: Bismillahirrahmanirrahim, la havle vela kuvvete illa billahil-aliyyil-azim
demek, Recep aynn 22. gecesinde sekiz rekat namaz klmak ve her rektnda bir defa
Hamd ve yedi defa da Kfirun surelerini okumak ve namaz bitirdikten sonra on defa
salavat getirmek ve on defa da mafiret dilemek, mrn hayrla sonulanmas iin faydaldr.
Seyyid bin Tavus, Resulullah (s.a.a)den yle buyurduunu nakletmitir:
Kim aban aynn altnc gecesi drt rekat namaz klarsa ve her rekatta bir defa Hamd ve
elli defa da Tevhit (hlas) surelerini okursa, Allah Teala onun ruhunu saadet zere alr, kabrini
geniletir ve yz ay gibi (parlak) olduu halde kabirden dar kar.
Bu namaz, Hz. Ali (a.s)n namaznn aynsdr; o namazn ok fazileti vardr. Ben burada iki
hikayeyi zikretmeyi mnasip ve uygun gryorum.
1-Tarikat alimlerinden biri olan Fuzayl bin Ayyazn, btn rencilerinden stn olan bir
rencisi vard, hastalanp lm yatana dtnde Fuzayl onun yanna geldi, onun ba
ucunda oturup Ysin suresini okumaya balad. renci stada; Ey stat! Bu sureyi
okuma!dedi. Fuzayl o sureyi okumaktan vazgeip rencisine; La ilahe illelleh syle. dedi.
renci; Onu sylemiyorum; nk ben ondan (elayazu billah) beriyim dedi
Sonra bu haliyle de ld. Fuzayl onun bu durumundan rahatsz olup evine dnd ve
evinden dar kmad. Sonra rya aleminde onu cehenneme doru gtrdklerini grd.
Fuzayl ona; Sen benim en bilgin rencim idin, nasl oldu da Allah Teala marifeti senden
ald ve kt bir sonu zere ldn?diye sordu.
rencisi cevabnda yle dedi: haslet bende olduundan dolay bu duruma dtm:
Birincisi kouculuk yapmak, ikincisi kskanlkta bulunmak, ncs ise arap imek. yle
ki, bir hastalm vard, bundan dolay bir tabibe bavurdum, o bana her yl bir kadeh arap
imemi, imediim takdirde o hastaln iyilemeyeceini syledi. Ben de o tabibin szne
uyarak arap iiyordum. te bende olan bu haslet beni bu kt sonuca duar etti ve bu hal
zere ldm.
Bu hikayeden sonra u hadisi nakletmeyi de uygun gryorum:
eyh Kuleyni, Ebu Basirden yle dediini nakletmitir:
mm Halid-i Mabediyye mam Sadk (a.s)n huzuruna geldi -ben de mamn
hizmetinde idim - ve yle arz etti: Sana feda olaym, karn arsna duar olmuum, Irak
doktorlar, bir eit arap olan kavutla nebiz suyunu imemi tavsiye ettiler, sizin onu
sevmediinizi bildiimden dolay onu imekten sakndm, bu meseleyi sizin kendinizden
sormak istedim.
mam (a.s) ona: Sizi, onu imekten alkoyan ne idi?diye sordu.
O cevaben yle dedi: Ben, kyamet gn Cafer bin Muhammed (a.s) bana emr ve nehy
etti diyebilmem iin kendi dinimde sana itaat etme gerdanln boynuma asmm.
mam (a.s) Ebu Basire dnerek; Ey Eba Muhammed! Bu kadnn sz ve meselelerini
iitmiyor musun?diye buyurdular.
Sonra Hazret o kadna dnerek yle buyurdular: Hayr! Allaha ant olsun ki, ondan bir
damla imene bile izin vermiyorum. Cann buraya - boazna iaret etti - yetitii zaman onu
imekten piman olacaksn.
Bu sz defa tekrarlayp o kadna; Ne sylediimi anladn m?diye buyurdular.[16]
2-eyh Behai (attarallah merkadeh), Kekul kitabnda yle nakletmitir:
ok zengin ve refah ierisinde olan bir adam hastalanp lm deine dtnde,
ihtizar halinde ehadeteyn kelimesini ona telkin ettiler, o ehadeteyni syleyeceine u iiri
okuyordu:
Yol yrmekten yorulan kadn nerededir?
O, Mencabn hamam nerededir?
Onun bu iiri okumasnn sebebi undan ibarettir: Bir gn iffetli ve gzel yzl bir kadn
Mencabn mehur olan hamamna gitmek iin evinden dar kt, ama hamamn yolunu
bulamad, nihayet dolamaktan yoruldu, evinin nnde duran bir erkei grp Mencabn
hamam nerededir?diye sordu. O adam da kendi evine iaret edip; Hamam burasdr. dedi.
Kadn, orann hamam olduunu zannederek o adamn evine girdi. O adam hemen kapy
onun yzne kapatt ve onunla zina yapmak istedi. O zavall kadn tuzaa dtn
anlaynca tedbirle onun elinden kurtulmay dnd, zahirde bu ie rabetli olduunu izhar
etti ve yle dedi:
Benim bedenim irkef ve kt kokuludur, ite bundan dolay hamama gitmek istiyordum.
Biraz gzel koku al da sana gzel kokulu olmam iin onu kullanaym, beraber yemek
yememiz iin de biraz yemek temin et, abuk gel de sana am.
O adam, o kadnn kendisine rabetli olduunu grnce mutmain olup onu evde brakt,
yemek ve esans almak iin evden dar kt. O sapk adam ayan evden darya atnca o
kadn da evden kp kendisini kurtard.
Sapk adam eve dndnde o kadn gremedi ve hasretten baka bir ey ona nasip
olmad. ihzar halinde olan o adam, o anda o kadn hatrlayp ehadeteyn kelimesi yerine o
kadnn kssasn kendi iirinde okuyordu.[17]
Ey mmin karde! Bu hikaye hakknda biraz dn, o adamn bir gnah kastetmesinin,
onu lm annda ehadeteyni ikrar etmekten nasl alkoyduuna bir bak! Geri o, gnah
ilemeye
[1]
- Kaf/19.
[2]
- Nehcul-- Belaa, 108. Hutbe.
[3]
- Kaf/22.
[4]
- Nehcul-- Belaa, hutbe: 108.
[5]
- Envar, c. 6, s. 170.
[6]
- Biharul-- Envar, c. 71, s. 66.
[7]
- Mustedrekul-- Vesail, c. 1, s. 92.
[8]
[9]
[10]
[11]
- Sefinetul-- Bihar, c. 7, s. 194
[12]
[13]
- Mefatihul-- Cinan, Adile duas.
[14]
- a.g.e.
[15]
- Sefinetul-- Bihar, c. 8, s. 107.
[16]
- Vesailu- ia, c. 17, s. 275.
[17]
- Kekul-u eyh Behai, c. 1, s. 232.
KNC BLM
KABR
Ahiret yolculuunun korkun menzillerinden biri de kabir evidir; bu ev her gn yle
demektedir: Gurbet evi benim, vahet evi benim, kurt (bcek) evi benim! [1]
Bu menzilin ok etin duraklar, korkun ve rktc yerleri vardr . Biz burada bir ka
duraa deiniyoruz:
Birinci Durak: Kabir Vaheti
Men la Yahzuruhul--Fakih kitabnda yle nakledilmitir:
ly kabrin yaknna gtrdklerinde hemen onu kabre sokmasnlar; nk kabrin
byk vaheti vardr . ly tayan, lmden sonraki ann korku ve vahetinden Allaha
snmaldr. Cenazeyi kabrin yanna brakmal, lnn kabre girmeye hazrl olmas iin
biraz sabretmeli, sonra biraz daha kabre yaklatrmal, yine biraz sabretmeli, daha sonra onu
kabre brakmaldr. [2]
Mehur Allame-i Meclisinin babas (Birinci Meclisi), bu hadisin erhinde yle buyurmutur:
Geri ruh bedenden km ve hayvani ruh da lmtr. Ama nefs-i natika diridir, onun
bedenle olan ilikisi tamamyla kesilmemitir; kabir skmas korkusu, Nekir ve Mnkerin
sorgu suali, Ruman-i Fettann (kabir ehlini snava tabi tutan iki melek) gelmesi ve Berzah
azab endiesi vardr...
Hasen olan bir rivayette Yunustan yle nakledilmitir:
mam Musa Kazm (a.s)dan yle bir hadis duymuumdur ki, hangi evde o hadisi hatrlasam,
o ev, o geniliine ramen bana daralyor. O hadis udur; mam Kazm (a.s) buyurdular ki:
Cenazeyi kabrin kenarna gtrdnde (hemencecik onu kabre brakma), Nekir ve
Mnkerin sorgu sualine hazrl olmas iin biraz sabret. [3]
Mehur ashapdan olan Burra bin Azibden yle rivayet edilmitir: Biz Resulullah (s.a.a)in
huzurunda toplanmtk, Bu srada Hazret'in gz, bir mahallede toplanan halka iliti.Halk
ne iin toplanmtr?diye sordular. Cevaben; Toplanp kabir kazyorlar. dediler.
Burra diyor ki: Resulullah (s.a.a) kabir ismini duyur duymaz onlara doru hareket etti.
Kabrin yanna varnca, diz st kabrin kenarnda oturdu. Ben, Hazret'in ne yaptna iyice
bakmak iin kar tarafa getim, aladn ve gzlerinin yalaryla topran slandn
grdm, daha sonra bize dnerek yle buyurdular:
Kardelerim! byle bir yer iin azk toplayn, hazrlann. [4]
eyh Behai yle naklediyor:
Hkemadan bazlarnn lm annda ah ekerek hasret duyduklar grlmtr. Bundan
dolay; Bu ne durumdur?denilince, yle cevap vermiler: Azksz olarak uzun bir
yolculua kan, munisi olmakszn korkun bir kabre koyulan ve hccetsiz olarak da adaletli
bir hakimin yanna giden bir kimse hakknda ne dnyorsunuz?!
Kutb-u Ravendi de yle rivayet ediyor:
Hz. sa (a.s) annesi Meryem ldkten sonra ona seslenerek yle dedi: Ey anne! Benimle
konu; acaba dnyaya dnmek istiyor musun?
Annesi cevaben yle dedi: Evet, nk ok souk gecede Allah iin namaz klmak ve
ok scak gnde de oru tutmak istiyorum. Ey yavrum! Bu yol, ok korkun bir yoldur.
Nakledildiine gre Hz. Fatma (a.s), Emirul--Muminin (a.s)a vasiyetinde yle demitir:
Ben vefat ettiimde bana gusl ver, beni kefenle, bana namaz kl, beni kabre brak,
zerime toprak dk, benim ba ucumda yzme taraf otur, bana ok Kuran ve dua oku;
nk o saat yle bir saattir ki, l diriyle nsiyet etmeye muhtatr. [5]
Seyyid bin Tavus, Resulullah (s.a.a)den yle buyurduunun rivayet ediyor:
l iin kabre brakld ilk geceden daha etin bir saat yoktur. yleyse sadaka
vermekle llerinize merhamet edin; sadaka verecek bir ey bulamadnz takdirde iki rekat
namaz kln; birinci rekatta Fatihadan sonra iki defa hlas suresini okuyun; ikinci rekatta
ise Fatihadan sonra, on defa Tekasr suresini okuyun; selam verdikten sonra da yle
deyin: Allahumme salli ala Muhammedin ve l-i Muhammed vebas savabeha ila kabri
zalikel-meyyit fulan bin fulan (Allahm, Muhammed ve line salat eyle ve namazn
sevabn, filan olu filan lnn kabrine ulatr.
Allah Teala o anda, bin melei o kabre doru gnderir, her melekle bir giysi gnderir, sura
flenen gne (kyamet gnne) dek onun kabrinin darln geniletir, namaz klana, gnein
kendisine doduu btn varlklarn saysnca sevap yazlr ve krk derece makam ykselir.
[6]
Baka bir namaz...
lnn kabre brakld ilk gece, vahetin giderilmesi iin (sahih bir rivayete gre), iki
rekat namaz klnmaldr. Birinci rekatta Hamd suresi ve Ayetel-krs okunur, ikinci rekatta
ise Hamd suresi ve on defa da nna enzelnah (Kadir) suresi okunur; selam verildiinde de
yle denilmelidir: Allahumme salli ala Muhammedin ve l-i Muhammed vebas
sevabeha ila kabri fulan. [7] (Fulan kelimesi yerine lnn ismi sylenmelidir.)
Bir hikaye...
Bizim eyhimiz sikatl- slam Nuri (Allah kabrini nurlandrsn), Darus- Selam
kitabnda, fazilet ve ycelikler madeni olan kendi eyhi Hac Molla Fethali Sultan Abadiden
(Allah mezarn gzel kokuyla doldursun) yle buyurduunu nakletmitir:
Benim adet ve metodum yle idi; Ehl-i Beyt dostlarndan kimin lm haberini
duysaydm, defnedildii gece, onu tansam da, tanmasam da iki rekat namaz onun iin
klardm. Hi kimse benim bu adetimden haberdar deildi. Nihayet gnlerin birinde
dostlardan biri, beni bir yolda mlakat ederek yle dedi:
Bu gnlerde len filan ahs ryamda grdm, ldkten sonra bandan neler getiini ve
halinin nasl olduunu sordum. yle cevap verdi: Ben sknt ierisinde ve zor bir durumda
idim, azaba tabi tutulacaktm, fakat filan adamn- sizin isminizi syledi- (benim iin) kld
iki rekat namaz beni azaptan kurtard; Allah o adamn babasna rahmet etsin, bu ihsan o
adamdan taraf bana yetiti.
Merhum hac molla Fethali yle ekliyor:
Bu srada o adam -ryasnda len ahsi gren- benden; O namaz nasl bir namaz idi?
diye sordu. Ben de bylece, srekli ller iin kldm namaz metodunu o adama sylemi
oldum. [8]
Yine kabir vaheti iin yarar olan amellerden biri de, namazn rkusunu kmil bir ekilde
yapmaktr. Nitekim mam Muhammed Bakr (a.s)dan yle buyurduu rivayet edilmitir:
Rkuu kmil bir ekilde yapan, kabir vahetine uramaz. [9]
Yine rivayette getiine gre;
Kim, her gn iin yz defa; La ilahe illellahul--melikul--mubin derse, hayatta
olduu mddete fakirlikten emanda kalr, kabir vahetinden korunur, zengini kendi taraf
eker, cennet kaplar ise (onun iin) alm olur.
Yine her kim, uyumadan nce Yasin suresini okursa veya her kim Leytur-Reaib
namazn klarsa, kabir vahetinden korunmu olur. (Bu namaz, faziletleriyle birlikte
Mefatihul--Cinan kitabnda Recep aynn amelleri blmnde naklettim. )
Yine yle bir rivayet nakl olunmutur:
Kim, aban ayndan on iki gn oru tutarsa, Sura fleninceye dek yetmi bin melek onu
kabirde ziyaret ederler. [10]
Ebu Said-i Hudriden yle dedii nakledilmitir: Hz. Resulullah (s.a.a)den, Hz. Aliye
yle buyurduunu duydum:
Ya Ali! Honut ol; mjde ver. Zira senin iilerin iin lm annda bir hasret, kabirde bir
korku ve har gn bir znt yoktur [11]
kinci durak kabrin insan sktrmasdr...

Bu durak o kadar etindir ki, onu tasavvur etmek bile dnyay insana daraltyor.
Ey Allahn kullar! lmden sonraki merhaleler, balanmayan kimse iin lmden
daha iddetlidir; o da kabirdir. yleyse onun darlndan, karanlndan ve gurbetinden
saknn. phesiz kabir her gn iin yle diyor: Gurbet evi benim, vahet evi benim, kurt
(bcekler) evi benim. Kabir ya cennet bahelerinden bir bahedir veya ate ukurlarndan
bir ukurdur.
Sznn devamnda da yle buyurdular: Allahn, dmanlarn kendinden sakndrd
zor ve skntl yaam kabir azabdr. Allah Teala kabirde kafire doksan dokuz ejderha
musallat klmaktadr; bu ejderhalar, kyamet gnne dek onu srr ve kemiklerini krar. Eer
o ejderhalardan biri, yeryzne flerse, yeryznde artk ekin bitmez! Ey Allahn kullar!
Sizin nefisleriniz (canlarnz) zayf, bedenleriniz yumuak (gsz) ve incedir; ondan pek az
bile onlar iin yeterlidir; can ve bedenleriniz bu azaba kar ok gszdrler. [12]
Bir rivayete gre mam Sadk (a.s), gecenin son saatlerinde uykudan kalktnda, sesini ev
halk duyacak bir ekilde ykselterek yle buyuruyordu:
Allahumme einni ala hevlil-muttalii ve vessa aleyye zaykal- mazcei ver- zukni
hayre ma badel- mevti. [13]
Tercmesi:
Allahm, lmden sonraki aamalarn vaheti iin bana yardm et, kabrin darln bana
genilet, lmden nceki ve lmden sonraki hayrlar bana nasip et.
Yine mam Sadk (a.s) yle dua ediyordu:
Allahumme barik li fil-mevti; Allahumme ainni ala sekaratil-mevti; Allahumme ainni
ala gammiil- kabri; Allahumme ainni ala zaykil-kabri; Allahumme ainni ala zulmetilkabri; Allahumme ainni ala vahetil-kabri; Allahumme zevvicni minel-huril-ayn.
Tercmesi:
Allahm, lmde benim iin bereket ver; Allahm, lm sekarat iin bana yardmda
bulun; Allahm, kabir gam iin bana yardmc ol; Allahm, kabir sktrmas hususunda
bana yardm et; Allahm, kabir karanl iin yardmn benden esirgeme; Allahm, kabir
vaheti iin bana yardmda bulun; Allahm, beni huril-ayn ile evlendir.
Bil ki, kabir azab genellikle idrardan kanmamak ve onu nemsemezlikten gelmek, sz
tamak, gybet yapmak ve erkein ailesinden uzak kalmasndan dolaydr. [14]
Sad bin Muazn rivayetinden de anlaldna gre, erkein kendi ailesine kar kt ve
sert davranmas kabir sktrmasna (azabna) sebep olur. [15]
mam Sadk (a.s)dan nakl edilen bir rivayette de yle gemektedir:
Kendisi iin kabir sktrmas (azab) olmayan hibir mmin yoktur. [16]
Dier bir rivayette de yle gemektedir:
Kabir sktrmas, mminin zayi ettii nimetin kefaresidir. [17]
eyh Saduk (r.a) mam Sadk (a.s)dan yle buyurduunu rivayet etmitir:
Yahudi alimlerinden birini kabre koydular (sorgu sual iin gelen melekler) ona yle
dediler: Biz Allahn azabndan yz krba sana vuracaz. Yahudi alimi; Benim buna
takatim yoktur (dayanamam) dedi.
Melekler onun rica etmesi zerine, onu dvmeyi bir krbaa indirdiler ve Bu bir
krbatan kurtulu yoktur, mutlaka bir krba sana vurulmaldr.dediler. Yahudi alimi;
Niin beni dveceksiniz?dediinde melekler; Bir gn abdestsiz olarak namaz kldn ve

bir fakirin yanndan geerek ona yardmda bulunmadndan dolay dediler. Sonra Allahn
azabndan bir krba ona vurdular, derken kabri atele doldu. [18]
Yine eyh Saduk (r.a) mam Sadk (a.s)dan yle rivayet etmektedir:
Kim, bir mmin kardeinin kendisinden istedii bir ihtiyac karlamaya gc yettii
halde onu karlamazsa, ister balanm olsun, ister azaba urayacak olsun, Allah Teala,
kabirde srekli olarak (baka bir rivayete gre, kyamete dek) onun trnaklarn sran bir
ylan ona musallat klar. [19]
Kabir sktrmasndan kurtulmaya sebep olan eyler ise unlardr...
Kabir azab ve sktrmasndan kurtulmaya sebep olan eyler oktur. Biz onlardan bir ka
tanesini zikretmekle yetiniyoruz:
1- Hz. Ali (a.s)dan rivayet olduuna gre;
Kim her Cuma gn Nisa suresini okursa, kabir sktrmasndan gvende kalr. [20]
2- Yine rivayet olduuna gre; Kim srekli olarak Zuhruf suresini okursa, Allah Teala
onu kabirde, bcekler ve kabir sktrmasndan emanda klar. [21]
3- Rivayet olunmutur ki:
Kim, farz ve mstahap namazlarda Kalem suresini okursa, Allah Teala onu kabir
sktrmasndan korur. [22]
4- mam Sadk (a.s)dan yle buyurduu nakledilmitir:
Kim Perembe gn le vaktiyle Cuma gn le vakti arasnda lrse, Hak Teala (c.c)
onu kabir sktrmasndan kurtarr. [23]
5- mam Rza (a.s)dan yle buyurduu nakledilmitir:
Gece namazn karmayn; zira kim gece (uykudan) kalkp da sekiz rekat Gece namaz,
iki rekat ef namaz, bir rekat da, kunutta yetmi defa estefirullah demek zere Vitir
namazn klarsa, kabir azabndan kurtulur, cehennem azabndan korunur, mr uzar ve

maieti geniler. [24]
6- Resulullah (s.a.a)ten yle nakledilmitir:
Kim, Tekasr suresini uyuduu zaman okursa, kabir azabndan korunmu olur. [25]
7- Kim her gn on defa u duay okursa, kabir azabndan korunmu olur:
Adettu likullu hevlin la ilahe illellahu...
Bu dua birinci blmde de geti. [26]

