Klasik Türk Müziği Çalgilarindan Kanun Ve Tamburun Tonal Karakteristiklerinin Belirlenmesi

T.C.
SELUK NVERSTES
ETM BLMLER ENSTTS
GZEL SANATLAR ETM ANABLM DALI
MZK ETM BLM DALI
KLASK TRK MZ ALGILARINDAN KANUN VE

TAMBURUN TONAL KARAKTERSTKLERNN
BELRLENMES
Ramiz GKBUDAK
DOKTORA TEZ
Danman
Yrd. Do. Dr. Nurtu BARIER
Konya2011
iii
TEEKKR
Bu almann olumasnda emei geen danmanlarm Yrd. Do. Dr. Nurtu
BARIER ve Prof.Dr. Mehmet ALIKANa, TK yeleri Prof.Dr. Rza OUL ve
Yrd.Do.Dr. zer KUTLUKa, Prof.Dr. Ayhan ZEREN ve Prof. M. Salih ERGANa,
Prof.Dr. Fuat YNDEMLye, alg seiminde grev alan ve alglar salayan deerli
retim eleman ve renci arkadalarma, Seluk niversitesi radyo-televizyon uygulama
biriminde grevli retim eleman arkadalarma, zverileri, destekleri, emekleri ve
sabrlaryla bana g veren eim Prof. Z. Sekin GKBUDAKa, ocuklarm Cemil Yener ve
Demirhan
GKBUDAKa,
annem
Gksel
GKBUDAKa ye teekrlerimi sunarm.
GKBUDAK
ve
kardeim
ayeste
v
T. C.
SELUK NVERSTES
Eitim Bilimleri Enstits Mdrl
rencinin
Ad Soyad: Ramiz GKBUDAK

Numaras: 045117011002
Ana Bilim / Bilim Dal: Gzel Sanatlar Eitimi Ana Bilim Dal - Mzik Eitimi Bilim Dal
Program: Doktora
TezDanman: Yrd. Do Dr. Nurtu BARIER
Tezin Ad: Klasik Trk Mzii alglarndan Kanun ve Tamburun Tonal Karakteristiklerinin
Belirlenmesi
ZET
Bu aratrmada mzrapl Klasik Trk Mzii alglarndan Kanun ve Ud un tonal
karakteristikleri incelenmitir. Aratrmalar alglarn frekans aralklar ve davranlar,
seslerinin harmonik yaplar, formantlar, ses basn dzeyleri ve ynelme zelliklerinin
belirlenmesine ynelik almalar iermektedir. ncelenecek alglar o alglar alan
eitimciler ve deneyimli rencilerden oluan bir alg deerlendirme jrisi tarafndan, birok
alg ierisinden seilmitir. Bundan sonra yukarda belirtilen zellikleri bakmndan
alglarn incelenmesine geilmitir. alg sesleri bilgisayar ortamna yksek hassasiyette bir
lme mikrofonu (Earthworks M30) ve kaliteli ses kartlar (M-Audio firewire solo-Presonus
Firestudio) kullanlarak, yansmasz bir kayt odasnda aktarlmtr. Aktarlan bu sesler wav
formatnda ve 24 bit 48 kHz. kalitesindedir. Seslerin analizleri Wavelab 6 ve ARTA
yazlmlarnda yaplmtr. Ynelim zellikleri incelemesi iin alg sesleri, yine yansmasz
kayt odasnda Cubase 5 yazlm ile, toplam 8 dorultuda 8 ayr mikrofon kullanlarak, her
bir dorultu Presonus Firestudio ses kart zerinden sekiz ayr kanala kaydedilmitir.
alma sonunda kanun ve tambur alglarnn frekans aralklar ve davranlar,
seslerinin harmonik yaplar, formantlar, ses basn dzeyleri ve ynelme zellikleri ile
ilgili veriler elde edilmitir. Ulalan bu verilerin ses kayt uygulamalar ve alg yapm
alanlarna katk salayaca sonucuna varlmtr.
Anahtar Kelimeler : Kanun, Tambur, Tonal karakteristik, Harmonik, Frekans cevap,
Formant, Ses basn seviyesi
vi
T. C.
SELUK NVERSTES
Eitim Bilimleri Enstits Mdrl
rencinin
Ad Soyad Ramiz GKBUDAK

Numaras:045117011002
Ana Bilim / Bilim Dal: Fine Arts Education Music Education
Program: Doctorate
Tez Danman: Asist. Prof. Dr. Nurtu BARIER
Tezin ngilizce Ad: Determination of Tonal Characteristics of Classical Turkish Musical

nstruments Kanun and Tambur
SUMMARY
The research findes out Kanun and Tanburs tonal characteristics which of those are
Turkish Classical Music instruments with plectrum. n this study it is tried to find out
instruments frequency intervals and behaviour, harmonic structure of the sounds, formants,
sound pressure levels and their directivites. The designated instruments have been choosen
out of many other instruments by an instrument evaluation commitee, consisted of music
educators and experienced students. The sound of the instruments have been recorded to the
computer by using high sensitivity measurement microphone and high quality sound cards
((M-Audio firewire solo-Presonus Firestudio) in a special non-echoing recording room.
Those transferred sounds are in a wav format and in a quality of 24 bit 48 kHz. The
analyses of the sounds have been done by using Wavelab 6 and ARTA softwares. In order to
search their directivity attributions, instruments sound have been recorded into eight different
channels by using 8 differnet microphones in total 8 directions with Cubase 5 software and in
non-echoing recording room. Each directions have been recorded into eight channels through
Presonus Firestudio sound card. The collected data provides information about Kanun and
Tanbur instruments frequency intervals and behaviour, harmonic structure of their sounds,
formants, sound pressure levels and their directivites. It is believed that the obtained
information will contribute sound recording applications and can be used to form the
instruments.
Key Words: Kanun, Tambur, Tonal characteristics, Harmonic, Frequency, envelope,
Formant, Sound pressure level
vii
NDEKLER
BLMSEL ETK SAYFASI ....................................................................................................... i

DOKTORA TEZ KABUL FORMU ......................................................................................... ii
TEEKKRLER ...................................................................................................................... iii
ZET .......................................................................................................................................... v
SUMMARY .............................................................................................................................. vi
KISALTMALAR .................................................................................................................... viii
TABLOLAR LSTES ............................................................................................................... x
EKLLER LSTES................................................................................................................ xii
BRNC BLM...................................................................................................................... 1
1.GR ...................................................................................................................................... 1
1.1.Aratrmann Amalar ..................................................................................................... 3
1.2.Aratrmann nemi ......................................................................................................... 4
1.3.Aratrmann Varsaymlar ............................................................................................... 4
1.4.Aratrmann Snrllklar ................................................................................................ 5
KNC BLM ........................................................................................................................ 6
2. SES VE ALGILANMASI ...................................................................................................... 6
2.1 Sesin Oluumu.................................................................................................................. 6
2.2. Ses Dalgasnn Karakteristikleri ...................................................................................... 9
2.2.1.Genlik ............................................................................................................................ 9
2.2.2. Frekans ....................................................................................................................... 10
2.2.3. Dalga Boyu ve Periyot ............................................................................................... 11
2.2.4. Ses Hz ...................................................................................................................... 11
2.2.5. Faz .............................................................................................................................. 11
2.2.6. Harmonikler ............................................................................................................... 12
2.2.7. Ses Zarf ..................................................................................................................... 13
2.3. Seslerin Alglanmas ..................................................................................................... 14
2.3.1. nsann itme Fizyolojisi ........................................................................................... 15
2.3.2. itmenin Hassasiyeti.................................................................................................. 17
2.3.3. Binaural itme ........................................................................................................... 17
2.3.4. Perde(Pitch) ................................................................................................................ 18
2.3.5. Ses Younluu(Grlk) ............................................................................................. 18
2.3.6. Tn (Timbre) .............................................................................................................. 19
2.3.7. Maskeleme ................................................................................................................. 19
2.3.8. Kritik Blgeler............................................................................................................ 20
NC BLM.................................................................................................................. 21
3. ALGILARIN TONAL KALTESNN ANALZ............................................................ 21
DRDNC BLM ............................................................................................................ 26
4. YNTEM ............................................................................................................................. 26
4.1 Aratrma modeli ............................................................................................................ 26
4.2. Yaplan almalar ........................................................................................................ 26
4.3.Seilen alglarn ncelenmesi ....................................................................................... 28
4.4. Evren ve rneklem ........................................................................................................ 29
4.4.1. Kanun ......................................................................................................................... 29
4.4.2.Tambur ........................................................................................................................ 31
4.5. Verilerin toplanmas ve llmesinde kullanlan yazlmlar ve donanmlar................. 33
4.5.1. Wavelab Yazlm ....................................................................................................... 33
viii
4.5.2. ARTA Yazlm .......................................................................................................... 34
4.5.3. TrueRTA .................................................................................................................... 35
4.5.4. Cubase ........................................................................................................................ 36
4.5.6. Mikrofon ve Ses Kart ................................................................................................ 37
BENC BLM ................................................................................................................... 39
5. BULGULAR ........................................................................................................................ 39
5.1. Kanun algs ................................................................................................................ 39
5.1.1. Kanun algsnn frekans Cevap Anahtar ve Formantlar ......................................... 39
5.1.2. Kanun algsnn Seslerinin Harmonik erikleri ...................................................... 40
5.1.2.1. Kanun algsnn G2(97.999 Hz.) Sesinin ncelenmesi ......................................... 41
5.1.2.2. Kanun algsnn G3 (196.00 Hz.) Sesinin ncelenmesi ....................................... 43
5.1.2.3. Kanun algsnn G4(392 Hz.) Sesinin ncelenmesi .............................................. 46
5.1.2.4. Kanun algsnn G5(783.99 Hz.) Sesinin ncelenmesi ......................................... 48
5.1.2.5. Kanun algsnn E3(164.81 Hz.) Sesinin ncelenmesi .......................................... 51
5.1.2.9. Kanun algsnn C3(130.81 Hz.) sesinin incelenmesi........................................... 60
5.1.2.10. Kanun algsnn C4(261.63 Hz.) sesinin incelenmesi......................................... 62
5.1.2.13. Kanun algsnn D3(146.83 Hz.) sesinin incelenmesi ......................................... 68
5.1.2.17. Kanun algsnn A2(110 Hz.) sesinin incelenmesi .............................................. 77
5.1.2.21. Kanun algsnn F#3(185.00 Hz.) sesinin incelenmesi ........................................ 85
5.1.2.23. Kanun algsnn F#5(739.99 Hz.) sesinin incelenmesi ........................................ 89
5.1.2.24. Kanun algsnn B2(123.47 Hz.) sesi ................................................................... 91
5.1.3. Kanun Sesinin Zaman Analizi.................................................................................... 99
5.1.3.1. Kanun Sesinin Zaman-Frekans Analizi..................................................................... 103
5.1.4. Kanun algsnn Ses Ynelim zellikleri .............................................................. 105
5.1.5. Kanun algsnn Ses Basn Seviyesi ..................................................................... 109
5.2.2.1. Tambur algsnn A2(110 Hz.) Sesi .................................................................... 112
5.2.2.6. Tambur algsnn F#3 (185.0 Hz.) Sesi................................................................... 124
5.2.2.7. Tambur algsnn G3 (196.0 Hz.) Sesi .................................................................... 126
5.2.2.8. Tambur algsnn A3 (220 Hz.) Sesi ....................................................................... 129
5.2.2.9. Tambur algsnn B3 (246.94 Hz.) Sesi .................................................................. 131
5.2.2.10. Tambur algsnn C4 (261.63 Hz.) Sesi ................................................................ 133
5.2.2.11. Tambur algsnn D4 (293.66 Hz.) Sesi ................................................................ 135
5.2.2.12. Tambur algsnn E4 (329.63 Hz.) Sesi ................................................................ 137
5.2.2.13. Tambur algsnn F#4 (369.99 Hz.) Sesi............................................................... 139
5.2.2.14. Tambur algsnn G4 (392.00 Hz.) Sesi ................................................................ 141
5.2.2.15. Tambur algsnn A4 (440.0 Hz.) Sesi .................................................................. 143
5.2.3. Tambur Sesinin Zaman Analizi.................................................................................... 146
ix
5.2.3.1. Tambur Sesinin Zaman-Frekans Analizi................................................................... 149
5.2.4. Tambur algsnn Ses Ynelim zellikleri ................................................................ 151
ALTINCI BLM ................................................................................................................ 158
6. GENEL SONULAR, YORUMLAR VE NERLER .................................................... 158
6.1.Kanun algs ile Yaplan almalardan Elde Edilen Sonular ................................. 158
6.1.1. Frekans Cevap Anahtar ve Formantlar ................................................................... 158
6.1.2. Harmonik erik ....................................................................................................... 159
6.1.3. Kanun Seslerinin Zaman Analizi ............................................................................. 159
6.1.4. Kanun algsnn Ynelim zellikleri ..................................................................... 159
6.1.5. Kanun algsnn Ses Basn Seviyesi ..................................................................... 160
6.1.1. Frekans Cevap Anahtar ve Formantlar ................................................................... 160
6.1.2. Harmonik erik ....................................................................................................... 161
6.1.3. Tambur Seslerinin Zaman Analizi .......................................................................... 161
6.1.4. Tambur algsnn Ynelim zellikleri .................................................................. 161
6.1.5. Tambur algsnn Ses Basn Seviyesi .................................................................. 161
KAYNAKA ......................................................................................................................... 163
viii
KISALTMALAR
dB:Desibel
Hz: Hertz
kHz: Kilohertz
SPL: Sound Pressure Level
EQ: Ekolayzer
TABLOLAR LSTES
Tablo-1: G2 Sesinin Harmonik Bileenleri .............................................................................. 41
Tablo-2: G2 Sesinin Oktav Bandlar Tablosu .......................................................................... 42
Tablo-4: G3 Sesinin Oktav Bandlar Tablosu .......................................................................... 45
Tablo-6: G4 Sesinin Oktav Bandlar ........................................................................................ 47
Tablo-8: G5 Sesinin Oktav Bandlar ........................................................................................ 50
Tablo-9: E3 Sesinin Harmonik Bileenleri .............................................................................. 51
Tablo-10: E3 Sesinin Oktav Bandlar ..................................................................................... 52
Tablo-11: E4 Sesinin Harmonik Bileenleri ............................................................................ 53
Tablo-12: E4 Sesi Oktav Bandlar ........................................................................................... 55
Tablo-13: E5 sesinin Harmonik Bileenleri ............................................................................. 56
Tablo-14: E5 sesinin Oktav Bandlar ....................................................................................... 57
Tablo-15: E6 sesinin Harmonik Bileenleri ............................................................................. 58
Tablo-16: E6(1318.5 Hz.) oktav bandlar ................................................................................ 59
Tablo-17: C3 sesinin Harmonik Bileenleri ............................................................................. 60
Tablo-18: C3 (130.81 Hz.) oktav bandlar ............................................................................... 61
Tablo-20: C4 oktav bandlar .................................................................................................... 63
Tablo-25: D3 sesinin Harmonik Bileenleri............................................................................. 69
Tablo-26: D3 oktav bandlar .................................................................................................... 70
Tablo-29: D5 sesinin Harmonik Bileenleri............................................................................. 73
Tablo-31: D6 Sesinin Harmonik Bileenleri ............................................................................ 75
Tablo-33: A2 Sesinin Harmonik Bileenleri ............................................................................ 77
Tablo-34: A2 oktav bandlar .................................................................................................... 78
Tablo-35: A3 Ssesinin Harmonik Bileenleri .......................................................................... 79
Tablo-37: A4 sesinin Harmonik Bileenleri............................................................................. 81
Tablo-39: A5 sesinin Harmonik Bileenleri............................................................................. 83
Tablo-41: F#3 Sesinin Harmonik Bileenleri........................................................................... 85
Tablo-42: F#3 oktav bandlar ................................................................................................... 86
Tablo-43: F#4 sesinin Harmonik Bileenleri .......................................................................... 87
Tablo-44: F#4 oktav bandlar .................................................................................................. 88
Tablo-45: F#5 sesinin Harmonik Bileenleri ........................................................................... 89
Tablo-46: F#5 oktav bandlar ................................................................................................... 90
Tablo-47: B2 sesinin Harmonik Bileenleri ............................................................................. 91
Tablo-48: B2 oktav bandlar .................................................................................................... 92
xi
Tablo-49: B3 Ssesinin Harmonik Bileenleri........................................................................... 93
Tablo-51: B4 Ssesinin Harmonik Bileenleri........................................................................... 95
Tablo-53: B5 sesinin Harmonik Bileenleri ............................................................................. 97
Tablo-54: B5 oktav bandlar ................................................................................................... 98
Tablo-55: Kanun Seslerinin k ve D Sreleri............................................................. 100
Tablo-56: Tambur A2 Sesinin Harmonik Bileenleri ............................................................ 112
Tablo-57: Tambur A2 Sesi Oktav Bandlar Frekans-Kazan Deerleri ................................ 114
Tablo-58: Tambur B2 Sesinin Harmonik Bileenleri ............................................................ 115
Tablo-59: B2 Sesi Oktav Bandlar Frekans-Kazan Deerleri .............................................. 116
Tablo-60: Tambur C3 Sesinin Harmonik Bileenleri ............................................................ 117
Tablo-61: Kanun C3 Sesi Oktav Bandlar.............................................................................. 118
Tablo-62: Tambur algsnn D3Sesinin Harmonik Bileenleri ............................................ 119
Tablo-63: Tambur D3 Sesi Oktav Bandlar ........................................................................... 121
Tablo-64: Tambur E3 sesinin Harmonik Bilesenleri ............................................................. 122
Tablo-65: Tambur E3 Sesi Oktav Bandlar Frekans-Kazan Deerleri ................................. 123
Tablo-66: Tambur F#3 sesinin Harmonk Bilesenleri............................................................ 124
Tablo-67: Tambur F#3 Sesi Oktav Bandlar Frekans-Kazan Deerleri ............................... 125
Tablo-68: Tambur G3 sesinin Harmonik Bileenleri ............................................................. 127
Tablo-70: Tambur A3 Sesi Harmonk Bilesenleri ................................................................. 129
Tablo 71: Tambur A3 Sesi Oktav Bandlar Frekans-Kazan Deerleri................................. 130
Tablo-72: Tambur B3 Sesi Harmonk Bilesenleri.................................................................. 131
Tablo-73 : Tambur B3 Sesinin Oktav Bandlar ve Frekans-Kazan Deerleri...................... 132
Tablo-74: Tambur C4 Sesinin Bileenleri .............................................................................. 133
Tablo-75: Tambur C4 Sesi Oktav Bandlar ve Frekans-Kazan Deerleri ............................ 134
Tablo-76: Tambur D4 Sesinin Bileenleri ............................................................................. 135
Tablo-77: Tambur D4 Sesi Oktav Bandlar Frekans-Kazan Deerleri ................................ 136
Tablo-78: Tambur E4 Sesinin Bileenleri .............................................................................. 137
Tablo-79: Tambur E4 Sesi Oktav Bandlar Frekans-Kazan Deerleri ................................ 138
Tablo-80: Tambur F#4 Sesinin Bileenleri ............................................................................ 139
Tablo-81: Tambur F#4 Sesi Oktav Bandlar Frekans-Kazan Deerleri ............................... 140
Tablo-82: Tambur G4 Sesinin Bileenleri ............................................................................. 141
Tablo-83: Tambur G4 Sesi Oktav Bandlar Frekans-Kazan Deerleri ................................ 142
Tablo-84: Tambur A4 Sesinin Bileenleri ............................................................................. 143
Tablo-85: Tambur A4 Sesi Oktav Bandlar Frekans-Kazan Deerleri ................................ 145
Tablo-86: Tamburun Ses Zarf Evrelerinin ncelenmesi........................................................ 146
xii
EKLLER LSTES
ekil-1: Ses dalgasnn yaylmnda partikllerin dairesel, boyuna ve enine hareketleri........... 7

