HULKi AKTUN

EROTOLOGYA?
Bir Trkiye Erotologyas'na
giri iin denemeler

HULKI AKTUN

EROTOLOGYA?

t'
1

HULKi AKTUN, ( 1949, istanbul). Gnmz air ve yazar. Askeri okullardaki orta ve lise yllarndan sonra i.. Hukuk Fakltesine
girdi. Yksekrenimini yarm brakt. Yaz yaam, dnemin nemli dergilerinden "Yeni Ufuklar"da balad (1968). ilk kitab "Gidenler Dnmeyenler' ile TDK yk dln ( 1977), "Bir a Yangin!'' roman ile Abdi ipeki dln (1981), "Bir Yer Gstericinin
Hayati'' ile Yunus Nadi yk dln (1989) kazand. 1976 sonrasnda ii re zel bir arlk verdi. "insan Aklarnn Kldr' ile
Halil Kocagz iir dln ( 1994), "lst~raplar Ansiklopedist' ile de
Cemal Sreya dln ald ( 1995). On yl aan bir almann rn olan "Byk Argo Szl" ( 1990) gerek Trkiye'de, gerek yurt
d Trkoloji evrelerinde youn ilgi grd. 1998, ykye dn y
l oldu (Gz Her eyi Bilir).
Yap1tlan: iir: S1r Katibi, 1989; /s!Jkla Tarihe, 1989; Adresim Aynalar, 1991; arkilar, 1992; insan Aklannn Kldr, 1993; lstJrap/ar
Ansiklopedisi, 1994. (iirlerinden bir seme, airin de katld kolektif eviri almalarnda, Theo Dorgan, Tony Curtis ve Orhan
Koak tarafndan ingilizeeye evrildi: Twelfth Song, 1998.) Bir eyin
Varoluu, 1999.
yk: Gidenler Dnmeyenler, 1976; Kurtariimi Haziran, 1977;
Ten ve Glge, 1985; Bir Yer Gstericinin Hayati, 1989; Gz Her
eyi Bilir, 1998. ("Toplu Eserleri /-If' de [ 1996] ilk drt yk kitab
yer alr.)
Roman: Bir a Yangn1, 1981 ( 1995); Son iki Eyll, 1987.
1
Szlk: Byk Argo Szl, 1990, ( 1998).

*SEL YAYINCILIK 1 EDEBiYAT

*SEL YAYINCILIK

Babali Caddesi, 20/1 Caalolu - Istanbul

T ei./Faks: 212 5 11 1O 05
http://www.selyayinclik.com
E-mail: posta@selyayincilik.com
'

SEL YAYlNClLlK: 104

1\l
'

EROTOLOGYA?
HULKI AKTUN

Birinci Bask : Ocak 2000

SEL YAYINCILIK- HULKi AKTUN

ISBN: 975-570-094-3
Kapak ve ofset hazrlk

SEL YAYINCILIK
Bask

Yaylack Matbaas

Ci lt

Sistem Ofset

iiNDEKiLER
Akn aydnl
Bildiiniz

Bir

gibi

ya da

Ortadoulu

deil... Perev

"merak"n

eretomann notlar

bir

- 1S

niyetine - 3 1

tarihesi - 40

Snnet-i Snnet - 48
incir, nar ve "karanlk" Rza Bey- S7
Erotologya... meretologya - 68
Pornograf

ve kltr- 74

Pornografi ve slup - 81
Kfrlerinizi -bile- emanet etmeyin - 90
Ceza

yasasnda

Saptrlm tp

cinsel

dolam

ya da hukuk kurdun postudur - 9S

- 1O1

Bin bir cinsellik - 107

Bir niforma olarak plaklk - 11S
be sz, imdi - 121
Ve affediniz aforizmalar- 122
"Mntaka-i

Cinsellik
Graffti:

"O

Memnua" (Yasak Blge) - 128

matematiinde

Tosun

ey"

yanlg

- 134

edebiyatnn anlattklar

- 140

zerine birka not - 1SO

Erkekliin idam,

Cinsellik,

bir

erkek'in

yansma

"Vermek" cinsel
Biz ne trden

idam m?

- 1SS

ve yorum - 164

dnyamz

kurtlarz?

Helga, Memet, Hans,

ele veriyor- 173

- 179

Timioara'l

Osman

Aa

Vd. - 18S

"Vay habazan kpoglu!"

ya da bir
Bir Beyoglu

yaama

biimi olarak

cevelan

- 199

abazanlk

- 191

Unutma kalnlg, anmsama inceligi - 205

Gizli /gizsiz tarihler - 212
Tv... Ts ... Homo ... - 219
Erotikletirme

Horozlu cep

ve dn ve erotikletirme - 225

aynasndan

- 229

Bu denemelerimi, pyk ustama, Sa/ah Birse/'e ad1yorum.

Kedi bile, ty huyu

darusuna okanr.

EROTOLOGYA ...
SORU MU, SORGU MU, SORUN MU ?
Kitaplarma

ad ararken hayli zorlanrm. "Bir a Yang

n"n Abdi peki Roman dl'ne yollayacaktm. Adn
saptayamadm iin geciktim. Yllar sonra, Sezen Aksu
sylyordu -baryordu- bir arksnda, romann ad, kk harflerle "bir a yangn" olmutu artk, yitirmitim
o ad ben. O ad benden almlard; biraz zldm, biraz
sevindim.
Bbrlenme sanmayn; yazarlk natura'm byledir. yi
laf, birok ey gibidir, miri mal'dr lkemizde. Nedense,
yangnldr hep; "Yangn kavmindenizi Ne giysek alev"
dersiniz, dediklerinizi bir kitabn blm balna koyarlar, o kitab size yollamak inceliini bile gstermezler.
Kader! Sizin bir yerde var olup olmamak isteminizi bile
dnmezler. N'apalm. (Soru imi yok.)
Bu kitabma ad ararken pek zorlanmadm. "Erotologya?" Ad stnde, erotologya da, nnde bir soru imi
var. Pek de byk bir soru imi olmal bu. (Var.)
Ne zerine yazyordum? Bir erotologyamz olmas gerekzerine ... nk, Ortadounun da, Trkiye'nin de
kendisine zg bir erotizm dnyas vard, yaanmaktayd
da, bir erotolojisi, bir erotologyas olmamt; bize zg
erotizm ile ilgili gzlem, grg, deneyim ve bilgilerimizi
bir bilgi derleme disiplini iinde ortaya koyma ve yorumlama gibi bir eylemimiz hemen hemen yoktu. (Dou dei
liz, Bat deiliz; bence Ortadou da [Ortadou bile] deil,
Arabat ya da Aradou'yuzdur. Bu son iki kavramm bir

tii

keye yazaym.)

Yapp

etmek zerine, eylenip klnanlar zerine dn

mek var da, felsefe retmek yok gibi bir olgu. Soru imi:
Niin? nk sorun.
Biz,

klgsalz

daha ok.

Klanz,

ederiz, eyleriz, ama klglarmz, eylemlerimizi

anlamda genellerneye pek yanamayz. Hayli
konuur az yazarz. (Yaz ya yanaamadmzdan, yazy
la belgeleyip belgelenmekten kandmz iin belki de.
[Braktmz milyonlarca belge var ama onlar zmleneye girimiyoruz.] Bir anda deiebiliriz. N'olacak? )
Hem yoksulluumuz, hem varsllmz saylabilir bu ...
Hem bencilliimiz, hem sencilliimiz.
dnsel

"Ayp

yorgan altnda"dr. Hepimiz de o yorgan rtnrz; belki mrldanrz, ama sylemeyiz, sylemediimiz
iin yazmayz, yazamayz da hi. Sylediimiz kadar da,
ne denli cins olursa olsun, yorumlanmad iin, yorumlana yorumlana geliip varolular alannda temellendirilmedii iin, yok olur gider.

Yok olur gider.

nsann

kendisini retip trettii alanla ilgili her ey, birbiri

stne yi ter. Bylece, yanllar oalarak, dorular azalarak
ve dorulada yanllar st ste yaanr gider ... Sorundur.
Sorguyu da gerektiriyor.
Peki, bir erotologyamz nasl doabilir (hem soru, hem
sorgu)? ... Konuya ilgi duyan, bu ynde birikimli kiilerin
-uzmanlarn diyenyorum u an yazk ki- erotologya(mz)
zerine dnmeye balayp dncelerini saptamalary
la, daha sonra, bu dncelerin belirli bir dizgesel yap
kazanmasyla doabilir erotologyamz ancak. "Erotologya?"mn ierii, saptadklar, yorumlamaya abaladkla-

r,

Ama burada, buralarda bir ba

lang ivmesi, bir k oda var, duyumsuyorum. Durduu yerde, yaammzda ve kaynaklarmzda titreiyor.
pek

iddial saylmaz.

Dnyay alglamaya baladmdan

beri zihnimde birikenler, babamn uzun k gecelerinde anneme ve biz

erkek kardee (yamz gerei, bazen sansrl, bazen sansrsz) okuduu Binbir Gece'ler, Tutiname'ler, Ksas-
hnbiya'lar, Marifetname'ler, Tahir ile Zhre'ler ve Trke "meal'iyle" Kur'an- Kerim'den surelerle ktm uzun
yol, bir menzil, bir urak buldu bu kitapla. Daha da yryecek miyim? Bilemem. Biriktirmeyi srdreceimden
se kesinlikle eminim.

nota bene
Babam dedim; o Recep Aktun idi. Kars Nadide, annem
idi. kisi de ld. erkek kardee gelince, en by
Yaln, ortanca Metin, en kk olan ben. imdilik ya
yoruz.
O k akamlarnn alacasnda, gemii grerekten ya
yoruz, lm ablalarrnzn alacasnda.
Dnya erotologyas iinde ok zgn ve nemli bir yeri
olmas gereken "Trkiye'nin erotologyas", evet, bu denemelerin bin katn hak ediyor. Cinsellikle hesaplamak
baka, cinselliimizle ve cinselliimle hesaplamak ba
ka. Hesaplamak m? Dobra dobra sylemek desem,
imdilik daha doru. Soru ve sorgu, sorunlar aabilir ve
aabilirse, yanta dnme ansn da kazanr.

Bu denemelerde yinelemelerle karlaabilirsiniz. Kimi,

dndklerimin ve ulatm noktalarn "slogan" lardr
(bilirsiniz, slogan szc Kelteden gelir, "sava l"
demektir); kiminin nedeni de, bu denemelerin deiik tarihlerde, deiik dergilerde ama deimeyen, kendisini gelitirmeye alan bir dnce dorultusunda yayrolan
m olmasdr.

Ne

yapaym,

yazmasam da

olmayacakt.

nota bene
Burada, cinselliimizle ilgili gerekleri, treleri, bunlarn
izlerini dorudan yanstan kiileri (Mazhar Osman, Rasim Adasal, Cemal Zeki nal, Haydar Dmen ... ), yorumlamaya alanlar ve aktaranlar (byk Reat Ekrem Kou, Attila llhan, smet Zeki Eybolu, Konur Ertop, Murat Bardak, Mualla Trkne, Mehmet Ergven, Sema
Nilgn Erdoan ... ) unutmuyorum. Ama erotizmimiz'i
yanstmak ile onu yorumlayp bir srekli-dizgesellie ba
lamak, ok farkl eyler. Adl adsz bahname'cilerimizi ise
hi unutmamal. Onlar, bizlerle ilgili deinmelerinin incelenmesini deilse bile anlmasn istemektedirler.

.l

.,

!
~' '

AK'IN AKINLIGI

YADA
ORTADOGULU BiR EROTOMAN'IN NOTLARI
"Kasd ediyor tfr-i mjen etinma
Gzleri en son girecek kanma"
Kimdir bu

Ortadoulu

erotoman?

Apak bildiim

tek ey, bir kz ya da kadn deil bir erona bir organyla biilen kiilii ve
ki~lii benimsemitir...
Otesi, belki de ben'im o kii; belki de, bu yazy okuyan
baylardan birisidir; en iyisi, hepsi birden diyeyim.
Dnyada da yle: Erkek erotolog, erkek pornograf oktur ama kadn erotolog, kadn pornograf yok denilecek
denli azdr. (Ayrca zmlenmesi gereken bir olgu. ok
da nemli. Yapan/yaplan ikilemi cinsellikte de, cinselliin
yanstlnda da grlyor... Erotologya'y yapanlar, pornografya'y yapanlar da genellikle erkek. Fail olanlar, onlar; mef ul olanlar ise kim olduunu genellikle bilmedii
miz dierleri.)

kek

olduu; imdilik,

nota bene
Evet, ayrca incelenmeli: Salt erkek-etkinlik, kadn' nesneletirir; kadn' , salt kadn-edilginlik' e dntrr. Bylece,
cinsellik de iki kutbunda saltlaarak nesneleir ve bir yabanclama alanna dnr. ki saltk alann ortalarnda

kalan alanlarsa,

sorularn, tartmalarn, sorgularn, sapk

lk, sapknlk adlandrmalar

gibi infazlarn alanna dne

cektir aresiz. infazdan sonra beraat olmaz, klgdan dn de olanakszdr.

***

li

1'

Erotologya

16

saf Ortadoulu mu? Mmkn

~? Kartografyann izebildikleri var, izemedikleri var.
Insan ve kltr zerine tartmalar, grece olan ynlerin
nasl katlat tartmalarna dnd birka yzyldr. Her
trden kartograflar da, brava, dnyay en tehlikeli, en rezil biimde adlandran siyasal eilimlerin arz ressam olmay becerdiler. Onlarn izdiklerine gre, smrge -olduu iin!- Afrika Avrupa'dan kk'tr neredeyse. (Kemikleriniz szlar m ey "ilm-i menazr" hacas -da olan- Hoca
Hwce Ali Rza?)
Bilimlerin, dncelerin, dnme dizgelerinin odaklar, gerein sonsuz trleniini grememekten tr snd
snyor, sd siiyor.
Benim rzgarlarnn gl nasl dnerse dnsn de,
dnsn. Seslerin, szlerin, davranlarn, izgilerin de gl olsun isterdim.
Peki, salt

Ortadoulu,

"Gzel ile gl toplamak gzeldir."

Cigerhun da sylesin: "Bir giile

deiti kalbii''.

Hani u Ortadoulu vard ya, ad niin yle konulmu

olursa olsun, akn asl orta' s dr. Cennet ve Cehenneme
gidi gelileri kolay grnen bir Araf ... Gl ile karanfil,
saplar ile gl ve karanfil arasndaki ortay. Av ile iki arasndaki ortay. Ayna ile suret arasndaki ortay. Dnyaya
ok ey retmitir Ortadoulu, ama dnyay kendisinin
dnyaya rettikleri asndan snamam, yeterince sna
yamamtr. Onda iki ey arasndaki ortay bir tek deil sonsuz' d ur. (Ortahalli bir Ingiliz lady' sine danmtm, konuklarnn ngilizcesini dzeltmekte pek mahir olan yal
hanmefendi "araf nedir ngilizcede?" sorumu yantlaya
mamt. Purgatory yoktu onun yaamnda da andand
bence. Amnsayp sylemitim sonra, "aaa, doru ya," demiti.)

Dnyaya "kt"

alkanlklarn retti Ortadoulu.

B-

Ak'n Aknl

tn tanrlar
O'ydu ...

ya da ...

17

(tek-tanr'lar

dahil) kul ola ola

douran,

lklarn arklara dntren

Bir surete
olan da o.

bakp

ya da

dnde

de o ...
birisini grp ona

ak

nota bene
"ark, insann

sesiyle

grmesidir,"

demitim.

nota bene
"Dler

olmasa, uyku en byk yalnzlktr," da

demitim

***
Ve Ortadoulu, arknn "ark!" ve Doulu olduunu bile bilmeye arklar sylemitir. Burada Musikar kuu, rzgarlara gagasyla krk "mzikal" yant verir de, krk birincisini arar.
Szgelimi, "Musikacba iin mezmur"larda tanr m
anlr, yoksa kalbi:n ve tenin bir baka yn :n, bir sevgili mi? Bilinmez. "!kisidir," der kurtuluruz ... Ikisidir de.
Gvdenin glgesi baka, tenin glgesi bakadr, tinin
gvdesi bambaka.

nota bene
Tanpnar ne diyordu: Divan iirinde
ah sevgili midir? Merkez.

sevgili padiah, padi-

***

seni andm/
Gece n.
betlerinde seni derin dndm zaman, / Ilik ve yala doyar
gibi canm doyacak; / Azm da sevinli dudaklarla sana hamdedecek".
Mezmurdan yryelim:

"Yatamda

Adam, Ortadouludur. Araf tayfasdr. Mekan ak olsun da, Cennetleri Cehenneme, Cehennemleri de Cennete
dnsndr habire, g deil... Kolay grnr. Aradou ile
Arabat'y nereden bilecek? Nerden bilsin?
ok iyi tandm, tanmaya baladn sandm bu
Ortadoulu adam, diyelim 1940'larda domutur. ocuk-

Erotologya

18

luunu, kendisini -herkes gibi adeta- buluverdii, semedii, seip semeyeceini de bilemedii ortamlarda yaa
d. Duyduu ilk ses, nebilerin kssalarn anlatyordu.
Nuh'un teknesindeki (tekhne) iki fare, yalvacn "remeyin,
yoksa batarz!" buyruuna ba emeyip iftlemi, nasihatlere uymam, "nush ile de uslanmam", fareler teknedeki dier canllarn yaamlarn zora sokacak kadar oalmt. Nuh, Tanrya yalvarm, Nuh'un Tanrs da yalvacna yardm etmiti: Aslann bumunu svazla, kedi d
sn "hnk" diye. "Hnk diyip aslann burnundan den"
kedi, fareyi bir ift kalana dek krmt. Cinsellik kimi durumlarda yasakt efendim.

Adam da,

doaya

byle byle

balamt...

***
"Nakdfne-i can olsa da kamam bedelinden"
Adam CAdem, "adama" ve amur'dur o; harfdei grnen 'adem ise "yokluk"), Ortadouludur. Ortadou, ad
stnde araftr. Adam, bir araf tayfasdr, evla. Yeniyetmeliinde, eitimin dayatt kadaryla, Batl kimi deerle
rin yanndan ve ortasndan sk sk geti, ama iinden deil.
Onlara kapld, hatta olmaz oldurduu, kendisini (zaman
zaman) yzde yz bir Batl sand da bilinir.
Ancak, ya yirmilere geldiinde, aklardan da gemitir
artk. .. O sra, raky ook sevebileceini, eskiden "miskin"
sand musikimiz'in kendisinde (ben-kendisi ve musikikendisi'nde) ekirdek gibi kalm birtakm duyarlklar gelitirebileceini, babasnn yaam yolunun hi de btnyle unutulacak ve gmlecek bir raconlar yn olmad
n nce sezdi; sonra, alacakaranlkta ma oaldka bu
sezgisi bilgiye, hatta bir bilince doru evrildi. nk, ar
klardaki gibi de ak olacak, baba masalarndaki gibi de
rak iecekti; ikisini birden yapmaya balamas, baka bir
ykyd. (Oidipus mu? Deil. Oidipus rak ier miydi?
Arak var myd o zaman?)

j,

Ak'n Aknl

ya da ...

19

nota bene
Oluna diyordu ki baba: "Yalnz sen mi mecbursun kzla
ra kadnlara, onlar da sana mecbur deil mi ey ocuk? Bunu aklndan hi karma, zorda kalrsn". Ozan, "ben sana
mecburum," diyordu. Eklerneyi unutmuyordu da, "bilemezsin".
nota bene
Aziz Nesin'in syledii gibi, bu lkede kiiden drd
(Aziz Aabeyin kendisi de) airdi ... Ve uruna lnecek
kzlar ve kadnlar ve olanlar iin retilmi bin arkdan
bin birini herifler retmiti. Demin pornograflarn erkekliinden de sz etmitik ya. ( Herif, "meslekda, arkada"
gibi "ahi' ce" anlamlarndan bugnk anlamna neden ve
nasl dmtr?)

***
Sre nasld sre? ... "Kendinde-Ortadoulu" ocuk (o
lan), yaad ilk Avrupa kentinde Trkiye zlemine niin
ve hemen kapldn anlayamayan "Pseudo-Batl", ve
sonra da, tarih, corafya, kltr ve yaam evresindeki
deerlerden kimilerini deneyip snayp, kimiler~ni zmleyebilip yeniden kendisine zg klan "Kendisi-Iin-Ortadoulu" ... Sre, hemen hemen byleydi.
Orta dnemini (orta? Araf?) bir Yalan-Batl (batli?) renginde geirmi olmayan Ortadoulu adamlar ve erotomanlar yok mu? Var. Ama burada Ortadoulu erotoman'n deil, Ortadoulu bir erotoman'n tarihesinden
sz ediliyor.
Yreiyle gvdesi, kalbiyle vcudu, aklaryla cinsellii,
duyarlyla bilinci, yreiyle beyni, tiniyle teni birbirinden sk sk kopmu (yarlm, uyarlm v:e yarlm) bir
adamn tarihesi. Birlemeyi arar srekli. Iki' den yank. ..
ve ikayeti. Eh, bireilik ve ikicilik, monizm ile dalizm
arasndaki gidi gelileri de var; iki cami ("toplanlan yer")
arasnda binamaz ve beynamaz. Kendisinde topland yer
ile bakasnda (bakalarnda hatta) topland yeri, ayr ayr,
yere ge koyamyor. Bu, iine de geliyor kimi zaman.

,1.11,,

Erotologya

20

***
"Kolay

l
'[

ll

sandm bela-y ak yandm"

Halk hikayelerini duydu, dinledi, okudu. Zor'un zor oldugrd.

Halk hikayesi uydurdu, anlatt, yazd bile. Yz yl nce
yaasa, ya Karagzc olurdu ya meddah zaten, biraz da
Siyahkalem. MukaHidin tekiydi ve edinilmi hikayeleri

unu

anlatrd.

akn mutlakl, yakcl, ldrcl, ayrln nasl bir yaam yaras olduu davuruluyor
du. Ve cinsellik, cinsellie var da bir tek szcn iine

Bu hikayelerde

sdrlyordu:

Vuslat ...

ocukken anlayamamt. Erime, kavuma, bir-olu,

Kutsal Kitap'taki bili, ak denilen o alev denizinin snm kys, bitimi miydi?
Yz, ehre, vech (bakn, "surat" denilmiyor, nk onun
tredii suret bakadr ve sur bambakadr ) anlamndaki
cemal, aka drc temel neden gibiydi. ..
nota bene
Vecahatli, "yz

gzelliine

sahip olmaklk, gsterililik"

anlamnn yan sra, "onurluluk" anlamna da geliyor.
Yzl yok oysa, yzsz var.

***
Erotoman, yzn

altndaki

beden'in nemini de tam anlaocukken. Bir baka ay, cemal akl

'nn aslnda erkekleraras ak ve ilikileri de kodladn
sonra sonra renecekti. Bir Osmanl airi ya da dervii
nin Platon azyla konumasna biraz ard: Tanrnn gzellii, yeniyetmelerin, genlerin cemaline yansr... Gzellikse, o gzelliktir sevilen. Yeni Platon, bu corafyada ok
myla kavrayamad

dolayordu.

nota bene
Iklar ~zerine olsun, Abdlbaki Glpnarl Hoca ile Todori' de (Istanbul, Kalam) karlam tk; 1971; nianlm

!lli
1/

u0k'n Aknl

ya da ...

21

Semra'y

onunla tantrdm; Hoca, nianlma srtn dnerken, "Cahil oglan," (evet, g ile) demiti bana, "Aydnlar ve
Hikayemizin Dou Sorunlar'n sen yazdn deil mi?"

nota bene
"Baz sufiler, alemdeki gzellii, mutlak gzellik olan Allah' n
tecellisi grp gzellere, bilhassa Yunanf gelenee uyup kamil
szelliin mazhar olan genlere balanmlardr.
(. ..)Ay' leende seyrediyorum." (Mesnevi erhi, I, Abdlbaki Glpnarl, stanbul, 1973, ve bazen Abdlbakfy diye yazard adn.)

***

Bizimki, yz gzel ama gvdesi ortahaili bir kz, yz

ortahaili ama gvdesi olaanst gzel bir kzdan ok daha fazla sevebilirdi. Demek ki gvde, gvdeyi alglay da
(yz'lere ve boyundan altara doru) yarlyordu ...
AdNalan ("inleyen") olan bir kz da, ad Fadime (Fat
ma) olan bir kzdan ok daha fazla sevebilirdi. Esma tutkusunun, adlar tutkusunun yanll, yanl ynlenii, tamam, ama ne yapsn? Demek ki adlar da, seslerden seslere doru yarlyordu. (Ozan da, sevdiinin adn "mh gibi tutar aklnda" demedik mi, zihnine aklna ivilenmi gibidir o isim ... Kltrce ivilenen.)
lkokuldayken, Nalan'a ak olduunu duyumsad. Yannda veehen irkin bir kz dolatrmakta srarl Nalan, durumun farknda deildi (ya da deil grnyordu). Oysa
ben, N alan' dan bakasn gremiyordum, srekli onu izliyor, baklarm yzne dikiyordum, dalp gidiyordum ylece. Dalp gidip ylece de kalmak istiyordum. (Ite, birden
ben.) Nalan anlamyordu. (Anlamaz m grnyordu?)
Anlamayacakt da. Ortadouda erkekler aka borlu da,
kzlar ve kadnlar deildi. Baba, sylememi miydin. Erkekti deillenen.
Baba, doru sylyordun; biz onlara "mecbur" duk; onlar, hayr. Erkekler, pee denler' di.

Erotologya

22

nota bene
Tanpnar

daha da tesini syler: "Sevgilinin btn davraSevmez, bir nevi tabif

vergi gibi sevilmeyi kabul eder. isterse iltifat ve lUtfeder. (. .. )
Cevr eder, ikence eder, ldrr. Kskanlr, fakat kskan
maz. (. .. ) HH'sa saray nasl mutlak ve keyfi irade, hatta
kapris ise, sevgili de ylece naza giden hr iradedir. (... )Eski
iirimizde ak, sosyal rejimin hayata aksi olan bir kulluktur". (talikler benim, H.A. .. Sarayn "mutlak ve keyfi irade" olup olmad ise tartlr. Bu tartmaya balamak
iin, ileride deinilecek Cem Sultan Olay yeter.)
nlar hkmdarn davranlardr.

***
Ak, ite

hem hayat hem

yaam, ite

hem hikayeler hem

ykler, ite iir ite "rlama", ite roman ite anlat ve tahkiyye ve hikaye ve yk, ite grlyor, ak, sevda-ki "kara renk" de demektir, bilir misiniz ey karasevda- somut
mu somut yaanan, yine de olmaz, olmayacak ve olanaksz
bir eydi sanki. Var olmuyordu, alamyordu akn. Vuslat, ulalmazlkt. lm gibi bir eydi belki, son idi, vard
n anlayamyordun. Ulalmasa daha iyi mi sanyordun?
Mecnun'un ulat Leyla, irkin mi irkin bir kadnd.
Mecnun, "siz onu bir de bana sorun," dememi miydi?
Tek szcklk vuslat binlerce hazla yaayacan, yaad
n dnyordu belki de. Veyl! Veyl o vasllarn haline!

***
"Cnun

belasna ddm heva-y

peremle"

Grd Yeilam filmlerinin ou, halk hikayelerinin

olay yapsn yineliyordu. Kz ve olan, birbirlerini grp
aka derler...

nota bene
Dmek!!!: Dyorlar.

... Aka

derler

***
ve kt

kiiler

olas mutluluu, olas vuslat)

(kara allar) bu ak (bu

engellemek iin ellerinden

Ak'n Aknl

ya da ...

23

geleni ardlanna komazlar. (kisi'ni blerler, ayrrlar, yararlar onlar, Tanrnn ya da tanrlarn erselik ilk- insan' a
yapt gibi.) Leyla ile Mecnun'un Karagz'ce ya da Ortaoyunu' ca dan gelen Yeilam anlatmnda Arap Bac (Kayarto) Dursune irin, iko ah Necdet Tosun, "cud" Aziz
Basmac, "hay" Nubar Terziyan Baba da bulunacaktr. Ve
neresinin "kanl" olduunu Karagz'n "kanl enginar"
diye betimledii kiiler de ("Kanl Nigar" oyunu) arz- endam eyler... Ortadoulu, ilk-erselik'ine dnmeyi de ok iyi
bilir.

nota bene
Enginar, bizim sonsuz argomuzcia "diilik organ" anlamna gelir gider. Cicos!
* **
Yeilam filmlerimizin halk hikayelerimizden fark, temaa iinde, rnein bir rakkasenin, danszn (enginin, Tahiyye Salem'in?, bazen de kein, Kudret andra'nn?)
[dansrn, Ylmaz Duru'nun?] bulunmasyd; dorudan
cinsellik balyordu. Dolay [dolaym, dolayllk] yok o durumda.
Sonra, batan karc insanlar, yzlerini gsterdikleri
kadar rahat, bacaklarn, gslerini, kalalarn da gsteriyorlard. Bu cinsellikte de belirli bir "fatalite" varsa bile,
et/ten/ gvde/beden (sonuna kadar "cismani" olan) var
oluyordu artk. .. Ruh, tin, kalb, yrek karsndaki gsterisine balyordu. O anda, anlamda sanlan kalpsiz ile yreksiz de belirmek zorunda kalyordu.
nota bene
Ulalabilir

olan (vasl
t'yd ve maddeydi?

olabildiin)

niin

dk't

ve k-

***
deli olunup lnecek kzlar bakayd;
birlikteyatlacak kadnlar (o kadnlar, o kzlarn dmanla
ryd genellikle) baka. Ama, kt karlar, zaman gelince
Sevilecek,

uruna

,,!.1.1

Erotologya

24

ne yiit olduklarn da gsterirlerdi... Neriman Kksal, Suzan Avc sonra.

Akn aclar bakas'yla, gvdenin ergenlikle birlikte
balayan behfmf istekleri bir bakas'yla hatta bakalar'yla
yaanlacakt ve, ve ak olunan ile de paylalmayacakt.
Birincilerle, yatlamayanlarla mazohist, acsever, ikincilerle, yatlabilenlerle, hadi saclist demeyeyim, mao mu
olunurdu? Hayr. Evet. Belki. Ortada. Araf.
Ama, akn ak'n olanakszl kz ve olan bir tr ac
severe dntrrken, ehvetin kar konulmaz yaptrc
l~ da kiiyi gnahlara, srekli gnahlara ekerdi.
Iki szck. .. Gnah neyse.
rnein, "vuslat imgeleri"yle ya da tam kartyla, "genele\r dleri"yle gelen masturbasyon kendisini kldrr,
sonra Cla umarsz bir sululuk duygusu brakp giderdi.
Her defasnda "bir daha yaparsam iki olsun" du o ... Kzla
rn "topuk sefalar" da ho gelir mahzun gider olsa gerekti; "bekaretim bozuldu mu acaba?" Soru, kendi-kendine
ilikilerde de, bakalaryla ilikilerde de genelleir: "Bekaretim bozulur mu acaba?"
nota bene

31 says, "el" szcnn ebcedidir. (Topuk szcnn

ebcedini de hesaplarz.
Peki, ibne ya da top szcnn ebcedi 58 midir? Ki 58 de,
top da "edilgin hemcinsel" anlamna gelir.)