8- Kim Necef- i Erefde defnedilmi olursa, o trbe- i erifin zellii dolaysyla kabir
azab ve Nekir Mnkerin sorgu suali o anda defnedilen kimseden kaldrlm olur. [27]
9- Kabir azabnn kalkmasna sebep olan eylerden biri de, lnn kenarna iki ya
ubuun braklmasdr. Nakledilen rivayete gre, o ubuk ya olduu srece kabir azab
lden kalkm olur. [28]
Yine yle bir rivayet nakledilmitir:
Bir gn Resulullah (s.a.a) bir kabrin kenarndan geerken o kabrin sahibinin azap
edildiini gryor, bunun zerine bir ubuk istiyor; o ubuu yardan krarak ikiye
ayryor, onlardan birisini mezarn ba ucuna, dierini de ayak ucuna sokuyor.
Kabrin zerine su serpmek de, nakledilen rivayete gre kabrin topra ya olduu srece
lden kabir azab kaldrlm oluyor. [29]
10- Kim Recep aynn ilk gnnde, her rekatta bir defa Hamd, defa da Tevhid (hlas)
suresini okumak zere on rekat namaz klarsa, kabir sktrmas ve kyamet gnnn
azabndan korunmu olur. Recep aynn ilk gecesinde, akam namaz kldktan sonra, Hamd
ve Tevhid sureleriyle yirmi rekat namaz klmak, kabir azabnn yok olmas iin faydaldr. [30]
11- Kim Recep ayndan drt gn veya aban ayndan oniki gn oru tutarsa, kabir
azabndan korunmu olur. [31]
12- Kabir azabndan kurtulmaya sebep olan eylerden biri de lnn ba ucunda Mlk
suresini okumaktr. Nitekim Kutb- i Ravendi bn- i Abbastan yle nakletmitir: Bir adam bir
kabrin karsnda adr kurup oturdu, orada herhangi bir kabrin olmasndan haberi olmakszn
Mlk suresini okumaya balad. Aniden; Bu sure mnciyedir (kurtarcdr) [32] diye bir
ses duydu. Bu sz Resulullaha ilettiinde Hazret;
Evet bu sure kabir azabndan kurtarcdr. buyurdular.
eyh Kuleyni, mam Muhammed Bakr (a.s)dan yle buyurduunu rivayet etmitir:
Mlk suresi, nleyicidir; kabir azabn nlemektedir. [33]
13- Daavat-i Ravendiden Hz. Resulullah (s.a.a)in yle buyurduu nakledilmitir:
Kim, bir l defnedildiinde onun kabri yannda defa; Allahumme inni eseluke
bihakki Muhammedin ve l- i Muhammed en la tuazzibe hazel- meyyit. (Allahm,
Muhammed ve l- i Muhammedin hakk hrmetine bu ly azaba tabi tutma) derse, Allah
Teala sura flenene dek azab ondan kaldrr. [34]
14- eyh Tusi, Misbahul-- Mteheccidde Resulullah (s.a.a)dan yle buyurduunu
rivayet etmitir:
Kim Cuma akam iki rekat namaz klarak her rekatta Hamd'dan sonra on be defa
Zilzal suresini okursa, Allah Teala onu kabir azab ve kyamet gnnn vahetinden emin
klar.
15- Kabir azabnn kalkmas iin faydal olan eylerden biri de, Recep aynn ortasndaki
gecede otuz rekat namaz klmaktr; yle ki her rekatta bir defa Hamd, on defa da Tevhid
suresi okunur. [35]
Recep aynn on alt ve on yedinci gecelerinde namaz klmak da ayn zellie sahiptir. [36]
Yine aban aynn ilk gecesinde yz rekat namaz klmak da mezkur zellie sahiptir; yle
ki, her rekatta Hamd ve Tevhid sureleri okunur, ikier-ikier klnan yz rekat namaz
klndktan sonra elli defa Tevhid (hlas) suresi okunur.[37]
Yine aban aynn yirmi drdnc gecesinde, her rekatta Hamdtan sonra on defa Nasr
suresi okunarak iki rekat namaz klmak da mezkur zellie sahiptir. Yine Recep aynn
yarsnda, yz rekat Aura gecesi namaz gibi Hamd, Tevhid, Felak ve Nas sureleriyle elli
rekat namaz klmak da kabir azabnn kalkmas iin faydaldr.[38]
nc durak Nekir ve Mnkerin kabirde sorgu sualidir...
mam Sadk (a.s)dan yle buyurduu rivayet olunmutur:

u eyi inkar eden, bizim iimiz deildir: Mirac, kabirde, sorgu suali ve efaati. [39]
Nakledilen rivayete gre[40] o iki melek (Nekir ve Mnker) korkun bir ekilde gelirler,
sesleri gk grlts, gzleri ise gz kamatran imek gibidir; Rabbin kimdir, peygamberin
kimdir, dinin nedir ve mamn kimdir?diye soru sorarlar. O anda lnn cevap vermesi ok
zor olduundan dolay yardma muhtatr; ite bundan dolay iki yerde lye telkin vermeyi
tavsiye etmilerdir. Bu yerlerden biri, ly kabre braktklar zaman, bir adam sa eliyle
lnn sa omzundan, sol eliyle de onun sol omuzundan tutup ona telkin vermektir.
Dier yer ise ly defnettiklerinde, onun velisi, yani lnn en yakn akrabas, halk
mezarlktan dndkten sonra lnn ba ucunda oturarak yksek bir sesle ona telkin
vermesidir. Bu amel snnettir; iki eli kabrin zerine koyarak az kabre yaklatrarak, lye
telkin vermek daha iyidir. Baka birini bu i iin vekil tutmak da iyidir.
Rivayete gre lye telkin edildiinde Mnker Nekire yle der: Gel gidelim, artk
sorgu suale ihtiya yoktur; nk hccetini (delilini) ona telkin ettiler. [41]
Men La Yahzuruhul--Fakih kitabnda yle nakledilmitir:
Ebuzer-i Gifari (r.a)in olu Zer vefat ettiinde Ebuzer onun kabrinin ba ucunda
durarak elini kabre srp yle dedi: Allah sana rahmet etsin ey Zer! Allaha and olsun ki,
sen bana nispet iyi idin, oulluk grevini yerine getirdin, imdi ki seni benden almlar, ben
senden razym.
Allaha ant olsun ki, senin gitmenle bana bir korku yoktur ve bir eksiklik bana
yetimemitir; Allah Tealadan baka benim kimseye ihtiyacm yoktur. Eer lmden sonraki
aamalarn korkusu olmasayd, senin yerine kendi lmemi daha ok severdim. Fakat bir ka
gn elimden kan telafi etmek ve o alem iin azk toplamak istiyorum.
phesiz senin iin endielenmek, sana zlmekten beni megul etmitir; yani srekli sana
yarar olacak ibadet ve itaatleri yapmak dncesindeyim; ite bu, senin lmne zlp gam
yemekten beni alkoymutur. Allaha ant olsun ki, senin lmen ve benden ayrlmandan dolay
alamadm; fakat senin halinin nasl olup ve nasl olacandan dolay sana aladm; keke,
senin dediini ve sana ne denildiini bir bilseydim!
Allahm, benim iin ona farz kldn haklar ona baladm; yleyse sen de farz kldn
kendi haklarn ona bala; nk sen balamaya benden daha layksn. [42]
mam Sadk (a.s)dan yle buyurduu nakledilmitir:
Mmini kabre braktklarnda namaz sa tarafnda, zekat sol tarafnda, iyilik ve ihsan
karsnda, sabr ise baka bir tarafta yer alacaktr. iki melek sorgu sual iin geldiklerinde
sabr; namaz, zekat ve iyilie yle diyecektir: Arkadanzn yardmna koun (yani
ly koruyun); ondan aciz olduunuzda ben onun yanndaym.
Allame- i Meclisi (r.a) yle buyurmutur: Mehasin kitabnda sahih bir senetle, O
Hazret'ten (mam Bakr veya mam Sadk a.s-) yle rivayet edilmitir:
Mmin ldnde onunla birlikte alt suret de onun kabrine girer; onlardan biri
dierlerinden daha gzel, daha gzel kokulu ve daha tertemizdir. Onlardan biri lnn sa
tarafnda, biri sol tarafnda, biri nnde, biri arkasnda, bir ayak tarafnda, hepsinden daha
gzel olan da ba tarafnda dururlar; soru veya azap her taraftan gelmi olursa, o ynde
durmu olan suret ona mani olur; hepsinden daha gzel olan suret dier suretlere; Siz
kimsiniz? Allah Teala benden taraf size mkafat versin. der. Sa tarafta olan; Ben
namazm.der. Sol tarafta olan; Ben zekatm.der. nnde olan; Ben orucum.der.
Arkasnda olan; Ben mmin kardelere iyilik ve ihsanm. der.
Daha sonra onlar da Sen kimsin ki bizden daha gzel, daha iyi ve daha gzel
kokulusun?diye sorarlar. O da cevaben: Ben l- i Muhammed (s.a.a)in velayetiyim.
der. [43]
eyh Saduk (r.a) aban ay orucunun fazileti hakknda yle rivayet etmitir:
Kim, aban ayndan dokuz gn oru tutarsa, Nekir ve Mnker, ondan sorgu sual
ettiklerinde ona kar efkatli olurlar.
mam Muhammed Bakr (a.s)dan, Ramazan aynn yirmi nc gecesini ihya eden
(uyumayarak ibadetle geiren) ve o gecede yz rekat namaz klan kimse iin bir ok faziletler
nakledilmitir. rnein:
Kim o geceyi ibadetle geirirse, Allah Teala, Nekir ve Mnkirin korkusunu vahetini
ondan uzaklatrr ve kabrinden bir grup halk aydnlatan bir nur kar.
Resulullah (s.a.a)ten de yle buyurduu rivayet edilmitir:
Kna yakmada on drt zellik vardr; ...Onlardan biri, Nekir ve Mnkerin ondan haya
etmeleridir. [44]
Daha nce una deindik ki, Necef-i Erefin pk trbesinin zelliklerinden biri, orada
defnedilen kimseden Nekir ve Mnkerin sorgu sualinin kaldrlm olmasdr. imdi bu szn
teyidi iin u ykleri naklediyoruz:
1- Allame- i Meclisi (r.a) Tuhfede, (radul-- Kulub kitabndan naklen) ve Ferahatul-ariyde yle nakletmitir
Kufe halkndan salih bir adam yle dedi: Ben yamurlu bir gece Kufe camisinde idim. O
srada Mslim (r.a)in kabri tarafndaki kap alnd, kapy atklarnda ieriye bir cenaze
getirdiler, cenazeyi Mslimin kabrinin yannda bulunan bir sofann zerine braktlar.
Cenazenin yannda olanlardan biri ryasnda iki kiinin cenazenin yannda hazr olduklarn
grd. Onlardan biri dierine yle dedi: Baksana, bizim onunla hesabmz vardr, hakkmz
ondan alalm.
Sonra uykudan uyanarak, grd uykuyu arkadalarna anlatt. Daha sonra cenazeyi
kaldrp hesap ve azaptan kurtulmas iin Necefe gtrdler.
2- ok byk stadmz Muhakkik Behbahani (r.a)ten yle buyurduu nakledilmitir:
Uykuda mam Hseyn (a.s)i grdm, Hazret'e: Ey efendim ve benim mevlam! Acaba
sizin kenarnzda defin edilen bir kimseden sorgu sual soruyorlar m?diye sorduumda mam
(a.s) yle buyurdular: Hangi melek ondan soru sormaya cesaret edebilir!
Yazar der ki, Araplarn arasnda yle bir ata sz vardr: Ehma min muciyril cerad
Yani filan adamn snanda olan kimseyi himaye etmesi, ekirgelere snak verenin
himayesinden daha oktur. Bu atasznn kssas yledir:
Tayy kabilesinden olan Mudlic bin Sreyd isminde gebe bir ahs, bir gn kendi
adrnda oturduu srada Tayy kabilesinden bir grup adam uval ve torbalaryla oraya
geliyorlar. Onlardan; Hayr ola, ne iin buraya gelmisiniz? diye soruyor.
Cevaben diyorlar ki: Senin adrnn etrafnda pek ok ekirge toplanmtr, onlar tutmak
iin geldik.
Mudlic bu sz duyur duymaz yerinden kalkp atna biniyor ve eline bir mzrak alarak
yle diyor:
Allaha ant olsun ki kim bu ekirgelere dokunursa onu ldrrm. Bu ekirgeler bana
sndklar ve benim kenarmda olduklar halde onlar tutmak m istiyorsunuz? Byle bir eye
kesinlikle msaade etmem.
Mudlic, hava snp ekirgeler ekip gidene dek srekli onlar savunuyor, sonra yle diyor:
imdi ekirgeler benim kenarmdan dalp gittiler, artk onlara kar nasl davranrsanz
kendiniz bilirsiniz. [45]
3-Hablul-- Muttakin kitabndan yle nakledilmitir: mam Rza (a.s)n hareminin ok
salih hizmetilerinden olan Mir Muinuddin Eref yle nakletmitir:
Uykuda haremin Darul-- huffaz veya keikhanede (nbeti odasnda) olduumu grdm,
abdest almak iin ravza- i mbarekeden dar ktm. Emir Ali ir sofasna ulatmda, pek
ok adamn sahn- i mutahhar'a (haremin bahesi) girdiini grdm, onlarn nnde nurlu ve
gzel simal bir ahsiyet vard, onun arkasndaki insanlarn elinde kazmalar vard. Sahn-i
mukaddesin ortalarna yetitiklerinde, onlarn nnde olan o yce ahsiyetli bir adam kabre
iaret ederek onlara; Bu kabri yarn ve bu habis adam dar karn diye emretti.
Onlar o kabri kazmaya koyulduklarnda, bir adama, Bu vakarl ahsiyet kimdir? diye
sordum. Cevaben; Emirul-- Muminin Hz. Alidir. dedi. Bu srada mam Rza (a.s) ravza- i
mbarekeden dar kt, Hz. Ali (a.s)n huzuruna yetierek selam verdi, Hazret de selamn
cevabn verdiler. mam Rza (a.s), Hz. Ali (a.s)a hitaben yle arz ettiler: Ltfen burada
defnedilen ahs affediniz, benim hatrm iin onun kusurundan geiniz. Hazret; Bu fasn
dnyada arap itiini biliyor musun?dedi.
mam Rza (a.s) cevaben yle arz ettiler: Evet, fakat lnce benim kenarmda
defnedilmesini vasiyet etti, sizden beklentim onu affetmenizdir.
Emirul-- Muminin (a.s); Onun kusurlarn senin hatrn iin baladm buyurdular.
Sonra Hazret terif gtrdler (ekip gittiler). Ben bu esnada vahetle uykudan uyandm,
harem-i mbarekenin hizmetilerinden bazlarn uykudan kaldrdm, birlikte uykuda
grdm yere geldik. Orada yeni bir kabrin olduunu ve toprandan biraznn ise dar
dklm olduunu grdm.Bu kabrin sahibi kimdir?diye sordum.Trklerden dn burada
defnedilen bir kiidir. dediler. [46]
[1]
[2]
- Men La Yahzuruhul-- Fakih, c. 1, s. 170. Baka bir baskda s. 121.
[3]
- A.g.e. c. 1, s. 450
[4]
- Mstedrekul-- Vesail, c. 1, s. 146.
[5]
- A.g.e.. c. 1, s. 148.
[6]
[7]
- Kafi, c. 3, s. 285.
[8]
- Darus- Selam, c. 20, s. 315
[9]
[10]
- a.g.e. c. 8, s.217.
[11]
- a.g.e. c. 7, s. 168.
[12]
- a.g.e. c. 7, s. 168
[13]
- a.g.e. c. 6, s. 218
[14]
- Usul-u Kafi, c. 6, s. 327.
[15]
[16]
- a.g.e. c. 6, s. 221.
[17]
- a.g.e. c. 6, s. 221
[18]
- a.g.e. c. 6, s. 221.
[19]
- a.g.e. c. 74, s. 330
[20]
[21]
- a.g.e. c. 7, s. 195.
[22]
- a.g.e. c 7, s. 195
[23]
[24]
[25]
- Mstedrekul-- Vesail, c. 1, s. 340
[26]
[27]
- a.g.e. c. 8, s. 189.
[28]
[29]
- a.g.e. c. 79, s. 23.
[30]
- kbalul-- Amal, s. 629.
[31]
- a.g.e. s. 651.
[32]
- Mstedrekul-- Vesail, c. 1, s. 301
[33]
- Biharul-- Envar. c. 89, s. 314.
[34]
-.Sefinetul-- Bihar, c. 7, s. 193.
[35]
- kbalul-- Amal, s. 656.
[36]
- a.g.e. s. 656.
[37]
- a.g.e. s. 656.
[38]
- a.g.e. s. 656.
[39]
- Biharul-- Envar, c. 6, s. 223
[40]
- a.g.e. c. 6, s. 261
[41]
- Ravzatul-- Muttakin, c. 1, s. 458
[42]
- Men La Yahzuruhul-- Fakih, c. 1, s. 185.
[43]
- Biharul-- Envar, c. 6, s. 134
[44]
- a.g.e. c. 73, s. 97
[45]
[46]
- Darus- Selam, c. 1, s. 268
NC BLM
BERZAH
Allah Teala Mminun suresi 100. ayetinde Berzah aleminin dehetli ve korkun makamna
iaret etmektedir: Onlarn nlerinde, diriltilip kaldrlacaklar gne kadar bir engel
(berzah) vardr.
Hz. Sadk (a.s) bir hadisinde yle buyurmaktadr:
Allah'a andolsun ben sizler iin berzahtan korkmaktaym!
Ravi, Berzah nedir?diye sorunca da yle buyurdu:
Berzah lnce kyamete kadar kalnan kabirdir.[1]
Kutb-i Ravendinin Lbbul-- Lbab kitabndan yle bir rivayet nakledilmitir:
Ramazan aynda her cuma akam ller yksek sesle bararak yle derler: Ey ehlim! Ey
ocuklarm! Ey yaknlarm! Bize her hangi bir eyle merhamet edin, Allah size rahmet etsin,
bizi hatrlayn, unutmayn, bize acyn, garipliimize merhamet edin, phesiz ki biz dar bir
zindan, keder, gam ve zorluk iinde yaamaktayz. O halde sizler de bizim gibi olmadan bize
acyn, duanz esirgemeyin, bizim iin sadaka verin, belki bu vesileyle Allah bize rahmet
eder.
Ey Allah'n kullar! Biz de sizin gibi glydk, szlerimizi duyun, bizleri unutmayn, sizin
iinde bulunduunuz refah biz de yaadk, biz onlar Allah yolunda harcamadk, hakk
engelledik, onlar bizim iin gnah oldu, bakalarna fayda verdi. Bize bir dirhem, bir para
ekmek veya herhangi bir eyle merhamet edin, yaknda siz de nefsinize alayacak, fayda
grmeyeceksiniz. Nitekim biz de alyor ama fayda grmyoruz, o halde bizim gibi olmadan,
aln [2]
Camiul- Ahbar'da ashaptan bazsnn naklettiine gre Peygamber (s.a.a) yle
buyurmutur: llerinize hediye gnderin.
Ashap, llerin hediyesi nedir? diye sorduklarnda da yle buyurdular:

Sadaka ve duadr; mminlerin ruhu her cuma dnya semasna evlerinin karsna iner,
hznl bir sesle alayarak feryat eder: Ey ehlim! Ey babam! Ey annem! Ey yaknlarm!
Bizlere merhamet edin, Allah da sizlere merhamet etsin, elinizde olan eyler bize azap ve
hesap oldu, faydas ise bakalarna ulat, bize bir dirhem, bir para ekmek veya bir
elbiseyle de olsa merhamet edin, Allah da size ziynet elbisesi giydirsin.
Resulullah (s.a.a) de, biz de hep birlikte aladk. Hz. Peygamber konuamayaca derecede
hngr hngr alladktan sonra yle buyurdular:
Onca nimet ve sevinten sonra bu toprakta ryenler de sizin din kardelerinizdir. Kendi
canlar hakknda azap ve helak korkusuyla yle feryad ediyorlar:
Eyvahlar olsun bize, eer elimizde olan eyleri Allah'a itaat ve rzayeti yolunda harcam
olsaydk imdi size muhta olmazdk. Sonra hasret ve pimanlkla geri dnerek yle feryad
ederler: abuk llerin sadakalarn gnderin. [3]
Ad geen eserde Hz. Peygamberden yine yle buyurduu nakledilmitir: Bir melek, l
iin verdiiniz her sadakay, parlak nuru yedi kat gklere erien bir testi ierisine alr, kabrin
kenarnda durur ve yle feryad eder: Selam olsun zerinize ey kabir ehli! Yaknlarnz
sizlere u hediyeleri gnderdi. l de onu alr kabrine koyar, bylece kabri geniler.
Hz. Peygamber (s.a.a) daha sonra yle buyurdular:
Bilin ki, lye sadaka vermekle de olsa merhamette bulunan kimseye, Allah nezdinde
Uhud da kadar mkafat verilir, Allah'n arndan baka hibir glgenin olmad kyamet
gnnde Allah'n arnn glgesinde olur, bylece bu sadakayla hem l hem de canl
kurtulua erer. [4]
Sylenildiine gre birisi Horasan Emirini ryasnda gryor. Emir yalvarp yakararak
yle diyor:
Kpeklerinizin nne attnz eylerle de olsa bana bir eyler gnderin, ona bile muhta
durumdaym. [5]
Allame Meclisi (r.a) Zatul- Mead kitabnda yle buyuruyor:
lleri unutmamak lazm; zira hayrl ilerden mahrum durumdalar, mmin kardeleri
yaknlar ve ocuklarna mit balamlar, drt gzle onlarn ihsanlarn bekliyorlar. zellikle
de gece namazlarnda, farz namazlardan sonra ve kutsal mekanlarda dualarn bekliyorlar,
anne ve babaya dierlerinden daha ok dua etmek ve hayrl iler yapmak gerekir.
Rivayetlerde yer aldna gre baz evlatlar anne babalar hayattayken kt olsalar da onlar
ldkten sonra kendileri iin yapt iyi iler sebebiyle hayrl evlat olabilirler; hakeza anne
babalar hayatta iken iyi olan evlatlar da yapmas gereken hayrl ileri az yaptklar hasebiyle
kt evlat olurlar; anne baba iin yaplacak balca hayrl iler onlarn borlarn demek,
lahi ve insani haklarn eda etmek, ha ve benzeri kazaya kalan ibadetlerini bizzat veya birini
kiralamak suretiyle eda etmektir. [6]
Sahih rivayette yer aldna gre mam Sadk (a.s) her gece kendi evlad iin ve her gn de
anne babas iin iki rekat namaz klard. Birinci rekatnda Kadir suresini, ikinci rekatnda ise
Kevser suresini okurdu. [7]
mam Sadk (a.s) senedi sahih bir hadisinde yle buyuruyor: l darlk ve iddet iinde
olduunda Allah Teala ona genilik verir, darlktan kurtarr ve ona; Sana verilen bu genilik
falan mmin kardeinin senin iin kld namaz sebebiyledir denir.
Ravi, ki rekat namaza iki ly ortak klabilir miyiz? diye sorunca da mam (a.s); Evet
diye buyurdu.
Daha sonra yle buyurdu: Canl hediyeye sevindii gibi, l de kendisi iin yaplan dua
ve istifarlarla genilik bulur ve sevinir. [8]
Yine yle buyurmulardr: Namaz, oru, hac, sadaka, dua ve dier hayrl ameller
kabirdeki lye ular. Bu amellerin sevab hem lye, hem de o hayr ameli yapana yazlr.
Baka bir hadiste yle buyurmulardr: Mslmanlardan her kim bir l iin salih amel
yaparsa, Allah Teala onun sevabn kat kat verir ve l de o amelden faydalanr. [9]
Baka bir rivayette de yle yer almtr:
Her hangi bir ahs bir l iin sadaka verdiinde, Allah Teala Cebrail'e yetmi bin
melekle o lnn kabrine gitmesini emreder, herbirinin elinde ilahi nimetlerle dolu bir tabak
bulunur ve ona yle derler: Selam olsun sana ey Allah'n dostu, bu falan mminin sana
gnderdii hediyedir. Bylece kabri aydnlanr ve Allah (c.c) Cennet'te ona bin ehir ikram
eder, onu bin huri ile evlendirir, ona bin elbise giydirir ve onun bin ihtiyacn giderir. [10]
Ben de burada bir ka faydal hikaye ve sadk rya nakletmeyi uygun gryorum; sakn
bunlara itinaszlk etme, sakn onlar bo ryalardan veya ocuklara nakledilen hikayelerden
sanma, biraz dn, iyice dnecek olursan kafandan akln, gznden uykun kaar:
Btn efsaneler, uyku getirir;
Benim efsanem ise, uyku karr.
eyhimiz Skatu'-slam Nuri (r.a), Darus- Selam kitabnda byk alim Seyyid Ali b.
Hasan el- Hseyini el- sfahani'nin yle buyurduunu nakletmitir:
Allame babam vefat edince ben Necef'teydim. Ben ilim tahsiliyle megul idim. Babamn
ilerine baz mmin kardeler bakt iin ben detayndan habersizdim. Yedi ay sonra da
annemi kaybettim. Annemin cenazesini de Necef'e getirip gmdler. Bir gece ryamda
babam grdm. Oturduum odaya geldi, ben hemen kalkp kendisini selamladm. Odann ba
kesine oturarak benim hal ve hatrm sordu. O an ldn de bildiim iin, Siz
sfahan'da vefat ettiniz, buraya nasl geldiniz?diye sordum.
Babam yle dedi: Evet vefat ettikten sonra beni Necef'e naklettiler ve u anda mekanmz
Necef'tedir.
Kendisine; Annem de yannda m?diye sordum.Hayr!deyince dehete kapldm. Bana;
O da Necef'tedir, ama baka bir mekandadr. deyince, babamn alim olduu iin annemden
daha st bir makamda olduunu anladm. Daha sonra babamn hal ve hatrn sordum, yle
buyurdu: Ben daha nce darlk ve skntda idim, ama imdi Allah'a hamdolsun durumum
iyidir. O darlk ve skntlar genilik ve ferahla dnt.
Ben aknlk iinde bunun nedenini sorunca da yle dedi: Hac Rza adnda birine
borcum vard. Bu yzden durumum ktleti.
Byk aknlkla uykudan uyandm, korku iinde babamn vasisi olan kardeime bir
mektup yazarak grdm ryay anlattm, babamn gerekten Hac Rza'ya borcunun olup
olmadn renmesini istedim, kardeim babamn bor defterinde byle bir borcunun
olmadn sylediyse de bizzat o ahsa gidip sormasn istedim, kardeim sorunca Hac Rza
kendisine yle demi: Evet, benim babandan onsekiz tmen alacam vard ve bunu
Allah'tan baka kimse bilmiyordu, baban vefat edince bu borcunu defterine yazmadn
rendim, iddia edecek olsaydm bile isbat edemezdim, onun bor defterine yazdn
zannetmitim, herhalde msamaha etmi, dolaysyla ben de alacamdan midimi kestim.
Kardeim grdm ryay ona anlatm ve borcunu demek istemi, Hac Rza ise
babamn bu ekilde borcunu haber vermesinden dolay hakkn helal edip almaktan
vazgemi. [11]
Hakeza byk stadm Nuri Hac Molla Ebul Hasan Darus- Selam kitabnda
Mazenderani'den yle sylediini nakletmektedir:
Benim Molla Cafer adnda Tilk'li byk bir alim dostum vard, veba salgnnda bir ok
insan lm ve bu dostumu vasileri olarak tayin etmilerdi. Molla Cafer onlarn vasiyeti zere
mallarn toplam ama gerekli yerlere harcamadan lmt, dolaysyla mallar zayi olmu,
gerekli yerlere ulatrlmamt.
Gnn birinde Allah bana mam Hseyin (a.s)'in kabrini ziyaret etmeyi nasip etti,
Kerbela'da bir gece ryamda ateler iinde yanan, boynuna zincir vurulmu birini grdm,
zincirin iki tarafnda iki ahs durmutu, boynunda zincir olan adamn dili uzam, gsne
kadar sarkmt, beni grnce yanma geldi, yaklatnda dostum Molla Cafer olduunu
grdm, haline ardm, benimle konumak ve yardm istediyse de o iki ahs zincirin iki
tarafndan ekerek onu geriye attlar, konumasna izin vermediler, bu durum tam defa ayn
ekilde cereyan etti, ben bu durumdan korkuya kapldm ve lk atarak uyandm,
lmdan yanmda yatan bir alim de uyand, ona grdm ryay anlattm, o anda haremin
kaplar ald, birlikte gidip ziyaret etmemizi ve dostum Molla Cafer iin Allah'tan
balanma dilememizi istedim. mam Hseyin'in kabrini ziyaret ettik ve yapmak
istediklerimizi yaptk ve bundan tam yirmi yl geti, ben Molla Cafer'in halkn malndaki
kusuru sebebiyle bu hale geldiini anladm.
Daha sonra Allah'n ltfuyla Hacca gittim, Medine'ye dnerken hastalandm, yryecek
halim yoktu, arkadalarma beni ykamalarn, elbiselerimi deitirmelerini ve omuzlarna
alarak Resulullah'n kabrini ziyarete gtrmelerini istedim. Arkadalarm da isteimi yerine
getirdiler, Resulullah (s.a.a)'in haremine varnca bayldm, arkadalarm beni orada brakp
kendi ilerine dndler, uyannca yeniden srtlayp Hz. Resulullah'n kabrinin yanna
gtrdler, oradan da arka taraftan Hz. Fatma'nn evinin yaknna gtrdler, orada oturup
ziyarette bulundum ve iyilemem iin Hz. Fatma'ya tevesslde bulundum.
Hz. Fatma (a.s) rivayetlerde yer ald zere Hz. Hseyin'i ok seviyordu, ben ise Kerbela'da
Hz. Hseyin'in kabrinin yaknnda oturuyordum, bu vesileyle Hz. Fatma'ya tevessl ederek
Allah'tan kendim iin ifa diledim, daha sonra Hz. Resululah'a tevecch ederek hacetlerimi
arzettim, Resulullah'tan vefat eden dostlarm iin efaat diledim, isimlerini tek tek zikredince
aklma daha nce ryasn zikrettiim dostum Molla Cafer geldi, ok zldm, onun iin
balanma ve efaat diledim, onun iin elimden gelen her eyi yaptm.
Biraz hafifleyince yardm almakszn eve dndm, Hz. Fatma'nn bereketiyle iyiletim,
Medine'den ayrlmak zereyken Uhut'ta konakladm, Uhut ehitlerini ziyaret ettikten sonra
orada uyudum, ryamda yine dostum Molla Cafer'i grdm, bu defa olduka sevinliydi,
beyaz elbiseler giymi sark takm elinde bir baston vard, bana selam verip yle dedi:
Merhaba gerek dostum, dost dediin senin gibi olur, ben bunca yldr darlk, bela ve
iddet iindeydim, sen ziyaretten dnnce ben de kurtuldum, iki gndr beni ykayp
temizlediler, pisliklerden arndrdlar, bu elbiseleri bana Hz. Peygamber, bu abay da Hz.
Fatma gnderdi, Allah'a kr rahatla ve gzellie eritim, ben seni uurlamak ve
mjdelemek iin geldim. Sa salim ehline dneceksin ve onlar da salk ve afiyet iindeler.
Uykudan uyandm byk bir sevinle Allah'a krettim. [12]
Merhum eyh de yle buyurmutur: Akll ve bilgili insan bu ryann inceliklerini
dnmek zorundadr, zira bu ryadaki srlar insann kalp krln ve basiretsizliini
gidermektedir.
Hakeza byk eyh Hac Molla Ali, deerli babas Hac Mirza Halil Tehrani'den yle
dediini nakletmektedir: Ben Kerbela'daydm, annem ise Tahran'da. Gece ryamda annemi
grdm, annem yanma gelip bana yle dedi: Ey olum! Ben ldm, beni sana doru
getirdiler ve burnumu krdlar.
Korku iinde uyandm, bir ka gn sonra da dostlarmdan bir mektub aldm. Mektupta
yle yazlyd: Annen vefat etti, cenazesini sana yolladk.
Daha sonra yetkililer annemin cenazesini teslim almlar ve benim Necef'te olduumu
sanarak bir kervansaraya yerletirmilerdi. Bylece ryamn doru olduunu anlamtm. Ama
henz akndm ve annemin; Burnumu krdlar. szn anlayamamtm. Annemin
cenazesini teslim aldmda gerekten de burnunun krldn grdm.
Sebebini sorunca da bana yle dediler: Biz kervansarayda annenin tabutunu oradaki dier
tabutlarn stne koymutuk. Daha sonra izdiham nedeniyle cenaze yere dmt. Belki
burnu bundan dolay krlm olabilir. Bundan baka bir bildiimiz yok.
Annemin cenazesini getirip Hz. Ebu'l-Fazl'n kabrinin karsnda bir yere koydular. Ben
yle arzettim: Ey Ebu'l-Fazl! Annem namaz ve orucunu hakkyla eda edemedi. imdi de
sana geldi ve ben onun elli yllk namaz ve orucunu kaza edeceim. Ne olur efaat et de azap
ve eziyetten kurtulsun.
Daha sonra onu defnettik. Ama szn verdiim kaza oru ve namazlarn eda etmede
gevek davrandm.
Bir gece ryamda evimizin kapsnda kavga ve grlt olduunu grdm. kp ne
olduunu anlamak istedim. Aniden kapda annemin bir aaca balanp krbalandn
grdm. Neden krbaladklarn sorunca da yle dediler: Biz Ebu'l Fazl tarafndan, u
miktar para verene kadar onu dvmekle grevliyiz.
Ben eve dnp istedikleri paray aldm ve kendilerine verdim. Annemi aatan zp eve
getirdim, hizmet etmeye baladm.
Uyannca benden aldklar parann elli yllk ibadet iin verilen para miktarnca olduunu
anladm. Hemen o miktar paray alp, Riyaz kitabnn yazar Seyyid Ali'ye verdim ve yle
dedim: Bu elli yllk ibadet parasdr. Rica ediyorum bunu annem iin gerekli yere verin.[13]
Hakeza o byk zat deerli babasndan yle nakletmektedir: Tahran'daki hamamlardan
birinde oru tutmayan ve namaz klmayan bir hizmeti vard. Bir gn mimarlardan birinin
yanna gelip kendisi iin yeni bir hamam yapmasn istedi, mimar; Nereden para
getireceksin? diye sordu.
Hizmeti; Seni ilgilendirmez sen paran al ve bir hamam yapdedi. O mimar da ismi Ali
Talip olan bu hizmetiye gzel bir hamam yapt.
Merhum Hac Molla Halil yle diyor: Necef'te iken ryamda Ebu Talip'in Necef'e, Vadi-i
Selam'a geldiini grdm, ararak, Sen nasl bu mukaddes mekana geldin; halbuki ne
namaz klyor, ne de oru tutuyordun?diye sordum.
O yle dedi: Ey falan! Ben ldm ve beni zincirlere vurarak azap etmeye gtrdler,
Hac Molla Muhammed Kirmanahi benim adma kazaya kalan hac, oru, namaz, zekat ve kul
haklarnn hepsini eda edecek bir vekil tuttu. Bylece zerimde hibir hak brakmad ve beni
kurtard, Allah ona iyi mkafatlar versin.
Korku iinde uyandm, bir mddet sonra Tahran'dan gelen birilerine Ali Talip'i sordum,
onlar da bana ryamda grdm gibi her eyi tpatp anlattlar. Hac, namaz ve oru iin
tuttuu vekillerin isimleri bile aynyd, dolaysyla bu sadk ryama ardm.[14]
phesiz bu rya da, oru, namaz, ha ve dier hayr ilerin lye ulatn syleyen
rivayetleri tasdik etmektedir. l darlk ve iddet iinde kalnca salih ameller vastasyla
rahatla ermektedir.
Hakeza, Alemde len her mminin ruhunu Vadi-i Selam'a gtrrler.[15] hadisini de
dorulamaktadr. Baz rivayetlerde de, Onlarn halkalar eklinde oturduunu ve birbirine
hadis naklettiklerini grr gibiyim.diye yer almtr.
Ryada sz edilen Molla Muhammed Kirmanahi ise hadis alimlerinden ve Tahran'n
salih zatlarndan biridir.
Byk alim Kad Said Kummi'nin Erbainat kitabnda yle nakledilmitir: Bize gvenilir
kimseden ulatna gre, byk stat eyh Amili bir gn sfahan mezarlnda yaayan bir
arif dostunu ziyarete gitti. O arif ahs eyhe yle dedi:
Ben bu mezarlkta nceki gn ilgin bir ey grdm, bir grup insan, llerini gtrp
defnettiler, bir mddet sonra bu aleme ait olmayan ok gzel bir koku hissettim, arp
kaldm, kokunun nereden geldiini anlamak iin etrafma bakndm, aniden padiahlarn
elbisesini giyinmi gzel yzl bir gencin az nceki mezarla doru gittiini grdm, bu
olaya ardm, kabrin yanna oturunca da yok oldu, adeta kabirden ieri girmiti. ok
gemeden bu defa her tarafa yaylan kt bir koku aldm, bu defa bir kpein o gencin
ardndan gittiini, kabre yaklatn ve kaybolduunu grdm. Donup kalmtm, aniden o
gen dar kt, bu defa olduka kt ve yaral bir bedenle geldii yerden geri dnd.
Ben ardndan gittim ve ondan gerei bana anlatmasn istedim, bana yle dedi: Ben bu
lnn salih ameliyim, mezarda da onunla olmakla grevliydim, ardndan kabre giren o
kpek ise onun kt amelleriydi, ben onu dar karmak ve grevimi yapmak istedim, o
kpek beni srd, yaralad, onunla olmama izin vermedi. Artk mezarda onunla kalamadm,
dar kp onu yalnz braktm.
Bu mkaefe ehli arif, olay nakledince eyh yle dedi: Doru sylyorsun, biz amellerin
tecessmne ve hal ile uygun ekillenmesine inanyoruz. [16]
Bu hikayeyi, eyh Saduk'un Emali kitabnn banda naklettii ve bizim zetle
verdiimiz u rivayet de tastik etmektedir:
Kays bin Asm, Temimoullar'ndan bir grup insanla birlikte Resulullah'n huzuruna
vard, Resulullah'tan kendilerine faydal tlerde bulunmalarn istedi. Hz. Peygamber de
onlara nasihat etti, bu cmleden olarak yle buyurdu:
Ey Kays! Seninle defnedilen canl bir arkadan olacaktr, sen de onunla defnedileceksin,
ama sen lsn, eer o kerim olursa sana ikram eder ve eer aalk olursa seni yalnz
brakr, onunla har olursun, onunla sorgulanrsn, o halde onun salih olmasna al; zira
eer salih olursa onunla dost olursun; eer fasit olursa ondan dehete kaplrsn ve o senin
amelindir.
Kays yle dedi: Ey Allahn Resul! Bu tn iir diliyle sylenmesini istiyorum,
bylece onunla yaknmzdaki Araplara vnr ve hem de onu azk edinmi oluruz.
Resulullah (s.a.a) de bunun iin, air olan Hasan bin Sabit'i ard, Selsal bin Delhemes,
Hasan bin Sabit gelmeden o t iir diliyle ifade etti ve yle dedi:
lerinden bir dost se,
phesiz mezardaki dost insann amelidir,
lmden sonra iin onu hazrlaman gerekir,
nsan ardklar ve icabet ettii gn iin.
Eer bir eyle megul isen,
Allah'n raz olmad ey olmasn.

nsana lmnden nce ve sonra,
Sadece ameli olur arkada.
Bil ki insan ehlinin misafiridir,
Az bir mddet kalr sonra ger.
eyh Saduk (r.a) mam Sadk(a.s)'n Hz. Peygamber (s.a.a)'den yle buyurduunu
nakletmektedir:
Hz. sa kabirde azap gren birinin yanndan geti, ertesi yl yine oradan geerken o
ahsn azaptan kurtulduunu grd, Allah'a yle arzetti: Ey Allah'm, geen yl buradan
geince sahibinin azapta olduunu grdm, bu yl ise azaptan kurtulduunu gryorum,
bunun hikmeti nedir?
Hz. sa'ya yle vahyedildi: Ey Ruhullah, bu kabir sahibinin salih bir olu vard, bulu
ana erince bir yol yapt, bir yetime sahip kt, ben de olunun bu ameli sebebiyle onu
affettim. [17]
[1]
- Sefinetul- Bihar, c. 1 s. 268.
[2]
- Sefinetul- Bihar c. 8 s. 132.
[3]
- Camiu'l-Ahbar s. 1979.
[4]
- Camiu'l-Ahbar, s. 197
[5]
- Sefinetu'l-Bihar c. 8, s. 133
[6]
- Biharul- Envar, c. 71, s. 59
[7]
- Zadul- Mead, s.573-574.
[8]
- Zadul- Mead/ 573-574.
[9]
- Zadul- Mead/573-574.
[10]
- Zadul- Mead/ 574
[11]
- Dar'us-selam c. 2, s. 165.
[12]
- Darus'selam c. 2, s. 155
[13]
- Daru's-Selam c. 2 s. 245
[14]
- Dar'us Selam c. 2, s. 244
[15]
- Biharul- Envar c. 6, s. 268
[16]
[17]
DRDNC BLM
KIYAMET
Ahiretin korkun menzillerinden biri de kyamettir. Kyametin korkunluu btn

korkun eylerden daha korkuntur ve acs daha byktr. Allah Teala onu yle beyan
etmektedir:
O (kyamet) gklerde ve yerde arlat. O size apansz bir geliten bakas deildir.
[1]
Kutb-i Ravendi mam Sadk'tan yle rivayet etmektedir:

Hz. sa, Cebrail'e; Kyamet ne zaman kopacaktr?diye sordu. Cebrail kyametin
ismini duyunca titredi, derek bayld, kendine gelince yle dedi: Ey Ruhullah! Sorulan,
sorandan kyamet hususunda daha bilgili deildir daha sonra zikredilen ayeti okudu [2]
Byk eyh Ali bin brahim Kummi, mam Muhammed Bakr (a.s.)'dan yle rivayet
etmektedir:
Bir gn Cebrail Peygamberle otururken Cebrail aniden gzlerini gklere dikti, rengi
deiti ve sarard, Resulullah'a sarld ve ona snd, ardndan Peygamber de Cebrail'in
bakt yere bakt, orada yeryzn bir kap gibi iine alan dou ve baty kaplayan bir melek
grd, melek Resulullah'a ynelerek yle dedi: Ey Muhammed! Ben Allah'n sana
gnderdii bir eliyim, seni eli bir padiah veya eli bir kul olma hususunda serbest
brakyorum.
Resulullah Cebrail'e baknca eski haline geldiini grd, Cebrail yle arzetti: Eli bir kul
olmay tercih et Peygamber (s.a.a) de yle buyurdu: Ben eli bir kul olmay tercih
ediyorum Melek de sa ayan kaldrarak dnya semasnn ortasna, sol ayan da
kaldrarak ikinci ge bast, daha sonra sa ayan nc ge bast ve ayn ekilde
yedinci ge kadar ykseldi, her g bir admda at ve gittike kld, sonunda kk bir
ku gibi gzkt, Peygamber Cebrail'e dnerek yle buyurdu: Senin ok korktuunu
grdm, senin renginin deimesi kadar hibir ey beni korkutmamt.
Cebrail yle dedi: Ya Resulallah! Beni knama, bu melein kim olduunu anladnz m?
Bu melek srafil'di, Allah (c.c) yer ve gkleri yaratt gnden beri srafil makamndan aa
inmemiti,[3] ben onun yeryzne doru geldiini grnce, kyametin kopacan zannettim,
kyamet korkusundan, grdn gibi rengim deiti; ama kyamet iin gelmediini grdk,
Allah sizi setii iin byklnz asndan onu size gnderdi, bylece ilk halime geri
dndm ve nefes almaya baladm [4]
Bir rivayette de yle yer almtr:
Mukarrep melekler, gkler, yeryz, rzgarlar, dalar, ller, denizler, hep Cuma
gnnden korkmaktadr, zira kyamet o gn kopacaktr [5]
Belki de gkyz, yeryz ve dier eylerin korkmas, ehlinin ve mvekkillerinin
korkmasdr. Nitekim O Kyamet gklerde ve yerde arlat.ayetinin tefsirinde de
mfessirler byle mana etmilerdir.
Rivayetlerde yer ald gibi Resulullah (s.a.a) kyameti zikredince, sesi ykseliyor yz
kzaryordu.
eyh Mfit rat'da yle nakletmektedir: Resulullah (s.a.a) Tebk gazvesinden
Medine'ye dnnce Amr bin Muaddikerb Resulullah (s.a.a)'in huzuruna vard ve Resulullah
ona yle buyurdu: Mslman ol ey Amr, bylece byk korkudan emanda kalasn, yani
korkularn en korkusundan.
Amr; Ey Muhammed! En byk korku nedir? Ben asla korkak bir insan deilimdedi.
Amr zamannn en cesur savalarndand, bir ok yer onun eliyle fethedildi, Semsame
adl klc ok mehurdu, bir klla devenin btn ayaklarn ortadan ikiye ayryordu. mer
hilafeti zamannda klcn kendisine gstermesini istedi, Amr onu getirip kendisine verdi,
mer klc alp keskinliini grmek iin onu bir yere vurdu, ama hibir etkisi olmad, mer
onu uzaa atp, Bu bir eye yaramaz dedi.
Amr yle dedi: Ey emir! Siz benden klc istediniz, o klc vuran pazlar deil mer
bu sze ok kzd ve onu knad.
Velhasl Amr Ben en byk korkudan bile korkmuyorum deyince Hz. Peygamber yle
buyurdu:
Ey Amr! sandn gibi deildir, kyamet sesinden btn ller canlanr ve btn canllar
lr, sadece Allah'n lmesini istemedikleri kalr; ikinci seste hepsi canlanr, sraya
geerler, gkyz yarlr, dalar dalr, da gibi ate ktleleri cehennemden ayrlr ve
etrafa yaylr, btn ruh sahiplerinin yrei kopar, gnahlarn hatrlarlar, Allah'n
istedikleri dnda herkes kendisiyle megul olur; o halde ey Amr, sen nerede bu nerde!
Amr ise yle dedi: Ben bu byk ve azametli eyi duyuyor gibiyim. [6]
Kyamet o kadar korkuntur ki, berzah alemindeki btn ller bile ondan dehete kaplr;
nitekim Allah'n veli kullarnn duasyla dirilen baz llerin salarnn tmyle aard
grlmtr, onlara sebebi sorulunca yle demilerdir: Bize dirilmemiz emredilince
kyametin koptuunu sandk, Kyametin dehetinden tm salarmz aard.
imdi de burada Kyametin iddetinden kurtulmaya yarayan, on eyi zikrediyoruz:
1- Rivayet edilmitir ki: Her gn veya gece Yusuf suresini okuyan kimse Kyamet gn
dirilince yz Yusuf'un yz gibi olacaktr ve Kyamet gn hibir korku yaamayacaktr. [7]
mam Muhammed Bakr (a.s) yle buyuruyor:
Her kim farz ve nafile namazlarda Duhan suresini okursa, Allah Tela onu korkusu
olmayanlar zmresinde hareder. [8]
mam Cafer'i Sadk (a.s) yle buyuruyor:
Kim, her gn veya her Cuma gn Ahkaf suresini okursa, dnyada ona bir korku ulamaz
ve Allah Teala onu Kyamet gn korkusundan korur. [9]
Hakeza yle buyurmaktadr:

Her kim, nafile namazlarnda Asr suresini okursa, Kyamette yz beyaz ve aydnlk, az
glmsemede ak ve gzleri aydn bir ekilde Cennete girer. [10]
2- eyh Kuleyni mam Sadk (a.s)'dan naklen Hz. Peygamber (s.a.a)in yle buyurduunu
naklediyor:
Her kim salarn slam'da aartan birine sayg gsterirse, Allah Teala da onu kyamet
korkusundan korur. [11]
3- Yine yle buyurmutur:
Her kim, Mekke yolunda giderken veya dnerken lrse, Kyamet gnnn byk
korkusundan emanda olur. [12]
4- eyh Saduk da Hazret'ten yle rivayet etmektedir:
Her kim, Mekke veya Medine'de lrse, Allah onu korkusu olmayanlar zmresiyle
hareder. [13]
eyh Kuleyni, mam Sadk (a.s)'dan yle nakletmektedir:
Her kim, Mekke hareminde defnedilirse, byk korkudan emanda olur. [14]
5- eyh Saduk Resulullah (s.a.a)'ten yle nakletmektedir:
Her kim, bir ktlk yapmak ister de Allah korkusundan el ekerse, Allah da cehennem
ateini ona haram eder ve onu kyamet gnnn byk korkusundan gvende klar. [15]
6- Hakeza yle buyurmutur:
Her kim, halk deil de kendi nefsini dman bilirse, Allah onu kyamet gnnn
korkusundan korur.
7- Byk eyh Ali bin brahim-i Kummi, mam Bakr (a.s)'n yle buyurduunu
nakletmektedir:
Her kim, bilerek fkesine hakim olursa, Allah onun kalbini Kyamet gn korkusundan
gvenle doldurur.
8- Allah Teala yle buyurmaktadr:
Kim iyilikle gelirse, ona daha iyisi verilir ve onlar o gn korkudan emin kalrlar.
[16]