ekil-2: Hava molekllerinin skmas ve zlmesi ............................................................... 8
ekil-3: Saf bir sins dalgas zerinde dalga boyu, periyod, tepe ve rms gelerinin
gsterilmesi .............................................................................................................................. 10
ekil-4: Ses dalgasnn tam bir devir hareketinin olumas ..................................................... 10
ekil-5: Bir keman ve viyolaya ait sesin harmonik bileenleri ................................................ 12
ekil-6: Kanun algsna ait bir sesin dalga ekli ..................................................................... 13
ekil-7: nsan kulann iitme aral ..................................................................................... 14
ekil-8: Kulan Yaps ............................................................................................................ 15
ekil-9: Iitmenin Younluk blgeleri ..................................................................................... 17
ekil-10: itme Sisteminin E Grlk Erileri........................................................................ 19
ekil-11: Ses Zarfnn Evreleri ................................................................................................. 23
ekil-12: Tamburun Ses Aral ............................................................................................... 32
ekil-13: Wavelab 6 Yazlmndan Bir Pencere ...................................................................... 34
ekil-14: ARTA Yazlmndan Bir Pencere ............................................................................. 35
ekil-15: TrueRTA Yazlm Ana Penceresi ............................................................................ 36
ekil-16: Cubase 5 Yazlm Ana Penceresi ............................................................................ 37
ekil- 17: Earthworks M30 lme mikrofonu zellikleri....................................................... 38
ekil-18: Kanun algs Seslerinin kc Gamda Dalga ekli ............................................... 39
ekil-19: Kanun algsnn Frekans Spektrumu ...................................................................... 40
ekil-20: Kanun G2 Sesinin Frekans Spektrumu ..................................................................... 41
ekil-21: Kanun G2 Sesi Oktav Bandlar ................................................................................ 42
ekil-23: G3 Sesinin Oktav Bandlar Tablosu ......................................................................... 45
ekil-25: G4 Sesinin Oktav Bandlar ....................................................................................... 47
ekil-26: Kanun G5 Sesi Frekans Spektrumu .......................................................................... 48
ekil-27: G5 Sesi Oktav Bandlar ............................................................................................ 50
ekil-28: E3 Sesinin Frekans Spektrumu ................................................................................. 51
ekil-29: E3 Sesi Oktav Bandlar............................................................................................. 52
ekil-30: E4 Sesinin Frekans Cevap Spektrumu...................................................................... 53
ekil-36: C3 Sesinin Frekans Spektrumu................................................................................. 60
ekil-37: C3 Sesi Oktav Bandlar ............................................................................................ 61
ekil-44: D3 Sesinin Frekans Spektrumu ................................................................................ 68
ekil-45: D3 Sesi Oktav Bandlar ............................................................................................ 70
xiii
ekil-52: A2 Sesinin Frekans Spektrumu ................................................................................ 77
ekil-53: A2 Sesi Oktav Bandlar ............................................................................................ 78
ekil-56: A4 Sesinin Frekans Spektrumu ............................................................................... 81
ekil-60: F#3 Sesinin Frekans Spektrumu .............................................................................. 85
ekil-61: F#3 Sesi Oktav Bandlar ........................................................................................... 86
ekil-62: F#4 Sesinin Frekans Spektrumu .............................................................................. 87
ekil-63: F#4 Sesi Oktav Bandlar .......................................................................................... 88
ekil-64: F#5 Sesinin Frekans Spektrumu ............................................................................... 89
ekil-65: F#5 Sesi Oktav Bandlar ........................................................................................... 90
ekil-66: B2 Sesinin Frekans Spektrumu................................................................................. 91
ekil-67: B2 Sesi Oktav Bandlar ............................................................................................ 92
ekil-68: B3 Sesinin Frekans Spektrumu................................................................................ 93
ekil-74: Kanun algsnn G2 Sesinin Dalga ekli ................................................................ 99
ekil-75: Kanun algsnda G2 sesinin k(attack) evresi .................................................. 101
ekil-76: Kanun algsnda G2 sesinin lk d(decay) evresi ............................................ 101
ekil-77: Kanun algsnda G2 sesinin Tutunma(sustain) Evresi ......................................... 102
ekil-78: Kanun algsnda G2 sesinin sn(release) evresi ................................................ 102
ekil-79: Kanun G2, A4 ve E6 Seslerinin Zaman-Frekans Karakteristii ............................ 104
ekil-80: Kanun A2 Sesinin 60 ms. erisindeki Frekans Spektrumu ................................... 105
ekil- 81: Kanun algs 125 Hz. ve 160 Hz. Frekanslarnn Ynel zellii ...................... 106
ekil- 82: Kanun algs 200 Hz. ve 250 Hz. Frekanslarnn Ynel zellii ...................... 106
ekil- 83: Kanun algs 315 Hz. ve 400 Hz. Frekanslarnn Ynel zellii ....................... 107
ekil- 84: Kanun algs 500 Hz. ve 630 Hz. Frekanslarnn Ynel zellii ....................... 107
ekil- 85: Kanun algs 800 Hz. ve 1000 Hz. Frekanslarnn Ynel zellii .................... 108
ekil- 86: Kanun algsnn Ynelgenlik Sonogram ............................................................ 108
ekil-87: Kanun G2, C4 ve E6 Sesleri Ses Basn Seviyeleri .............................................. 109
ekil-88: Tambur algsnn Frekans Cevap Anahtar .......................................................... 111
ekil-89: Tamburda kc Gam Dalga ekli(A2-A4 aras) ................................................. 111
ekil-90: Tambur A2 Sesi Frekans Spektrumu ..................................................................... 112
ekil-91: Tambur A2 Sesi Oktav Bandlar ............................................................................ 113
ekil-92: Tambur B2 Sesi Frekans Spektrumu ...................................................................... 114
ekil-93: Tambur B2 Sesi Oktav Bandlar ............................................................................. 116
ekil-94: Tambur C3 Sesi Frekans Spektrumu ...................................................................... 117
ekil-95: Kanun C3 Oktav Bandlari ...................................................................................... 118
xiv
ekil-96:Tambur algsnn D3Sesinin Frekans Spektrumu ................................................. 119
ekil 97: Tambur D3 Oktav Bandlar .................................................................................... 120
ekil-98: Tambur algsnn E3 Sesinin Frekans Spektrumu ................................................ 121
ekil-99: Tambur E3 Sesi Oktav Bandlar ............................................................................. 123
ekil-100: Tambur algsnn F#3 Sesinin Frekans Spektrumu ............................................ 124
ekil-101: Tambur F#3 Sesi Oktav Bandlar ......................................................................... 125
ekil-102: . Tambur G3 Sesi Frekans Spektrumu .................................................................. 126
ekil-103: Tambur G3 Sesi Oktav Bandlar .......................................................................... 128
ekil-104 : Tambur A3 Sesi Frekans Spektrumu ................................................................... 129
ekil-105: Tambur A3 Sesi Oktav Bandlar .......................................................................... 130
ekil-106: Tambur B3 Sesi Frekans Spektrumu .................................................................... 131
ekil-107: Tambur B3 Sesinin Oktav Bandlar...................................................................... 132
ekil-108: Tambur C4 Sesinin Frekans Spektrumu ............................................................... 133
ekil-109: Tambur C4 Sesinin Oktav Bandlar...................................................................... 134
ekil-110: Tambur D4 Sesi Frekans Spektrumu .................................................................... 135
ekil-111: Kanun D4 Sesi Oktav Bandlar ............................................................................ 136
ekil-112: Tambur E4 Sesinin Frekans Spektrumu ............................................................... 137
ekil-113: Tambur E4 Sesi Oktav Bandlar ........................................................................... 138
ekil-114: Tambur F#4 Sesinin Frekans Spektrumu ............................................................. 139
ekil-115: Tambur F#4 Sesi Oktav Bandlar ......................................................................... 140
ekil-116: Tambur G4 Sesi Frekans Spektrumu .................................................................... 141
ekil-117: Tambur G4 Sesi Oktav Bandlar .......................................................................... 142
ekil-118: Tambur A4 Sesi Frekans Spektrumu .................................................................... 143
ekil-119: Tambur A4 Sesi Oktav Bandlar .......................................................................... 145
ekil-120: Tambur E3 Sesi Dalga ekli ................................................................................. 146
ekil-121: Tambur algsnda Ses Zarf(Envelop)nn k ve D Evresi ..................... 148
ekil-122: Tambur A2, E3, A4 Seslerinin Zaman-Frekans Spektrumlar ............................. 150
ekil-123: Tambur 125 Hz. ve 160 Hz. Frekanslarnn Ynel zellii ................................ 153
ekil-125: Tambur 315 Hz. ve 400 Hz. Frekanslarnn Ynel zellii ................................. 153
ekil-127: Tambur 800 Hz. ve 1000 Hz. Frekanslarnn Ynel zellii .............................. 154
ekil-128: Tambur algsnn Frekans Ynelim Sonogram ................................................. 155
ekil-129: Tambur A2 Sesi Oktav Bandlar Ses Basn Seviyeleri ....................................... 155
ekil-130: Tambur A4 Sesi Oktav Bandlar Ses Basn Seviyeleri ....................................... 156
ekil-131: Tambur Ahenk Teli Sesi Oktav Bandlar Ses Basn Seviyeleri......................... 157
BRNC BLM
1.GR
Mzikal sesler kendi karmaklklar ierisinde ok deikendirler. rnein bu sesler
tek bir algnn veya insan sesinin sins dalgasna yakn, daha basit bir yapda olabilecei
gibi, senfonik bir orkestrann karmak ses yaps eklinde olabilirler. Btn alg ve insan
seslerinin, her bir nota iin deiik bir tonal yapya sahip olduu bilinmektedir. Mzikal bir
ses ierisinde, tek bir frekansa sahip basit seslerin aksine, farkl birok frekans bulunabilir.
Temel frekans ve onun dzenli katlarndan oluan frekanslara harmonikler denilmektedir.
Harmonik yap, algnn ses rengini belirleyen en nemli gelerdendir. Harmonik ierik, bir
algnn gvdesinin ekline, byklne, kullanlan aacn trne ve durumuna, hatta
cilasna bal olarak o algya zg bir ekilde oluacaktr. Ses rengi ve tns beenilen birok
keman arasndan, bazlarnn neden ok daha kaliteli olduklar, tam olarak zlebilmi
deildir (Everest, 2001).
Kaliteli bir algdan beklenen, kendi ses aralndaki tm frekanslar dengeli ve
olabildiince gl bir ekilde retebilmesidir. Fakat alglarn doal yaplarndan da
kaynaklanabilecek nedenlerden dolay, alglarn kendi ses aralklarndaki baz blgelerde, ses
dzeylerinde ani ini ve klar olduu bilinmektedir. Dnyada birok sanat, gerek
konserlerinde gerekse stdyo kaytlarnda, olabildiince dengeli ve gl ses retebilen
alglar tercih etmektedirler. Benzer biimde lkemizde de, klasik Trk mzii alg icras
yapan mzisyenlere baktmzda, onlarn da konser ve kaytlarnda, herkesin elinde olmayan,
zel yapm alglar kullandklar grlmektedir.
Kaytta zel fikirlerin gerekletirilmesi ve uygun kaytlar yapabilmek iin, zellikle
insan sesi, mzik aletleri ve mzik aleti topluluklarnn akustik zelliklerinin bilinmesi, temel
bir gereksinimdir (Dickreiter, 1984).
Ses ve mzik teknolojileri, son yllarda lkemizde mzik alannda adn ska duymaya
baladmz, ses ve mziin teknolojik boyutlarn kapsayan bir bilim dal olarak karmza
kmaktadr. niversitelerde Tonmeister veya kayt mhendisi yetitirmek zere, ses ve
mzik teknolojileri blmleri alm, mzik eitimi veren birimlerde ses ve mzik
2
teknolojileri ad altnda mzik yapmnn teknolojik boyutlarnn anlatld dersler,
akademik programlara girmeye balamtr. Ses kayt teknik ve teknolojileri ile mzik aletleri
akustii, bu derslerin en temel konularndan ikisidir. Gnmzde teknolojinin mziin her
aamasna girmesi ve ilgili ilemleri hzlandrmas, teknolojinin her alanda olduu gibi mzik
alannda da belirleyici roln devam ettirmektedir.
Mzik aletlerinin frekans aralklar, temel frekans ve harmonikleri, formant lar, ses
basn seviyeleri, ynelme zellikleri gibi algnn tonal karakteristiklerine ilikin bilgiler, ses
ve mzik teknolojileri ile alg yapm (organoloji) alanlarnn konularndandr. alglarn
tonal karakteristiklerine ilikin bu bilgilerin bilinmesi, gerek mzik aletlerinin seslerinin
kaydedilmesinde gerekse konser seslendirmelerinde, kayt mhendisi veya Tonmeister n,
iyi bir kayt ve konser sesi elde edebilmesi iin nemlidir. Ayrca bu bilgiler standart alg
yapmna katk salayacaktr. Bu bilgiler nda en iyi ve en doal sesin elde edilmeye
allmas ve standart alglar yaplmas hedeflenmektedir. Bu balamda alglarn tonal
kalitelerini belirleyecek olan tonal karakteristiklerinin belirlenmesi fazlasyla nem arz
etmektedir.
Konuyla ilgili birok kaynakta, farkl mzik trlerinde kullanlan mzik aletlerinin
akustik zelliklerine ait bilgiler mevcuttur. Fakat klasik Trk mzii alglarna ait benzer
bilgiler ok snrldr veya hemen hemen yoktur. Elde edilecek bu bilgilerin Trk mzii alg
literatrne salayaca katklarn yan sra, bu tr alglarda bir standartlamaya da yol
aabilecektir. Bylelikle, standart olmayan ya da standart d alg retimi engellenerek,
kltrel mirasmz korunacaktr.
Bu aratrmann konusu, klasik Trk mzii alglarndan kanun ve tamburun frekans
aralklar, seslerinin temel frekans ve harmonikleri, formantlar, ses basn seviyeleri ve
ynelme zelliklerinin belirlenmesidir.
3
1.1.Aratrmann Amalar
Bu almann genel amac, telli klasik Trk mzii alglarndan kanun ve tamburun
tonal karakteristiklerini belirlemektir.
Telli klasik Trk mzii alglarndan kanun algsnn tonal karakteristiklerini
belirlemek:
1) Telli klasik Trk mzii alglarndan kanun algsnn frekans cevap anahtar nedir?
2) Telli klasik Trk mzii alglarndan kanun algsnn harmonik ieriinini
belirlenmesi
3) Telli klasik Trk mzii alglarndan kanun algsnn formantlarnn belirlnemesi.
4) Telli klasik Trk mzii alglarndan kanun algsnn zaman analizinin yaplmas
5) Telli klasik Trk mzii alglarndan kanun algsnn ynelim zeliklerinin
belirlenmesi
6) Telli klasik Trk mzii alglarndan kanun algsnn ses basn seviyelerinin
belirlenmesi
Telli klasik Trk mzii alglarndan tambur algsnn tonal karakteristiklerini
belirlemektir
1) Telli klasik Trk mzii alglarndan tambur algsnn frekans cevap anahtar nedir?
2) Telli klasik Trk mzii alglarndan tambur algsnn harmonik ieriinini
belirlenmesi
3) Telli klasik Trk mzii alglarndan tambur algsnn formantlarnn belirlenmesi.
4) Telli klasik Trk mzii alglarndan tambur algsnn zaman analizinin yaplmas
4
5) Telli klasik Trk mzii alglarndan tambur algsnn ynelim zeliklerinin
belirlenmesi
6) Telli klasik Trk mzii alglarndan tambur algsnn ses basn seviyelerinin
belirlenmesi
1.2.Aratrmann nemi
Yukarda da bahsedildii gibi, bu alanda literatre girmi, Trk mzii alglarnn tonal
karakteristiklerine ynelik yeterli dzeyde almalar olmadndan, yaplan bu alma klasik
Trk mzii alglarnn akustik zelliklerinin belirlenmesi, bunun sonucunda da ses kayt
mhendislii veya tonmeisterlik alanlar ile alg yapm alanna salayaca standartlar
bakmndan nem arz etmektedir. Bu almann, Trk mzii alglar ile veya bu alglarn
da iinde bulunduu mzik topluluklar ile gerekletirilecek kayt, konser seslendirme ve
radyo-tv programlar gibi her tr mzik yapm projesine, Trk mzii alg yapm alanna,
teknik olarak nemli katklar salayaca dnlmektedir. Akustik alglarla gerekletirilen
gerek kayt gerekse konser seslendirmelerinde, alglarn doal seslerine yakn tonlar elde
edilmesi esastr. Bunu salayabilmek iin alglarn akustik zelliklerinin bilinmesi gerekir.
Bu nedenlerle, yaplmas dnlen Klasik Trk Mzii alglarndan Kanun ve Tamburun
Tonal Karakteristiklerinin Belirlenmesi isimli alma, sonular bakmndan nem arz
etmektedir.
1.3. Varsaymlar
1- Seilen aratrma ynteminin, kullanlacak alg, yazlm ve donanmn aratrma
iin geerli ve gvenilir olduu,
2- Kayt yaplacak ortamn ideal olduu,
3- alglarn kaytlarnda alacak icraclarn yeterli dzeyde alglarna hakim
olduklar,
4- alg seim jrisinin, algnn tonal kalitesini belirleyecek, yeterli dzeyde
deerlendirme yetisine sahip olduu varsaylmaktadr.
5
1.4. Snrllklar
1- Bu almada alglarn frekans ynelimi incelemelerinde 125 ile 1000 Hz.
Arasndaki frekanslar dikkate alnmtr.
2- Bu almada klasik Trk mzii alglarnn doal sesleri(diyez, bemol, koma
olmayan sesler) kaydedilerek frekans, formant, ses ynelim ve akustik g gibi
fiziksel zellikleri incelenecektir. Yarm ve komal sesler dikkate alnmamtr.
3- Bu alma, tez projesine ayrlan bte ile snrldr.
4- Kemene ve rebab alglar ile yaplacak olan almalar, yeterli sayda kemene
ve rebab algsna ulalamadndan gerekletirilememi, ud algs ise perdesiz
olmasndan dolay rneklem olarak alnmamtr.
KNC BLM
2. SES VE ALGILANMASI
2.1 Sesin Oluumu
Bu blmde sesin oluumu hakknda genel bilgiler verilip bu bilgiler nda mzik
biliminin fiziksel temelleri ortaya konulmaya allacaktr. Bu temel bilgilerin ele alnmas,
bu almann anlalabilirliini salamas asndan gereklidir.
ncelikle mzik fiziinin en temel gesi olan sesin varlndan sz edebilmek iin,
kula uyarabilecek nitelikte bir ses kaynana, bu kaynaktan kan titreimleri kulamza
kesintisiz ve yeterli iddette ileten iletici bir ortama ve bu titreimleri deerlendirecek bir
alcya gerek vardr (Zeren, 1995).
Kula uyaran etkenler her zaman yinelenen (periyotlu) bir hareket sonucu oluurlar. Bir
cismin konumunun bir referans cismine veya noktasna gre deimesine hareket deniyor.
Hareket eden cismin boyutlar, referans cismine veya hareketin olutuu uzay parasna gre
ok kk saylabiliyorsa, bu cismi uzayda hareket eden bir nokta olarak dnebiliriz.
Noktalar uzayda , iki ya da bir boyutlu, herhangi bir yinelenen hareket yapabilir. Hareket ne
kadar karksa, o hareketin sonucu olarak oluan uyarc etkenler ve bu etkenlerin uyarsyla
algladmz sesler de o kadar kark olur. ok kark seslere grlt diyoruz. Yuvarlanan
bir kaya parasnn veya yldrm dmesi srasnda karmak hareketler yapan hava
ktlelerinin oluturduu sesler birer grltdr. alglarmzdaki tellerin, hava stunlarnn,
ubuklarn hareketinden doan mzik sesleri ise grltlere gre ok daha basit yapdadr.
Ama yine de en basit sesler deildir. En basit sesler bir cismin bir boyut zerinde yapt
yinelenen hareketten domaldr. Doada basit ses olumaz. Ancak bir ses atalndan veya bir
elektronik osilatrden byle basit sesler elde edebiliriz. Bu en basit seslerin oluumlarn ve
yaplarn inceleyerek, daha kark olan mzik seslerinin ve daha da kark olan grltlerin
yaplarn anlayabiliriz. nk en karmak bir ses bile eitli basit seslerin bir bilekesidir;
basit seslere ayrlabilir ve bu basit sesleri birletirerek yeniden oluturulabilir (Zeren, 1995:
13). Sonu olarak titreen bir ktle ve bu titreimlerin harekete geirdii hava moleklleri ses
dalgalarn oluturur ve kulamza ulaan bu titreimleri beynimiz ses olarak alglar.
Ses farkl iletici ortamlarda farkl dalga ekilleri oluturur. Hava, gaz ve sv ortamlarda
boyuna dalgalar eklinde hareket ederken kat iletici ortamlarda boyuna dalgalar yannda
enine dalgalar da gzlemlenir. Bu nedenle katlarda oluan dalgalar genellikle karmak dalga
ekillerine sahiptir. Ses dalgalarn bir havuza ta attmzda oluan su yzeyindeki dalgalara
benzetebiliriz. Burada su yzeyindeki dalgalar tan arpt noktadan uzaa doru hareket
halindedir. Benzer ekilde havadaki ses basn dalgalar da, ses kaynandan uzaklaarak
hareket ederler. Bu benzer iki durum arasndaki tek fark, ses basn dalgalarnn dar doru,
boyutlu kresel bir dzlemde yaylmasdr.
ekil-1: Ses dalgasnn yaylmnda partikllerin dairesel, boyuna ve enine hareketleri
(Everest, 2001:6)
Hava ierisindeki ses dalgalar skma ve zlme blgelerinden oluur. Titreen bir
ktlenin etkiledii hava moleklleri stunlar halinde skp zlerek, birbirlerini etkilemek
suretiyle titreimleri alglaycya ulatrrlar. Burada esas olan referans hava basncnda oluan
deiimlerdir ki, basntaki bu deiimler sesi oluturur. Titreen bir ktle atmosferik basnta
periyodik deiimlere neden olur ve kulamza ulaan bu deiimler ses olarak alglanr. Ses,
kulamza barometre ile llebilen, atmosferik basntaki periyodik deiimler eklinde
gelir. Ses olarak isimlendirdiimiz bu basn deiimleri, bir barometre zerinde
gzlenebilen, olduka kk deerlerdedir ve olduka hzl gereklemektedir.
8
ekil-2: Hava molekllerinin skmas ve zlmesi
(Everest, 2001:7)
Artan hava basncyla oluan daha byk younluktaki blgeler ile azalan hava
basncnn oluturduu daha az younluktaki blgeler (skma ve zlme blgeleri) tm
hareket boyunca ayn hzda (ses hznda) birbirini izler. Titreen molekller, yalnzca ileri-geri
titreirler. Bu nedenle ses dalgas hava molekllerini tamaz fakat titreen hava
molekllerinin komu moleklleri harekete geirmesiyle enerji, ses enerjisi tanr.
rnein, titreen bir cisim, bir gitar teli, bir insann ses teli veya bir hoparlr, normal
konumundan darya doru hareket ederek, hava molekllerini zorlayarak ses kaynandan
uzakta bir blgeye sktrr. Bylece normal atmosferik basntan daha yksek bir basn
deerine sahip skma blgeleri oluur. Yine ayn ekilde titreen ktlenin veya cismin
normal durumundan ieri doru hareket etmesiyle de, normal basn seviyesinden daha dk
seviyede basn deerine sahip zlme blgeleri oluur. Titreen bir gvdenin ieri ve dar
doru hareketlerinin yinelenmesiyle, normal basn seviyesinden daha dk ve daha yksek
skma blgeleri oluur. Yksek basn blgeleri ses dalgasnn kaynaktan dar doru
hareket etmesine neden olacaktr. Burada ilgin ve nemli olan ey, hava moleklleri hava
ierisinde ses hzyla hareket etmezler. Yalnzca ses dalgasnn kendisi, yksek basn skma
dalgas eklinde, dk basn blgelerine kar bask yapmaya devam ederek, atmosfer
boyunca hareket eder. (Huber, Runstein, 2005:56) Ses dalgasnn ekli veya dalga ekli, esas
olarak, zaman ierisinde ve belirli bir ortam boyunca hareket eden ses basn veya voltaj
seviyesinin, grafik olarak gsterilmesidir.
Ses oluumu ve dalga hareketiyle ilgili temel bilgiler, konunun anlalabilmesi iin bu
blmde rneklerle ele alnmtr. Aratrmann amac Trk mzii alglarnn tonal
9
karakteristiklerini belirlemek olduuna gre bir ses dalgasnn oluumu ve karakteristiklerinin
bilinmesi nemlidir.
2.2. Ses Dalgasnn Karakteristikleri
Sesin temel zellikleri olan genlik, frekans, dalga boyu, periyod, ses hz, faz, harmonik
ierik, ses zarf konular bu blmde anlatlacaktr. Bu karakteristikler bir ses dalgasnn
dierinden ayrt edilmesini salarlar.
2.2.1.Genlik
Bir ses dalgasnn veya dalga eklinin merkez izgisinden yukarya ve aaya olan
uzakldr. rnein, ekil 3 de bir saf sins dalgasnda grld gibi referans izgisinin
altndaki ve stndeki mesafe genlik olarak isimlendirilir. Baka bir deyile genlik, skma ve
geveme blgelerinin referans seviyesine gre uzakln ve konumunu ifade eder. Referans
seviyesine gre daha byk mesafe ve hareket, ortam boyunca daha youn basn deiimi,
daha youn elektriksel sinyal seviyesi deiimi, daha youn fiziksel yer deitirme anlamna
gelecektir.
Merkez izgisine olan uzaklk arttka ortamdaki basn deiimi, elektirik sinyal
seviyesi veya fiziksel hareket daha iddetli olacaktr. Bir dalga ekli zerindeki pozitif ve
negatif maximum uzaklktaki noktalara tepe deeri denir. Pozitif ve negatif tepe noktalar
arasndaki toplam mesafe ise tepeden tepeye genlik deeri denir. RMS (root mean sequare)
deeri ise zaman ierisinde oluan dalga ekline anlaml ortalama bir genlik deeri
tanmlamak iin oluturulmutur. (Huber, Runstein, 2005:37)
rms voltaj = 0.707 x tepe voltaj deeri,
tepe voltaj deeri = 1.414 x rms voltaj deeri
10
ekil-3: Saf bir sins dalgas zerinde dalga boyu, periyod, tepe ve rms gelerinin gsterilmesi
(Huber, Runstein, 2005:56)

2.2.2. Frekans
Frekans, titreen hava molekllerinin saniyedeki devir saysdr. Titreen bir ktlede,
bir elektrik sinyali veya bir akustik jeneratrde, pozitif ve negatif genliin oluturduu tam
devir yinelenerek devam eder. 1 saniye ierisinde oluan bu tam devirlerin says frekans
verir. Aadaki ekilde saf sins erisi eklinde bir ses dalgas grlmektedir.
ekil-4: Ses dalgasnn tam bir devir hareketinin olumas
(Huber, Runstein, 2005:56)
11
2.2.3. Dalga Boyu ve Periyot
Frekans oluturan tam bir devir hareketinin balang ve biti noktas arasndaki
uzaklktr. Sembol ile gsterilir. Zeren (1995) dalga boyunu bir titreimin tamamlanmas
srecinde (yani 1 periyotluk sre iinde) dalgann ortamda ald yol olarak tanmlamaktadr.
Periyot ise tam bir devir hareketinin olumas iin geen sre olarak tanmlanr (bkz.ekil 3).
Dalga boyu () = Ses hz (V) / Frekans (f)
Periyot (T) = 1 / Frekans (f)
2.2.4. Ses Hz
Dalga hz bir dalgann ortamda ald yolun, o yolu almak iin harcanan zamana
orandr. Dalgann birim zamanda ald yoldur. Hz = Alnan yol / Harcanan zaman
Bir ses dalgasnn hz havada 20 santigrad derece sda saniyede ortalama 344 metre veya
1130 feet olarak belirlenmitir. Her 1 santigrad derecelik s art iin, ses hz yaklak 0.60
metre artmaktadr. Ses hz kat, sv ve gaz eklinde olabilen iletici ortamn zelliklerine gre
farkllk gstermektedir (Zeren, 1995).
2.2.5. Faz
Bir ses dalgasnn oluumunda dairesel hareket veya devir genlik-zaman ekseninde
herhangi bir noktadan balayabilir ve bu oluan sese ait, zaman ierisinde farkl noktalarda
farkl genlie sahip dalga ekilleri bunu takip eder. Faz, ayn frekans ve genlikte fakat
dairesel periyodlar farkl zamanlarda balayan iki saf sins dalgas zerinde aklayacak
olursak, bu iki dalga eklinin birbirlerinden farkl fazlarda olduunu syleyebiliriz. Baka bir
deyile birbirlerine gre farkl zamanlarda oluan iki veya daha fazla dalga ekli arasndaki
gecikme faz olarak tanmlanr. Fazdaki deiim derece () ile ifade edilir (Huber, Runstein,
2005).
12
2.2.6. Harmonikler
Yukardaki rneklerde geen saf sins erisi biimindeki dalga ekilleri tek bir
frekanstan oluur. Konularn daha anlalabilir olmas asndan ekil ve tanmlamalarda
ounlukla o kullanlr. Fakat doada tek bir frekansa sahip dalga ekli yok denecek kadar
azdr. rnein mzik aletleri nadiren saf sins dalgas retirler. Eer byle olmasayd, tm
alglar ayn sesi karrlar, alglarn kendilerine zg sesleri-tnlar olumazd. Bir algnn
retmi olduu herhangi bir ses veya nota, temel bir frekans ( F ) ve bu temel frekansn 2(F),
3(F), 4(F) eklinde devam eden st blmlerinden ( Upper partials-overtones) oluur.
Temel frekansn katlar eklinde oluan bu st frekanslara harmonikler denilmektedir. Ziller,
ksilofonlar ve perksyon alglardan bazlar, harmonik yaplar bakmndan temel frekansn
katlar eklinde oluan dzenli bir harmonik yapya sahip deillerdir. Kulak, sesleri mzikal
oktav dediimiz temel frekansn katlar eklinde alglar. Aagdaki rnek 100 Hz. lik temel
frekansa sahip bir sesin 1,2,3,n kat eklinde devam eden harmonik bileenlerini
gstermektedir.
Temel frekans
100 Hz
2.
200
3.
300
4.
5.
400
6.
500
7.
8. Harmonik
600 700
800 Hz.
ekil-5: Bir keman ve viyolaya ait sesin harmonik bileenleri
Viola
Keman
(Huber, Runstein, 2005)
Yukardaki harmonik bileenlerin gsterildii keman ve viyolaya ait ekillerde

grlmektedir ki, her algnn kendine zg harmonik yaps vardr. Bir algnn karakteristik
sesini belirleyen harmonikler ve bu harmoniklerin bal gleri, algnn ses rengini(Timbre )
13
oluturur. Bir algnn harmonik dengesini deitirirsek, algnn kendine zg ses karakteri
deiecektir. rnein bir kemann st harmoniklerini seviye olarak azaltrsak, keman viola
gibi ses verecektir.
2.2.7. Ses Zarf
Bir sesin kendine zg ses rengi, tns o sesi tanmlamamzda kendi bana yeterli
deildir. Her sese ait ses zarf da, bu tanmlamada dikkate alnmas gereken bir zelliktir. Ses
zarf, bir ses dalgasnn genliinin zaman ierisindeki deiimini ifade eder. k, devamllk
ve d olmak zere evreden oluur. Baz kaynaklarda ise k, ilk d, yar kararl hal
ve sn olmak zere drt evreden oluur. Sesleri birbirinden ayrt etmemizi salayan, sesin
temel zelliklerinden birisidir. Aadaki ekilde sesin k sresi yaklak 25 ms., ilk d
20 ms., yarkararl evre 100 ms. ve sn evresi ise 3.5 saniye civarndadr.
ekil-6: Kanun algsna ait bir sesin dalga ekli
14
2.3. Seslerin Alglanmas

evremizde, farkl ses kaynaklarndan kan eitli frekans ve genlikte birok ses
dalgas olumaktadr. Bu ses dalgalarndan, iitme sistemimiz yaklak 15-20 Hz. ile 1500020000 Hz. arasndaki titreimleri yeterli genlikte iseler duyabilmektedir. Aadaki ekil
iitme sistemimizin duyarl olduu frekans araln gstermektedir ve bu aralk 10 oktavdan
olumaktadr. Bu aralktaki tm frekanslara iitme sistemimiz eit hassasiyette deildir. Bir
sesin alglanabilmesi iin belirli bir enerjiye sahip olmas gerekir. Bu snr iitme eii denilen
0 dB SPL ile ac duyma eii olan 140 dB SPL arasndadr.(Zeren,1995)
ekil-7: nsan kulann iitme aral
Psikoakustik, duyduumuz, iittiimiz her eye kar subjektif (nesnel) tepkimizi

aklayan ve inceleyen bilim daldr. Akustikle ilgili konularda, temel konusu sese verdiimiz
tepki olmas nedeniyle, psikoakustik en son hakemdir. Psikoakustik, akustik uyarclar ve
onlar evreleyen tm bilimsel, nesnel ve fiziksel zellikler ile onlarn neden olduu fiziksel
ve psikolojik tepkiler arasndaki ilikiyi aratrr. Psikoakustik, akustik ses sinyalleri ile,
iitme sistemi fizyolojisi ve sese kar psikolojik alglama, insanlarn iitme ile ilgili
davransal tepkilerini aklamak iin, insan iitme duyusunun yetenei , snrlar ve beyinde
oluan iitsel karmak sre arasnda ilgi kurmaya alr. itme, sesin younluuna,
frekansna, zamana bal karakteristiklerine (ki bunlar iitme sistemimizin ip ularn bulup,
15
ayn anda evremizde oluan birok bamsz sesin mesafe, yn, younluk, perde ve tonunu
belirlemesini salar), fiziksel zelliklerine davransal tepkileri kapsar.
2.3.1. nsann itme Fizyolojisi
nsan kula ana blmden oluur: gelen hava titreimlerini glendiren d kulak, bu
titreimleri mekanik titreimlere dntren orta kulak, ve bu mekanik titreimleri filtre
ederek hidrodinamik ve elektro-kimyasal titreimlere dntren i kulak. Sonu olarak bu
elektro-kimyasal sinyaller sinirler araclyla beyne gnderilir. Bu ana blm ortak bir
ekilde iitme sistemi olarak tanmlanr.
ekil-8: Kulan Yaps
D ve orta kulak, kaynandan yaylan ses enerjisinin preamplifier gibi, iitme

olaynn hassasiyetini artrr. D kulaktaki pinna, iitme kanalnn aldndan daha ok dalga
yakalar ve daha ok ses enerjisini glendirir. itme kanal, 2-5 kHz. Arasndaki sinyalleri
glendiren, yar kapal bir tp resonatr gibi alr.
Orta kulan iindeki kulak zar, iitme kanalndan gelen titreimleri alr ve onlar kk
kemikler (ossicles) boyunca i kulaa balanty salayan oval pencereye (oval window)
aktarr. Kk kemikler, bir tr amplifikatr grevi yaparlar, kazanr, fakat ayn zamanda bu
16
kemikler, grltl yksek seslere kar korunmak iin, kas hareketiyle ses sinyallerini
zayflatrlar.
kulak, hepsi birlikte titreimleri sinirsel iaret kodlarna dntren karmak
mekanizmay oluturan, bedenin denge organ olarak grev yapan yar dairesel kanallardan ve
basilar membrane ile corti organn ieren salyangozdan oluur. Corti organ, i kulaktaki
duyar elemandr ve salyangozun blmnden birisinin iinde, basilar membrane
zerinde yer almaktadr. zerinde drt sra tyl hcre bulunur. Bunlarn zerinde, svyla
dolu tympanic ve vestibular kanallar iinde, basn deiimlerine duyarl olarak hareket eden
tectoral membrane vardr. Basilar membrane boyunca dalm, cohlea sarmaln takip
eden 15000 -20000 tyl hcre vardr ve bunlar yaklak 1500 blnm perdeyi (zebilir)
ayrt edebilirler.
Yer teorisine gre ses perdesi , basilar membrane boyunca maksimum uyarlmann
olutuu tyl hcre topluluunca belirlenir. Dier taraftan zamanlama ve frekans teorisi,
basilar membranen oval penceredeki stapeslerin hareketi ile, ses dalgasnn basn
deiimlerine uyumlu bir ekilde, yukar ve aaya doru hareket ettii var saymn anlatr.
Her bir yukar ve aa hareket sinirsel bir atelemeyle sonulanr. Bylece frekans direkt
olarak ateleme oranyla kodlanr. rnek olarak 400 Hz.lik bir ses, tyl hcrelerin saniyede
400 Hz. atelenmesiyle sonulanr. Say 1000 Hz.den fazla olursa, frekans bamsz hcreler
tarafndan tanmlanamaz ve doru ateleme orann oluturmak iin birok tyl hcrenin
atelemesi birletirilir.
Karmak iitsel retim srecinin daha fazlas, bilginin kullanlmasn ieren iitme
sinirleriyle beyne ulaan sinirsel iaretlerde, beyinde oluur. itme siniri cochleadan ve
yarm daire kanallardan elektriksel akm alarak, beynin her iki iitme alanyla balant kurar.
laveten, psikolojik olarak sa ve sol kulan sesi bulma kapasitelerinde farkllk yoktur
fakat sa ve sol beyin iki ayr yarm olarak alr. Sol yarm kre en ok szl bilgileri iler,
deerlendirir. Bylece beynin sol tarafna bal olan sa kulak konuulan kelimeler iin
algsal olarak daha stn olabilir. Dier taraftan, melodik bilgiyi ileyen sa yarm kreye
bal sol kulak, melodileri alglamada daha iyi olabilir.
17
2.3.2. itmenin Hassasiyeti
Alglayabildiimiz en dk ses seviyesinin ve kulaklarmzn hasara uramadan
iitebilecei en yksek ses seviyesinin gleri arasndaki oran 1,000,000,000,000:1 dir. Bu
durum kulamzn geni bir dinamik alana sahip olduunu gsterir. Bu dinamik alan
ierisinde kulak, artan ses younluuna logaritmik bir ekilde yant verir.
itme snrna yakn ok yumuak sesler iin, kulak dk frekanslara kar l bir
ekilde ayrd edicidir. 60 phons civarndaki orta sesler iin ayrm yle ok belirgin deildir
ve 120 phons civarndaki ok gl sesler iin iitme yant dze yakndr. nsan iitmesinin
bu yn, yumuak ve daha yumuak sesler verildike bas seslerdeki gittike artan kayplar
kulan alglayacan iaret eder.
ekil-9: Iitmenin Younluk blgeleri
(Everest, 2001:53)
2.3.3. Binaural itme

Binaural iitme, birbirinden biraz farkl mesafedeki kulaklarn, sesin konumlandrlmasn, sesin zaman, faz ve iddetindeki kk deiimleri farkedebilmesiyle ilgilidir. Kulak
30 milisaniyelik zaman farkllklarn ayrt edebilir. Sa ve sol her iki kulan alglamalarnn
18
karlatrmas ve ses younluunun deerlendirilmesi, bilinli olmakszn ses kaynann
yaklak yerinin belirlenmesi, iitme sistemimiz tarafndan otomatik olarak yaplmaktadr.
2.3.4. Perde(Pitch)
Psikoakustikte
perde
terimi
frekansn
psikolojik
alglamas
olarak
dnlr
deerlendirilir. Perde ile frekans arasndaki ilikiyi bulmak iin, bir sesin frekansna karlk
hangi perdenin anlald konusunda, birok aratrma yaplmtr. Mzikte perde, ses dizisi
iindeki tek bir sesin konumu olarak tanmlanr. Perde, seslerin dinleyiciler tarafndan en
dkten en yksee doru bir aralkta konumlandrlabildii, sesin bir zelliidir. Sesler,
onlar oluturan ses dalgalarnn titreimlerinin frekanslarna gre, perde olarak daha yksek
veya daha dktr. Mzik nota yazm sistemi, kulan frekanslara kar tepkisi logaritmik
olduundan, logaritmik bir lme sistemi kullanr. rnek olarak, bir oktavn frekans aral
100 ile 200 Hz arasnda ve dier oktavn frekans aral 1000 ile 2000 Hz arasnda olmasna
ramen, iki farkl oktav iki nota arasndaki perde farkyla ayn srede iitilir. itebildiimiz
frekans aral yaklak 20 ile 20000 Hz arasndadr ve kulamzn en hassas olduu blge
1000 ile 5000 Hz arasndadr.
2.3.5. Ses Younluu(Grlk)
Grlk, seslerin bir aralkta sessizlikten yksek sesliye doru artarak sralanabilirlii
asndan, ses younluunun subjektif olarak alglanmasdr. Younluk birim alandaki ses
gc olarak tanmlanr. ekil-10da insan kula iin e grlk erileri grlmektedir.
Her bir eri, eit grlkte alglanan frekanslarn araln tanmlar. Bu erilerin, 1000
Hz. frekans ile kesitii noktalarda ses basn seviyesi(SPL) ve grlk seviyesi phons
deerleri birbirine eittir. Bu eriler kulamzn dk frekanslara daha az hassas olduunu
ve insan iitme sisteminin maksimum hassasiyette olduu blgenin yaklak 1000 ile 5000 Hz
arasnda olduunu gstermektedir. ekilde nokta ile izilen eri iitme snrn gsterir.
Standart iitme snr 1000 Hz de 0 dB olarak kabul edilir, fakat gerek eriler 1000 Hz de
llen iitme snrnn 4 dB civarnda olduunu gsterir.
19
ekil-10: itme Sisteminin E Grlk Erileri
(Everest, 2001:51)
2.3.6. Tn (Timbre)
Sesler
genel
olarak
perdeleriyle,
younluklaryla
ve
kendilerine
zg
ses
renkleriyle(tn) nitelendirilir. Tn, ayn younluk ve perdedeki iki ayr sesi dinleyicinin ayrt
edebilmesiyle ilgili, sesin niteliidir. Tn esas olarak sesin harmonik ierikleri ve vibrato,
k-kal sresi gibi sesin dinamik zellikleri ile belirlenir. Tn, ayn anda alan farkl
enstrmanlar tarafndan retilen sesleri ayrt etmemizi salayan niteliktir.
2.3.7. Maskeleme
E zamanl maskeleme, daha gl seslerin varlnda baz seslerin kaybolduu, insan
iitme sisteminin bir zelliidir. rnein ok gl beyaz grltlerin varlnda, daha zayf
birok ses maskelenir veya 500 Hz. lik bir ses daha yumuak olan 600 Hz. lik bir sesi
maskeleyebilir. Gl olan sese maskeleyen daha yumuak ve zayf olan sese ise maskelenen
20
denir. nsan iitmesinin bu yn, algsal ses kodlayclarn tasarm iin, nemli muhtemel
etkiler ierir.
Algsal ses kodlayclarnn amac, dinleyici asndan bilgi kayb ve bozulma
olmakszn kodlanacak datann miktarnn en az dzeye indirilmesidir. Datann azaltlmas,
kritik band, minimum iitme snr ve maskeleme olay kavramlarna dayanan, psikoakustik
algoritmalarla uyumlu olarak yaplabilir. Kodlanacak ses sinyalleri minimum iitme snr ve
maskeleme erisiyle karlatrlr. Bir ses sinyali kodlamann minimum seviyesinin altna
dt zaman sinyal en az bilgi ile kodlanr ve iitme snrnn altndaki sinyaller, kulak
bunlar iitemediinden dolay atlr.
2.3.8. Kritik Blgeler
Kritik bir blge, frekanslarn en kk blgesidir ve basilar membran n ayn
blmn harekete geirir. Kulak dk frekanslarda birbirinden birka Hz. farkl sesleri
ayrd edebilir. Yksek frekanslarda ise bu ayrmn yaplabilmesi iin sesler arasnda Hz
olarak yzlerle ifade edilen byklkte farklar olmas gerekir. Zaten tyl hcreler kendi
snrl blgelerindeki en gl uyarya yant verirler ve buna kritik blge denir. Kritik blge
kavram ilk olarak Fletcher tarafndan 1940 ylnda ortaya atlmtr ve kapsaml bir ekilde
denenmitir. Yaplan deneyler gstermitir ki dk frekanslarda kritik blgeler, yksek
frekanslardaki kritik blgelerden daha dardr. Kritik blgenin drte 5000 Hz in altndadr.
Kritik blgeler deiken merkez frekanslaryla bir spektrum analizre benzerler ve herhangi
bir ses kendini merkez olarak alan kritik bir blge oluturacaktr.
Kritik blgeler bir baka yolla da aklanabilir. Perdeleri birbirine yakn eit grlkteki
iki ses birbirinden bamsz ayr ayr seslendirildiinde, onlarn birlemi grlkleri, beraber
seslendirildiklerinde, tek bana seslendirilmelerinden nemsiz bir miktarda, biraz daha gl
olacaktr. kulan basilar membran zerinde, onlarn ayn sinir ular iin yart yerde,
ayn kritik banttaki sesler iin bunlar sylenebilir. ki sesin perdesi byk lde farkl ise,
birlemi seslerin alglanan grlkleri olduka byk olacaktr. nk bunlar basilar
membrann zerini kaplamazlar ve ayn tyl hcreler iin yarrlar. Sesler birbirinden
apayr frekansta ise (Kritik blge iinde deil), birlemi ses, tek bana her bir sese gre iki
misli daha gr alglanabilir. Kritik blgeler teorisi, kulan blge iindeki ve dndaki
21
enerjiyi ayrt ettiini gstermesi nedeniyle nemli bir iitsel kavramdr. Blge iindeki enerji
maskelemenin gelimesine yardmc olur.
NC BLM
3. ALGILARIN TONAL KALTESNN ANALZ
3.1. alg Seslerinin Harmonik Yaplar
Bu blmde alglarn tonal kalitesinin belirlenmesinde nemli bir etken olan
harmoniklerin ses rengine olan etkileri ele alnacaktr. Bu harmoniklerin ieriklerinin
incelenmesinde Fourier analizi metodu kullanlmaktadr.
Fourier analizi sonucunda oluturulan Fourier spektrumu karmak periyodik dalgalarn
harmonik ieriklerini gsteren bir grafiktir. rnein bir piyanonun 440 Hz (A4) tuuna
bastmzda duyduumuz ses, temel frekans 440 Hz ve onun srayla 2, 3, 4, n katndan
oluan farkl genlikte dzenli harmoniklerden ve herhangi bir kurala bal olmakszn yine bu
sesin ierisinde bulunan dzensiz harmoniklerden oluur. Ses kalitesi veya ses rengini
belirlemede harmoniklerin genliklerinin belirleyicilii fazdan daha fazladr. Forier spectrum
bize ses dalgalarnn renkleri ile ilgili en nemli bilgileri gsterir. Herhangi bir mzik sesinin
harmonik ieriini belirlemede elektronik bir ara olan Fourier analizr kullanlr.
Gnmzde Fourier analizi, bilgisayarlar iin hazrlanm yazlmlarla bilgisayar ortamnda
yaplabilmektedir.
Fourier spektrumunda gzlenen harmonik yap ile ses kalitesi veya rengi arasnda genel
bir ilgi kurulabilir. Tek bir frekansa sahip basit bir sins dalgas saf ve yaln bir ses verir.
Basit bir sesin, yani saf sins dalgas eklinde olan bir ses, harmonik bileenleri asndan
incelendiinde tek bir frekansa sahip olduu bilinmektedir. Bu tr seslerin algda uyandrd
etki, ses kalitelerinin renksiz ve basit olduu eklindedir. Buna karlk yksek genlik
deerlerinde harmoniklerden oluan bir ses daha zengindir. Harmonik ierii zengin sesler ise
22
algda daha zengin ve renkli bir etki brakrlar. Harmoniklerin dk veya yksek genlik
deerlerinde olmas ses kalitesinin daha zengin veya basit olmasn belirlemektedir (Berg ve
Stork, 1995:105). Yksek genlik deerlerine sahip uyumsuz harmonikleri olan kare ve dier
dalgalar, boluktan gelen veya tahtams bir ses retirler (rnein klarinet). ok dk genlik
deerlerinde sadece uyumsuz harmoniklere sahip gen dalgalar, sins dalgas ve kare dalga
arasnda bir yerdedir ki ses renkleri de aa-ahap karekterinden biraz daha farkldr.
Berg ve Storkun(1995) alto flt, klarinet, keman ve krumhornun Fourier spektrum ve
dalga ekilleri zerine yapm olduu almada bir alto blok fltn sins dalgasna yakn
karekterde bir ses verdii grlmektedir. Fourier spektrumu ok basit bir yapdadr ve dk
genlikte birka st harmonikten olumaktadr. Bir ortaa algs olan Krumhornun ise
karmak bir dalga ekli ile ok zengin ve kams bir sese sahip olduu belirtilmektedir.
Bunun fourier spektrumuna bakldnda ok fazla sayda harmoniklerden olutuu, baz
harmoniklerin genliklerinin temel frekanstan daha yksek olduu grlr. Bu almada,
harmoniklerin genlikleri temel frekanstan daha byk olsa bile, o sesin temel frekansn
perdesinde
duyulaca
belirtilmitir.
nk
btn
frekanslar
temel
frekansn
harmonikleridir. Klarinet ve kemann spektra ve dalga ekillerine baktmzda yksek