***

... El idi. Hep var olacakt. Erden iken, bakireyken "matmazel avu", 31' den sonra "madam avu" oluyordu. Argomuz tanktr. Elin de erdenlii var. Matmazellii ya da
madamlyla yabanc m, gfivur mu geliyor size; olsun,
bizden' dir o. Evliya elebi'nin "hiz" (kt?) kadnlar ya
da olanlar arasnda, Mslman-Osmanl- Trk yoktur.
Yok denilecek kadar azdr. Ama bizimdir o saylanlar,
"defterlu" (vesikal) olanlar. Sur alaymzdadrlar, dlan
mazlar, adlar saylr. Biz onlar izleriz, onlar da karmzdan mesleki bir onurla geerler.

\,
:'l'

',

Ayk'n Aknl

ya da ...

Ve fakat 31, kendisini

25
kldrmazsa, d aznalar

ortaya
br-herkesingibi) delikanolmakta ama
onlarn yzlerini grememektedir. (D azmas. .. Boalm
balad balyorken d biter. Demin birisiyle birlikteyken,

\kacaktr: eytann (o-benim-kz'n deil de

11
kadn' nn) aldatt (niin aldatt ", Ad em
l, dlerinde birtakm gvdelerle beraber

yatanda yapayalnz kalverirsin.)

Yok

olmay

ok iyi bilendir cemal!

gren, ilikiyi istedii kadar srdremez ve boalr.

Yz, suret yoktur. Ensest, horanta zinas korkusu mudur
bu? Ortadoulu Oidipus da, olu da, zor yant verir. Kz
kadn ne der bilinmez.
Oysa (ve biraz da o yzden), ana-oul cinsel ilikisi, baba-kz cinsel ilikisine oranla yok denilecek kadar azdr
( )rtadouda. (Anam avradm olsun ki, asla olamaz" anlammda bir yemin biimi; kadn dilinde karl var, ama
~:ok az kullanlr: Babam kocam olsun ki, bubam gocam
nssun ki.) Dnya oranlarn da aratrmal. Erkek baba, oul
o:~lan, pornograftr ya.
11

nota bene
Ninnilerin yasas da anlaml bir biimde hep srer: "O
lum olum hop olum/ Her evde de yok olum/ Komu kzn
kap olum/ Evimize ka olum, ninni!"
Ana, bu ninnisinde, bu oluyla zdelenmektedir adeta.
"Evimize ka!"
Bir corafya, bir ekonomi, bir sosyoloji, bir insanlk tarihi, iki szckle baka nasl anlatlabilir? Ev, kendisine
kaan esirgeyecek, elevermeyecektir.

***
Sonra ...
"Tfl- nti.zm

Bade
Adam yavrusu, mahalle

nu

medfs-i rindtine gel

eyle al cevlane gel"

dnlerinin, ak

hava

elenti-

Erotologya

26

lerinin, yazlk sinemalardaki konserlerin ve tuluat gsterilerinin uslanmaz bir izleyicisidir. Gn gelir, bir kekle
karlar. Ad oktan unutulmu olan bu Son Osmanl
Tarz Kek, bir Musevidir: Jak Biai. Amnsayan stan
bul'lu var m? (Gt'ivur! Ah, Evliya ve onun yazd Samurka Kolu.)

nota bene
"Samurka

Kolu: 200 neferdir. Hepsi Yahudidir. (. .. )belki

Hazret-i Adem dnyaya dtnden beri yeryzndeki
insanlarn birinin dairesinde byle hanende, byle sazende grlmemitir."

***
erkein niin kadn gibi davrandn merak eder Ortadoulu erotoman yavrusu. Sonra Zeki Mren'i, onun

Bir

daha alakgnll koullar iin yeniden retilmesi olan

Adnan Pekak' (bir Ersatz), unutulmaz bir skdar- Salacak (salacak, "teneir" demektir) sakini olan Bora Dinletir'i
anlayabilmek isteyecektir. Bora Dinletir ("amanin kelle, kelle/ gel beni biraz yelle" arksyla, "marjin"lerde nlenmiti)
gencecik yanda ldrlm m, kazaya m kurban gitmiti, o da Adnan Pekak'n "mahalleden bir Ersatz" gibidir. Amnsayan kald m? Bir Evliya mezidir, anlatt. ..
Ol Evliya ki, kekler iin "yetmi tastan, felein emberinden gemi," der.

nota bene
Set klar stne olsun ve ruhu durduu yerde bir kez
daha "motor!" desin, Yeilam'n emeki ve ustalarndan
Muharrem Grses'in "ikincil Zeki"yle, Adnan Pekak ile
yapt filmin ad, Sokak arkcs'dr (1959), yetmez mi?

***
... Azck daha yryecek, uras buras izilip kaznm
min ya trler, meclislikler grecektir adam. "Hamse-i Atai"
iin izilip boyanm bir resimde, sarholar bir saki ile cinsel iliki kurmaktadr. Ayyalardan birisi gen olanla ift:1 li

A~k'n Aknl

ya da ...

27

lqirken dierleri nlerinde ikileri, ellerinde kamlar s

r. beklemektedir. Sakl de, bir kz ya da kadnn birkanc
Iden sureti, kopyasdr, kalalardr onlarn, ikonasdr,
''Ersatz" gibidir. iftleme ile birleme niin eanlaml griinr, daha dnecek. Dii ile erkek iftleebilir, dii ile
rkek ve erkek ile erkek ve dahi dii ile dii, birleebilir.Kim
l ilir?
ilgin deil mi? "bne" diye anlr kekler, sakiler, edil.in hemcinseller halk dilinde; ve "ibne", Arapacia "kz
,'\ c uu" anlamna gelir.

bene
Bu konudaki yanlgm (ibne, "kz ocuu" anlamna gelnez), "Meydan-Larousse"tan kaynakland. Arapa-Trk:enin usta evirmeni, air Metin Fndk beni uyard.
!\ma, szcn kkenini birok szlk tarayp o da bulallli.d. Sonra, Arno Schmitt ile Jehode Sofer'nn ilgin derlemesinde, szcn Arapa uban kkenli olduunu, "ya lmaya gereksinim duyan kii" anlamna geldiini
rvndim. Uban' dan geliyordur "ibne" szc ("Msllllan Toplumlarda Erkekler Aras Cinsellik ve Erotizm").
***
<)smanl airi, ilgi duyduu gen erkein sakal by k
naya balad diye yazklanr hayflanr. Eski Yunanllar
da, Platon szgelimi, bu "sorun"a takmlardr.
Palabykl, ikisi de iri yar ve kll iki herifin birlemesi
' d gc dnda kalr adeta.
Akn ak'n glgesi -yoksa m?- hemcinsel ilikile
rin zerine de gl bir biimde dmektedir. Travestilik,
lransseksellik ve homoseksellik (hemcinsellik), bu nedenle birbirine kantrlr habire, ilerde dramatik rneklen ni greceiz.
O glgeye ya da a karlk, hemcinsellik daha "var
lr" bir eydir. Divan iirinde, mumdan gemiyle alev denizinden gemek, o kza, o kadna ulamak (ulaamamak?)
iindir. Ama (ve amma' daki vurgulayc edde'ye baknz)
nola

Erotologya

28

cinsel azgnlk, air ile olan arasnda boy gsterir... Gemi

gemidir, deniz de deniz. Mey, meyhane, kahve, kahvehane, berber ile ra, hamam (hemmam) ile dellak, saki,
adamn gnlk vuslatlar, erimeleridir, ama ideali olarak
grnmez. Bunlar tensel zevkle, haz ile yaarken, bunlar
zerine dnp yazarken, br'n, dieri'ni, dii ve
kz ve kadn olan', ayr bir yere "konulandrr".
nota bene
Snblzade Vehbi, doduu bilinmez (XVIII. yzyl, 1710
szgelimi) ld bilinmez (1809?) bu Osmanl ozan, divan iirinin bu rcu sanat ustas der ki: "Azm-i hemmfim
idelim srttrem ben sana/ Kise ile sabunu, rahat itsn ism cfin" ... Rcu, "dn", birinci dizenin gerekliinden
(olurluu ya da olmuluundan) ikinci dizedeki "doru
lua, hakikate, ahlaka?" dn'tr. Vehbi stad ile de, bu
dngler stne de yeniden konuacaz.

***
"Binbir Gece" evirmeni Sir R. Francis Burton, belki de bu
gnlk yaam grntleriyle onun belirtileri yznden,
Ortadoulu erkein ounlukla (hatta doutan) biseksel, ikicinsel olduunu ileri srp yazacaktr.

***
Leyla'lar Mecnun'lar, Zhre'ler Tahir'ler ile Kaymak Tahaklar arasnda da kalyordu Ortadoulu erotoman. Derken, Dr. Van deVelde'nin "100 Soruda Cinsiyet"leri filan
bagsterdi ve bahnamelerle onlarn urda burdaki kaln
tlarn "100 soruda"lar tmyle sildi sprd. Haa, toplumsal/ sanatsal sorunlannzla ilgili yaptlarn bile u
Amerikanvari "100 soru"ya mahkum edildiini de 30'larnda grecekti. (Anp durduum Abdlbaki Hoca, bildiklerini yz soru ve yz yanta nasl bleceini hakl olarak
hi anlamam, yine de dosyalarn gtrmt Fethi Naci'nin Gerek Yaynevi'ne.) Neyse ...
Siyah-beyaz Viyana kartpostallaryla karlat. Sonra,
bunlarn yerli rnekleriyle de karlat. 8 mm filmler fur-

ll
illi

29
y<~sn yaad.

O sralar, Eumig markal bir oynatc alm

l. "Gazi", elden dme bir oynatcyd bu. Gr-gr-gr-grt
' ;.:rr-gr, alr... erilik "veche" deitirmiti; kimileri,
h.vullarna pornografik 8 mm filmler koyup Anadolu'yu
f,tziyor, "cerre kyorlard" adeta, 1970'lerde... Tefekilik
r. lenei.
.
Ortam: Bir kahvehane ya da meyhane; "Istanbul' dan ge. n tefeki" makinesini kuruyor, film oynatyor; izleyen
lwrkes, bileti olmayan bu gsteri iin bir bedel dyor.
/\dam, gezgin meddah, hatta halkozan ile bu adam, bu
)nrnografi erisi arasndaki ilikileri dnd. Taksi bi l'yselliine kar dolmu' u, dolmu cemaatlerini yaratan,
~nratmak durumundaki halk dnd ... Birey'e kar
"qmaat teki" ni koyan, dolmuu sonra sonra NewYork cel.memine tayan ve baaran dolmuu Trkleri.
O sra, sve dergileri de gelmiti. Bunlar el altndan sal. n birisi, "eski kartpostaUan brak aga, bunlara rabet
,ok, nk karlarn yzleri grnyor apak bunlarda," diven~kti.

Yzler! ehreler! Vechler ve vecheler!

grlemeyen bu' nlar... Haz iindeki, ac da ekl'n, zaman: zaman da bir yrtlmln nihai ve kendili~~.inden hakl srtkanl iindeki o yzler... O yzler.
Ve Polaroid fotoraf makineleri, bu makinelerle birlikte
k i Uesel fotografi korkusuzluu geldi. Ve sonra, Polaroid tam
Lla Polavision (kendiliinden hanyolanan hareketli grn1lii) sistemini yaymaya balarken video sistemleri zuhur
tl t i. Polavizyon, domadan lmt 1980'lerde, milyonl,rca dolarlk aratrma-gelitirme btesiyle birlikte.
1990'larda, C-D Rom'lar, DVD'ler eriti.
1\.k neydi, erotizm neydi, pornografya neydi? Hepsi birhirinde var ola ola yok olmaya balamt.
Adam, ak seviyordu.
Sevda fetiisti, sevda sevdals deildi. Adam, erotizme
\',iamsal bir eilim duyuyordu;.ama salt erotizm ile yetiwmezdi. Adam, pornografiye meraklyd; ama bunu gnDlerde

ll

i,,li
Erotologya

30

',,
'i

lk yaarn iinde pek uzun olmayan, rnein "birka fk

ra anlatmann alabilecei bir sre" olarak gryordu.
Hepsi birden oldu:
Adam, hepsi birden oldu, hepsini birden rtnd.
Teni ile yorgan arasnda fark kalmad.
Ayp yorgan'yd bu.
Ak iin yanarken gerekten kl oldu. ayla birlikte
yand. "Bela-y ak" kolay sana sana.

nota bene
Erotornani, Araf' t ve Araf'tr...
daki taraftr. Uyan yeri mi?

Ak

ile pornografi

arasn

***
... Araf't. Adam orada daha ok durdu. Pornografi, birtakm deerleri sarsma, sarsalama olana, olaslyd; oraya ok gitti geldi. Kendisini bulamad. Sonunda yine Ortadouyu seti ... Akn ak' hi usanmadan klnay klmay klmay. Can da oradayd, szyle yazs da.
Uyaklar redifleri ebcedi orada, dzeni orada; yazktr
ve iyi ki, nakarat orada; seilen ya da iine dlen dzensizliinin odaklar orada. Balad. ..

1 1 .

BiLDiGiNiZ GiBi DEGiL. ..

PEREV NiYETiNE

bene
llu deneme, Penthouse'n Penthouse olduu yllarda o der~i iin yazdm yazlardandr.
l'vnthouse Trkiye' de batt. Benim yazlann yznden
deil... neden mi? Ar ar anlayacaz. "Ne oluyorsa onu
,iister ve yorumla!"
***
Hayanlar baylar, hayrlsyla balyoruz ... Bundan byle,
1\nthouse'n (ki "sundurma, glgelik, at kat, garsonyer" gibi anlamlar var) bu iki sayfasnda birlikte olacaz.
i\ nabalm, "Bildiiniz Gibi Deil". nk yaadka,
grdke, okuduka, anlammdr hep: Vay vay vay, bil 1iim gibi deil! Peki nedir, nasldr, nicedir, nitedir?
l~te bu sorularn yantlarn sizinle paylamak istiyorum.
Yerleik krinanlarn, tabu'larn, sansrn, en kts de
kiinin kendi kendisine bile bilmeye uygulad otosansrn yaamlar karartt, hatta ortadan kaldrd bir lkedvyiz, imdi. Kadn erkeiyle, ocuu genci yalsyla,
\ lu kz anababasyla, rencisi retmeniyle, hastas hekimiyle, hepimizi kuatmak isteyen koyu bir karanlk karsndayz. Bildiklerimizi, ama gerekten bildiklerimizi
birbirimize iletmek yaamsal nem tayor, her dnemdekinden daha fazla. Maarann ucundaki k, bilgi ve bilintir. Baka k yolu da yoktur... yle, yzde yz yle' dir. Deilse, birbirimize bitiimiz hcrelerin iinde yaayacaz; demir parmaklklarmzla kalp o parmaklkla
r yryp gittiimiz her yere tayacaz ... srtmzda,
;;.ihnimizde.
***
uo/a

Erotologya

32
Perev ...

de ne demek?" diye soran var m? Perev, nde

olan, nce olan" demek. Szl bir mzik yaptma bala
madan nce, dinleyicinin kulan altrmak iin alnan,
eylen en ezgi ... Yal gre te, n oyunlar... Dikkat, eskil er,
cinsel iliki ncesi sevineye de perev derlerdi, mek gibi ... Bir mzik yaptma balar gibi balamal.
11

Perev

11

***
Baltac

masumiyeti...

Psikanaliz, tinzm zerine alsaydm, Baltac Kompleksi, Baltac Karmaas diye bir balk atar ve konuyu enine
boyuna irdeleyip incelerdim.
Neymi?

Osmanl

ordusu Rus ordusunu yok edesiye kstrmm

da, Baltac Mehmet Paa, kendisini adrnda ziyaret eden
(argomuzdaki "vizta" yani) arie Katerina'nn cilvelerine dayanarnayp ukuru ele vermi, byk, tarihsel yengiyi
(imdi, bu szck aman yenilgi diye dizilmesin!?) kar
mtr. (Daha da nemlisi, karmz.)
Bir tr "vatana ihanet" suu, ukur dknlyle ak
lanmaktadr. Hakl grlmektedir hatta. Burada gizli ak,
bir tr iinme var aslnda. Bir erkeklik bbrlenmesi sz
konusu. (27 Mays 1960 sonrasnda, "sabk ve sakt" ba
bakan Adnan Menderes'in kasasnda bir kadn donu bulunmutu. Bu kadn donu, Menderes kartlarnca sevimsiz bir biimde kullanlmaya ahalanmt; halk ise, "erkek
babakan, helal olsun; kasasnda kar donu niye bulunmasn?" tepkisindeydi.) Kimi popler tarihiler, Osmanl'nn
kn de ukur dknlne, padiah analarnn
hep "gavur" olmasna da filan, balamaya kalkmlardr.
Oysa, durum bildiiniz gibi deil: Prut savann bitimi-

f'

Bildiiniz

Gibi

Deil

33

ne hemen yakn, Rus topusunun youn atei altndaki

Osmanl ordusu, gerisin geri kamaya balam, Ruslarsa
bu yzgeri edii gece karanlnda grememilerdir. (n
n Muharebeleri hakknda da byle sylentiler var.) arie'nin Baltac'y adrnda "yoklad" da, btnyle uydurmadr.

Biz,

Ortadoulu

erkek milleti...

nota bene
Erkek (herif) milleti, erkek ulusu, kadn (kar) milleti, kadn
ulusu gibi deyimler, bildiim dillerde yoktur, Trke d
nda; belki de ok az dil biliyorum. Kendisini -dilsel a
dan da olsa- millet, ulus, hani neredeyse ayr -ve yarlm- bir
rk sayabiirnek ilgin deil mi? Hangi ilkel kabileydi o ki,
kabilenin erkekleri baka, kadnlar baka bir dil konuu
yordu ve dilleri birbirlerine yasakt. Ve sonra, 1999'da da
bir ey kefedildi: in' de, binyllardr kullanlan, erkeklere gizli bir "kadn dili".
nota bene
"Katerina'nn

bizzat geldii hakkndaki rivayet ok zayftr (.. .)

hatta bir gn evvelki muharebede akama doru dmann id
detli atei karsnda asker [Osmanl askeri, H.A.] yz evirmise de ortalk karard iin Ruslar farknda olamamlardr!"
(smail Hami Danimend, "zahl Osmanl Tarihi Kronolojisi", c. 4, s. 4, stanbul 1972)
***
... Ortadoulu erkek milleti, iinip bbrlendike, yaa
d, yaamakta olduu gereklikten de uzaklar, ulama
s gereken hakikatten, doruluktan da. Bu kalarmz,
kendimizi rendike hakikate ulaabilir, cinselliin tad
n da o zaman "gerekten" karabiliriz, karabilirdik,
belki.
Ne yani, olaan erkeklerin olaanst bir cinsel yaam olmaz biiminde bir takanamz m var?
Ne yani, yaamn olumsuz grnen sonularn abar-

Erotologya

34

tlm

bir cinsel gce balayp olumsuzluklardan kurtumdr?

Hem, savataki stnl rza geme ile noktalayan
aalk heriflere niin benzeyecekmiiz?
Baltac, masumdu. Katerina'nn tehlikeli bir kadn olduu, erkek tarihilerce yazlmtr; ama Baltac da, Katerina
da tarihin orasnda masumdu.
Ne yani? Bu corafyalarda bir kadn milleti de yok mudur?

lunduu grlm

***
Tehlikeli

kadnlar...

Byk Tolstoy'un evlilii ve cinsel yaam frtnalar iinde

geti.
Baltac ile ne ilgisi var? diyebilirsiniz. Var...
Baltac-Katerina sylencesi, bir abartmadr. Erkek de kadn da zaman zaman holanr abartdan. Kii, kendisini
abartr, cinsel gcn, cinsel organn abartr, karsn
abartr, kocasn c;.bartr, komunun tavuunu da abartr
ve kaz zanneder. Ille de Dorucu Davut olmak gerekir, diye dnmyorum. Sevgililerin, elerin, birbirlerini -kantarn topuzunu karmadan- abartmalar, ilikilerin ho
bir cilasdr.
te Tolstoy da, Gorki'ye gnn birinde (belki de byle
bir abartya korkuyla bakt iin) unlar syler:
"Erkei sikinden tutan kadn tehlikeli deildir. Erkei ruhunun sikinden tutan kadn tehlikelidir".
Tolstoy' dur bu, istediini istedii gibi syler. Erkei ruhunun sapndan tutabilen kadnn tehlikeleri iin, edebiyatlarn yazmad kalmamtr. Adn anmken ve fazla uzaklamadan, Maksim Gorki'nin "Varenka Olesova"snokusak, o tatl tehlikeyi trajik ve komik boyutlaryla yeniden yaardk Orada, erkek, uygar grnen kentlerin park ("parlak" diye dizmeyelim lutfen!) papatyas, kadnsa Karadeniz kylarndaki yabanl doann aalyas,
benim deyiirole Laz Gldr. Kz, adam mahvetmitir.

il'

~.

Bildiiniz

Gibi

Deil

35

nota bene
Tolstoy'un evinden (malikanesinden, karsndan) kamas
ayr ykdr. Bana hep Es-Seyyid Halil Aa'nn mezar tan ammsatr. Merkezefendi Kabristamndaki bu ilgin
mezar ta, der ki: "El baki merhum ve mafur ila rahmete rabbi el gafUr kar drdrndan veftit eden Es-Seyyid Halil Aa' nn
ruhuna Fatiha. Sene: 1260" (1834) ... Benim Osmanl'n budur ite, klgsal Tolstoy! Mezar tayla bile yk anlatr,
karaalaym davurur; lmyle bile glmsetecek yce
gnlllk tar.

***
Ters trs bir iliki ...
bir "ters iliki" lafdr gidiyor. Bakyorum,
da bu papaz adlandrmas'm kullanr oldu.
Bana ters gelen, "ters iliki" yaktrmasnn ardndaki
ters kafadr.
nk, brakalm anal ilikiyi, Musevi ve Hristiyan dinsel kaynaklarnda, ocuk yapmaya ynelik cinsel iliki bile
"dnyevi gnah" saylmtr yer yer.
Hele hele, ocuk retmeye ynelmeyen cinsel iliki btnyle gnah, pis ve murdardr, mundar ve ~ndarrr.
"Ters"tir ksacas, kaba sofulara softalara gre. Ilikinin
kendisi "ters" tir.
Bilim insanlar szm ona ahlaki bir nyarg (hatta hkm giydirme, demitim ya, bir kp sonras infaz) yanl
l tayan bir laf, bir deyimi rahata nasl kullanabilir?
Btn bilimsel kaynaklarda, bu konu, "anal iliki" ba
l altnda incelenir. Sodom ve Gomorra'mn "byk" gnahlaryla birlikte yok oluunu artran "sodomi" kavram da, bilimsel (tabii, ada ve bilimsel) kaynaklardan
silinmi tir.
Ya slam ne dnyor bu konuda?
Konu, Kur' an' daki bir sureye (Bakara Suresi, 223. ayet)
dayanlarak ok tartlmtr...

Son

yllarda

doktorlarmz

Erotologya

36

nota bene
"Kadnlar
nee

sizin

ekeneiniz (tarlanz),

nice isterseniz eke(Besim Atalay evirisi/ tarihsiz,

yaklanz ... "

1960'lar)
"Kadnlarnz

sizin iin bir tarladr. Artk tarlamza dilevechile gidin." (Bulvar gazetesinin verdii, evirneni ve tarihi belirsiz Kur' an, 1980'ler)
1/Kadnlarnz sizin tarlanzdr. O halde tarlamza dilediiniz ekilde varn ... " (Yaar Nuri ztrk evirisi, "Hrriyet" yayn, 1994)
diiniz

***
Kimileri, bu ayeti (ey erkekler) cinsel iliki, istediiniz
her konumda mubahtr," biiminde yorumlamtr... Kimileri de, ayn ayette anal ilikiye cevaz verildiini ileri
srer. (Atalay' n evirisinde, "nice", "ne kadar isterseniz"
anlamna kaydrm ayeti. "Nite" mi demeliydi acaba?
Atalay, o byk Trke ustas, "Kur'an" indii zamanlardaki has Trke ile aktarmak istemiti.)
Bitmi bir tartma olmamakla birlikte, biraz yukarda,
"Allahn emrettii yerden onlara gidin," denilmektedir (ayn sure, ayet 222, Y.N.ztrk evirisi). Tartma Hanefilerle
Hanbelller arasnda srp gitmektedir. "Allahn emrettii
yer"in neresi olduu da besbellidir aslnda ... Hak yolu ...
"Herifler iin, hak yolu." Diilik organ. Yol, Edilgin. O
yolda yryen, etkin, erkek, adam ve herif.
ll

nota bene
Argomuz der ki," hak yolu varken bok yoluna gidilmez!"
Bir yandan da, yine anal iliki iin saysz deyim retmekten, onu "ince i" diye nitelemekten geri kalmaz. 1980'lerde Ayetullah Humeyni'nin "Gavur doum kontrol ara
gerelerine bavurmaktansa anal ilikiye girin," dedii
sylenmiti. Adnan Oktar Hoca'nn da ayn eyi sylediini gazeteler aktaryor; Adnan Hoca, anal ilikiye oral
ilikiyi de katyormu; "birlein de oalmayn!" (Kasm
gnleri, 1999).

1111
1

Bildiiniz

Gibi

Deil

37

***
Ama, ada bilim dnyasnda oktan bitmi bir tart
mann sonucuna gre, yetikin iki kiinin zgr istemleriyle girdikleri bir ilikiyi "gnah" gibi, "terslik" gibi kavramlarla yarglamak, geri, engizitrce, aptalca bir yaklamdr ve bu yaklamdr aslnda "ters" olan.

***
PIT'nin

bekiret

kemeri

uygulamas ...

Allah laykn versin, kablolu televizyon kanallarna hkmeden PTT'miz, zellikle SAT 1 adl kanaln yaynn "muayyen" saatlerde keserek ahHikmz korumaktadr! (1990'lar.)
Bana sorarsanz, PTT ne yapp etmeli, lkemizdeki btn
uydu an tenlerini -aynen Iran' da olduu gibi- sktrmelidir. Bu ite bir terslik var! Kablolu yaynlar iin u kadar
yz bin lira, u kadar milyon deyen yurttalarmzn ahlak bu yce otorite tarafndan korunmaktadr da, atla
rnda yle byle bir uydu anteni (dolmu mucidi Trklerin icad, bildiiniz tencere kapandan tretilmi olsun!)
bulunan kiiler bu koruyutan yoksun kalmaktadr. Uydu
antenli konutlarn insanlar korkun bir ahlakszla mahkum edilmektedir. Devlet, bu ahlak eitsizliine bir an nce son vermelidir! letiim nlarn kesmelidir Devletcaz. nternet de szgelimi, yasaklanmaldr! Olur mu? Olabilebilir mi?
nota bene
nternet dedim, ya o n' oluyor? Bilgisayarlarn internet
balantlar hakkaten kesilmeli, nlar yasaklanmal, ero-

tizmi ve pornografiyi ne karan binlerce "motor" tmden yok edilmelidir (skarsa!) ... Devekuu, grmek istemedii bir eyle karlarsa ban kuma sokar, biliriz. Ve
evet, bu szc kullanmak zorundaym; ne yazk ki, ban kuma sokan devekuunun gt (szmona ahlak) d
arda kalr! Eski ve iyi laftr: Maymun trmandka da,
mabadi grnr.

***

38

Erotologya

Hatta, ahlaki koruma elden geldiince geni bir biimde

eyleme girimiken hazr, PTT gzne kestirdii kiilere bekaret kemeri bandrol' de uygulamal
dr...
Yalnzca kzlara kadnlara deil, herkese, her bi kiilere.
"Kiilere" diyorum; nk Kralie Victoria dneminde
bir hdk, Avrupa'lnn (herhalde Avrupa'l erkeklerin!)
kzlara ve kadnlara bekaret kemeri takma (taktrma) geleneiyle yetinmemi, erkek ocukla~ iin de "masturbasyon nleyici" bir gere icat etmitir! Iin matrak yn, korkun bir tutuculuun egemen olduu Victoria dnemi,
Anglosakson pornografisinin de patlama dnemidir.
Kzlara ve kadnlara uygulanan bekaret kemerleriyle ilgili birok fkra bilinir... Gvenilir erkek arkada, savaa
giden valyenin peinden koarak "bana gvendiin ve
karnn bekaret kemerinin anahtarn verdiin iin minnettarm, ama bu anahtar yanl anahtar," der, filan ... (Bizde "bekaret hapishanesi", kzln parmaklklar, yoktu
ve yoktur.)
Gvenilen bir dier adam, arkada savatan dndnde dilsizdir. Bacakaras giyotini, infazn adamn dilinde eylemitir.
Konu, fkralardan, akalardan te, ok ackldr: Avusturya' da, XV. yzylda gmld sanlan bir kadnn iskeletinde, kemiklere yapm bir bekaret kemeri bulun-

uygulanmal,

mutur.

Bekaret kemerleriyle ilgili bir baka terslik, bir dnem

kemerlerinde yalnzca diilik organnn gzetilmesidir.
Kim bilir, deiik hukuk sistemlerine gre, anal iliki zina
saylmadndandr belki de. (Bizim bugnk hukuk dizgemizde de, anal iliki zina saylmaz.) Derken, bek~ret kemeri tasarmclar uyanr... Haham Brasch'n "How did sex
begin" (Cinsellik Nasl Balad?) adl kitabnda anlattna
gre, "iki tarafl" korumac kemerlerde, diilik organn 46
adet keskin metal di, anusu ise yalnzca 15 keskin metal
di savunmaktadr! (Yazan hahama alklar bizden.)

Bildiiniz

Gibi

Deil

39

Allah belanz versin.

Dorusu bu ya, byle ilerde terslikler gerekten var...
Bir zamanlar, Amerikan Posta Ynetimi, Joyce'un o grkemli "Ulysses"n ahlak d bulmu ve kitabn lkeye sokulmasn yasaklamt. Yine PTT.
Koca "Ulysses", ister inann ister inanmayn, ABD'ye
ancak 1933'ten sonra zgrce girebilmitir. Amerika'daki
ahlaki knt (!),o yl balyor demek ki. Yaadnz yla
gre hesaplayn yeknunu.
Bizde ne kadar yldr acaba?
Bizde PTT, rahmetli cumhurbakan zal'n szn bile dinlememitir. Bir rportajda, televizyon ka~_allarndaki
aksak yaynlar konusunda yle demiti Ozal: "Televizyonunuzun dmesi yok mu efendim? istemiyorsanz
kapa tn!" Ama, zal bunu kendi PTT' sine deil izleyicilere syle(yebil)miti, her nedense. Hem iktidard, hem de
ahlakf iktidar alamyordu demek ki.
Velhasl, ey PTT, durumlar sizin bildiiniz gibi de deil.

nota bene
Pornografi konusunda ada bir yasa karmamakta, ergin yatan kk olanlarmz en korkun ve iz brakc
pornografiden korumamakta, yetikin insanlarn kendi
dilediklerini diledikleri gibi izleme zgrln tanma
makta direnen sal sollu btn siyasiler, bugn bu alanda en byk, en ar, en rezil sular stelik ahlak adna
srekli ilemektedir. nk kiosk'lar ("kk", bildiiniz;
Farsadan Trkeye, Trkeden dnya dillerine gemi
tir; eee, bir imparatorluun dili, geirgendir), isteyen (her
yataki) herkesin satn alabilecei pornografik yaynlarla
doludur. Bunu engellemek de mmkn deil u an. Kna
lar yakacak knanz var m? "Kna kna yaksn" deyimimiz, aralardaki tyleri bile nemle kaydederken siz teninizle beninizle hala neredesiniz efendim?