Bu ayetteki iyilik, biz Ehl-i Beyt'in muhabbeti, velayeti ve marifetidir [17]
9- eyh Saduk mam Sadk (a.s)'n yle buyurduunu nakletmektedir:
Her kim kendi gcyle susuz ve hznl bir mmine yardm ederse, onu zntden
kurtarrsa veya onun bir ihtiyacn karlarsa, Allah Teala ona yetmi iki rahmet indirir,
onlardan birini dnyada merhamet buyurur; yle ki onunla geimini salar ve geriye kalan
yetmi bir rahmeti ise kyamet gnnn byk korkusu iin saklar [18]
Mslman kardeinin ihtiyacn giderme noktasnda bir ok rivayet nakledilmitir, bu
cmleden mam Muhammed Bakr (a.s) yle buyuruyor:
Her kim mslman bir kardeinin ihtiyacn karlamak iin giderse, Allah Teala onu
yetmi be bin melein glgesinde karar klar; att her admda bir iyilik yazlr, bir ktl
ise silinir; derecesi ykselir; hacetini giderince de ona hac ve umresini yapm kimsenin
sevab verilir [19]
mam Sadk yle buyuruyor:
Mmin kulun hacetini gidermek, bir, iki, . . .on hacdan daha stndr. [20]
Rivayette yer ald zere, srailoullar'ndan abid bir kul, ibadette son merhaleye ulanca
btn ibadetler arasndan insanlarn hacetinin giderme ibadetini tercih ediyordu.
Byk eyh azan bin Cebrail-i Kummi, Resulullah (s.a.a)'ten yle nakletmitir:
Mira gecesi, cennetin ikinci kapsnn zerinde yle yazldn grdm: Allah birdir,
Muhammed onun elisidir ve Ali onun velisidir. Her eyin bir aresi vardr, ahirette mutlu
olmann aresi ise u drt zelliktir: Yetimin ban okamak, dullara merhamet etmek,
mminlerin ihtiyacn gidermek ve fakirlere bakmaktr.
Bu yzden din alimleri mminlerin ihtiyacn gidermek hususunda ok almlardr; burada
zikredemeyeceimiz bir ok hikaye nakledilmektedir.
10- eyh Kuleyni mam Rza (a.s)'dan yle nakletmektedir:
Her kim mmin kardeinin mezarn ziyaret eder, elini kabrinin zerine koyar ve yedi defa
Kadir suresini okursa, Kyamet gn korkusundan emanda olur.[21]
Baka bir rivayette de Kbleye dner, elini kabrinin zerine kayarsa.diye yer almtr.
Bu kyamet gn korkusundan emanda olma, rivayetin zahirine gre ziyaret eden iindir,
baz rivayetlerde ise l iin olduu yer almtr.
eyhu- ehit lakabyla mehur olan Ebu Abdullah Muhammed bin Mekki el- Amili,
Allame-i Hilli'nin torunlarndan olan Fahrul- Muhakkikinini ziyaret edince yle demitir:
Ben bu kabrin sahibinden, o da babasndan kendi senediyle mam Rza (a.s)'n yle
buyurduunu nakletmitir:
Her kim, mmin kardeinin kabrini ziyaret eder, Kadir suresini okur ve: Allah'm
onlarn yerlerini genilet, ruhlarn kendine ykselt, onlardan rzayetini artr, onlara birliini
salayacak ve korkularn giderecek rahmetini yadr, phesiz ki sen her eye kadirsin diye
dua ederse, hem kendisi hem de l, kyametin byk korkusundan emanda kalr.[22]
Birinci Meclisi'nin, erh-i Fakih'teki sznden anlald zere Fahrul- Muhakkikinin
kabri Necef'tedir, belki de kabri, babas Allame'nin yaknlarndadr.
[1]
- Araf 187.
[2]
- Biharul- Envar c. 6, s. 312.
[3]
- Belki maksat, srafil'in tek bana ve habersiz gelii kastedilmektedir, dolaysyla Cebrail
ve Mikail ile birlikte Lut ve benzeri kavimleri helak etmek iin birlikte iniiyle
elimemektedir, Allah her eyi daha iyi bilir.
[4]
[5]
[6]
[7]
[8]
[9]
[10]
[11]
[12]
[13]
[14]
[15]
[16]
- Neml/89.
[17]
[18]
- Biharul- envar c. 7, s. 319
[19]
[20]
[21]
[22]
- Biharul- Envar c. 99, s. 295-300
BENC BLM
KABRDEN DRLMEK
Kyametin korkun yerlerinden biri de insann kabirden kt saattir. Bu saat insann

grecei en zor ve korkun saatten biridir. [1]
Allah Teala da bu konuda yle buyurmaktadr:
Ama sen onlar brak da, tehdit edildikleri gnlerine kavuuncaya dek dalsnlar,
oynaya dursunlar, o gn onlar sanki dikili bir eye kouyorlar gibi gzleri horluktan
aa dm ve kendileri zillete brnm bir halde kabirlerinden frlaya frlaya
karlrlar, ite bu onlarn tehdit edilegeldikleri gndr.[2]
bn-i Mesud'dan yle nakl edilmitir:
Ben Hz. Ali'nin yanna oturmutum, bana yle buyurdu: Kyamette elli durak vardr ,
her durak ise bin yldr, ilk durak kabirden dirilmektir, plak beden, yaln ayak, a ve susuz
olarak bin yl hapsedilirler, o halde her kim Allah'a iman etmi, cennet, cehennem, dirili,
hesap, kyamet, Peygambere, vahye iman etmi olarak kabrinden dirilirse alk ve
susuzluktan kurtulur.[3]
Hz. Ali (a.s) Kyamet gnn ve llerin diriliini yle aklamaktadr:
Allah Teala o gn ilk ve son yarattklarn bir araya toplar, dikkatle muhasebe eder ve
amellerinin karln verir, insanlar o gn mtevazi ve huzu iindedirler; terleri azlarna
kadar ulam, yer onlar byk bir iddetle sarsmaktadr; insanlarn en iyisi, admlar iin
bir yer bulan ve nefes ekmek istedii kadar nefes alabilendir [4]
eyh Kuleyni mam Sadk'tan yle buyurduunu nakletmektedir:

Kyamet gn alemlerin rabbinin emri iin duran insanlarn hali, sadanda duran ok
gibidir,[5] yani oklar sadanda sklktan dolay hareket edemedii gibi insann da kyamette
yeri olduka dardr. Sadece durduu yer kadar gc vardr, kendi yerinden adm atamaz.
Velhasl bu durak olduka byk bir duraktr, dolaysyla burada baz ahslarn kabirden
karken halini beyan eden bir ka rivayet nakletmek istiyoruz:
1- eyh Saduk bn-i Abbas'tan naklen peygamberin yle buyurduunu nakletmektedir: Ali
bin Ebi Talib'in faziletlerinden ek eden kimse kyamet gn kabrinden dirilince boynunda
ateten bir ember olur, bu emberin yz ubesi vardr her ubenin ise bir eytan vardr ,
ona yzn ekitir ve suratna tkrr. [6]
1- eyh Kuleyni mam Muhammed Bakr'dan yle rivayet etmektedir: Allah Teala
kyamette baz kimseleri diriltir ki elleri boyunlarna baldr, hibir eyi tutmaya gleri
yetmez, onlar srekli knayan melekler vardr, yle derler: Bunlar ok hayrdan az hayr
esirgeyenlerdir. Allah bunlara ihsanda bulundu, ama onlar Allah'n maldaki hakkn eda
etmediler [7]
3- eyh Saduk Resulullah (s.a.a)'in yle buyurduunu nakletmektedir:
Her kim iki kii arasnda sz tarsa, Allah Teala onu, kalbinde kyamete kadar yakaca
bir atee duar klar. Kabrinden knca da Allah ona byk bir siyah ylan musallat klar,
siyah ylan etini dileriyle paralayarak onu cehenneme srkler.
4- Yine o Hazret'ten yle nakledilmektedir:
Her kim namahrem kadna bakarsa, kyamet gn Allah Teala onu ateten ivilerle
ivilenmi olarak hareder ve Hak Teala insanlar arasnda hkm verince de onu
cehenneme atarlar.
5- Yine O Hazret'ten yle rivayet edilmektedir:
ki ien bir kii Kyamet gn, yz siyah , gzleri morarm ve a bir halde, dili
kafasndan dar sarkm ve salyalar azndan akar bir ekilde harolacaktr.[8]
Muhaddis Feyz'in lmul- Yakin kitabndaki sahih bir hadisle yle naklediliyor:
ki ienler kyamet gn srtnda testisi, elinde kadehi ile harolur. Kokusu yeryzndeki
btn lelerin kokusundan daha ktdr. Her getii yerde ona lanet ederler.
6- eyh Saduk Hz. Peygamber (s.a.a)'den yle nakletmektedir:
Kyamet gn iki yzl insan, bir dili arkasndan, dieri de nnden dar km bir
halde gelir, her iki dili de tm bedenini yakmak iin alevler iinde yanar, sonra yle denir:
te bu kii dnyada iki yzl ve iki dilli olan kimsedir. Kyamette de byle tannr. [9]
Bu menzilde bilinmesinde fayda olan pek ok eyden bir ka eye temas edelim:
1- Hadislerde nakledildiine gre; Kim bir cenaze merasimine katlrsa, Allah Teala,
kabirden mahere kadar onu ellerinde bayraklar bulunarak teyi eden melekler
grevlendirir. [10]
2- eyh Saduk Hz. mam Sadk'tan yle rivayet etmektedir:
Her kim Mmin bir kulun skntsn giderirse, Allah Teala da onun ahiret skntlarndan
birini giderir ve kabirden rahatlam bir halde dar kar.[11]
3- eyh Kuleyni ve Saduk, Hz. Sadk'tan yle rivayet etmekteler:
Allah Teala bir mmini kabrinden karnca, onun nnde duran bir misal (suret) de
onunla dar kar. Mmin kyamet korkularndan birini yaadnda o misal kendisine
yle der: zlme, korkma, seni Allah'tan keramet ve ycelikle mjdeliyorum. Ona hesap
makamna kadar mjde verir. Allah da onu kolayca hesaba eker ve cennete gtrlmesini
emreder. O misal de nnde yrr.
Bu defa mmin ona yle der: Allah sana merhamet etsin, sen benim iin iyi bir
arkadatn, benimle kabirden ktn ve kavuuncaya kadar beni Allah'n kerametiyle
mjdeledin, sen kimsin?
O yle der: Ben dnyada mmin kardeine verdiin sevin ve mutluluum, Allah beni,
seni mjdelemem iin ondan yaratt. [12]
4- eyh Kuleyni yine mam Sadk'tan yle rivayet etmektedir:
Her kim Mmin kardeine klk veya yazlk elbise giydirirse, Allah Teala da ona cennet
elbiselerini giydirir, ona lmn zorluklarn kolaylatrr, kabrini geniletir, kabirden
dirilince de melekler onu mjdeler; nitekim Allah Teala yle buyuruyor: Melekler
kendilerini u szle karlarlar: te bu size vadedilmi olan gnnzdr. [13]
5- Seyyid Tavus kbal kitabnda Hz. Peygamber (s.a.a)'den yle nakletmektedir:
Her kim aban aynda bin defa; Allah'tan baka tanr yoktur, sadece Ona ibadet
ederiz ve mrikler istemese de dini sadece Ona halis klarzderse, Allah Teala da ona bin
yllk ibadet sevabn yazar ve bin yllk gnahn affeder, kyamet gn kabrinden dolun ay
gibi nurlu bir ekilde dirilir ve dorulardan yazlr. [14]
6- Ramazan aynn evvelinde Ceven-i Kebir duasn okumak. [15]
Burada gerekli olan bir eyi nakletmek istiyorum; eyh Tebersi Mecmeul- Beyan'da Bura
bin Azib'ten yle nakletmektedir: Muaz bin Cebel Ebu Eyyub Ensari'nin evinde Hz.
Peygamber'e yle dedi: Ya Resulullah! Sura flendii gn blk blk Allah'a
gelirsiniz[16] ayeti hakknda ne buyuruyorsunuz? Peygamber (s.a.a) yle buyurdular: Ey
Muaz! ok byk bir eyi sordun! ve alamaya balad.
Daha sonra yle buyurdu: mmetimden on grup insan dank olarak har olur, Allah
Teala onlar Mslmanlardan ayrr, ekillerini deitirir, bazlar maymun, bazlar domuz,
bazlar da baaa bir ekilde har olur. Bylece mahere getirilir, bazlar kr bir halde
gezinir, bazlar ise bir ey anlamaz sar ve dilsizdirler, bazlar dillerini emer, tkrk
yerine irin yutarlar, kyamette toplananlar onlar aalk sayar, bazlarnn elleri ve ayaklar
kesilmitir, bazlar ateten aaca aslrlar, bazlar le gibi kokar, bazlar katrandan uzun
elbiseler giyer, bu elbiseleri derilerine yapr...
Maymun eklinde har olanlar, laf tayanlar ve kouculuk yapanlardr. Domuz eklinde
harolanlar rvet gibi haram mal yiyenlerdir. Baa har olanlar faiz yiyenlerdir. Kr
olarak har olanlar, zulmle hkmedenlerdir. Sar ve dilsiz olarak harolanlar, amellerini
beenenlerdir. Dillerini emenler, amelleri szlerine uymayan alim ve kadlardr. Elleri ve
ayaklar kesilmi olarak har olanlar, komularna eziyet edenlerdir. Ateten aalara aslm
olarak har olanlar, halk sultanlara ispiyon edenlerdir. Leten daha kt kokar bir halde
harolanlar ehvet ve lezzetlere dalan ve mallar hususunda Allah'n hakkn esirgeyenlerdir.
Katrandan elbise giyerek harolanlar ise kibir ve byklenme ehli olanlardr.
[1]
[2]
- Mearic/42-44
[3]
[4]
[5]
[6]
[7]
[8]
[9]
- Biharul- Envar, c. 7, s, 218.
[10]
[11]
- Biharul- Envar, c. 7, s, 198
[12]
[13]
- Enbiya/103, Biharul- Envar, c. 7, s, 168.
[14]
- kbalul- A'mal/685.
[15]
[16]
- Nebe/18.
ALTINCI BLM
TARTI (AMELLERN TARTILMASI)
Kyametin korkun duraklarndan biri de tart ve amellerin tartlmas duradr. Allah

Teala yle buyuruyor:
O gn tart haktr. Kimin tartlar ar gelirse, ite onlardan uzak deiliz. Kimin de
tartlar hafif gelirse ite onlar ayetlerimize kar hakszlk ettiklerinden dolay
kendilerini ziyana sokanlardr. [1]
Karia suresinde ise yle buyuruyor: Karia! Nedir o Karia? Karia kyamet demektir.
nk o da kalpleri korku ve dehetle almaktadr. O halde mana yledir:
Kyamet! Nedir o kyamet? O kyametin ne olduunu bilir misin? insanlarn atein
etrafn sarm pervaneler gibi olduu, dalarn da atlm renkli yne dnt
gndr. O gn kimin tartlan ameli ar gelirse ite o, honut edici bir yaay iinde
olur. Ameli yeni olana gelince ite onun anas Haviye'dir. Nedir o Haviye bilir misin?
Kzgn ate! [2]
Bil ki amel tartsn arlatrmak iin hibir amel Resulullah'a ve Ehl-i Beytine (allahn
selam onlarn zerine olsun) salavat gndermek ile gzel ahlak kadar etkili deildir. Ben
burada salavatn fazileti hakknda bir ka rivayet, gzel ahlak hakknda da rivayet ile bir
ka hikaye nakletmek istiyorum.
1-eyh Kuleyni muteber bir senetle mam Bakr veya mam Sadk'tan yle
nakletmektedir:
Teraziye, Muhammed ve Ehl-i Beytine salavattan daha ar birer ey konmaz, bir
kimsenin ameli tartldnda tarts hafif gelirse salavat eklendiinde terazisi ar olur. [3]
2- Resulullah (s.a.a)'ten yle nakledilmektedir:
Ben kyamet gnnde tartnn yannda olurum, her kimin gnah ok olursa gnah
kefesi ar gelir, bana gnderdii salavatlar koyunca bu defa iyilik kefesi ar gelir. [4]
3- eyh Saduk mam Rza (a.s)'n yle buyurduunu nakletmektedir:
Her kim gnahlarn yok edecek bir eye g yetiremiyorsa, Peygambere ve Ehl-i Beytine
gnahlar yok eden salavat gndersin. [5]
4- Ravendi'nin Davat adl kitabnda Hz. Peygamberden yle nakledilmektedir:
Her kim sevgi ve evkten dolay gece ve gndz er defa bana salavat gnderirse, Allah
Teala da o gndz veya gecede iledii gnahlarn balar.
5- Hakeza Peygamber (s.a.a) yle buyuruyor:
Ryamda amcam Hamza bin Abdulmuttalibi ve kardeim Cafer bin Ebi Talibi grdm;
nlerinde sedir aacndan bir kap vard, bir mddet ondan yediler, daha sonra sedir zme
dnt bir mddet de ondan yediler, daha sonra zm hurmaya dnt, bir mddet de
ondan yediler, ben yanlarna giderek onlara yle dedim: Babam size feda olsun, en faziletli
amel olarak hangi ameli buldunuz? Onlar yle dediler: Babamz ve annemiz sana feda
olsun, en faziletli amel olarak sana salavat, haclara su vermeyi ve Ali bin Ebi Talib'i
sevmeyi bulduk.[6]
6- Hakeza yle buyurmaktadr:
Her kim bir kitapta bana salavat gnderirse, ismim o kitapta baki kald srece melekler
srekli onun iin istifar ederler.
7- eyh Kuleyni mam Sadk (a.s)'dan yle nakletmektedir:
Hz Peygamberin ad zikredilince ona ok salavat gnderin, her kim Peygambere bir
defa salavat gnderirse, Allah Teala ona meleklerden bin safta bin salavat gnderir. Ardndan
btn canllar da Allah ve meleklerin salavat zerine ona salavat gnderirler. Dolaysyla
salavattan yz eviren gururlu ve cahildir; Allah, Peygamber ve Ehl-i Beyt'i ondan uzaktr.[7]
eyh Saduk Mean'il Ahbar da, phesiz ki Allah ve melekleri Peygamber'e salavat
gnderirler.ayetinin tefsirinde mam Sadk'tan yle buyurduunu nakletmektedir:
Allah'n salavat rahmet, meleklerin salavat tezkiye, insanlarn salavat ise duadr.[8]
Ayn kitapta rivayet edildii zere ravi, Biz Peygamber'e ve Ehl-i Beyt'ine nasl salavat
gnderelim?diye sorunca, mam Sadk (a.s) yle buyurmutur:
Salavatullahi ve salavat-u melaiketihi ve enbiyaihi ve rusulihi ve cemiy-i halkhi ala
Muhammed ve al-i Muhammed ves- selamu aleyhi ve aleyhim ve rahmetullahi ve
berekatuh(Allah'n, meleklerin, nebilerin, resullerin ve btn yaratklarn salavat
Muhammed'e ve Ehl-i Beyt'ine olsun, Muhammed'e ve Ehl-i Beyt'ine Allah'n selam
rahmeti ve bereketi olsun.
Ravi, Peygamber'e salavat gnderenin sevab nedir?diye sorunca da yle buyurdular:
Sevab annesinden doduu gn gibi gnahlardan arnmasdr. [9]
8- eyh Ebul Futuh-i Razi, Hz. Peygamber'den yle nakletmektedir:
Mirac gecesi ge ulanca, bin eli ve her elinde bin parmak bulunan bir melek grdm;
parmaklaryla bir eyler hesaplyordu, Cebrail'e onun kim olduunu ve neyi hesapladn
sordum, Cebrail yle dedi: Bu melek yamur tanelerine mvekkel klnm bir melektir,
gkten yere inen yamur tanelerini saymaktadr.
O melee; Allah'n dnyay yaratt gnden bugne gkten yere ka damla yamurun
yadn biliyor musun? diye sordum, yle dedi:
Seni hak zere kullarna gnderen Allah'a andolsun ki, gkten yere ka damla yamur
yadn bildiim gibi, bundan ka damlann denize, ka damlann llere, ka damlann
ehirlere ka damlann balara, ka damlann tuzlak beldelere, ka damlann ise kabirlere
indiini bile biliyorum.
Bylece bu melein hesabndaki incelie arp kaldm, daha sonra o melek yle dedi:
Ya resulallah (s.a.a) bu hafza, ilim, el ve parmaklara ramen bir eyi hi sayamyorum.
Kendisine; Sayamadn o ey nedir?diye sorunca da yle dedi: Senin mmetin bir
yerde toplanp adn anldnda sana salavat gnderince ben onlarn sevaplarn
sayamyorum. [10]
9- eyh Kuleyni, Cuma gn ikindi vaktinde sylenen, Allahumme salli ala Muhammed
ve l-i Muhammed el evsiyail merziyyine bi efzali salavatike ve barik aleyhim bi efzali
berekatik ves- selamu aleyhi ve aleyhim ve rahmetullahi ve berakatuh.salavatla ilgili
olarak yle nakletmektedir:
Her kim bu salavat yedi defa sylerse Allah Teala btn kullar saysnca ona iyilik
ihsan eder. O gn btn amelleri kabul olur ve kyamet gnnde gzlerinin arasnda nur
olduu halde har olur. [11]
10- Bir rivayette de yle yer almtr:
Her kim sabah ve le namazlarndan sonra Allahumme salli ala muhammed ve al-i
Muhammed ve accil ferecehum derse Mehdi (a.s)'i derk etmeden lmez. [12]
Gzel ahlak hakkndaki baz rivayetler ise unlardr:
1-Enes bin Malik yle diyor: Hz. Peygamberin huzurundaydm, Peygamber (s.a.a)in
zerinde kenarlar kaba olan keten kumatan bir elbise vard, aniden bir Bedevi gelerek Hz.
Peygamber'in elbisesinden hzla ekti ve bu eki Peygamber'in boynunda iz brakt, daha

sonra yle dedi:
Ey Muhammed! Benim bu iki deveme yannda olan mallardan ykle, zira bu mallar
Allah'n maldr, ne senin ne de babann maldr.
Hz. Peygamber ona cevap vermedi. Bedevi daha sonra yle dedi: Mal Allah'n maldr ve
ben de Allah'n kuluyum.
Peygamber (s.a.a); Ey Bedevi sana imdi ksas uygulayaym m?diye buyurdu.
Bedevi, Hayr dedi.
Peygamber (s.a.a); Neden?diye sordu.
Bedevi yle dedi: Zira sahip olduun ahlak zere ktle ktlkle karlk vermezsin
Hz. Peygamber gld ve bir devesine arpa, dier devesine de hurma yklemelerini emretti.
Ayrca da onu affetti. [13]
Bu rivayeti bu makamda zikretmemin sebebi teberrrk iindir, Hz. Peygamber'in veya hidayet
mamlarnn gzel ahlakn beyan iin deildir. Zira bizzat Allah Teala Kuran'da Peygamber'i
gzel ahlakla nitelendirmitir. ii ve Snni alimler Hz. Peygamber'in siret ve gzel ahlak
hususunda bir ok kitaplar yazmlardr. Dolaysyla da benim burada bunu beyan etmem
doru deildir.
2- Usam bin Mustalak-i ami'den yle nakledilmitir: Medine'ye girince Hz. Hseyin'i
grdm, gzel ahlak ve temiz yz beni artt. Hasedimden babasna kar duyduum buz
ve dmanl aklamak istedim, yanna vararak; Sen Ebu Turab (Hz. Ali)n olu
musun?diye sordum. Evet deyince kendisine ve babasna kt laflar syledim, buna
ramen bana merhamet ve duyguyla yaklat ve yle dedi: Talanm eytandan Allah'a
snrm, rahman ve rahim olan Allah'n adyla.
Daha sonra u ayetleri okudu: Sen af yolunu tut, iyilii emret ve cahillerden yz evir,
eer eytann fitlemesi seni drterse, hemen Allah'a sn. nk o iitendir bilendir, takvaya
erenler var ya, onlara eytan tarafndan bir vesvese dokunduunda hatrlayp hemen gerei
grrler. Dostlarna gelince eytanlar onlar azgnla srkler, sonra da yakalarn

brakmazlar. [14]
Daha sonra yle buyurdu: Yava ol, ilerini hafif ve kolay tut, Allah'tan benim ve kendim
iin balanma dile, bizden yardm istiyorsan sana yardm edelim, ihsan istiyorsan ihsan
edelim, irat istiyorsan irat edelim!
Usam yle diyor: Ben bu kstahlmdan piman oldum, Hz. Hseyin de pimanlm
anlad, daha sonra Yusuf'un kardelerini affetmesi makamnda nazil olan u ayeti okudu: Bu
gn sizi knamak yok, Allah sizi affetsin! O merhametlileri en merhametlisidir. [15]
Daha sonra bana, am ehlinden misin?diye sordu; Evet deyince de yle buyurdu:
Bize bylesine svmek Muaviye'nin am ehli arasnda brakt bir uygulamadr, Allah bizi
ve seni korusun, benden ne istiyorsan ekinmeden syle, beni en iyi zannn zere bulacaksn,
inaallah.
Usam daha sonra yle diyor: Bunca cesaret ve svglerime ramen ondan grdm
gzel ahlak yznden o an yerin dibine batmay istedim, yavaa yanmdan ayrld, beni
grmemesi iin insanlarn arasna girdim, ama o gnden sonra o ve babas benim en iyi
dostum oldular.
Keaf'n yazar Bugn sizi knamak yok ayetinin tefsirinde Yusuf (a.s)'n gzel ahlak
hususunda bir sr rivayet nakletmitir, bu rivayete gre kardeleri Yusuf'u tanynca ona
yle dediler: Sen bizim sabah akam birlikte sofraya oturmamz istiyorsun, biz
yaptklarmzdan dolay utanyoruz.
Yusuf onlara yle dedi: Neden utanyorsunuz? Siz benim izzet ve eref sebebimsiniz,
geri ben Msr sultanym ama, onlar bana ilk zamanki gzle bakyorlar ve diyorlar ki:
Yirmi dirheme alnan kulu saltanata eritiren Allah mnezzehtir Ben sizin vastanzla eref
elde ettim ve gzlerde bydm, zira onlar sizin kardeiniz olduumu, kle olmadm
brahim Halil'in torunlarndan olduumu bylece anlam oldular. [16]
Hakeza rivayet edildii zere Hz. Yakup Yusuf'a kavuunca yle sordu: Evladm, syle
bana bana neler geldi senin? Yusuf (a.s) yle cevap verdi: Babacm bana
kardelerimin deil Allah'n ne yaptn sor.
3- eyh Mfit ve dierleri yle nakletmitir: Medine'de ikinci halifenin evlatlarndan bir
adam srekli mam Musa Kazm (a.s)'a eziyet ediyor, kt szler sylyordu. mam' grd
zaman Hz. Ali'ye kt davranyordu. mam'n dostlar onu ldrmek iin izin istediler, mam
onlar engelledi ve, O adam u anda nerededir diye sordu. Adamn Medine etrafnda
zraatla uratn sylediler.
mam (a.s) bineine binip onu grmeye gitti, mam bineine bindii bir halde onun
tarlasna girdi, adam mam'a gelmemesini ve ekinine zarar vermemesini syledi. mam (a.s) o
ekilde yanna vard ve oturdu, onunla glmseyerek tatl sohbetlerde bulundu, ona tarlas iin
ne kadar harcadn sordu. Adam, yz erefi harcadn syleyince, ne kadar kar
beklediini sordu. Adam gaybi bilmediini, ama yaklak 200 erefi kazanmay mit ettiini
syledi.
mam (a.s) para kesesini aarak ona 300 erefi verdi ve yle buyurdu: Bunu al ektiklerin
de sana kalsn, Allah mit ettiin rzk da sana verecektir.
O adam kalkp mamn alnndan pt ve hatasn balamasn istedi. mam (a.s)
glmseyerek geri dnd, o gnden sonra o adam her vakit mam' grdnde, Allah
risaletini nereye koyacan daha iyi bilemektedir derdi.
Adamn arkadalar; Olay neden ibarettir; sen daha nceleri bundan baka szler
sarfediyordun? dediklerinde adam yle dedi: Dediklerimi duydunuz; imdi de duyunuz
diyerek mam'a dua etmeye balad. Arkasalar onunla dmanlk yapmaya baladlar, o da
onlara kar ayn tavr tand.
Daha sonra mam (a.s) ashabna yle buyurdu: Benim yaptm m iyidir yoksa sizin
yapmak istediini mi iyidir? phesiz ben az bir para ile onu slah ettim ve errini def ettim.
[17]
Gzel ahlak hususunda da bir ka hikaye nakletmek istiyorum.