genlikli st seslerin okluu ve dalga ekillerinin karmakl dikkat eker. Klarinet sesinin
Fourier spektrumu, kare dalgaya benzer ses karekterine sahip, yksek genlikte az sayda
dzensiz harmonikten oluur. Kemann ses erisine veya dalga ekline bakldnda kare
dalgalara benzemedii grlr.
nk genlik ve harmoniklerin fazlar kare dalgalarn
karekterlerinden farkldr. Kemann ses erisi veya dalga ekli orta karmaklktadr. Fourier
spektrumuna baktmzda harmonikler say bakmndan ortalama bir saydadr.
Berg ve Storkun (1995) almasnda sesin basitlii ile Fourier spektrumunun basitlii
arasnda, harmoniklerin azl ve genliklerinin dkl bakmndan iliki grlrken,
zengin seslerin Fourier spektrumunda ok sayda ve yksek genlikte harmonikler olduu
grlmektedir. Seslerin kendine zg karekteristik ses renklerinin olumasnda dzensiz
harmoniklerin, genliin, harmoniklerin saysnn belirleyici bir role sahip olduuna dikkat
ekilmektedir. Bununla beraber ses rengine etki eden baka baka faktrlerin de olduu
tartlmtr.
23
3.2. k ve D Transit Dalgalar
Bir algnn tonal kalitesinin nasl algland konusunda, k(attack) ve d(decay)
evresinde ok ksa zaman aralklarnda oluan transit dalgalar(transient) ok nemli bir etkiye
sahiptir. itme sistemimiz milisaniyeler ierisinde oluan bu transit dalgalara duyarldr. Bu
nedenle ck ve d transit dalgalar algladmz sesin ton kalitesi zerinde belirleyici bir
etkiye sahiptir ( Berg ve Stork, 1995: 104).
Mzikal bir ses bir btn olarak alglanrken akustik bakmndan bir birini izleyen ve
ses zarf olarak ifade edilen farkl blmden oluur; attack(k), quasi-stationary
condition(yar kararl hal) ve decay(d). Baz kaynaklarda ise ses zarf k(atacak),
d(decay), devamllk(sustain) ve sn(release) evreleri eklinde verilmektedir.
Tm algsal sesler doal olarak attack ile balarken, yalnzca quasi-stationary
condition (yar kararl hal)e sahip yayl ve nefesli alglar, akustik davran sreleri
esnasnda biraz farkllk gsterir. Piyano ve telleri ekilerek alnan harpsikord gibi alglarn
da ait olduu tm vurmal alglar, direkt olarak attack(k) dneminden decay(ini)
dnemine geerler. Elektrik gitar bu duruma bir istisna oluturur : quasi-stationary
condition(yar kararl hal) dnem etkisi vererek ok yava bir ekilde sner gider. Nefesli ve
yayl alglar grece ksa d sresine sahiptirler. Bir sesin blml zaman davran,
onun iin, bir uzayn, ortamn sese olan tepkisine uyumludur, sesin yansmasyla
attack(k
dnemi),
quasi-stationary
condition(yar
kararl
hal)
dnemi
ve
decay(d) dnemi oluur. algnn titreen gvdesi sonucu sesin ortaya kmas, benzer
ekilde sesi evreleyen odann etkisi dorultusunda deiiklik gsterir. (Dickreiter,1989:36).
ekil-11: Ses Zarfnn Evreleri
24
3.3. Formantlar
Formant lar resonans gibidir. alnmakta olan sese baklmakszn, spektrumda sabit
bir durumda olan harmonikleri glendirirler. algnn belirli bir ses blgesinde sesin aniden
ykselmesi olay olarak da tanmlanabilir. Formant lar zellikle yayl alglarn, aa ve
bakr nefeslilerin bir zelliidir. Onlar ayn zamanda konumada nl harflerdeki
farkllklardan sorumludur. Bu nedenledir ki, Formant lar alg sesine bir eit sesli harf
etkisi verir. Parlak, ak nl harf sesi ah keman, trompet ve obuada olmaldr. Fagot sesi en
iyi oh formant ile tanmlanabilir. Nasal formant olarak tanmlanan formant ekli ise
1800 ile 2000 Hz. aralna yerlemi ve saksafon algsnda karakteristik bir ekilde vardr.
(Dickreiter,1989).
3.4. Vibrato Etkisi
Mzikal bir sesin perdesinde oluan periyodik deiimler sonucu oluur. Sese ayrc bir
renk katar. Keman alan bir solistin vibratolar, solo keman sesini ona elik eden yayl
grubunun seslerinden ayrd etmemizde nemli bir etkiye sahiptir.
3.5. Chorus Etkisi
Ayn alglardan oluan bir topluluun ald mzii bu alglardan bir tanesi
aldnda, toplu alnandan kan sesin niteliiyle, tek algdan kan sesin nitelii farkldr.
Bu toplu almadan dolay ortaya kan duruma chorus etkisi denilmektedir. Ayn anda bir
arada alan benzer alglarn konumlar, fazlar, kk miktarlardaki frekans farkllklar ve
ses kaliteleri, chorus etkisini oluturan faktrlerdir.(Berg-Stork, 1995:108)
26
DRDNC BLM
4. YNTEM
4.1 Aratrma modeli
Yaplacak olan aratrma deneysel yntemler kullanlarak laboratuar ortamnda
gerekletirilecektir.
ncelikle, farkl ahslar veya firmalar tarafndan imal edilmi telli klasik Trk mzii
alglarn akustik olarak dinleyecek, bunlarn ierisinden tns en gzel olan belirleyecek
olan jri, Konya Seluk niversitesi Dilek Sabanc Devlet Konservatuar, Eitim Fakltesi
Gzel Sanatlar Eitimi Blm Mzik Eitimi Anabilim Dal retim elemanlar ve
rencilerinden oluturulmutur.
4.2. Yaplan almalar
Aratrmada incelenecek alglar belirlemek zere alg deerlendirme-seme jrileri
oluturulmu, yaplan oturumlar sonucunda aratrma almalarnda kullanlmak zere birer
adet kanun ve tanbur algs belirlenmitir.
Yaplan bu oturumlarda jri yelerinden algda tonal bakmdan en gzel etkiyi
brakan yani ses renginden en ok etkilendikleri tek bir algy belirlemeleri istenmitir. Jri
yeleri konservatuvar retim elemanlar, rencileri ve eitim fakltesi gzel sanatlar
eitimi blm mzik eitim anabilim dal retim elemanlarndan, alanla dorudan ilikili
kiiler arasndan seilmitir. itme-alglama her ne kadar kiisel de olsa, tercihlerin birok
alg arasndan iki veya en fazla algya ynlendii gzlenmitir. Bu durum yaplan
almann hassasiyetini artrmak asndan nem arz etmekte, belirli bir birikime sahip
kiilerle yaplan alg seimleri neticesinde belirlenecek alglarla yaplacak aratrma
almalarnn daha doru olaca dnlmektedir.
Jri yeleri gzleri bal, alglarn hemen tm ses alann kapsayan bir eseri bu
alglardan dinleyerek bir algy belirlemiler, tm jriden en ok oy alan alg aratrmaya
esas olacak alg olarak belirlenmitir. Baz jri yelerinin kendilerine ait alglar da
27
semelere katlm olup, yaplan incelemede ounun kendi alglarna oy vermedii
gzlemlenmitir.
Ayrca tez neri formunda da belirtildii gibi alg seimleri ulalabilen alglarla
gerekletirilmi, farkl insanlar ortak bir zamanda bir araya getirmek, alglar temin etmek
olduka g olmutur.
Kanun
semeleri
26.10.2007
tarihinde
Seluk
niversitesi
Dilek
Sabanc
Konservatuvarnda gerekletirilmitir.
Semelere katlan kanun alglar yapmc isimleri ile aada sralanmtr.
1- Ejder Gle
2- brahim Bakm
3- Semih Sand
4- mer Akpnar
5- Mehmet Ycel
6- Kenan zten
7- Sadettin Savd
Ejder Gle yapm kanunlardan semelere adet alg getirilmi olup bunlar bir n
elemeyle tek algya indirilmitir. Bu esnada jri yeleri gzleri ak saz dinlemi ve el
kaldrma suretiyle oy vererek tercihlerini belirtmilerdir. Bu kanunlar arasndan 5 oy Ejder
Gle, 4 oy mer Akpnar, 2 oy Semih Sand ve birer oy da brahim Bakm ve Mehmet Ycel
yapm kanunlar almtr.
Kanun seiminde en ok oy alan alg Ejder Glee ait kanun olmutur.
28
Semelere katlan tambur alglar yapmclarna gre aada belirtilmitir.
1- Fehmi Usta
2- Onnik Usta
3- Faruk ahin
4- Mehmet Yalgn
5- Bar Yekta Karatekeli
6- Sacit Grel
7- Burak Albayrak
28 Aralk 2007 tarihinde yaplan tambur semelerinde Bar Yekta Karatekeli yapm
tambur 8 oy, Faruk ahin yapm tambur 6 oy, Sacit Grel yapm tambur 4 oy, Mehmet
Yalgn yapm tambur 1 oy ve Burak Albayrak yapm tambur 1 oy almtr.
Grld zere en ok oyu Bar Yekta Karatekeli yapm tambur almtr.
4.3.Seilen alglarn ncelenmesi
Oluturulan jriler tarafndan belirlenen alglarn bilgisayar ortamnda akustik
zelliklerinin ve tonal karakteristiklerinin incelenmesi aamasnda, yansmasz odada bu
alglarn sesleri kaydedilmitir. Daha sonra ise bu kaytlarn bilgisayar ortamnda akustik
analizler yapabilen Wavelab, Cubase, ARTA ve TrueRTA gibi yazlmlarla incelenmitir. Bu
almada Earthworks M30 akustik lme mikrofonu ve bu mikrofon ile uyumlu SPL
kalibratr kullanlmtr.
Sz konusu mzik aletlerinin en pesten en tize doru btn tam sesleri tek tek,
enstrmantasyon tipi bir lm mikrofonu ve nitelikli bir ses kart kullanlarak bilgisayara
kaydedilmitir. Kaydedilen bu sesler, ses analizi yapabilen yazlmlar ile incelenerek, her bir
algnn akustik zellikleri belirlenmitir. Burada kullanlan tm malzemelerin kalitesi,
aratrmann sonucunu etkilemesi bakmndan nem arz etmektedir. rnein, seilen lm
mikrofonu allan frekans aralnda 0 dB seviyesinde, frekans cevap izelgesinde dz bir
grafik oluturmal, frekans tepkisi (cevab) ve dorusall olabildiince kusursuz olmaldr.
Bu niteliklerde bir lm mikrofonunun seilmesi, bu bakmdan nemlidir. Kullanlacak ses
kart da dorusall yksek, nitelikli bir Saysal-analog dntrcye (DAC) ve giri-k
29
balant ularna (konnektrlerine), ayn zamanda dk gecikme (Latency) deerlerine sahip
olmaldr. Ayrca yaplan bu kaytlar doru iitebilmek veya dinleyebilmek, ayn zamanda
yorumlayabilmek iin de, yksek hassasiyette stdyo referans ses monitrleri ve kaliteli bir
kayt amal ses kartrc (Mixer) gerekmektedir.
Yaplan bu kaytlarn ses analiz programlar kullanlarak incelenmesiyle, sz konusu
Trk mzii alglarnn frekans aralklar, akustik g dzeyleri, ynelme zellikleri,
formantlar, tonal kaliteleri, akustik zellik ve davranlaryla ilgili bilgilere ulalmtr.
4.4. Evren ve rneklem

Bu almann evreni tm Trk mzii alglarn kapsamakta, rneklemimiz ise
mzrapl Trk mzii alglarndan kanun ve tamburdan olumaktadr.
4.4.1. Kanun
Klasik Trk mziinde kullanlan nemli mzrapl alglarmzdandr. Ortadou
lkelerinde de yaygn bir ekilde kullanlmaktadr. Bu algnn, daha nceleri Eski Msrllar
ve Smerlerde atas saylabilecek benzerlerinin olduu bilinmektedir. Bugnk eklini
1600lerde almtr. nl Trk filozofu Farabinin bu eski alglardan yola karak kanun
algsnnn ilk tasarmn ve yapmn gerekletiren kii olduu ayrca zaman ierisinde
algda baz deiiklikler yapt farkl Trk kaynaklarnda belirtilmektedir. Evliya elebi ise
nl Seyahatnamesinde kanun algsnn ilk olarak Ali ah isimli bir ahs tarafndan
yapldn belirtmektedir. Baz yabanc mzik kaynaklarnda ise kanun, bir Arap algs
olarak tantlmaktadr. Gnmzde klasik Trk mziinde, Trk pop mziinde ve Trk halk
mziinde yaygn kullanmyla, tannan nemli alglardan biridir. Gksel Baktagir gibi ileri
dzeydeki kanun icraclar, klasik gitar veya arp teknii kullanarak, kanun ile ok sesli
melodiler alabilmektedir. Bu ynyle dier Trk mzii alglarna gre daha farkl ve
gelimi icralara olanak tanyan bir alg olarak karmza kmaktadr.
Kanununda tel olarak uzunca bir dnem, barsaktan yaplan teller kullanlmtr. 19.
Yzylda gelien teknolojiyle birlikte naylon misina alg telleri ortaya km ve lkemizde
II. Dnya Sava sonras kanun alglarnda artk barsak teller yerine bu misina teller
kullanlmaya balanmtr. Naylon misina tellerin kullanlmasyla kanun algsnn ses
30
seviyesi olduka ykselmitir. Kanun algsnda barsaktan yaplan teller yerine ilk misina
tel uygulamas 1950 ylnda Cafer AIN tarafndan gerekletirilmitir.
nceleri kanun algsnda mandal sistemi yoktu. Yarm veya komal sesler, sol elin
iaret parma trnayla tel zerindeki belirli blgelere bastrlarak elde ediliyordu. Bu
zelliin olmamas algya icrada byk zorluklar getiriyordu. Hac Arif Bey mandalsz en iyi
kanun alan nemli mzisyenlerden birisiydi. Rauf Yektann Trk Musikisi kitabna gre
Kanun algsnda ilk mandal sistemi 1880lerde tellerin altna iki veya madeni para
(mandal) konularak oluturuldu. Mahmut Ragp Gazimihale gre de ilk mandal sistemi
kanun algsna yzyln balarnda (1900lerde) stanbulda uygulanmtr. Kanun algsnn
gnmzde retilen modellerinde ise her l tel grubuna 6 ile 15 arasnda mandal
taklabilmektedir. Bu ekilde yarm ve komal sesler ok daha kolay elde dilebilmektedir.
Kanun algs boyu 95-100 cm., eni 38-40 cm., ve derinlii 4-6 cm. arasnda olan dik
yamuk eklindedir. Boyutlar lkelere gre farkllklar gsterip tel saylar farkl olabilir. Dik
yamuk eklinde yaplmasnn nedeni tel boylarn ayarlayp bas frekanslardan (uzun teller) tiz
frekanslara (ksa teller) doru, sesler elde edebilmek iindir. Gs tahtas genellikle nar
aacndan, kenarlar grgen veya ladin, burguluk ve alt tabla ise hlamur aacndan yaplr.
Alt tablada kullanlan aa malzeme algnn tonunu ok etkilemektedir. Alt tablas hlamur
aacndan yaplan kanunlarn ses renkleri daha yumuak ve gzel olmakta, alt tablasnda daha
sert aa kullanlan kanunlarn ses renkleri ise olduka metalik olmaktadr. Eik zerinden
geen gergin teller eiin altnda bulunan deriye bask uygular. Tellerdeki titreim bu deri
araclyla hem gvdeye hemde dolaysyla algnn iindeki havaya aktarlr. alg sesinin
olumas iin gerekli rezonans (titreim) bu ekilde oluur.
Cafer ann yapm olduu iyiletirme almalaryla alt ve st tabla arasndaki boluk
6 cm. den 4.5-5 cm. ye indirilmi bylece alg sesi daha abuk darya verir hale gelmitir.
Bu durum, ses zarfnda k (attack) sresinin ksalmas ve alg sesinin perksyon etkisi
karekterinin artmas anlamna gelmektedir. Sonu olarak Ann yapm olduu bu alma
hzl paralarn veya pasajlarn icrasnn bu deiikliklerle daha kolay ve dinleyici asndan
daha anlalr olmasn salamtr. algdaki tm tellerin frekans deerleri tablolatrlm ve
mandal sistemi llendirilmitir. Uygulanan farkl bir eik sistemiyle algnn ses rengi daha
ak bir hale getirilmitir.
31
Kanunda teller her ses iin tel olmak zere 24-25 ses olarak sralanr. Toplam 72 ile
75 arasnda tel taklr. Tel kalnlklar tiz tarafta 0.60 mm. den balar, pes seslere doru 0.10
mm. artarak 1.20 mm. ye kadar kalnlar. Kanunun 75 telinde yaklak 441 Kg. kuvvet
gerilim vardr. Gerilimden dolay teller eik vastas ile deri zerine 13.5 Kg/m. basn
uygular. Bu basn blgeseldir. Kenarlara gidildike sfra kadar der. Kanunun 3.5 oktav ses
genilii vardr. En tiz sesi sol(Re) 1173.37 Hz., en pes sesi re(La) 110 Hz. dir.
Ayrca mzrapl alglarmzdan en fazla ses younluuna sahip olan alg olarak
karmza kar. Bu konuda Aydodu Kanunun ses younluuyla ilgili olarak aadaki
bilgilere dikkat ekmektedir.
Laboratuar ortamnda yaplan lmlerde Tanburun orta oktav
ses younluu -6. 66 desibel, Udun orta oktav ses younluu -13.
70 desibel iken Knunun orta oktav ses younluu ise +2. 21
desibeldir. Bu da unu gstermektedir, bu algy beraber bir
eserin icrasnda kullanrsak, Udun sesi tamamen kaybolacak,
Knunher iki algdan daha gl olarak iitilecektir. Mziimizin
en byk sorunlarndan biri de alglarmzn yerleim dzenidir,
alglar yerletirilirken ses sahalarna dikkat edilmelidir ayrca
alglarn armonik ve melodik yaplarna gre de yerleim dzeninde
kullanlmalar bir baka nemli konudur (www.tahiraydogdu.com,
2011:1)
Yukarda kanun ve tambur alglarna ilikin verilen ses younluu deerleri ses basn
seviyeleri (dB SPL) deildir. Bu deerler alglarn birbirlerine gre ses seviyelerin farkn
belirlemektedir. Yukardaki lmlerden farkl olarak bu almada sz konusu alglara ait
ses basn seviyeleri 94 dB. kalibratr kullanmak suretiyle dB SPL olarak llmtr
(bkz.3.3.3).
4.4.2.Tambur
Trk mziinin en eski sazlarndan olan tambur, klasik Trk mziinin nemli mzrapl
sazdr. Gvdesi yarm elma eklinde, uzun sapl ve eitli ebatlardadr. Teknesi karpuz dilimi
eklinde ince aa paralarnn, kvrlarak birletirilmesinden meydana gelir. Bu aalar ise
erik, dut, ceviz, pelesenk, gl, kelebek, paoros, patuk, vengi, vobinga, makase, tik, ard,
abanoz gibi sert ve kymetli aalardr.
32
Ses tablas (gs) beyaz am denilen ladin aacndan yaplr. Sap zerine barsak
iplikler veya misinalarla perdeler sarlr ve bu perdeler ile ses aralklar tesbit edilir. ki
oktavlk ses dizisi 50 kadar perde ile taksim edilir. Taksimatlar Trk mzii ses sistemine
gre yaplr. Tamburun 3 oktav ses sahas vardr. Baz tamburlarda sapn ucu ses tablosunun
zerine doru uzatlr ve ses sahas 4 oktava kadar artrlr. Kaba yegahtan tiz nevaya (110 Hz.
den 1760 Hz.)e kadar ses sahas geniletilir.
Tamburun 7 teli vardr. Telleri elik ve pirintendir. Mzrab ise Baa denilen deniz
kaplumbaasnn karn alt kemiinden yaplr. Mzrapl saz olmasna ramen icraclar
tarafndan yay ile de alnmaktadr. Tamburda teller 4 grup halinde taklr. Alttan birinci,
ikinci ve nc teller ift, drdnc tel ise tek olarak taklr. Birinci teller 220 Hz. frekansl
yegah sesine (La sesi), ikinci teller 146 Hz. frekansl kaba rast (Re sesi) veya 164 Hz.
frekansl kaba dgah sesine nc teller birinci teller gibi 220 Hz. frekansl yegah sesine,
drdnc tel ise 110 frekansl kaba yegah sesine (La sesi) akort edilir. (An C., sf 118, 1994)
Buna gre tamburun ses sahas ve karakteristik ses renginin elde edildii blge
(sonorite) asada verilmitir. 2/4'lk nota ile yazlan sesler tamburun ses sahasn, 1/4'lk
notalarla yazlan blm ise sonorite alann gstermektedir.
ekil-12: Tamburun Ses Aral
(www.turkmusikisi.com)
Geleneksel tambur icrasnda kaba rast ile tiz hseyni hatta tiz acem arasndaki blge
kullanlmaktadr. Ancak tamburun karakteristik sesini duyurabildigi alan (sonoritesi) rast veya
acemairan perdeleri ile tiz segah veya tiz argah perdeleri arasinda kalan blmdr.
33
Tamburun 7 telinde toplam 78.5 Kg. kuvvet gerilim vardr. Tamburdaki gerilimin fazla
oluu sazn fiziksel yapsn zorlar. Sapnda az da olsa bir bklme yapabilir. Bu bklmeyi
nlemek iin saplarna esnemeyecek aalar kullanlr. crac iin tamburun nemli yeri
sapdr. (An, 1994:118)
4.5. Verilerin toplanmas ve llmesinde kullanlan yazlmlar ve donanmlar

Bu almaya konu olan kanun ve tambur alglarnn sesleri bilgisayar ortamnda
Wavelab, TrueRTA ve ARTA ses analiz yazlmlar ile incelenmitir. Bu alglarn frekans ve
zaman analizleri Wavelab ve ARTA yazlmlar ile, ses basn seviyeleri incelemesi ise
TrueRTA yazlm ile yaplmtr. alglarn ses-frekans ynelim zellikleri ile ilgili inceleme
iin ayn anda 8 mikrofon ile 180 derecelik bir alan ierisinde ses kayd yaplm olup, bu
alma iin Cubase isimli, ses ve midi sinyallerini kaydedebilen bir yazlm
kullanlmtr.
4.5.1. Wavelab Yazlm
Wavelab bilgisayar yazlm ses sinyallerini kaydetmeye, analiz etmeye ve gerektiinde
kaydedilen bu sesler zerinde
editing dediimiz dzenleme-dzeltme ilemlerini
yapmamza olanak salayan bir yazlmdr. Sesler mono, stereo veya 8 kanala kadar ok
kanall kaydedilebilmektedir. Wavelab yazlm gerek zamanl (real time) ses analizine de
olanak salamaktadr. Bylece mikrofon ve ses kart araclyla bilgisayar ortamna alnan
seslere ait dalga ekilleri wavelab yazlmnn ilgili fonksiyonu seilerek annda
gzlenebilmektedir. Wavelab yazlmnda ekrana gelen dalga ekli milisaniyeler seviyesinde
gzlenebilmektedir. Bu da bize o ses dalgasnn zaman analizini yapabilme, yani ses zarfna
ait k-devamllk-sn srelerini gzlemleyebilme olana salamaktadr. Ayrca
kaydedilen sesler frekans zellikleri bakmndan da incelenebilmekte, algnn iitme
aralmzdaki tm frekanslarla ilgili davran belirlenebilmektedir. Aadaki grafik
Wavelab 6 yazlmnn ana penceresinden bir grnmdr.
34
ekil-13: Wavelab 6 Yazlmndan Bir Pencere
4.5.2. ARTA Yazlm

ARTA yazlm da ses dalgalarnn fiziksel zellikleri bakmndan birok davrann
analiz etmeye yarayan bir yazlmdr. Bu yazlmda analiz ve gzlemler ya gerek zamanl
(real time) veya daha nceden kaydedilmi wav formatndaki ses dosyalarnn bu yazlm
ierisine aktarlmas suretiyle olmaktadr. Yani bu yazlm dorudan seslerin kaydna olanak
salamamaktadr. Bundan dolay bu almada alglarn ses kaytlar nceden Wavelab ve
Cubase yazlmlar ile yaplmtr.
ARTA yazlm ses dalgalarnn zaman, frekans, ses basn seviyesi, enerji d ve
daha baka birok zellikleri asndan incelenmesine olanak tanyan bir yazlmdr.
Wavelab yazlmndan en nemli fark, lme mikrofonlarnn 94 dB seviyesine bir
kalibratr yardmyla kalibre edilmesini salayp, ses kaynann ses basn seviyesini (SPLdB) ve algnn ses ynelim zelliklerini belirlememizi salayan fonksiyonlardr.
35
ekil-14: ARTA Yazlmndan Bir Pencere
Bu yazlmn directivite fonksiyonu kullanlarak ses ynelim zellikleri ile ilgili bir
inceleme yaplacak ise allacak ses dosyalarnn .pir uzantl ARTA yazlmna zg
formata dntrlmesi gerekmektedir. Bunun iin ARTA yazlmnda incelenek
ses,
ncelikle file mens ierisinden import seenei ile alacaktr. Sonra wav
formatndaki bu sesin .pir uzantl olarak kaydedilmesi gerekmektedir. Bu ekilde .pir
uzantl hale dntrlm ses dosyalar, yazlmn her fonksiyonu ile incelenebilmektedir.
Bu almada ses dalgalar hem Wavelab hem de ARTA yazlmlarnda incelenerek
sonularn gvenilirliinin kontrol edilmesine yardmc olmutur ve iki yazlm arasnda
sonular asndan nemli bir fark olmad gzlenmitir.
4.5.3. TrueRTA
TrueRTA
tamamen gerek zamanl ses analizi yapabilen bir yazlmdr. 94 dB
referans ses basn seviyesine gre lme mikrofonu kalibrasyonuna olanak tanmakta ve
bylece ses dalgalarnn ses basn seviyeleri (SPL dB) belirlenebilmektedir. Bu aratrmada
36
incelenen alglarn ses basn seviyeleri, TrueRTA yazlmyla belirlenmitir. Aadaki
ekil TrueRTA yazlmndan rnek bir penceredir.
ekil-15: TrueRTA Yazlm Ana Penceresi
4.5.4. Cubase
Cubaseyazlm mzik yapmlarnda kullanlan, hem ok kanall ses hem de midi
kayt imkan sunan bir yazlmdr. ok kanall ses kayt ilemi gerek zamanl (real time) veya
st ste kayt (overdubbing) yntemleriyle yaplabilmektedir. Ayrca midi zellikli
elektronik tulu alglardan gnderilen midi" sinyallerini kaydedebilmektedir. Yaplan tm
kaytlar zerinde dzenleme-dzeltme imkan sunmaktadr. Aratrmann amacnda belirtilen
alglarn
ynelim
zellikleriyle
ilgili
tm
ses
kaytlar
Cubase
yazlmnda
gerekletirilmitir. Aadaki resim Cubase 5 yazlmnda birbirinden ayr kayt kanallarn

gstermektedir.
37
ekil-16: Cubase 5 Yazlm Ana Penceresi
4.5.6. Mikrofon ve Ses Kart