BiR "MERAK"IN TARiHESi

Sekiz dokuz yalarmda olmalym ... lkokulda, snfmda,

benden byk, erken de gelimi birka kz var... Davranlar, oyunlar, kklerle ilikileri herkesten farkl. Kimisi srtn kamburlatryor ve gelimeye balam gslerini gizlemi oluyor; kimisi, olan ocuklarn sk-'
trmaya balam bile. (Bilge ve Necla oradadaNalan nerede?) Ben, dier olan ocuklardan daha "merakl" m
ym deil miyim, bilmem. Ama, bycek kzlarn srrn
zmeye abalyorum. Ky ocuklar, byle geliimleri
"doa iinde" yaamaktan, ana-baba ilikilerine bilerek ya
da bilmeden tank olmaktan tr daha hzl reniyorlar.
~en on yandaym. Bir arkadam (smet'tir ad da, Kart
Ismet), "azm lan onlar," diyor. Nasl yani? "Hi kedi grm~din mi, dii kedi, azm? Biz grnav deriz onlara."
.
Iyi, gzde bir renciyim ben. nde yrrnem gerek. Iyi
de, gerilerde, en gerilerde kalyorum. nk merdivenlerden karken kzlar dikizliyorum, en n sradakileri... Ayla ve Ayda ikizler, kulaklarnz nlasn, ne gzel etekleriniz vard.
***
"Grnav" sorunu ...
Kedinin

diisi

azar,

erkei deil.