Nakledildii zere Malik Eter Kufe pazarndan geiyordu, zerinde ham iplikten
rlm gmlek ve banda sark vard. Pazarda onu tanmayanlardan birisi alay ederek ona
ta att, Malik ona bir ey demedi. Ona bu alay ettii kimsenin Hz. Ali'nin arkada Malik
Eter olduunu sylediklerinde korkudan titremeye balad, gidip ondan zr dilemek istedi,
Malik camiye gitmi namaz klyordu, namaz bitince o adam ayaklarna kapand, Malik
sebebini sorunca da yle dedi: Sana kar yaptm kstahlktan dolay zr dilerim. Malik
Eter yle dedi: nemli deil, Allah'a andolsun ben camiye senin iin istifar etmeye
geldim. [18]
Gryorsunuz, Malik Hz. Ali'den ne de gzel ahlak renmiti, Malik ordu komutanlarndan
olduka cesur ve azametli biriydi. O kadar cesurdu ki bn-i Ebil Hadid yle diyor: Her kim,
insanlar arasnda Hz. Ali dnda Malik kadar cesur biri olamaz. diye yemin ederse, yemini
dorudur. Hayat am ehlini, lm ise Irak ehlini bozguna uratan insan iin ne diyeyim?
Hz. Ali de onun hakknda yle buyurmutur:
Ben Resulullah'a nasl idiysem Malik de bana yledir. Keke sizin aranzda onun gibi iki
kii, hatta bir kii olsayd.
Malik'in dman karsndaki azametini u iiri aka ortaya koymaktadr:
Eer Muaviye'ye saldrmazsam, ve tecrbeli dev atlar stnde uzun kllarla
savamazsam, Cmertlik, erafet ve misafirperverlikten mahrum kalaym;
imek akarcasna veya gne doarcasna, kzgn demirler gibi onun ordusunun zerine
yaacam. [19]
Bu kadar cesur ve azametli olmasna ramen kendisine ihanet eden bir pazarcya kar
gsterdii bylesine gzel bir ahlaka sahipti. Ona bir ey demedii gibi camiye gidip onun
iin dua ve istifarda bulundu. Dikkat edecek olursan bu cesaret ve nefis hakimiyeti onun
fiziksel cesaretinden daha stndr.
Merhum eyh, Mstedrek'in sonunda Hac Nesyruddin Tusi hakknda yle naklediyor:
Bir gn elinde bir mektup geldi, mektupta kendisine ok ar hakaretler ve svgler vard, bu
cmleden olarak kendisine it olu it diye svmtler.
Hac Nesyruddin Tusi hibir kt karlk vermeden gzel bir ifadeyle kendisine yle
yazd: Bana it demisin, bu doru deildir; zira it drt ayak zerinde yrmektedir ve
trnaklar uzundur, ben ise dik yryen ve derisi gzken biriyim; it gibi tylerim de yok,
geni trnaklarm var, konuan ve glen biriyim, o halde kpekte olan zellikler bende yok.
Ona bylesine gzel bir ahlakla cevap yazd ve onu utandrd. [20]
Hac Nesyruddin Tusi'nin bylesine gzel ahlakna amamak gerekir; zira Allame Hilli
onun hakknda yle demektedir: eyh akli ve nakli ilimlerde asrnn en stn insan idi.
lim, hikmet ve eri hkmler hususunda saysz kitaplar yazmtr, grdmz btn
byklerden ahlak hususunda daha stnd.
Burada u iire temessl etmek yerindedir:
Misk ve karanfilden duyduun her koku,
Smbl gibi olan o zlfn devletinden duyarsn.
eyh Nasyruddin Tusi bu gzel ahlak mamlardan renmiti. Duymadnz m Hz. Ali
(a.s) kendisine sven birine cevap vermek isteyen Kanber'e yle seslendi:
Yava ol ey Kanber! Brak bu sven kimse aalyla kalsn ve sen de skutunla rahman
olan Allah' honut eder, eytan gazaplandrm olursun; dmanna azap vermi olursun.
Taneyi yaran ve insanlar yaratan Allah'a andolsun ki, Allah' hilim gibi hibir ey honut
etmez, sessizlik kadar hibir ey eytan gazaplandrmaz ve cevap vermemek kadar hibir
ey ahmaa azap vermez.
Hem dostlar, hem de muhalifleri eyhi vmlerdir. Corci Zeydan Adabul- Lgati'l
Arabiyye kitabnda onun hakknda yle diyor: Onun drt yz bin ciltten fazla dev bir
ktphanesi vard.
ii alimleri hakknda yazdm Fevaid 'ur Rezeviyye kitabnda eyh hakknda geni
bilgiler verdim. eyh, Kum'a on fersah uzaklktaki Veare ehlindendir. Ama Tus'da
domutur; mezar ise Kazimiyye'dedir. Mezarnn zerinde; Kpekleri de maarann
giriinde n ayaklarn uzatm yatmakta idi. [21] ayeti yazldr. eyh, H. 597 ylnn
Cemadyelevvel aynn 11. gn dnyaya gelmi, H. 672 ylnn Zilhicce aynn 18'inde
Pazartesi gn vefat etmitir.
Nakledildii zere merhum Hac eyh Cafer (Keful ta'nn sahibi) sfahan'da namaza
balamadan nce fakirlere yardmda bulundu ve daha sonra namaza durdu, fakir seyyitlerden
biri haberdar olunca iki namazn arasnda eyh'in yanna vararak; Ceddimin maln bana ver
dedi.
eyh; Sen ge geldin, sana verecek bir ey kalmad. diye buyurdu. Seyyit kzd ve
eyh'in yzne tkrd. eyh mihraptan kalkp cemaat arasnda para toplamaya balayarak
yle diyordu: Her kim eyh'in sakaln seviyorsa, Seyyid'e yardm etsin. Cemaat eyh'e
para yadrd, eyh onu seyyide verdi ve daha sonra da ikindi namazna durdu.
eyhin gzel ahlakta ne dereceye ulatn gryorsunuz. Halbuki eyh Msmanlarn
lideri, Hccet'il slam ve Ehl-i Beyt fakihlerinden biriydi. Fkhta yle bir derecedeydi ki
Keful Gta kitabn yolculukta yazd. O yle diyordu: Btn fkh kitaplarn yakacak
olsanz bile ben taharet babndan diyat babna kadar btn bablar ezberden yazarm.eyh'in
btn evlatlar da byk alim ve fakihlerdendi.
eyhimiz Skatul slam Nuri onun hakknda yle diyor: eyh'in snnet, adap,
seherlerde dua, alama, Allah karsndaki tevazusu ve nefis muhasebesi alacak bir
derecedeydi. Srekli kendi kendine yle diyordu:
Sen nceleri kk bir Cafer'din, sonra byk Cafer oldun, sonra eyh Cafer, daha sonra
Irak eyhi, daha sonra da Mslmanlarn nderi oldun. Yani asla dn ne olduunu unutma.
eyh, Hz. Ali'nin Ahnef bin Kays'a zelliklerini sayd u kimselerdendi:
Geceleri herkes yattnda, sesler kesildiinde ve kular yuvasnda uyuduunda onlar
kyamet korkusundan uyuyamazlar, Allah-u Teela da yle buyurmaktadr: Onlar
uykudayken geceleyin anszn azabmzn geliinden emin midirler? Sabahlara kadar
feryat eder, alar, tesbih eder, mihrapta gzya dker, inlerler. Gece karanlnda hngr
hngr alayarak ibadet ederler.
Ey Ahnef, onlarn geceleyin ibadet iin kalktklarn grrsn. Srtlar eilmi, namazda
Kuran okurlar, yksek sesle alayarak feryat ederler. Feryat edince boazlarna kadar atete
yandklarn sanrsn. Alama seslerini duyunca boyunlarn zincire vurduklarn sanrsn;
gndzleri yeryznde yavaa ve sabrla yrrler, insanlara hep iyilii anlatrlar, cahiller
konuunca selam derler, bo eylerden kanrlar, iftira yerlerinden uzak dururlar, halkn
deerlerine dil uzatma konusunda dilsiz olurlar, batl szleri iitme hususunda sar olurlar.
Gzlerine srme srerler, gnahlara bakmazlar ve Daru's-selam arzularlar, zira ona giren
hzn ve pheden kurtulur. [22]
Nakledildii zere Sahib bin Abbad klelerinden bir erbet istedi, bir klesi ona erbet
getirdi, imek isteyince dostlarndan biri; Sakn ime, zehirlidir diye bard. erbeti getiren
kle de orada durmutu. Sahib; Efendi, delilin nedir?diye sordu. Adam; Tecrbe et, onu
sana verene iir de belli olsun dedi. Sahip; Byle bir i doru deildir; ben buna izin
veremem dedi. Adam; O halde onu kulardan birine iir. dedi. Sahib; Hayvan
cezalandrmak caiz deildir dedi.
Sonra o kadehi yere boaltmalarn emretti, o klesine de bir daha evine girmemesini
emretti, ama maan kesmedi ve yle buyurdu: Yakini, ekle def etmek doru deildir,
birini maan kesmekle cezalandrmak mertlie yakmaz.[23]
Sahib bin Abbad, l-i Buye'nin vezirlerinden soylu ve sekin bir insand. Edep, fazilet,
kemal ve Arapa ilminde zamannn en stn idi.
Nakledildii zere imla (yaz yazdrma) iin oturduunda, bir sr insan istifade etmek
iin etrafna toplanrd. Alt katip onun szlerini halka ulatrrd. Yanndaki lugat kitaplarn
tamak iin altm deveye ihtiya duyuyordu. Seyyid, alim ve fazl insanlara ok deer
verirdi. Alimleri telif ve tasnif etmeye tevik ederdi, onun tevikleri neticesinde eyh Hasan
bin Muhammed Kummi, Kum Tarihini yazd, eyh Saduk, Uyunu- Ahbarur- Rza kitabn
yazd. Salebi ise onun iin Yetimet'ud- Dehr kitabn telif etti.
Alim, fakih, seyyid, air ve erdemli insanlara ihsanda bulunurdu. Her yl, fakihlere
verilmesi iin Badat'a be bin erefi gnderirdi. Ramazan aynda leden sonra yanna gelen
herkese iftar verirdi. Ramazan geceleri evinde en az bin kii iftar ederdi. Ramazan ayndaki
verdii sadaka ve ihsanlar, yl boyunca verdii sadaka ve ihsanlar kadard. Hz. Ali'yi en
dmanlarn yeren bir ok iir sylemitir. H. 385 ylnn Sefer aynn 24'nde Rey ehrine
yolculukta vefat etmitir. Cenazesini sfahan'a getirdiler ve kabri u anda sfahan'dadr.
[1]
- A'raf/8-9.
[2]
- Karia/1-11
[3]
- Biharul- Envar, c. 91, s. 49-56.
[4]
[5]
[6]
[7]
[8]
- Sefinetul- Bihar, c. 5, s. 171.
[9]
- Aynul- Hayat/ 415.
[10]
- Tefsir-i Ebul Futuh Razi c. 4, s. 443.
[11]
- Aynul- Hayat/415.
[12]
- Sefinetul- Bihar, c. 5, s. 171
- Sefinetul- Bihar, c. 2 s. 682
[13]
[14]
- Araf/199-202.
[15]
- Yusuf/92.
[16]
- Sefinetul- Bihar c. 2, s. 682
[17]
[18]
[19]
[20]
- Sefinetul- Bihar c. 2, s. 710.
[21]
- Kehf/18.
[22]
- eyh Behai, c. 1, s. 99.
[23]
- Sefinetul- Bihar c. 5, s. 46.
YEDNC BLM
HESAP
Korkun duraklardan biri de hesap duradr.

Allah Teala yle buyuruyor: nsanlarn hesaba ekilecekleri gn yaklat. Hal
byleyken onlar gaflet iinde yz evirdiler. [1]
Hakeza yle buyurmutur: Rabbinin ve onun elilerinin emrinden uzaklap azm
nice memleketler vardr ki, biz onlar etin bir hesaba ekmi ve onlar grlmemi bir
azaba arptrmzdr, bylece onlar da yaptklarnn karln tatmlar ve ilerinin
sonu tam bir hsran olmutur, Allah onlara iddetli bir azap hazrlamtr, ey inanan
akl sahipleri! Allah'tan korkun, Allah size gerekten bir uyarc indirmitir. [2]
Burada teberrken bir ka rivayet nakletmek istiyoruz:
1- eyh Saduk Ehl-i Beyt (a.s) yoluyla Hz. Peygamberden yle nakletmektedir:
Kyamet gn herkes adm atmadan drt eyden hesaba ekilir: mrn nerede geirdii,
genliini nerede tkettii, maln nereden bulup harcad ve biz Ehl-i Beytin sevgisinden.
[3]
2- eyh Tusi mam Bakr (a.s)'dan yle rivayet etmitir: Kuldan sorulan ilk ey
namazdr, o kabul olursa dier btn amelleri kabul olur. [4]
3- eyh Saduk yle rivayet etmitir: Kyamet gn bor sahibi gelir ikayette bulunur,
eer borlunun sevaplar varsa bor sahibine verilir, aksi takdirde bor sahibinin gnahlar
ona yklenir. [5]
4-eyh Kuleyni, Ali bin Hseyin'den yle rivayet etmitir: Mrikler iin terazi
kurulmaz, onlar gruplar halinde hesapsz cehenneme gtrrler. Zira terazi Mslmanlar
iin kurulur.
5- eyh Saduk mam Sadk (a.s)'dan yle nakletmektedir: Kyamet gn hesap iin,
dnyada biri fakir dieri ise zengin olan cennetlik iki mmin getirilir; fakir yle der:
Allah'm beni niin tutuyorsun? Bana adaletli veya zalim olmam gereken bir velayet veya
hkmet vermedin, senin hakkn deyeceim veya demeyeceim bir mal da vermedin. Bana
yetecek kadar rzk verdin.
Allah Teala da yle buyurur: Mmin kulum doru sylyor, brakn cennete girsin.
Geriye o zengin kalr, krk deveyi doyuracak kadar ter dker, daha sonra o da cennete girer.
Fakir ona yle der: Seni neden tuttular? Zengin der ki: Hesabm uzun srd, srekli
birbiri ardnca kusurlarm kyordu, Allah Teala da beni balyordu, beni rahmetiyle tvbe
edenlere katt. Sen kimsin? Fakir yle der: Ben maherde seninle olan o fakirim. Zengin
de der ki: Cennet nimetleri seni deitirmi, bu yzden seni tanyamadm. [6]
6-eyh Tusi mam Sadk (a.s)'dan yle nakletmektedir: Kyamet gn Allah (c.c) bizi
iilerimizin hesabna mvekkel klar. Allahla ilgili olanlar Allah'tan balamasn dileriz;
bizimle ilgili olan ise kendine balarz. [7]
Daha sonra mam (a.s) u ayeti okudu: phesiz onlarn dn sadece bizedir, sonra
onlarn sorguya ekilmesi de sadece bize aittir. [8]
eyhu- ehit, Ahmet bin Ebil Hevari'den yle nakletmektedir: Srekli Ebu Sleyman
Darani'yi[9] ryada grmek istiyordum, yaklak bir yl sonra onu ryada grerej; Ey
stadm! Allah sana ne yapt?diye sordum.
Bana yle dedi: Ey Ahmed! Bir devenin stnden bir sprge pn aldm, onunla
dilerimi temizleyip temizlemediimi bilemiyorum, daha sonra yere attm, yaklak bir yldr
onun hesabn veriyorum.[10]
Bu hikaye gerekten uzak deildir deildir; nk u ayet de onu tastik etmektedir:
Yavrucuum yaptn i bir hardal tanesi arlnda bile olsa ve bu bir kayann iinde
veya gklerde yahut yerin derinliklerinde bulunsa, yine de Allah onu getirir. Dorusu
Allah en ince ileri grp bilmektedir ve her eyden haberdardr. [11]
Hz. Ali de hutbelerin birinde yle buyurmaktadr:
Acaba nefisler bir miskal tanesinden bile sorumlu deil midir?
Muhammed bin Ebibekr'e yazd bir mektubunda yle buyuruyor:
Ey Allah'n kullar! Bilin ki Allah en kk ve byk amellerinizi de sorgulayacaktr.
bni Abbas'a yazd bir mektupta da yle buyurmaktadr:
Acaba hesapta mnakaadan korkmuyor musun? [12]
Mnakaa hesapta incelik ve dikkati ifade etmektedir, baz muhakkikler yle demilerdir:
Hesap ve tart tehlikesinden sadece dnyada nefsini eriat terazisiyle tartanlar; amel, sz ve
hayatn inceden inceye muhasebe edenler kurtulabilir.
Nitekim bir rivayette de yle buyurulmutur:
Hesaba ekilmeden nce kendinizi hesaba ekin, amelleriniz tartlmadan siz kendiniz
amellerinizi tartn. [13]
Nakledildiine gre Tevbet bin Samme adnda biri srekli gece gndz nefsini hesaba
ekiyordu, bir gn mrn hesaplad, mrnden tam altm yl geiyordu, yani yirmibirbin
beyz gn yaamt. Kendi kendine yle diyordu: Eyvahlar olsun bana, acaba ben Malik'i
tam yirmibirbin beyz gnahla m karlayacam? Orada bayld ve daha sonra vefat etti.
[14]
Rivayet edildii zere Resulullah (s.a.a) otsuz bir vadiye indi, ashabna odun toplamalarn
emretti, ashap otsuz yerde odun bulunamayacan syleyince Hz. Peygamber buyurdular:
Herkes bulduunu getirsin. Ashap etrafta ne bulduysa getirip stste koydular, bylece bir
yn odun toplanm oldu; bunun zerine Peygamber (s.a.a) yle buyurdular: te gnahlar
da byle toplanr. [15]
Resulullah'n maksad u idi ki o otsuz vadide dikkatle alldnda dnlemeyecek