Bu almada Earthworks M-30 lme mikrofonu, M-Audio firewire solo ve
Presonus firestudio ses kartlar kullanlmtr.
Earthworks M30 lme mikrofonu embersel ynelgenlik zelliinde, lm amal
tasarlanm, 5 Hz ile 30 kHz arasndaki frekanslara duyarl, yksek hassasiyette bir
mikrofondur. Mikrofonun alabilmesi iin 48 volt Phantom Power g desteine ihtiya
vardr. Aadaki grafiklerde mikrofonun frekans ynelim davran ve milisaniye
derecesindeki basn deiimlerine hassasiyeti gsterilmektedir. Yani bu mikrofon ok kk
zaman dilimlerindeki basn deiimlerini bile duyabilmektedir. Bu zellii ile yaplan
incelemelerde daha hassas sonular verdii sylenebilir.
38
ekil- 17: Earthworks M30 lme mikrofonu zellikleri
Bu mikrofonla birlikte kullandmz yukarda bahsi geen ses kartlar ise 24 bit kayt
yapabilen yksek kalitede cihazlardr. M-Audio firewire solo ses kart tek mikrofon, 2 adet
line in giri zelliklerine, Presonus Firestudio ses kart ise ayn anda 8 mikrofon veya 8
adet line in girie sahiptir. Her iki ses kart da +48 Volt mikrofon besleme zelliine
sahiptir.
39
BENC BLM
5. BULGULAR
Bu blmde telli-mzrapl Trk mzii alglarndan kanun, tambur frekans cevap
anahtar ve formantlar, harmonik ieriininin ,ses zaman analizinin, ynelim zeliklerinin,
ses basn seviyelerinin belirlenmesine ynelik inceleme yaplmtr.
5.1. Kanun algs
1989 Aralk aynda Ejder Gle (zmir) tarafndan yaplan kanunda taban
kontrplak(kaplamal), burgu tahtas hlamur, burgular gl aacndan yaplmtr. Mandal
tahtas kaplamal grgen, gs nar, kafesler kelebek, ana kasa gl-kelebek aalarndan,
eik kelebek zeri abanoz aalar kullanlarak yaplmtr. Alt uzunluk 88 cm. yan uzunluk
43.5 cm., st uzunluk 26 cm. ve derinlik 5 cm. dir. Standart kanunlar 26 ses olara
yaplmaktadr fakat bu kanun 27 ses olarak imal edilmitir (G2-E6).
5.1.1. Kanun algsnn Frekans Cevap Anahtar ve Formantlar
ncelenen kanunda 27 ses vardr ve bu sesler kc gam eklinde alndnda, bu
seslere ait dalga ekli grafii aada verilmitir. Bilgisayar ortamnda oluan bu dalga ekli
yine bilgisayar ortamnda incelenerek frekans, genlik, formant, ses zarf gibi sese ait
karakteristik geler bakmndan incelenmitir.
ekil-18: Kanun algs Seslerinin kc Gamda Dalga ekli
40
Kanun algsnn en pes G2 (98 Hz) sesinden en tiz E6 (1318 Hz) sesine kadar tm
sesler ARTA yazlmnda spektrum analizr modlyle incelenip frekans cevap anahtar
aada gsterilmitir.
ekil-19: Kanun algsnn Frekans Spektrumu
300 Hz. in altndaki blgede frekans genlikleri, daha bas frekanslara doru gidildike
belirgin bir biimde dmektedir. 300 Hz. ile 1200 Hz. arasndaki blgede frekans genlikleri
yksektir. 1200 Hz.in zerindeki blgede frekans genlikleri 1980 Hz.blgesi hari genelde
dktr. 1980 Hz. de genlik katakteristik bir biimde yksektir.
5.1.2. Kanun algsnn Seslerinin Harmonik erikleri
Harmonikler algnn ses kalitesini etkileyen sese ait nemli bileenlerdir. alg sesi
ierisindeki temel frekansn 2, 3, 4 katlar eklinde oluan ve yksek genlik deerlerindeki
harmoniklerin zenginlii alg sesine de zenginlik katacaktr. Sesin ierisinde harmonikler
gibi alg sesinin kalitesini etkileyen nemli bir dier bileen de uyumsuz-dzensiz st
seslerdir(overtones). Harmonikler gibi temel frekansn katlar eklinde olumazlar. Dzensiz
bir ekilde deiik frekanslarda ortaya karlar ve sese zenginlik ve farkllk katarlar.
41
5.1.2.1. Kanun algsnn G2(97.999 Hz.) Sesinin ncelenmesi
ekil-20: Kanun G2 Sesinin Frekans Spektrumu
Tablo-1: G2 Sesinin Harmonik Bileenleri

Kanun G2 sesinin
Kanun G2 sesinin alt ve st
karakteristik harmonikleri
uyumsuz sesleri
Frekans(Hz)
Genlik(dB)
97.8
-37.59
35.5
-64.48
195.6
-34.20
43.2
-58.27
293.3
-32.45
120.1
-79.33
391.1
-47.34
329.0
-75.58
489.6
-50.36
369.1
-82.54
588.1
-49.34
439.1
-71.82
686.3
-53.41
549.3
-80.65
783.3
-57.33
617.4
-73.00
891
-59.55
658.1
-76.05
993.5
-65.08
733.2
-74.87
1081.8
-47.83
928.0
-76.0
42
2069.1
-63.76
Kanun algsnn G2 sesi ARTA yazlmnn spektrum analizr modlnde

incelendiinde ikinci ve nc harmoniklerin temel frekans ve dier harmoniklere gre daha
gl olduu gzlenmektedir. lk on harmonik genlikleri bakmndan karakteristiktir. Onuncu
harmonikten sonra, yani 1081 Hz. ile 2069 Hz. arasndaki blgede harmonikler
kaybolmaktadr. Ayrca 35.5Hz. ile 928.0 Hz. arasndaki blgede dzenli harmoniklere gre
daha kk genlik deerlerinde dzensiz st ve alt sesler gzlenmektedir. G2 sesi Harmonik
ierik olarak zengin bir karakter sergilemektedir. Aadaki G2 sesine ait oktav bandlar
grafii ve frekans-desibel tablosu, harmoniklerin genel dalmn ve seviyelerini
gstermektedir.
ekil-21: Kanun G2 Sesi Oktav Bandlar
Tablo-2: G2 Sesinin Oktav Bandlar Tablosu
G2(97.999 Hz) Oktav Bandlar

1 Hz.(-61 dB)
198 Hz.(-32 dB)
2 Hz.(-63 dB)
250 Hz.(-73 dB)
3 Hz.(-65 dB)
314 Hz.(-29 dB)
3 Hz.(-67 dB)
396 Hz.(-44 dB)
4 Hz.(-61 dB)
500 Hz.(-47 dB)
6 Hz.(-60 dB)
629 Hz.(-44 dB)
7 Hz.(-67 dB)
793 Hz.(-52 dB)
9 Hz.(-70 dB)
1000 Hz.(-42 dB)
43
12 Hz.(-71 dB)
1259 Hz.(-63 dB)
15 Hz.(-73 dB)
1587 Hz.(-62 dB)
19 Hz.(-71 dB)
2000 Hz.(-51 dB)
24 Hz.(-66 dB)
2519 Hz.(-60 dB)
31 Hz.(-58 dB)
3174 Hz.(-68 dB)
39 Hz.(-53 dB)
4000 Hz.(-69 dB)
49 Hz.(-60 dB)
5039 Hz.(-69 dB)
62 Hz.(-68 dB)
6349 Hz.(-71 dB)
78 Hz.(-71 dB)
8000 Hz.(-73 dB)
99 Hz.(-37 dB)
10079 Hz.(-73 dB)
125 Hz.(-74 dB)
12699 Hz.(-74 dB)
157 Hz.(-70 dB)
16000 Hz.(-74 dB)

20158 Hz.(-74 dB)
5.1.2.2. Kanun algsnn G3 (196.00 Hz.) Sesinin ncelenmesi
44
Kanun G3 sesinin
Kanun G3 sesinin karakteristik
st ve alt sesleri
Frekans(Hz)
Genlik(dB)
Frekans(Hz)
Genlik(dB)
195.9
-35.28
330
-79.90
392.2
-42.07
369.1
-87.37
589.2
-56.29
439.5
-69.35
783.7
-49.59
494.4
-79.51
983.6
-45.96
555.5
-78.27
1182.1
-64.92
658.1
-74.33
1380.2
-54.37
738.6
-75.07
1578.7
-64.79
920.7
-72.28
1780.2
-57.24
3002.2
-76.51
1982.3
-69.47
4951.9
-76.14
2184.8
-61.36
2388.1
-71.56
2593.1
-61.95

incelendiinde temel frekans 195.5 Hz. dier harmonik bileenlere gre genlik bakmndan
daha gldr. Birinci, nc ve drdnc harmoniklerin dier harmonik bileenlere gre
daha gl olduklar gzlenmektedir. Genel olarak bakldnda oniki tane harmonik bileen
karakteristik bir grnm sergilemektedir. Bunlar dnda yukardaki tabloda grlecei zere
330 Hz. ile 4951.9 Hz. arasnda yaklak on kadar dk genlikte uyumsuz st ses
gzlemlenmitir. Bu sese ait aadaki oktav bandlar grafii ve frekans-desibel tablosu,
harmoniklerin genel dalmn ve seviyelerini gstermektedir.
45
ekil-23: G3 Sesinin Oktav Bandlar Tablosu
Tablo-4: G3 Sesinin Oktav Bandlar Tablosu
G3(392 Hz) Oktav Bandlar

1 Hz.(-66 dB)
250 Hz.(-77 dB)
2 Hz.(-69 dB)
314 Hz.(-75 dB)
3 Hz.(-63 dB)
396 Hz.(-41 dB)
3 Hz.(-64 dB)
500 Hz.(-71 dB)
4 Hz.(-65 dB)
629 Hz.(-55 dB)
6 Hz.(-73 dB)
793 Hz.(-45 dB)
7 Hz.(-74 dB)
1000 Hz.(-42 dB)
9 Hz.(-74 dB)
1259 Hz.(-45 dB)
12 Hz.(-77 dB)
1587 Hz.(-48 dB)
15 Hz.(-79 dB)
2000 Hz.(-51 dB)
19 Hz.(-77 dB)
2519 Hz.(-50 dB)
24 Hz.(-74 dB)
3174 Hz.(-62 dB)
31 Hz.(-72 dB)
4000 Hz.(-66 dB)
39 Hz.(-61 dB)
5039 Hz.(-62 dB)
49 Hz.(-70 dB)
6349 Hz.(-75 dB)
62 Hz.(-73 dB)
8000 Hz.(-78 dB)
78 Hz.(-77 dB)
10079 Hz.(-80 dB)
99 Hz.(-79 dB)
12699 Hz.(-81 dB)
125 Hz.(-79 dB)
16000 Hz.(-81 dB)
157 Hz.(-77 dB)
20158 Hz.(-80 dB)
198 Hz.(-34 dB)
46
5.1.2.3. Kanun algsnn G4(392 Hz.) Sesinin ncelenmesi

Kanun G4 sesinin
Kanun G4 sesinin
karakteristik st sesleri
Frekans(Hz)
Genlik(dB)
Frekans(Hz)
Genlik(dB)
391.5
-42.43
440.2
-73.90
783.7
-48.53
493.7
-79.14
1175.9
-60.00
586.7
-78.36
1570.3
-55.29
738.3
-75.98
1961.8
-54.51
926.1
-87.68
2356.2
-65.38
989.5
-85.03
2745.8
-59.28
1108.2
-82.87
3147.6
-73.79
1484.3
-83.75
3544.2
-85.58
3941.2
-81.66
47
incelendiinde temel frekans 391.5 Hz. dier harmonik bileenlere gre genlik bakmndan
daha gldr. Birinci harmonik bileen (783.7 Hz.) dier harmoniklere gre en yksek
genlik deerine sahiptir. Onuncu harmonie kadar tm harmonik bileenler karakteristik bir
grnm sergilemektedir. Dk genlik deerlerinde, 440 Hz. ile 1484 Hz. arasnda yaklak
sekiz adet uyumsuz st ses gzlenmektedir. G4(391.5 Hz.) sesine ait aadaki oktav bandlar
gstermektedir.
ekil-25: G4 Sesinin Oktav Bandlar
Tablo-6: G4 Sesinin Oktav Bandlar
G4(392 Hz.) oktav bandlar

1 Hz.(-66 dB)
250 Hz.(-77 dB)
2 Hz.(-60 dB)
314 Hz.(-70 dB)
3 Hz.(-60 dB)
396 Hz.(-40 dB)
3 Hz.(-67 dB)
500 Hz.(-76 dB)
4 Hz.(-70 dB)
629 Hz.(-76 dB)
6 Hz.(-71 dB)
793 Hz.(-46 dB)
7 Hz.(-71 dB)
1000 Hz.(-71 dB)
9 Hz.(-79 dB)
1259 Hz.(-56 dB)
12 Hz.(-77 dB)
1587 Hz.(-50 dB)
15 Hz.(-84 dB)
2000 Hz.(-50 dB)
19 Hz.(-79 dB)
2519 Hz.(-52 dB)
48
24 Hz.(-73 dB)
3174 Hz.(-65 dB)
31 Hz.(-68 dB)
4000 Hz.(-69 dB)
39 Hz.(-51 dB)
5039 Hz.(-74 dB)
49 Hz.(-69 dB)
6349 Hz.(-83 dB)
62 Hz.(-67 dB)
8000 Hz.(-83 dB)
78 Hz.(-72 dB)
10079 Hz.(-84 dB)
99 Hz.(-77 dB)
12699 Hz.(-84 dB)
125 Hz.(-80 dB)
16000 Hz.(-84 dB)
157 Hz.(-76 dB)
20158 Hz.(-83 dB)
198 Hz.(-75 dB)
5.1.2.4. Kanun algsnn G5(783.99 Hz.) Sesinin ncelenmesi
ekil-26: Kanun G5 Sesi Frekans Spektrumu
49

Kanun G5 sesinin
Kanun G5 sesinin
Frekans(Hz)
Genlik(dB)
Frekans(Hz)
Genlik(dB)
783.3
-51.41
440.2
-86.94
1569.9
-64.90
493.7
-81.28
2349.6
-56.91
522.6
-82.45
3134.4
-65.43
586.7
-76.25
3929.8
-71.69
659.2
-81.52
4704.3
-84.53
738.6
-62.11
5504.9
-78.12
6296.3
-86.82
7070.1
-90.17
7860.4
-92.67
Kanun algsnn G5 (783.99Hz) sesinin incelenmesi sonucunda temel frekans 783.3

Hz. dier harmonik bileenlere gre en gl grnmekte ve onu ikinci harmonik (2349.6 Hz)
izlemektedir. Birinci ve nc harmonikler yaklak ayn genlik deerindedirler. kinci
harmonik (2349.6 Hz)den itibaren harmoniklerin genlikleri dzenli bir grnmde
azalmaktadr. Yukardaki tablodan da grld gibi farkl genliklerde, karakteristik olan
sekiz adet dzenli harmonik gzlenmitir. Dzensiz st sesler veya harmonik olmayan
bileenler olarak nitelenebilecek dikkat eken frekanslar ise, temel frekans (783.3 Hz.)n
altnda dk genlik deerlerinde olumaktadr. G5 (783.99Hz) sesine ait aadaki oktav
bandlar grafii ve frekans-desibel tablosu, harmoniklerin genel dalmn ve seviyelerini
gstermektedir.
50
ekil-27: G5 Sesi Oktav Bandlar
Tablo-8: G5 Sesinin Oktav Bandlar
G5(783.99 Hz.) oktav bandlar

1 Hz.(-73 dB)
62 Hz.(-55 dB)
2000 Hz.(-68 dB)
2 Hz.(-75 dB)
78 Hz.(-80 dB)
2519 Hz.(-50 dB)
3 Hz.(-69 dB)
99 Hz.(-87 dB)
3174 Hz.(-57 dB)
3 Hz.(-70 dB)
125 Hz.(-77 dB)
4000 Hz.(-63 dB)
4 Hz.(-71 dB)
157 Hz.(-83 dB)
5039 Hz.(-65 dB)
6 Hz.(-78 dB)
198 Hz.(-83 dB)
6349 Hz.(-71 dB)
7 Hz.(-78 dB)
250 Hz.(-83 dB)
8000 Hz.(-73 dB)
9 Hz.(-80 dB)
314 Hz.(-84 dB)
10079 Hz.(-78 dB)
12 Hz.(-83 dB)
396 Hz.(-83 dB)
12699 Hz.(-76 dB)
15 Hz.(-91 dB)
500 Hz.(-76 dB)
16000 Hz.(-78 dB)
19 Hz.(-85 dB)
629 Hz.(-71 dB)
20158 Hz.(-80 dB)
24 Hz.(-75 dB)
793 Hz.(-40 dB)
31 Hz.(-63 dB)
1000 Hz.(-63 dB)
39 Hz.(-62 dB)
1259 Hz.(-80 dB)
49 Hz.(-67 dB)
1587 Hz.(-58 dB)
51
5.1.2.5. Kanun algsnn E3(164.81 Hz.) Sesinin ncelenmesi
ekil-28: E3 Sesinin Frekans Spektrumu
Tablo-9: E3 Sesinin Harmonik Bileenleri

Kanun E3 sesinin
Kanun E3 sesinin
Frekans(Hz)
Genlik(dB)
Frekans(Hz)
Genlik(dB)
164.8
-36.90
184.9
-71.29
329.2
-30.84
369.5
-63.47
494.4
-42.15
391.8
-74.10
659.2
-40.75
549.3
-74.56
825.8
-45.58
587.8
-78.00
991.7
-50.99
617.4
-77.53
1159.1
-48.58
735.0
-76.23
1326.8
-47.68
1489
-59.28
1652.3
-63.72
1839.8
-61.85
1982.3
-73.46
52
Kanun algsnn E3 (164.81 Hz.) sesi incelendiinde, birinci harmonik (329.2 Hz.)in
temel frekans 164.8 Hz. den yaklak 7 dB. daha gl olduu grlmektedir. lk yedi
harmonik belirgin bir ekilde gl olup, bundan sonrakilerde genlik giderek dmektedir.
Karakteristik dzensiz st sesler ise harmoniklere gre daha dk genlik deerlerinde,
yukardaki tabloda grlecei zere 184.9 Hz. ile 735 Hz. arasnda olumaktadr. E3 (164.81
Hz) sesine ait aadaki oktav bandlar grafii ve frekans-desibel tablosu, harmoniklerin genel
dalmn ve seviyelerini gstermektedir.
ekil-29: E3 Sesi Oktav Bandlar
Tablo-10: E3 Sesinin Oktav Bandlar
E3(164.81 Hz)oktav bandlar

1 Hz.(-79 dB)
62 Hz.(-62 dB)
2000 Hz.(-51 dB)
2 Hz.(-68 dB)
78 Hz.(-69 dB)
2519 Hz.(-56 dB)
3 Hz.(-70 dB)
99 Hz.(-74 dB)
3174 Hz.(-62 dB)
3 Hz.(-70 dB)
125 Hz.(-74 dB)
4000 Hz.(-72 dB)
4 Hz.(-66 dB)
157 Hz.(-36 dB)
5039 Hz.(-70 dB)
6 Hz.(-68 dB)
198 Hz.(-64 dB)
6349 Hz.(-76 dB)
7 Hz.(-71 dB)
250 Hz.(-72 dB)
8000 Hz.(-78 dB)
9 Hz.(-71 dB)
314 Hz.(-29 dB)
10079 Hz.(-79 dB)
12 Hz.(-75 dB)
396 Hz.(-61 dB)
12699 Hz.(-79 dB)
15 Hz.(-76 dB)
500 Hz.(-40 dB)
16000 Hz.(-79 dB)
19 Hz.(-67 dB)
629 Hz.(-39 dB)
20158 Hz.(-77 dB)
53
24 Hz.(-64 dB)
793 Hz.(-41 dB)
31 Hz.(-57 dB)
1000 Hz.(-46 dB)
39 Hz.(-54 dB)
1259 Hz.(-41 dB)
49 Hz.(-61 dB)
1587 Hz.(-50 dB)

ekil-30: E4 sesinin frekans cevap spektrumu
Tablo-11: E4 sesinin harmonik bileenleri

Kanun E4 sesinin
Kanun E4 sesinin
Frekans(Hz)
Genlik(dB)
Frekans(Hz)
Genlik(dB)
330
-25.57
120.1
-83.64
659.5
-40.59
294.8
-70.08
990.2
-43.01
369.1
-75.72
1320.6
-44.52
738.6
-67.56
1652.3
-47.76
782.2
-73.69
1983.8
-39.15
2316.3
-48.22
2646.6
-47.37
54
2983.2
-51.01
3317.9
-70.38
3650.8
-62.62
3989.1
-63.37
4330.1
-73.86
4666.6
-64.12
5303.1
-70.40
Kanun algsnn E4 (329.63 Hz.) sesi incelendiinde, temel frekans (330 Hz.)n dier
harmonik bileenlerden daha gl olduu grlmektedir. Harmonik bileenler sekizinci
harmonie kadar genlikleri yksek, sekizinciden sonra yava yava dmektedir. Karakteristik
dzensiz st sesler ise harmoniklere gre daha dk genlik deerlerinde, yukardaki tabloda
grlecei zere 294.8 Hz. ile 782.2 Hz. arasnda olumaktadr. E4 (329.63 Hz) sesine ait
aadaki oktav bandlar grafii ve frekans-desibel tablosu, harmoniklerin genel dalmn ve
seviyelerini gstermektedir.
55
Tablo-12: E4 Sesi Oktav Bandlar
1 Hz.(-69 dB)
49 Hz.(-72 dB)
1587 Hz.(-41 dB)
2 Hz.(-66 dB)
62 Hz.(-71 dB)
2000 Hz.(-33 dB)
3 Hz.(-67 dB)
78 Hz.(-79 dB)
2519 Hz.(-37 dB)
3 Hz.(-62 dB)
99 Hz.(-82 dB)
3174 Hz.(-43 dB)
4 Hz.(-62 dB)
125 Hz.(-79 dB)
4000 Hz.(-50 dB)
6 Hz.(-64 dB)
157 Hz.(-76 dB)
5039 Hz.(-51 dB)
7 Hz.(-71 dB)
198 Hz.(-73 dB)
6349 Hz.(-64 dB)
9 Hz.(-74 dB)
250 Hz.(-65 dB)
8000 Hz.(-63 dB)
12 Hz.(-71 dB)
314 Hz.(-24 dB)
10079 Hz.(-69 dB)
15 Hz.(-79 dB)
396 Hz.(-59 dB)
12699 Hz.(-74 dB)
19 Hz.(-81 dB)
500 Hz.(-78 dB)
16000 Hz.(-75 dB)
24 Hz.(-78 dB)
629 Hz.(-33 dB)
20158 Hz.(-79 dB)
31 Hz.(-72 dB)
793 Hz.(-59 dB)
39 Hz.(-63 dB)
1000 Hz.(-39 dB)

56
Tablo-13: E5 sesinin Harmonik Bileenleri
Kanun E5 sesinin
Kanun E5 sesinin
Frekans(Hz)
Genlik(dB)
Frekans(Hz)
Genlik(dB)
659.2
-35.03
329.2
-77.06
1319.8
-60.45
493.7
-74.51
1980.80
-46.60
587.8
-62.49
2639.6
-63.09
738.6
-68.89
3304.3
-56.05
3967.5
-61.16
4621.6
-67.75
5298.0
-73.93
5968.9
-87.54
Kanun algsnn E5(659.26 Hz.) sesi incelendiinde, temel frekans(659.2 Hz.)n dier
harmonik bileenlere gre daha gl olduu grlmektedir. Temel frekanstan sonra en gl
harmonik bileen ikinci harmonik(1980.80 Hz.)dir. Drdnc harmonikten sonra harmonik
bileenlerin genlikleri gittike dmektedir. Karakteristik olabilecek, dk genliklerde drt
tane uyumsuz st ve alt ses gzlenmitir. E5(659.26 Hz.) sesine ait aadaki oktav bandlar
gstermektedir.
57
Tablo-14: E5 sesinin Oktav Bandlar
E5(659.26 Hz.) oktav bandlar

1 Hz.(-76 dB)
49 Hz.(-66 dB)
1259 Hz.(-52 dB)
2 Hz.(-74 dB)
62 Hz.(-62 dB)
1587 Hz.(-67 dB)
3 Hz.(-75 dB)
78 Hz.(-72 dB)
2000 Hz.(-41 dB)
3 Hz.(-74 dB)
99 Hz.(-84 dB)
2519 Hz.(-53 dB)
4 Hz.(-71 dB)
125 Hz.(-79 dB)
3174 Hz.(-51 dB)
6 Hz.(-68 dB)
157 Hz.(-83 dB)
4000 Hz.(-55 dB)
7 Hz.(-76 dB)
198 Hz.(-83 dB)
5039 Hz.(-58 dB)
9 Hz.(-81 dB)
250 Hz.(-78 dB)
6349 Hz.(-71 dB)
12 Hz.(-78 dB)
314 Hz.(-71 dB)
8000 Hz.(-68 dB)
15 Hz.(-84 dB)
396 Hz.(-77 dB)
10079 Hz.(-69 dB)
19 Hz.(-81 dB)
500 Hz.(-70 dB)
12699 Hz.(-79 dB)
24 Hz.(-76 dB)
629 Hz.(-30 dB)
16000 Hz.(-79 dB)
31 Hz.(-72 dB)
793 Hz.(-63 dB)
20158 Hz.(-80 dB)
39 Hz.(-60 dB)
1000 Hz.(-65 dB)
58
Tablo-15: E6 sesinin Harmonik Bileenleri

Kanun E6 sesinin
Kanun E6 sesinin
Frekans(Hz)
Genlik(dB)
Frekans(Hz)
Genlik(dB)
1319.1
-60.50
43.6
-62.20
2633.8
-70.06
329.6
-86.02
3969.4
-73.59
738.3
-82.36
5269.8
-82.86
780
-80.81
6607.5
-90.87
1108.9
-71.74
7917.1
-101.00
9227.8
-99.02
ncelenen E6(1318.5 Hz.) sesi kanun algsnn en tiz sesidir. Temel frekans 1319.1 Hz.
en gl bileendir. kinci harmonikten sonra harmoniklerin genlikleri karakteristik bir
biimde dmektedir. Genlikleri dk de olsa yedi harmonik incelemede grlebilmektedir.
59
E6 sesi tiz bir karaktere sahip olmasna ramen, alt blgede yaklak 43.6 Hz. lik dzensiz bir
bileen dikkat ekmektedir. Bundan baka karakteristik olan uyumsuz bileenler yukardaki
tabloda gsterilmitir. E6(1318.5 Hz.) sesine ait aadaki oktav bandlar grafii ve frekansdesibel tablosu, harmoniklerin genel dalmn ve seviyelerini gstermektedir.
Tablo-16: E6(1318.5 Hz.) oktav bandlar
E6(1318.5 Hz.) oktav bandlar

1 Hz.(-83 dB)
49 Hz.(-68 dB)
1259 Hz.(-54 dB)
2 Hz.(-78 dB)
62 Hz.(-76 dB)
1587 Hz.(-68 dB)
3 Hz.(-76 dB)
78 Hz.(-81 dB)
2000 Hz.(-78 dB)
3 Hz.(-74 dB)
99 Hz.(-86 dB)
2519 Hz.(-63 dB)
4 Hz.(-76 dB)
125 Hz.(-89 dB)
3174 Hz.(-84 dB)
6 Hz.(-76 dB)
157 Hz.(-87 dB)
4000 Hz.(-64 dB)
7 Hz.(-78 dB)
198 Hz.(-85 dB)
5039 Hz.(-71 dB)
9 Hz.(-84 dB)
250 Hz.(-88 dB)
6349 Hz.(-76 dB)
12 Hz.(-86 dB)
314 Hz.(-82 dB)
8000 Hz.(-85 dB)
15 Hz.(-87 dB)
396 Hz.(-87 dB)
10079 Hz.(-82 dB)
19 Hz.(-87 dB)
500 Hz.(-90 dB)
12699 Hz.(-86 dB)
24 Hz.(-83 dB)
629 Hz.(-84 dB)
16000 Hz.(-87 dB)
31 Hz.(-76 dB)
793 Hz.(-73 dB)
20158 Hz.(-87 dB)
39 Hz.(-59 dB)
1000 Hz.(-60 dB)
60
5.1.2.9. Kanun algsnn C3(130.81 Hz.) sesinin incelenmesi
ekil-36: C3 Sesinin Frekans Spektrumu
Tablo-17: C3 sesinin Harmonik Bileenleri

Kanun C3 sesinin
Kanun C3 sesinin
karakteristik st ve alt sesleri
Frekans(Hz)
Genlik(dB)
Frekans(Hz)
Genlik(dB)
130.7
-46.38
28.2
-60.54
261.1
-29.42
37.0
-60.61
391.8
-42.66
43.6
-59.17
522.6
-51.21
55.7
-64.02
653.0
-38.91
77.6
-69.40
784.4
-53.98
292.6
-69.50
919.6
-38.77
329.2
-77.12
1052.5
-53.70
370.6
-78.41
1186.9
-46.85
440.2
-80.92
1321.3
-53.42
489.3
-74.39
1459.0
-60.16
617.1
-75.13
1595.9
-71.07
870.1
-67.78
1733.3
-69.42
1872.4
-69.97
61
C3 (130.81 Hz.) sesi incelendiinde ilk dikkat eken durum birinci harmoniin(261.1
Hz.) temel frekans 130.81 Hz. den 16 dB , ikinci harmoniin(391.8 Hz.) 4 dB daha gl
olmasdr. lk sekiz harmonikten sonra, dier harmoniklerin genlikleri gittike dmektedir.
Dzensiz alt ve st sesler olarak yukardaki tabloda verilen 28.2 Hz. ile 870.1 Hz. arasndaki
baz frekanslar belirlenmitir. Dzensiz bileenlerin genlikleri harmonik bileenlere gre
olduka dktr. C3(130.81 Hz.) sesine ait aadaki oktav bandlar grafii ve frekansdesibel tablosu, harmoniklerin genel dalmn ve seviyelerini gstermektedir.
ekil-37: C3 Sesi Oktav Bandlar
Tablo-18: C3 (130.81 Hz.) oktav bandlar
C3(130.81 Hz.) oktav bandlar

1 Hz.(-68 dB)
62 Hz.(-62 dB)
2000 Hz.(-58 dB)
2 Hz.(-66 dB)
78 Hz.(-62 dB)
2519 Hz.(-62 dB)
3 Hz.(-67 dB)
99 Hz.(-75 dB)
3174 Hz.(-67 dB)
3 Hz.(-67 dB)
125 Hz.(-44 dB)
4000 Hz.(-73 dB)
4 Hz.(-62 dB)
157 Hz.(-67 dB)
5039 Hz.(-72 dB)
6 Hz.(-65 dB)
198 Hz.(-68 dB)
6349 Hz.(-76 dB)
7 Hz.(-68 dB)
250 Hz.(-28 dB)
8000 Hz.(-75 dB)
9 Hz.(-67 dB)
314 Hz.(-66 dB)
10079 Hz.(-75 dB)
12 Hz.(-70 dB)
396 Hz.(-40 dB)
12699 Hz.(-76 dB)
15 Hz.(-72 dB)
500 Hz.(-48 dB)
16000 Hz.(-75 dB)
19 Hz.(-72 dB)
629 Hz.(-36 dB)
20158 Hz.(-74 dB)
24 Hz.(-64 dB)
793 Hz.(-48 dB)
31 Hz.(-58 dB)
1000 Hz.(-37 dB)
39 Hz.(-55 dB)
1259 Hz.(-42 dB)
49 Hz.(-61 dB)
1587 Hz.(-51 dB)
62