Dii, bir koku salglar. Bu kokuyu alglayan erkek kedi

de yerinde duramaz. Dii kedi, azma dneminde farkl
sesler ("grnav"lar) karr. Farkl davranlar gsterir;
kuyruunu kalkk, diiliini ak ve slak tutar. Bir ar
dr bu, ama her erkee deil... Dii, beenmelidir. Been
mezse, yaklatrmaz, stelik trmalar, fena halde dver yanaan erkekleri.

~~~~~

.Bir

Merak'n

Tarihesi

41

Bir rastlant olmasa gerek (ah, memeliler!), insan diisi

de erkee gre daha erken "uyamr". rnein, erkek ocuklar henz saf saf dolar ya da "merak ederken", kimi
kzlar adet grmeye balamtr bile. Ve bilmek zorunda
kalmlardr. Ama, kedilerin igdyle zegeldii sorunlar, insan yavrusu iin zaman zaman zmsz sorunlara
dnebilir. Ben de merak ediyordum ve meraklarm giderecek bilgiyi bulamyordum.

***
ilk szck: Mahremiyet ...

O sralar (1955 sonras), yakn evremde kitap mi tap hak

getire ... Kitapl olan bir akraba ya da dostumuz yok.
Uzun k gecelerinde babam eski ve ilgin metinler okuyar bize (anneme, iki aabeyime, bana, anlatmtm): Ermilerin meselleri, kimi nasihatnamelerden (uygun grd) paralar vb. Bunlar, merakm daha da artryor.
Derken, bir akrabann evinde, caml bir dolapta (ktphane!) birtakm kitaplarn gizlendiini kefediyorum. En stteki rafta, nedense ters konmu, srt duvara dnk bir cilt
var. Boyum yetmiyor, bir sandalyeye kp o ki~_ab alyo
rum. Kapanda yle yazyor: Dr. Cemal Zeki nal, "Evlilik ve Akn Mahremiyetleri i Akn Fizyolojisi" ...
nota bene

Dr. Cemal Zeki Bey, nl ark sz yazar ve sunucu,

Devlet Sanats Sezen Cumhur nal'n babasdr. Ad geen kitapla ilgili tantm filmi, yaptn yaymland ilk yl
(1944?) Istanbul sinemalarnda oynatlmtr. Bende 7. basm var u an ... Dr. nal, yle balyor: "Evlilikte saadetin bestesini yle derledim ... O ... benim sultanm! .. Ben onun
kulu! .. / Ben onun ah! .. O bana bendef ../Ne ah var... Ne bir
'!B'z .k. can yayoruz... B.r ten dt"
ben de...
e ...
Tanpnar'n yazdklarn amnsar msnz?

lk alt szcn altn yine izelim.

***

Erotologya

42

Heyecanla, ellerim titreyerek ayorum ~tab: Kapaktan

itibaren gelin ve damat fotoraflar var... Ilk sayfalarda "u
yaz: Evlilik ... Ve bu saadetten yapraklar! Daha sonra: Hakiki
mrit ilimdir (K. Atatrk) ... Onun hemen altnda, "Evlilik
bir ilimdir"(H. Balzak) ... Gller, iek dallar, naiv ve nahif
bir ruhun izleri. Birka sayfaya baktm bakmadm, bir t
krt duyuluyor. Byklerden birisi (bir hanm) geliyor.
Elime bir fiske atyor: "Seni seni seni! Brak elinden onu
bakaym! Aadaki masal kitaplar neyinize yetmiyor?!"
(Neden oul kullanmt? Nezaketten, saygdan olmad
ak; beni erkek milleti'nden sayyordu artk.)
- Mahremiyet ne demektir? diyorum.
- Gizlilik demektir, diyor. Sayg gsterilmesi gereken
.gizlilik demektir.
Ve gizlilik, bana hi bir sayg gsterilmeden srp gidiyor.
nota bene
Yllar

sonra, Londra' da bir ttncde, erotik dergilerin st

raflarda (ocuklarn ulaamayaca ykseklikte) durduu
nu gryor, ocukluurnun o "yksek raf'' n anmsyorum.

Haydi psikiyatri ...

Yllar geecek. nsanmza byk yararlar dokunan Dr.

Haydar Dmen'in nclerinden saydm Dr. Cemal Zeki

Beyin kitabn (artk pek merak etmeden) satn alacam ...
1976 basmnn ilk basmdan hi bir fark tamadn a
arak (niin aarak?) greceim. Kitap, 1976 ylnda
30'unu oktan doldurmu; imdi de, SO' sini am.
Bir psikiyatr kanepesindeyim sanki. Doktor, "anlatn,"
diyor... "ocukluunuzda, anmsayabildiiniz en eski yl
larda, cinsellikle ilgili ilk deneyimleriniz neler olmutu?"
Yantlyorum: "Mahrem bir kitab st raftan aldm
iin, elime bir fiske vurulmutu" ...
nota bene

Mahrem, haram dan, haram, mahremden doar... kisi birbirinden.

***

Bir

Merak'n

Tarihesi

43

Doktor srdryor...
"Hmmm, nasl bir kitapt o?
"Bilimsel bir kitap gibiydi.
"Kim di elinize fiske vuran?
"Bir akrabann byk kzyd...myd?".
Anlyorum, diyecek doktor, yant da, yanttaki soruyu
da anlamadan; bu olay sizi ylesine kkrtm olmal ki,
cinsellikle ilgili her yayn yllar yl dikkatle izlediniz; binlerce kupr deriediniz gazetelerden; imdi de erotologya
zerine almaya kalkacak kadar ileriettiniz o ii. (0,
italik o dedii, iimi burkuyor. Neyse o.)
Evet, nedeni o fiskedir (midir?) belki de. Yo, yo, bylesine basit olamaz ... Nedenlerinden birisi olabilir desem
daha doru.

***

"Am or" serveni...

1970'lerde, 20'lerimdeyken, bamdan byk bir ie kalk

yorum gene ... Lo Duca bakanlnda byk bir kurulun
hazrlad "das moderne Lexikon der Erotik von A-Z"
(Erotikann ada Szl- A: dan Z'ye, Verlag Kurt
Desch, 1969) adl on ciltlik yapt zor g ediniyor ve evirmeye bal yorum ...
evirip evirip gryorum ki, byle bir yaptn evirisi
Trkiye iin asla yeterli olmayacak nk Anadolu insannn cinsellik tarihi, Avrupa insannn cinsellik tarihinden
nemli farklar tayor... Bireylerin davranlar, basklarn
varolu biimleri, dinsel'in cinsel' e, cinsel'in dinsel' e bak, hogrnn geliim, deiim ve gerileyii, cinsellii
yanstan ve irdeleyen yaptlarn szleri zleri , yaklamlar, bir hayli farkl ... eviriyi kesiyor, kaynaklarmz taramaya balyorum ... Tarihler, din kitaplar, fet~alar, bahnameler, divan edebiyat yaptlar, Kou'nun "Istanbul Ansiklopedisi" gibi kaynaklar, elden geiyor... Ve "Amor"
balkl bir ansiklopedinin gvdesi ortaya kyor yava
yava.

44

nota bene
Niin "Amor"? Niin "Gl ve Karanfil"
"yalnz o ikisi mi?"
***

Erotologya
deil?

nk,

Ne demitir o frlama Steven Spielberg? ...

"Ben ocukken grmek isteyip de gremediim filmleri ekiyorum imdi."
Al benden de o kadar... Ben o ansiklopediyi yazmaya abalyorum, ama Karagz'n deyiiyle, "i g aile gaile,"
[haile!], ansiklopedi giriimi yarm kalyor. Yarm kalana da
bir bakn: A' dan E' ye bir Meydan-Larousse cildidir. Fakat,
yaam deiimlere her an gebe... Benim A blmmde
AIDS yoktur ("olamaz" dr) o sralar... nn Ansiklopedisi'nin A'snda, bugnk "atom" kavramnn olmay gibi.
A, fukara, daima daha hzl eskir.
Gene de "olsun!" diyorum bugn, "olsun, n' apalm," ...
Aa kamayan, nk bitiremediim o almaya giri
meseydim, bize zg tarihsel farklar da sanrm byle yalnca grmeyecektim.
***
Aynln farkll ...
yleyse, yazdm her eyde grlen ya da grlmese bile yant bulunmaya allan soruyu tekrarlayaym: Nedir
bizi farkl klan? Ve bizi ayn klan nedir?
*Genelde Mslman oluumuz mudur? ("Yiidi ldr,
hakkn yeme" ... Bugnk tezahrlerinden hi de honut
olmadm Mslmanlk, insann cinselliine dier dinlerden ok daha byk bir hogryle bakar--idi! Gnmzn maganda ve kendi dinini bilmez dindarlar, eskilerin bahnamelerinden bir satr bile doru drst okuyamyor, yazk.) rnein, Hristiyanlk her trl cinsellii
dnyann gnahlarndan sayyorken, iki Mslmann cinsel ilikisi, besnele ile balamalyd ve yeter.
Eskiler, ok fkelendiklerinde ocuklara "besmelesiz!"
diye hakaret ederler, bir su varsa o suu ocuun anababasna havale ederlerdi... Baba, anaya "binerken" besnele
ekmemi!

Bir

Merak'n

Tarihesi

45

*Mslmanla Mus.~vilikten geen Snnet, ne gibi etkiler yaratagelmitir? (Ornein, snnet derisi alnm erkeklik organnn uyarc her etkiye daha ak hale geldii,
daha kolay etkilendii bilinir. Snnet'inse travmatik [bedensel, zihinsel ynden travmatik, darbeleyici] sonular
bir yana, yetikinlerde byk bir sorun olan "erken boal
ma" ile de kken olarak bir ilgisi yok mudur? Bunun kart da doru olabilir: Her trl etkiye kk yata alan
erkek ocuk, daha hzl ergenlemez, cinsel dnyaya daha
hzl girmez mi? Almanya'da "aranan erkek, Trk" efsanesinin temelinde ne vardr?)

nota bene

"Trken wilkommen", Almanya' da yaymlanan Weekend

Sex vb "diercinsel ya da hemcinsel e arama" dergilerindeki ilanlarda sk rastlanan bir ibaredir.
nota bene

Camel

sigaras,

1970'lerde "meet the Turk" (Trkle

bulu!)

sloganyla bir kampanya balatnt Amerika' da. Basn

ilanlarnda, esmer, ok yakkl, gen bir adam grnyordu; evresi gzel kadnlarla sarl. Yunan ve Ermeni lo-

bi'leri, bu

kampanyay

engellemek iin ellerinden geleni

sigara zerindeki "domestic and turda sildirmeye abalamlardr. ("Trk
kahvesi" ile "Yunan kahvesi" arasndaki cafe savamlar!)

yaptlar. Yunanllar,
kish blend" yazsn

nota bene

Bundan sonraki deneme, bizim iin byk nem tayan

snnet zerine bir doalama olacak. Yaz, be::im deil.
Reyhan Oksay'n, "Scientific American/ Men zel Say
s"nda kan bir yazdan yararlanarak evirip/ aktard
"Snnet ikilemi: Zararl m, Yararl m?" balkl yaz zerinde duracam.
***
* Kadnda, kalntlar hala sren okkarllk dneminin
etkileri, ruhsal basklar, hayr'lar evet'leriyle nasl "a ~-

46

Erotologya

maktadr"?

Ya erkekte?
Dinsel, etik ve demokratik bir sorun olarak ortaya atlan
"trban sorunu"na gelelim ...
Trban, trban kullanan bayanlardan kata kann zgr
seimidir? Bartsn, Bat dillerine bizim gzelim tlbent'ten geme "trban" szcyle anp bayraklatr
mak, bir "sokma akl" deil midir? Bu sokma akln, Bath
Iamay sadan eletirenierde ortaya kmas trajikomik
deil mi? Neden "barts" diyemiyorlar?
nk benim canm anacrnn bartsn trbanla
trdlar... Postmodernistler gibi postislamistler.
Annem saf bir Mslmand; makyajn "kr kr" yapm, trhann raconuna gre balam bir hanm grnce, kim bilir nerelerden getirdii bir deyimi mrltyla yuvarlayvermiti: "Bizim hanm bizden kaar, ban kapar
kn aar" ...
Nisan 1999 seimleri sonrasnda, Merve (Merwe, deniliyordu) adl bir kadn milletvekili (FP'den) BMM'ye ve
yemin etmek zere "trbanyla" girmi, byk tepkiler
ekmi, yemin bile edememiti. (Hatun, Amerikan vatandayd stelik.) Ayn tarihlerde, falanca kentin belediye
meclisine seilen skmabal bir hanm (DSP' den, evet
DSP), salarnn zerine bir peruk takm, bylece kafas
n rtm olp:m, yeminini de gnl rahatlyla yapmt.
Birincisi, Islam travestisi idi, ikincisi trban travestisi.
mdi, erkeklere kadn gibi grnmek isteyen erkek travestilerin takt peruk, bana daha saygdeer grnyor.
nota bene
turban Eastern headdress of Muslim origin. XVI. Three
main types are representing by tolibant, tulipan, turban(t) F. tolliban, tulban, turbant (mod. turban), It. tolipano, -ante,
Sp., Pg., It. turbante- Turk. tlbend- Pers. dulband (Oxford-

Concise Dictionary of English Etymology). Douda kullanlan, Mslman kkenli barts. XVI. yzylda (tabii
ki Osmanllardan) Avrupaya gemi.

_Bir

Merak'n

Tarihesi

47

*Geenlerde bir BBC muhabiri Trk aydnlaryla bir dizi grme yapt. zellikle cinsel aznlklara kar uygulanan basklarla ilgileniyordu; adam, hemcinsel olduunu
da gizlemiyordu ... Kendisine yle dedim: "Avrupa'nn
eski ve yeni tarihinde, hemcinsellik saptamas ya da sulamas yznden yaklm ldrlm ok insan vardr;
bizde byle bir olgu bulamazsnz. Bu topluma bakarken,
nyarglarnz gm;neyi niin, neden beceremiyorsunuz?" ("Hyarlar!" ... Iimden.)"

nota bene
active partner man who fucks in anal intercourse as opposed to the one who is fucked (. .. ) turk (19th century Turkish soldiers were reported to insult their dying enemies
by anally abusing them) ["The Queens' Vernacular"- A
gay lexicon by Bruce Rodgers] ... Anal ilikide, "dzen" erkek, diyor. XIX. yzyln Trk askerleri, aktarldna gre, len dmanlarn "dzerlermi" ...
lir

nota bene daha

"Kulampara Trk" imgesine bizim kaynaklarmzda da

rastlanr. rnein Ak Sadk, bir destannda (1770'ler), ordudaki bozuluu padiaha hitaben uzun uzun anlatrken
yle der: "LUt kavmi dr put kavmi bozar/ Askerin Zatidir bil Padiahm" ("Trk Destanlar", Kemal Zeki Gencosman, Hrriyet Yaynlar, stanbul1972, s. 377). Demin an
lan szlk ("hemi de okusfort!"), "19. yzyl" derken yanlm demek!
***
Sorularmz geniletmek, derinletirmek

gerekiyor; sa
bulabilmemizin n kouludur bu. Merakm
z bakalarnn yantlaryla sndrmeyelim; kendimize
bakalm, kendimizi yantlayalm.
lkl yantlar

Ne demektir snnet? Biraz bakalm ... Snnet, snnet edilebilir mi? Anlamaya abalayalm ... Ben 4 yandaydm
snnet olduum sra.

SNNET -i SNNET

Snnet, Arapa bir szck. Meydan-Larousse yle tanm

lyor: "Hz. Muhammed'in, mslmanlar tarafndan uyulmas gerekli saylan davranlar ve u veya bu konuda
sylemi olduu szlerin tm". Beni Eypsultan'a gtrmlerdi. Krmz krmz, iindeki suyun miktarna
gre deiik deiik ten kk testiler vardurda burda.
Snnet' in kk en anlam, "ilek yol". nsann alkanlk hagetirdii iyi ya da kt (dikk.::t, kM de olabiliyor)

line

davran

("Islam Ansiklopedisi", SUNNET maddesi). Beni bir akam ~adky Sreyya Bahesine gtrdlerdi
toplu snnete. Ilek yola.
yle

ki, sunnat al-avvalfn, "evvelki milletierin kendi peygamberlerine kar, ilahi cezay mikip olan kfr ve ktlk manasndaki davranlar" dr (agy). Demek ki iyi snnet olduu gibi kt snnet de vardr, ilek yollarn her biri doru'ya gitmeyebilir. Srarn geldiinde beni snnetiye gtrenler ok zorlanm olmal. Tepiniyordum. Bas
bas baryordum. Snnet giysimin (entari gibi olan!) kollarn srp parampara etmitim. Yam ne?
Peki, farz nedir? Farz' anlamadan snnet anlalamaz ...
Beyaz sarglar, beyaz sarglar; sylendiine gre erkek olmutum. 4 m 5 mi?
Farz, "ifas kat'i olarak mecburi olup, ifa edilmemesi -ukubeti ve ifas ise- ecri istilzam eden emir demektir" (agy).
Yerine getirilmesi kesinlikle zorunlu olup, yerine kt
(irkin) bir biimde getirilmesi ya da yerine hi getirilme-

Snnet-i Snnet

49

mesi bir karlk (ceza?) gerektiren buyruk. .. Birka gnde

bir, bir adam geliyor, pansrnan yapyordu. Kanama, kahverengi pht. Eza. (Ceza?)
yle dini veeibeler (gerektirimler) vardr ki, snnettir ve
"karlansa iyi olur" ama "karlanmamas gnah deil
dir, ceza gerektirmez". Snnet de byle mi acaba? Baba,
bu karar nasl verdin?

byk bir nota bene

"Cumhuriyet Bilim Teknik" ekinin 640'nc saysndan (26.
6. 1999) ...
"ABD' de son 60 yldr yeni doan bebeklerin snnet edilgeleneksel bir uygulama niteliinde. Sonuta bugn
yaklak 100 milyon Amerikal erkek snnetli. Snnetin
en yaygn olduu 1950 ve 1960'l yllarda, hastanelerde bu
operasyon doumun doal bir uzants olarak yaplyor
du; zellikle de orta snf beyaz aileler arasnda yaygnd.
[Beyaz aile! Bundan byle keli parantezler hep H.A.]
Ne var ki 30 yldr snnetin rutin hale gelmesi sert tartmalara yol ayor. Baz tp otoriteleri bunun a gibi [italik, H.A.] baz hastalklara kar profilakhk (hastalktan
koruyan) bir nlem olduunu iddia ederken, bazlar ise
cinsel adan uyanlara cevap veren salkl bir dokuyu itiraz etme ans olmayan bir bebekten kesip kartmann [i talik, H.A.] gereksiz ve hatta tbbi ahlaka uygun olmayan
bir mdahale olduunu ileri sryor. [rpnan ocuk!]
Baz muhalifler eletiri dozunu arttrarak snnetin dayak
[kar-dayak atmaya abalamm] veya cinsel taciz ile ayn kefeye koyulmas gerektiini savunuyor. Bu atma ortamnda ocuklarnn snnet olup olmamasna karar verecek olan ebeveynler, bu kararlarnn ileride ocuklarnn
cinsel yaamlarn ne ekilde etkileyecei konusunda yeterli bilgiye sahip deiller. [Onlar, berberlerin dii ve snneti olduu dnemi anmsamal. Eski berber dkkanlarnesi

50

Erotologya

nn dnda, kl, beyaz gvdesi zerinde krmz izgili

bir silindir, bir stvane olurdu. Silindir, dii ekilmekte
olann gcm gcm sarld ve kannn akt havluyu
simgelerdi.] Son gnlerde yaplan bir aratrma bu konuya k tutuyor.
***

Snnetin tarihi
Snnete ilikin il~ yazl belge M 5. yzylda Yunanistan' da yaam [Ionia, szgelimi Balikarnassas nereden
Yunanistan oluyor?] tarihi Herodot [Herodotos] tarafn
dan kaleme alnd. Msr' daki bir snnet trenini anlatan
bu yazda, snnetin hijyen amacyla yapld belirtiliyor-'
du. Yahu.~iler bu adeti Msrllardan olduu gibi aldlar,
ancak MO 2. yzylda Yunan Kral IV. Antiyokus'un [Antiokhos olmal] hkmdarl zamannda snnet yasakland. Yasaa ramen snnet olanlar lmle cezalandrl
d. Snnet kontrolunda [denetime baknz, 'a greyim,
nesin'] Yahudiler gulfelerine (snnet derisi) 'Pondus Judaeus' adn verdikleri bir arlk asarak snnetsiz olduklar
izlenimini vermeye altlar. [Bu yazda bzr snnetinin
anlmamas garip. Kzn snneti, Kuzey Afrika' da hala
lmcl, hala tartmal. Bir ya da birok tanrya bir eyi
ni kesip vereceksin, kan dktn gstereceksin!]
Snnet gelenei btn bu yasaklar~ karn devam etti,
nk Tevrat' a gre snnet Tanr ile Ibrahim Peygamber
arasndaki anlamann bir gstergesiydi. Yahudi geleneklerine gre snnet 'Bris Milah' denilen kk bir tren e
liinde, doumdan sonraki 8. gnde yaplr. [Bebek, dnyann farknda deildir henz. Deil midir? Ana karnn
daki ceninin bile olup biten her eyi duyumsad, glp
alad biliniyor artk.] Mslmanlkta da snnet gelenei vardr, ancak ocuk doar domaz deil, ergenlie yakn bir yata snnet olur. [Bylece, erkek ocuun varl
ndaki yitirme kaygs, dnyay, o ey'ini, cinsellii daha
derinden kavramaya balad bir yata, daha derine do
ru kazlr.] 16. yzyl Osmanl geleneinde Sultan'n erkek

l
J
1

'i

Snnet-i Snnet

51

ocuklarnn snnetinde haftalarca sren trenler dzenlenir ve yoksul halk ocuklar da bu arada snnet edilirdi.
[Gelenek, bir sultanmz olmamasna karn srmektedir.
Siyasal partiler kesiyor erkek ocuklar topluca, rnein.
Surnamesi yazlmyor, surnamesi olmuyor.] Snnet, Amerika ktasndaki yerli halkn, .Avustralya yerlilerinin ve
pek ok Afrika kabilesinin yaygn geleneklerinden biriydi.
Hu topluluklarda bu gelenek kozmetik nedenlerle veya
olan ocuklarn erkeklie hazrlamak iin srdrlyordu. Bata in, Japonya, Kuzey Avrupa ve modern Gney
Amerika olmak zere dnyann geri kalan ksmlarnda
snnet gelenei grlmez. 1992' de gen Alman anne ve
babalarn hedef alan bir kamuoyu yoklamasnda, yzde
h l'lik bir kesimin snnet teriminin anlamn bile bilmedii~i ortaya kt. [Alnanlarn "Fransz" olduu ender durumlardan.]
***
Mastrbasyon ve sara hastalna are

Bir zamanlar yalnzca dini ve kltrel bir gelenek olan

ABD'de zaman iinde rutin tbbi ilemler snfna
grJi. Bu uygulama 19. yzyln sonlarna doru doktorlaI'In snnetin yarariarna ilikin srdrdkleri propaganda
de balad. O dnemde doktorlar snnetin sara krizi ve as~
lm gibi hastalklar tedavi ettiini, mastrbasyon alkan
lj.;n [neyse o, hep onu] krelttiini iddia ediyorlard.
1Kart da ne srlemez mi? Gulfe'nin koruduu penis
1~~~~, korunaksz kalnca uyarlmaya daha yatkn olmaz
:inet,

1111?

Uygulama 2. Dnya Sava srasnda da devam etti. Bu

dnemde Amerikan ordusu, hijyenik ve tbbi nedenlerle
kurnluk ve scak arazide grevli askerleri [askerleri, o ya
L! 1 1yrm yapmadan snnet ettiriyordu. [Sam Amca, bal:/ 1'1' kirve.] 1949 ylnda Eugene Hand adndaki bir doktoI"Un snnetli erkekler zerinde yrtt bir aratrma,
Anwrikan askeri otoritelerinin uygulamalarna yasal ze-

52

Erotologya

min hazrlad. Sz konusu aratrma, snnetli kiilerin [erkeklerin] zhrevi hastalklara daha az yakalandn ortaya koyuyordu. [Trkiye' deki frengi salgnn kim bilmez?]
1950 ve 1960'l yllarda ABD' de snnet operasyonlar
salk sigortas kapsam iindeydi. Bu nedenle o dnemde
ABD' de doan erkek ocuklarn yzde 80 ile 85'i snnet
oldu. [Brakn sigortay, lkemizde bir 'snnet hukuku'
var m?] Ancak ngilizce konuan dier lkeler~e durum
farklyd. 1949 ylnda Douglas Gairdner adnda Ingiliz bir
daktorun yapt bir aratrma, snnetin Amerikallarn
d.nd kadar yararl olmadn gsteriyordu. Sonuta Ingiltere' de, 2.Dnya Sava'ndan nce ABD' dekine eit
olan snnet oran, 1950'lerden sonra deiti ve giderek
azald.

Bu arada ngiliz Salk Bakanl, rutin snnet uygulamasnn tbbi bir yarar salamad gerekesiyle snnet
giderlerini karlamama karar ald. 1985 yl balarnda
Ingiltere' de snnet oran yzde 1 civarnda seyrediyordu.
Kanada ve Avustralya' da 1995 ylnda doan erkek bebeklerin yalnzca yzde 20' si snnet edilmiti. ABD' de ise
1960 ylndan sonra giderek dmeye balayan bu oran,
1996 ylnda yzde 60.2 civarnda seyrediyordu.
ABD' de snnet uygulamasnn bu kadar popler olmasna yol aan en nemli neden, pek ok hastala kar basit bir tbbi nlem olarak deerlendirilmesiydi. Bu gr,
1989 ylnda Amerikan ocuk Sal Akademisi'nin
(AAP) snnetin yararlar konusunda yaynlad bir al
ma zerine daha da pekiti.
AAP'ye gre snnetin en nemli yararlarndan biri penis ile ilgili kanser trlerini nlemesi. Penis ile ilgili kanser
trleri zerine yaplan almalarda hastala yakalananlarn tmne yakn bir ksmnn snnetsiz olduunun anlalmas, doum sonras snnetin kanseri nledii eklinde
yorumlanyor. Ancak baz doktorlar penis kanseri vakalarnn nadir grldne dikkat ekerek, ocuklarn snnet ettirmek isteyen ebeveynleri uyaryor. ABD' de 100 bin

Snnet-i Snnet

53

snnetsiz erkek arasnda yaplan penis kanseri taramasn

da, hastaln grlme orannn yzde 2.2 veya daha az olduu saptand. [Kim ister orasndan kanser olmay?]
Bu arada penis ile ilgili kanser vakalarnn grlme sk
lnn lkeden lkeye deitiini de unutmamak gerekiyor. Gelimekte olan lkelerde 100 bin snnetsiz erkek
arasndapenis kanseri skl yzde 3 ile 6 arasnda dei
iyor. Danimarka' da ise bu oran her 100 bin erkekte yzde 0.8 orannda seyrederken, snnet geleneinin hi yerlememi olduu Japonya' da, penis kanseri her 100 bin erkekte 0.3 orannda grlyor. Snnete kar olan bilim
adamlar sigara, yetersiz hijyen ve nlem alnmadan srdrlen cinsel ilikinin, snnet faktrnden daha etkin olduunu ileri sryorlar. Snnetin bir ikinci yarar da, ocuklarda idrar yollar enfeksiyonlarn nlemesi. 1980'li
yllarda ABD' de doan binlerce ocuun hastane kaytla
rnn incelenmesi sonucu elde edilen verilere gre, idrar
yollar enfeksiyonu ikayeti ile hastaneye bavuran snnetsiz ocuk says, snnetli ocuk saysndan 10 misli fazla. Bu sonulardan yola kan ocuk doktorlar, tedavi
edilmeyen idrar yollar hastalklarnn ileride bbrek hastalklarna yol aabileceine de dikkat ekerek rutin snnetin gerekliliini savunuyor.
Snnete kar olan muhalifler [kar olanlar, deseniz yeter], snnetin yararlarn ortaya koyan bu almalarn ne
denli gerei yanstt [gerei ne denli] konusunda ku
kucu bir tavr sergiliyorlar. Bu almalarn derme atma
bir at zerine ve eski kay~~larn incelenmesinin yanltc
olduunu ileri sryorlar. Ornein 60.000 Kanadal ocuun incelendii bir aratrmada, snnetsiz ocuklarn yzde 0.7' sinin idr ar yollar ikayetiyle hastaneye bavurdu
u bildiriliyor. Oysa snnetli ocuklar arasnda bu orann
3.7 dzeyinde olmas, snnetin yararlar konusuna glge
dryor.

Birbiriyle

elien

bu sonular, snnet ile zhrevi hastakonusunda da kesin bir yargya va-

lklar arasndaki iliki

54

Erotologya

rlmasn engelliyor. Pek ok alma snnet olmayan erkeklerin cinsel ilikiyle geen hastalklara yakalanma riski
tadn ve bu riskin snnetlilere oranla daha fazla olduunu gsteriyor. Bu hastalklarn banda belsoukluu,
frengi, herpes, papilom ve HIV gelmektedir. Ancak baka
bir aratrma HIV ile snnet arasnda hibir iliki olmad
n gsteriyor. Kald ki son yllarda snnetli erkekler zerinde yaplan baka bir aratrma, snnetin cinsel iliki ile
geen hastalklara yakalanma riskini arttrdn gsteriyor. Bu almalarda sosyoekonomik stat ve cinsel al
kanlklar gibi sosyal faktrlerin gzard.~dilmesi sonularn gvenilirliini zedelemektedir. Ornein 1999'da
AAP'nin yrtt bir aratrma HIV'in yaylmasnda
snnet faktrnden ok cinsel alkanlklarn etkili olduunu ortaya koyuyor. Bu da halihazrdaki verilere dayanarak snnet ile cinsel ilikiyle geen hastalklar konusunda kesin bir deerlendirme yapmay engelliyor.

Snnetin anatomisi
Snnet kararnn en kayg uyandran yn, dini, kaznetik
veya salk bata olmak zere hangi nedene dayanrsa dayansn, ilemin kendisidir. ok ksa srmesine karn i
lem ac verir ve penise dayal ban grnts tedirginlik uyand.rr. Doru yapld zaman snnet 3 ile 10 dakika srer. Ilk etapta snnet derisi penis bandan ayrlr.
ocuklarda bu deri penise ok sk bir ekilde yapktr.
Ikinci etapta, penis ban korumak amacyla bir kska
yardm ile kesiin yaplaca yer sklr. Bylece kan damarlar skca kapand iin kanama olmaz. Musevilerde
Bris Milah trenlerinde 'Mohel' denilen snnetiler, 'Mogen' adn verdikleri kskatan yararlanr. Bu ilem genellikle evlerde yaplr ve ok ksa srer. Hastanelerde yap
lan snnetlerde 'Gomko Kskac' kullanlr. Snnet derisinde uzunlamasna bir yark alr. Penis ban korumak
iin kk bir andan yararlanan doktor, ann evresin-

Snnet-i Snnet
deki snnet derisini eker.
ter ile kesilir.

55
Kskacn belirledii

blge

ne

[nota bene

Adam, bir kamu tuvaletinde iemektedir. Yanndakine sorar: "Sen Batum'lu musun?" Ve "nereden bildin?" yantn
alr. "uradan," der adam, "seni de berber Temel snnet
etmi olsa gerek, eri iiyorsun, ayakkablarma iiyor
sun" .]

***
Doumdan

Illi

hemen sonra yaplan snnetlerde total anestezi uygulanmad iin doktorlar tropikal anestezik
kremlerden veya lokal anesteziden yararlanr. Bu sonuncunun acy byk lde hafiflettii ne srlyor. Ancak bugne dek operasyonun olumsuz etkilerini yok edecek bir yntem henz gelitirilmedi. Bu arada snnet operasyonlarndaki risk faktrn de gzard etmemek gerekiyor. Uzmanlara gre kamplikasyon yzdesi 0.2 ile 5 arasnda deiiyor. Komplikasyonlarn banda kanama, enfeksiyon ve kesilen snnet derisinin boyutlarndaki hata
geliyor. [Berber Temel.] Kesilen deri yetersiz ise ikinci bir
snnet gereksinimi ortaya kyor; fazla ise alternatifler olduka kstl.
Snnet kartlarnn zerinde en fazla durduklar konu,
ileri yalarda snnetin cinsel yaam olumsuz ynde etkilernesi olasl. Bunlara gre snnet derisinin kayb cinsel
hazz azaltan bir ilemdir. Son yllarda yaplan bir aratr
ma ise bunun tam tersini ne sryor. Snnetli erkeklerin
cinsel yaamnn daha renkli getiini gsteren bu aratr
ma, snnetli penisin cinsel ilikiye daha az duyarl oduu
savn da destekliyor. Bu da cinsel yaamn daha uzun srmesine olanak tanyor. [Cinsel yaamn m, yoksa cinsel
yaantnn, yani cinsel ilikinin mi daha uzun srmesi?]
Aratrmaclar bir ocuun snnet edilip edilmemesi kararnn byk lde babann snnetli olup olmamasna

Erotologya

56
bal olduunu

sylyor. Babalar snnetli olan ocuklayzde 90'nn snnetli olduu gzleniyor. ABD' de
doktorlar arasnda snnet konusundaki gr farkll
devam ediyor. Salk sigortas snnet giderlerini karla
makla birlikte, AAP snneti rutin uygulamadan kartma
giriimlerine hz vermi durumda. Bu arada ebeveynler,
birbirine taban tabana zt grlerin cirit att karmak
bir ortamda ocuklar adna karar vermek zorunda."
rn

***
En uzun nota bene'm bitti. Snnet apkamn hangi gn yitirildiini merak ediyorum imdi baba. Bakalm, snnet-i
snnet gelecekte ne olacak? Bakalm, "Karanlk" Rza Bey
neler syleyecek imdi...

:
'

,1

iNCiR, NAR VE "KARANLlK" RlZA BEY

Kendimi yalnz kalm bir H~civat ya da Karagz gibi duzaman zaman. (Ikisinden biri, lr, ne yazk,
n'apiym.) Kafamdaki dnceler, i konumalarm, g:ndz dlerim bile, bir yere varp taklr. Ilerlemez. Uremez. Yeniden yeniden domayverir...
N e derin olmal bir Piekar inzivas; ne sevimsiz olmaldr bir Kavuklu sessizlii. imdeki yanty, iimdeki
tartinacy yitirirsem, lm gelir ve benim zene bezene
hazrladm alakgnll yaam tahtma kurulur. Yokluktur!
Yokluk, varln bir de bende deneyecektir.

yumsarm

nota bene
Taht ile o fukara tahta, ayn kkenden olmasn isterse. Tahtal ky, yoksul mezarldr; mezara ta bile dikemeyenlerin (yoksa dikmeyenierin mi?) mezarl. Rumun ta evine,

kargir'ine kar benimhabire yanan

d. N' olsun.

ahabm

tahtam var-

***
Bizim son Hacivat'mz ve Karagz'mz, Zeki Alasya
ile Metin Akpnar olsa gerek.
(Ana trk'yle de, mziiyle de, "Odd Couple" adl
Hollywood filminden [Jack Lemmon ile Walter Matthau
oynamt] araklama dizide, "Tatl Kaklar" da, Mehmet
Ali Erbil ile Yaln Mente, Batdan ithal karacivat gibi grnyor bana.) Fakat Zeki ile Metin, rol deiirierdi srekli. Kimi durumlarda birisi Hacivat'a, dieri Karagz'e kilitlenir. Kimi durumlarda da, hangisi hangisidir seemezsiniz. Kendi kendimleyken, yleyim ben de. imdi biliyorum ki, Zeki ile Metin de kendi kendine.

Erotologya

58

Birisi "dii" laf syleyecek, br yant akkadanak

oturtacak.
Birisi bile bile anak tutacak, dieri de gereini yapve
recek
Hangisi daha ustadr, belli olmayacak (daha hnzr olan,
Metin).

nota bene
erkek ift'ler (ne bileyim, ayn yata
Laurel ile Hardy'ler filan) var da, kadn iftler niye yok? Kadn hemcinsellii daima daha gizli, daha olaanm gibi "olaandndan" m? (Kt!) Sonra, bu -genellikle komik- erkek iftierin doum yeri neresi? Karagz
ve Ortaoyunu deil mi acaba?

Gsteri

sanatlarnda

paylaan

***
Oturmu