kadar odun topland gibi, insan hesaba ekildiinde de tahmin edilemeyecek kadar gnah
ortaya kar. Nitekim Tvbe bin Samme de her gn iin bir gnah farzedince tam yirmi bir
bin be yz gnah kt ortaya. . .
[1]
- Enbiya/1.
[2]
- Talak/8-10.
[3]
[4]
- A. K. c. 7, s. 367.
[5]
[6]
- A. K. c. 7, s. 259.
[7]
[8]
- aiye/26.
[9]
- Ebu Sleymani Darani Abdurrahman bin Atiyye mehur bir zahittir. H. 235 ylnda
Dimakn kylerinden olan Daryada vefat etmitir, kabri orada mehurdur. Ahmed bin Ebil
Havari onun ashabndandr.
[10]
- Sefinetul- Bihar/1.
[11]
- Lokman/16.
[12]
- Nehcul- Belaa/41.
[13]
[14]
[15]
- Vesail'u ia c. 11, s. 245.
SEKZNC BLM
AMEL DEFTERLER
Kyametin korkun duraklarndan biri de amel defterinin verildii duraktr. Nitekim Allah
Teala da kyameti vasfederken yle buyuruyor: (Amellerin yazl olduu) defterler
aldnda. . . [1]
Yine Allah Teala buyuruyor ki: Kimin kitab sandan verilirse, kolay bir hesapla
hesaba ekilicek ve sevinli olarak ailesine dnecektir. Kimin de kitab arkasndan
verilirse derhal yok olmay isteyecek, alevli atee girecek. Zira o, ailesi iinde
marmt. [2]
Ayyai, mam Sadk (a.s)'dan yle nakletmektedir:
Kyamet gn herkese amel defteri verilir ve; Oku! denir. Daha sonra Allah Teala,
sanki imdi yapm gibi tm bak, sz, adm ve benzeri eyler vasyasyla yapm olduu
amellerini ona hatrlatr. O da yle der: Eyvahlar bana, bu defter kk byk ne varsa
saym, hibir eyi brakmamtr. [3]
bn-i Kavleveyh mam Sadk (a.s)'dan yle nakletmitir:
Her kim Ramazan aynda mam Hseyin'i ziyaret edip de seferde lrse artk hesaba
ekilmez, ona; Korkmadan cennete gir. denir.
Allame Meclisi Tuhfe'de iki muteber senetle mam Rza (a.s)'dan yle nakletmektedir:
Her kim beni uzaktan ziyarete gelirse, kyamet gnnde yerde onu korkulardan
kurtarrm; iyilere sandan ktlere ise solundan defterlerinin verildii yerde, sratta ve
amellerin tartld yerde. [4]
Hakkul- Yakin'den naklen Hseyin bin Sait Zht kitabnda mam Sadk (a.s)'dan yle
rivayet etmitir:
Allah Teala mmini hesaba ekmek isteyince defterini sa eline verir, kimsenin
duymayaca ekilde kendi aralarnda hesap yapar ve yle buyurur: Ey kulum! Falan ii
ve falan ameli yapmsn. Buyurur. O da; Evet yaptm Allah'm der. Allah Teala da; Ben
de onlar baladm ve iyilie evirdim. buyurur.
Sonra insanlar yle der: Sphanellah! Bu kulun bir tek gnah bile yok. Nitekim bir
ayette de yle buyurulmaktadr: Kimin kitab sandan verilmise, kolay bir hesapla
hesaba ekilecek ve sevinli olarak ailesine dnecektir. [5]
Ravi, Hangi ailesine?diye sorunca da yle buyurdu: Eer Mmin olursa, dnyadaki
ailesi cennette de onunla olur.
Daha sonra yle buyurdu: Ama bir kula kt irade etmise, onu akta ve insanlarn
huzurunda hesaba eker, ona hccetini tamamlar ve defteri sol eline verilir. Nitekim Hak
Teala yle buyurmaktadr: Kimin de kitab arkasndan verilirse derhal yok olmay
isteyecek, alevli atee girecek, zira o ailesi iinde marmt. [6]
Bu ayet mnafk ve kafirlerin ellerinin zincire vurulduuna ve defterlerinin arkadan sol
ellerine verileceine iaret etmektedir. Nitekim bu iki halete abdest alrken ellerin ykanmas
srasnda okunan u dualarda da iaret edilmitir: Allahm, amel defterimi sa elime ver,
cennette ebedi kalacama dair amel defterini sol elime verme; beni kolayca hesaba ek.
Allah'm, amel defterimi sol elime arkadan verme; ellerimi boynuma zincirleme.
Seyyit bin Tavus yle bir rivayet nakletmektedir:
mam Zeynul- Abidin (a.s) Ramazan aynda kle ve cariyelerinin yapt hatalar bir
kitaba yazyordu. Ramazann son gecesi ise onlar yanna aryor ve hatalarnn yazld
kitab kararak yle buyuruyordu: Ey falan, falan gn falan hatay yaptn, hatrlyor
musun? Ben de sana bir ey demedim. Onlar; Evet ey Resulullah'n torunu! Yaptk
diyorlard.
Bylece hepsine tek tek soruyor ve onlardan itiraf alyordu. Daha sonra aralarnda durup
yle buyuruyordu: Yksek sesle hep birden yle syleyin: Ey Ali bin Hseyin! Senin
Rabbin de amellerini saym kaydetmitir. Sen de bizim amellerimizi saym ve kaydetmisin.
Allah nezdinde bir kitap da vardr ki hak zere konuur, kk byk hibir ameli terketmez.
Bakacak olursan yaptn her eyin orada yazl olduunu grrsn. O halde bizi bala,
Allah da seni balasn; ey Ali bin Hseyin, zulmetmeyen adil hakim olan Allah karsndaki
kk makamn dn, bir hardal tanesi kadar kk kalmaktadr. O halde bizi affet ki mlk
sahibi Allah da seni affetsin. Nitekim Allah da yle buyurmutur:
...Balasnlar, feragat gstersinler. Allah'n sizi balamasn arzulamaz msnz?
Allah ok balayandr, ok merhametli olandr. [7]
mam srekli onlara bunu telkin ediyor ve onlar da sylediini ifade ediyorlard. O srada
aralarnda duran mam alyor, at yakyordu. Allah'a ynelip yle diyordu: Ey Allah'm
bize zulmedenleri balamamz istedin, biz de baladk, o halde sen de bizi bala. Sen
balamaya bizden daha layksn. Bizden fakiri kapdan eli bo evirmememizi istedin,
Allah'm biz de bir fakir olarak dergahna geldik, senin ihsann mit ediyoruz, o halde bizi
mitsiz etme.
Daha sonra kle ve cariyelerine dnp yle diyordu: ben sizi affettim, siz de beni affettiniz
mi? Size yaptm kusurlar baladnz m? Zira ben kt ve zalim bir efendiyim, kerim,
cmert, adil ve ihsan sahibi bir efendinin klesiyim.
Kle ve cariyelerde yle diyorlard: biz seni affettik ey efendimiz, sen bize ktlk
etmedin.
Daha sonra yle diyordu: Benim iin Allah'a yle dua edin: Allah'm o bizi affettii gibi
sen de onu affet, o bizi klelikten kurtard gibi sen de onu ateten kurtar.
Onlar byle dua edince de mam yle buyurdu: Allahm ey alemlerin rabbi, ne olur icabet
et.
Daha sonra da onlara yle diyordu: Gidiniz, ben sizi affettim, sizi azat ettim, mit
ediyorum ki Allah da beni affetsin ve ateten kurtarsn.
mam bayram gn de onlar insanlardan ihtiyasz klacak kadar ihsanda bulunuyordu.
Her yl Ramazann son gecesi yirmiye yakn kleyi azat ediyorduve yle buyuruyordu:
Allah Teala Ramazan'n her gecesi iftar vakti yetmi milyon insan cehennem ateinden azat
etmektedir, Ramazan'n son gecesi ise Ramazan ay boyunca azat ettii kadar ateten azat
etmektedir. Ben de Allahn grmesi iin dnyada klelerimi azat ediyorum ki; o da beni
cehennem ateinden azat etsin. [8]
[1]
- Tekvir/10.
[2]
- nikak/7-13.
[3]
[4]
[5]
- nikak 7-8.
[6]
- nikak 10-13.
[7]
- Nur/22.
[8]
DOKUZUNC BLM
SIRAT KPRS
Ahiretin korkun duraklarndan biri de srattr. Srat; cehennem zere kurulu bir kprdr,
ondan gemeyen cennete giremez. Rivayetlerde yer ald zere kldan ince, kltan keskin
ve ateten scaktr. Halis Mminler srattan yldrm gibi byk bir kolaylkla geerler, bazlar
zor geer ama sonunda kurtulurlar. Bazlar ise cehenneme der. Ahiretteki srat dnyadaki
doru yola benzer, dnyadaki doru yol, hak din, velayet ve Resulullah'n soyundan olan
mamlara itaat yoludur. Sz veya davranlaryla dnyadaki bu doru yoldan sapanlar ahirette
de srattan kayar ve cehenneme derler. Hamd suresindeki Srat-i mustakim de bunlarn
her ikisine iarettir. [1]
Allame Meclisi Hakkul- Yakin kitabnda eyh Saduk'un Akaid kitabndan yle
nakletmektedir:
Bize gre maher yolundaki her durak, Allahn emir ve nehiylerinin ismidir. nsan eer
bu farzlarn birinde bir kusur etmise, o durakta bin yl bekletilir, ondan o farzlardaki ilahi hak
talep edilir, eer nceden gnderdii bir salih amel veya kendisine inen ilahi bir rahmet
olursa, ondan kurtularak baka bir duraa geer. Srekli onu duraktan duraa gtrrler, her
durakta hesaba ekilir. Eer btn bu duraklardan geerse darul- bekaya varr, artk asla
lmeyecek bir hayata kavuur, ekaveti olmayan bir saadete erir. Allahn hareminde
Peygamberler, hccetler, dorular, efaatiler ve Allah'n salih kullaryla birlikte olur.
Ama eer bir durakta bekletilir ve kusur ettii farzn hakk istenirse, onun da bunu telafi
edecek salih bir ameli veya nail olduu ilahi bir rahmeti yoksa, aya kayar ve cehenneme
der, bundan Allah'a snrz.
Btn bu duraklar sratn stndedir, bu duraklardan biri velayet duradr, btn kullar
o durakta durdurur, mamlarn velayetinden hesaba ekerler. Eer inanmsa kurtulur ve
geer; aksi takdirde cehenneme der. Nitekim Allah Teala yle buyurmaktadr: Onlar
tutuklayn, nk onlar sorguya ekilecekler. [2]
Duraklarn en nemlisi ise gzetleme duradr. nk Rabbin (her an)
gzetlemededir. [3]
Yine yle buyuruyor: zzet ve celalime andolsun ki hibir zalimin zulmn
affetmem.
Bir duran ad da sla-i rahimdir, bir dieri emanet, bir dieri ise namaz; ilahi farzlardan
her birinin adna bir durak vardr; kullar bu duraklarda durdurur sorguya ekerler.
mam Muhammed Bakr (a.s)'dan yle rivayet edilmitir: O gn cehennem getirilir. [4]
ayeti nazil olunca, Hz. Peygamber'e bu ayetin manas soruldu.
Hz. Peygamber (s.a.a) yle buyurdular: Cebrail'in bana haber verdii zere Allah Teala
kyamet gn btn yaratklar bir araya toplar. Cehennemi yzbin gl melein ektii bin
dizgin ile ekerler. Cehennem helak edici bir ses, patlama ve gazap iindedir, cehennemin
nefes ektiinde yle bir sesi vardr ki, insanlar hesap iin bekletilmemi olsayd hepsi helak
olurdu. Melek ve Peygamberler de dahil herkes Allahm beni kurtar, beni kurtar diye feryat
eder. Sadece Peygamberimiz, mmetim! mmetim!diye feryat ederek mmeti iin dua
eder.
Bylece srat cehennemin zerine koyarlar. Kldan ince, kltan keskindir, ayrca
tarts vardr; bir tart emanet ve sla-i rahim, ikincisi namaz, ncs ise alemlerin
rabbinin adaletidir; yani kul haklarndaki hkmler... nsanlara srattan gemeleri sylenir,
eer sla-i rahim etmemi veya insanlarn malna ihanet etmise, birinci veya ikinci durakta
durdurulur, telafi edemedii takdirde ise cehenneme der, bunlardan geecek olursa, bu defa
nne namaz kar. Eer buradan da geerse, ilahi adalet kul hakk iin insann yolunu keser.
Nitekim Hak Teala yle buyuruyor: phesiz ki Rabbin gzetlemektedir. [5]
nsanlar srattan geerler, bazlar elleriyle tutunmu, bazlarnn ise bir aya kaym
dier bir ayayla tutunmulardr. Allah'n melekleri srekli onlarn kurtuluu iin dua eder.
nsanlar yarasalar gibi atee derler, srat geenler Allah'a hamd eder ve yle der: Hamd
Allah'a mahsustur, salih ameller Allah'n nimetiyle tamamlanr, iyilikler oalr. midimi
kestikten sonra beni cehennemden minnet ve fazlyla kurtaran Allaha andolsun, phesiz ki
Allah balayc ve kullarnn iyi amellerine mkafat vericidir. [6]
Hseyin bin Said Ahvazi mam Bakr (a.s)'dan yle rivayet etmektedir: Adamn biri
Ebuzer'in yanna gelerek ona koyunlarnn doduunu mjdeledi, Ebuzer ise yle dedi:
Onlarn ok olmas beni sevindirmez, az olup da kifayet eden, ok olup da megul edenden
daha hayrldr. Ben Hz. Peygamberden yle buyurduunu duydum: Kyamet gn sratn
iki tarafnda sla-i rahim ve emanet vardr . Eer sla-i rahim yapan ve emanete ihanet
etmeyen biri geerse, o iki taraf onun atee dmesine engel olur. [7]
Baka bir rivayette yle yer almtr: Eer sla-i rahim etmeyen ve emanete ihanet eden
biri geecek olursa, dier amellerinin bir faydasn grmez ve atee der.
Byk bir alim olan seyyid Ali bin Seyyid Abdulkerim Neyli en-Necefi eyhu- ehid ve
Fahrul- Muhakkikinin rencisidir. Hz. Ali'nin faziletlerini yazd Envarul- Muzye
kitabnda babasndan u hikayeyi nakletmektedir: Neyle kynde bulunan caminin bir

sorumlusu vard, bir gn evinden dar kmad, ardlarsa da gelemeyeceini syledi.
Sebebini aratrdklarnda bedeninin yandn anladlar, byk bir dert ve ac iinde
kvranyordu, sebebini sorduklarnda ise yle dedi:
Ryamda kyametin koptuunu grdn, insanlar byk bir zorlua dm bir ou
atee dyordu. Ben de cennete gidenler arasndaydm, cennete doru giderken eni ve boyu
uzun olan bir kprye vardm, ondan getik, zerinde yrdke eni azalyor uzunluu
artyordu. Sonunda kl gibi keskin yerine geldik, altnda simsiyah bir ate yanyordu,
insanlardan bazs oradan geiyor, bazs ise atee dyordu. Tam sonuna geldiim bir anda
aniden atee dtm, ne kadar kurtulmak iin rpndysam da ate beni iine ekti, srekli
feryat ediyordum, aklm kaybetmitim, bararak Hz. Ali'yi aryordum, aniden o ate
vadisinin kenarnda birinin durduunu grdm ve onun Hz. Ali olduunu anladm. Ona
seslenince yle buyurdu: Elini bana uzat.
Elimi uzattm ve beni ateten kurtard. Eliyle atei benden uzaklatrd. Ben dehet iinde
uykudan uyandm, uyannca Ali'nin elinin dedii yerler dnda her yerimin yandn
grdm.
Yaklak ay tedavi grd, bu hikayeyi anlatt her defasnda mutlaka atei
ykseliyordu.
Sla-i Rahim ve emaneti eda etmek dnda bu duraktan kurtulu iin de drt nemli ameli
zikretmek istiyoruz:
1- Seyyit bin Tavus kbal adl kitabnda yle nakletmektedir: Her kim Recep aynn ilk
gecesi akam namazndan sonra yirmi rekat namaz klarsa, her rekatta Hamd ve hlas
suresini okuyarak her iki rekattan sonra selam verirse, kendisi, ehli, mal ve evlad korunur,
kabir azabndan emanda kalr ve sratdan hesap sorulmadan imek gibi geer. [8]
2- Rivayet edildii zere; Her kim Recep ayndan alt gn oru tutarsa, kyamet gnnde
emanda kalr ve srat hesapsz geer. [9]
3- Seyyid bin Tavus yle rivayet etmitir: Her kim abann 29. gnnde on rekat
namaz klarsa ve her rekatnda bir defa Hamd, on defa Tekasr, on defa Felak, on defa Nas
ve on defa da hlas suresini okursa, Allah Teala ona mctehitlerin sevabn verir, kefesini
iyiliklerle doldurur, hesabn kolay tutar ve srattan imek gibi geer.
4- Daha nceki blmlerde de getii gibi; Her kim uzaktan gelip mam Rza (a.s)'n
kabrini ziyaret ederse, mam (a.s) kyamette yerde yanna gelir ve onu korkulardan kurtarr.
Bunlardan biri de srattr. [10]
[1]
- Biharul- Envar, c. 8, s. 64-71.
[2]
- Saffat/24.
[3]
-Fecr/14.
[4]
- Fecr/23.
[5]
- Fecr/14
[6]
[7]
[8]
- kbalul- A'mal/629.
[9]
- Sevabul- A'mal/126.
[10]
SON BLM
CEHENNEM AZABI
Bu blmde de cehennem azabnn zorluu hakknda bir ka rivayet, korkanlarn
kssalarndan bir ka kssa ve mminlerin uyanna sebep olan bir ka rnek zikredeceiz.
nce rivayetler:
1- Sahih bir senetle Ebu Basir'den yle nakledilmitir: mam Cafer Sadk (a.s)'a yle
dedim: Ey Peygamberin evlad, kalbim katlat, beni ilahi azaptan korkutacak bir eyler
syle. mam (a.s) yle buyurdular:
Ey Eba Muhammed! Ahiret hayat olan uzak, uzun ve sonsuz bir hayata hazrlan. O
hayat dn ve oraya azk topla, bir gn Cebrail Hz. Peygamberin huzuruna geldi,
yzn ekitmi, hzn ve gam iindeydi. Daha nce hep tebessm ve sevinle gelirdi. Hz.
Peygamber; Neden bugn kzgn ve hznlsn?diye sordu. Cebrail yle dedi: Bugn
Cehennem ateine fleme artk sona erdi.
Hz. Peygamber; Ey Cebrail! Cehennem ateine fleme nedir?
Cebrail yle dedi: Ey Muhammed! Allah Teala emredince cehennem ateine bin yl
flediler de beyaz oldu; bin yl daha flediler krmz oldu, bin yl daha flediler siyah
oldu, u anda siyah ve karanlktr. Cehennem kazanlarnda kaynayan ve ehline su niyetiyle
verilen ey zinakarlarn avret mahallinden kan kan ve cehennem ehlinin teri olan irindir.
Bundan bir damla dnya ehlinin suyuna dklecek olursa btn insanlar lr. Cehennem
ehlinin boynunda olan yetmi arn uzunluundaki zincirden bir halkas dnyann zerine
decek olursa btn dnya erir. Cehennem ehlinin giydii gmlekten bir tanesi giyer ve
gk arasna aslacak olursa, dnya ehli kokusundan helak olur.
Cebrail bunlar anlatnca Hz. Peygamberle birlikte alamaya baladlar. Allah Teala
onlara bir melek gndererek onlara yle dedi: Allah size selam gnderdi ve azaba sebep
olacak gnahlardan sizi koruduunu haber verdi. Ondan sonra Cebrail Peygamber'e
gelince hep gler ve tebessm ederdi.
mam Sadk (a.s) daha sonra yle buyurdular:
O gn ate ehli cehennemin azametini ve ilahi azab ok iyi bilir, cennet ehli de cennetin
azametini ve nimetlerini bilir. Cehennem ehli cehenneme girince yetmi yl cehennemin
stne kmaya alr. Melekler demir grzlerle kafasna vurarak onu cehenneme gnderir.
Derileri deitirilir ve yeni deriler giydirilir ki azab daha ok hissetsinler, bunlar sana yeter
mi ey Ebu Basir?
Ebu Basir; Yeter, kafidir. dedi. [1]
2- mam Sadk (a.s) Hz. Peygamberden yle nakletmektedir:
Mira gecesi gn birinci katna vardmda melekler sevinli ve glmsyordu, sonunda
olduka kzgn ve azametli ok byk bir melek grdm. Dier melekler selam verdii gibi o
da verdi ama glmedi, dier meleklerin sahip olduu sevin onda yoktu. Cebrail'e; Bu
kimdir? Onu grnce bylesine korktum diye sordum.
Cebrail yle dedi: Ondan korkmakta haklsn, biz de ondan ok korkuyoruz. Bu,
cehennemin bekisi Malik'tir, o asla glmez, Allah onu yaratt gnden beri gnahkarlara
ve Allah'n dmanlarna kar srekli gazap etmitir. Allah (c.c) bu melee intikam almay
emredecektir. Eer baka biriyle grnce glm olsayd, elbette seni grnce de gler
sevinirdi.
Onu selamladm, o da cevap verdi ve beni cennetle mjdeledi. Cebrail'e yle dedim;
Malik'e syle de bana cehennem ateini gstersin.
Cebrail; Ey Malik! Muhammed'e cehennem ateini gster dedi. Malik, perdeyi
kaldrnca cehennem kaplarndan biri ald. Ordan kan alevler bir anda her taraf
kaplad, korkuya kaplarak yle dedim: Ey Cebrail! Syle perdeyi kapatsn Malik
emredince perde kapand ve alevler grnmez oldu. [2]
3- Muteber bir senetle Hz. Sadk'tan yle nakledilmitir:
Allah Teala yaratt herkes iin cennette ve cehennemde bir yer karar klmtr.
Cehennem ehli cehennemde, cennet ehli de cennette yer alnca bir mnadi cennet ehline yle
seslenir: Cehenneme bir bakn; onlar da cehenneme baknca gnah iledikleri takdirde
gidecekleri o yerlerini grrler. Bunun zerine olduka sevinir ve rahatlarlar, cennette lm
olsayd, bylesine azaptan kurtulduklar iin sevinten lrlerdi. Sonra mnadi cehennem
ehline seslenerek yukar bakmalarn syler, onlar da yukar baknca itaat ettikleri takdirde
cennette kendilerine ayrlm olan yerleri ve nimetleri grrler. Bunlar da cehennemde lm
olsayd korkudan lrlerdi. Sonra cehennem ehlinin cennetteki yerlerini iyilere verirler;
cennet ehlinin cehennemdeki yerlerini de ktlere verirler. Cennet ehli hakknda nazil olan u
ayet de buna delalet etmektedir: Cennetin varisleri olanlar onlardr ve onlar orada ebedi
kalrlar. [3]
4- Yine mam Sadk (a.s) yle buyurmutur:
Cennet ehli cennete, cehennem ehli de cehenneme girince bir mnadi Allah tarafndan
yle seslenir: Ey cennet ve cehennem ehli, lm ekillerden bir ekle girince onu tanr
msnz? Onlar; Hayr derler. lm siyah ve beyaz koyun eklinde cennet ve cehennem
arasnda durur. Onlara yle denir: Bu lmdr.
Allah onu kesmelerini emreder ve yle buyurur: Ey cennet ehli! Her zaman cennette
kalacaksnz, size lm yoktur. Ey cehennem ehli! Her zaman cehennemde kalacaksnz ve
size lm yoktur. Nitekim ayette de yle buyurulmaktadr: Sen onlar pimanlk ve znt
gn hakknda uyar; nk onlar bir gafletin iine dalm olduklar halde ve henz iman
etmemiken i olup bitmitir. [4]
Maksat o gndr ki Allah cennet ve cehennem ehline yerlerinde kalmalarn,
lmeyeceklerini emretmesidir. Cehennem ehli hasret eker, hibir fayda grmez ve mitsiz
kalrlar. [5]
5- Hz. Ali'den de yle nakledilmektedir:
Cehennem ehlinin ateler iinde ayaklar zincire vurulmu, elleri boynuna zincirlenmi,
erimi bakrdan gmlekler giydirilmi, ateten cbbelere sarlmtr, sonsuz yakc azap
iinde yanarlar. Yzlerine cehennem kaps kapatlmtr, o kaplar asla almaz ve ieri
rzgar girmez, zntleri asla bitmez, azaplar sreklidir ve yenidir. lmleri yoktur, onlar
Malik'ten Allah'a lmeleri iin dua etmesini isterler, onlara cevap olarak srekli azapta
kalacaklar sylenir.
6-Muteber bir senetle mam Sadk'tan yle nakledilmitir: Cehennemde cehennem
ehlinin saknd bir kuyu vardr, oras mtekebbirlerin, inatlarn, eytan olanlarn,
kyamete inanmayan zorbalarn ve Ehl-i Beyt dmanlarnn yeridir. Cehennemde en az azap
grenler, ate deryasnda yananlardr, ayaklarnda ateten iki ayakkab vardr, balar da
atetendir, scaklktan beyni kazan gibi kaynar, kendisi btn cehennem ehlinden daha ok
azap grdn sanr, halbuki azab en hafif olandr.
imdi de korkanlardan alt hikaye nakletmek istiyoruz:
1- eyh Kuleyni muteber bir senetle Ali bin Hseyin (a.s)'dan yle nakletmitir:
Bir adam ailesiyle bir gemiye bindi, gemi batt ve bir adaya snan kars dnda tm
bouldu, o adada hibir gnahtan saknmayan fask bir ekya vard. Kadn grnce; Sen
insan msn cin misin?diye sordu. Kadn; nsanm dedi. Hi konumadan kadna saldrd
ve ona tecavze yeltendi, kadnn zdrap iinde titrediini grd. Adam; Neden zdrap
ekiyorsun?dedi. Kadn gklere iaret ederek Allah'tan korktuunu ifade etti.
Adam; Daha nce byle bir ey yaptn m?diye sordu. Kadn; Hayr, Allah'a andolsun
asla zina etmedim dedi. Adam yle dedi: Sen istemediin halde ve mrmde byle bir ey
yapmadn halde Allah'tan korkuyorsun, o halde benim daha ok korkmam gerekir.
Hemen kalkp hibir ey sylemeden evine dnd. Tvbe edip pimanln gstermek
istiyordu, yol esnasnda bir rahibi grd, onunla arkada olup yola dt, hava olduka
scakt, rahip o gence; Hava olduka scak, dua et de Allah bize bir bulut gndersin dedi.
O gen; Allah katnda bir iyiliim yok, iyi bir i yapmadm ki Allah'tan bir ey isteyeyim
dedi. Rahip ise yle dedi: O halde ben dua edeyim, sen amin de.
Byle yaptktan sonra balarnda bir bulut gzkt, o bulutun glgesinde yol gittiler. Uzun
bir sre sonra ayrlma noktasna geldiler, ayrlnca bulut o gen adamla birlikte gitti ve rahip
yine gnete kald.
Rahip yle dedi: Ey gen! Sen benden daha iyisin ki senin duan kabul oldu, benim duam
ise kabul olmad. Syle bakaym ne yaptn da bu keramete erdin?
Gen adam hikayeyi anlatt ve rahip ona yle dedi: Allah korkusundan bu gnah
terkettiin iin Allah da senin btn gemi gnahlarn balad, bundan sonra iyi olmaya
al. [6]
2- eyh Saduk (r.a) yle naklediyor:
Bir gn Muaz bin Cebel alayarak Hz. Peygamberin huzuruna vard ve selam verdi,
Peygamber (s.a.a) selamna cevap vererek; Neden alyorsun? diye sordu.
yle dedi: Ya Resulullah, kapda gzel yzl, temiz bir gen var, evladn kaybetmi
kadn gibi genliine alyor ve senin huzuruna gelmek istiyor.
Peygamber (s.a.a) o genci getirmelerini emretti. Muaz gidip genci getirdi. O gen gelip
Peygamber'e selam verdi, Peygamber de cevabn vererek yle buyurdu: Ey gen, neden
alyorsun?
Gen yle dedi: Nasl alamayaym, o kadar gnahm var ki eer Allah beni bir
tanesinden hesaba ekecek olursa cehenneme derim, Allah'n beni hesaba ekeceine ve
affetmeyeceine inanyorum.
Hz. Peygamber; irk mi iledin? diye sordu. Gen; Allah'a irk komaktan Allah'a
snrm.dedi.
Peygamber; Birini haksz yere mi ldrdn?diye sordu.