Kanun C4 sesinin
Kanun C4 sesinin
Frekans(Hz)
Genlik(dB)
Frekans(Hz)
Genlik(dB)
261.8
-36.78
36.3
-67.61
522.2
-38.78
43.6
-65.03
784.8
-43.00
56.0
-57.99
1046.3
-51.92
329.6
-69.72
1309.2
-52.23
4810.9
1573.2
-47.17
1836.9
-46.35
2101.7
-55.59
2365.4
-48.26
2632.0
-53.02
2901.1
-67.85
3170.3
-62.12
3437.3
-75.35
-81.57
63
Kanun algsnn C4(261.63 Hz) sesinin temel frekans ve harmonikleri, dokuzuncu

harmonie(2632.0 Hz.) kadar yksek genlikli karakteristik bir grnm sergilemektedir.
Dokuzuncu harmonikten sonra harmoniklerin genlikleri giderek azalmaktadr.Temel
frekansn(261.63 Hz.) altnda adet ve stnde iki adet olmak zere be tane dzensiz alt ve
st ses belirlenmitir. C4(261.63 Hz) sesine ait aadaki oktav bandlar grafii ve frekansdesibel tablosu, harmoniklerin genel dalmn ve seviyelerini gstermektedir.
Tablo-20: C4 oktav bandlar
C4(261.63 Hz) oktav bandlar

1 Hz.(-76 dB)
49 Hz.(-53 dB)
1259 Hz.(-50 dB)
2 Hz.(-78 dB)
62 Hz.(-49 dB)
1587 Hz.(-44 dB)
3 Hz.(-67 dB)
78 Hz.(-76 dB)
2000 Hz.(-41 dB)
3 Hz.(-72 dB)
99 Hz.(-82 dB)
2519 Hz.(-42 dB)
4 Hz.(-70 dB)
125 Hz.(-79 dB)
3174 Hz.(-53 dB)
6 Hz.(-74 dB)
157 Hz.(-77 dB)
4000 Hz.(-66 dB)
7 Hz.(-74 dB)
198 Hz.(-75 dB)
5039 Hz.(-68 dB)
9 Hz.(-79 dB)
250 Hz.(-35 dB)
6349 Hz.(-75 dB)
12 Hz.(-78 dB)
314 Hz.(-67 dB)
8000 Hz.(-76 dB)
15 Hz.(-78 dB)
396 Hz.(-76 dB)
10079 Hz.(-79 dB)
19 Hz.(-80 dB)
500 Hz.(-38 dB)
12699 Hz.(-79 dB)
24 Hz.(-76 dB)
629 Hz.(-72 dB)
16000 Hz.(-81 dB)
31 Hz.(-75 dB)
793 Hz.(-41 dB)
20158 Hz.(-80 dB)
39 Hz.(-60 dB)
1000 Hz.(-47 dB)
64

Kanun C5 sesinin
Kanun C5 sesinin karakteristik
st ve alt sesleri
Frekans(Hz)
Genlik(dB)
Frekans(Hz)
Genlik(dB)
522.6
-43.01
28.2
-77.46
1045.9
-57.69
37.7
-65.05
1569.6
-47.40
56.61
-74.79
2095.1
-46.99
72.19
-74.68
2618.4
-58.45
120.1
-87.18
3143.9
-61.48
329.6
-81.41
3669.4
-76.84
370.2
-80.94
4197.9
-93.82
391.8
-82.04
4732.5
-81.13
440.2
-89.49
5257.0
-77.30
586.7
-63.32
5788.7
-82.12
658.1
-86.08
738.6
-83.54
65
Kanun algsnn C5(522.6 Hz.) sesi incelendiinde dk genlikte de olsalar, dzensiz
alt ve st seslerin okluu dikkat ekmektedir. Bunlarn ou, temel frekans 522.6 Hz.in
altnda olumaktadr. Temel frekansn stnde dk genlik deerlerinde tane dzensiz st
ses dikkat ekmektedir. nc harmonikden(2095.1 Hz.) itibaren harmoniklerin genlikleri
azalmaya balamaktadr. Temel frekans 522.6 Hz. dier harmoniklere gre biraz daha gl
grnmektedir. C5(522.6 Hz.) sesine ait, oktav bandlar grafii ve frekans-desibel tablosu
aada verilmitir.
C5(522.6 Hz.) oktav bandlar

1 Hz.(-68 dB)
49 Hz.(-71 dB)
1259 Hz.(-75 dB)
2 Hz.(-66 dB)
62 Hz.(-75 dB)
1587 Hz.(-43 dB)
3 Hz.(-64 dB)
78 Hz.(-74 dB)
2000 Hz.(-42 dB)
3 Hz.(-66 dB)
99 Hz.(-87 dB)
2519 Hz.(-54 dB)
4 Hz.(-64 dB)
125 Hz.(-84 dB)
3174 Hz.(-55 dB)
6 Hz.(-65 dB)
157 Hz.(-81 dB)
4000 Hz.(-69 dB)
7 Hz.(-69 dB)
198 Hz.(-80 dB)
5039 Hz.(-67 dB)
9 Hz.(-73 dB)
250 Hz.(-84 dB)
6349 Hz.(-70 dB)
12 Hz.(-74 dB)
314 Hz.(-78 dB)
8000 Hz.(-82 dB)
15 Hz.(-83 dB)
396 Hz.(-75 dB)
10079 Hz.(-82 dB)
19 Hz.(-83 dB)
500 Hz.(-41 dB)
12699 Hz.(-85 dB)
24 Hz.(-70 dB)
629 Hz.(-61 dB)
16000 Hz.(-86 dB)
31 Hz.(-65 dB)
793 Hz.(-78 dB)
20158 Hz.(-84 dB)
39 Hz.(-54 dB)
1000 Hz.(-55 dB)
66

Kanun C6 sesinin
Kanun C6 sesinin karakteristik
st ve alt sesleri
Frekans(Hz)
Genlik(dB)
Frekans(Hz)
Genlik(dB)
1047.7
-56.45
35.9
-71.87
2095.8
-67.53
48.0
-79.92
3145.0
-78.58
658.1
-92.77
4194.6
-88.64
780.0
-87.29
5248.9
-86.68
926.1
-84.07
6309.1
-106.32
1325.3
-94.86
7343.3
-106.10
8437.1
-112.48
9453.0
-112.63
C6(1046.5 Hz.) sesi ierisinde temel frekansn(1047.7 Hz.) dier harmonik bileenlere
gre daha gl olduu gzlenmektedir. Genlikler asndan ilk drt harmonik
karakteristiktir. Drdnc harmonikten sonra harmonik bileenlerin genlikleri aniden
67
dmektedir. Temel frekansn alt blgelerinde be adet ve st blgelerinde bir adet
karakteristik uyumsuz alt ve st frekanslar gzlemlenmitir. C6(1046.5 Hz.) sesine ait, oktav
bandlar grafii ve frekans-desibel tablosu aada verilmitir.
C6(1046.5 Hz.)oktav bandlar

1 Hz.(-88 dB)
314 Hz.(-97 dB)
2 Hz.(-88 dB)
396 Hz.(-96 dB)
3 Hz.(-80 dB)
500 Hz.(-96 dB)
3 Hz.(-83 dB)
629 Hz.(-87 dB)
4 Hz.(-84 dB)
793 Hz.(-77 dB)
6 Hz.(-86 dB)
1000 Hz.(-53 dB)
7 Hz.(-91 dB)
1259 Hz.(-76 dB)
9 Hz.(-91 dB)
1587 Hz.(-93 dB)
12 Hz.(-95 dB)
2000 Hz.(-64 dB)
15 Hz.(-95 dB)
2519 Hz.(-98 dB)
19 Hz.(-94 dB)
3174 Hz.(-72 dB)
24 Hz.(-88 dB)
4000 Hz.(-82 dB)
31 Hz.(-78 dB)
5039 Hz.(-77 dB)
39 Hz.(-67 dB)
6349 Hz.(-93 dB)
49 Hz.(-73 dB)
8000 Hz.(-91 dB)
62 Hz.(-83 dB)
10079 Hz.(-94 dB)
78 Hz.(-88 dB)
12699 Hz.(-96 dB)
99 Hz.(-93 dB)
16000 Hz.(-97 dB)
125 Hz.(-96 dB)
20158 Hz.(-96 dB)
157 Hz.(-94 dB)

198 Hz.(-90 dB)
68
250 Hz.(-97 dB)
5.1.2.13. Kanun algsnn D3(146.83 Hz.) sesinin incelenmesi

ekil-44: D3 Sesinin Frekans Spektrumu
69
Tablo-25: D3 sesinin Harmonik Bileenleri
Kanun D3 sesinin
Kanun D3 sesinin
Frekans(Hz)
Genlik(dB)
Frekans(Hz)
Genlik(dB)
146.9
-29.72
36.04
-48.25
293.3
-34.95
43.65
-56.95
439.8
-48.87
55.64
-65.01
588.1
-48.69
63.73
-64.23
736.1
-47.82
885.1
-60.70
1033.1
-47.21
391.5
-84.80
1182.5
-47.42
549.7
-83.30
1325.3
-58.45
686.3
-75.71
1484.6
-63.48
783.3
-74.10
1636.2
-63.17
1790.4
-73.59
1943.8
-86.06
2100.6
-69.16
90.48
328.5
928.0
-69.22
-74.0
-74.29
Kanun algsnn D3(146.83 Hz.) sesinin incelenmesi sonucu karakteristik bulunan

harmonikler ve uyumsuz alt-st sesler yukardaki tabloda belirtilmitir. Temel frekans (146.83
Hz.) harmoniklere gre daha gl grnmektedir. Harmonikler yedinciden(1182.5 Hz.)
itibaren de gemekte ve giderek kaybolmaktadr. Oluan uyumsuz alt ve st seslerin
betanesi temel frekansn altnda, alt tanesi ise temel frekansn stnde olumaktadr.
D3(146.83 Hz.) sesine ait, oktav bandlar grafii ve frekans-desibel tablosu aada
verilmitir.
70
ekil-45: D3 Sesi Oktav Bandlar
Tablo-26: D3 oktav bandlar
1 Hz.(-61 dB)
99 Hz.(-69 dB)
5039 Hz.(-79 dB)
2 Hz.(-66 dB)
125 Hz.(-73 dB)
6349 Hz.(-79 dB)
3 Hz.(-61 dB)
157 Hz.(-29 dB)
8000 Hz.(-78 dB)
3 Hz.(-61 dB)
198 Hz.(-72 dB)
10079 Hz.(-78 dB)
4 Hz.(-68 dB)
250 Hz.(-73 dB)
12699 Hz.(-78 dB)
6 Hz.(-65 dB)
314 Hz.(-33 dB)
16000 Hz.(-78 dB)
7 Hz.(-75 dB)
396 Hz.(-46 dB)
20158 Hz.(-76 dB)
9 Hz.(-70 dB)
500 Hz.(-72 dB)
12 Hz.(-72 dB)
629 Hz.(-46 dB)
15 Hz.(-78 dB)
793 Hz.(-44 dB)
19 Hz.(-64 dB)
1000 Hz.(-44 dB)
24 Hz.(-70 dB)
1259 Hz.(-43 dB)
31 Hz.(-53 dB)
1587 Hz.(-54 dB)
39 Hz.(-48 dB)
2000 Hz.(-60 dB)
49 Hz.(-61 dB)
2519 Hz.(-57 dB)
62 Hz.(-62 dB)
3174 Hz.(-73 dB)
78 Hz.(-65 dB)
4000 Hz.(-77 dB)
71
Kanun D4 sesinin
Kanun D4 sesinin
Frekans(Hz)
Genlik(dB)
Frekans(Hz)
Genlik(dB)
294.1
-23.73
54.9
-62.34
589.2
-41.53
329.6
-54.02
884.4
-46.41
392.2
-79.94
1179.9
-53.43
493.7
-80.72
1475.8
-53.69
1771.7
-47.19
2068.7
-38.77
738.6
-68.15
2366.1
-42.75
1062.7
-78.39
2655.8
-57.27
2968.1
-66.59
3264.8
-62.36
554.8
659.5
-73.9
-73.98
72
3565.8
-73.70
3867.9
-68.99
4436.6
-74.51
D4(293.66 Hz.) sesi incelendiinde, bu sese ait karakteristik harmonik ve uyumsuz altst sesler yukardaki tabloda gsterilmitir. Temel frekansn (293.66 Hz.) dier harmoniklere
gre olduka gl olduu grlmektedir. Altnc harmonik(2068.7 Hz.) harmonikler arasnda
en yksek genlik deeriyle dikkat ekmektedir. Harmoniklerin genliklerinin altnc
harmonikten sonra giderek dt gzlenmektedir. D4(293.66 Hz.) sesine ait oktav bandlar
grafii ve frekans-desibel tablosu aada verilmitir.
D4(293.66 Hz.) oktav bandlar

1 Hz.(-70 dB)
49 Hz.(-58 dB)
1259 Hz.(-50 dB)
2 Hz.(-67 dB)
62 Hz.(-68 dB)
1587 Hz.(-43 dB)
3 Hz.(-62 dB)
78 Hz.(-72 dB)
2000 Hz.(-34 dB)
3 Hz.(-63 dB)
99 Hz.(-75 dB)
2519 Hz.(-38 dB)
4 Hz.(-62 dB)
125 Hz.(-76 dB)
3174 Hz.(-53 dB)
6 Hz.(-68 dB)
157 Hz.(-73 dB)
4000 Hz.(-58 dB)
7 Hz.(-76 dB)
198 Hz.(-71 dB)
5039 Hz.(-64 dB)
9 Hz.(-73 dB)
250 Hz.(-64 dB)
6349 Hz.(-71 dB)
12 Hz.(-75 dB)
314 Hz.(-23 dB)
8000 Hz.(-68 dB)
15 Hz.(-77 dB)
396 Hz.(-71 dB)
10079 Hz.(-75 dB)
73
19 Hz.(-75 dB)
500 Hz.(-69 dB)
12699 Hz.(-76 dB)
24 Hz.(-74 dB)
629 Hz.(-38 dB)
16000 Hz.(-77 dB)
31 Hz.(-67 dB)
793 Hz.(-44 dB)
20158 Hz.(-77 dB)
39 Hz.(-61 dB)
1000 Hz.(-63 dB)


Kanun D5 sesinin
Kanun D5 sesinin
Frekans(Hz)
Genlik(dB)
Frekans(Hz)
Genlik(dB)
586.7
-33.39
39.2
-56.87
1176.6
-60.9
56.8
-76.35
1763.3
-52.18
329.6
-82.73
2354.0
-59.80
658.1
-80.35
2946.5
-59.01
738.6
3533.6
-70.39
1379.5
4125.0
-83.16
4720.8
-83.03
1571.4
-75.64
-86.17
-79.94
74
D5(587.33 Hz.) sesi incelendiinde temel frekansn(586.7 Hz.) dier harmonik

bileenlerden daha gl olduu grlmektedir. Harmoniklerin genlikleri drdnc
harmonikten(2946.5 Hz.) sonra giderek dmektedir. Karakteristik olan harmonikler ve
uyumsuz alt-st sesler yukardaki tabloda belirtilmitir. Neredeyse harmonikler kadar
uyumsuz alt-st sesler gzlenmektedir. D5(587.33 Hz.) sesine ait oktav bandlar grafii ve
frekans-desibel tablosu aada verilmitir.

1 Hz.(-78 dB)
49 Hz.(-68 dB)
1259 Hz.(-56 dB)
2 Hz.(-73 dB)
62 Hz.(-70 dB)
1587 Hz.(-47 dB)
3 Hz.(-67 dB)
78 Hz.(-74 dB)
2000 Hz.(-70 dB)
3 Hz.(-63 dB)
99 Hz.(-86 dB)
2519 Hz.(-54 dB)
4 Hz.(-69 dB)
125 Hz.(-86 dB)
3174 Hz.(-52 dB)
6 Hz.(-74 dB)
157 Hz.(-79 dB)
4000 Hz.(-73 dB)
7 Hz.(-78 dB)
198 Hz.(-78 dB)
5039 Hz.(-71 dB)
9 Hz.(-80 dB)
250 Hz.(-81 dB)
6349 Hz.(-76 dB)
12 Hz.(-79 dB)
314 Hz.(-78 dB)
8000 Hz.(-77 dB)
15 Hz.(-80 dB)
396 Hz.(-82 dB)
10079 Hz.(-85 dB)
19 Hz.(-84 dB)
500 Hz.(-66 dB)
12699 Hz.(-85 dB)
24 Hz.(-69 dB)
629 Hz.(-30 dB)
16000 Hz.(-86 dB)
31 Hz.(-69 dB)
793 Hz.(-71 dB)
20158 Hz.(-85 dB)
39 Hz.(-50 dB)
1000 Hz.(-71 dB)
75
Tablo-31: D6 Sesinin Harmonik Bileenleri

Kanun D6 sesinin
Kanun D6 sesinin
Frekans(Hz)
Genlik(dB)
Frekans(Hz)
Genlik(dB)
1174.4
-59.48
36.67
-69.90
2350.7
-77.59
43.6
-64.37
3526.6
-80.22
88.92
-77.73
4704.7
-91.47
926.1
1108.0
-84.77
-74.89
D6(1174.7 Hz.) sesi ierisinde karakteristik olarak bir, iki ve nc harmonikler

gzlenmitir. Yani harmonik says alt oktavlardaki D3, D4 ve D5 seslerinin harmonik
saylarna gre daha dktr. Dzensiz alt ve st sesler ise harmoniklere gre daha dk
genlik deerlerindedir ve yukardaki tabloda da grld gibi temel sesin alt blgelerinde
olumaktadr. D6(1174.7 Hz.) sesine ait oktav bandlar grafii ve frekans-desibel tablosu
aada verilmitir.
76

1259 Hz.(-55 dB)
1 Hz.(-89 dB)
49 Hz.(-69 dB)
2 Hz.(-98 dB)
62 Hz.(-82 dB)
1587 Hz.(-88 dB)
3 Hz.(-85 dB)
78 Hz.(-79 dB)
2000 Hz.(-93 dB)
3 Hz.(-82 dB)
99 Hz.(-81 dB)
2519 Hz.(-74 dB)
4 Hz.(-88 dB)
125 Hz.(-92 dB)
3174 Hz.(-72 dB)
6 Hz.(-85 dB)
157 Hz.(-94 dB)
4000 Hz.(-97 dB)
7 Hz.(-89 dB)
198 Hz.(-92 dB)
5039 Hz.(-85 dB)
9 Hz.(-91 dB)
250 Hz.(-94 dB)
6349 Hz.(-96 dB)
12 Hz.(-91 dB)
314 Hz.(-95 dB)
8000 Hz.(-92 dB)
15 Hz.(-92 dB)
396 Hz.(-98 dB)
10079 Hz.(-97 dB)
19 Hz.(-95 dB)
500 Hz.(-98 dB)
12699 Hz.(-97 dB)
24 Hz.(-92 dB)
629 Hz.(-91 dB)
16000 Hz.(-97 dB)
31 Hz.(-89 dB)
793 Hz.(-84 dB)
20158 Hz.(-96 dB)
39 Hz.(-61 dB)
1000 Hz.(-69 dB)
77
5.1.2.17. Kanun algsnn A2(110 Hz.) sesinin incelenmesi
ekil-52: A2Sesinin Frekans Spektrumu
Tablo-33: A2 Sesinin Harmonik Bileenleri

Kanun A2 sesinin
Kanun A2 sesinin
Frekans(Hz)
Genlik(dB)
Frekans(Hz)
Genlik(dB)
109.5
-36.28
36.6
-65.72
219.4
-45.23
43.6
-62.42
53.8
-57.69
123.0
-75.83
330.0
-42.30
440.2
-47.32
551.5
-43.98
132.2
659.5
-62.57
195.9
774.9
-56.17
260.7
887.7
-51.66
293.7
-76.00
1004.9
-56.00
369.5
-77.77
1104.5
-57.18
392.2
-75.69
1216.6
-54.54
490.7
-77.53
1359.0
-62.20
587.4
-70.43
1475.8
-67.50
617.4
-77.64
1719.7
-67.01
1838.0
-66.14
-81.83
-75.74
-79.26
78
A2(110 Hz.) sesi incelemesinde temel frekansn (109.5 Hz.) harmonik bileenlerden daha
gl olduu grlmektedir. Birinci, ikinci, nc ve drdnc harmonikler, sonrakilere
gre beligin bir ekilde daha gldr. tanesi temel frekansn altnda ve on tanesi de
stnde olmak zere toplam on tane genlik deerleri dk uyumsuz alt ve st ses
gzlemlenmitir. A2(110 Hz.) sesine ait oktav bandlar grafii ve frekans-desibel tablosu
aada verilmitir.
ekil-53: A2 Sesi Oktav Bandlar
Tablo-34: A2 oktav bandlar
A2(110 Hz.) oktav bandlar

1 Hz.(-49 dB)
49 Hz.(-55 dB)
1587 Hz.(-53 dB)
2 Hz.(-48 dB)
62 Hz.(-63 dB)
2000 Hz.(-54 dB)
3 Hz.(-56 dB)
78 Hz.(-75 dB)
2519 Hz.(-57 dB)
3 Hz.(-68 dB)
99 Hz.(-35 dB)
3174 Hz.(-66 dB)
4 Hz.(-67 dB)
125 Hz.(-68 dB)
4000 Hz.(-69 dB)
6 Hz.(-69 dB)
157 Hz.(-66 dB)
5039 Hz.(-70 dB)
7 Hz.(-71 dB)
198 Hz.(-43 dB)
6349 Hz.(-77 dB)
9 Hz.(-71 dB)
250 Hz.(-69 dB)
8000 Hz.(-75 dB)
12 Hz.(-76 dB)
396 Hz.(-39 dB)
10079 Hz.(-78 dB)
15 Hz.(-75 dB)
500 Hz.(-40 dB)
12699 Hz.(-77 dB)
19 Hz.(-72 dB)
1000 Hz.(-44 dB)
16000 Hz.(-78 dB)

20158 Hz.(-76 dB)
24 Hz.(-72 dB)
1259 Hz.(-46 dB)
31 Hz.(-68 dB)
629 Hz.(-55 dB)
39 Hz.(-58 dB)
793 Hz.(-44 dB)
79
ekil-54: A3 Sesinin Frekans Spektrumu
Tablo-35: A3 Ssesinin Harmonik Bileenleri

Kanun A3 sesinin
Kanun A3 sesinin
Frekans(Hz)
Genlik(dB)
Frekans(Hz)
Genlik(dB)
220.1
-41.82
35.9
-67.81
439.8
-29.21
43.9
-63.34
57.1
-77.39
71.4
-74.20
660.3
-41.43
882.9
-32.95
1102.7
-53.14
97.8
1324.6
-43.35
120.1
1547.6
-52.96
195.6
1771.0
-46.45
246.8
-75.48
1994.4
-46.90
261.1
-70.45
2218.1
-53.57
294.1
-75.03
2443.4
-68.17
369.9
-75.60
-72.68
-80.31
-71.71
2675.9
-63.02
391.1
-77.59
2904.8
-66.96
494.4
-72.78
3130.4
-80.24
783.7
-67.83
80
A3(220 Hz.) sesinin birinci ve nc harmoniklerinin temel frekansdan yaklak 10 dB.
daha gl olduklar grlmektedir. kinci ve beinci harmoniklerin genlik deerlerinin temel
frekansn genlik deerine yakn olduu grlmektedir. Dokuzuncu harmonik(2218 Hz.)den
sonra harmonik bileenlerin genlikleri belirgin bir ekilde de gemektedir. Yedi tanesi
temel frekansn altnda ve yedisi de stnde olmak zere ondrt adet, harmoniklere gre
dk genlik deerlerinde, uyumsuz alt ve st ses gzlemlenmitir. A3(220 Hz.) sesine ait
oktav bandlar grafii ve frekans-desibel tablosu aada verilmitir.

1 Hz.(-61 dB)
49 Hz.(-65 dB)
1259 Hz.(-38 dB)
2 Hz.(-65 dB)
62 Hz.(-72 dB)
1587 Hz.(-42 dB)
3 Hz.(-67 dB)
78 Hz.(-69 dB)
2000 Hz.(-41 dB)
3 Hz.(-65 dB)
99 Hz.(-68 dB)
2519 Hz.(-51 dB)
4 Hz.(-63 dB)
125 Hz.(-76 dB)
3174 Hz.(-55 dB)
6 Hz.(-64 dB)
157 Hz.(-75 dB)
4000 Hz.(-65 dB)
7 Hz.(-64 dB)
198 Hz.(-41 dB)
5039 Hz.(-69 dB)
9 Hz.(-65 dB)
250 Hz.(-65 dB)
6349 Hz.(-74 dB)
12 Hz.(-71 dB) 314 Hz.(-70 dB)
8000 Hz.(-74 dB)
15 Hz.(-74 dB) 396 Hz.(-28 dB)
10079 Hz.(-76 dB)
19 Hz.(-75 dB) 500 Hz.(-65 dB)
12699 Hz.(-78 dB)
24 Hz.(-73 dB) 629 Hz.(-39 dB)
16000 Hz.(-77 dB)

20158 Hz.(-78 dB)
31 Hz.(-69 dB) 793 Hz.(-30 dB)

39 Hz.(-59 dB) 1000 Hz.(-48 dB)
81
Tablo-37: A4 sesinin Harmonik Bileenleri
Kanun A4 sesinin
Kanun A4 sesinin
Frekans(Hz)
Genlik(dB)
Frekans(Hz)
Genlik(dB)
440.2
-38.19
38.1
-66.33
881.1
-41.68
43.6
-68.52
56.0
-77.88
-74.60
1321.3
-55.13
1763.3
-48.79
75.4
2208.6
-57.47
120.1
2649.9
-50.49
329.6
3090.50
-74.28
369.9
3541.3
-69.51
392.2
-77.58
3986.6
-80.72
493.7
-71.02
4428.2
-78.24
522.6
-78.73
586.7
-74.25
920.7
-79.82
984.7
-75.57
-82.11
-76.62
-72.65
82
A4(440 Hz.) sesi incelendiinde temel frekans(440.2 Hz.) ve birinci harmonik(881.1 Hz.)
genliklerinin hemen hemen ayn olduu gzlenmektedir. Beinci harmonikten sonra harmonik
genlikleri belirgin bir ekilde dmektedir. Sekiz adet temel frekansn(440.2 Hz.) altnda ve
be adet stnde olmak zere dk genlik deerlerinde on adet dzensiz alt ve st ses
gzlemlenmitir. A4(440 Hz.) sesine ait oktav bandlar grafii ve frekans-desibel tablosu
aada verilmitir.

1 Hz.(-67 dB)
49 Hz.(-68 dB)
1259 Hz.(-49 dB)
2 Hz.(-64 dB)
62 Hz.(-71 dB)
1587 Hz.(-43 dB)
3 Hz.(-56 dB)
78 Hz.(-69 dB)
2000 Hz.(-52 dB)
3 Hz.(-57 dB)
99 Hz.(-85 dB)
2519 Hz.(-44 dB)
4 Hz.(-56 dB)
125 Hz.(-79 dB)
3174 Hz.(-58 dB)
6 Hz.(-62 dB)
157 Hz.(-78 dB)
4000 Hz.(-66 dB)
7 Hz.(-64 dB)
198 Hz.(-77 dB)
5039 Hz.(-73 dB)
9 Hz.(-70 dB)
250 Hz.(-78 dB)
6349 Hz.(-76 dB)
12 Hz.(-71 dB)
314 Hz.(-71 dB)
8000 Hz.(-80 dB)
15 Hz.(-79 dB)
396 Hz.(-38 dB)
10079 Hz.(-81 dB)
19 Hz.(-78 dB)
500 Hz.(-68 dB)
12699 Hz.(-82 dB)
24 Hz.(-73 dB)
629 Hz.(-72 dB)
16000 Hz.(-82 dB)
31 Hz.(-72 dB)
793 Hz.(-40 dB)
20158 Hz.(-81 dB)
39 Hz.(-62 dB)
1000 Hz.(-66 dB)
83
Tablo-39: A5 sesinin Harmonik Bileenleri

Kanun A5 sesinin
Kanun A5 sesinin
Frekans(Hz)
Genlik(dB)
Frekans(Hz)
Genlik(dB)
879.6
-40.46
36.6
-64.18
1759.6
-63.49
43.6
-67.11
586.7
-81.17
738.6
-73.23
2638.9
-72.05
3521.9
-72.47
4400.4
-96.45
781.9
5295.4
-81.26
989.9
6162.6
-83.10
7073.4
-95.91
7928.5
-96.49
8870.0
-97.19
-72.45
-75.03
84
Yaplan incelemede, A5(880 Hz.) sesinin temel frekansnn(880 Hz.), harmoniklere ve
dier uyumsuz bileenlere gre ok daha gl olduu grlmektedir. Harmoniklerin
genlikleri altnc harmonikten sonra belirgin bir ekilde dmektedir. Gzlemlenen uyumsuz
alt ve st frekanslar genelde temel frekansn(880 Hz.) altndadr. Bir tanesi temel frekansn
zerindedir. Bunlarn genlikleri harmoniklere gre ok da dk deildir. A5(880 Hz.) sesine
ait oktav bandlar grafii ve frekans-desibel tablosu aada verilmitir.

1 Hz.(-77 dB)
49 Hz.(-63 dB)
1259 Hz.(-78 dB)
2 Hz.(-74 dB)
62 Hz.(-70 dB)
1587 Hz.(-58 dB)
3 Hz.(-69 dB)
78 Hz.(-78 dB)
2000 Hz.(-81 dB)
3 Hz.(-70 dB)
99 Hz.(-80 dB)
2519 Hz.(-65 dB)
4 Hz.(-76 dB)
125 Hz.(-84 dB)
3174 Hz.(-65 dB)
6 Hz.(-72 dB)
157 Hz.(-80 dB)
4000 Hz.(-80 dB)
7 Hz.(-75 dB)
198 Hz.(-80 dB)
5039 Hz.(-70 dB)
9 Hz.(-81 dB)
250 Hz.(-79 dB)
6349 Hz.(-71 dB)
12 Hz.(-79 dB)
314 Hz.(-83 dB)
8000 Hz.(-79 dB)
15 Hz.(-84 dB)
396 Hz.(-83 dB)
10079 Hz.(-85 dB)
19 Hz.(-82 dB)
500 Hz.(-81 dB)
12699 Hz.(-82 dB)
24 Hz.(-76 dB)
629 Hz.(-75 dB)
16000 Hz.(-86 dB)
31 Hz.(-69 dB)
793 Hz.(-38 dB)
20158 Hz.(-85 dB)
39 Hz.(-61 dB)
1000 Hz.(-57 dB)
85
5.1.2.21. Kanun algsnn F#3(185.00 Hz.) sesinin incelenmesi
ekil-60: F#3 Sesinin Frekans Spektrumu
Tablo-41: F#3 Sesinin Harmonik Bileenleri

Kanun F#3 sesinin
Kanun F#3 sesinin
Frekans(Hz)
Genlik(dB)
Frekans(Hz)
Genlik(dB)
184.9
-35.67
36.6
-62.99
370.2
-36.13
42.8
-69.36
60.1
-68.78
195.9
-73.40
555.5
-41.42
741.9
-41.54
927.6
-44.87
329.6
1115.1
-53.27
392.2
1303.3
-53.44
587.8
1490.8
-53.29
617.4
-81.24
1670.3
-63.82
658.1
-77.58
1871.7
-64.62
986.9
-72.97
2060.3
-61.33
2252.6
-71.17
2446.3
-73.05
2643.3
-63.71
-73.20
-62.98
-77.17
86
F#3(185.00 Hz.) sesinin icelenmesinde temel frekans(185 Hz.) ve ilk drt harmoniin
genliklerinin ykseklii dikkat ekmektedir. Drdnc harmonik(927.6 Hz.)den sonra
harmoniklerin genliklerinin kademeli olarak giderek azald gzlenmektedir. adet temel
frekansn altnda yedi adet temel frekansn stnde olmak zere harmoniklere gre dk
genlik deerlerinde toplam on adet uyumsuz alt ve st ses belirlenmitir. F#3(185.00 Hz.)
sesine ait oktav bandlar grafii ve frekans-desibel tablosu aada verilmitir.
ekil-61: F#3 Sesi Oktav Bandlar
Tablo-42: F#3 oktav bandlar
F#3(185.00 Hz.) oktav bandlar

1 Hz.(-75 dB)
49 Hz.(-69 dB)
1259 Hz.(-50 dB)
2 Hz.(-67 dB)
62 Hz.(-64 dB)
1587 Hz.(-47 dB)
3 Hz.(-64 dB)
78 Hz.(-75 dB)
2000 Hz.(-52 dB)
3 Hz.(-63 dB)
99 Hz.(-81 dB)
2519 Hz.(-54 dB)
4 Hz.(-64 dB)
125 Hz.(-77 dB)
3174 Hz.(-64 dB)
6 Hz.(-65 dB)
157 Hz.(-76 dB)
4000 Hz.(-72 dB)
7 Hz.(-72 dB)
198 Hz.(-34 dB)
5039 Hz.(-71 dB)
9 Hz.(-79 dB)
250 Hz.(-77 dB)
6349 Hz.(-79 dB)
12 Hz.(-74 dB)
314 Hz.(-71 dB)
8000 Hz.(-80 dB)
15 Hz.(-73 dB)
396 Hz.(-35 dB)
10079 Hz.(-81 dB)
19 Hz.(-73 dB)
500 Hz.(-39 dB)
12699 Hz.(-82 dB)
24 Hz.(-68 dB)
629 Hz.(-70 dB)
16000 Hz.(-82 dB)
31 Hz.(-65 dB)
793 Hz.(-37 dB)
20158 Hz.(-80 dB)
39 Hz.(-60 dB)
1000 Hz.(-41 dB)
87
Tablo-43: F#4 sesinin Harmonik Bileenleri
Kanun F#4 sesinin
Kanun F#4 sesinin
Frekans(Hz)
Genlik(dB)
Frekans(Hz)
Genlik(dB)
370.2
-22.94
37.7
-57.41
738.6
-40.36
44.7
-61.49
57.1
-75.01
195.9
-85.94
1111.8
-50.47
1483.5
-42.77
1854.1
-43.67
262.2
2225.8
-53.57
294.1
2599.0
-42.20
330.0
2966.7
-74.85
660.3
-70.61
3347.5
-69.01
1574.0
-78.86
3725.8
-69.59
1981.9
-80.23
4102.7
-83.26
4480.6
-74.14
4860.0
-82.96
-81.23
-76.60
-56.56
88
F#4(369.99 Hz.) sesinde temel frekansn dier gl harmonik bileenlere gre yaklak
20 dB. daha yksek bir genlik deerine sahip olduu grlmektedir. lk alt harmonik genel
olarak yksek genlik deerlerine sahiptir. Altnc harmonik(2599.0 Hz.)den itibaren
harmoniklerin genlikleri karakteristik bir ekilde dmektedir. Yedi tanesi temel frekansn
altnda ve tanesi de stnde olmak zere on adet karakteristik dzensiz alt ve st ses
gzlenmitir. F#4(369.99 Hz.) sesine ait oktav bandlar grafii ve frekans-desibel tablosu
aada verilmitir.