bu denemeyi tasarlyorum. Ar m ar kahvemle, bir yksk konyarula bakp duruyoruz. Kafamda bin bir konu uuuyor. Kimi ykseklerden uuyor, kimisi derin dallarla alalyor. Birbirine deiyor, sonra kayor birbirinden dnceler. Hepsinin de birer cinsellii olduunu alglyorum. Ne diyordu Magritte? ... "Bu bir
pipo deildir." Bir pipodur da, yanmakta m, snmekte
mi, onu konualm; ttn nedir...
Evin gz, pencere diildir de rnein, pencereden bakan, her durumda eril... isterse dii olsun. Darya girmek-

tedir.

Dardan

da girilmektedir ona.

Hava ne gzel. N'apcaksn ev iinde? k da dariar

da dn, meaf ol, gezimci ol. Gir sen de.
Ayakkablarm, yol silahlarm taknyordum tam, gezinmeye. Zrrr, eski zilim benim, ding-e-dong olmayan.
Kim o?
"Ben Akay, merhaba!"
Th, gevezem geldi. Fincanm, ah fincan, henz sou
mamt.

Bir yandan kzyor, bir yandan

cam, kr kr eriklerin, dnya

seviniyorum. Tam ka
gzeli erguvan gelinle-

ncir, Nar ve "Karanlk" Rza Bey

rin beni bekledii

sra,

59

Akay Bilen, kapda.

Bilen' i. Bir ara, byk mzik emekisi ve ustas Dahan Baydur'un zoraki ark sz yazary
d. Onun szlerini yazd bir i' e, MF'nn Fuat' da,
Sony Bilen diye imza atmt (ifa ediyorum; ne yani, mthi Fener'li Fuat, bir Cassaray kasetine kendi adn m yazacakt) !
Akay Bilen, kendi halinde bir kitap delisidir. "Kitap kurdu," derseniz fkelenir; "Ali Emiri Efendilerin yaad
dnyamzda, kitap kurtluu haddime mi dm benim?"
(Aln benden de o kadar. Efendi, hariciyedeki Atina grevinden o sralar en belal ve "Allahn siktirici yeri" Yemen' e
atanmasn istemiti, arad bir elyazmas orada diye.)
Neyse, baa gelen ekilir. Kapy ayorum, giriyor ieri. Beni yle bir szyor.
"kyordun galiba, daha iyi, hadi mzayedeye gidelim
"Ne mzayedesi kardeim?!
"Kitap m-q..zayedesi, 'ekime' deniliyar artk, kitap mzayedesi!. .. Ustelik, babalardan birisi ynetecek, 'Sahhaflar eyhi' Sami nal Bey... Bi ey kefettim, beraber gidip
bakalm ...
"Allasen uratrma beni, habire samasapan keiflerde
bulunuyorsun, beni de oralara srklemeye alyorsun! O
muhteem Trkesiyle Sami Beyi izlemek harikadr da ...
"Yooo!" diyor Akay Bilen, "bu kitap bildiin gibi deil,
"Matrak geme benimle!
"Neden matrak geeyim? Sen Rza Bey'in Darkest Orient
kitabn duydun mu hi?
"Duyma d m ... m, acab a, acep a ?
..
"Duydun, duydun ... da unutmusun ... Yahu, the Craddle of Erotica'y bana sen gstermitin. Orada Rza Bey anl
maz m?
"Doru, doru ... Kitabn merak edip bir sre aram
tk, Londra sahaflarn bile taramtk, sonra da bulamayp
TanmazsnzAkay

koyvermitik peini,
"Rza

Bey,

karnzda

efenim!"

Erotologya

60

***

Akay Bey, mzayede kitabn ap okuyor:

"Rza Bey, Darkest Orient ... ("Kara'nn da karanl Dou, Dounun en bi karanl, en karanlk Dou ya," diye
eklemeden edemiyor) Dounun bellibal ehirleri ve buralarda cinsel hayat. U blm Trkiye ile ilgili kitapta,
Harem, Harem aalar, hamam sefalar vb konulara dei
nilmektedir. Kitabn 17 yl iinde 7 bask yapm olmas, o
yllarda byk ilgi grdn kantlamaktadr".

nota bene
"Darkest Orient by Rza Bey", Arco Publications Ltd.,
London, 10 Fitzroy Street, W. 1; seventh impression, november, 1954.

***
Be:, "th, gevezem geldi!"
m. Ite Karagz'm, belki

diye yazklanrken yanlm

de Hacivat'm, Kavuklu'm,
bel~i de Piekar'm geldi, konuum, konu'n gelmiti ...
"Ille gideceksek mzayedeye,
'~ekimeye!

"Iyi, tamam, ille gideceksek ekimeye, dur u the Craddle of Erotica'y kartralm biraz, Rza Beyin ederini deesi
ni artran oldukta biz dahi tezyid eyleyelm!
"Oh, beyimizin keyfi yerine geliyor galiba!
"Bir keresinde unu konumutuk. .. Rza Bey'in kitab
ilk kez 1937'de yaymlanm ... Tamam, o yllarda belki sakncalyd bize zg cinsellik dnyasn anlatmak, irdelemek. .. Peki biz niye bu kadar merakszz birader?! unu
evirmemiiz bile,
"Effenim, ukurumuza pek meraklyzdr da, durumunu ortaya koyup tartmaya merakmz yoktur... Kl Ali
Paa, ya doksana gelmiken, bakir cariyenin koynuncia
ld! Tarihimiz de nasl olduysa yazd."

nota bene
"Kapudan

Kl

Ali

Paa

alem-i ukbaya

gitdidr.

(. .. )

incir, Nar ve "Karanlk" Rza Bey

61

Ve sin ni dahi daksana karfb olman (. ..) hasna etiriye mukarenelinden kamayup anunla ns lfete mukayyed olmud. Tabfb
muhkem te'kfd idp, 'Zinhar sohbet-i zenandan perhfz eylemek
vacibdr, rnr-i nazenfn azfz'l-vcuddur' diy tenbfh etmi
iken memnu' olmayup ol gice m la' abe ile bikr etiriye m baere
tinde ruh bedenden alem-i ahirete itaban oldu haber Divana
geldi" (Selanik! Mustafa Efendi, "Tarih-i Selanik!" de byle
anlatyor; s. 186, yeniyazya aktaran Prof. Dr. Mehmet Ipirli). Ya doksana yaklaan Kl Ali Paa, cariyeleriyle
(hele, bakire gen kzlarla) cinsel ilikilerini, hekimlerin
"perhiz" nerilerine karn srdryor, bir gece, ayn "i"
zerindeyken lp gidiyor. Ksacas, "le ki kurtula".

***
" Osmanl edebiyat cinsellikle dolu. Senin bu yaparz da
anlatp tartmayz lafn yalanlamaya yalnzca Hamse-i Ataf
bile yeter...

nota bene
Atai bir yana, Snblzade Vehbi' den bir rcu daha:
"Eil eil sokaym, iki tutarn az mdr? 1Lale ile smbl kaklne nevcivan".

***
"Bilmiyoruz sanki ... Bana sorarsan, Mesnevf' deki halay
n yks, hani u merkeple iftleen kadn da yeter...
"Evet, halayk, hanmnn merkeple iftleme yntemini bilmedii iin kanayp lr! 'Her tr cinselliin bir yolu
yordam var, bilmeyen er anlamda lr,' demektedir. Kltr Bakanl'mz da, Mesnevi'yi bir doru basar, bir sansrl basar!
"Bilinen yk o kardeim, ama, Hamse'nin olanclar
n, sevicilerini, dikizcilerini, gsterme tutkunlarn kim tanyor? Hi kimse!"

nota bene
Ataider ki: "Sz asam ak- dilherden gnaha meyleder dersin 1 Sen ey sufi bir ahmaksn szi gtnden anlarsn" ... Bu

Erotologya

62

"anlama" biimini, Mesnevi'yi ve benzeri yaptlar sansrlerneye kalkan "kltr yetkilileri"ne (!) armaan ediyorum ... Sz nerelerinden anlarlarsa.

***
"Hani 'the

Craddle' kartracaktk?"

Erotikan~n Beii'ni

Allen Edwardes ile R.E.L. Masters

yazmtr. Iki yazar da, olaand cinsel davranlara
"takm taklm" kiiler besbelli. Edwardes'n bir de the
. fewel in the Lotus' u var ki, lotus iei iindeki mcevheri
ararken adamcaz hem keyiften uuyor, hem de hayli rk
(ve Batc) dncelerini araya sktryor.

nota bene
"The voluminous white pantaloons of the fierce but effeminate
Bashi-Bazouk (Turkish soldier) were so designed as to conceal
partially or wholly erections that were surprisingly common,
evenon the parade ground." (Allen Edwardes, the fewel in the
Lotus, s. 187, Bantarn Edition, Novernber 1976)
"Yabanl ama kadns [bu nitelerneyi ilk kez gryorum; hep aksini sylerler, H.A.] babozuun [bir snf Osmanl askeri, olmalyd, H.A.] o bol ve beyaz pantolonlar
yle tasarlanrnt ki , tren srasnda bile ok sk kalkan
erkeklik organlarn biraz ya da tamamen saklasn."

***

Tipik: ki yazar da, ''bakn u alaklara, neler neler yapyorlar!" diye feryat ederken, anlata anlata kendileri de
keyfe geliyor...

nota bene
"Although the penis of the Muslim may be quite large, the comman aim is not to desire a proportionate receptacle. The more
fashionable ideal is to force it into the smallest possible arifice
and then to thrust unmercifully until the ejaculation occurs. (. ..)
Anus."(Edwardes, Masters; the Craddle of Erotica,s. 200,
Lancer Books, New York, 1962)

ncir, Nar ve "Karanlk" Rza Bey

"Mslmann

63

erkeklik organnn baya byk

olmas

karlk, genelde istenen, erkeklik organnn byklyle orantl bir delik ("kutu") deildir. Daha rabette

na

olan istek, erkeklik organn mmkn en kk delie

sokmak ve sonra boalana kadar acmaszca drtmektir.
(. .. ) Anus."

nota bene
Alman e-arama dergilerini tekrar anmsa (Trken willkommen !) ... Mslmann (garip, bu konuda rkl bilirim de, din aynncln bilmezdim) erkeklik organ niin
"baya byk"? Hristiyannki kk m?!

***
Edwardes ve Masters,

Batllarn Dou cinsellii kar

sndaki bastrlm (hadm

edilmeye yeltenilmi)

hayranl

n sergiliyorlar aslnda. yle ya, Asya ve Afrika'y "erotikann beii" olarak grrken, bir elleriyle okuyorlar,
br elleriyle de Hristiyan (hangi?) ahlaknn (hangi?) topuzunu, Doulularn kafasna kafasna vurmaya abal
yorlar... Kendi kafalarn szmona esirgemeye abaladk
lar iin.
Eee, biz beii karanlk brakrsak, birka hrt, birka hr
bo ortaya kacak (ileride, kfr sorununda da greceiz,
"kfrlerinizi bile kimseye emanet etmeyin"), beii (bei
imizi!) doru eri ve kfr'ile aydnlatmaya, karartmaya,
en kts de yeniden sallamaya kalkacaktr.

***
the Craddle' da,

Rza

Bey birka kez

Doulu sradan insanlarn yaamnda

anlyor.

Ona gre,
cinsellik, Batllara

gre daha byk bir yer tutmaktadr...

"Yalan m?" diyor Akay Bilen.
"Unutma ... Kutsal Kitaplarn bile belirli satrlarn izse,
Bay eytan (niin bay?) hakl kar. Ama, Rza Bey, gerein kysndan geiyor: Douda cinsellik insann varolduu en doal alanlardan birisi diye grld iin, kstrl
myor, bastrlmyor. Kendisini zgrce belli ediyor, beya-

~~Ili

Erotologya

64

Yaamdaki yeri bak

birey de, Batl birey kadar cinsel' dir (ey
tan der ki, "biraz daha fazla!") ... Fark, cinsel davranlarn
fark deil, cinsellie uygulanan basklarn iddet farkdr.
"Yar bana bir elence, medet! Sodom ve Gomorra'y
Kitab da aynen yasaklar ve lanetler... " Bir tektanr varm
gibi grnr; en azndan, tektanr var, nasl oluyorsa.

nen ve ayn' l beyan ortaya koyuyor.

mndan Doulu

nota bene

birinci kitab, bap 19: "O iki melek de akSadoma vardlar; ve Lut Sodomun kapsnda oturuyordu; ve Lut grp onlar karlamak iin kalkt; ve yere kapand; ve dedi: te, efendilerim, imdi kulunuzun evine inin, ve geceyi geirin, ve ayaklarnz ykayn (. ..) Fakat onlar yatmazdan
nce, ehrin adamlar, Sodom adamlar, her mahalleden genten
ihtiyara kadar btn halk, evi sardlar; ve Lut' u arp ona dediler: Bu gece senin yanna giren o adamlar nerede? onlar bize
kar, ve onlar bilelim [vurgulama, H.A.]. Ve Lut onlara kapya kt ve arkasndan kapy kapad. Ve dedi: Ey kardelerim,
rica ederim, ktlk etmeyin. te benim ere varmam iki kzm
var; rica ederim, onlar size karaym, ve onlara gznzde iyi
olana gre yapn; ancak bu adamlara bir ey yapmayn; madem
ki dammn glgesine geldiler". Ey Ortadou, konuunu
kimselere vermezsin. Bir zaman idi, Turgut, Tomris Uyar

Tekvin,

Musa'nn

amlayn

ve ben, " polisten kaan bir faist, senin evine snmak istese ne yapardn?" sorusunu sabahlara dek tarttydk.
Ali Ufki, bizimleydin.
nota bene

Kur' an, A'raf Suresi, 80 ve 81. ayetler: "Ve Lut... Toplumuna

yle demiti:

'Sizden nce alemlerden hibirinin yapmad bir

irenlie mi giriiyorsunuz?' ... 'Siz kadnlar brakp ehveti
niz yznden erkeklere gidiyorsunuz. Dorusu siz snr tan
mayan bir topluluksunuz' ... " (Kur'an- Kerim, Yaar Nuri

ztrk evirisi)

***

,
1

,)ncir, Nar ve "Kpranlk" Rza Bey

65

"yi de ... "

diye srdryordum,
"Byle bir karglama, byle bir lanetleyi, rnein Harunrreid gibi bir halifenin de, birok Osmanl padiah
nn da ikicinsel (biseksel) olmasn engellemez ... Divan
~iirinde, duygusal ak, ruhun ve kalbin balanma gdleri genellikle kadnlara, ehvani ak, tenin ak ise gen erkeklere, olanlara ynelirdi ounlukla,
"Oh ne iyi belirleme! yi ki 'erotoman'sn! Eski Yunan
dnderi de sevdikleri olann sakallar kt diye yeriniyorlard, bizimkiler de ... "

nota bene
"Ad ktye kp da sakal bitince eytan bile ona yakla
maktan, onunla aynamaktan utanr."
Varn, bilin.
***
"Eeee, Platon'a gelince hayranlk duyup, 'samasapan
bir kklk duygusuyla yere kapaklanp' diyeceim
imdi, Divan iirine gelince sapklk sulamalar savurmak da bize zg ite!
"u Rza Bey'imize bakalm biraz daha ... "
***
Rza Bey' e gre, snnet, erkeklik organn daha duyarl
klmaktadr (sylediydik). Masturbasyon yaparken de,
cinsel iliki srasnda da, Doulu, Ortadoulu (Musevi?
Mslman?) erkek, daha byk bir haz duyar.
"Rza Bey'in bir doktor olduunu biliyoruz," dedi Akay
Bilen.
"Evet, bir dok.tor, bir hekim, ama bir erkek ncelikle! Erkek bir doktor, doktor bir erkek, ksacas, aman Foucault, beni
duyuyor musun? ... Snnetle ilgili saptamas da, daha sa
lam bu adan ...
"O sralar bilinmiyordu belki, snnet, erkeipenis kanserinden koruyor derler,
"Bu da snnetin yaratt ykntilarn bir dl m yoksa?"

Erotologya

66

***
"Dur, dur," diyorum Akay' a, ''bu Rza Bey, mehur R
za Nur olmasn! Bileceksin, snnet operasyonu zerine
bir alnas vardr, lm-i Htdn myd neydi ad?
"Olabilir," diyor Akay Bilen, "biz kalkp ekineye gidene kadar birisi egavlayverir o kitab, merak ettiimizle
kalrz, haydi toparlan ...
"Bir nokta daha var, Doktor Rza Nur, Trkiye' de erkek
hemcinselliinin yaygn olduunu, genelde de normal sayldn yazar n birader?
"Bu da nerden kt?
"te, the Craddle, sayfa 279, Rza Bey'in Darkest Orient'inden alnt: Deninki laflar, hamamlardan sz ederken sylemi, Vehbi azm-i hemmam demiyor muydu? Bir
hatunla gitmeyecekti hamama herhalde,
"Kitabn ad tam 'editr uydurmas' ... Hani kitaplarn
gerek ad hep baka olur da yaymclar daha ekici bir ad
yaktrrlar ya. Darkest Orient, bir daktorun bulaca ad
deil...

"Demin ne denitin sen?" diyor Akay Bilen, "sen ikicinseliikten dem vurnutun. Baksana neler dktrm Doktor Rza: "Trk erkekleri hem incir, hem nar yerler". ncir
derken anusu, nar derken.de vaginay kastediyor, ve gene
bilirsin, Ege blgesinde yemi denir incire, incir demek
ayptr,

"Rza

Nurun 'Hayat ve Hatratm'n, yasak kitap, dikkatle oku; cinsellikle ilgili gzlem ve yorumlar hayli ilgin ve arpcdr,
"Kim yahu bu Darkest Rza Bey? Kim allasen ?"
***
Doktordu, Rza'yd, Beydi, Nur du derken zaman akp
gemi. Neyse, evden kyoruz. Bir baktm mzayede kitabna, 17 Nisan Pazar! BizimAkay Bilen uyumu mu ne;
bugn Nisann 24'!. ..
"Karde, diyorum, "sen en son ne zaman gittin gz doktoruna?"

------- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - ,
ncir, Nar ve "Karanlk" Rza Bey

67

Durumu hemen akyor. Mzayedeyi duyuran kitappostadan ge km. (A sevgili PTT, ne zaman zamanndasndr ki?) Akay da Pazar dediin bu Pazar olsa gerek, diye yanlm.
Her Pazar bir pazar mdr? Ey yasa, syle. "Bugn Pazar, gavur azar," mdr?
k,

Kalakaldk

Oturduk. Yeniden kahve yaptm. Birer yksk de konyak "dktk". (Bir zonta zarafeti: "Koydum" dememek
iin "dktm" deniliyer kimi evrelerde. Hani, koymak
baka anlama da geliyor ya.) Akay Bilen yine de iyimser.
Kitap satlmam da olabilirmi. Tut ki satlm olsun, satn alann izini bulamaz myz? Sahhaf argosuncia "damz
lk", yaptn asl; biz damzlktan bir "kt", bir fotokopi
almak iin ricada bulunamaz myz? (Damzlk, dii de
olabilir erkek de. Aman, rk ayrmcl yok!)
Ac ac srtarak pencereye bakyorum. Akam karanl
iniyor. Dounun en karanlk yz m? diye dnyo
rum ... Darkest Orient yle mi? Dou, kendisini bunca kaygsz, kendisinden bunca emin biimde da vurmasayd,
o kitab nasl yazardn acaba?
Akay Bilen, sakalm svazlyor: "Hadi gidelim Moda' ya,
dilher seyrine," diyor.
ota

bene
Byle "seyir"lerden neler kacan ileride grrz.
***
"Haaa, dur bakalm szlkomanyak, sen Ajda ne demek
biliyor musun?"
Ne demekmi Hacivat'm, Piekar'm?
"Farsadr. 'entik entik, di di, delik deik olan ey
ler' demektir... hah hah hay!"
Akam, geceyle birlikte iniyor.

EROTOLOGYA ...
MERETOLOGYA

Lo Duca diye birisi, nceden de sz etmitim.

Trkiye' de zellikle sinema tutkunlar, Lo Duca'nn k
sa ama youn "Sinema Tarihi" ni ilk elkitab diye anmsar
lar. 1947'de baslm, evirmen Nuri Sardoan; Remzi Kitabevi'nin Kltr Serisi "estet" Suut Kemal Yetkin "idaresinde" o sra.
Kitab ben de okumu, yalnln, zmseyiciliini sevmitim. Aradan uzun yllar geti (canm, "Sinema Tarihi"
yaymlandnda, ben "eksi-iki" yamdaydm! hani, "babamda bile deildim"); ve de "kader alarn ryordu" ...
Gnn birinde, Franz Mhlbauer'nn (topra bol olsun)
Trk-Alman Kitabevi'nde, "das moderne Lexikon der
Erotik-von A-Z" (Erotikann ada Szl- P: dan Z'ye)
adl yapt grdm; on cilt. Yaradana snp, benim iin
pahal olan bu yapttek tek satn almaya baladm; anlatmtm ya. Lexkon'un genel yayn ynetmeni, Lo Duca
idi. Benim sinema tarihisi diye beliediim adam, bir erotolog. Biraz "ikinci bask" yapsak da, servene biraz daha
d alalm.

***
Bir cinselbilim, seksoloji szl deildi bu; "erotika
hakknda szlk"t. Cinselbilim szlklerine ok rastlam, bunlar alp okumutum roman okur gibi. Ama, "erotizm szl" ok farklyd ve tad dnsel boyut, insan ok etkiliyordu. Bir "evren", yeni bir ufuk ayordu
nnzde. Cinselbilim, rnein gebelik olgusuna souk-

illi
. liili

Erotologya ... Meretologya

69

kanllkla, ad

stnde, bilimsel mi bilimsel bakmak zorundadr. Ama, erotologya, konuyu duygusal olarak da
ele alabilir; bu kavrayta, sanat, sevecenlii, giz'lerini gebeliin, duyumsayabilirsiniz ... Bir yandan da, gebe kadn
lara kar zel bir cinsel ilgi gsteren adarnlarn ya da sevicilerin varlyla karlaabilirsiniz.
"Erotik olan" reten de insan, tketen de insan; ne sayda insan varsa, o kadar erotizm var adeta. Kii, kendi
fantezilerine bile bazen yetiemezken, erotizrnin snrla
rnda snrszln klar var. Bu, bir "dergi yazs" dr diyelirn; dergiyi bu ay 150 000 kii satn alacak. .. derginin
okur arpam 4; her sayy en az 4 kii izleyip okuyor, kendisine zg bir biimde "yorumluyor" ... Dergide bulunan, gene diyelim, szel/ grsel 200 erotik ge, 600 000 insan tarafndan 600 000 biimde alglanacak. Bylece, kuramsal olarak hesaba gelmez, incelenerneyecek lde ok
erotik ge, yeniden domu, yeniden yeniden yeniden
retilmi olacak: Tam 120 milyon "adet" dnce, duygu,
hayal retilmitir! (Dergilerin "ikinci el" piyasasndan hi
sz etmiyorum. Ekle: Gzelim "elden dme" miz varken,
bu "second hand" evirisi de nereden kt?!)
Gelin de kn iin iinden ... 120 milyon "adet" duygu
ve duyarlktan ka cinselbilim alanna, ka erotologya
alanna girer? Bu grkemli eit~ilik, birtakm madde ba
lklar altnda toplanabilir mi? Ite, bir erotizm szl
nn karsndaki dev soru ve sorun.

***
"Kask mancas"

da ne?

Lo Duca'mn "leksikon"unu,

anlattnd

ya,

evirmeye

kalktm. Grdm ki, neeli ve pek zor da deiL

Satranc biliyorsanz, oyunlar

her dilden okuyabilirsiniz.

Ama, evirdiim her madde, "kendine bak!" diyordu
bana, "kendinize baknz, biz size biraz uzak gelmiyor
muyuz?" Brueghel'in insanlar "kamu banyosu"nu kadn
l erkekli dolutuklar kocaman teknelerde durgun pis

ll

Erotologya

70

suyla eylerken, senin akarsu hamamlarn, bakirenin nceki erkek vardiyasnda fkrm meniden hamile kald
sylenen hemmam'larn var. Dellak ile natrn var senin,
"Dellakname-i Dilka"n var...
"Kas k mancas" deyimi, beni leksikon' dan daha ok
uyarntr...
Celali isyanlar dneminde, ekyann kulland bir deyimdir... Kyleri basyorlar, para pul can! ne gerekse alyorlar... Ve de "manca", yemek istiyorlar (Italyanca mangiare, "yemek"ten) ... Bununla da yetinmiyor, dier bir gerekle kask mancas da istiyorlar: Kadn kz olan, kimi kestirirlerse gzlerine, isteyip alp rzna geiyorlar.
Eer gnn birinde bir Trk erotologyas oluabilecek
se, bu tr deyimleri herhalde arayp taramak, saptamak,
tarihlemek, tanmlamak, bunlarn sosyolojisini "yapmak"
gerekecektir.

***
Yadigar...
"Kask mancas"nn tipik ve uyarc olmas, baka bir
deyimle de bitimesinden tr ... Yadigar ne demektir bilirsiniz, annesi doum srasnda len, zellikle de, babas
ldkten (rnein ehit olduktan) sonra doan ocuun
ad... "Cinssiz" bir ad, kza da erkee de veriliyor... Ama,
ok eski bir anlam daha var: Hani o kask mancalar vard ya, Celali' den gebe kalp douranlar, o dnemde genellikle Yadigar adn koymular ocuklarna! Sevecenlik dolu ve ackl.

***
Evliya

Baba'nn afrodizyaklar ...

Evliya elebi Baba, dnp dolap sk sk okuduumuz

vetadna hi doyamadmz bir kaynak, dilimizin (hatta,
Osmanl corafyas dillerinin) bayaptlarndan. ("Klasiklerimiz var

m?"

sorusunu

soranlarn kulaklar nlasn.

lli....

Erotologya ... Meretologya

71

Yalnzca

Evliya elebi, yanta yeter.) "Seyahatname"yi

birok adan tarayabiliriz ... Bir dnemde, halk hikayecilii asndan taramtm; bir dnemde de erotologya'mz
asndan ... Evliya'nn, cinsel uyarclar ve glendirkileri
bir anlat vardr, kendisine zg -gerekstc m desem, sama'nn, karaalayn mizahyla m desem- abart
syla krar geirir insan. Hani, kendisinin pek ilgisi yoktur
efendim byle ilerle, amma ve lakin, duyup grdklerini
aktarmadan da edememektedir...
Buyurunuz, Borges'in "Dsel Varlklar Kitab" iin yazdm Zeylname' den bir paragraf:
Evliya Baba, zlal kurdu'nu 1640 ylnda, Bursa' da grmtr. Zlal kurdu, nice bin yllk kar iinde yaayan bir
canldr. Elbise gvesine benzer; en eski kar tabakalar kazlrsa bulunabilir. Krk ayakl, srt siyah, haha gibi benli, mina gzldr.
Mina gzl...
.
Gvdesi tmyle buzdandr. Ii paluze benzeri bir svy
la doludur. Bykl, tohumluk Langa hyar kadardr.
Zlal kurdunu yiyen kiide cinsel g alacak biimde
artar; stelik kiinin gzn de glendirir, bakn.

***
Elbruz kurdu?

Evliya Baba, Elbruz danda (elbet grmtr oray da!)

bu kurdun kpek iriliinde bir benzeri yaadn, Elbruz
kurdunun drt de aya olduunu syler... Ve ben de sormaz mym imdi: Arapada zlal, "saf, iimi gzel su" demektir; eski, ok eski argomuzcia da, "sevgilinin duda" dr. Szlmn son maddesi. Ne buyrulur?
Geersiniz, dnersiniz, sevgilinin dudaklarnn cinsel
bakmdan en uyarc "ey"lerden birisi olduuna varrsnz.

***

111

Erotologya

72
Muzrr- muzrr

Kavuklu ...

Karagz'n "yakas almadk" ynleri zerinde durulOrtaoyunu da ondan geri kalmaz. (Niin kalsn,
Ortaoyunu, glgelerin -bizim glgelerimizin- sahneye sra
ydr.) Daha dorusu, Kavuklu Efendi, kiisel can olduu Karagz'den geri kalmaz, hi. Arap Bac'nn, kayartonun kalalarna saldrr. Kadncaz huylanp da "o nedir
yle yaptn?" diyince, Kavuklu "kmrl kartrd
n" syler.
Kavuklu, Piekar ile de -elbet- cinsel yaktrmalar iinden konuur. "Fotoraf" oyununda, sabrl Piekar bu
kez, Kavuklu ile matrak geer. Tand bir adam, "fotografhane" sini devretmek istemektedir (ah! "Sabah-Joaillier" zaman! neyin devredildiine bakn) ... Piekar, Kavuklu'ya o dkkana gitmeyi nerir:
mutur.

- Haydi birader, buyurun gidelim de sana dkkan teslim edeyim, takmlar da eline vereyim.
- O takmlar sen babann eline ver. Ulan, yutturmasan rahatsz m olursun?
nota bene

Karagz'n, Ortaoyunu'nun yutturmalar, szck oyunlar da bir tr rcu' dur... Vehbi Hocaya gidelim mi gene?
"Salnarak giderken arkandan ben sokaym/ Ard etein beline,
olmasn amur aman" ...

***
Szckler, deyimler de, arka da, takmlar da, taklavat da
bu oyunlarda gizli oyuncular gibidir.
Ortaoyunlarnda byle yaklak 100 kadar cinsel cinas
saptamm. Osmanl-Trk erotologyasn oluturmaya

abalarsak, Karagz ve Ortaoyununa bakmadan gememiz mmkn deil.

***

Erotologya ... Meretologya

73

Yolumuz uzundur...
Lo Duca bakanlnda hazrlanan 1O ciltlik a!lsiklopediden k tm, n ereleri dolap nerelere var dm ... Iin kolay uydu: Otur, evir gitsin.
Hayr. Zoruna bakalm ... Bizi zoru paklar... Burada andm "bizim zel dnyamzdan katklar", yolun balan
gc iin kk birer azk yalnzca.
Erotologya meretologya, demeyin; Byle bir kmseme, byle bir ikileme (ikildeme?) bile, ortaya hnzrca k
veren meret szcnden srtr size ... Meret, cinsel organ
nzdr ve der ki, "admdan da memnunum" ...
Dou, Ortadou dnyas cinsellikte, erotizmde, Bat
dnyasndan zengindir ("idi" mi diyeceiz artk?); ve
kaynanda, ok daha hogrldr. Erotologya, evet. Bir
Trk erotologu var m? Hayr, yok. Olacak m? Kim bilir?
Yolu yapan, yayalardr...
ounlukla da yalnayak.
nota bene

Bu satrlarn yazar, daha 13 yandayken "Blbl Yuvas"

ile karlamtr. "Kaymak Taba" nn bir rakibi olan yk, parasz yatl ortaokuldaki "yna" erkek rencilerin
gzdesidir. "Yuva", yuvada; eller de "tesbih ekmek zre"
cepte. Yol uzun.

PORNOGROFi VE KLTR

Exlibris

dolaalm m?

Birka arkada, bugnn erotizmi ve pornografisi zerine tartyorduk. Daha ilk an, kavramlarn tekrar tekrar tanmlanmas gerektii ortaya kmt. Erotizm nedir? Pornografi nedir? gibi sorular ve bunlarn bilinen yantlarn
dan geelim, kavramlarn, "kavramlarn i'lerinin", lkeden lkeye, blgeden blgeye, dnemden dneme hzla
nasl -ve niin?- deitiini konutuk. ..
Evet, erotik, "Eski Yunan ak tanrs Eros ile, ak ile, ak
tan doan cinsellik ile ilgili olan" demek. .. Evet, pornografi, yine Yunanca kkenli; porne, "fahie" demek, grapho,
"yazyorum" anlamnda, pornografi "fahielerin yapp ettikleriyle ilgili yaz, resim vd" anlamnda kullanlagelmi.
"Amoresk denilebilir mi?" diye tutturdum bir ara.
***

nota bene
Trkiye'nin bir aydn (?) olarak, Greke ve Latince kar
snda bir karmaaya dtm m? Bu gzel dilleri, sevecen
bir biimde -zaman zaman- kskanmadm deil. Ama,
Trkemin gcne de hep inandm ... rnein, u nota bene'ler yerine "yan sz", "ky sz" diyeyim mi? diye dnmedim de deil. Sonra, olduu gibi braktm. Erotizm
yerine "seviellik" diyebilirdim, pornografi yerine "bacakaras (bakn, "orospu" deil) karalamalar, zktrmala
r" diyebilirim. Hayr; benim de Tosun'um yok mu? ... Dillerin byk borlar vardr birbirlerine ve byk alacaklar vardr birbirlerinden ... Hele Trke ile Yunancann. Buna tank olmaya rembet'ler yeter. Ay merakli, merakli, amman aman!

illil.....

Pornografi ve Kltr

75

Sonra, "ay aman of, Trkeyi Farsann Arapann istilas!" diye ok yaknmzdr ama, bu yaknmalarn ardn
dan "Arap Lehelerindeki Trke Kelimeler" adl szlk
de kagelir (Yard. Do Dr. J?edrettin Ayta, Trk Dnyas
Aratrmalar Vakf yayn, Itanbul, 1994). Bu alma, dilleraras geimelerin, araclklarn, karlkl bor ve alacaklarn ilgin bir tandr.

***

Erotizmin de, pornografinin de olmad kltr, lke ve

a yok. Dou ve Bat, ok tanrl ve tek tanrl dinler, Osmanl'mz ve Cumhuriyet'imiz, sayn sayabildiinizce ...
Renkler, biimler, szler, tavrlar, nice ve nite deise de,
erotizm ve pornografi hep var olmutur; var olacaktr. Bu,
temelinden bir kltr olgusudur.
"Evet, kltr en geni anlamyla ele alrsak, doru,"
dedi bir dostum ... "Kltr, insann evresini madden ve
manen yeniden retmesi ve yaama biimlerinin tm deil mi?
"yi ama," dedim ben, "u an dar anlamda kullanyo
rum kltr kavramn, popler anlamda; halk, 'kltrl
adam' derken ne demek istiyorsa, o anlamda,
"Ne yani?" dediler, "kltrl kiinin hacakaras karalamalaryla ~ltrsz kiinin pornografyas ayr mdr?
"Ayr ... Ustelik, pornografya ayn kalmak zere ayr, baklar ayr olduu iin pornografileri de ayrdr".
Kalktm, kim bilir nerede, dnyann hangi kentinde,
hangi sahhafta bulup aldm bir albm getirdim ve
dostlarma takdim ettim ... Eberhard ve Phyllis Kronha-

usen' n "Erotische Exlibris" adl derlemesini ...

Derleme, erotik ve pornografik yaptara merakl kitap
kurtlarnn zel kitaplklarna zg "damga" lar ieren bir
almayd. ..

***
in ii, Capon ii ...
Eskilerden kalma bir tekerlemedir: "in ii, Capon ii/
Bunu yapar iki kii/ Biri erkek, biri dii" ... Eski esnaf, hele he-

Erotologya

76

le Kapalar bedestenine ta kartan eskici esnaf "Kadikv'nn", cinsel renk tayan yaz iziyi apayr bir
zenle ve "esrar iinde" ayrr, merakls iin saklard (bu
esnaftan Arap Niyazi, unutulmaz bir tipti, anlatrm, 1950
sonras). Kk yatan beri tanm.
Bilirim ki, erotik ve pornografik minyatrde in, Japonya ve Hindistan'n zel bir yeri var; ama, ranllar ve Trkler de, bu konuda hi geri kalmamtr. Hatta, Osmanl' dan ok nceleri, ereksiyon durumundaki bir erkei
gsteren bir Trk (Uygur?) minyatr bulunmutur ve
zerinde Temr Ku yazldr. Evet, temiir, "demir" dir ve
ku da, belki de 1000 yl nce, yine bugnk argo anlamy
la, "erkeklik organ" demek. ran kkenli erotik ve pornografik minyatrler, hadi Cihat Burak'tan Ece Ayhan'n
aktard gibi syleyelim, meclislik'ler, sosyal yaam gl bir biimde yanstmaz, "muamele" yi izginin ve rengin
iiriyle gstermek yeter onlara ...

nota bene
Meddah ile minyatrcnn (nakkan?) ibirlii: Hikayeci
anlatyor, anlattklarn somutlamak amacyla, dinleyicilere bu hikaye iin zel olarak tasarlanm minyatrler gsteriyor. Resimli romann, fotoromann, sinemann atasdr
bu. Mehmet Siyahkalem de bu balam iinde izip boyamtr sanlr.

***
... Acem minyatrnde, cinsel iliki nde durur; geride,
olaan doaya bir gzelleme, ama ihmal edilmi gnlk,
toplumsal yaam vardr; Osmanl meclisliklerinde ise, sosyal yaam, cinsel ilikinin fonunda yer alr; cinsel iliki
varsa, mahalle baskn da vardr; meyhane ortamnda saki, cinsel ilev de tayabilmektedir vb ... (Osmanl minyatrnn kendisine "zg gerekilii saptamasn, Sezer Ta_nsu' a borluyuz; "enlikname Dzeni", De Yaynlar, Istanbul, 1961)