Adam; Hayr dedi.
Peygamber (s.a.a) yle buyurdu: Gnahlarn da kadar da olsa Allah gnahlarn
balar.
Adam; Gnahlarm dalardan daha byktr dedi.
Peygamber (s.a.a); Allah, yedi kat yer, denizler, aalar ve yaratklar saysnca da olsa
gnahlarn affeder. buyurdu.
Adam; Bunlardan daha byktr dedi.
Peygamber (s.a.a); Gnahlarn gkler, yldzlar ar ve krs kadar olsa dahi Allah
affeder. buyurdu.
Adam; Bunlardan da byktr dedi.
Peygamber (s.a.a) kzarak; Ey gen!, Senin gnahlarn m byktr yoksa Rabbin mi?
buyurdu.
O gen adam secdeye kapanarak; Rabbim mnezzehtir, her eyden byktr. dedi.
Peygamber (s.a.a); Byk gnahlar byk rabbinden baka kimse balayabilir mi?
buyurdu.
Gen; Hayr ya Resulullah diyerek sustu.
Peygamber (s.a.a); Ey gen! Gnahlarndan birini sylemeyecek misin? buyurdu.
Gen adam yle dedi: Yedi yldr mezarlar kazp llerin kefenini alyordum, ensardan bir
kz ld ve onu gmdler, gece olunca kabri deip ly kardm ve kefenini alarak plak
bir halde ylece braktm, sonunda da eytana uyup ona tecavz ettim, geri dnerken o l
bana yle seslendi: Ey gen! Beni kabrimden kardn, kefenimi aldn ve bana tecavz
ettin, cehennem ateinden dolay eyvahlar olsun sana.
Daha sonra gen yle devam etti, bu amelimden dolay cennetin kokusunu bile alacam
sanmyorum.
Peygamber (s.a.a) gencin bu szn duyunca yle buyurdu; Kalk yanmdan ey fask,
senin ateinden yanmaktan korkuyorum, cehenneme ne kadar yaknsn.
O gen kalkp gitti. Pazara inip biraz azk aldktan sonra Medine dalarndan birine kt,
ibadetle megul oldu, ellerini boynuna zincirleyip yle feryat etti:
Ey Allah'm! Ben senin kulunum, karnda durmu ellerimi boynuma zincirlemiim,
Allah'm! Sen beni tanyorsun, gnahlarm biliyorsun, piman oldum, Peygamberinin yanna
gittim, tvbe ettim, ama beni uzaklatrd, korkumu artrd, o halde byk isimlerin celali ve
azametin hakk iin beni mitsiz klma, ey Allahm duam bouna karma ve beni
rahmetinden mitsiz klma.
Tam krk gn krk gece bu duay etti, alad, alad; btn hayvanlar da adeta onu
aladlar. Krk gnden sonra ellerini semaya kaldrp yle dua etti:
Allah'm! Eer gnahm baladysan, Peygamberine vahyet ki ben de bileyim, ama
balamadysan beni cezalandr, beni yakacak bir ate gnder, beni dnyada bir belaya duar
kl, beni kyamet gnnn rezaletinden kurtar.
Allah Teala onun tvbesini kabul ederek u ayeti nazil buyurdu: Yine onlar ki bir
ktlk yaptklarnda, ya da kendilerine zulmettiklerinde Allah' hatrlayp
gnahlarndan dolay hemen tvbe ederler. Zaten gnahlar Allah'tan baka kim
balayabilir ki! Bir de onlar iledikleri ktlklerde bile bile srar etmezler. te
onlarn mkafat Rableri tarafndan balanma ve altlarndan rmaklar akan, iinde
ebedi kalacaklar cennetlerdir. Byle amel edenlerin mkafat ne gzeldir. [7]
Bu ayet nazil olunca Hz. Peygamber dar kt, tebessm ederek Muaz'a o gencin halini
sordu. Muaz; Ya Resulullah! Falan yerde olduunu duydum dedi. Peygamber (s.a.a)
ashabyla o daa kt. O gen iki ta arasnda durmu, ellerini boynuna zincirlemi, yz
gneten kararm, gz kirpikleri alamaktan dklm, yle yalvaryordu:
Ey Allah'm! Beni ne gzel yarattn, keke benim hakkmda ne irade ettiini bilseydim,
beni atete mi yakacaksn, yoksa cennette mi arlayacaksn? Allahm bana bir ok ihsanda
bulundun, bana bir ok nimet verdin, keke akibetimi de bilseydim! Acaba beni izzetin akna
cennete mi gtreceksin yoksa aalayarak cehenneme mi gtreceksin? Allahm! Gnahm
gkler, yer ve krsden daha geni ve artan daha byktr; keke beni baladn veya
kyamette rezil edeceini bilebilseydim.
Gen adam bu ve benzeri szler syleyerek alyor, secdeye kapanyordu. Adeta etraftaki
hayvanlar da ona alyordu.
Peygamber yanna giderek ellerini boynundan zd, mbarek eliyle yzndeki tozlar
sildi ve yle buyurdu: Ey Behll! Sana mjdeler olsun, Allah seni ateten kurtard.
Daha sonra ashabna dnerek yle buyurdu: Siz de (Behll'n yapt gibi) gnahlarnz
affettirmeye aln.
Daha sonra nazil olan ayeti okuyarak onu cennetle mjdeledi. [8]
Allame Meclisi Aynu'l-Hayat'nda bu rivayet ile ilgili olarak bir aklama yapm ve
tvbenin de bir takm artlar olduunu belirterek yle demitir:
Evvela insan tvbeye iten en nemli etken insann kendisine kar gnah iledii Allah'n
azametini, iledii gnahlarn bykln, ayet ve hadislerde yer alan dnyevi ve uhrevi
kt sonularn dnmesidir. Bu dnce onun piman olmasna ve bu pimanlk da
tvbeden ibaret olan u eye sebeb olur:
a) Halihazrdaki iledii gnahlar hemen o an terketmek.
b) mrnn sonuna dek yapm olduu gnahlara artk bir daha dnmyeceyine dair kesin
karar vermek.
c) Gemite ilemi olduu gnahlardan pimanlk duymak ve mmknse telafi etmeye
almak.
Bil ki kendisinden tvbe edilen gnahlar bir ka ksmdr:
1- Uhrevi ceza dnda baka bir hkm gerektirmeyen gnahlar; erkeklerin ipek elbise
giymesi veya altn takmas gibi; bu gnahn tvbesi pimanlk ve bir daha yapmamakla
gereklemektedir.
2- Baka bir hkm gerektiren gnahlar; bu da bir ka ksma ayrlmaktadr: Ya Allah'n
hakkdr ya da kul hakk.
Eer Allah'n hakk ise ya mali bir haktr. . . rnein: Kle azat etmesi gereken bir gnah
ilemitir, o halde eer buna gc varsa yapmad mddete sadece pimanlk ondan azab
kaldrmaz ve o keffareti vermesi farzdr. . .
Veya mali olmayan bir haktr. . . rnein; Namaz veya orular kazaya kalmtr, onlar
kaza etmesi gerekir. Eer Allahn had tayin ettii bir i yapmsa, rnein: arap imise ve
eri hakim de ondan haberdar deilse, kendisiyle Allah arasnda tvbe edebilir ve isterse de
hakimin yannda itiraf edip kendine hat uygulayabilir. Ama itiraf etmemesi daha iyidir.
Yok eer kul hakk ise ve de mali bir hak ise o mal sahibine veya varisine vermesi farzdr.
Mali olmayan bir hak ise, rnein: Birini sapkla drmse, onu irat etmelidir. . . Eer
had gerektiren bir ey ise, mesela birine svm ve kar taraf da bunu biliyorsa, kendine hat
uygulamaldr; ama eer bilmiyorsa, ou alimler sylemenin gerekmediine hkmetmitir.

Hakeza birinin gybetini de etmise hkm byledir. . . [9]
3- bn-i Babeveyh yle nakletmektedir: Resulullah (s.a.a) scak bir gnde bir aacn
altnda oturmutu, aniden birisi gelerek elbisesini soydu ve scak yerlerde yuvarlanmaya
balad, bazen karnn bazen de alnn ate gibi yanan yere srtyor ve yle diyordu:
Ey nefis tat, ilahi azap bundan daha byktr.
Hz. Peygamber (s.a.a) onu seyrediyordu, daha sonra elbisesini giyince onu yanna ard
ve yle buyurdu: Ey Allah'n kulu! Senin, hibir kimsenin yapmad bir ii yaptn
grdm, neden byle yaptn?
Adam yle dedi: lahi korku beni byle yapt, nefsime bu scakl tattrdm ki ilahi azaba
dayanamayacan bilsin.
Peygamber (s.a.a) yle buyurdu: Allah'tan hakkyla korkmusun, Allah seninle gkteki
meleklere kar nd.
Resulullah (s.a.a) daha sonra ashabna yle buyurdular: Bu adamn yanna gidin, sizin
iin dua etsin.
Yanna gittiklerinde yle dedi: Allah'm, bunlarn hepsine hidayet ver, bize takvay ihsan
et ve bizi cennete doru dndr. [10]
4- mam Sadk (a.s)'dan yle nakledilmitir:
srailoullar arasnda genleri saptran zinakar bir kadn vard, bir gn bu genlerden
bazlar; Falan abid bile bu kadn grse yoldan kar dediler.
Kadn bunu duyunca yle dedi: Vallahi onu saptrmadan eve gitmeyeceim.
Ayn gece o abidin evine gitti ve ona yle dedi: Ey abid! zin ver de bu gece burda
kalaym.
Abid kabul etmedi. Bunun zerine kadn yle dedi: srailoullarndan baz genler bana
tecavz etmek istiyordu, ben de ellerinden katm, eer burada kalmama izin vermezsen beni
yakalayp tecavz edecekler.
Abid bunu duyunca kapy at ve onu ieri ald. Kadn ieri girince soyundu. Abid kadnn
gzelliini grnce zevkten kendini kaybetti ve onu okamaya balad, ama hemen kendine
gelerek el ekti, atein stnde kazan kaynyordu, gidip elini o atee soktu. Kadn; Ne
yapyorsun?diye sordu.
Abid cevaben yle dedi: Yaptm hatadan dolay elimi yakyorum. Kadn hzla dar
kotu ve srailoullarna abidin elini yaktn haber verdi, halk gelince de elinin tmnn
yandn grdler.
5- bn-i Babeveyh Urve bin Zbeyr'den yle nakletmektedir:
Bir gn ashaptan bir grupla Mescid-i Nebevi'de oturuyorduk, Bedr ve Rzvan biati ehlinin
ibadet ve amelleri hakknda konuuyorduk. Ebu Derda yle dedi: Ey cemaat! Size ashap
arasnda mal en az, ameli en ok ve ibadetteki abas en fazla olan haber vereyim mi?
Onlar da; Kimdir? syle dediklerinde; Ali bin Ebi Talib'tir dedi. Bunu deyince herkes
ondan yz evirdi. Ensardan biri yle dedi: Hi kimsenin kabul etmedii bir sz ettin
O yle dedi: Ben grdm eyi syledim, siz de dierlerinden grdnz syleyin,
ben bir gece Ben-i Neccar hurmalnda Hz. Ali'nin yanna vardm. O dostlarndan
ayrlmt, hurma aalarnn arkasna saklanmt, hzn ve dert dolu bir sesle yle diyordu:
Allah'm, benden helak edici bir ok gnah grdn, ama beni cazalandrmadn, sabrl
davrandn. Benden bir ok ktlklere ahit oldun, ama beni rezil etmedin. Allah'm,
mrm gnahta getiyse ve amel defterim gnahlarla dolduysa, senin affndan baka
midim kalmad ve senin rzandan baka bir arzum yok.
Sesin geldii yere doru gittim, Hz. Ali olduunu anladm, aacn arkasna saklandm, Hz.
Ali bir ok rekat namaz kld, namaz bitince alayarak yle dua ediyordu:
Allah'm, af ve rahmetini dnnce gnahlar bana kolay geliyor, korkun azabn
hatrlaynca gnahlarm bana ar geliyor, benim unuttuum ama senin kaydettiin
gnahlar amel defterimde okuyunca ne yapacam? Emrin zere melekler yakalar, esir
alrlar. yle bir esir ki aireti onu kurtaramaz, kabilesi feryadna yetiemez, btn maher
ehli ona acr, eyvahlar olsun, bu yle bir ate ki cierleri yrekleri piirmektedir, beynin
derisini yzmektedir ve alevleri insan adeta yutmaktadr.
Uzun sre alad ve ondan sonra artk bir ses duymadm. Uyuduunu zannettim, onu
namaza kaldrmak istedim, ne kadar ardysam da uyanmad, mbarek bedeni kuru bir aa
gibi hareketsizdi. ldn zannedip, nnalillah ve inna ileyhi racun dedim. Sonra evine
doru koup grdklerimi Hz. Fatma'ya anlattm, bana yle dedi:
Ey Ebu Derda, o genelde Allah korkusundan bylece baygnlk geirir.
Gelip Hz. Ali'nin yzne su dkerek uyandrdlar. Hz. Ali bana; Neden alyorsun ey Ebu
Derda dedi.
Ben; Senin kendine yaptn grdmden alyorum dedim.
Hz. Ali yle buyurdu: Beni hesaba gtrdklerini, sert ve kaba zebanilerin (cennem
memurlar) beni kuattn, beni cebbar olan Allah'a gtrdklerini, dostlarmn beni
terkettiini, dnya ehlinin bana acdn ve Allah katnda ylece ayakta durduumu grnce
sen de bana acrsn. Allah her eyi bilir, o her eyden haberdardr.
Ebu Derda yle dedi: Vallahi byle bir ibadeti Hz. Peygamberin hibir ashabnda
grmedim. [11]
6- mam Sadk (a.s) yle nakletmektedir:
Bir gn Peygamber (s.a.a) camide sabah namazn klyordu, aniden Harise bin Malik
adnda bir genci grd, uykusuzluktan ba nne dyor, rengi sararm, bedeni zayflam,
gzleri ukurlamt. Peygamber (s.a.a); Ey Harise nasl sabahladn? Nasl bir haldesin?
diye sordu.
Harise; Yakin zere sabahladm ya Resulullah dedi. Peygamber (s.a.a); Her iddiann
bir alameti vardr, yakinin alameti nedir? diye sordu.
Harise yle dedi: Yakinimin alamet udur ya Resulullah: Srekli zlyor,
kederleniyorum, geceleri uyuyamyorum, dnyadan nefret ediyorum, Allah'n arnn hesap
iin maherde kurulduunu, tm kullarn har olduunu, onlar arasnda olduumu, cennet
ehlinin cennette nimetler iinde yaadn, tahtlara oturduunu, birbirleriyle konutuunu ve
cehennem ehlinin ise atete azap grdn, yardm dilediini ve cehennemin sesini duyar
gibiyim.
Peygamber (s.a.a) gencin bu szlerini dinledikten sonra ashabna yle buyurdu: Bu
Allah'n, kalbini iman nuruyla aydnlatt bir kuldur.
Daha sonra; Ey gen! Bu hal zere kalmaya al diye buyurdu.
Gen, Hz. Peygamber'e yle dedi: Ya Resulellah, dua et de Allah bana ahadeti nasip
etsin.
Peygamber (s.a.a) de ona dua etti, bir ka gn sonra da onu Cafer ile birlikte cihada
gnderdi, dokuz kiiden sonra ehit oldu. [12]
imdi de Mminleri gaflet uykusundan uyandran bir ka rnek nakletmek istiyorum:
1- Beluher yle diyor:

Adamn birinin peine bir fil dmt, adam katka fil ardnca kouyordu, sonunda bir
kuyunun aznda yetien dallara tutunarak kuyuya asld, aniden biri siyah dieri beyaz olan
iki farenin de o dallar kemirdiini grd, aaya baknca drt ylan grd, kuyuda ise bir
ejderha azn am dmesini bekliyordu, tutunduu aacn stnde biraz bal vard, o bal
yalamaya balaynca o ylan ve ejderhadan gafil oldu.
Bu kuyu afet, bela ve musibetlerle dolu dnyadr, o iki dal insann mrdr; o iki fare
insann mrn tketen gece ve gndzdr; o drt ylan insan ldren drt zehirdir (Sevda,
safra, balgam ve kan); o ejderha ise srekli insan gzetleyen lmdr; o bal ise dnya
lezzetleri ve nimetleridir. [13]
lmden gaflet etmemek ve dnyann fani lezzetlerine dalmamak iin bu hikayeyi daha da bir
derince dnmek gerekir.
Rivayette yer aldna gre Hz. Ali bir gn Basra pazarna indi, insanlarn ticaretle megul
olduunu grnce hngr hngr alayarak yle dedi:
Ey dnyann kullar! Sizler gndzleri ticaretle ve yemin imekle; geceleri ise
yataklarnza yatmakla megulsnz, bu arada da ahiretten gaflet iindesiniz, o halde ne
zaman ahiret yolculuuna azk hazrlayacak ve ahiretinizi dneceksiniz?
imdi de u iiri nakletmek istiyorum:
Ey deerli mrn gaflette geiren,

Neyin var, ne yaptn, amelin nerde?
Bu uzun yolda ahiret azn nedir?
Beyaz salarn ecelin habercisidir,
lim ve amelden melek olursun,

Ama dnyaya dalp klmsn,
Cennet hurileriyle arkada olursan,
Her yerde bolluk ve sefa grrsn.
al saadetten mahrum olma,
Bil ki burada makam fanidir.
eyh Nizami ise yle diyor:

Bencillik ve ocukluk szlerini,
Brak o sarholuk ve mestliktir.
Ya otuzu anca veya yirmiyi,
Gafiller gibi yaamak yakmaz.
mrn neat krk yldr.
Krk anca baharn biter.
Elliden sonra saln kalmaz.
Gzlerin zor grr, ayaklarn gever.
Altma girince oturur kalrsn.
Yetmie girince ilemez olursun.
Seksen veya doksana gelince,
Dnyada nice zorluklar grm olursun.
Yze girecek olursan,
Hayat eklinde bir lmdr bu.
Avcnn ceylan avlayan kpei,

Yalannca ceylana avlanr.
Siyah salarna ak dnce,
mitsizlik alameti saylr.
Kefeninde kulana pamuk koyarlar,
Yaarken kulandan pamuu karmadn m?
Bir bakas ise yle demektedir:
Bu yeil felein adetidir,

Altm yl mrm geti.
mrmde her yln banda,
Geen lezzetlerin hznn tadm.
Zamann gemesinden arp kaldm,
Ki bana ne verdiyse geri ald.
Diz ve pazlarmdan gcm gitti,
Yzmn rengi soldu, salarm aard.
Sreyya ile akdim bozuldu,
Dilerim tek tek dkld.
Geriye kalan, asla deimeyen,
Bir tek gnah ykm ve uzun emel.
G zili ald bu sokaktan,
Yoldalar koyuldu yeniden yola.
Ah, kyamette hi azm yok,

Azm az, yolum ise ok uzun.
Ar yk, bir da gibi omuzlarmda,
Da bile ykmden bezdi, usand.
Ey ki byk affnn yannda gnah,
Bahar selinin nnde bir p gibidir.
Fazln eer tutmazsa elimden,
smetin brakrsa beni kendi halime,
Cehennemden baka yere kmaz yolum,
Ateten kuyulara varr sonum.
Cahil ve mahcub kul benim,
syan denizinin dalgc benim.
Yaratc ve ihsan sahibi sensin,
Esiz ve gufranla okayan sensin!
Rivayetlerde yer ald zere horoz da tnce Allah' zikretmekte ve insanlara Allah'
zikretmelerini ve gafletten uyanmalarn t vermektedir:
afak vakti seher horozu,
Bilir misin neden at yakar?
Yani sabah aynasna yansdnz,
mrnzden bir gece geti, habersizsiniz!
Resulullah yle buyuruyor: Krk yanda olanlar biilmesi gereken ekin gibidir. Elli
yandakiler nceden ne gnderdiler, geride ne braktlar? Altm yandakiler hesab iin
kounuz, yetmi yandakiler kendinizi l sayn!
eyh Cami ne de gzel demi:
Ey gnl ne zamana kadar bu mecaz saraynda,

ocuklar gibi toz toprakla oynayacaksn.
Neden o yuvaya yabanc kaldn,
Reziller gibi, bu harabenin kuu oldun?
Kanat rp, u pis diyardan,
Yksel gklerin en zirvesine.
Mavi sarayda gr cbbeleri,
Aleme nurdan hrka gerenleri.
Halil gibi yakin mlkne er,
Batanlar sevmem!diye seslen!
2- Yine Beluher, dnyaya balananlar ve kananlar iin bir rnek vererek yle demitir:
Bir ehir halknn garip bir adeti vard. Tanmadklar ve durumunu bilmedikleri birini
bulup bir yl boyunca kendilerine padiah klyorlard. Bu durumu bilmeyen yabanc adam da
artk srekli padiah kalacan sanyordu. Bir yl geince onu rl-plak ve eli bo bir
ekilde ehirlerinden atyorlard. Bylece asla aklna gelmeyen saysz bela ve musibetlere
duar oluyordu. Bu ksa sren padiahlk onun dert ve belas kesiliyor ve u iirin ifadesi
oluyordu:
Ey dnya sevgisi arabndan mest olan,
Dikkatli otur, felein ark ezmesin seni.
Dnyayla gururlanma, kna gibidir;
ki gnden fazla kalmaz elde.