1 Hz.(-67 dB)
49 Hz.(-58 dB)
1259 Hz.(-65 dB)
2 Hz.(-75 dB)
62 Hz.(-69 dB)
1587 Hz.(-38 dB)
3 Hz.(-60 dB)
78 Hz.(-71 dB)
2000 Hz.(-39 dB)
3 Hz.(-60 dB)
99 Hz.(-74 dB)
2519 Hz.(-38 dB)
4 Hz.(-65 dB)
125 Hz.(-77 dB)
3174 Hz.(-60 dB)
6 Hz.(-69 dB)
157 Hz.(-75 dB)
4000 Hz.(-60 dB)
7 Hz.(-71 dB)
198 Hz.(-74 dB)
5039 Hz.(-71 dB)
9 Hz.(-74 dB)
250 Hz.(-73 dB)
6349 Hz.(-75 dB)
12 Hz.(-78 dB)
314 Hz.(-54 dB)
8000 Hz.(-77 dB)
15 Hz.(-76 dB)
396 Hz.(-22 dB)
10079 Hz.(-79 dB)
19 Hz.(-74 dB)
500 Hz.(-77 dB)
12699 Hz.(-80 dB)
24 Hz.(-70 dB)
629 Hz.(-67 dB)
16000 Hz.(-79 dB)
31 Hz.(-63 dB)
793 Hz.(-35 dB)
20158 Hz.(-78 dB)
39 Hz.(-54 dB)
1000 Hz.(-48 dB)
89
Tablo-45: F#5 sesinin Harmonik Bileenleri
Kanun F#5 sesinin
Kanun F#5 sesinin
Frekans(Hz)
Genlik(dB)
Frekans(Hz)
Genlik(dB)
738.6
-53.78
35.9
-50.02
1487.5
-58.44
43.9
-60.78
68.1
-77.49
659.2
-68.34
2229.9
-44.08
2973.3
-64.02
3720.3
-75.38
4468.1
-71.74
5218.5
-82.11
5968.1
-86.67
6721.8
-95.71
7439.2
-96.66
8231.0
-93.89
8990.8
-91.64
781.1
-64.38
90
F#5(739.99 Hz.) sesi incelendiinde, ikinci harmonik(2229.9 Hz.)in temel frekansa ve
dier harmonik bileenlere gre daha gl olduu grlmektedir ve harmoniklerin genlikleri
ikinci harmonikten sonra de gemektedir. Drt tanesi temel frekans(738.6 Hz.)in altnda
ve bir tanesi de stnde olmak zere toplam be adet karakteristik uyumsuz alt ve st ses
belirlenmitir. F#5(739.99 Hz.) sesine ait oktav bandlar grafii ve frekans-desibel tablosu
aada verilmitir.

1 Hz.(-67 dB)
49 Hz.(-60 dB)
1259 Hz.(-83 dB)
2 Hz.(-69 dB)
62 Hz.(-66 dB)
1587 Hz.(-51 dB)
3 Hz.(-75 dB)
78 Hz.(-72 dB)
2000 Hz.(-41 dB)
3 Hz.(-77 dB)
99 Hz.(-80 dB)
2519 Hz.(-66 dB)
4 Hz.(-73 dB)
125 Hz.(-79 dB)
3174 Hz.(-58 dB)
6 Hz.(-69 dB)
157 Hz.(-75 dB)
4000 Hz.(-61 dB)
7 Hz.(-72 dB)
198 Hz.(-78 dB)
5039 Hz.(-70 dB)
9 Hz.(-75 dB)
250 Hz.(-81 dB)
6349 Hz.(-74 dB)
12 Hz.(-77 dB)
314 Hz.(-78 dB)
8000 Hz.(-77 dB)
15 Hz.(-82 dB)
396 Hz.(-79 dB)
10079 Hz.(-75 dB)
19 Hz.(-80 dB)
500 Hz.(-79 dB)
12699 Hz.(-82 dB)
24 Hz.(-72 dB)
629 Hz.(-65 dB)
16000 Hz.(-81 dB)
31 Hz.(-62 dB)
793 Hz.(-49 dB)
20158 Hz.(-81 dB)
39 Hz.(-47 dB)
1000 Hz.(-70 dB)
91
5.1.2.24. Kanun algsnn B2(123.47 Hz.) sesi
ekil-66: B2 Sesinin Frekans Spektrumu
Tablo-47: B2 sesinin Harmonik Bileenleri

Kanun B2 sesinin
Kanun B2 sesinin
Frekans(Hz)
Genlik(dB)
Frekans(Hz)
Genlik(dB)
123.0
-40.61
36.3
-63.32
246.1
-41.03
43.9
-62.39
53.8
-58.69
69.9
-76.99
369.5
-39.80
494.8
-33.30
618.9
-40.13
96.3
743.8
-59.87
201.8
869.0
-50.37
260.7
989.9
-58.69
293.3
-72.82
1113.30
-56.62
329.6
-74.09
1250.2
-67.42
391.5
-72.30
1363.0
-62.69
439.5
-80.46
1512.1
-71.46
587.8
-75.32
651.5
-73.26
783.3
-75.13
-74.65
-77.16
-68.63
92
Kanun algsnn B2(123.47 Hz.) sesi incelendiinde nc harmonik(494.8 Hz.)
bileenin en yksek genlik deerine sahip olduu grlmektedir. lk drt harmonikten sonra
harmoniklerin genlikleri dmeye balamaktadr. Be tanesi temel frekans(123.0 Hz)in
altnda ve dokuz tanesi de stnde olmak zere toplam ondrt adet uyumsuz alt ve st ses
belirlenmitir. B2(123.47 Hz.) sesine ait oktav bandlar grafii ve frekans-desibel tablosu
aada verilmitir.
ekil-67: B2 Sesi Oktav Bandlar
Tablo-48: B2 oktav bandlar
B2(123.47 Hz.) oktav bandlar

1 Hz.(-72 dB)
49 Hz.(-55 dB)
1259 Hz.(-55 dB)
2 Hz.(-68 dB)
62 Hz.(-67 dB)
1587 Hz.(-61 dB)
3 Hz.(-64 dB)
78 Hz.(-75 dB)
2000 Hz.(-69 dB)
3 Hz.(-73 dB)
99 Hz.(-65 dB)
2519 Hz.(-69 dB)
4 Hz.(-63 dB)
125 Hz.(-39 dB)
3174 Hz.(-76 dB)
6 Hz.(-62 dB)
157 Hz.(-72 dB)
4000 Hz.(-80 dB)
7 Hz.(-74 dB)
198 Hz.(-64 dB)
5039 Hz.(-80 dB)
9 Hz.(-72 dB)
250 Hz.(-40 dB)
6349 Hz.(-81 dB)
12 Hz.(-75 dB)
314 Hz.(-67 dB)
8000 Hz.(-80 dB)
15 Hz.(-81 dB)
396 Hz.(-38 dB)
10079 Hz.(-80 dB)
19 Hz.(-70 dB)
500 Hz.(-32 dB)
12699 Hz.(-80 dB)
24 Hz.(-71 dB)
629 Hz.(-38 dB)
16000 Hz.(-80 dB)
31 Hz.(-62 dB)
793 Hz.(-43 dB)
20158 Hz.(-78 dB)
39 Hz.(-57 dB)
1000 Hz.(-50 dB)
93
Tablo-49: B3 Ssesinin Harmonik Bileenleri

Kanun B3 sesinin karakteristik
Kanun B3 sesinin karakteristik st ve
harmonikleri
alt sesleri
Frekans(Hz)
Genlik(dB)
Frekans(Hz)
Genlik(dB)
247.2
-26.84
36.6
-66.59
494.8
-32.45
42.1
-60.94
294.1
-83.14
329.6
-76.92
741.9
-51.10
989.9
-51.17
1239.6
-49.18
369.1
1488.3
-49.77
439.8
1737.7
-42.29
555.2
1988.2
-51.91
658.4
-79.76
2239.7
-66.96
686.6
-77.61
2493.9
-59.12
783.7
-77.96
2749.5
-72.42
871.2
-72.88
3001.1
-65.74
927.6
-73.06
3262.2
-72.83
3516.7
-78.52
-87.78
-72.65
-78.24
94
Kanun algsnn B3(246.94 Hz.) temel sesi ikinci harmonikten biraz daha gl
grnmektedir. Altnc harmonik(1737.7 Hz.)den itibaren harmonik bileenlerin genlikleri
de gemektedir. On tanesi temel frekans(246.94 Hz.)n stnde iki tanesi de altnda
olmak zere toplam on iki adet karakteristik, genlikleri harmoniklere gre dk st ve alt ses
belirlenmitir. B3(246.94 Hz.) sesine ait oktav bandlar grafii ve frekans-desibel tablosu
aada verilmitir.

1 Hz.(-75 dB)
49 Hz.(-71 dB)
1259 Hz.(-42 dB)
2 Hz.(-70 dB)
62 Hz.(-74 dB)
1587 Hz.(-36 dB)
3 Hz.(-68 dB)
78 Hz.(-78 dB)
2000 Hz.(-44 dB)
3 Hz.(-71 dB)
99 Hz.(-82 dB)
2519 Hz.(-51 dB)
4 Hz.(-70 dB)
125 Hz.(-83 dB)
3174 Hz.(-55 dB)
6 Hz.(-70 dB)
157 Hz.(-79 dB)
4000 Hz.(-63 dB)
7 Hz.(-73 dB)
198 Hz.(-73 dB)
5039 Hz.(-68 dB)
9 Hz.(-77 dB)
250 Hz.(-26 dB)
6349 Hz.(-70 dB)
12 Hz.(-75 dB)
314 Hz.(-72 dB)
8000 Hz.(-74 dB)
15 Hz.(-82 dB)
396 Hz.(-70 dB)
10079 Hz.(-74 dB)
19 Hz.(-77 dB)
500 Hz.(-31 dB)
12699 Hz.(-78 dB)
24 Hz.(-75 dB)
629 Hz.(-68 dB)
16000 Hz.(-80 dB)
31 Hz.(-72 dB)
793 Hz.(-47 dB)
20158 Hz.(-80 dB)
39 Hz.(-57 dB)
1000 Hz.(-46 dB)
95
Tablo-51: B4 Ssesinin Harmonik Bileenleri

Kanun B4 sesinin
Kanun B4 sesinin
Frekans(Hz)
Genlik(dB)
Frekans(Hz)
Genlik(dB)
493.7
-35.14
36.6
-64.11
987.7
-55.50
44.3
-64.05
55.3
-68.55
-68.69
1483.5
-40.78
1979.7
-53.35
69.2
2476.0
-55.64
329.6
2968.9
-64.01
369.9
3470.2
-69.89
586.7
3968.6
-79.88
658.1
-83.19
4453.5
-100.13
738.6
-79.48
4967.7
-77.06
1130.9
-91.14
1240.4
-90.77
-76.40
-81.74
-68.71
96
B4(493.88 Hz.) sesi incelendiinde, temel frekans(493.88 Hz.)in ikinci harmonik(1483.5

Hz.)den 5 dB. daha gl olduu grlmektedir. Drdnc harmonikten sonra harmoniklerin
genliklerinin giderek azalmakta olduu gzlenmektedir. Temel frekansn altnda alt adet
stnde be adet olmak zere toplam onbir adet uyumsuz alt ve st ses belirlenmitir.
B4(493.88 Hz.) sesine ait oktav bandlar grafii ve frekans-desibel tablosu aada verilmitir.

1 Hz.(-66 dB)
49 Hz.(-61 dB)
1259 Hz.(-67 dB)
2 Hz.(-57 dB)
62 Hz.(-62 dB)
1587 Hz.(-38 dB)
3 Hz.(-55 dB)
78 Hz.(-70 dB)
2000 Hz.(-47 dB)
3 Hz.(-58 dB)
99 Hz.(-75 dB)
2519 Hz.(-50 dB)
4 Hz.(-62 dB)
125 Hz.(-78 dB)
3174 Hz.(-56 dB)
6 Hz.(-71 dB)
157 Hz.(-77 dB)
4000 Hz.(-71 dB)
7 Hz.(-74 dB)
198 Hz.(-77 dB)
5039 Hz.(-66 dB)
9 Hz.(-79 dB)
250 Hz.(-79 dB)
6349 Hz.(-80 dB)
12 Hz.(-81 dB)
314 Hz.(-73 dB)
8000 Hz.(-83 dB)
15 Hz.(-82 dB)
396 Hz.(-77 dB)
10079 Hz.(-85 dB)
19 Hz.(-81 dB)
500 Hz.(-32 dB)
12699 Hz.(-86 dB)
24 Hz.(-71 dB)
629 Hz.(-67 dB)
16000 Hz.(-86 dB)
31 Hz.(-70 dB)
793 Hz.(-76 dB)
20158 Hz.(-85 dB)
39 Hz.(-58 dB)
1000 Hz.(-49 dB)
97
Tablo-53: B5 sesinin Harmonik Bileenleri

Kanun B5 sesinin
Kanun B5 sesinin
Frekans(Hz)
Genlik(dB)
Frekans(Hz)
Genlik(dB)
988.0
-48.14
36.6
-70.09
1975.0
-65.06
45.8
-97.60
63.0
-91.26
2972.5
-68.69
3951.8
-82.32
120.0
-103.21
4961.8
-78.60
208.7
-95.78
5957.2
-88.36
329.6
6936.0
-92.39
586.3
7937.3
-97.29
658.1
-89.22
8942.1
-99.19
738.3
-88.51
10957.4
-105.41
877.4
-86.54
11901.5
-108.51
1192.0
-89.12
-94.71
-89.55
98
B5(987.77 Hz.) sesinde uyumsuzlarn daha ok temel frekans(988 Hz.)n altnda

olutuu gzlenmektedir. Temel frekansn zerinde bir adet uyumsuz bileen gzlenmitir.
Toplam onbir adet uyumsuz bileen vardr. Temel frekans(988 Hz.) harmonik bileenlere gre
daha gldr. Drdnc harmonikten sonra harmonik genlikleri de gemektedir.
B5(987.77 Hz.) sesine ait oktav bandlar grafii ve frekans-desibel tablosu aada verilmitir.

1 Hz.(-80 dB)
49 Hz.(-78 dB)
1259 Hz.(-73 dB)
2 Hz.(-77 dB)
62 Hz.(-81 dB)
1587 Hz.(-85 dB)
3 Hz.(-78 dB)
78 Hz.(-89 dB)
2000 Hz.(-59 dB)
3 Hz.(-80 dB)
99 Hz.(-93 dB)
2519 Hz.(-82 dB)
4 Hz.(-81 dB)
125 Hz.(-96 dB)
3174 Hz.(-59 dB)
6 Hz.(-86 dB)
157 Hz.(-91 dB)
4000 Hz.(-73 dB)
7 Hz.(-88 dB)
198 Hz.(-87 dB)
5039 Hz.(-60 dB)
9 Hz.(-90 dB)
250 Hz.(-91 dB)
6349 Hz.(-72 dB)
12 Hz.(-88 dB)
314 Hz.(-90 dB)
8000 Hz.(-80 dB)
15 Hz.(-91 dB)
396 Hz.(-92 dB)
10079 Hz.(-83 dB)
19 Hz.(-93 dB)
500 Hz.(-88 dB)
12699 Hz.(-82 dB)
24 Hz.(-85 dB)
629 Hz.(-79 dB)
16000 Hz.(-84 dB)
31 Hz.(-71 dB)
793 Hz.(-74 dB)
20158 Hz.(-85 dB)
39 Hz.(-65 dB)
1000 Hz.(-39 dB)
99
5.1.3. Kanun Sesinin Zaman Analizi
Daha nce mzik aletleri akustii konulu blmde belirtildii gibi, sesin fiziksel
zelliklerinden olan ve ok kk zaman aralklarnda, genliin deimesiyle oluan
k(attack), d (decay), yar kararl hal-devamllk(sustain-quassi steady state) ve
sn(release) evrelerinden oluan ses zarf(envelope), her algnn kendine zg ses renginin
olumasnda, dier gelerle birlikte belirleyici bir role sahiptir.
Kanun algs, gergin teller mzrapla ekilerek alnd iin, genlik-zaman analizinde
vurmal alglara benzer bir davran sergilemektedir. Yaplan incelemede dalga ekillerinin
genel olarak k(attack) ve sn evrelerinden olutuu gzlenmitir. k(attack), ilk
d(decay), yar kararl hal(sustain) ve sn(release) evrelerini karakteristik bir biimde
oluturan dalga ekillerine nadiren rastlanlmtr. Kanun algsnn ses zarfna ait zaman
analizi aadaki tabloda tm teller iin ayr ayr belirtilmitir.
Yapm olduumuz gzlemlerde Kanunun en pes sesi Sol (G2) notas, sesin ilk olumas
ile tamamen snmesine kadar geen sre yaklak 5 sn dir.
ekil-74: Kanun algsnn G2 Sesinin Dalga ekli
100
Tablo-55: Kanun Seslerinin k ve D Sreleri
Sesler
k(attack)ms
D(decay)ms
G2
30
70
A2
24
76
B2
33
57
C3
17
56
D3
39
77
E3
29
43
F#3
22
29
G3
21
48
A3
19
34
B3
23
44
C4
45
60
D4
42
70
E4
24
82
F#4
20
78
G4
16
57
A4
28
37
B4
22
29
C5
15
49
D5
22
30
E5
17
30
F#5
11
26
G5
20
26
A5
11
33
B5
14
19
C6
13
16
D6
E6
25
551/27=20 ms.
1206/27=44 ms.
101
Yaplan inceleme neticesinde oluturulan yukardaki tabloda kanun algsnn her bir sesi
iin, dalga eklini belirleyen ses zarfnn evrelerinden k ve d sreleri belirlenmitir.
Buna gre algnn ortalama k sresi 20 ms. ve ortalama d sresi 44 ms. dir. Dalga
ekli testere dii dalgadr.
ekil-75: Kanun algsnda G2 sesinin k(attack) evresi
ekil-76: Kanun algsnda G2 sesinin lk d(decay) evresi
102
ekil-77: Kanun algsnda G2 sesinin Tutunma(sustain) Evresi
ekil-78: Kanun algsnda G2 sesinin sn(release) evresi
103
5.1.3.1. Kanun Sesinin Zaman-Frekans Analizi

Aada verilen sonogramlar Kanun algsnn pes, orta ve tiz blgelerinden alnan G2, A3 ve
E6 seslerine aittir. algnn G2 sesinde ilk 2.5 ms. ierisinde en karateristik blge, genliin en
yksek olduu 700 Hz. ile 1kHz. aeasndaki blgedir. 1500 Hz. blgesi 1.23 ms. deerine
kadar yksek genliiyle karakteristiktir. 2.5 kHz. ile 3 kHz. arasndaki blge 1.72 ms.
ierisinde karakteristiktir. 200 Hz. ile 300 Hz. arasndaki blge 2.5 ms. boyunca genlik olarak
belirli bir dzeydedir. A3 sesinde ise 2.5 ms. ierisinde 200 Hz.ile 300 Hz. blgesi yksek
genlik deeriyle karakteristiktir. 2.5 ms. ierisinde daha dk genlik deeriyle 300 Hz.ile
500 Hz. arasndaki blge de nispeten karakteristik bir grnmdedir. E6 sesi ise 1.97 ms.
ierisinde 200 Hz. ile 300 Hz. arasnda karakteristiktir. 1.97 ms.ile 2.5 ms. zaman aralnda
ise 200 Hz. ile 700 Hz. arasndaki blge nispeten karakteristik bir grnmdedir.
104
ekil-79: Kanun G2, A4 ve E6 Seslerinin Zaman-Frekans Karakteristii
alg sesinin k) ve devresinde milisaniyeler ierisinde oluan ve transit dalga

dediimiz bileenler sesin niteliiyle ilgili ok nemli etkiye sahip olup, algda oluacak ses
kalitesiyle ilgili durumu direkt olarak etkilemektedir. Aadaki ekilde A2 sesinin yaklak
105
ilk 60 ms.sinde ortaya kan frekans davran grlmektedir. Temel frekans ve
harmoniklerin milisaniyeler ierinde oluumu bu ekil zerinde rahatlkla gzlenebilmektedir.
ekil-80: Kanun A2 sesinin 60 ms. ierisindeki frekans spektrumu
5.1.4. Kanun algsnn Ses Ynelim zellikleri
Kanun algsnn ynelim zelliklerinin belirlenebilmesi iin 180 derecelik bir alanda, 8
mikrofon kullanlarak, aralarndaki a yaklak 26 derece olan 8 dorultuda, G2 sesinden E6
sesine kadar kc gam ayn anda Cubase yazlmnda 8 ayr kanala kaydedilmitir. Her bir
dorultu iin .wav formatnda datalar oluturulmu ve bunlar daha sonra ARTA yazlmnn
zel bir format olan .Pir formatna dntrlp programn directivity patterns
modlnde algnn ynelgenlik davrann gsteren veriler elde edilmitir.
Aadaki ekil-81de 125 Hz. ve 160 Hz. frekanslarnn ynel zelliklerini
gstermektedir. Buna gre 125 Hz. frekans 0 derece dorultusunda maksimum genliktedir.
160 Hz. frekans ise yaklak -25 ve + 25 derece dorultularnda maksimum genliktedir.
ekil-82de 200 Hz. frekans -25 ve +25 derece dorultularnda en yksek genlik
deerindedir. 250 Hz. frekans 0 derece dorultusunda en yksek genlik deerindedir.
106
ekil-83de 315 Hz. ve 400 Hz. frekanslarnn ynelim zellikleri grlmektedir. 315
Hz. frekans 0 derece dorultusunda yksek genlik deeriyle karakteristiktir. 0 derece
dorultusunun sanda ve solunda ilerledikce genlik dmektedir. 400 Hz. frekans -25 ve +25
derece arasnda yksek genliklerdedir. Bu dorultulardan daha ilerilere doru genlik giderek
dmektedir.
ekil- 81: Kanun algs 125 Hz. ve 160 Hz. Frekanslarnn Ynel zellii
107
500 Hz. frekans -25 ve +25 derece dorultularnda karakteristiktir. Bu dorultulardan

ilerledike genlik dmektedir. 630 Hz. frekans -50 ve +50 derece dorultular arasnda
yksek genlie sahiptir. Bu dorultulardan ilerledike genlik dmektedir.
Aada ekil-85de grlen 800 Hz. frekans 0 derece dorultusunda en yksek genlik
deeriyle ve yaklak -50 ve +50 derece dorultularnda biraz daha dk genlik deeriyle
karakteristiktir. 1000 Hz. frekans ise -25 derece ve +25 derece dorultularnda en yksek
genlik deerine sahiptir. Bu dorultulardan ilerledike genlik dmektedir.
108
ekil- 86: Kanun algsnn Ynelgenlik Sonogram
Yukardaki sonogram 180 derecelik bir yatay dzlemde genlik ve dorultularla beraber
frekanslarn dalmn gstermektedir. rnein 220 Hz. ile 350 Hz. arasndaki blge -170 ve
+170 dorultularnda karakteristiktir. Yine sfr derecenin sanda ve solunda 150 ve 180
dereceler arasnda 650 Hz. ile 800 Hz. arasndaki blge karakteristikdir. Sfr derece
dorultusunda ise 250 Hz. ile 380 Hz. arasndaki blge ve 700 Hz. ile 900 Hz. arasndaki
blge karakteristiktir.
109
5.1.5. Kanun algsnn Ses Basn Seviyesi

Yaplan incelemede kanun algsnn ses basn seviyeleri, en yksek deerler olarak
G2 sesinde 640 Hz. oktav bandnda 92.47 dB. SPL, C4 sesinde 254 Hz. oktav bandnda 99.17
dB. SPL ve E6 sesinde 1280 Hz. oktav bandnda 107.7 dB. SPL olarak belirlenmitir.
ekil-87: Kanun G2, C4 ve E6 Sesleri Ses Basn Seviyeleri
G2
C4
110
E6
5.2. Tambur algs

ncelenen tambur algs, teknesi porsuk aac, sap ksm maun, kapak ladin, eik ard
ve kenar ssleri abanoz aalarndan, Bar Yekta Karatekeli tarafndan yaplmtr. Tekne
boyu 35 cm. ve tel boyu 104 cm. dir. Bu tamburda toplam 7 tel vardr. En alttaki iki tel ift
telden olumaktadr. cralar genelde alt telde yapldndan, bu tel zerindeki 15 ses
incelenmitir.
5.2.1. Tambur algsnn Frekans Cevap Anahtar ve Formantlar
Tamburda en alt tel zerinde A2 (110 Hz.) sesi ile A4 (440 Hz.) sesleri arasndaki 15
ses incelendiinde, 160 Hz. frekansnn altnda kalan blgedeki frekanslarn olduka dk
genliklerde olduklar gzlenmektedir. 200 Hz. ile 250 Hz. arasndaki blgede genlik dktr.
400 Hz. frekans belirgin bir ekilde dier frekanslara gre yksektir. 2380 Hz. frekansndan
sonra frekans genlikleri karakteristik bir biimde dmektedir.
111
ekil-88: Tambur algsnn Frekans Cevap Anahtar
Tambur algsnn en alt telinde A2 sesinden itibaren A4 sesine kadar kaydedilen kc

gamn dalga biimi aagdaki ekilde grlmektedir. Tamburda melodiler genellikle bu tel
zerinde icra edilmektedir.
ekil-89: Tamburda kc Gam Dalga ekli(A2-A4 aras)
112
5.2.2. Tambur algsnn Seslerinin Harmoniklerinin ncelenmesi

Daha nce kanun algs blmnde belirtildii gibi, alg sesi ierisindeki
harmonik(uyumlu) ve uyumsuz bileenler algnn ses kalitesini en ok etkileyen unsurlardr.
Tambur algsnn sesleri de harmonik zelliklerinin belirlenmesi bakmndan incelenecektir.
5.2.2.1. Tambur algsnn A2(110 Hz.) Sesi

ekil-90: Tambur A2 Sesi Frekans Spektrumu
Tablo-56: Tambur A2 Sesinin Harmonik Bileenleri
Tambur A2(110 Hz.) sesinin
Tambur A2(110 Hz.) sesinin
Frekans(Hz)
Genlik(dB)
Frekans(Hz)
Genlik(dB)
110.2
-63.66
36.6
-60.26
219.5
-33.14
43.4
-68.96
329.0
-40.01
90.1
-67.05
440.7
-43.10
100.0
-68.05
550.8
-48.43
120.0
-64.13
113
661.0
-48.01
146.1
-74.31
771.1
-40.53
173.0
881.5
-57.62
348.3
-64.59
991.1
-50.05
576.0
-72.98
1101.2
-59.79
1212.0
-55.28
1322.9
-66.87
1434.1
-72.32
1545.8
-56.42
1656.2
-65.65
-60.69
A2(110.2 Hz.) sesi dier harmonik bileenlere gre yaklak 30 dB. daha dk
genliktedir. Birinci harmonik dier harmoniklere gre daha gldr.Yedinci harmonikten
sonra harmoniklerin genlikleri karakteristik bir biimde dmeye balamaktadr. Temel
frekans 110.2 Hz.in altnda drt tane ve stnde de be tane dzensiz harmonik gzlenmitir.
Tambur algsnn A2(110 Hz.) sesine ait oktav bandlar grafii ve frekans-desibel tablosu
aada verilmitir.
ekil-91: Tambur A2 Sesi Oktav Bandlar
114
Tablo-57: Tambur A2 Sesi Oktav Bandlar Frekans-Kazan Deerleri
1 Hz.(-63 dB)
2 Hz.(-59 dB)
3 Hz.(-53 dB)
3 Hz.(-63 dB)
4 Hz.(-59 dB)
6 Hz.(-61 dB)
7 Hz.(-61 dB)
9 Hz.(-61 dB)
12 Hz.(-65 dB)
15 Hz.(-64 dB)
19 Hz.(-64 dB)
24 Hz.(-58 dB)
31 Hz.(-57 dB)
39 Hz.(-53 dB)
49 Hz.(-65 dB)
62 Hz.(-64 dB)
78 Hz.(-71 dB)
99 Hz.(-56 dB)
125 Hz.(-61 dB)
157 Hz.(-51 dB)
198 Hz.(-25 dB)
250 Hz.(-63 dB)
314 Hz.(-26 dB)
396 Hz.(-33 dB)
500 Hz.(-31 dB)
629 Hz.(-35 dB)
793 Hz.(-35 dB)
1000 Hz.(-44 dB)
5.2.2.2. Tambur algsnn B2(123.47 Hz.) Sesi
ekil-92: Tambur B2 Sesi Frekans Spektrumu
1259 Hz.(-45 dB)