Pornografi ve Kltr

77

nota bene
Sonra sonra, Orhan Pamuk yle yazabilecektir: "Yavuz
Sultan Selim' in ordularnn, ah smail' i yenip Tebriz' e girip
Het Bihit Saray'n yamalayp stanbul' a getirdii nakkalar
arasndan yal bir Acem ustasnn, sonradan ileri srd gibi yolda hastalklar yznden deil, Osmanl slubunda nakedemem [vurgulama, H.A.] diyerek kendi kendini ilalarla
krletirdii sylenirdi". ("Benim Adm Krmz", 1998)
nota bene
Yazk ki, bizde kim bilir ka ktphane, ka meraklnn
yllar yl zenle derledii kim bilir ka minyatr koleksiyonu, unun bunun elinde heba olup gitmi, ederinden
ok dk fiyatlarla Bat koleksiyanlarna katlmtr. Ya
elde kalanlar? Bir ara, Topkap Saray arivlerindeki erotik
minyatrlerin elle sansr edildiini (minyatrlerin oralarnn buralarnn kazndn!!) duymutuk. Sansrc, kendisinin ya da bakalarnn gvdelerindeki oralar buralar kaz
yamad iin, meclislikleri kazmt bence. Var m yok mu
belli olmayan plastik sanatlar mzemize gelince (ne zaman mzelerimiz dyebileceiz?), orada Osmanl minyarurnn esamisi okunmaz. Siz de, rnein Londra' daki mzelerden birisinde, klasik resim blmnden hemen nce
byk bir grkem iinde sergilenen ikonalar izlersiniz.
Bizse, ikonalarmza da (evet, ikonalarmz!), minyatrlerinize de, belki bakmzdr da grmemiizdir onlar oun
lukla; hyarlk

***
Pornografinin bir kltr sorunu olduunu, zel anlamda, kiisel, bireysel kltr sorunu olduunu, hatta "ahsi
ve muhterem" saylmas gerektiini apak aniayabilmem
iin, erotik ekslibris'leri grmem mi gerekiyordu? Adamlar, kendi mereplerine uygun erotik yaptlar toplamlar,
zel ktphaneler oluturmular; grafiker ya da ressam
tandklarna, kendi kitaplklarna zel kitaplk damgalar,

Erotologya

78

mhrleri smarlamlar.
Kronhausen ifti, topladklar 200
halinde snflayp yaymlam ...

damgay

8 kategori

***
"eit" ok; yok, yok ...
1. Kadn ya da erkek cinsel organlarn

gereki bir biimde ya da simgesel olarak betimleyen ekslibrisler;

2. plak kadn ve erkek gvdeleri; cinsel birleme sahneleri;
4. Fellasyo, kunilingus (erkeklik- diilik organn, dille ve
azia uyarma) gibi sevime biimleri;
5. Kendi kendine cinsel doyum;
6. Hemci.nsel birlemeler;
7. Sodomi;
8. Dier ("mteferrik") ...

Resmin, grafik sanatlarn vazgeilmez yn, abarhya

olanak vermesi. Fotoraf ve sinema, birtakm a oyunlar
dnda, resme oranla -nnde sonunda- gereki olmak
zorunda. Oysa, mteveffa Dr. Hubermann'n "erotik/pornografik ktphane"si iin izdirdii ekslibris'te, plak
bir kadn, erkeklii temsil eden koskoca bir horoza (cock)
binmitir. lgin: Erkeklik organnn bykl kkl herhalde kltrleraras bir "sorun" ... Japon minyatrlerinde de, adam milletinin cinsel organ genellikle adamlarn gvdeleri kadar byk izilmeye allmtr...
Ad bilinmeyen bir Macar sanatsnn izdii ekslibris,
erkek-egemen (yoksa erkeklik-egemen mi?) bir toplum biiminin manifestosu gibi. Kam hazretleri, tahtna kurulmu, tahtn eteklerinde kadnlar hayranlk ile tapnma
aras tavrlar sergiliyor, ah vah ediyorlar. Feminist zmleme yapmak isteyenler beri gelsin ... Kate Millett, "Cinsel
Politika" adl olaanst yaptnda yalnzca bu ekslibris'i
zmlese, amacna ulard.
Ya Molik'in (ekoslavakya'lyd) izdii? ... Kadn, kad
nn kendi gvdesi iriliinde bir erkeklik organna cokuy-

!Illi

Pornografi ve Kltr

79

la sarlm. izer, erkektir; erkei cinsel organna indirgiyor (kendince "bytyor"!); grmek istedii ey, kadnn
da ayn yabanclamay paylamas.
Cil}sel iliki annda ak'n varl sezilmiyor genellikle.
(Akn, Alman sanat Baue'nn tasarlad ekslibris'te,
kaln izgilerin altndan bile masna ramen.)

nota bene
Cinsel iliki, "insann hayvanlna dn" saylrd Bat
dnyasnda eskiden. Osmanl, cinsel istei "behimi arzu"
diye, "kaba, hayvans ehvet" diye karlamtr XIX. yzylda ... Dikkat, XIX. yzylda, yasak Hristiyan zihniyetinin de egemen olmaya balad, Enderunlu Fazl'n "Zenan-name" sinin yasakland yzylda! Ahh, szcklerin
tarihi.
Bir talyan ekslibris'inde ise unu okuyoruz: "Bitkilerin
ziyneti, cinsel organlar deil midir?" iekler, karanfiller,
gller.
Anahtar nedir, nerededir?
Syleimiz sryordu.
"Tamam, tamam," dedi arkadalarmdan birisi; "erotizm
de, pornografi de aslnda sonuna kadar bireysel bir seme" ... Yetikinlerin bireysel kltr sorunu ve bu sorunun
"binbir" zm ... Ayrca, bir dnemde pornografik san
lan eyin bir baka dnemde erotik sayld da grlyor...
"Peki," dedim, kendi zel ahlaklar adna bakalarna
saldranlara ne diyorsun? Semenlerini bir 'vekil' seebilecek kadar bilinli sayan, ama semenierin ahlaklarnn korunmaya muhta olduunu sanan politikaclara ne diyorsun? Peki, bunlar da geelim ... Erotizm adna, pornografiye kfreden, pornografi adna da erotizme kfretmekten
utanmayan dangalaklara ne diyorsun? "Pes! diyorum".
Albm kartrmakta olan bir arkada da, 166. sayfay

Erotologya

80

gsterdi: William Pedersen'in kitapl iin Frank Pedersen'in tasarlad bir ekslibris'ti bu. Cinsel devrimin odaklarndan Danimarka'da yaratlmt. Kadnn cinsel organ
bir kilit; anahtara dnm erkeklik organ, kilidi ayor.
Dikkat, dilimizdeki kilit szcnn kkeni de, "bzr"
anlamndaki klitoris szc de Grekeden gelir: Kleitoris ... "Kapamak, kilitlemek" anlamndadr; kleo, kleis. Neyi neden kapatyorsun?
Bir "pes!" daha.
Kilidin de anahtarn da oramzda buramzda deil zihinlerimizde olduunu anlamak iin daha ne mutsuzluklar, ne diller yaayacaz?
Pornografi bir kltr sorunu olduu gibi bir slup, bir biem sorunudur da. Toplumun genellemi dnyasn, bireyin "zel" olup olamad her durumda tartlmas gereken (yarglanmas, kafadan infaz deil tartlmas gereken) dnyasn yanstr. Toplumun ve bireyin cinsellie
bakndaki birlemeleri, kopmalar, yorum gcn ya da
g~szln gsterir.
ngilizler, "kediyi ldr~n, merakdr," derler; kediyi yaatan da meraktr oysa ... Insan da. Pornografinin edilgin
merakllar, pornografiye teslim olur. Cinsel yaamlar
pornografiyle eitlenir neredeyse. Pornografiye kendi zgn ("kltrl"!) baklaryla ynelenler ise, orada ok
ey, ama ok ey grrler.

nota bene

air diyor ki: "daha duygusal bir klorofil tasarm/ Arschgefickte Maedchen mecmualarnda/ daha duygusal bir klorofil tasarm (. ..) Yalvarrm szck iddet kuramlar" ... Eletirmen

soruyor: "Ne demeye gelir o Almanca szckler?"

Almanca szckler, "anal ilikide kullanlm kzlar" anlamna geliyor. yi de, bunu gtisteren bir fotorafta, solgun
dallarda solgun ve bahtsz, isteksiz gller olmamalyd.

***

PORNOGRAFi VE SLUP

Yine kedinin bir yiyecekten bkmas gibi, pornografinin

edilgin merakllar da pornografinin belirli biimlerinden
gn gelir bkar. Almaya yztutmutur onlar; reddetme
duygusunu yaamaya byle balarlar... Tepkisel, kendiliinden bir yorum sz konusudur artk: "Aradm bu deil artk, istediim bu deil" ... Peki, ne?
Bir yant: Kendi yaptm grmek istiyorum. (Son yllar
da amatr pornografi yaygnlamaya balad. Kiiler, kendi yapp ettiklerini fotorafla, videokamerayla saptyorlar.
Bunlar pazarlayanlar da ok.) Birey, yapay ve kurgusal olan
ile yetinmek istemiyor. Kendisinin gereini izlemek daha
ilgin gelmeye balad. .. Ne ise, o ... Birey, bakalarnn bir
yerlere "konulandrd" aynalardan bkyor, kendi aynasnn karsna geiyor... Ne yapyorsa, bakyor, o. Dergilerde, gvdesine makyaj yaplm, ekilen fotoraf da rtulanm dilherler yerine, "komunun tavuu" nu grmek istiyor. Kalalar kusursuz mudur onun? Deil. Bir sivilcesi vardr szgelimi. Olaan ve gzel.

nota bene
Leonarda da Vinci, "Felsefi Gnceler"inde yle yazmt:
"Punto non e partedi linia" ...
Nokta, izginin (bir) paras deildir. Leonarda, metrelerce koyun barsan alr, bir odaya kapanr, onlar zel
yntemlerle iirirmi. Amacnn ne olduu, hala bilinmiyor.
O dnemde helikoptere benzer birtakm nesnelerin dizayn'n yaratan (daha neler neler, kent izimleri yaratan)
Leonarda'nun bir izgiyi oluturan saysz ve sradan noktalardan birisi olmak istemedii ak. Ne olmak istiyorsa,

Erotologya

82

O [O!] olmaya yneliyor. Cmle, Batl bireyi de tanml

yor bence. Urbansttir o ve devleti deil.
yant

***

daha: Yapmak istediklerimi (ama yapamadklar

m) grmek istiyorum. (Bu yaklam da, profesyonel pornografideki rekabeti kztryor. Gnden gne daha da
abartlyor cinsellik, pornografinin ulaabilecei snrlar
srekli zorlanyor.) Fransz kkenli bir filmde u sahneyi
izliyorsunuz rnein: Yatak; yataktaki kadn, ayan bir
erkein anusuna sokmu, hayret. karyor. Kadnn aya yok. Aya kesikmi meer kadnn. Arnputeri Lanetli
Marki'nin torunlar.

Bir

***
Kimsen, her yerde O'sun ...
Birok lkede olduu gibi, bizde de fahieleri malzeme
alarak balamtr pornografi. Burada, pornografi'nin szck olarak anlamn yine anmsayalm ... Szden izgiden
yola kn, fotorafa, sinemaya, videoya, c-d rom'lara,
dvd'lere varn dnelim ... Sonsuz sayda noktann bir
izgi oluturduunu, noktalardan kimisinin de bu izgiyi
(bir izgiyi hatta) oluturmaya yanamadn gzlemiiz
dir. u dnyamzda hem ktalar, anakaralar var, hem de
adalar. Madagaskar'nsa, "ada" m, "anakara" m olduu
hep tartlmtr. nk, corafi hacmi asndan adadr
da, ondaki bitey ve direy (flora ve favna) ylesine zgndr ki, anakara olabilmeye de hak kazanr Madagaskar.

nota bene
Ece Ayhan iirini Madagaskar'a benzetirim nedense. "Nedeni ak, demin syledin," demeyin; nedeni hala kapal
bence. Szlkler bu ie yetmiyor.
Yeniyetmeliimde birtakm kartpostaUar grmtm: Bu
siyah-beyaz resimlerde birtakm fahieler birtakm adamlarla seviiyor, birleiyordu. Kadnlardan kimisi elleriyle

Pornografi ve slup

83

rtyordu yzn, kimisi maskelerle. Bunlar o an akl

edemeyenlerin ya da o an gizlenmeyi beceremeyenlerin
yardmna fotoraf trk'leri yetiiyordu ... Yzler, en azn
dan gzler, fotoraflk trk'leriyle sansrleniyordu. Kiilik'ler, yok ediliyordu. Yzler ve gzler, ak olabilirdi; gvde ise, ehvetti ve behimf olarak kalacakt. (Leonarda, odasna kapanmtr... Engizisyon ortamnda, "hemcinseldir,"
diye ihbar edilen Leonarda, Michelangelo ... Nasl m ihbar
ediliyor?_ Sokaklarnda tamburo'lar [post~ kutular] var Roma' nn. Ihbarn o kutulara atyorsun. Ikisi'nin, bir rak
ak yznden birbirini ihbar ettii de sylenir.)
- O kartpostallarda, insan, cinselli~ni sergilerneyi kabullenmi. Zevki iin ya da para iin ... Ikisi iin de belki.
- Ama, kimliini ("kimlii" var' dr!) gizlemek istiyor.
Demek ki, ediminin hesabn baz kiilere veremeyeceini
dnyor. Dnyor mu? Yo, igdsel bir refleksle
gizleniyor da olabilir. Kimden, neden? Yakn evresinden
mi gizleniyor, hukuk kurallarndan m gizleniyor, kendisinden, kendi-kendisinden mi gizleniyor? Hepsinden mi
gizleniyor? (Dlerde bile niin gizleniyordu?) izgide
bu~unmayan, ayrks nokta mdr o an?
Insanlar, kendilerini gizlice ihbar ediyorlar.
Bu eylemde, diyorum, belirleyicilii toplumca (?) onaylanm (?) bir baskya kar kiinin yine de vazgeemedii
bir davran yok mudur?
Burada,
[A] bir toplumun bireyi (bir cemiyetin ferdi) olmak ile,
[B] bir topluluun sk denetlenen bir tek'i (bir cemaatin
bir unsuru) olmak arasnda kalakalm,
Aile B arasnda salmp duran insan (rakkas-insan) yok
mu? Araf dediydim ya ... Kar kamad kurallar yine
de delen, yle byle delmeye alan, bu eylemi bilinle,
bilindyla, bilinaltyla baarma durumundaki insan
(kendi "normal"ine bile kart-insan)?
Minyatrlerdeki "bir-rnek" insan yzlerinin de birer
maske olduu sylenebilir mi?

Erotologya

84

O kartpostallarda, yerli olsun yabanc olsun, kadnlar da

maskeliydi, erkekler de ... Erkeklerin (ibnelern deil) daha
az gizlendiini de vurgulamal. Erkektir, n' olucak

nota bene
Unutmayalm

ki, "kii", person, maske'den gelir: Latince

szck, persona, "belirli bir tipi, karakteri canlandran tiyatro oyuncusunun takt maske" demektir.

nota bene
"Normal" de norma' dan, gnye' den gelmekte. Normal,
gnyeli. Kim kabul edecektir gnyeli olmay? Kimin gnyesine gre?

***
... Yzleri rten eller, gzleri (baklar ve gr'?) rten
maskeler, ya da ayn ilevdeki fotoraf sansr trk'leri,
hastnld (bas bas bastrld) halde patlamalarla ortaya
kp kendisini (olduu gibi grnmek ve kalmak zere) d
avuran cinsellik kadar, toplumsal dzen' i de gstermiyor
muydu? O kadnlarn, o erkeklerin gnlk yaamlarn, o
fotoraflar ve o maskeleri irdeleyerek zebilirsiniz. Karadr ve siyahtr cinsellik de sevda da.

***
Ve yine "yzleri grmek istiyorlar"...

.1

ilil '
l!

1965-1975 arasnda Avrupa, aa k' n, pornografi patlamasnn ilk dnemini yaad. Olgu, Trkiye' de de yaand tabii. (Bu tabii de, ayrca zmlenebilir.) Siyah-beyaz kartpostallar, yerini renkli dergilere brakt; mahalle
aralarnn yal fotoraflarna, babadan kalma rtu yntemleriyle alan esnafa i dmemeye balad; yerli pornografya retimi, hemen hemen bitti. sve, Danimarka,
sonra da Almanya kkenli pornografik dergiler her yeri
(her yerimizi) istila etti. "Yahudi ebrusu" -el emeiyle deil makineyle retilen ebru- birok ebru sanatsnn ':teknesini nasl kapattysa", onlar nasl ldrdyse yle; Ingi-

Pornografi ve slup

85

liz tekstil sanayii rnlerinin lkemize hcumuyla, bizim

"krklarmz nasl durduysa" yle ...
iman fahielerin (Renoir plaklarn anmsa) yerini,
ince-san kadnlar, pala, hatta Wilhelm bykl erkeklerin
yerini de, yine kadnlarna benzeyen sar1a,damlar ald.
1970'lerde, pornografik resimler, dergller, 8 milimlik
filmler satan birisi (Ostik Aa, yeri geldike anyorum)
yle demiti: "Eski kartpostaHar elde kald. Niye? Millet
renk istiyor. Millet, hele hele, karlarn yzlerini, karlarn
yzn gzn grmek istiyor".
O kar yzlerinde, o kar gzlerinde, grlmek istenen
neydi peki?
Yzlerde ve gzlerde, o kii, o person (persona deil) grlmek istenilmiti. Gzler, bakanlara bakmalyd. O bak
lar da, hem sahibini, hem o sahibe bakanlar var etmeliydi.
zetle yle: Sansr, skdenetim, kalkm olmalyd.
Hi deilse o fotoraftakHer ile o fotorafa bakanlar arasnda gzler olmalyd!
Sansr, ncelikle kuzeyde, souk lkelerde kalkt. Yasal,
yayln kur~llarla belirlenmi pornografya, gneye do
ru geniledi. Isve' ten, Danimarka' dan Hollonda' ya ve Almanya' ya ...

nota bene
Almanlarn

kurallara bal pornografya retim ve satn

zgr brakmalar iin, falanca "getiimiz yl", skandi
navya' dan u kadar milyon marklk kaak malzemenin lkeye girdiini saptamalar yetmiti. Mark' brakn, fenig
kral deil midir, orada, Almanya' da? ...

***

... Almanya' dan Fransa' ya, talya'ya, pornografya yeniden

yayld, yasalarla tanmlanm olarak.
ABD, yasa d blue movie dneminden kt; ABD'nin kimi eyaletlerinde de at yzlerini sevien, birleen insanlar. Yalnzca hemcinseller mi, gnyeliler de, hepsi ... "Klozetten ktlar." Bu k'n tuvaletten k m, "yerli do-

r
!

86

Erotologya

lap" a~lamndaki yerden k m olduu pek de irdelenmedi. Ikisiydi de byk olaslkla.

***
Her lke, bir biem ...
Pornografyann lke/lke tad, yeniden/yeniden
retmekte olduu zellikleri belirlemeye alrken, bizim

de buradan, biraz Avrupa, bir hayli Ortadou ve haylice

de Akdeniz olan bir lkeden baktmz unutmamak gerekir. Her genellemenin birtakm yanllklar barndrdn
da gz ard etmeden, bakarz ve genellerneye gideriz ...
)'zmz ve gzlerimiz de ylece grnecektir...
skandinav pornografisinde, souktan korku ve tiksinti
vardr. Aylarca sren g~cenin insanlar, gnn n, s
cakln aramaktadr. Iki insan, birlemiyar da snyor
dur sanki. Isnnaya abalarken, pek becerikli de deildir
ler.
Alman pornografisinde "fenig zihniyeti" alr gibi: Parasn dediine gre, i~e kadnl da erkeklii de greceksin (miktar kadar). Ustelik, yine fenig ideologyas ile,
erkein boalmas mutlaka gsterilmelidir. denen para,
karln denmi orgazm ile, kantlanm orgazm ile al-
m, ejeklasyon, fkrma gsterilmitir... Yzlerde, az
larda, kaskta, karn da, gslerde, kalalarda. .. Bunun
"ierde' si" asl ve gzeli olduu halde.
nota bene

Immanuel Kant'n "kategorik imperativ"i, hani bizim

Trk-Krt Ziya Gkalp'in "gzlerimi kaparm, vazifemi yaparm" anlmaz m? Almanlarn iki szckle tanm
sanki!

***

. ... Fransz ve talyan pornografileri, birbirini artrr.

Ikisinde de insan scakl vardr. Senli benlidir; ii ile
yenler, izleyiciyi deil de kendi keyiflerini dnr gibidir.

'.1
!:

li

Pornografi ve slup

87

Franszlar, kuzeyden scak, talya' dan souktur. Burnubyklkleri, kendilerine zg "iddet" anlaylar, ilerini
soutur. talyanlarda grlmez bu. ki kii iftleirken, bir
bebek aayverir szgelimi. Kadn da, bir yandan erkei
ne yetirnek isterken, te yandan bebeini pplar. Bir kedi miyavlayp geer gider arada.
ABD pornografisi, lkenin sinema sanatndaki ve zenaatindeki arln hemen dayatr: ekim teknii iyidir,
iyidir, montaj iyidir, elemesi (senkronu) iyidir; insan
gc, dnyann en kalabalk insan gcdr, olimpiyatlardaki gibi. Onlar, "annesiz/ tarihsiz bir toplum" olularn
kadn gsne tutkunluklaryla davururlar. Sonra, bu
insanlar, yapp ettikleri her eye imzalarn atarlar. '~Baba
l toplumdurlar,"; imza babalar, baba imzalardr. "Iyi yapan, ortaya kmal; iyi yapmayan da i bulamamal, kovulmaldr." ABD pornografisi, Hollywood star adaylarn
taparlar, kimi Hollywood eski'lerini iine alr, ve ... ve,
kendi emekilerinden kimisini de, Hollywood' a yollamay baarr (o harika Tracy Lord! Soyadna bakar msnz?!).
Giden ve nlenenleri, "siz gene de buradasnz," dereesine
belgelemitir: Barbra Streisand'in, Sylwester Stallone'un
porno ekimleri, kasetlerle elden ele dolar durur. 1998'in
skandallarndan birisi, "Sahil Muhafaza" dizisinin starlarndan Pamela Lee Anderson'un kocasyla cinsel ilikileri
ni yanstan videokasettir. N' olucak, ABD bakan, Monica Lewinsky ile "sperma lekesi" tartmalar iindeyken,
Beyaz Saray'n "oval" ofisi "oral" ofis diye anlmaya ba
lanmken, Anderson sessiz mi kalacakt?
Eski Dnya'ya dnelim: Hollanda, pornografiyi mini
minnack ocuklara bulatracak kadar serbest brakm,
sonunda da bu "aalk", bu yanl karardan hemen
dnmtr. Kendi biemini oluturmaya frsat bulamamtr. Balangta, bir pazard; imdi de bir pazardr.
1980'lerde, Londra'da (Camden Town) bir sex shop'a u
ram ve yle bir afi grmtm:

Erotologya

88

"Bu lkede dnce zgrl yoktur. Doru drst bir al

yapmak istiyorsanz, mesela Hollanda' ya, Amsterdam' a
gidin" ... Ah, Victoria, the queen, sizin hacakaranz yoktu
ya da ok vard anlalan ...
veri

Evet, adm ilk kez andm ngiltere, Victoria dneminin dehet verici ve szmona ahlakln srdrmekteydi. O Victoria dnemi ki, yeralt edebiyatnn byk bir
zenginlik ve eitlilik kazand dnemdir... O dnemdedir ki, gerizekal (pritan!) bir mucit, bizim Zihni Sinir' e
ta kartacak bir bulua imzasn atm, sylemitim hani,
erkek ocuklarn masturbasyon yapmasn engelleyecek
bir mekanizma bulduunu aklamtr. Bask ve basn
dnemleri, karln daima bulur.

***

in n sonu, biemin n sonu ...

Cinsellik, sonsuz mudur? Evet, cinselliklerini birbirini tanya tanya gelitiren insanlar iin, cinsellik sonsuzdur.
Kafalardaki engeller, ketvurmalar, insanlar birbirlerini
ar ar tandka son bulabilir.
Tek tek kiilere zg biemler, yaklamlar, iki kiilik biem ve yaklam araylaryla deiebilir, geliebilir. Bu
evrilme iinde, geriye dnlerin bile tad vardr.
Cinsellik sonsuz mudur? Hayr, sonludur. Biticidir. Bitilidir. Cinsellie bilincinden kafasndan yetilerinden yeteneklerinden ok salt gvdesini koyan insanlar iin, cinsellie kendisine zg yaratclklarn (biemlerini) koymay baaramayan insanlar iin, biter gider cinsellik
nnde sonunda ... Bklr cinsellikten. in ikencesi diye
anlan ve bamza tekdze dp duran su damlalar ile
fark kalmaz cinsel ilikinin. ("Gecede" adl unutulmaz
yksnde, "smkrmek gibi," mi diyordu byk usta
Leyla Erbil?) Yaamdaki bu ikence, pornografiye de tabii
yansr.

Her damla, tekdze haz ile tekdze strab

bedensel ve ruhsal acy artrr.

zde klar;

Pornografi ve slup

89

Her yaz izi, her fotoraf, her film, merak, kendisini orada bulma isteini bkknla, irentiye dntrr.
Ho an: 1970'lerde "Style in Pornography" (pornog~~f
yada biem) sloganyla filmler eken bir adam vard. Ornein, "Deep Arse" (Derin K) dizisi, lgn, profesyonel
ve ilginti. Ad, Lasse Braun' du ynetmenin. atm. nyargya bakn: Bir Lasse' den, ayrca da bir Bra un' dan, bir
Almanla bir Almandan, byle filmler beklemiyordum.
Sonra sonra, nl "Spiegel" dergisinde bir rportaj okudum. Ne diyor~u Lasse Braun biliyor musunuz? "Adm
Alberto Ferro. Italyanm. Alman piyasasnda tutunabilmek iin Lasse Braun takmaadyla alyorum. Alias!"
Cinsellik, Kuzeyde ticaret ve snma, souk korkusundan arnma. Gneye indike snan bir ey cinsellik. Isn
yor. Sonra, Batdan Douya yrdke de teklifsizlei
yor(du) cinsellik. ..

nota bene
"Alemde deiiklik eksik olmaz" (Akpaazade).

KFRLERiNiZi -BiLEEMANET ETMEYiN

(I)

1993 balarnda, koca koca paketler zuhur etti postadan.

Ap bakyorum, Kanada' dan yollanyor; benim sevgili
arkadam lgn Ercment gnderiyor cilt cilt kitaplar
(Ercment Akman, 1970'lerde delidolu sinema yazlar yazan, gencecik bir mimar ve ehireilik uzmanyd; bir trafik
kazasnda, yzde yz hakl olduu halde yzde yz haksz karld iin fkelenip ailecek g etti Kanada'ya ) ...
Bana postalad kitaplar da, "Maledicta" ciltleri ... "Maledicta", adn duyup da bir trl edinemediim ok ilgin
bir dergi/kitap, sreli yayn ... Kimi saylar (ciltleri) 300
sayfay bulan "Maledicta" nn altbal yle: "The International Journal of Verbal Agression" (Szel Saldrganlk
Uluslararas Jurnali; www.amazon.com' a sorun, bulursunuz). Szel saldrganlk kavram altnda kfrler, kaba dil
rnekleri, argo alanndan szckler ve deyimler yer al
yor. Eee, "Trke, kfr zenginidir," deriz ya ...
"Maledicta"nn daha ilk cildinde (Yaz 1977), Trke bir
tekerlerneyi ele alp ksaca yorumlayan bir yaz iliti g~z
me ... \~znn ad, "Balkanlarda Hristiyan-Mslman Ili
kileri Uzerine" ... Yazar, Boris Sukitch Razvratnikov (bir
takma ad olduu belirtiliyor). Takma addaki grkem aray
"dur bakalm hele," dedirtti bana hemen.
Bakn, o ciddi balk altnda, bizim grkemli takma ad,
ne cevherler yumurtlam, ne iliki yorumlar yapm ...

!1.'

!1

'

Iii

ll:

Kfrlerinizi -bile- Emanet Etmeyin

91

(II)

Razvratnikov, ele alp incelemeye abalad tekerlerneyi

Makedonya' da yaayan bir Arnavuttan ve Trke olarak
dinleyip saptam. Hem asln, hem de ngilizceye evirisini aktaryor...

Black-browned cunt
Onion-headed prick.
Cunt said, "I flee."
Prick said, "I pursue:
Where I catch,
There I fuck."

Am kara kal
Sik soan bal
Am dedi "kaarm."
Sik dedi "koarm."
Nerede tutarm,
Orada sikerim.

Besbelli ki, diyor Razvratnikov (setii takmaadla bile

ne tarafta olduunu ve znelliini davuran yazarmz),
bu manzume, Mslman erkeklerin "kafir" kadnlarn ve
kzlarn rzna getii yzyllara dayal Balkan gelenein
den kaynaklanmaktadr. Neden mi? undan imi: Kask
taki ty ve kllar Mslmanlkta "alndna" gre, tammlanan "kara kal" diilik organ, bir Hristiyan kadnn diilik organdr... te yandan, erkeklik organ da "soan
bal" diye tanmlanyor ve bu da, snnet edilmi, dolay
syla Mslman bir erkein organdr. (Gnmzde kullamlmaz olmu komak fiilinin iki anlam var: Sarlmak, kucaklamak; erkek hayvan iin, cinsel ilikide bulunmak,
iftlernek "Ko, koyunu kocdu, kotu.")

nota bene
Ne diyor byk Yunus Emre? "Umak umam dediin
mrninleri yeltediin/ Bir ev ile birka huri hevesim yok komak
iin".

***
Gryor musunuz? Razvratnikov'un kerameti kendisinden menkul yazsn ciddi kabul eden birisi, 1990'lardaki Srp saldrganl, cinayetleri ve rza geme seferberlii-

lll
Erotologya

92

ni

"hakl

rvetine

bir hesaplama" sanabilir! ... Koca Yunus cennet

heves duymazken.

'li

(III)

Oysa bu tekerleme, bir Hristiyan/Mslman "iliki" sini

gstermekten uzaktr. nk, manzume "sakall" demiyor, "karakal" diyor. Ka, ince bir sra kl ya da tyden
oluur ve bu tekerlemede, kasnn st yannda ince bir
ty izgisi bulunan bir kadn kast ediliyor. (Kasktaki tyler, kllar, btnyle, gbee kadar alnmaz; yoksa, yukarya, gslere doru geliir ve zamanla btn bedeni
kaplar.) Dolaysyla, tekerlernede Hristiyan kadn yoktur,
herhangi bir kadn ya da kz vardr.
Yine benzer biimde, tekerlernede yer alan erkein ille
Mslman ya da Hristiyan olmas gerekmiyor. Trkede
"soan bal" deyimi, snnetli erkeklik organn deil, salt
erkeklik organn ifade eder. Hristiyan erke~erin organ
iin de "kabuklu" yaktrmas kullanlr. Ote yandan,
uyarlm erkeklik organnn snnetli olsun olmasn "soan bal" olduunu anlamas iin, Razvratnikov'un kendisine bakmas yeter. (Ha, erkek deil de bir kadnsa
Razvratnikov, onun cinsel sorunlarn ayrca incelemek
gerekir.) Durun, imdi bir tank daha gstereceim ...
(IV)

Trk graffitisi, Trk duvar yazlar zerine alrken,

nam- dier Razvratnikov'un Makedonya'da saptad tekerlemenin bir eitiernesini (niye? Makedonya' daki bi~imkinin bir eitlemesi, byk olaslkla) ben gnmz
Istanbul'unun bir hela duvarnda saptamtm. yleydi:
Am kara kal
Sik soan bal
Am azn at
Sik iine kat
Am hastaneye
Sik hapisaneye.

l.

';i

li

.l
l

:l

i
!

'

'!!

Kfrlerinizi -bile- Emanet Etmeyin

93

Yine ayn yabanclama ... nsan da, cinsellii de, organhapsediliyor, organlarnn adyla anlyor. Tekerlemeden am ve sik szcklerini karn, geriye ne kalyor,
ona da bir bakn. Dram, u din ya da bu dinden, u rk ya
da bu rktan iki insan arasnda (kartlnda!) deil, herhangi bir insan ifti arasnda yaanabilir. Bu tr manzumelere, iki din arasndaki kartlkm, Mslman erkeklerin Hristiyan kadnlara saldrganlym gibi hayallerle
(ideologyalarn kabasabalyla) yaklamann, dehet verici, iren bir ovenizn yanstt da apak anlalr.
Olsa olsa, belirli bir kltr dzeyindeki erkek ile kad
nn, cinsellik alannda ne tr sorunlarla kar karya kald gibi bir yoruma gidilebilir (hastane! hapisane!) ... Bu
iki kurumun bylesine yaln bir biimde yan yana geliini
Foucault duymalyd. Foucault, iki insan ve ilikilerini,
cinsel organlar kiiletirerek, insanlar deil de onlarn organlarn hastanelere, hapisanelere yollayarak nasl dt
mz ok iyi yorumlard. ..
"Dostluk yoksa cinsellik neye yarar?" dncesini savunan Foucault.

larna

(V)
imdi,

Can Ycel'in, Can Baba'nn kulan nlatmak istiyorum ...

Yllar nce, ben "Byk Argo Szl"nn ilk basm
ncesi son dzeltileriyle harl harl urarken, Can Aa
bey beni Kuzguncuk'a armt. Tatl buyruktur, aga
buyruudur... Gittim. Bir pazar sabah. Kyda. Oturduk.
Konutuk.

Can Baba diyordu ki: "Gel seninle bir gzel bir Kfr
Yahu, dnyann en gzel, en co
kun kfrleri bizim dilimizdedir. Aratrsan, bunlarn altndan neler neler kar. Sonra, kfr, kar kmann, ba
kaldrmann en heyecanl, en dorudan biimlerinden birisi deil midir zaman zaman?"
Szl oluturalm ...

94

Erotologya

nota bene

Kfr, Arapa kkenlidir; "rtmek" anlamndadr. Eskilerde, "Allah ile ilgili bir hakikati kabul etmeyip baka trl
davranmak, baka trl dnmek, baka trl syleyip
yazmak," gibi anlamlarda kullanlrd.
***
... Ah, sevgili Can Baba, tabii ki yledir, kfretmeliyizdir,
kfrlerimize sahip kmalyzdr. Ancak, bendeniz, bir
argo szlyle on ksur yl yitirip on ksur yl kazanm
bir "air- yazar" olarak bendeniz, imdi "Kfrler Szl" ne nereden zaman bulacam? Kfrleri yaamaya devam ederim, daha iyi.
Haa, u baka: Boris Sukitch Razvratnikov takma adl
kiilerle karlatka, onlara yolunca kfretmeyi, ana avrat dmdz gitmeyi de asla savsaklamam. Haddini bilmeli.
Hakkn da bilmeli, "Maledicta"nn dnya dil zenginlii iin ok olumlu bir ilev gerekletirebileceini vurgulamalym. Yiten, yitmeye mahkum, yitirilen (yitmesi iin
resmen abalanan), "kerli ferli" szlkler ve szlkler
tarafndan dlanan bir dil beini, kfr ve argoyu, yaz
nn (basmn) kalc alanna aktarmak, nereden bakarsanz
bakn, lanetli ve gzel itir.
Hi bir ie yaramasa, "ortaya koyar" ve sizi "kfrlerinizi bile bakalarna emanet etmeyin," diye dndrr.

CEZA YASASINDA CiNSEL DOLAlM ya da

HUKUK KURDUN POSTUDUR

Bir dnerndi, bir yllard ki, 141-142 ile 163 tartlr dururdu. 163, aslnda pek uygulanrnyordu ya, Ceza Yasarnzn
bu maddeleri, yle byle kaldrld. (Virsleriyse yaa
rnn birok alannda fink atmakta.) Oysa, hukuk, u ya da
bu yasa maddelerinden ibaret deildir. Hukuk, kurdun
postudur, bazen koyunun postudur; birka kln deiti
rerek, postlar deitirernezsiniz ... Ceza, cezalandrma, yle bir kurumdur ki, toplurnlarn ve topluluklarn boynuna
aslm yaftalar, onlara giydirilmi szler ne denli deiir