O ehir halk yabanc bir adam kendilerine padiah edindiler. Bu ferasetli ve akll adam,
halk arasnda yegane yabanc olduunu anlad, onlarla nsiyet edinemedi. O ehir halkndan
olan ve ehir hakknda bir ok ey bilen birini yanna artp, onunla o ehir halk hakknda
meveret etti. O adam kendisine yle dedi:
Bir yl sonra bu ehir halk seni kovacak, falan yere srecektir. Dolaysyla mmkn
olduu kadar seni gnderecekleri yere yatrm yap. Oraya gidince de rahat bir hayat srersin.
Padiah da o adamn szyle amel etti, bir yl sonra dar atlnca da orada rahat ve huzur
dolu bir hayat yaad.
Allah Teala da yle buyurmaktadr: yi iler yapanlara gelince, onlar da kendileri iin
hazrlam olurlar. [14]
mam Sadk (a.s) da yle buyurmaktadr:
Salih ameller, klelerinizin sizlere yaptklar gibi sahibine yer hazrlamak iin ondan nce
cennete koarlar.
Hz. Ali (a.s) da yle buyuruyor:
Ey insan olu! kendi vasin ol, kendinden sonra malna neler yaplmasn istiyorsan onu
yap. [15]
yleyse ey benim aziz dostum:
Mezarna huzur belgesi gnder

Senden sonra kimse gndermez, nceden gnder.
Ye, giyin, bala ve rahat yaa
Neden saklarsn bakasnn maln
Altn ve ihsan imdi ver ki senindir
Senden sonra emrinden kar gider
Azn kendinle gtr
E ve ocuklarndan merhamet gelmez
Hayatta kendi kendini dn
nsan hrsndan lyle ilgilenmez
Gam yemede trnaklarn gibi
Hi kimse arkan kamaz senin.
Hz. Peygamber (s.a.a) ise yle buyuruyor:
Bilin ki herkes nceden gnderdiinin peice gider, geride braktndan ise piman
olur.
Emali-yi Mufid-i Niaburi ve Tarih-i Badat'tan yle nakledilmitir: Hz. Ali (a.s) bir
gece ryasnda Hz. Hzr' grd, ondan nasihat istedi, Hz. Hzr ona avularn gsterdi,
avularnda yeil bir yazyla yle yazlyd:
lydn dirildin ve ok gemeden leceksin, beka yurdu iin kendine bir ev yap, fena ve
yokluk evini terket. [16]
3- Nakledildii zere olduka akll ve zeki bir padiah vard, halkna olduka merhametli
davranyordu, srekli onlarn slah iin alyor, ilerini gryordu, doru ve salih bir veziri
vard, ona idari ilerinde yardm ediyor, meverette bulunuyordu, padiah ondan hibir ey
gizlemiyordu. Vezir alimlerin, salihlerin ve iyilerin hizmetinde bulunmu, onlardan bir ok
doru sz renmiti, onlara candan bir sevgi besliyordu. Dnyada hi gz yoktu, takiyye
ederek her defasnda sultana gelince putlara secde ediyor, onlar kutsuyordu, padiah ok
sevdiinden sapklna zlyordu, bir frsatn bulup ona nasihat etmek ve doru yolu
gstermek istiyordu.
Herkesin uyuduu bir gece padiahn emri zere ehri gezmeye ve son gnlerde yaan
yamurdan sonra halkn durumunu grmeye ktlar, yol esnasnda bir ple rastladlar,
padiah plkte bir k grd, vezirine gidip bakmalarn syledi. Attan inip ple varnca
plkte oturan bir dervi grdler, dervi eski elbiseler giymi, plkten yapt yastna
dayanm oturuyordu. nnde arap dolu bir testi vard, elinde bir tambur alyordu,
karsnda ise olduka irkin ve kendisi gibi eski elbiseler giymi bir kadn vard, dervi arap
isteyince ona arap veriyor ve tambur alnca oynuyordu, adam arap iince ona afiyetler
diliyor, padiahlara has vgler yadryordu. Adam da karsn vyor, btn kadnlardan
stn olduunu sylyordu, ikisi birlikte son derece mutlu ve sevin dolu bir hayat
yayorlard.
Padiah ve veziri uzun sre ayakta durup bunlar seyrettiler, o pislikler iinde bylesine
lezzet ve sevinle yaamalarna ardlar ve oradan ayrldlar, padiah vezirine yle dedi:
Ben ve sen hayatmz boyunca bylesine lezzet ve mutluluk iinde yaamadk, zannedersem
bunlar her gece bylesine mutlu ve sevinli yayorlar.
Vezir, frsat ganimet bilerek yle dedi: Korkuyorum ki bu dnyamz, lezzetlerimiz ve
saltanatmz da ebedi saltanat bilenler gznde bu plk gibidir. Bizim salam ve gsterili
evlerimiz onlarn gznde u maara gibidir, manevi gzellik ve temizlii anlayanlarn
gznde u bedenlerimiz, grdmz bu iki pis ve irkin insan gibidir. Bizim dnyevi sevin
ve mutluluumuz karsnda armalar, bizim pislik iinde yaayan bu iki ahsn lezzet ve
sevinci karsndaki aknlmz gibidir.
Padiah yle dedi: Acaba anlattn bu sfatlara sahip kimseleri tanyor musun?
Vezir, evet dedi. Padiah, kimlerdir?diye sordu.

Vezir yle dedi: Onlar ilahi dine inananlardr, uhrevi saltanat ve lezzetlerine
balanmlardr, srekli uhrevi saadet i ararlar.
Padiah; Ahiret mlk nedir?diye sordu.
Vezir yle dedi: O iddet ve cefann olmad lezzet ve nimetler diyardr, ihtiya ve
fakirliin olmad zenginliktir.
Padiah ahiret mlknn bu sfatlarn duyduktan sonra yle dedi: Acaba o eve girmenin
ve o ebedi saadete ermenin yolunu biliyor musun?
Vezir yle dedi: Evet o ev talep edenler iin hazrdr.
Padiah yle dedi: Neden bana daha nce bunu anlatmadn?
Vezir; Senin padiahlnn azametinden korktum.dedi.
Padiah yle dedi: Eer anlattn bu ey doruysa onu kaybetmek doru deildir, bunun
doruluunu aratrmalyz.
Vezir; zin verirsen yakin etmen iin ahiretin sfatlarn anlataym.dedi.
Padiah yle dedi: Sana gece gndz bu ii grmeni ve benim de baka ile megul
olmama engel olman istiyorum. Sakn bundan el ekme, bu olduka ilgin bir eydir, bundan
gaflet etmek olmaz.
Vezirin bu szlerinden sonra padiah kurtulu yoluna girdi ve ebedi saadete erdiler. [17]
Burada mminlerin basiretinin artmas iin bir de Hz. Alib (a.s)n hutbesinden birka cmle nakletmek istiyorum:
Ey insanlar! Kendisini ssleriyle ssleyen kandrc dnyadan sakn, phesiz dnya

kalpleri kendi batl eyleriyle cezbetmi ve kendi mitleriyle mitlendirmitir. Kendini
ssleyerek bir yere oturmu kendini istemeye gelenlere bakyor, bir gelin gibi ortaya km
btn gzler ona bakmaktadr, nefisler ona vurulmu, kalpler onu arzulamtr, o ise btn
elerini ldrmtr. [18]
O halde ne gemiten ibret alacak birisi baki kalm ve ne de sonra gelenler dnyann
batakilere yapt ktlklerden dolay ondan uzak olmulardr.[19]
Hz. Ali daha sonra yle buyurdu:
Allah evliya ve dostlarndan dnyay ald onu dmanlarna verdi, Hz. Peygamberi
alktan karnna ta balyordu, Hz. Musa alktan ldeki otlar yiyordu, yle ki ok zayf
ve clz olduundan derisinin altndan yedii otlarn yeillii gzkyordu. Peygamberler
dnyay zaruret halinde o da doyacak kadar aldklar halde bir lee benzetirlerdi, onlara
gre dnya kt kokan bir le gibiydi. Onlar dnyadan sadece ihtiya duyduklar kadar
alrlard. Le gibi koktuu iin doyasya yemezlerdi, ondan doyasya yiyen ve karnn
doyuranlara arrlard.
Ey kardeler Allah'a andolsun ki bu dnya kendi hayrn dnenler iin leten daha
ktdr ve lden daha murdardr, tabakhanede alanlar orann kt kokusunu
anlamazlar, orada oturur rahatsz olmazlar.
Hazret daha sonra yle buyurdular:
Dnya ehlinin dnyaya meyletmesi ve onun iin kavga etmeleri seni artmasn, onlar
havlayan kpekler veya av peinde koan yrtc hayvanlar gibidir, bazlar bazlarna havlar
durur, gl olanlar gsz yer, ok olan az bitirir. [20]
Hekim Senai bu sz alp iire dkerek yle demitir:
Bu dnya bir murdar gibidir,
Binlerce akbaba konar stne,

Bu ona vurur pene,
O buna vurur gaga,
Sonunda hepsi de brakr gider,
Hepsinden geriye kalr bu murdar.
Ey Senai lm sesi geldi,
O cihanda kendine bir yer tut.
Sakn sakn seni kendine benzetmesin,
Bir avu eytan grm hrsz.
Hz. Ali (a.s) yle buyuruyor:
Allah'a andolsun ki sizin bu dnyanz benim gzmde czaml birinin elinde duran etsiz
domuz kemiinden daha deersizdir. [21]
Bu, dnyay aalamann son derecesidir. Zira her eyin kemii deersizdir, bu kemik;
domuzun, zellikle de czzaml birinin elinde olursa. . .
4- Bir mr Allah'n nimetlerinden istifade eden, ama imtihan annda nimetlerine kfredip
hakiki nimet sahibinden yz eviren ve Allah'tan bakasna koan kimseler iin vereceimiz
bu rnei eyh Behai Keklnde iir diliyle zikretmitir, bizde onu burada nakletmek
istiyoruz:
Bir abidin biri Lbnan dalarna yerleti,
Ashab-i Kehf gibi maaraya yerleti,
Kalbini haktan bakasndan ykad,
zzet hazinesini uzlette buldu.
Gndzleri orula oldu megul,
Akam yemeine bir ekmek gelirdi.
Yarsn akam, yarsn sahur,

Kanaatten kalbinde vard, yz sevin.
Bylece yaayp gidiyordu,
Dadan asla inmedi le,
Tesadfen bir gece gelmedi ekmek.
O zahit alktan inledi durdu,
Akam ve yats namazn kld.
Kalbi vesvese iinde akam dnd.
O kadar zdrap vard ki onda,
Ne ibadet etti abid ne de uyudu.
Sabah o makamdan olunca,
O abid dalardan indi aa.
O dan yaknnda bir ky vard,
Kyn ehli hep kafir ve sahtekar,
Abid gelip bir kafirin kapsnda durdu.
Kafir ona bir iki arpa ekmei verdi,
Abid o ekmei ald ve teekkr etti.
Yiyecek bulduundan rahat etti.
Yeniden yerine dnmek istedi,
Arpa ekmeiyle iftar etmek istedi.
Kafirin uyuz bir kpei grd onu.
Alktan bir deri bir kemik kalmt.
Yannda pergelle bir izgi izsen,

Onu ekmek grr lrd sevinten.
Yannda haber diye bir laf etsen,
hubz(ekmek)sanr dnerdi deliye.
Kpek, abidin arkasndan koku ald,
Ardndan gitti, elbisesinden tuttu.
O iki ekmekten birini ona verdi,
Yola dt, ondan kurtulmak iin.
Kpek yedi ekmei dt peine,
Ta yeniden eziyet etmek istedi,
Abid o ekmei de verdi ona,
Azabndan kurtulsun diye.
Kpek, kafirin o ekmeini de yedi,
Yeniden dt peine.
Glge gibi peinden kotu,
Hrlayarak elbisesini yrtt.
Abid dedi bunlar grnce,
Ben senin gibi hayasz kpek grmedim.
Sahibin iki ekmekten baka birey vermedi.
kisini de sen yedin ey kt hayvan,
Ardmdan gelmenin manas nedir?
Elbisemi paraladn sebebi nedir?
Kpek, dile geldi ki ey kemal sahibi,

Hayasz ben deilim gzne sr,
Ben daha kkken,
Bu yal kafirin elinde kaldm.
Koyununa obanlk ettim,
Evine bekilik ettim,
Ltfundan bazen ekmek verir,
Bazen bir avu kemik atar.
Bazen unutur bir ey vermez,
Alktan kvranr dururum.
Uzun bir sre geer aradan,
Ne ekmekten haber gelir
Ne de kemikten.
Bazen de bu yal kafir,
Ne kendine ne de bana ekmek bulur.
Dergahnda bydm iin,
Bakasnn dergahna ynelmedim.
Bu yal kafirin kapsnda iim,
Bazen krederim, bazen sabr.
Senin ki bir gece gelmedi ekmein,
Sabr duvarn ykld.
Rezzakn kapsndan yz evirdin,
Kafirin kapsna kotun.

Dostun ekmeini braktn,
Dmanyla bartn.
Gel de buna insafnla hkmet,
Ben mi hayaszm yoksa sen mi?
Abid bu szden yere ykld,
Gsne vurdu bayld.
Ey Behai'nin nefsinin kpei ren,
O kafirin kpeinden kanaat ren.
Eer sabrdan bir kap almazsa yzne,
Kafirlerin uyuz kpeinden daha aalksn.[22]
Sadi de bu makamda ne gzel diyor:
Kainatn en ycesi zahirde insandr, en ala ise kpek, aklllarn da ittifak ettii gibi
hakk bilen kpek, nankr insandan daha iyidir:
Kpek asla unutmaz lokmay,
Bin defa onu talasan da.
Bir mr aal okasan,
En kk bir eyden sana savar.
Burada kalpleri nurani gzleri aydn klan bir rivayet de nakletmek istiyorum:
Nakledildii zere mam Sadk (a.s)'n bir klesi vard, mam bineine binip camiye
gittiinde o kle de onunla birlikte giderdi, mam inip camiye girince kle, o dnnceye kadar
merkebe bakar. Byle bir gnde aniden Horosanl bir ka yolcu grd, onlardan biri yle
dedi:
Ey kle ne olur efendine syle de senin yerine ben onun klesi olaym. Tm malm sana
veririm, benim ok da malm var, sen git o mallar al, ben burada kalaym.
Kle, sormak iin mam'n yanna vard ve yle dedi: Fedan olaym, yllardr sana hizmet
ettiimi biliyorsun, Allah bana bir hayr gnderirse siz onu engeller misiniz?
mam (a.s) yle buyurdular: Onu ben kendi yanmdan sana veririm, bakasndan izin
vermem.
Kle de o Horosanl adamn hikayesini ona anlatt.
mam (a.s) yle buyurdu: Eer bize hizmette isteksiz olmusan ve o ahs bize hizmet etmek
istiyorsa onu kabul eder ve seni gndeririz.
Kle dnp gitmek isteyince, mam (a.s) onu arp yle buyurdu:
Uzun yllardr hizmet ettiin iin sana bir nasihat etmek istiyorum, o zaman istediini
yapabilirsin. O nasihat udur: Kyamet gn Hz. Peygamber Allah'n nuruna sarlr, Hz. Ali
Peygamber'e, dier mamlar Hz. Ali'ye, iiler de bize sarlr. Bizim girdiimiz yere
girerler.
Kle bunu duyunca yle dedi: Ben size hizmet edeceim, yannzda kalacam ve ahireti
dnyaya tercih ediyorum. Daha sonra o Horosanl'nn yanna gitti, Horosanl ona yle dedi:
Ey kle gelirken gittiin yze sahip deilsin, ne oldu?
Kle ona mamn szlerini nakletti ve onu mam'n yanna gtrd. mam (a.s) onun
dostluunu kabul etti ve kleye de bin erefi vermelerini emretti.
Ben de O Hazret yle arz ediyorum: Ey efendim! Ben de kendimi tandmdan beri
kapndan ayrlmadm, etim ve derim senin nimetlerinle geliti, mrmn sonunda elimden
tutman, kapndan kovmaman mit ediyorum. Ben zillet ve ihtiya iinde yle
yalvaryorum: Sizin inayet ve korumanzdan nasl uzaklarm? Size olan ilgim eref
kaynamdr. Ey mam, bakasnn kapsna gidecek olursam artk yaamayaym.
5- Cehaletin aal ile ilim ve sanata tevik babnda da bir rnek nakletmek istiyorum:
Ebul Kasm Rab-i sfahani, Zeria adl kitabnda yle naklediyor: Hekim ve bilgin bir
adam, birinin yanna vard. Gzel bir evi ve padiahlara yakr hallar vard. Ev sahibi ise
cahil biriydi, ilim ve faziletten yoksundu. O hekim bunlar grnce adamn yzne tkrd,
adam kzarak yle dedi: Ey hekim! Yaptn bu cehalet nedir?
Hekim yle dedi: Bu cehalet deil, hikmettir. Tkr en dk yere tkrrler, ben
senin evinde senden daha dk yer grmedim, dolaysyla yzne tkrdm.
Bu bilgin ona cehaletin aaln anlatmak istemiti, yle bir irkinlik ki gzel eve sahip
olmak ve zengin elbiseler giymekle gizletilemez. Elbette ilmin fazileti, amel olduu
takdirdedir, bu ikisi birlikte olursa fazilet saylr, ne de gzel demiler:
Ezel gklerine ykselmek iin,
lim ve amelden iyi merdiven yoktur.
lim Allah'n kapsna gtrr,
Mlk mal ve makama deil.
lmi olmayan sapktr,
Eli ahiretten uzaktr,
limsiz amel, orak yere ekmektir,
Amelsiz ilim, canl mezara gmlmektir.
Allah'n hccetidir boyunlara,
lim okumak ve amel etmek.
Bildiinle hemen amel et,
Amelden sonra ilim ren.
Amelde ilme yetimezsen,
stn alim olursun, bakas deil.
lim ple inmez,
Ezeli, yaratkla uyumaz.
Bu kandrc beyhudelerden,
Gzler aarr ve szler devadr.
Bil ki en iyi ilim,
Hibir ey bilmediini bilmektir.
Hz. sa (a.s) yle buyuruyor:
nsanlarn en kts, ilmi malum ameli ise mechul olan kiidir.

Hekim Senai ne gzel buyurmu:
lim seni senden almazsa,

Cehalet o ilimden yz defa daha iyidir.
eytandr alim deil o,
Dediini duyduun, yaptn duymadn.
Alem gafildir ve sen gafil,
Uyuyan uyuyan uyandrr m?
Bu kitab mam Hasan Mcteba (a.s...)'n doum gn H. 1347 ylnda bitirdim. Bu kitap
bu mbarek ayda bittii iin iki dua ile son vermek istiyorum:
1- eyh Mfit Ali bin Mehziyar'dan naklen mam Cevad (a.s)'n u duasn rivayet
etmektedir ki Ramazan aynn gece ve gndznde bu duay okumak mstahaptr:
Ey Her eyden nce olan, sonra her eyi yaratan, sonra her eyi baki ve fani klan! Ey
benzeri olmayan! Ey yce gklerde veya dk yerlerde, ne stnde, ne altnda, ne de
ortasnda; kendisinden bakasna ibadet edilmeyen! Senden baka kimsenin saymaya g
yetiremeyecei vg sana layktr. Muhammed ve Ehl-i Beyt'ine senden baka kimsenin
saymaya g yetiremeyecei selat-u selam gnder.
2- eyh Kuleyni ve bakalarnn naklettiine gre mam Cafer-i Sadk (a.s)'n Zurare'ye
rettii bu dua gaybet zamannda ve iiler imtihan edildiinde okunmaldr:
Allahm bana nefsini tant, bana nefsini tantmazsan nebini tanyamam, Allahm bana
resuln tant, resuln bana tantmazsan hccetini tanyamam, Allahm bana hccetini
tant, bana hccetini tantmazsan dinimden saparm.
Alimlerin yazdna gre gaybet zamannda inananlarn grevlerinden biri de Hz. Mehdi
iin dua etmek ve sadaka vermektir. Allah' vp Peygamber'e ve Ehl-i Beyt'ine salavat
gnderdikten sonra her zaman okunan dualardan biri de udur:
Allahm! Bu saatte ve btn saatlerde (imdi ve her zaman iin) Velin Hccetin bin
Hasana- salat ve rahmetin onun ve babalarnn zerine olsun- veli, koruyucu, nc,
yardmc, klavuz ve gzc ol; bylece onu itaat edildii halde yeryznde sakin (hakim) kl
ve uzun bir mddet onu orada faydalandr.
Bu kitab bendeniz Abbas-i Kummi 1347 ylnda ilahi feyizler dergah olan mam Rza
(a.s)'n hareminde bitirdim. Hamd bata da sonda da Allah'a mahsustur. Salat-u selam
Muhammed'e ve Ehl-i Beyt'ine olsun. . .
[1]
[2]
[3]
[4]
- Meryem/39
[5]
[6]
[7]
- Al-i mran/135-136
[8]
[9]
- Aynul- Hayat/189.
[10]
[11]
[12]
[13]
[14]
- Rum/44.
[15]
- Nehc'l-Belaa/246. Sz.
[16]
- Sefinetul- Bihar, c. 2, s. 610
[17]
- Hz. Sadk yle rivayet ediyor: Dnya Hz. saya mavi gzl bir kadn eklinde tecelli
etti. Hz. sa, ka koca ettin?diye sordu.ok dedi, hepsini boadn mi?diye sordu.Hayr
hepsini ldrdm, dedi. Hz. sa yle dedi: eyvahlar olsun kalan kocalarna ki gemi
kocalarndan ibret almazlar.
[18]
[19]
- Sefinetul- Bihar, c.1, s.166.
[20]
- Nehcul- Belaa/31. Mektup.
[21]
- Nehcul- Belaa/228. Sz.
[22]
- Kekul, eyh Behai, c. 1, s. 227.

Ahi̇ret Menzi̇lleri̇

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Ahi̇ret Menzi̇lleri̇

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

AHRET MENZLLER

eyh Abbas-i Kummi

Ksaca Mellifin Hayat

- Biharul- Envar, c. 93, s. 258.

- Biharul- Envar, c. 41, s. 139.

- Nehcul- Belaa, 195. Sz.

Sonra Resulullah (s.a.a); imdi ne gryorsun?diye sordu.

Hasanibn-i Aliyyin vel- Huccetibnil- Hasani salavatullahi aleyhim eimmeten.

- Nehcul-- Belaa, 108. Hutbe.

- Nehcul-- Belaa, hutbe: 108.

- Biharul-- Envar, c. 71, s. 66.

- Mustedrekul-- Vesail, c. 1, s. 92.

- Biharul-- Envar, c. 71, s. 380.

- Biharul-- Envar, c. 78, s. 238.

- Biharul-- Envar, c. 94, s. 33.

- Sefinetul-- Bihar, c. 7, s. 194

- Biharul-- Envar, c. 89, s. 331.

- Mefatihul-- Cinan, Adile duas.

- Sefinetul-- Bihar, c. 8, s. 107.

- Vesailu- ia, c. 17, s. 275.

- Kekul-u eyh Behai, c. 1, s. 232.

Baka bir namaz...

kinci durak kabrin insan sktrmasdr...

Niin beni dveceksiniz?dediinde melekler; Bir gn abdestsiz olarak namaz kldn ve

namazn klarsa, kabir azabndan kurtulur, cehennem azabndan korunur, mr uzar ve

Bu dua birinci blmde de geti. [26]

mam Sadk (a.s)dan yle buyurduu rivayet olunmutur:

- Biharul-- Envar, c. 6, s. 218.

- Men La Yahzuruhul-- Fakih, c. 1, s. 170. Baka bir baskda s. 121.

- Mstedrekul-- Vesail, c. 1, s. 146.

- Sefinetul-- Bihar, c. 5, s. 163.

- Darus- Selam, c. 20, s. 315

- Biharul-- Envar, c. 6, s. 244.

- Usul-u Kafi, c. 6, s. 327.

- Biharul-- Envar, c. 6, s. 222.

- a.g.e. c. 74, s. 330

- Sefinetul-- Bihar, c. 7, s. 195.

- Biharul-- Envar, c. 6, s. 221.

- Sefinetul-- Bihar, c. 7, s. 195.

- Mstedrekul-- Vesail, c. 1, s. 340

- Sefinetul-- Bihar, c. 7, s. 194.

- Biharul-- Envar, c. 6, s. 215.

- a.g.e. c. 79, s. 23.

- kbalul-- Amal, s. 629.

- Mstedrekul-- Vesail, c. 1, s. 301

- Biharul-- Envar. c. 89, s. 314.

-.Sefinetul-- Bihar, c. 7, s. 193.

- kbalul-- Amal, s. 656.

- Biharul-- Envar, c. 6, s. 223

- Ravzatul-- Muttakin, c. 1, s. 458

- Men La Yahzuruhul-- Fakih, c. 1, s. 185.

- Biharul-- Envar, c. 6, s. 134

- Sefinetul-- Bihar, c. 1, s. 570.

- Darus- Selam, c. 1, s. 268

Ashap, llerin hediyesi nedir? diye sorduklarnda da yle buyurdular:

Allah'n raz olmad ey olmasn.

- Sefinetul- Bihar, c. 1 s. 268.

- Sefinetul- Bihar c. 8 s. 132.

- Biharul- Envar, c. 71, s. 59

- Zadul- Mead, s.573-574.

- Zadul- Mead/ 573-574.

- Zadul- Mead/ 574

- Dar'us Selam c. 2, s. 244