1587 Hz.(-40 dB)
2000 Hz.(-58 dB)
2519 Hz.(-59 dB)
3174 Hz.(-67 dB)
4000 Hz.(-68 dB)
5039 Hz.(-67 dB)
6349 Hz.(-67 dB)
8000 Hz.(-66 dB)
10079 Hz.(-66 dB)
12699 Hz.(-66 dB)
16000 Hz.(-66 dB)
20158 Hz.(-67 dB)
115
Tablo-58: Tambur B2 Sesinin Harmonik Bileenleri
Tambur B2(123.47 Hz.)
Tambur B2(123.47 Hz.)
sesinin karakteristik
sesinin karakteristik st ve alt
harmonikleri
sesleri
Frekans(Hz)
Genlik(dB)
Frekans(Hz)
Genlik(dB)
123.0
-66.87
37.2
-59.41
246.1
-51.95
90.1
-67.42
100.0
-69.21
368.2
-54.79
492.7
-49.79
154.2
-72.8
616.0
-53.49
172.1
-73.40
739.0
-57.91
199.8
860.8
-69.66
219.7
984.7
-62.80
259.5
1108.2
-68.25
293.7
-71.56
1231.8
-64.35
329.4
-70.13
1355.9
-77.43
346.8
-63.20
1603.6
-79.81
-75.41
-58.69
-71.72
Tambur algsnn B2(123.47 Hz.) sesinin incelemesinde grlmtr ki, ikinci ve

nc harmonikleri yaklak eit gtedir ve dier harmoniklere gre daha gldr.
Dokuzuncu harmonikten sonra harmoniklerin genlikleri de gemektedir. Temel frekans
123.47 Hz.in altnda ve zerinde de sekiz adet dzensiz bileen gzlenmitir. B2(123.47
Hz.) sesine ait oktav bandlar grafii ve frekans-desibel tablosu aada verilmitir.
116
ekil-93: Tambur B2 Sesi Oktav Bandlar
Tablo-59: B2 Sesi Oktav Bandlar Frekans-Kazan Deerleri
1 Hz.(-65 dB)
2 Hz.(-66 dB)
3 Hz.(-61 dB)
3 Hz.(-57 dB)
4 Hz.(-61 dB)
6 Hz.(-59 dB)
7 Hz.(-62 dB)
9 Hz.(-62 dB)
12 Hz.(-62 dB)
15 Hz.(-67 dB)
19 Hz.(-69 dB)
24 Hz.(-60 dB)
31 Hz.(-62 dB)
39 Hz.(-55 dB)
49 Hz.(-67 dB)
62 Hz.(-65 dB)
78 Hz.(-72 dB)
99 Hz.(-62 dB)
125 Hz.(-55 dB)
157 Hz.(-57 dB)
198 Hz.(-54 dB)
250 Hz.(-37 dB)
314 Hz.(-50 dB)
396 Hz.(-34 dB)
500 Hz.(-42 dB)
629 Hz.(-41 dB)
793 Hz.(-45 dB)
1000 Hz.(-47 dB)
1259 Hz.(-48 dB)

1587 Hz.(-56 dB)
2000 Hz.(-65 dB)
2519 Hz.(-68 dB)
3174 Hz.(-70 dB)
4000 Hz.(-70 dB)
5039 Hz.(-69 dB)
6349 Hz.(-68 dB)
8000 Hz.(-67 dB)
10079 Hz.(-68 dB)
12699 Hz.(-67 dB)
16000 Hz.(-67 dB)
20158 Hz.(-69 dB)
117
5.2.2.3. Tambur algsnn C3(130.81 Hz.) Sesi
ekil-94: Tambur C3 Sesi Frekans Spektrumu
Tablo-60: Tambur C3 Sesinin Harmonik Bileenleri
Tambur C3(130.81 Hz.)sesinin
Tambur C3(130.81 Hz.)
sesinin karakteristik st ve
alt sesleri
Frekans(Hz)
Genlik(dB)
Frekans(Hz)
Genlik(dB)
130.4
-50.41
37.4
-61.30
259.6
-37.50
63.7
-69.88
90.1
-71.11
391.5
-26.10
521.5
-43.09
100.0
-70.68
651.9
-40.77
109.5
-74.53
782.2
-34.47
120.1
-71.99
912.2
-40.00
154.2
-74.42
1042.2
-49.61
172.5
-65.50
1173.3
-40.18
219.0
-56.49
1304.4
-53.48
329.2
-67.45
1435.2
-55.30
346.8
-58.78
1567.4
-46.47
365.8
-57.25
118
1698.5
-54.46
1829.6
-50.23
Tambur algsnn C3(130.81 Hz.) sesi incelendiinde ikinci harmonik 391.5 Hz.
frekans en gl harmonik olarak grlmektedir. Temel frekans ilk be harmonie gre daha
dk genliktedir. Sekizinci harmonikten itibaren genlikler belirgin bir ekilde azalmaktadr.
Temel frekansn altnda alt tane stnde alt tane olmak zere toplam oniki adet karakteristik
uyumsuz bileen gzlenmitir. C3(130.81 Hz.) sesine ait oktav bandlar grafii ve frekansdesibel tablosu aada verilmitir.
ekil-95: Kanun C3 Oktav Bandlari
Tablo-61: Kanun C3 Sesi Oktav Bandlar
Kanun C3(130.81 Hz.) Sesi Oktav Bandlar

1 Hz.(-71 dB)
49 Hz.(-68 dB)
1259 Hz.(-36 dB)
2 Hz.(-70 dB)
62 Hz.(-68 dB)
1587 Hz.(-41 dB)
3 Hz.(-71 dB)
78 Hz.(-75 dB)
2000 Hz.(-45 dB)
3 Hz.(-74 dB)
99 Hz.(-65 dB)
2519 Hz.(-51 dB)
4 Hz.(-67 dB)
125 Hz.(-49 dB) 3174 Hz.(-70 dB)
6 Hz.(-65 dB)
157 Hz.(-61 dB) 4000 Hz.(-72 dB)
7 Hz.(-60 dB)
198 Hz.(-55 dB) 5039 Hz.(-71 dB)
9 Hz.(-64 dB)
250 Hz.(-33 dB) 6349 Hz.(-68 dB)
12 Hz.(-65 dB)
314 Hz.(-55 dB) 8000 Hz.(-71 dB)
15 Hz.(-70 dB)
396 Hz.(-25 dB) 10079 Hz.(-71 dB)
119
19 Hz.(-73 dB)
24 Hz.(-64 dB)
31 Hz.(-65 dB)
39 Hz.(-59 dB)
500 Hz.(-40 dB) 12699 Hz.(-71 dB)

629 Hz.(-37 dB) 16000 Hz.(-70 dB)
793 Hz.(-32 dB) 20158 Hz.(-72 dB)
1000 Hz.(-36 dB)
5.2.2.4. Tambur algsnn D3(146.83 Hz.) Sesi
ekil-96:Tambur algsnn D3Sesinin Frekans Spektrumu
Tablo-62: Tambur algsnn D3Sesinin Harmonik Bileenleri
Tambur D3 sesinin
Tambur D3 sesinin
karakteristik st ve alt
sesleri
Frekans(Hz)
Genlik(dB)
Frekans(Hz)
Genlik(dB)
146.1
-32.47
43.6
-54.72
292.6
-23.71
90.1
-65.79
100.0
-65.77
439.1
-40.62
587.0
-32.23
120.1
-60.57
733.2
-32.16
172.5
-65.78
120
880.0
-48.26
219.0
1025.8
-42.61
259.3
1172.6
-38.43
329.6
1320.6
-55.23
-55.22
-59.65
-64.90
366.2
-68.64
392.2
-62.57
Tambur algsnn D3(146.83 Hz.) sesi incelendiinde genlikleri ok kk olmayan

uyumsuz bileenlerin okluu dikkat ekicidir. kinci harmonik temel frekansa ve dier
harmonik bileenlere gre daha gl grnmektedir. Yedinci harmonik bileenden sonra
harmonik genlikleri giderek dmektedir. D3(146.83 Hz.) sesine ait oktav bandlar grafii ve
ekil 97: Tambur D3 Oktav Bandlar
121
Tablo-63: Tambur D3 Sesi Oktav Bandlar
Tambur D3 Sesi Oktav Bandlar

1 Hz.(-69 dB)
49 Hz.(-61 dB)
1259 Hz.(-37 dB)
2 Hz.(-69 dB)
62 Hz.(-62 dB)
1587 Hz.(-50 dB)
3 Hz.(-66 dB)
78 Hz.(-66 dB)
2000 Hz.(-59 dB)
3 Hz.(-59 dB)
99 Hz.(-62 dB)
2519 Hz.(-57 dB)
4 Hz.(-60 dB)
125 Hz.(-60 dB)
3174 Hz.(-67 dB)
6 Hz.(-60 dB)
157 Hz.(-29 dB)
4000 Hz.(-68 dB)
7 Hz.(-65 dB)
198 Hz.(-53 dB)
5039 Hz.(-67 dB)
9 Hz.(-60 dB)
250 Hz.(-58 dB)
6349 Hz.(-67 dB)
12 Hz.(-61 dB)
314 Hz.(-21 dB)
8000 Hz.(-65 dB)
15 Hz.(-62 dB)
396 Hz.(-36 dB) 10079 Hz.(-66 dB)
19 Hz.(-67 dB)
500 Hz.(-59 dB) 12699 Hz.(-66 dB)
24 Hz.(-59 dB)
629 Hz.(-31 dB) 16000 Hz.(-65 dB)
31 Hz.(-61 dB)
793 Hz.(-30 dB) 20158 Hz.(-67 dB)
39 Hz.(-53 dB)
1000 Hz.(-39 dB)
5.2.2.5. Tambur algsnn E3(164.81 Hz.) Sesi

ekil-98: Tambur algsnn E3 Sesinin Frekans Spektrumu
122
Tablo-64: Tambur E3 sesinin Harmonik Bilesenleri
Tambur E3 sesinin
Tambur E3 sesinin
Frekans(Hz)
Genlik(dB)
Frekans(Hz)
Genlik(dB)
165.2
-26.53
34.8
-56.96
328.9
-30.09
43.6
-57.49
67.4
-68.77
496.2
-29.90
661.7
-41.35
90.1
-67.41
826.9
-54.46
100.00
-68.94
991.0
-47.35
120.1
1157.6
-44.23
146.1
1323.5
-60.78
219.0
1492.3
-70.78
260.4
-63.85
1657.8
-52.79
291.9
-65.42
438.7
-63.94
-65.03
-63.76
-61.11
E3(164.81 Hz.) sesinin incelemesinde temel frekansn dier bileenlere gre biraz daha gl
olduu grlmektedir. Birinci ve ikinci harmoniklerin genlikleri de temel frekansa yakndr.
Yani temel ses ile birinci ve ikinci harmonikler yksek genlikleriyle karakteristiktir. Temel
frekansn altnda sekiz adet ve zerinde drt adet olmak zere oniki adet uyumsuz alt ve st
ses belirlenmitir. E3(164.81 Hz.) sesine ait oktav bandlar grafii ve frekans-desibel tablosu
aada verilmitir.
123
ekil-99: Tambur E3 Sesi Oktav Bandlar
Tablo-65: Tambur E3 Sesi Oktav Bandlar Frekans-Kazan Deerleri
Tambur E3 Sesi Oktav Bandlar Frekans-Kazan De.

1 Hz.(-64 dB)
49 Hz.(-62 dB)
1259 Hz.(-41 dB)
2 Hz.(-67 dB)
62 Hz.(-62 dB)
1587 Hz.(-48 dB)
3 Hz.(-66 dB)
78 Hz.(-70 dB)
2000 Hz.(-61 dB)
3 Hz.(-65 dB)
99 Hz.(-63 dB)
2519 Hz.(-67 dB)
4 Hz.(-58 dB)
125 Hz.(-64 dB)
3174 Hz.(-69 dB)
6 Hz.(-62 dB)
157 Hz.(-25 dB)
4000 Hz.(-70 dB)
7 Hz.(-64 dB)
198 Hz.(-58 dB)
5039 Hz.(-70 dB)
9 Hz.(-63 dB)
250 Hz.(-58 dB)
6349 Hz.(-70 dB)
12 Hz.(-63 dB)
314 Hz.(-27 dB)
8000 Hz.(-68 dB)
15 Hz.(-70 dB)
396 Hz.(-55 dB) 10079 Hz.(-68 dB)
19 Hz.(-64 dB)
500 Hz.(-28 dB) 12699 Hz.(-68 dB)
24 Hz.(-59 dB)
629 Hz.(-36 dB) 16000 Hz.(-68 dB)
31 Hz.(-57 dB)
793 Hz.(-48 dB) 20158 Hz.(-69 dB)
39 Hz.(-53 dB)
1000 Hz.(-44 dB)
124
5.2.2.6. Tambur algsnn F#3 (185.0 Hz.) Sesi
ekil-100: Tambur algsnn F#3 Sesinin Frekans Spektrumu
Tablo-66: Tambur F#3 sesinin Harmonk Bilesenleri
Tambur F#3 sesinin
Tambur F#3 sesinin
Frekans(Hz)
Genlik(dB)
Frekans(Hz)
Genlik(dB)
184.9
-28.09
36.6
-60.30
368.8
-44.68
43.6
-68.31
60.4
-69.86
557.0
-41.76
742.3
-41.45
90.1
-71.99
926.5
-45.98
100.0
-72.24
1114.4
-58.55
120.1
1299.0
-67.48
146.1
-71.49
1486.5
-75.28
173.2
-48.02
1674.0
-70.10
219.4
-71.81
260.4
-71.22
293.0
-78.08
329.6
-57.64
440.2
-80.78
-73.68
125
Tambur algsnn F#3(185 Hz.) sesinin temel frekans 184.9 Hz. dier ilk drt
harmonikten 20 dB. daha gldr. lk drt harmoniin genliklerinin yaklak ayn olduu
gzlemlenmektedir ve drdnc harmonikten sonra harmoniklerin genlikleri giderek
dmektedir. Temel frekansn altnda ve stnde on adet karakteristik dzensiz bileen
gzlenmitir. F#3(185 Hz.) sesine ait oktav bandlar grafii ve frekans-desibel tablosu aada
verilmitir.
ekil-101: Tambur F#3 Sesi Oktav Bandlar
Tablo-67: Tambur F#3 Sesi Oktav Bandlar Frekans-Kazan Deerleri
1 Hz.(-76 dB)
2 Hz.(-76 dB)
3 Hz.(-72 dB)
3 Hz.(-70 dB)
4 Hz.(-67 dB)
6 Hz.(-63 dB)
7 Hz.(-67 dB)
9 Hz.(-68 dB)
12 Hz.(-69 dB)
15 Hz.(-72 dB)
19 Hz.(-73 dB)
24 Hz.(-62 dB)
31 Hz.(-60 dB)
39 Hz.(-56 dB)
49 Hz.(-68 dB)
62 Hz.(-66 dB)
78 Hz.(-72 dB)
99 Hz.(-68 dB)
125 Hz.(-72 dB)
157 Hz.(-46 dB)
198 Hz.(-27 dB)
250 Hz.(-68 dB)
314 Hz.(-55 dB)
396 Hz.(-38 dB)
500 Hz.(-41 dB)
629 Hz.(-60 dB)
793 Hz.(-39 dB)
1000 Hz.(-44 dB)
1259 Hz.(-64 dB)

1587 Hz.(-63 dB)
2000 Hz.(-70 dB)
2519 Hz.(-74 dB)
3174 Hz.(-76 dB)
4000 Hz.(-75 dB)
5039 Hz.(-74 dB)
6349 Hz.(-74 dB)
8000 Hz.(-73 dB)
10079 Hz.(-73 dB)
12699 Hz.(-73 dB)
16000 Hz.(-72 dB)
20158 Hz.(-74 dB)
126
5.2.2.7. Tambur algsnn G3 (196.0 Hz.) Sesi
ekil-102: . Tambur G3 Sesi Frekans Spektrumu
127
Tablo-68: Tambur G3 sesinin Harmonik Bileenleri
Tambur G3 sesinin
Tambur G3 sesinin
Frekans(Hz)
Genlik(dB)
Frekans(Hz)
Genlik(dB)
194.8
-27.91
36.3
-47.38
392.2
-32.45
44.3
-61.87
60.1
-66.50
587.4
-36.74
783.7
-45.70
90.1
-65.67
978.1
-57.65
100.0
-65.41
1177.0
-58.74
120.1
1373.7
-79.90
146.5
-72.32
1569.9
-71.70
154.2
-70.13
173.2
-49.09
219.0
-71.54
260.0
-74.09
292.6
-66.56
329.6
-60.20
347.5
-54.57
366.2
-56.23
439.5
-68.03
512.7
-73.84
659.9
-75.81
-61.57
Tambur algsnn G3(196 Hz.) sesi, ierisindeki dzensiz bileenlerin okluu bakmndan
karakteristiktir. Ondokuz adet uyumsuz bileen belirlenmitir. Bunlarn dokuz tanesi temel
frekansn altnda ve on tanesi de temel frekansn stnde olumutur. Beinci harmonikten
sonra harmoniklerin genlikleri azalmaktadr. Temel frekans ve ilk iki harmonik dier
harmonikler gre belirgin ekilde gldr. G3 (196.0 Hz.) sesine ait oktav bandlar grafii ve
128
ekil-103: Tambur G3 Sesi Oktav Bandlar
Tablo 69 :Tambur G3 Sesi Oktav Bandlar Frekans-Kazan Deerleri
1 Hz.(-52 dB)
2 Hz.(-55 dB)
3 Hz.(-58 dB)
3 Hz.(-54 dB)
4 Hz.(-56 dB)
6 Hz.(-61 dB)
7 Hz.(-58 dB)
9 Hz.(-59 dB)
12 Hz.(-66 dB)
15 Hz.(-70 dB)
19 Hz.(-64 dB)
24 Hz.(-57 dB)
31 Hz.(-53 dB)
39 Hz.(-47 dB)
49 Hz.(-59 dB)
62 Hz.(-61 dB)
78 Hz.(-68 dB)
99 Hz.(-61 dB)
125 Hz.(-61 dB)
157 Hz.(-45 dB)
198 Hz.(-27 dB)
250 Hz.(-67 dB)
314 Hz.(-51 dB)
396 Hz.(-29 dB)
500 Hz.(-64 dB)
629 Hz.(-33 dB)
793 Hz.(-44 dB)
1000 Hz.(-53 dB)
1259 Hz.(-53 dB)

1587 Hz.(-67 dB)
2000 Hz.(-69 dB)
2519 Hz.(-68 dB)
3174 Hz.(-68 dB)
4000 Hz.(-68 dB)
5039 Hz.(-67 dB)
6349 Hz.(-67 dB)
8000 Hz.(-66 dB)
10079 Hz.(-66 dB)
12699 Hz.(-66 dB)
16000 Hz.(-65 dB)
20158 Hz.(-67 dB)
129
5.2.2.8. Tambur algsnn A3 (220 Hz.) Sesi

ekil-104 : Tambur A3 Sesi Frekans Spektrumu
Tablo-70: Tambur A3 Sesi Harmonk Bilesenleri
Tambur A3 sesinin
Tambur A3 sesinin
Frekans(Hz)
Genlik(dB)
Frekans(Hz)
Genlik(dB)
219.0
-20.27
43.2
-56.26
441.3
-33.14
54.6
-57.45
90.1
-70.07
661.7
-35.45
885.1
-51.48
100.0
-70.17
1103.8
-51.64
120.1
-65.97
1327.5
-60.75
146.1
1548.0
-46.41
172.5
-45.82
1769.9
-72.49
292.2
-70.21
1993.7
-61.21
329.6
-58.90
2213.0
-63.88
347.5
-63.46
2437.1
-58.38
393.3
-56.01
-62.82
130
Tambur algsnn A3(220 Hz.) sesi incelendiinde temel frekans 219 HZ.in dier
harmoniklerden daha gl olduu grlmektedir. kinci harmonikden sonra harmoniklerin
genlikleri de gemektedir. Uyumsuz alt ve st sesler yine belirgin bir ekilde
gzlenmitir. Tambur algsnn A3(220 Hz.) sesine ait oktav bandlar grafii ve frekansdesibel tablosu aada verilmitir.
Tablo 71: Tambur A3 Sesi Oktav Bandlar Frekans-Kazan Deerleri
1 Hz.(-65 dB)
2 Hz.(-62 dB)
3 Hz.(-59 dB)
3 Hz.(-68 dB)
4 Hz.(-68 dB)
6 Hz.(-68 dB)
7 Hz.(-64 dB)
9 Hz.(-65 dB)
12 Hz.(-66 dB)
15 Hz.(-68 dB)
19 Hz.(-72 dB)
24 Hz.(-57 dB)
31 Hz.(-59 dB)
39 Hz.(-51 dB)
49 Hz.(-51 dB)
62 Hz.(-54 dB)
78 Hz.(-68 dB)
99 Hz.(-62 dB)
125 Hz.(-63 dB)
157 Hz.(-39 dB)
198 Hz.(-19 dB)
250 Hz.(-51 dB)
314 Hz.(-54 dB)
396 Hz.(-30 dB)
500 Hz.(-42 dB)
629 Hz.(-31 dB)
793 Hz.(-40 dB)
1000 Hz.(-44 dB)
1259 Hz.(-52 dB)

1587 Hz.(-41 dB)
2000 Hz.(-51 dB)
2519 Hz.(-52 dB)
3174 Hz.(-66 dB)
4000 Hz.(-68 dB)
5039 Hz.(-71 dB)
6349 Hz.(-69 dB)
8000 Hz.(-70 dB)
10079 Hz.(-70 dB)
12699 Hz.(-70 dB)
16000 Hz.(-70 dB)
20158 Hz.(-72 dB)
131
5.2.2.9. Tambur algsnn B3 (246.94 Hz.) Sesi
ekil-106: Tambur B3 Sesi Frekans Spektrumu
Tablo-72: Tambur B3 Sesi Harmonk Bilesenleri
Tambur B3 sesinin
Tambur B3 sesinin
Frekans(Hz)
Genlik(dB)
Frekans(Hz)
Genlik(dB)
247.9
-39.76
36.6
-53.15
495.5
-41.41
55.7
-68.96
90.1
-71.41
744.5
-49.10
991.0
-49.50
100.0
-71.99
1242.9
-61.29
120.1
-69.44
1523.1
-73.82
173.2
1740.2
-75.25
219.0
-53.14
1988.2
-74.23
291.9
-73.62
348.3
-71.84
366.6
-73.59
393.3
-67.78
-53.01
132
Tambur algsnn B3 (246.94 Hz.) Sesi incelenmi ve temel frekansla(247.9 Hz.)
birinci harmoniin genliklerinin ayn olduu gzlemlenmitir. Harmoniklerin genlikleri
nc harmonikden sonra belirgin bir ekilde azalmaya balamaktadr. Uyumsuz veya
dzensiz bileenler yksek genlik deerleriyle karakteristiktir. B3 (246.94 Hz.) sesine ait
oktav bandlar grafii ve frekans-desibel tablosu aada verilmitir.
ekil-107: Tambur B3 Sesinin Oktav Bandlar
Tablo-73 : Tambur B3 Sesinin Oktav Bandlar ve Frekans-Kazan Deerleri
1 Hz.(-75 dB)
2 Hz.(-68 dB)
3 Hz.(-67 dB)
3 Hz.(-68 dB)
4 Hz.(-62 dB)
6 Hz.(-71 dB)
7 Hz.(-65 dB)
9 Hz.(-66 dB)
12 Hz.(-68 dB)
15 Hz.(-75 dB)
19 Hz.(-73 dB)
24 Hz.(-67 dB)
31 Hz.(-62 dB)
39 Hz.(-50 dB)
49 Hz.(-63 dB)
62 Hz.(-69 dB)
78 Hz.(-74 dB)
99 Hz.(-67 dB)
125 Hz.(-68 dB)
157 Hz.(-49 dB)
198 Hz.(-52 dB)
250 Hz.(-38 dB)
314 Hz.(-63 dB)
396 Hz.(-59 dB)
500 Hz.(-38 dB)
629 Hz.(-64 dB)
793 Hz.(-42 dB)
1000 Hz.(-47 dB)
1259 Hz.(-53 dB)

1587 Hz.(-64 dB)
2000 Hz.(-68 dB)
2519 Hz.(-72 dB)
3174 Hz.(-75 dB)
4000 Hz.(-75 dB)
5039 Hz.(-74 dB)
6349 Hz.(-74 dB)
8000 Hz.(-73 dB)
10079 Hz.(-73 dB)
12699 Hz.(-72 dB)
16000 Hz.(-72 dB)
20158 Hz.(-74 dB)
133
5.2.2.10. Tambur algsnn C4 (261.63 Hz.) Sesi
ekil-108: Tambur C4 Sesinin Frekans Spektrumu
Tablo-74: Tambur C4 Sesinin Bileenleri
Tambur C4 sesinin
Tambur C4 sesinin
Frekans(Hz)
Genlik(dB)
Frekans(Hz)
Genlik(dB)
263.3
-35.84
36.6
-48.39
523.7
-43.75
57.1
-57.58
61.9
-58.65
794.3
-46.65
1058.7
-52.13
90.1
-70.92
1318.4
-84.17
100.0
-69.45
1587.5
-56.09
120.1
1852.7
-50.69
136.6
-75.51
2117.1
-66.49
146.1
-72.26
2382.2
-67.15
173.2
-52.81
219.0
-59.08
329.6
-70.25
438.0
-65.71
-71.81
134
Tambur algsnn C4 (261.63 Hz.) Sesinin incelenmesi sonucunda bulunan uyumlu ve
uyumsuz karakteristik bileenler yukardaki tabloda belirtilmitir. Uyumsuz bileenler yine
karakteristik bir ekilde gzlenmitir. Temel frekans 263.3 Hz. dier harmonik bileenlere
gre biraz daha gldr. Tambur algsnn C4 (261.63 Hz.) sesine ait oktav bandlar grafii
ve frekans-desibel tablosu aada verilmitir.
ekil-109: Tambur C4 Sesinin Oktav Bandlar
Tablo-75: Tambur C4 Sesi Oktav Bandlar ve Frekans-Kazan Deerleri
1 Hz.(-62 dB)
2 Hz.(-60 dB)
3 Hz.(-57 dB)
3 Hz.(-65 dB)
4 Hz.(-64 dB)
6 Hz.(-64 dB)
7 Hz.(-69 dB)
9 Hz.(-67 dB)
12 Hz.(-68 dB)
15 Hz.(-75 dB)
19 Hz.(-60 dB)
24 Hz.(-57 dB)
31 Hz.(-59 dB)
39 Hz.(-46 dB)
49 Hz.(-57 dB)
62 Hz.(-52 dB)
78 Hz.(-66 dB)
99 Hz.(-64 dB)
125 Hz.(-64 dB)
157 Hz.(-50 dB)
198 Hz.(-58 dB)
250 Hz.(-31 dB)
314 Hz.(-65 dB)
396 Hz.(-60 dB)
500 Hz.(-39 dB)
629 Hz.(-60 dB)
793 Hz.(-38 dB)
1000 Hz.(-47 dB)
1259 Hz.(-56 dB)

1587 Hz.(-52 dB)
2000 Hz.(-47 dB)
2519 Hz.(-60 dB)
3174 Hz.(-69 dB)
4000 Hz.(-73 dB)
5039 Hz.(-73 dB)
6349 Hz.(-73 dB)
8000 Hz.(-72 dB)
10079 Hz.(-72 dB)
12699 Hz.(-71 dB)
16000 Hz.(-71 dB)
20158 Hz.(-73 dB)
135
5.2.2.11. Tambur algsnn D4 (293.66 Hz.) Sesi
ekil-110: Tambur D4 Sesi Frekans Spektrumu
Tablo-76: Tambur D4 Sesinin Bileenleri
Tambur D4 sesinin
Tambur D4 sesinin
Frekans(Hz)
Genlik(dB)
Frekans(Hz)
Genlik(dB)
294.1
-31.77
36.6
-56.83
586.3
-41.57
43.6
-58.58
90.1
-69.16
882.2
-45.33
1178.8
-51.48
100.0
-70.67
1477.3
-68.76
120.1
-69.50
1776.9
-68.48
146.1
-70.86
173.2
-49.28
219.0
-68.11
329.6
-52.55
347.5
-55.65
438.0
-66.47
512.7
-58.70
136
Tambur algsnn D4 (293.66 Hz.) Sesi incelendiinde daha ceki seslerde de oluan
ayn dzensiz bileenler dikkat ekmektedir. nc harmonikten sonra harmoniklerin
genlikleri belirgin bir ekilde dmeye balamaktadr. Temel frekans 294.1 Hz., dier harmonik
bileenlere gre daha gldr. Tambur algsnn D4 (293.66 Hz.) sesine ait oktav bandlar
grafii ve frekans-Kazan tablosu aada verilmitir.

ekil-111: Kanun D4 Sesi Oktav Bandlar
Tablo-77: Tambur D4 Sesi Oktav Bandlar Frekans-Kazan Deerleri
1 Hz.(-77 dB)
2 Hz.(-72 dB)
3 Hz.(-69 dB)
3 Hz.(-67 dB)
4 Hz.(-60 dB)
6 Hz.(-65 dB)
7 Hz.(-60 dB)
9 Hz.(-68 dB)
12 Hz.(-71 dB)
15 Hz.(-73 dB)
19 Hz.(-74 dB)
24 Hz.(-62 dB)
31 Hz.(-62 dB)
39 Hz.(-51 dB)
49 Hz.(-63 dB)
62 Hz.(-65 dB)
78 Hz.(-73 dB)
99 Hz.(-65 dB)
125 Hz.(-68 dB)
157 Hz.(-44 dB)
198 Hz.(-60 dB)
250 Hz.(-48 dB)
314 Hz.(-27 dB)
396 Hz.(-59 dB)
500 Hz.(-52 dB)
629 Hz.(-36 dB)
793 Hz.(-43 dB)
1000 Hz.(-53 dB)
1259 Hz.(-47 dB)

1587 Hz.(-58 dB)
2000 Hz.(-67 dB)
2519 Hz.(-69 dB)
3174 Hz.(-73 dB)
4000 Hz.(-73 dB)
5039 Hz.(-72 dB)
6349 Hz.(-72 dB)
8000 Hz.(-71 dB)
10079 Hz.(-71 dB)
12699 Hz.(-70 dB)
16000 Hz.(-70 dB)
20158 Hz.(-72 dB)
137
5.2.2.12. Tambur algsnn E4 (329.63 Hz.) Sesi
ekil-112: Tambur E4 Sesinin Frekans Spektrumu
Tablo-78: Tambur E4 Sesinin Bileenleri
Tambur E4 sesinin
Tambur E4 sesinin
Frekans(Hz)
Genlik(dB)
Frekans(Hz)
Genlik(dB)
331.4
-41.89
36.6
-58.92
668.0
-50.71
43.6
-66.44
55.7
-72.35
990.6
-53.61
1665.5
-66.71
70.7
-78.11
2006.8
-71.74
90.1
-74.01
100.0
-75.07
120.1
-74.81
146.1
-71.03
172.5
-57.47
219.0
-56.02
259.6
-60.76
304.0
-74.12
138
Tambur algsnn E4 (329.63 Hz.) Sesi incelendiinde yine daha ncekilerle hemen
hemen ayn frekanslarda benzer uyumsuz bileenler gzlemlenmitir. Bunlarn ounun
genlikleri belirgin bir biimde yksektir. Temel frekans harmoniklere gre daha gldr.
Harmoniklerin genlikleri ikinci harmonikden sonra karakteristik bir biimde dmeye
balamaktadr. Tambur algsnn E4 (329.63 Hz.) sesine ait oktav bandlar grafii ve frekanskazan tablosu aada verilmitir.
ekil-113: Tambur E4 Sesi Oktav Bandlar
Tablo-79: Tambur E4 Sesi Oktav Bandlar Frekans-Kazan Deerleri
1 Hz.(-66 dB)
2 Hz.(-72 dB)
3 Hz.(-74 dB)
3 Hz.(-71 dB)
4 Hz.(-66 dB)
6 Hz.(-67 dB)
7 Hz.(-70 dB)
9 Hz.(-68 dB)
12 Hz.(-72 dB)
15 Hz.(-81 dB)
19 Hz.(-69 dB)
24 Hz.(-65 dB)
31 Hz.(-64 dB)
39 Hz.(-55 dB)
49 Hz.(-67 dB)
62 Hz.(-68 dB)
78 Hz.(-72 dB)
99 Hz.(-70 dB)
125 Hz.(-73 dB)
157 Hz.(-55 dB)
198 Hz.(-56 dB)
250 Hz.(-60 dB)
314 Hz.(-39 dB)
396 Hz.(-57 dB)
500 Hz.(-68 dB)
629 Hz.(-45 dB)
793 Hz.(-62 dB)
1000 Hz.(-49 dB)
1259 Hz.(-67 dB)