se deisin, ceza ceza olarak, cezalandrma cezalandrma
olarak kalmaktadr. Cinsellik, var olal beri cezay, cezalar bulmutur karsnda ...
Adern ile Havva, insann ilk lkesi saylan Cennet'ten
kovulrnad m? Ceza.
Niin kovuldu ikisi? Birbirlerini bildikleri iin ... Ceza.

nota bene
Tekvin, bap 24: ~~ve Adem kars Havvay bildi; ve gebe kalp
Kaini
dourdu; ve: RABBN yardmyla bir adam kazandm, de.,
d .
***

... ncesi neydi peki? ncesi, birbirinden tremi, tretilmi iki yaratn birbirine demernesiydi. Onlarla bala
yp onlar anlatan kutsal kitaplar ceza tadndan, kutsal
yasalar da, kutsal olmayan yasalar da, yasaklar tad.
Ah u dilimiz, ah Trke ... Birok dilde hukuk hak (diyelim right ve Recht) iken, kanun ve hukuk "sivillik" iken,
sen yasa'y yasak ile (yasa ile) bir tutarsn. Ee, sen hakk

Erotologya

96

ske ske alrsan hak'tr o; birileri sana verirse, yasak'tr,

istenildiinde geri alnan hak' tr.
Gelin biraz dolaalm ceza yasalarmz. .. Dolaalm, dnelim, ac ac glmsemek bile yeter aslnda, haydin.

***
Enflasyon toplumunda cinsel para

cezas ...

Yasalarmzn

dural, duruk, durgun bir yn olduunu

gsteren en nemli iaretlerden birisi, para cezalarnn glnldr. te Trk Ceza Kanunu, madde 419:
"Alenen hayaszca vaz' harekette bulunanlar on be gnden
iki aya ve o surette cinsf mnasebette bulunanlar alt aydan bir
seneye kadar hapis ve bu fkrada yazl hallerde ayrca 100 liradan 500 liraya kadar ar para cezasiyle cezalandrlrlar" ...

nota bene
Bizim Ceza Kanunu, bi~iyorsunuz, Katolikliin, Engizisyonun anavatanndan, Italya' dan geliyor... Cezalarmz,
cinsellie kar en kat bak (bir zamanlar!) kurumlat
ran lkenin Ceza Kanunu'ndan evirme evirmedir.

***

... Nedir haya? Ki hayaszlk' anlayalm.

Arapada ha ya, utanma, sk lma' dr; ahlak kurallarna ba
llk, ar, namus, edep ... Farsadan Trkeye gemi bir haya
daha vardr (haye); o da, erbezi, taa anlamnda kullanlr.
Haya gstermek, hayaszlktr! Dilimizdeki ilgin harfde
lik bulumalarndan, rastlantlarndan.
Demek ki, aka ve utanmadan cinsel eylemde bulunanlar (tehirciler, gstermeciler... ) ile herkesin gz
nnde cinsel ilikiye girienler, 100 liradan (hem de) 500
liraya kadar! ve ar! para cezasyla cezalandrlrlarm.
Muhteemin grkemlisil
100 lira, 500 lira diye bir nesneyi bulabilirsek, bu suu
gerekletirebileceiz aslnda; yarg da, bizi cezalandra
bilecek. faide! Ne fayda?! (Ve, yarg parasal cezann 5,
10, 100, hatta 1000 katna hkmetse n' olur?!)

~l
~lll....

Ceza

Yasasnda

Cinsel

Dolamya

da ...

97

nota bene
Burada Sevgi Soysal geliyor aklma. Ankara' da trafik ok
skyd bir zamanlar. Sevgi Soysal, yayan; krmz k yanarken kar kaldrma geiyor. Polis 5 lira m ne ceza kesiyor. 10 lira yeriyor Sevgi Soysal. Polis parann stn
karamyor. "Iyi yleyse," diyor sevgili Sevgi, "krmz k
yansn da, ben bir kez daha geeyim".

***
Batllarn

elde, el eyde,
ama asla ey eyde deil". ey'ler gzeldir.
ey'i gsteren, 100 liray hazrlasn; ey eyde ise, ar
para cezasSOO lira. Eh, bunun da tutkunlar olduuna gre, tarife hi pahal deil. Hapis mi? Belki hapis de atlat
lr: 2000 lira ar teminat gsterilerek.
flrt

tanmn anmsayn: "ey

***
Oturak aleminin

tanm ...

Madde 419 byle de 420 pek mi farkl? Okuyalm ...

"Adab umumiyeye mugayir olarak ak yerlerde veya halkn
suhuletle muttali olabilecei yar ak mahallerde fuhu maksadiyle kadn aynatanlar ve bilihtiyar oynayan kadnlar bir aydan
alt aya kadar hapsolunur."
Kendimize bir evirmen (aktarman ?) bulmann tam zaman ... "Genel edep kurallarna uymayarak, ak yerlerde
ya da halkn kolayca renebilecei (grebilecei?, tank
olaca?) yar ak yerlerde fuhu amacyla kadn aynatanlar ve bile isteye oynayan kadnlar bir aydan alt aya kadar hapsolunur."
Biraz matrak geelim mi?
Hukuk, sularn ve cezalarn tanm olduu kadar, szcklerin ve kavramlarn oyunudur da ... imdi, kadn yerine kz oynatrsak, yasaya aykr davranmam olur muyuz? Ya engi yerine kek, kadn kz yerine olan oynatrsak?

Sonra, kadn kz aynatnay fuhu amacyla deil de

bir amala gerekletirirsek, Ceza Yasasnn 420.

baka

Erotologya

98

maddesini inememi mi oluruz? Daha da sonra, ''bilaihtiyar", kendisi istemed en, nasl oynayabilir bir kadn.
"Rakset lan, yoksa ldrrz!"
Ve kadnlar bir aydan alt aya hapsedilecektir de kzlar,
olanlar ne olacaktr?
Alem buysa, oturak alemi alemdir. Bir kz ya da olan
bulun, genel edep kurallarna uyarak oynatn, halk da
muttali olmasn, o kz ya da olan da bilmeden istemeden
oynam olsun, hi bir su ilemediniz demektir. "Sizi kara vicdanllar!"

***
Gen erkeklerin

korunuu ...

imdi

~ll

421'i de okuyalm ...

"Kadnlara ve gen erkeklere sz atanlar aydan bir seneye
ve ?arkntlk edenler alt ayda n iki seneye kadar hapsolun ur."
Iyi, iyi de, kzlara ve "gen olmayan" erkeklere laf atanlar ile sarkntlk edenler n' olucak? Kz ile kadn'n sosyal
statleri gizlilikten aa ka ka yayoruz ...
Bence, yasada yeri olmadna gre sulanmamalar gerekir. nk, ayn yasann birinci maddesinde yle denilmitir: "Kanunun sarih olarak su saymad bir fiil iin
kimseye ceza verilmez. Kanunda yazl cezalardan baka bir ceza ile de kimse cezalandrlamaz".
nsann aklna taklyor... Kadnlara ve gen erkeklere
"sz atanlar" kimler olabilir?
Kadnlara, erkekler (hani, fkradaki Temel gibi, seviciler)
laf atar; gen erkeklere kim laf atar? Laf atarlarsa, ne derler? Ne dediklerinde su ilemi olurlar? Gen erkeklere
kzlar ve kadnlar laf atarsa, hangi gen erkek bundan i
ka.yeti olur? Erkekler laf atarsa, yasa korumaktadr, haydi polise ve mahkemeye ... Bunu hangi "gen erkek" ister?

nota bene
Yl 1966. Yam 17. Bir Pazar gn. stanbul insanlar, s
nflar

ne olursa olsun, Pazar gnleri

'yabanlk'larn

giyi-

il

'i

: 'i

Ceza Yasasnda Cinsel

Dolam ya

da ...

99

nirdi eskiden ... k m k giysilerimle Moda' da dolayo

rum, "Kadky-olu" yum ya. Issz grnen bir ara sokaa
girdim (hani o sevimli Anglikan kilisesinin olduu sokak).
Bir evin kap sahanlna benim yalarmda drt-be kz
saklanm ... Ben kapnn hizasn bulduumda, kzlar sessizlii adeta yrtt. .. Baladlar laf atmaya. Kaamyorum.
Ne yapacam bilemiyoru~. "Yakkl! Gel bizi p! Analar ne yavrular douruyor! Uff!" gibi laflar. Kzlar benden
alyorlard. Benden, erkek'ten. Ne yalan syleyeyim, ok
holanmtm. "Vurun lan vurun, ben kolay lmem!"

***
Bir de buradan yak hamam

apkn!

Ceza Kanunu'muzdaki en "tataval" maddelerden birisine geliyoruz ... Madde 422: "Kadn kyafetiyle kadnlarn bulunduu

mahallere girenler mcerret bu fiilden dolay aydan

bir seneye kadar hapsolunurlar ve byle tebdili kyafet ile girmi
olduklar yerde kanunen bu cezadan edit bir cezay mucip olan
bir crm ilemilerse o fiili n cezasiyle dahi cezalandrlrlar".
Sanrm zellikle "hamam apknlar" iin konulmu bir
maddedir bu ... Kkende, talyan ceza yasasnda bulunmasa ge~~k. Yorum gerektiriyor... Eksik yazlm, yanl yazl
m. Once, burada "erkek" kavram konulmad iin, bir
anlamszlkla kar karyayz; "bunu yapsa yapsa erkek
yapar, yasay yapt gibi" ... Sonra, "sadece kadnlarn bulunduu," denilmek istenmi ama doru drst ifade edilememi. Bir de, kadn hamamlar, aralardaki hamam sefalan tarihe karmaya baladndan, gencecik hukuk
rencileri bu maddeyle n~yin belirtilmek istenildiini skmekte zorlanacaklardr. Oyle ya, biraz bym erkek ocuklarn bile yadrgand ("hanm hanm, bari babasn
da getirseydin!") hamamlarda "kadn kyafetli" heriflerin
ne ii olacak? Bitti hamam, snd klhan.
Ya deiip durmakta direnen zaman ile devran? Bir travesti, gazinalarn kadnlar matinesine girerse? ... Tam da
maddeye uygun durum!

***

100

Erotologya

Keenlemyekun ...
Yllardr sylenir durur... Yasalarmzn dili eskimimi.
Yalnzca dili mi eskimitir yasalarmzn? Yasalarmzn
dili de, ierii z de, ii de d da, eskimitir. Prsm
tr. Yasalar, yaama yetiememekten tr hep yaraldr.
Bizde, stne stlk, yaamn, yaamlarmzn ardna ta-

klm da deildir. Kopup gitmitir yasalar, lm dein

de nicedir yatmakta ou; ziyaretileri de ok az. Yasalar
mz, yasalarmzn birok "madde" si, hukukularn antika
diliyle sylersek, "keenlemyekun" dur, yoktur, yok olmu

tur, yok gibi' dir. "El Fatiha!"

Ne yapmal?
Yaam, yasalara doru gerileyemeyeceine gre, yeni,
yeni, yepyeni yasalarn yaam (yeni yaamlar) kucaklamaya yeltenmesinden baka umar yok!
Yaayacak, yasayacak, isteyecek ve greceiz.
"Eskimi yasa, adaletsizliktir," demekle yetinemeyiz.
Gecikmi yasa, zulmn ta kendisidir... Yaananlara, yasananlara zulm!

SAPTIRILMI

TIP

Gazetelerin, dergilerin okur danma kelerini derin ilgiyle izler dururum. Kesik (kupr) arivimde, 1968'den
bu yana binlereesi birikti. nsann, insanmzn servenlerin_i byle de izleyebileceimi dnmm .. .
Ite dert, ite sorun, ite soru, ite zm ... m?
Zaman (o merhametsiz zeman) iinde kesinlikle anladm: Byle kelere bavuranlarn bir serveni olduu gibi, o kelerin sahiplerinin de kendisine zg servenleri
var. Soran, bir dertli, yantlayan ayr bir dertli. Soranlara,
sorunlara, szde yantlara, yantlayanlara tutuklusunuz
ey dier insanlar.
Neden? derseniz, o yantlar okuyan kitle olarak hepiniz
yantlanyorsunuz aslnda; ve ayn soruyu deiik "ke"lerden okuduunuzda, birbirine taban tabana zt yant
lar alabiliyorsun uz. Hani bir "bilim" di hp? Hani bir bilimdi
psikoloji? Tamam, dorudur, matematik bile 2 kez 2 eittir
4'ten kukulanyor ama, ayn sorunu farkl drt "ke"ye
iletip, birincisinden "normalsiniz,", ikincisinden "hemen
doktorunuza dann,", ncsnden "sapk eilimler
iindesiniz,", drdncsnden de "bize de mi lolo?" yanh
n alan dertliler ne yapacak? Drt ke olmazlar herhalde.
***
"Yandk bre!"
4 Ocak 1994 Sal gn, gazeteleri kartryorum ... Dediim gibi, danma kelerine ayr ~ir ilgi gstermekteyim,
srekli yantlanmaktaym oralarda. Irkildim birden. Sandalyeden decektim neredeyse ...
Bala bakar msnz: "Psikoterapi bir ruh hastaldr" ...
Vay vay vaaay! dedim kendi kendime. Ruhsal tedavi,

Erotologya

102

tinsel saaltm, ruhzm, Freud konusunda allm dnceleri ve yntemleri amak isteyenler, bizim gazetelere
kadar szd sonunda, yle mi? Eh, ifade bir garip ise de,
sylenmek istenilen eyin karmak olmasndandr belki.
Mektubu ve yantm okuyunca, hem dehete kapldm,
hem de ac ac (hep byle ya) glmsedim ...
Hem deheti, hem de ac glmseyii paylaabiliriz ...

***
Benim

hastalnn ad

nedir?

Gazete okuru soruyor (aynen alnt, parantez ileri benden): "Kenizi devaml okuyan devaml sizin fikirlerinizi benimseyip (tarafnzdan devaml yamtlanan! H.A.) gerektiinde uygulayan bir okurum. Evvela size byle bir
ke atnz iin candan teekkr eder kymetli ellerinizden perim. ("Eller", kymetli ve plyor. Otorite [?] karsnda eiliyor kii. H.A.) Benim sorunuma gelince: Ben
23 yandaym. Bu yama geldim hala kzlardan utamyorum. Siz de bir bayansnzama (ama, H.A.) size iimi dkmeyeyim de kime dkeyim? Nedense kzlara kar bir a.a
lk duygusu hissettim, ayrca abuk fkeleniyorum. Ustm bam yrtyorum, unutkamm... Bunlar herhalde
normal eyler deil. nk herbiey (ne' dir o "herbiey",
H.A.) bende var. imdiye kadar 6 i deitirdim. Kararsz
lm yznden hep ayrldm. Kzarmamn, bozarmamn,
toplumdan kamann sebebi nedir sizce? Benim hastal
m nedir bilemiyorum bunun bir tedavisi yokmudur ne
yapmam gerekiyor bilemiyorum ne olursunuz bana bir
yardmc olun Hasta mym?"

***
Asparagas mektup olur mu?
Okuduumuz mektup gerek mi, deil mi? Bilemiyorum.
Gerekse, hayli ackl. Asparagas ("kukonmaz"; olgu'nun
karln ''uyduru" diye neririm) ise, hayli ackl ve baarl ackl. (Asparagas -uyduruk- okur mektubu da neyin
nesi derseniz, yantm yaln: Kimi dergi ve gazetelerin da-

Saptrlm Tp

103

okur mektubu kesi grebilirsiniz; o ilk

sayya o ilk mektuplar nasl gelir; muammadr.)
Gene de, u mektubu tarayalm:
-Gen adam, gazeteyi izlemekte, "ke"ye gvenmektedir. 23 yandadr ve kzlardan "hala" utanmaktadr. Niin u tanr? nk onlar her anlamda sevmek istemektedir.
-Gen adam iini dkmek istemektedir. (Bizde de "gnah
karma" diye bir kurum yoktur.)
- :\alk duygusu ek~~ktedir.
- Ofkelenmekte hzldr. Ustn ban yrtmas, uzman
bir doktordan yardm almasn gerektirecek bir ruh durumudur. "Normal" olmadn kabul etmekte, "hastal
m," derken sorununa sahip kmakta, ama yine de "hasta mym ?" diye sormaktadr.

Bu mektup asparagas deilse, hzn verici genlik sorunlarn dile getirmektedir. Asparagas ise, yine yle; yalanlar, aptallk, gereklerden yansmakta.

ha ilk

saysnda

Yantn asparagas? ...

***

Gazete, yantlyor ( alntlarda yazm/ dizgi yanllar korunmutur):

"Psikoterapi bir ruh hastaldr. Sizde psikoterapik kiilik var nk tanmlar, bulgular buna aynen uyuyor ve
bu tezimi doruluyor. Kznca krc olup en yaknlarn bile tanmazlar. Yapacanz tek ey, bir ruh hekimine ba
vurarak onun gsterdii yoldan yrmektir. Genel ruh
yapnz dzeline kadnlara ilginiz de normale dnecketir
inann, gvenin ve tedavi olun ltfen" ...
Evet, kesinlikle uyduruk bir yant. Elifi mertek sanan birisinin soruyu yantlad ortada. Dehet verici bir sorumsuzluk karsndayz ...
- Yantlayc, psikoterapiyi bir ruh hastal sanacak kadar karacahil, zr cahil; "suludur" diyebileceimiz bir sorumsuz.
- "Psikoterapik kiilik" uydurunun uydurusu; samalk
lar szl yaynlanrsa, yer almaya aday.

104

Erotologya

- Bu karacahillikle, "tanmlar, bulgular" gibi kavramlakullanarak "ar molla" oluveriyor. Bir de "tez" sahibi!
Dorulanan bir tezmi stelik.
- Bu mektup gerekse ve bir glmece dergisine yollansayd, o derginin Muhlis Beyi verse verse byle bir yant
verebilirdi.
Ksacas, soruyu yantlayann sorunlar, soruyu sorandan daha byk ve derin!
Bu mektup gerekse, mektup sahibi de "ke" den ald
yant yeterli grr ve doktora bavurmazsa, yaam
boyunca "psikoterapi adl ruh hastalyla ba baa" ...
Allahm, bu lke bildiin gibi deil!
r

***
Sorunlar, sorumluluk, sorunluluk ...

Sorular... Sorunlar... Erkek milleti "kendi erkeklik organ

n ok kk sanma" illetiyle yaral. ("Bakasnnkini grmeyen, kendininkini piyade tfei sanr," bizim szmz.
- Bakasnnkini nasl grr?
- Bakasnnkini grnce mao'sal fallik saldrganl [piyade tfei! ne tfei? makinals!] ortadan kalkar m?)
Kklk sorunlarn yantlayanlar, "nemli olan ilevdir,"
diyedursun, sorun zmlenmiyor. "Bir erkeim ve gvdemdeki erkeklik ite bu organdan ibaret," biiminde, ar
bir yabanclama szkonusu. Sevgi, yok; ak, yok; cinselliin, gvdedeki her ey ile, diyelim ensedeki bir ty ile bile ilgili olduu bilinmiyor. Bilince -hem de her an, srekli
olarak-varabilen gvdenin sonsuzluu, ka santim olduu llebilen bir organa indirgeniyor.
Peki, kendisininkininasl grr? Bir aynasever olmadk
a ( Polaroid tr fotoraf makineleri ile videokameralar,
aynann yerini almaktadr), erkek, rnein ierken, kendi
organn yle bir optik adan ("zaviye" den) grmektedir
ki, onu olduundan da kk sanmaktadr. Aklamalardan
birisi bu.
San, sonra da kompleks, saridir ve kadnlara da bula-

Saptrlm Tp

maktadr:

"Bizimkinin

105
eyi

galiba kk!" (ingene az

cinsel gcnn yksekbykl ve gcnden vp-

dalalarnda, kadnlar kocalarnn

lii ve erkeklik organnn

me [avunma?] pay karr.)
Sorunlar... Sorular... Kz milleti "bekaretimi yitirdim mi
yoksa?" illetiyle yaral. Bekaret yi timine yol aabilecek
ilikiler yine sryor; sonra pimanlk basyor. Korku basyor. Zaman zaman "vaginal iliki"ye ikame edilen "anal
iliki" sonrasnda bile ayn soruyu yineleyebilecek cehalette kz'lar var! Oradan da gebe kalnabileceini sanyor
lar. Olaan! Erkek kendisini penisine kltrse, kz da
kendisini bekaret zarna indirgeyecektir. Anusun ahlak
yoktur da, o ka milimlik bekaret zar, bizatihf ahlak' tr. Ve
tbben, bekaret zar zedelenmeden gebe kalmak mmkndr! Yine tbben, 5-6 santimlik bir penis, bu ii becerebilir!
Tp, erdenlik zarn yineleye ve yenileyebilmektedir.
Cinselliin, hele hele cinsel mutluluun, bir anda fethedilebilecek bir lke olduu sanlyor. Oysa, cinsellik reni
lir. renile renile deiip geliir. Mutlu ka ift varsa, o
sayda cinsellik biimi ve cinsel mutluluk dnyas vardr.

nota bene
Kedi, kendisinin nasl sevilip okanmas gerektiini insanlara davranlaryla reten "hayvan" dr, sylediydim. Siz
kediden geride misiniz?
***
nsanlar, ncelikle kendilerine soru sormay renip o soruyu kendileri iin doru yantayabildikleri lde "birey"
olabilirler. Yoksa, bakalarna soracaklardr; sorumluluk dolu yantlada karlaabilecekleri gibi, dehet verici sorumsuzluklarla da karlaabilirler.
Tp

da sapar!
Tbb reten, insandr. Hem de, deiik grlere, deiik
ahlak llerine, farkl sevgi anlayiarna sahip insanlar
retir tbb.

106

Erotologya

nl bir travesti, tedavi iin gtrld doktorun kendisine (daha ocuk yatayken) tecavz ettiini ileri sryordu! (Adam, ocuun "hakl" olduunu kantlyor!) Tedaviye buyrun! "Psikoterapi ruh hastal olabilir mi, hakikaten? Allasen! ldracam!" diyebilirsiniz.
Bu, uta bir rnek. uras da ak ki, insanlar kendi kendilerine yardm edemedike, ayn soruyu bin bir trl yantlayabilen bin bir "ke" den are beklemek, bu kez, labirentteki peyniri buluveren fareden de geri konumda kalakalmak deil mi?

BiN BiR CiNSELLiK

1991'de yle yazmm: "Ortadou kltr emberinde

1000 yla ulayoruz; bu kltrn en byk antlarndan
'1001 Gece'nin btnn -evcilletirilmemi metnini- ngi
lizceden, Almancadan, Franszcadan okuma utancyla ba
baayz" ("Masal Usta'dan rendiklerim", Varlk dergisi, ubat 1991) ...
Bu yazklanm.ann altnda birok neden vard... "1001
Gece Masallar", Islamiyetn bize belletilmeye allan safta yznden fersah fersah uzak bir yapttr; bir bayapttr.
"Issz adaya gideceksiniz, bir tek kitap alma hakknz var;
neyi gtrrdnz? -Oburlua bakn; 1001 Gece' yi" ...
Soylu ve kalc btn yaratmlar gibi, insanla ilgili her e
yi (gzellii irkinlii, doruluu yanll, ycelii ccelii...) ortaya koymaktan, apak anlatmaktan ekinmemi, kanmamtr.

Insanla ilgili her ey... nedir peki? Sk sk anmsat;nakta

yarar gryorum: Insann retim alan vardr... Insan,
bana kalrsa eyleri retir: Insan, ncelikle kendi kendisini reti_r (cinsellik, btn boyutlaryla vardr "1001 Gece" de) ... Insan, kendi kendisini yeniden retebilmek iin,
doay ve evresini yeniden retmek zorundadr (ekonomi,
en geni anlamyla ekonomi); "1001 Gece"yi ekonomi, ticaret gzlyle okursanz, ok nemli ve byk bir tank
olduunu grrsnz ... Ve ncs, dnsel deerler
retir insanolu, birinci ve ikinci alan yanstmak, dzenlemek ister (dnsel deerler, din, felsefe, sanat, siyasa, hukuk. .. ); "1001 Gece"nin varl, almaz bir yaratm olarak,
bu nc retim alannn antlarndan. Ayrca, doduu
dnemin ("dnemlerin" demek daha isabetli) dnsel

108

Erotologya

dnyasna

da k tutuyor.
nota bene
Michel Butor, "sen-anlats"n bulrnurnu; Erdal z
de,"Kanayan" adl yaptnda Buto'u taklit etrnirni ...
Okuyun, "sen-anlats"n 1001' de bulun efendim. Var.
***
Yinelernek yararl: nsann retim alan, birbiriyle
kkten ilikiler iinde olduu iin, herhangi birisindeki
sorunlar dierine mutlaka yansrnaktadr. Herhangi birisindeki bask ve sansr, dierine glge drr. Baka bir
deyile, "u alanda sansr olsun da (vard ya da vardr
da), bu alanda olmasn (yoktu ya da yoktur)," diyemeyiz.
Alanlar birbirinden soyutlamaya kalkan bir yaklam, btn zgrlklere bile bile ihanet deilse, cahilane bir aymazlk, bir salaklktr.
***
3300 sayfay bir rpda okudum ...
AFA Yaynlar, "1001 Gece Masallar"nn btnn dilimize kazandryor. eviri, Alim erif Onaran'n. Yapt ya-
yma hazrlayan da Atilla Birkiye.
Bu olaanst yapt, monarik bir ekonominin geliim
lerini, an hikaye ve iir dnyasn bize ilettii gibi, insann bin bir cinselliini de bugnlere aktarr. Yaynevi, im
diye kadarki "1001 Gece" yaymlarnda grlen szmona ahlak yaklam benimsememi, masallar evcilletir
meye kalkrnam, bu olaanst yapt bir "ocuk versiyonu" ile (ne demekse o) bize sunmak gibi bir hakarete
yeltenmernitir. ("Gulliver" dan, "Robinson Crusoe" dan
sz etmeyeyirn; o grkemli "Don Quijote"yi, yazld dilden btnyle evirmemiz de ok gecikmitir, yzyllarca
gecikmi. Hep "ksaltclar"la, "ocuk versiyoncular" ile
kar karyaydk; stelik ksaltclar, yaptlarn bir evirisinden, kimi zaman da evirisinin evirisinden kt iin,
Trkler "Don Kihote"ye o burnubyk Fransz azyla
"Don Kiot" dernek zorunda kalmlardr.) Eletirebilece-

BinBir Cinsellik

109

im tek nokta, "1 001 Gee~" nin Arapadan deil Fransz~a

dan evrilmi olmasdr. Ornein, Shakespeare'in "eski Ingilizce" den "yenisine" aktanldnda bile anlam yi timine
uradn bildiim iin, "1001 Gece" nin Arapasnn Franszeastndan Franszcasnn Trkesine (hatta, Sanskrite kkenlerinden Arapacia yeniden retiliine, de!) neler yitirdii sorusunun yantn uzmanlara brakyorum.
"1001 Gece", cinsellikle ilgili hemen her ynmz yanstr ve yorumlamaya alr. Ak vardr bu yaptta; ilk grte ak, surete (resme) ak olma, evlilik ve sorunlar
vardr. ihanet vardr bu yaptta; ok elilik, zina, yetinmezliin sonu, som yetinirliin renks~zlii. Cinselliimiz
deki eitlenneler vardr bu yaptta: Ikicinsellik (biseksellik), hemcinsellik; cinsellik ticareti vardr bu yaptta, arabuluculuk, muhabbet tellall. ..

nota bene
Muhabbet'in dn ne anlama, bugn ne anlama geldiini
dnr msnz? Muhabbet szc, Arapa hubb kkeninden doar ve birincil anlam, "sevgi" dir. Ayn kkenden tretilmi mahbub, "sevilen olan, erkek", mahbube
de "sevilen kz, kadn" anlamna gelir. (Bahnamelerimizde, rnein cinsel ilikideki konumlar anlatlrken, kadn
sk sk "mahbube" diye anlr.) Eskiden de deil, on be
yirmi yl ncenin nl arksn anmsayn: "Zennube,
mahbube/ Gel bana gel gzelim" ... Azeri deyiiyle "mehebbet olsa olar 1 yar nee olmaz olmaz" ... imdi geyik
muhabbetimi yapyoruz?

***
"1001 Gece Masallar"n ben de ocukluumdan beri biliyordum; ama, tam metnini okumak iin (in!), demin
sylediim gibi, ngilizceye, Almancaya bavurmak zorunda kalmtm. Trke tam ilk basksnn beni bylesine
tutsak klacan da -dorusu bu ya- dnmemitim. Birinci cildinin yaymland Nisan 1992'den bu yana, her
ayban iple eker oldum. yi, "cins" bir edebiyat dergisi-

Erotologya

110

ni bekler gibi bekliyorum. Her cildi, birka gece iinde soluk solua okuyup deviriyorum. Baktm, 13 cilt bitmi bile. Yaklak 3300 sayfa.
Biraz -biraz m? hayli- sabrsz olduumu kabul ederim.
"1001 Gece Masallar" 16 ciltte btnlenecek (btnlendi
oktan, 1999). Ama, u 3300 sayfann bence en ilgin say
labilecek noktalarndan ksaca sz etmek beni keyiflendiriyor.

nota bene
Bizim eskiler, "keyif" kavramn insan ile ilikilendirmek
ten holanmazlard. "Keyif eekte olur," derlerdi. "Keyif
kedide olur," diyerek o eski saldry aabilir miyim?
***
Bir simge: Hnzr air Ebu Nuvas ...
Bizim corafyamzda,

hrl hrsz, hnzr mnzr...

nota bene

Hnzr, Arapasyla hnziyr, "domuz, etinin yenilmesi haram olan" demektir. "Allah size lei, kan, domuz etini, Allah'tan bakas adna kesileni haram klmtr" (Kur'an,
Bakara, 173; ayrca, En'iim, Miiid ve Nahl surelerine de ba-

kabilirsiniz.

"Sktn artk!").

***

yi, tamam, hnzr mnzr btn yaptlar, Allahn adyla

balar. Dinsel kitaplar, szgelimi hadis derlemeleri ile cinsel kitaplar, balnameler (cinselliin trl ynleri hakkn
da deneyimleri aktarp tler ieren bahnameler), ayn
besneleyle balar. Bir bahname de, bir "divan" da, bir seyahatname de, bir tarih de, en azndan balanglarnda
eittir, ortaktr.

Bu zellik, slamiyetin hangi zgrlk ufuklarndan

hangi papaz ca (engizitrce ve katolike ve kiifiriine) yasaklk
snrlarna mahkum edildiini (slamiyetin szde -nk
cahil!- taraftarlar tarafndan hangi dargrlle d-

BinBir Cinsellik

111

rldn) arpc

bir biimde gsterir. Dn, dn savunur grnenlerce btn hogrsyle birlikte gmlmek
istenmektedir. Dn, onlar mahkum etmektedir bugn;
farkna varmak iin, bilgili olmak gerekir; nerdee? .
Bu olgu ve grnmn bence en korkun yn, Islamiyetin dnk hogrsn gmmek, yok etmek isteyen
sahtekarlarn, bugnk dzmece ahiakn (ahlakszlklar
nn!??!) Hristiyan pritanizminden doduunu bilmemeleri ya da bilmek istememeleridir. Buradaki kepazelik ve
rezillik, kendi "kfr" kavramlaryla, yani "hakikati gizleme, rtme" hyaneti ve alaklyla tanmlanabilir.
te, "1001 Gece Masallar"nda anlan air Ebu Nuvas,
benim savlarm kantlayan bir "lgn" dr...
Ebu Nuvas, bir Arap airi (747 ?- 813 ?, ne gzeldir bilinmeyii, onun doumunun ve lmnn de) ... Cinsellik
zerine ok sylemi, ok yazm. Ykc bir adam; yerle-.
ik deer yarglaryla ok didimi, matrak gemi. Kimi
iirlerinde bir kadn, kimi iirlerinde olanlar, kimisinde
de kendi erkeklik organn vm. "Sik bir silindirdir, bzk
iin yaratld/ Am iin yaratlayd, balta gibi olurdu," demi.
Kaynaklardan bildiimize gre, Ebu Nuvas'n eytan ile
ilikileri de iyiymi. talyanlarn byk "erotik" airi Pietro Aretino' dan 800 yl nce, Ebu Nu vas (bana kalrsa Aretino' dan daha oturakl bir biimde) ilemitir cinsellii.
Trkeye sanrm hi evirilmemi!

***

i,

nota bene
Allah bilir, kimseninki
Byk deil benimki denli;
Hadi gel de lver,
Al eline ganimetimi.
("Divan")

***
Camide imam -Cuma namazlarn halife, Ebu Nuvas
dneminde Harun'r Reid kldrmaz myd?- "ya ey-

Erotologya

112

tan!" diye barnca,

airimizin

"lebbeyk!" (buyurun) diye

Belirtilmeli ki, bu tepkisi de
"Kur'an"a bir gndermedir. Bouna m "Ebu Nuvas dnemi" diyorum?
ayaa frlad anlatlr.

nota bene
"uara" suresi, 221. ayet ve sonras: "Haber vereyim mi size
eytanlarn kime iner olduundan? Herbir iftirac gnahkar
zerine iner onlar. Kulak kabartrlar ama ou yalancdr onlarn. airZere gelince, onlara da apknlar-sapknlar uyar. Grmez misin onlar ki her vadide akn-tutkun dolarlar. Ve onlar, yapmayacaklar eyleri syleyip dururlar".
***
te o hnziyr ve air, Halife Harun'r Reid'in yanndan
ayrmad has yaramndandr. "1001 Gece", halife ile a
irin dostluunu vurgular. O dnemin devlet ve din otoritesi, bir tutuculuk zorbas, pis bir kaba softalk kurumu
deilmi demek ki.
Ve ehrazat da, 287. gecede unlar anlatacaktr...
***
-Neredesin bre hnzr?
-Buradaym ya zgrlk!
Allahn

yeryzndeki glgesi (ah bu glgeler) Halife Harun'r Reid, bir gece can skntsna der; egemendir, s
klr; sarayndan kp gezmeye balar. Kaps ak bir kk
grr, ieriye dalar, egemendir hrsz deil, dalar. Kkn
bir blmnde, olaanst gzellikte bir cariyenin uyuduunu grr. Cariyenin ba ucundaki testiden "Gl yanaklarmn uruna ey gen kz!" diyerek arap ier. (Evet,
egemendir arap ier. "Haram" ier Allah' n yeryzndeki glgesi halife.) Kz per de. Uyanan kz, evirideki niteleme ile "emir-l m'minin" e (inanmlarn buyurucusu, bakanna) ud alar, ohh; ve yaam yksn anlatr.
Halife ("ilik" Trkemizle, kalfa), ykden etkilenmitir.
Harun' r Reid, bir hadm aasn Ebu Nuvas' saraya a-

BinBir Cinsellik

113

rmakla

grevlendirir.
"Bu, gerekte, halifenin her can skldka, airi aratarak, onun anlatt bir serveni iire dkmesini ya da doalamadan iirler okumasn iitmek iin bavurduu bir
yolmu."

nota bene
Mustafa Kemal Atatrk,
met de orada olsun ister.
Denizkz

Eftalya

deilim,"

rak sofrasndadr. Nazm

Arayp

bulurlar ve
diyip gitmez.

Nazm,

Hik"Ben

***
Hadm aas,

Ebu Nuvas' "kt hretli" bir meyhanede bulur. air, meyhaneden kamamaktadr. nk o
meyhanede "gen bir olan yznden" rehin tutulmaktadr. Olan, masalcia anlatlan kadaryla "Hotur, sakal
kmamtr ve gzeldir" ... (Sakal, ka yanda kar? Tarihleme yapnz, Platon.) Halifenin buyruunu yerine getirmesi gereken hadm aas, "gerekten tatl bir ocuksa
mazur tutulursun," der ve Ebu Nuvas'n "bann belas
n" grmek ister. Grr. aire hak verir, lye bakn. Sakf
sylemi zerinde durmal
Bunlar duyan halife de, "hem kzar, hem de zevklenir
[vurgu, H.A.] ve meyhanede rehin tutulann kurtarlmas
iin gerekli paray hadm aasna verir" ...
Daha sonrasn zetlemeye gerek var m? Halife, Ebu
Nuvas ve gen cariye tatl zamanlar geirirler. Ebu Nuvas'n o srada doalamadan okuduu iiri de yledir:

"Ne garip servendir benim servenimf Safdil bir gen kz,

ve arap bardan giysisinin altna, benim
kendimi saklamak istediim yere saklyari Ama bu yle bir yer
ki, Halife'ye saygmdan adn syleyemiyorum!"
Ne garip! Ne garip servendir bizimki de ... Gnmzn szde din bayraktarlaryla bu metinleri tartmak bile
olacak ey deil. nk, bilmiyorlar. Bilemezler. Okusalar
da, anlayamyorlar. Katolik'tir, kafirdir aslnda onlar; bu
gidile, yle de gidecekler.
hrsza dnyor

Erotologya

114

Ah

bizim statlar!

Araplarn

var da bizim statlarn eli armut