1587 Hz.(-62 dB)
2000 Hz.(-66 dB)
2519 Hz.(-76 dB)
3174 Hz.(-77 dB)
4000 Hz.(-77 dB)
5039 Hz.(-77 dB)
6349 Hz.(-76 dB)
8000 Hz.(-75 dB)
10079 Hz.(-75 dB)
12699 Hz.(-75 dB)
16000 Hz.(-74 dB)
20158 Hz.(-76 dB)
139
5.2.2.13. Tambur algsnn F#4 (369.99 Hz.) Sesi
ekil-114: Tambur F#4 Sesinin Frekans Spektrumu
Tablo-80: Tambur F#4 Sesinin Bileenleri
Tambur F#4 sesinin
Tambur F#4 sesinin
Frekans(Hz)
Genlik(dB)
Frekans(Hz)
Genlik(dB)
376.1
-47.14
36.6
-55.17
753.7
-61.56
43.2
-71.85
56.0
-72.90
1129.8
-77.65
1505.9
-83.15
90.1
-72.51
1876.5
-80.35
100.0
73.40
120.1
-72.38
146.1
-78.24
154.2
-78.15
172.5
-58.79
219.0
-62.22
259.6
-70.26
291.9
-66.89
329.2
-57.52
438.7
-72.00
482.3
-82.05
619.3
-78.78
140
Tambur algsnn F#4 (369.99 Hz.) sesi incelendiinde, nceki seslerde gzlemlenen
uyumsuzlarn, byk lde tekrar ayn frekanslarda ortaya kt gzlemlenmitir. Birinci
harmonikten sonra harmoniklerin genlikleri karakteristik bir biimde azalmaktadr. F#4
(369.99 Hz.) sesine ait oktav bandlar grafii ve frekans-kazan tablosu aada verilmitir.
ekil-115: Tambur F#4 Sesi Oktav Bandlar
Tablo-81: Tambur F#4 Sesi Oktav Bandlar Frekans-Kazan Deerleri
1 Hz.(-71 dB)
2 Hz.(-67 dB)
3 Hz.(-68 dB)
3 Hz.(-73 dB)
4 Hz.(-71 dB)
6 Hz.(-64 dB)
7 Hz.(-71 dB)
9 Hz.(-76 dB)
12 Hz.(-76 dB)
15 Hz.(-73 dB)
19 Hz.(-72 dB)
24 Hz.(-67 dB)
31 Hz.(-64 dB)
39 Hz.(-52 dB)
49 Hz.(-70 dB)
62 Hz.(-67 dB)
78 Hz.(-76 dB)
99 Hz.(-69 dB)
125 Hz.(-71 dB)
157 Hz.(-57 dB)
198 Hz.(-62 dB)
250 Hz.(-67 dB)
314 Hz.(-50 dB)
396 Hz.(-43 dB)
500 Hz.(-72 dB)
629 Hz.(-67 dB)
793 Hz.(-47 dB)
1000 Hz.(-69 dB)
1259 Hz.(-68 dB)

1587 Hz.(-69 dB)
2000 Hz.(-72 dB)
2519 Hz.(-73 dB)
3174 Hz.(-75 dB)
4000 Hz.(-75 dB)
5039 Hz.(-75 dB)
6349 Hz.(-74 dB)
8000 Hz.(-73 dB)
10079 Hz.(-73 dB)
12699 Hz.(-73 dB)
16000 Hz.(-73 dB)
20158 Hz.(-75 dB)
141
5.2.2.14. Tambur algsnn G4 (392.00 Hz.) Sesi
ekil-116: Tambur G4 Sesi Frekans Spektrumu
Tablo-82: Tambur G4 Sesinin Bileenleri
Tambur G4 sesinin
Tambur G4 sesinin
Frekans(Hz)
Genlik(dB)
Frekans(Hz)
Genlik(dB)
394.0
-32.01
36.6
-44.95
787.0
-44.56
43.9
-40.68
56.0
-51.77
1177.4
-51.29
1578.7
-63.36
172.1
-52.26
1963.6
-68.96
204.7
-61.44
2369.0
-81.29
219.0
-59.09
291.5
-61.44
329.2
-56.71
346.8
-46.52
142
Tambur G4(392.00 Hz.) sesinin incelemesinde temel frekans(394 Hz.) dier tm
bileenlere gre genliinin byklyle karakteristik bir grnm sergilemektedir. Bununla
beraber G4 sesi ierisindeki alt uyumsuz bileenlerin genliklerinde, daha nce incelenen
seslerdeki genliklere gre karakteristik bir ekilde ykselme gzlenmitir. Temel sesten sonra
ilk harmonikten itibaren harmonik genlikleri giderek dmektedir. Tambur G4(392.00 Hz.)
sesine ait oktav bandlar grafii ve frekans-kazan tablosu aada verilmitir.
ekil-117: Tambur G4 Sesi Oktav Bandlar
Tablo-83: Tambur G4 Sesi Oktav Bandlar Frekans-Kazan Deerleri
1 Hz.(-40 dB)
49 Hz.(-37 dB)
2 Hz.(-39 dB)
62 Hz.(-45 dB)
3 Hz.(-46 dB)
78 Hz.(-54 dB)
3 Hz.(-60 dB)
99 Hz.(-55 dB)
4 Hz.(-61 dB) 125 Hz.(-54 dB)
6 Hz.(-59 dB) 157 Hz.(-44 dB)
7 Hz.(-54 dB) 198 Hz.(-49 dB)
9 Hz.(-59 dB) 250 Hz.(-57 dB)
12 Hz.(-61 dB) 314 Hz.(-42 dB)
15 Hz.(-63 dB) 396 Hz.(-24 dB)
19 Hz.(-67 dB) 500 Hz.(-57 dB)
24 Hz.(-66 dB) 629 Hz.(-56 dB)
31 Hz.(-57 dB) 793 Hz.(-34 dB)
39 Hz.(-36 dB) 1000 Hz.(-58 dB)
1259 Hz.(-45 dB)

1587 Hz.(-54 dB)
2000 Hz.(-59 dB)
2519 Hz.(-67 dB)
3174 Hz.(-75 dB)
4000 Hz.(-75 dB)
5039 Hz.(-75 dB)
6349 Hz.(-75 dB)
8000 Hz.(-74 dB)
10079 Hz.(-74 dB)
12699 Hz.(-73 dB)
16000 Hz.(-73 dB)
20158 Hz.(-75 dB)
143
5.2.2.15. Tambur algsnn A4 (440.0 Hz.) Sesi
ekil-118: Tambur A4 Sesi Frekans Spektrumu
Tablo-84: Tambur A4 Sesinin Bileenleri
Tambur A4 sesinin
Tambur A4 sesinin
Frekans(Hz)
Genlik(dB)
Frekans(Hz)
Genlik(dB)
438.7
-39.29
37.0
-57.43
880.7
-55.93
43.6
-62.61
55.3
-67.53
63.7
-77.48
90.1
-70.02
1323.9
1774.7
-76.52
-67.76
100.0
-72.31
108.0
-79.28
120.1
-69.86
146.1
-76.09
171.8
-67.32
219.0
-62.23
144
258.9
-66.64
292.2
-61.33
329.2
-59.78
346.4
-50.10
365.5
-57.34
512.0
-60.42
550.4
-76.30
619.3
-74.02
658.1
-79.01
762.1
-79.36
824.3
-71.49
989.1
-61.87
Tambur algsnn A4 (440.0 Hz.) sesi incelendiinde, ses ierisinde ok sayda

uyumsuz bileen olmas dikkat ekmektedir. Temel frekans belirgin bir genlikte olup,
harmoniklerin genlikleri genel olarak dktr. Tambur algsnn A4 (440.0 Hz.) sesine ait
oktav bandlar grafii ve frekans-kazan tablosu aada verilmitir.
145
Tablo-85: Tambur A4 Sesi Oktav Bandlar Frekans-Kazan Deerleri
1 Hz.(-46 dB)
2 Hz.(-50 dB)
3 Hz.(-55 dB)
3 Hz.(-53 dB)
4 Hz.(-63 dB)
6 Hz.(-63 dB)
7 Hz.(-64 dB)
9 Hz.(-65 dB)
12 Hz.(-66 dB)
15 Hz.(-73 dB)
19 Hz.(-71 dB)
24 Hz.(-64 dB)
31 Hz.(-63 dB)
39 Hz.(-55 dB)
49 Hz.(-62 dB)
62 Hz.(-67 dB)
78 Hz.(-75 dB)
99 Hz.(-66 dB)
125 Hz.(-68 dB)
157 Hz.(-62 dB)
198 Hz.(-59 dB)
250 Hz.(-62 dB)
314 Hz.(-47 dB)
396 Hz.(-32 dB)
500 Hz.(-50 dB)
629 Hz.(-68 dB)
793 Hz.(-50 dB)
1000 Hz.(-47 dB)
1259 Hz.(-62 dB)

1587 Hz.(-63 dB)
2000 Hz.(-72 dB)
2519 Hz.(-73 dB)
3174 Hz.(-74 dB)
4000 Hz.(-74 dB)
5039 Hz.(-74 dB)
6349 Hz.(-73 dB)
8000 Hz.(-72 dB)
10079 Hz.(-72 dB)
12699 Hz.(-72 dB)
16000 Hz.(-72 dB)
20158 Hz.(-74 dB)
146
5.2.3. Tambur Sesinin Zaman Analizi
Tambur algsnn melodilerin icrasnda en sk kullanlan A2(en alt tel) teli zerindeki
seslerin, A2 sesinden A4 sesine kadar dalga ekilleri ve enerji d analizleri incelenerek, ses
zarfna ait gzlemlenen k ve d sreleri aadaki tabloda belirtilmitir. Tambur
algsnn ses zarf veya dalga ekli genel olarak bir k evresiyle balayp buradan direkt
sn evresine gemektedir. Sesin kalitesini belirleyen harmonikler ve uyumsuzlar k ve
d evrelerinin kapsad, milisaniyelerle ifade edilen bu kk zaman aralnda
olumaktadr. Ayrca tambur algsnn dalga ekli testere dii biimindedir.
ekil-120: Tambur E3 Sesi Dalga ekli
Tablo-86: Tamburun Ses Zarf Evrelerinin ncelenmesi
Sesler
k(attack)ms
D(decay)ms
A2
28
53
B2
10
48
C3
48
D3
34
E3
34
F#3
28
32
G3
32
18
147
A3
11
B3
13
39
C4
17
D4
24
E4
10
12
F#4
10
21
G4
13
A4
11
215/15= 14 ms.
374/13=28
148
ekil-121: Tambur algsnda Ses Zarfnn k Ve D Evresi
149
5.2.3.1. Tambur Sesinin Zaman-Frekans Analizi
Aagdaki sonogramlar tambur algsnn pes, orta ve tiz blgelerinden alnan A2, E3,
A4 seslerine aittir. algnn A2 sesi sonogramndan grlmektedir ki 200 Hz. blgesi 0-2.5
ms. aralnda yksek genlik deerlerine sahiptir. Yaklak 0.60 ms. den sonra 2.5 ms.ye
kadar 400 Hz. blgesi glenmektedir. 400 Hz. den sonra 2.5 ms.ierisinde oluan frekans
genliklerinin azald gzlenmitir. Tamburun E3 sesi incelendiinde ilk 1 ms. ierisinde 200
Hz. ile 500 Hz. arasndaki frekanslar gldr. 1.72 ms. ile 2.5 ms. aralnda 300 Hz.- 500
Hz. blgesindeki frekanslar genlik olarak dktr. A4 sesinde ise 200 Hz.-400 Hz. ile 600
Hz-1kHz. blgelerindeki frekanslar yksek genlikleri ile karakteristiktir.
150
ekil-122: Tambur A2, E3, A4 Seslerinin Zaman-Frekans Spektrumlar
151
ekil-123: Tambur A2 Sesi lk 60 ms. Frekans Spektrumu
Tambur algsnn A2 (110 Hz.) sesinin ilk 60 milisaniyelik ksm analiz edildiinde,
harmonik yapnn oluumunun nemli lde bu evrede tetiklendii grlmektedir.
5.2.4. Tambur algsnn Ses Ynelim zellikleri
Kanun algsnda yaplan almalarda olduu gibi, tambur algsnn da ses ynelim
zelliklerinin belirlenebilmesi iin 180 derecelik bir alanda, 8 mikrofon kullanlarak,
aralarndaki a yaklak 26 derece olan 8 dorultuda, A2 sesinden A4 sesine kadar kc gam
ayn anda Cubase yazlmnda 8 ayr kanala kaydedilmitir. Her bir dorultu iin .wav
formatnda datalar oluturulmu ve bunlar daha sonra ARTA yazlmnn zel bir format olan
.Pir formatna dntrlp programn directivity patterns modlnde algnn
ynelgenlik davrann gsteren veriler elde edilmitir.
ekil-124de 125 Hz. ve 160 Hz. frekanslarnn ynelim zellikleri grlmektedir.

Buna gre 125 Hz. frekans -30 ile +30 dereceler arasnda yksek genliiyle karakteristiktir.
Genliin en dk olduu dorultular ise yaklak -50 ve +50 derece dorultulardr. 160 Hz.
frekans yaklak -55 ve +55 derece dorultularnda maksimum genliktedir. Sfr derece
dorultusunda 160 Hz. frekansnn genlii en dktr.
152
ekil 125de ise 200 Hz. ile 250 Hz. frekanslarnn ynelim zellikleri verilmitir.
ekilde grld zere 200 Hz. frekansnn -55 ve +55 derece dorultularnda genlii
maksimumdur. 250 Hz. frekans ise -90 ve +90 dereceler arasndaki tm blgede genellikle
yksek genlik deerine sahiptir.
ekil-126da 315 Hz. ile 400 Hz. frekanslarnn ynelim grafii incelendiinde 315 Hz.
frekans tm ynlerde yksek genlik deerlerine sahipken, 400 Hz. frekans -55 ve +55 derece
dorultularnda maximum genliktedir. Sada ve solda yaklak 75-80 derece dorultular
arasnda 400 Hz. frekans dk genliktedir.
153
ekil-124: Tambur 125 Hz. ve 160 Hz. Frekanslarnn Ynel zellii
154
ekil-127de 500 Hz. ve 630 Hz. frekanslarnn ynelim zellikleri grlmektedir. -55
ve +55 derece dorultularnda 500 Hz. frekans maksimum genliktedir. -75 ve +75 derece
dorultularnda bu frekansn genlii dktr. 630 Hz. frekans da -55 ve +55 derece
dorultularnda yksek genlie sahiptir. ekil-128de ise 800 Hz. ve 1000 Hz. frekanslarna
ilikin ynel davranlar grlmektedir. Her iki frekans da -55 ve +55 derece dorultularnda
maksimum genlie ulamaktadr. 1000 Hz. frekansnn en dk genlik deeri 0 derece
dorultusundadr.
155
ekil-129: Tambur algsnn Frekans Ynelim Sonogram
Sonu olarak Tambur algsnn yukardaki frekans ynelim sonogram incelendiinde

300 Hz.-500 Hz. arasndaki frekanslar tm dorultularda yksek genlikleriyle karakteristiktir.
600 Hz.-800 Hz. arasndaki frekanslar da sfr dorultusu dnda, yine yksek genlikleriyle
karakteristiktir. 200 Hz.-250 Hz. arasndaki frekanslar 150 ile 180 derece dorultular
arasnda her iki tarafta da karakteristikdir.
5.2.5. Tambur algsnn Ses Basn Seviyesi
Tambur algs ile ilgili yaplan almalardan,
algnn ses basn seviyeleri, A2
sesinde 320 Hz. oktav bandnda 93.16 dB SPL, A4 sesinde 508 Hz. oktav bandnda 103.7 dB
SPL ve ahenk telinde 160 Hz. oktav bandnda 96.47 dB SPL bulunmutur.
156
ekil-130: Tambur A2 Sesi Oktav Bandlar Ses Basn Seviyeleri
ekil-131: Tambur A4 Sesi Oktav Bandlar Ses Basn Seviyeleri
157
ekil-132: Tambur Ahenk Teli Sesi Oktav Bandlar Ses Basn Seviyeleri
158
ALTINCI BLM
6. GENEL SONULAR, YORUMLAR VE NERLER

Bu blmde aratrmann amalarna gre tambur ve kanun alglarndan elde edilen
bulgularn genel sonular yorumlanarak nerilerle beraber ele alnacaktr.
6.1.Kanun algs ile Yaplan almalardan Elde Edilen Sonular
Eitimciler ve deneyimli rencilerden oluan bir alg deerlendirme jrisi tarafndan
seilen ve aratrlan kanun algsnn sesleri bilgisayar ortamna yksek hassasiyette bir
lme mikrofonu(Earhworks M30) ve kaliteli ses kartlar(M-Audio firewire solo-Presonus
Firestudio) kullanlarak, yansmasz bir kayt odasnda aktarlmtr. Aktarlan bu sesler wav
formatnda ve 24 bit 48 kHz. kalitesinde olup seslerin analizleri Wavelab 6 ve ARTA
yazlmlarnda yaplmtr. Kanun algsna ait ynelim zellikleri incelemesi iin Cubase 5
yazlm ile, toplam 8 dorultuda 8 ayr mikrofon kullanlarak, her bir dorultu Presonus
Firestudio ses kart zerinden sekiz ayr kanala kaydedilmitir. Kaydedilen bu seslerin tonal
karakteristiklerine ait bulgular aada zetlenmitir.
6.1.1. Frekans Cevap Anahtar ve Formantlar
300 Hz. in altndaki blgede frekans genlikleri, daha bas frekanslara doru gidildike
belirgin bir biimde dmektedir. Ayrca 370 Hz. ile 490 Hz. arasnda yine karakteristik bir
d gzlenmitir. 300 Hz. ile 1200 Hz. arasndaki blgede frekans genlikleri yksektir. 980
Hz. ile 1080 Hz. arasndaki 100 Hz. genilikteki blge de yksek genlii ile karakteristiktir.
1200 Hz.in zerindeki blgede frekans genlikleri 1980 Hz.blgesi hari genelde
dktr. 1980 Hz.de genlik katakteristik bir biimde yksektir. 1980 Hz. frekans insan
kulann en hassas olduu 1000 Hz. ile 5000 Hz. arasndaki blgede olduundan, formant
karakterinde grnen bu frekans civarna dikkat etmek gerekir. Kanun algs tonlanrken,
yukarda belirtilen frekans davran zelliklerini gz nnde bulundurmamz, tonlamayla
ilgili daha iyi sonular almamza katk salayacaktr. Kaliteli bir kanun algsnn kendi ses
aral gz nne alndnda, tm frekanslar dengeli bir ekilde retmesi beklenir. Bu adan
159
bakldnda, yukardaki frekans spektrumunun deerlendirilmesi daha nitelikli kanun algs
yapmna katk salayacaktr.
6.1.2. Harmonik erik
yi bir algda harmoniklerin dalm tm spektrum boyunca olabildiince dengeli ve
yeterli seviyede olmaldr.
algnn G2 ile E6 arasndaki tm sesleri harmonik bileenler asndan incelendiinde,
algnn genel olarak harmonikler bakmndan zengin olduu gzlenmitir ve harmonik
bileenlerin genlikleri gldr. zellikle bas ve orta frekans blgelerindeki sesler harmonik
bileenler bakmndan olduka zengindir. Tiz seslere doru kldka harmoniklerin says
azalmaktadr. Ayrca harmonikler dnda bir algnn ses kalitesini nemli bir biimde
etkileyen dzensiz bileenlerin de, incelenen tm seslerin ieriinde harmoniklere gre daha
dk genlik deerlerinde ama sayca karakteristirik bir biimde bulunduu grlmtr.
algnn birok farkl sesinde oluan ortak uyumsuz frekanslar vardr. 36 Hz., 44 Hz., 120 Hz.
330 Hz. ve 440 Hz. bunlardan bazlardr. Genlik deerleri dk de olsa temel frekansn
altnda ve stnde oluabilen bu uyumsuz bileenlerin alg sesinin daha zengin, daha dolgun
olmasnda etkili olduklar dnlmektedir.
6.1.3. Kanun Seslerinin Zaman Analizi
Kanun algsnn G2 sesinden E6 sesine kadar olan btn seslerin ses zarflarn
oluturan k, d, devamllk ve sn evreleri incelendiinde, dalga ekillerinin genel
olarak iki blmden olutuu gzlenmitir. algnn dalga ekli ounlukla k evresiyle
balayp maksimum genlie ulatktan sonra sne gemektedir. k, d, devamllk ve
sn evrelerinden oluan bir dalga ekli ou sesler iin olumamtr. Kanun sesinin
oluturduu dalga ekli testere dii dalga biimindedir. Ayrca k ve d transit dalgalar
karakteristik bir biimde olumaktadr.
6.1.4. Kanun algsnn Ynelim zellikleri
Kanun algsndaki frekanslar, genel olarak belirli dorultularda karakteristik ynel
davran sergilemektedir. Yani 0-180 derece arasndaki yatay dzlemde farkl dorultularda
frekanslara ait karakteristik blgeler olumaktadr. Bu sonulara gre Kanunla yaplacak ses
160
glendirme sistemli bir performans veya kayt esnasnda, kanun algs iin mikrofon
konumlandrmas yaplrken, algnn frekans ynelimlerinin gz nnde bulundurulmas,
performans ve kayd olumlu etkileyecektir. rnein bas karakterli bir kayt veya seslendirme
arzu ediliyorsa, mikrofon sonogramda grlen (bkz. ekil-86) bas frekanslara ait dorultulara
gre konumlandrlmaldr. Bunun dnda, kanun algs baka alglarla birlikte bir icrada
kullanldnda, dier alglarn da frekans ynelim zellikleri gz nnde bulundurularak
konumlandrlmas, alglarn birbirlerinin frekans dalm dengelerini olumsuz etkilemesini
nleyecektir.
6.1.5. Kanun algsnn Ses Basn Seviyesi
Yaplan incelemede kanun algsnn ses basn seviyeleri, en yksek deerler olarak
G2 sesinde 640 Hz. oktav bandnda 92.47 dB. SPL, C4 sesinde 254 Hz. oktav bandnda 99.17
dB. SPL ve E6 sesinde 1280 Hz. oktav bandnda 107.7 dB. SPL olarak belirlenmitir.
ncelenen bu alg, alg seimi aamasnda dier alglara gre daha yksek ses seviyesiyle
dikkat ekmitir. Bu noktadan hareketle, bu algnn ses basn seviyesini dier kanunlarla
karlatracak baka bir almann yaplmas konuyla ilgili bilgilerimizi gelitirecektir.
algnn ses basn seviyesinin yksek olmas, icraya salad zenginliin yannda, rnein
kayt yaparken daha az mikrofon kazanc gerektireceinden, kayda giren ses o oranda az
bozulacaktr. Ayrca akustik icralarda dinleyiciye daha gl, zengin bir ses ulaacaktr.
6.2. Tambur algs ile Yaplan almalardan Elde Edilen Sonular
6.2.1. Frekans Cevap Anahtar ve Formantlar
160 Hz. frekansnn altndaki blgede genlikler ok dktr. Bas frekans ykseltmeleri
yaplacaksa 160 Hz. altndaki blge karakteristiktir. 200 Hz. ile 250 Hz. arasndaki blge
dk genliiyle dikkat ekmektedir. alg kapal ses rengini bas frekanslardan almaktadr.
160 Hz. ile 400 Hz. arasndaki frekanslar yksek genlikleriyle muhtemelen bu etkiyi
salamaktadr. Biraz daha parlak bir ton iin 400 Hz. zerindeki frekans blgelerinde
ykseltmeler denenebilir. Tambur algs iin elde edilen frekans spektrumunun, algnn
kendi
ses
aralndaki
tm
frekanslar
olabildiince
dengeli
retmesi
deerlendirilmesi, daha nitelikli tambur algs yapmna katk salayacaktr.
asndan
161
6.2.2. Harmonik erik

Tambur algsnn A2 sesi ile A4 sesi arasndaki sesler incelendiinde, harmonik ierik
bakmndan genel olarak zengin olduu grlmektedir. Sesler ierisinde harmonik bileenler
ok ve yeterince gldr. Ayrca uyumsuz bileenler de harmoniklerden daha dk
genliklerde, olduka oktur. Bu durum ortaya zengin bir ses rengi veya tn karmaktadr.
Ancak C4 sesinden sonraki seslerde harmonik ierik say ve genlik olarak giderek
azalmaktadr. Bu durumun tel boyu ile alakal olduu dnlmektedir.
6.2.3. Tambur Seslerinin Zaman Analizi
Tambur algsnn A2 sesinden A4 sesine kadar olan btn seslerin k ve d
evreleri incelenerek k sresi 14 ms. ve d sresi 28 ms. bulunmutur. Dalga ekli genel
olarak k evresi ile balayp oradan sne gemektedir. Tambur sesinin oluturduu dalga
ekli testere dii dalga biimindedir. Ayrca k ve d transit dalgalar karakteristik bir
biimde olumaktadr.
6.2.4. Tambur algsnn Ynelim zellikleri
algnn ynelim zelliklerinden grlmektedir ki 300 Hz. ile 400 Hz., 400 Hz. ile 500
Hz. ve 600 Hz. ile 800 Hz. arasndaki frekanslar, 0 derece ile 180 derece arasndaki tm
dorultularda kuak eklinde bir ynelim zellii sergilemektedir. Yukardaki frekanslarda
alg her ynde gl bir frekans dalm sergilemektedir. Yaklak 180 Hz. ile 220 Hz.
arasndaki frekanslar -150 ve -180 ile +150 ve +180 dereceler arasnda karakteristiktir. Daha
bas karakterli bir kayt sesi elde edebilmek iin mikrofon 150-180 derece dorultularnda
konumlandrlabilir.
6.2.5. Tambur algsnn Ses Basn Seviyesi
Bir algnn ses seviyesinin yeterince gr olmas, algda o algnn sesine ait oluacak
etki bakmndan ok nemlidir. Yani alg dinleyicinin dikkatini ekebilecek makul bir ses
seviyesine sahip olmaldr. alg yapmclarnn alglarn bu adan da dikkate almalar daha
nitelikli alg yapmna katk salayacaktr. Semelere katlan tamburlar arasndan birinci
162
seilip incelenen bu tambur dier tamburlara gre daha yksek ses seviyesiyle dikkat
ekmektedir. Seilen bu tambur algs ile yaplan almalardan,
algnn ses basn
seviyeleri, A2 sesinde 320 Hz. oktav bandnda 93.16 dB SPL, A4 sesinde 508 Hz. oktav
bandnda 103.7 dB SPL ve ahenk telinde 160 Hz. oktav bandnda 96.47 dB SPL bulunmutur.
Daha nce de belirtildii gibi algnn ses basn seviyesinin yksek olmas, icraya
salad zenginliin yannda, rnein kayt yaparken daha az mikrofon kazanc
gerektireceinden, kayda giren ses o oranda az bozulacaktr.
163
KAYNAKA
An , C. (1994). Enstruman Bilimi(Organoloji). Ders Notlar. stanbul.
Berg R.E., Stork D.G. (1995). The Physics of Sound. Second Edition. Prentice Hall,
Englewood Cliffs, New Jersey 07632
Beranek, L.L. (1987). Acoustics. Published by the American Institute of Physics inc. Second
Printing. New York.
Erkut C., Tolonen T., Karjalainen M., Valimaki V. (1999). Acoustical Analysis Of Tanbur, A
Turkish Long-Necked Lute, http://www.acoustics.hut.fi/~cerkut/
Dckreter M. (1989). Tonmeister Technology. Temmer Enterprises inc. New York.
Everest F. A. (2001). The Master Handbook of Acoustics. McGraw-Hill Companies. Fourth
edition. U.S.A.
Fletcher N.H. (2003). Australian Aboriginal Musical Instruments: The Didjeridu, The
Bullroarer And The Gumleaf. Research School of Physical Sciences Australian National
University. Canberra.
Huber, D.M., Runstein, R.E. (2005). Modern Recording Techniques. Focal Press. 6.Edition.
U.S.A
Gazimihal M. R. (1960). Msik Szl. stanbul,
Newell P. (2003). Recording Studio Design. Focal Pres. Great Britain.
Stark, S.H. (1996). Live Sound Reinforcement. Mixbooks. Ann Arbor, Michigan.
Zeren A. (1995). Mzik Fizii. Pan Yaynclk. stanbul.
Web Kaynaklar
www.turkmusikisi.net/arastrmalar/kanun
www.emirudlar.com
www.tahiraydodu.com
www.oudmaster.com
www.turkmusikisi.com

Klasik Türk Müziği Çalgilarindan Kanun Ve Tamburun Tonal Karakteristiklerinin Belirlenmesi

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Klasik Türk Müziği Çalgilarindan Kanun Ve Tamburun Tonal Karakteristiklerinin Belirlenmesi

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

T.C.

KLASK TRK MZ ALGILARINDAN KANUN VE

GKBUDAKa ye teekrlerimi sunarm.

Ad Soyad: Ramiz GKBUDAK

Ad Soyad Ramiz GKBUDAK

Tezin ngilizce Ad: Determination of Tonal Characteristics of Classical Turkish Musical

BLMSEL ETK SAYFASI ....................................................................................................... i

ekil-1: Ses dalgasnn yaylmnda partikllerin dairesel, boyuna ve enine hareketleri........... 7

ekil-1: Ses dalgasnn yaylmnda partikllerin dairesel, boyuna ve enine hareketleri

(Huber, Runstein, 2005:56)

ekil-4: Ses dalgasnn tam bir devir hareketinin olumas

(Huber, Runstein, 2005:56)

ekil-5: Bir keman ve viyolaya ait sesin harmonik bileenleri

(Huber, Runstein, 2005)

Yukardaki harmonik bileenlerin gsterildii keman ve viyolaya ait ekillerde

ekil-6: Kanun algsna ait bir sesin dalga ekli

2.3. Seslerin Alglanmas

ekil-7: nsan kulann iitme aral

(Huber, Runstein, 2005)

Psikoakustik, duyduumuz, iittiimiz her eye kar subjektif (nesnel) tepkimizi

ekil-8: Kulan Yaps

(Huber, Runstein, 2005)

D ve orta kulak, kaynandan yaylan ses enerjisinin preamplifier gibi, iitme

ekil-9: Iitmenin Younluk blgeleri

2.3.3. Binaural itme

ekil-10: itme Sisteminin E Grlk Erileri

harmonikleridir. Klarinet ve kemann spektra ve dalga ekillerine baktmzda yksek

nk genlik ve harmoniklerin fazlar kare dalgalarn

4.4. Evren ve rneklem

ekil-12: Tamburun Ses Aral

4.5. Verilerin toplanmas ve llmesinde kullanlan yazlmlar ve donanmlar

editing dediimiz dzenleme-dzeltme ilemlerini

ekil-13: Wavelab 6 Yazlmndan Bir Pencere

4.5.2. ARTA Yazlm

ekil-14: ARTA Yazlmndan Bir Pencere

tamamen gerek zamanl ses analizi yapabilen bir yazlmdr. 94 dB

ekil-15: TrueRTA Yazlm Ana Penceresi

gerekletirilmitir. Aadaki resim Cubase 5 yazlmnda birbirinden ayr kayt kanallarn

ekil-16: Cubase 5 Yazlm Ana Penceresi

4.5.6. Mikrofon ve Ses Kart

ekil- 17: Earthworks M30 lme mikrofonu zellikleri

ekil-19: Kanun algsnn Frekans Spektrumu

5.1.2.1. Kanun algsnn G2(97.999 Hz.) Sesinin ncelenmesi

ekil-20: Kanun G2 Sesinin Frekans Spektrumu

Tablo-1: G2 Sesinin Harmonik Bileenleri

Kanun G2 sesinin alt ve st

Kanun algsnn G2 sesi ARTA yazlmnn spektrum analizr modlnde

ekil-21: Kanun G2 Sesi Oktav Bandlar

Tablo-2: G2 Sesinin Oktav Bandlar Tablosu

G2(97.999 Hz) Oktav Bandlar

198 Hz.(-32 dB)

250 Hz.(-73 dB)

314 Hz.(-29 dB)

396 Hz.(-44 dB)

500 Hz.(-47 dB)

629 Hz.(-44 dB)

793 Hz.(-52 dB)

1000 Hz.(-42 dB)

1259 Hz.(-63 dB)

1587 Hz.(-62 dB)

2000 Hz.(-51 dB)

2519 Hz.(-60 dB)

3174 Hz.(-68 dB)