mu toplamtr? Hayr... Trk edebiyat, Osmanl edebiyat, bugnk edebiyatmz, cinsellie ayna tutan saysz tankla doludur. Anonim halk yaratmlar sayabileceimiz
Karagz ile Ortaoyunu da, cinsellik karsnda asla ikiyzl deildir. Akszldr. Bakmadk m, grmedik mi her
anlamda.
imdi Deli Birader'den ve Nevizade Atai' den birer rnek verip sz balayalm ...
Deli Birader Mehmed, Gazali diye de anlr (Bursa 1466Mekke [Mekke!] 1535). Bir Osmanl eyhi, mderrisi ve a
iridir. Devrinin allamelerinden. Geenlerde, Prof. inasi
Tekin'in Deli Birader'den yapt bir aktarma geti elime.
Deli Birader, Manisa' da ehzade Korkut' a sunduu "Dafi'l Gumum ve Rafi'l Humum" (Aclarn ve zntlerin Giderilmesi) adl yaptnda bakn ne diyor (bu kez de
Ebu

Nuvas'

vuslat' anmsayn):

Ehl-i akn arasnda

niz- pinhandr siki

Ajk- dil-hastenin derdine dermandr siki

(Aklar arasnda

Gnl

hastas

gizli bir srdr siki

an derdine dermandr

siki)

Hocam, vuslat'tan sz ediyorsun.

Bir baka rnek, yine bir allameden, Nevizade Atai'den
(1583-1635) ... Hem "Temr Ku"a, hem de Ebu Nuvas'a
airane bir selam yolluyor sanki:
Ald eline kfrimizi lutf idb o yar
Bir kudur ol ki kondu varub servi daline
(Kir: Erkeklik organ; ayrca, "ku" szcndeki argo
tadna dikkat.)
Bunlar, binlerce rnekten yalnzca ikisi. Aratrnaclarm
za ok i dyor. Dilerim, sansrclerimize den iler
de giderek azalp yok olur.

:Illi
li

'jl:"

BiR NiFORMA OLARAK

IPLAKLIK

Bizim rakkasmz, rakkasemiz, keimiz, engimiz vard.

Onlara dansr, dansz demeye baladk. Adlarn Fransz
caya evirdik!. ..

nota bene
"Kltr ikilemesi" ne bakn ... Oynamakla oynaytr.

***
... Eyledikleri ise hala Ortadouca adl bir gvde-dilini var
etmek deil mi? Derken, strip-tease, istiriptiz derdi eskiler,
striptiz kageldi ... Streep-tease: "Cbll.anaym da gr!"
Rev, varyete, Missouri Zrhlsnn Istanbul ziyaretiyle
Amerikanlat; Ece Ayhan, bu zrhlya ne gzel "takar" ...
Sanki Gypsie Rose Lee'nin ruhu da zrhldayd. (Ho, madamn m, hanmefendinin mi ruhu buralarda dolarken,
bizimkilerin -Necla z, Nimet Alp, Aye N ana, zel Trkba- gbekleri de dnyay ve Yeni Dnyay kasp kavurmaya ve "oynatmaya" balayacakt. Aye Nana'y uzun
yllar hep bir Emile Zola kahraman gibi dnmm
dr, danseuse idi artk o; "sehhar" rakkase Tahiyye'nin soyad ise, dnemi kodlar gibiydi: Salem! Mentoll cgaras
Amerikan sanayiinin. Tahiyye Salem, "hkmet -hatta,
hkmat- gibi" kadnd.)
Can Baba yaasayd nasl evirirdi? ... Trkesini buldum galiba striptiz'in: "planaym-gr" gsterileri, pavyonlarda, pavyonlara gre daha "halk" ve ikinci snf saylan "saz"larda, gsterilerin bir parasyd nceleri. Sonra, ilk gerek "planaym-gr" pavyonu ald: Parizyen.
(Alev rten huni'nin "alafortanfoni"ye dnmesi gibi, bu
adiandrma da "planimgr" e varabilir. Arada, "soyunimgr" cler de kabilir.)

Erotologya

116

Parizyen, stanbul'un elence yaam iin bir devrimdi.

Geleneksel engilerini, keklerini hala izlemekte olan,
oturak alemlerini srdren lke, profesyonel anlamda
drt drtlk striptiz ile karlayordu.
Parizyen' e ilk kez 1966 ylnda gitmitim (ya on yedi,
nasl girdin oraya?). Sonra, 1978'de "bakalm neler dei
ti?" diye uradm (ya yirmi dokuz). Ve sonuncu kez,
1992'de bir dergi adna Parizyen'deydim (ya krk ;
"Elele" dergisi, yazarlar ilgin ve onlarn yaz yaamla
rnda yer almas olaand saylabilecek rnekanlara gtrp bir yaz, bir rportaj hazrlamalarn istiyordu, "Kelalaka". Benim olaandma bak!).
12 yl ve sonra 14 yl arayla "tketici teftii" olur muydu? Bilmem. Tefti etmek istediim, "kendim" di belki de.
O yllardaki "kendim"lerden birisini mutlaka bulacaktm. Onun aknln, arayn, ksn' s n yeniden yaayacaktm. Aslnda, Londra'nn Soho'sunda da bulabilirdm o gen adam, 1977... Paris'in Pigalle'inde de, 1978 ...
Ya da, Hamburg'un St.Pauli'sinde, 1983 ...

nota bene
"Bir Yer Gstericinin

Hayat"nda yle yazmm:

"Hamburg' da dolayordum. St.Pauli semtinde. Sabaht. Geceden kalan btn pislik, her yeri kaplamt. Sarho kusmuklar, bir kede szp kalm kendileri sarholarn, dzmekten perian birka orospu, yorgun dkkanlar. Birden lty grdm.
Sevin ile kederi biiylesine badatrm bir "ey"le karlama
mtm o ana kadar. Danszlerin, varyete kzlarnn, tv'l~rin (k
lk deitiricilere tv diyorlard) giyim maazas ... Bin renkte metal pullar, styenler, donlar, limon kabuu balklar, maskeler,
yelekler, tller ve bir kedi ... vitrinde uyuyan bir kedi. Kocaman
bir kedi, tekir. Tasmas da vard. (.. .) Kedi uyand. Esnedi. Bana
bakt bo bo. Gzlerini krptz.. 'Dostuz, deil mi?' Evet, dosttuk.
Vitrinin camna tk tk vurdum. Kedi, hemen ba ucunda sallanan dansz giysisine bir pene att. Vitrindeki btn pullar deniz gibi dalgaland. Ilt." (Yek-Yek Oynayanlar adl yk)

***

1'

11

Bir niforma Olarak plaklk

117

Kimin ekmez "aH1ka"sn tendeki dalgalar ve k pullar

nn dalgalar ... Tk tk. .. Cama vurur vurmaz, vitrindeki
uyary grmtm: "Vitrinde kedi var diye cama vurmayn!"

Yine, kategorik imperativ. N' apalm.

***
Karanl sarnmak ...
1 Nisan 1992, aramba. Saat 22.00. Gece, bir Ramazan gecesi. Parizyen' e gidiyoruz. Sorularla dolu kafam.
1966' da dilimi daman kurutan Parizyen, 1978' de
"yeni ve arabesk -arabeks hatta- stanbul"un pek de i a
c saylamayacak insan manzarasn izen Parizyen, imdi
nasl? zcan Tekgl'lerin, Aysel Tanju'larn kentinde yl
lardr var olmay baaran Parisienne nasl imdi? Ki "asker
dergileri" nde, rnein "Pazar" da bir sylenceye dnen
Seher eniz de soyunmutu orada. Kalalar gzeli, sirazdan m lmt? Tsiros, Rumca? Hani iroz dediimiz ... n
san -kalalar dahil tabii- zayflatan ayyalk. .. Dur.
Lo. Lo.

Ve

karanlk. ..

Admlara

dikkat. Kk bir knt, grnmez bir basamak, sendeletebilir. Garson, bir kalem-fenerle ynlendiriyor gelenleri. Sahne, aydnlk. zleyiciler, kendi karanlkia
rna yerleiyor. Ve tandk, ok tandk bir arkyla soyunmakta bir kadn; neden tak diye kadn, kz olamaz m?
Kendine gel.
Total eclipse of the heart adl ark. .. Tam gne tutulmas,
kalptel
.
Ne rastlantdr, nasl denk dmektir bu byle ... Izleyiciler, gne tutulmasnn altnda, kendi karanlkianna (baklarma da) sarnyar yava yava.
Kk dnya, ikiye blnm. Sahnede n oyunlar
ve oyuncular, tenin ltlaryla, gvdenin garip oyunlaryla kout. zleyicilerse, bu kk dnyann karanlk yan; klavuzlar da ne, kalem-fenerin kl karanlk oklar.

lliliu,

Erotologya

llS

Bir kat paras karyorum cebimden; duyumsadkla

rm unutmamak iin not alacam. Hop. Damlyor garson. Kalem-feneri tutuyor masaya; denetleyecek; bu m
terinin ne yazdm merak etmi olmal. O arada, iki sigara sndrlm kllk de ustalkla alnyor, temiziyle yer
deitiriyor. Ne yazacam? Bonnie Tylor. Total eclipse of
the heart...
Aydnla sarnanlar gzlyoruz, dikiziiyoruz aslnda,
baka ne?
Yine soruyorum kendi kendime:
planaym-gr, "tutulmu gneli" bir kalple alglana
bilir mi?

***
Ve dekorlar giyinmek ...
1966' da, mekan ayn mekan d. Barn yeri deiikti. Bir de
dans pisti vard, kck, sevimli. O sralar, "ParisienneCrazy Horse Show" diye yazlyordu klbn ad, yanlm
yorsam.
Yam 17'ydi; sahnede habire deien dekorlar, tema'lar,
k dzeninin "teatral" mkemmellii, ses dzeninin grkemi ile "kzlarn" ses ve a birebir uyumu (vcudun
baka boyutlada uyumu) akna dndrmt beni. Ba
ka bir lkedeydim sanki. Kzlar, ilerini ok iyi bilen ve
ok gzel grnen kadnlar (ou yabanc). Heyecan duymutum, dilim damam kurumutu. Yeti imdada cintonik!
zleyiciler de salt erkekler deildi. Kadn/ erkek says
eitti neredeyse. Kk pistte (yeni dekorun kurulmakta
olduu ara'larda) k m k dans ediyorlard.
Oralarda neden bol bol tketilir iki ki?
1966'nn Parizyen'i, bir masal gibi kalacakt aklmda. Bu
olaanst filmi sk sk geriye saracak, canm her istediinde yeniden yeniden izleyecektim. Show business mi ne?
Urourumda bile deildi. "Show business is know business"mi, gsteri ii bilgi iiymi, bana neydi.

~li. ..

Bir niforma Olarak plaklk

119

1978'de klp el deitirmi olmalyd. Kadn izleyici de,

dans pisti de yoktu artk. Tklm tklm Tarlaba/Kasm
paa ve "yk tutmu" gecekondu ihvanyla kalabal
zerinde, ipceli kalnl bir lahmacun ve soan kokusu raks
ediyordu. Iyi anmsyorum, "bitmi gitmi buras," demi
tim iimden. 1978 kaiflerinden (mucitlerinden mi diyeyim yoksa?) Dahan Baydur dostum da iyi anmsayacak
tr. N e iimiz vard ki o ' da?
te!

Ve 1992' de, 1966'ya bir dn (ilerleyi?) yaanabilece

hi sanmyordum.
Gzel bir yanlg.
Parizyen'in 1966 grkeminden uzaklam bir tek yn
vard: Eski, zenli, deiken ve her ayrnts mkemmel
dekorlar yok artk. .. Ama mzik seimi gzel, mziin
tnlay gzel. Ik gzel. ("Gzel.") Kzlar gzel ve profesyonel (planaym-gr gibi kolayca adileebilecek bir
ii, soukkanl bir onurla yapyorlar adeta). Servis de iyi
ve hzl.
O eski dekorlar m? Dekoru, dekorlar mzik salyor,
yaratyor imdi. Dekoru alglayan da kulak, kulaa kat
lan gz. Bir de, "dekoru giyinmi" kzlar.
zleyiciler ise, dekorun kendisi giyinmekte. Dekorca da
giyinilrrtekte izleyiciler.
Notlar sryor: Birden, Ravel. "Bolero." spanya gibi. s
panya, bir kzn giysisine yklenmi, kyor karnza. Soyunuyor kz; kalan gvde, gene spanya.
Tema, James Bond, jenerik mzii. Giyinilen tehlike, soyunuluyor. Ve kalan gvdede, erotizmin tatl tehlikesi.
Birden Flash Dance. Filmi anmsayn; bir "iyi" bar vardr; bi~ de kts (Zanzibar), kzlar ana drmeye abalar. Iki bar, iki ahlak. Zaman, anlamlar, kavramlaryiye
yiye geiyor.
ini

***

l'

Erotologya

120
Raksn

ebe di raconu ...

youn bir Ortadou tns ykseliyor. Arabesk!

"Eyvah!"m? Hayr, deil. Gen, koyu esmer bir rakkase

Derken,
kyor.

Klasik gbek dans giysileriyle. Balyor. Ha ha ha!

Bizim ylba danszleri, bu kz izlemeli. (Nesrin Topkap, Tlay Karaca gibi stade'leri hari tutuyorum.) Sahne
snyor birden. Kz, genliin dirimine alacak bir ustalk katyor. Belincieki kvraklk ve uyumu salayan nedir?
diye dnebilirsiniz. Bir mekanizma m yoksa?! Deil.
Bu, raksn binyllardr yaplyor olmasndan baka ey deil... Ve "bu raks"n. spanya'y, onun Araplktan kalma'larn, Lorca'y, gazellerini onun, Yahya Kemal'i, raksn btn hz'n dn.
Dansz srtn dnyor. Eyvah? in raconuna aykr,
ama "bura"ya gidebilecek bir davran m, karacak m
yoksa styenini? Hayr, zillerini takyor.
Evliya elebi, Kahire kahvehanelerini dolarken M
srl kzlarn ve keklerin raksa doutan yetenekli olduunu sylemi miydi? Aklmda yle kalm.
Garson beye soruyorum: Nereli bu dansz? Garson, yznde gelip geen bir glgeyle, "Lbnan'l," diyor.
Kz, izleyicileri selamlyor.
Raksn ebedi raconu, planaym-gr'le birlikte yeniden
var oluyor.

***
Soyunmakla giyinilen niforma ...
1966. Az kuruyan, yabanc(lam) adam- ncesi.
1978. Erken nostaljik ("asama" benim uyduruum deil mi?) gen adam.
1992. Krk yandaym. "Hep ayn hep ayn hep ayn," a m bu? plakln niformalatn dnr
ken, zihnin niform alglaylarndan korkmuyor muyum?
Peki, bilin, ''bilinlerimiz" 'O'nlar kadar cesur mu soyunmada?

il
!

lllili
BE SZ, iMDi
nsan, retici insan reten hayvan mdr? (Bali yresinde tarm iisi maymunlar var. Hindistancevizi aalarna tr
nanyor maymun, rn devirip atyor aaya. 1997'de
hindistancevizi aalarmdan ikisi hindistancevizinden lm.

Tarm iisi

iki maymun, hedefleyerek mi bilinmez, o ko-

ca meyveyi

sahip-insan'n kafasna atm!)

***
Kendi cinsellii zerinde dnp bu dnceden yeni
cinsel davranlar treten baka canl var mdr?

***
Aynay
Aynay

bulan, kendisini arayand. Bulamad. Bulamazd.

bulmakla kald. Bu da yeter. Narkissos, su' dan
cam' a geti.

***
Resim, kesinletirilmeye, durallatrlmaya abalanm su
ve ayna. Nergis'in kendisini yitirdii, her dilde.

***
Beyjnden ve kalpten tara den at
lmlar onun. Gzn ve bakn, grmenin zavall paralar, fotoraf makinesi, sinema kameras, videokamera. Sukral' ve ayna-kral' amaya abalyor. knazn farkn
da ... En byk olana da bu. Su-krala ve ayna-krala

Gzn

atlmlar ...

karsnda.

***
Baktmz ey, grdmz,
gremediimizi ararz.
knazn

biziz. Miktarmzdr. Oysa,

knaz yok etmeye abalarz.

iindeyken.

***
ykseklie trmanm; doduu
aaca smsk tutunmu, hindistancevizini sapndan buru-

Maymun, yirmi metre

yor buruyor,

koparyor, atyor aaya, kafamza.

Aniadn m

aga?

VE AFFEDiNiZ AFORiZMALAR

Beynimiz cinsellie katlmazsa, yreimiz sakatat diye

anlan organlardan birisi olma tehlikesiyle kar karya(
dr demeli mi?).

Ne zaman yazmm bu cmleyi? Bir kada karalam,

zerine tarih de atmamm.
Bir evirme 1evirme kapsn ak brakmak iin, "ya kalbin katlm?" diyerek ksa kesmiim.
Evirip evirelim: Kalbimiz cinsellie katlmazsa, beyni-.
miz bir sakatat parasna dnebilir.
Sonra?
Cinselliin iinde kalbimiz yoksa, genelev alanndan
ya da onun mterisinden ne farkmz kalr? (Tenzih: "Onlar muhteremdir ve na-erif mterileri de olmasn," demiyorum.)
Devam:
Kalbimiz cinsellie katlmazsa, beynimiz genelev mamasna ("hac anne," der bizimkiler, ironinin Allah) dnebilir.

1'
'

Ve: Cinselliimizde kalbimiz de yoksa, iliki bir masturbasyona benzemez mi?(. .. )

*
Emerson'n gzel bir laf vardr: "Alntlardan nefret ederim. Sizin bildiiniz neyse onu syleyin bana," der. Bir
aforizma nitelii kazanan bu sz, aforizmalar konusunda
bir aforizma saylabilir: "Aforizmalardan nefret ederim.
Sizin bir dnceniz varsa onu syleyin bana".
Zaman zaman bkarm alntlardan, aforizmal'ardan, ataszlerinden. Hem "cennet analarn ayaklar altndadr",

Ve Affediniz Aforizmalar

123

hem de "kadn sa uzun akl ksa" dr. Ne yani, cennet k

sa aklllarn ayaklar altnda mdr? kiyzlle bak: s
tenmeyen bir konuk grnr uzaktan ( "iti an, denei hazrla"), yaklap "merhaba" der (vay, hogeldin, "iyi adam
lafnn stne gelir").
Aln size aforizma da benden: Aforizmalara, ataszlerine kaplmayn; kartlar her zaman bulunabilir.
Samosata'l Lukianos ne der? "Ak zalim bir sultandr."
Abbe Prevost ne der? "Ak merhametli bir efendidir."

*
zerinize afiyet, aforizmalara saidrnakla birlikte ben de
birok aforizma krnts zktrmm. Yaznn banda
sylediklerimi bir kez daha okuyun. Size bir eyler dn
dryor mu? Dndrmyorsa, aadakileri okumanz
da gerekmez. nk birtakm olaylardan, olgulardan, kimi anekdotlardan yola karak toparladm aforizmalar,
btn aforizmalar gibi "fast food" niyetine sunulmuyor:
Dndrebilen cmle, aforizma olabilir; be szck
kartrlarak yaplm haplar ise balayn.

*
Nerede

kalmtk?

Aktan cinsellii karn,

li:
,!!

geriye hadm kiilerin hadm

duygular kalr. Bu kalnty da ayrca ululamak isterim.
Cinsellikten ak karn, geriye genelev kalabilir. Ebu
Nuvas oray zelev'letirmiti, unutmayalm.
Kimi erkeklerde genellemi genelev korkusu, o evleri
yok saymaya, hatta yok etmeye varabilir. (Zabta tarihinde, derin bir hemcinsellik korkusu tad iin cinayete
ynelip birok hemcinseli katetmi caniler, cinsel deneyimlerindeki bir baarszlk saplantya dnerek birok
fahieyi ldrm sapklar az deildir.)

Kendilerini denetlemekte glk ekenlerin bakalarn

denetlernek konusunda duyduu korkun istee ama
mak gerek. ..

Erotologya

124

Kendi

takanaklarn doru

dayanaklar sanmak,

insann

debilecei en gln durumdur. (zel kanallardaki ero. tik yaynlardan yaknan kiilere Turgut zal yle demi

ti: "Bunun

dmesi

var

kardeim, beenmiyorsan

kapa-

trsn".

9 zamanlar zapping moda deildi demek.

Iki kuprm var: Birincisinde deniliyar ki, Msr yetkilileri, Trkiye kkenli tv kanallarn sansrleyeceklermi.
kincisi, zel kanallardaki erotik yaynlardan Tansu iller
de ikayetiymi. Abdala malum olmala, ka yl nce
yazmtm: anak antenler yasaklanmaldr, hemehrirol
Nitekim, Msr'l yneticiler de bu yola gideceklermi. Kulanz nlar m Turgut zal?)

lkelerin psikanalizi yaplsa, kim bilir neler renirdik

nota bene
lkelerin psikanalizinde arklar trkler (zellikle "anonim" olanlar) ana gere olabilir. Tanpnar, Konya'y anlatrken bir "hava" izlenimini aktarr: " Konya hapishanesinin
kadnlar ksmnda yzn grmediim fakat sesini ok iyi tan
dm bir kadn (. ..) Bazen de 'Odasna varlmyor kpekten'
msrayle balayan ok hayiisz oyun havasn sylerdi. Bu sonuncusunun havas ve ritmi kadar ten hazlarn zalimce tasvir
eden baka eserimizi tanmadm. Sanki btn mrn en temiz
ve saf dualarla hep ba secdede geirdikten sonra naslsa bir kere gnah ileyen ve artk bir daha onu unutup hidayet yolunu
bulamayan ve en keskin peimanlklar iinde hep onu dnen
ve hatrlayan bir lanetli veli tarafndan uydurulmutur. O kadar ten ko kar ve ykc gnahn arasndan o kadar bsbtn ba
ka eylere, kanat aar" ("Be ehir", 1969, s. 104-105). "Ten
hazlarn zalimce tasvir eden" o eseri keke bize btnyle aktarsaydnz Tanpnar. Halkmz tam kartn da syler: "Tvbe eden fahieden kork; yobazdan da yobaz
olur".
*

i
.

Ve Affediniz Aforizrnalar

125

lkelerin psikanalizi, yneticilerinin, zellikle de seilmi

yneticilerinin psikanalizinden de geer mi? Tansu iller
DYP bakan seildiinde, ne yalan syleyeyim, ben de sevinmitim. Sonra? Benim o sevin an'ndaki ruhzmro
de yaplmamal m?

Psikanalizcilerin doru drst psikanalizi yaplsa, psikanalizciler ilerini doru drst srdrebilider miydi? (Psikanalistler, tp insanlar arasnda ok yksek bir intihar
orann buluyor; ikinciler... Birinciler kim? Bilmiyorum.
Cerrahlar m yoksa?)

"Female Eunuch" (Dii Hadm) yazar Germaine Greer mi

sylemiti: "Cinsel ilikide zor kullanan erkekler, kadnla
rn ne duyduunu anlamalar iin, hayatlarnda en az bir
kez dzlmelidir". (BBC'nin ilgin geleneklerindendir; bir
aydna yeterli sreyi verir, istedii biimde bir program
gerekletirmesine olanak salar. Greer, nl reklam ynetmeni Lester Bookbinder' karsna alm, reklamda kadnn niin "metalatrldn" soruyordu. Bir zamanlar
[1980 ncesi] "k ve sepya" bir Altnyldz filmini ["izgileri, insann" diye balyordu dses, Agah Hn] Bookbinder'la kotarmtk. ekim setincieki "ali kran ba kesen",
Lester, Greer'in karsnda, belki de "dzlme" korkusuyla, st dkm kedi gibiydi.)

*
Cinselbilimin babalarndan Magnus Hirschfeld'in en
nemli yaptlarndan birisi "Geschlechts Verirrungen" dir
(Cinselliin Sapmalar) ... Hirschfeld, hemcinsellii, klk
deitiricilii "cinselliin ara aamalar" diye adlandrr...
Kendisi de Berlin gecelerinde kadn klyla dolarm.

ll

Hazreti Ad em' e ne diyorsunuz? Canndan can douran

ilk ve son erkek. Havva'ya gebe olan adam, her anlamda!

*
lll'

Erotologya

126

Kutsal kitaplara gvenirsek, ilk erkek ve ilk kadn, Adem

ile Havva, ensest'in de (ok yakn akraba aras cinsel ili
kinin, fcur'un, horanta zinasnn) balatcsdr.
Eski kaynaklarda "yaratlmlarn onurlusu" denilen insan, yine eski bilgeler tarafndan bir "fcur rn" olarak
anlmam myd?

Gnmz insannn btn salaklklar ve rezillikleri, bir

fcur sonucu olmasndan m douyor? (Doaya kar,
kendi cinsine kar, maddi 1manevi bunca cinayet ileyen
baka canl var m?)
*
"Ayp yorgan altnda," biimindeki atasznn psikanalizi yaplmad iin, bu yarg bir ayp olarak sregelmektedir. (Her eyden nem kapp "aman bu ayp, aman u
ayp," diyen bir ahlak budalasna, bir szde-ahlakya Nu'rullah Ata ne demiti?
- Beyim, ortalkta hi dalamayn siz.
-Neden?
-Sizi gren herkes, annenizle babanzn siz doun diye
neler becerdiini dnyor da ondan!)
*
nsann her tepkisi gvdesinde gizlidir. Gvdesinin neresinde gizli olduunu da tepkinin nitelii ve niceliindell;
anlayabiliriz.
*
Mutluluk, gvdedeki dmlerin zlmesidir.
*
Mutluluk, gvdedeki dmlerin zlmesidir; mutsuzluk, dmn ne ve nerede olduunu bilmemekten, bilenemekten doar.

Cinsellie yasak adan bakmakta diretenler, yasaklk

tan cinsel doyum salayanlar olmasn?!

Dnyann en lgn pornografik filmleri, zihinlerde vizyo-

na girenlerdir.

il il
'

i'

Ve Affediniz Aforizmalar

127

Birok hastaln temel nedeni de, kendi vizyonunu

kendisi sansrlerneye kalkan zihindir. (Topra bol Wilhelm Reich' anmsayalm, Pennsylvania mahpusu.)
Dou dnyas,

evet, cinsellikte Batya oranla ok daha zgr, zgrlk idi.

ncubus ve succubus kavramlarn duydunuz mu? Engizisyon ortaanda, eytann kadnlarla ve erkeklerle cinsel ilikiye girerek onlar cadlatrdna inanlrd. Yzbinlerce insan, cad diye nitelenerek yakld, ldrld.
(Yalnzca insanlar m? Kediler, keiler, hemcinseller de yaklarak ldrld.)
Bizim "eytan aldatmas" diyerek getiimiz ey! "D
azmas" diyerek andeliediimiz ey.

Bu yaz krkambara m dnd? Dnsn.

Ama dnn: "nsann atas maymundur," denildiin
~e hop oturup hop kalkanlarn maymunluunu dnn.
Insan maymunlatrmak isteyenleri dnn. Maymunu
tarm iisi klanlar dnn.

Maymunu aalamak istemezdim. Maymun da hindistancevizini att aaya. Aasn ldrd. "Eref-i mahlukat" ne yapt?

*
Mutluluk, tendeki ve tindeki

dmlerin

zlmesidir.

"MINTAKA-i MEMNUA" (YASAK BLGEl

"Bizim

zamanmzda ... "

"Bendeniz 44 yandaym efendim. Hadise-i inzal, ilkah,

ihtilam, esbab- intiaz ve zerinize afiyet mihbil hakknda
malumat istirham eyliyorum."
Anlayan beri gelsin!
Yukardaki cmlenin hangi tarihte sylendiini bilenlere ... diye balayan bir yarma duyurusuna m girieceim? Hayr. Ama yine de merak ediyorum; O cmle, Tanzimat dneminde yayrolanm bir dergiden mi alnm? 1900'lerin
balar m yoksa? Ya da Cmhuriyetin (evet "" ile) ilk yl
larndan kalma m?
Mihbil ("mehbil" diye de sylenirdi) ve zerinize afiyet
de muhteem dorusu. Adam sanki nezleden nevazilden
sz etmekte.
Gelin unun anlamn zelim nce: "Ersuyu gelmesi,
dlleme, erkeklik organnn sertlemesinin nedenleri ve
kadnn dlyolu zerine bilgi isteyebilir miyim?".
Dnem hangi dnem mi? 1949 ... Szler, dnemin zelliklerine gre "devrimci" nitelikler tayan iki dergiden
alnmtr. Bu dergilerden birincisi "Seksoloji/ Cinsi Bilgiler" (SCB diyelim) adn tayor; ilk says, Nisan 1949' da
yaymlanm. kincisi "Cinsiyet Alemi/Seksalite" (CAS
diyelim), Haziran 1949'da kmaya balam. Benim ariv
deki ilk saylarnn kapaklarnda "2. bask" yapld belirtiliyor. (Dnem, Eski Dnyada da, Yeni Dnyada da cinsellie ynelim, cinsel bilgilerin kamulamaY.a, "popler"
yaynlarla kitlelemeye ynelme dnemidir. Ikinci Dnya

.l

"Mntaka-i

Memnua" (Yasak Blge)

129

Sava bitmitir;

insan adl yaratk, o ackl yokedici, yok

milyonlarca can kaynann varolu gizemini yine
kitlesel olarak renmeye kararldr!)
Neden mitakldm bu dergilere? Yahu, benim doum
tarihim de 27 Ocak 1949. Dergiler, bebe Hulki'nin zerine
dm. nsann baka canllardan bir fark da, nerelerden
nerelere gelindiini merak etmesi... Kediliidir, dedik ya.
ettii

***
"Asma

l:

yaprann kaldrl ... "

Bilineni yineleyelim: Tek tanrl dinlerin ilk anababa sayd Adem ile Havva, "cinsellik" gnahn iledikleri iin
Cennetten kovulmulard. .. Gnah alan, binyllar boyunca
rtlegelmitir, asma (incir?) yaprayla. Eskiler, cinsel orgamn bulunduu blgeye "ut yeri" derler. Utan da ayn
szckten tremitir. Cinsellik= utyeri =utan!
Avrat szcnn kkeni de, anlarnca ayndr: Arapa
avret szc, "gvdenin gizlenmesi gereken, grlmesi
ayp ve haram olan yeri" demektir. Avret kavram hem kadn hem erkek iin geerli olduu halde, avret, avrat szckleri "kz ve kadn" anlatr olmutur. Cinsellik= rtp
gizleme! (Setr-i avret, "gsterilmemesi gerekenin rtlmesi"; tesettr, rtnme) ... Adem ile Havva'dan bu yana,
yaprak bym; gvdedeki cinsel alan bacakarasndan
gvdeye doru bym, bytlm demek ki.
Tp bilimi, ruh bilim, utanc ve maddi/ manevi gizlenme
takanan ancak 19. yzyln sonlarnda ve 20. yzyln
balarndan itibaren yenneye balaptr... Ebeler andan
kadn-doum bilgisine yry ... Urolojinin bamsz bir
dal oluu ... rografi kavram, 1929' da ortaya konulmutur...
Bakn, gnmzde "tutucu" evrelerin dnsel nderlerinden saylan Peyami Safa, 1949' da neler diyor:
"Cinsiyet mevzular, uzun asrlardan beri mntakai memnua
'yasak blge' idi. nsann biyolojik hayatnn kayna olduu
iin, hususf meclis ve sohbetlerde en ok sevilen ve konuulan bu
meselenin, mnevverler tarafndan bile en az bilinmesinden da-

Erotologya

130

ha garip bir ey var mdr? Modern ilim, Freud'un eliyle, bu

gizli mevzuun zerindeki asma yapran kaldrd gnden beri, cinsiyet meseleleri, ocuklarn, genlerin, halkn nnde serbeste konuulmaktadr". (SCB, say 9)

E, bravo

dorusu!

***
HEfrenci" de ne demek?

Asma yaprann kaldrlmas, iki temel nedenle zorunluydu .. .Insan soyu, utanmas gerektii belirtilen "o yerleri" yznden (!) hem oalyor, hem de yz binlerle, milyonlada lyor, yok oluyordu. Frengi hastal (ki "efrenci" ile frengi ayn anlamdadr ve "Frenklerle, Avrupa'llar
la ilgili" demektir) ana baba, ocuk ocuk demeden insan
soyunu yozlahryor, kryordu. Utan ve gizleyiin bedeli, korkun bir lmd. Ikinci neden, ruhsal neden: Cinsellikle ilgili sorunlar, hastalklar, rahatszlklar, kiiyi yalnz bedenen (soyca) kertmiyor, ruhsal adan da kertiyordu.
nsanlk, utanmay srdrd. Osmanl, Trkiye'yi yakn
zamana dek kasp kavuran hastala "Avrupal hastal=
frengi, efrend" dedi (frenk, "Avrupal, zellikle de "Fransz" anlamnda kullanlyordu). Olgu, Batlamann bir
parasyd sanki. Almanlara baklrsa, bu, "Fransz hastal" idi; Franszlara baklrsa, "talyan hastal"yd. n
sanlk, bir hastala "milli, rki ve de ahlaki" adlar koyabilen "eref-i mahlukat" (yarahlanlarn onurlusu!), insanlk,
uslanmyordu, kendisine atfedilen onurdan da uzakh:
AIDS, yllar boyunca "hemcinsel kanseri" diye nitelendi.
AIDS kurbanarna zavall bebelerin, hemcinsel deneyime
yaam boyu bir kez bile girmemi kadn ve erkeklerin katlmas beklendi. Kendisini her trl ktlk'ten szmona syrveren, sahtekar ve aalk ahlaklar, en azndan
frengi ya da AIDS denli cani olduklarn bir trl anlayamadlar. (Bu cmleyi birka kez daha okuyun ltfen, a
alk ahlaklar!)

"Mntaka-i

Memnua" (Yasak Blge)

131

Her ulusun birbirinden bildii frengi, 1949'un dergilerinde bir Trkiye gerei olarak boy gstermektedir:

"Bu yl frengi mcadelesi yaplacak blgeler, Salk Bakanl

tesbit edilmitir. Buna gre, Tokat, Giresun, Samsun, Karadeniz Erelisi, Uak ve orum illeriyle bu vilayetZere bal 13
ilede savaa bu yl da devam edilecektir. Geen yln son raporlarna gre bir milyon 580 bin kii muayeneye tabi tutulmu,
bunlarn 66.237sinde frengi bulunmutur" (SCB, Nisan 1949;

nca

haber, Cumhuriyet gazetesinden alnt).

Her yz kii iinde neredeyse be kii frengili!
Nitekim, frenginin toplumsal bir sorun olduu, 1949
dergilerinin okur mektuplarndan da anlalmaktadr:
-Istanbul' dan, A.H. adl, 19 yanda bir delikanl, soruyor: "Acaba gizlice bir doktora m gitsem, yoksa dorudan do

ruya Wasserman denilen ve frengiyi gsteren kan tahlili mi yapsam?" (SCB, Austos 1949) [altn ben izdim, H.A.].
nota bene
Burada Sait Faik'in en dramatik ve "tank duran" yklerinden "Drt Zait"(*)i anmaz msnz ... Sait Faik, balkta
ki asteriksten not dmtr: (*) Drt Zait, yani drt art
iareti, "++++", kan tahlilinde frenginin kesin saptanmasdr.

"-e gireceim
:1

de imdi ... yi bir i buldum. Bilseniz ne za-

mandr isizim, bey aabey; nihayet buldum: Nianlym da.

Her tarafm salam kt muayenede. En son, bir de kan muayenesi yaptlar. artm. Nasl kanm da iyi mi dersin?

(. ..) Kan ekilde muayene edilmiti. ekilde de (++++)

drt zait vard. (.. .)
- Bir ey yok, deil mi? (. ..) Gtreyim mi bu kad acaba -dedi-, bana i verecek daireye? (.. .) Bakmak istiyor, gzlerinin iine bakamyordum (Mahalle Kahvesi, 1950).
Atalarnz

Szn

***
seviyor musunuz?

ettiim

dergilerin 1949

saylarnda, gemiimizin

ll

132

Erotologya

byk adlaryla da karlatm. Evliya elebi ile, bni Sina

ile ... Yinelemekten bkmayacam: Bizim gemiimizde,
"cinsellik" bir gnah olarak damgalanmamtr. Avrupa,
"eytanla iftletiini" ileri srd cadlarn, fahieleri
ni, hemcinsellerini (Nazilerin "pembe yldz" uygulamasn da anmsamal) yakarak ldren szde bir uygarlk'_ken, bizim tarihimizde byle infazlar yoktur.
Ite, dergi Evli ya elebi' den aktaryor, btn deerleri
nin yan sra, ilk byk rportaj ustamzdan:
"Kahire' de Babl Luk civarnda, kale dibinde, yerlemi olan
fahielerin miktar sekiz yze varmaktadr. Bunlar sanatlarn
evlerinde icra ederler (Esnaf fahie-i Babl Luk). Onlarn yannda vasta kullanarak, uraya, buraya, mterinin ayana giden ve kendi evlerinde kimseyi kabul etmiyen ayrca iki bin be
yz fahie kadn vardr (Esnaf fahie-i hanegi). Bunlara vasta
lk eden erkekler (Esnaf deyyusan) ve kadnlar da (Esnaf vas
tai nisvan), ayr bir sanat olarak fahielerle beraber subann
(emniyet mdr) hususi defterinde kaytldrlar. (.. .) O tarihlerde, Msr' da, kadnlar gibi, gen erkeklerin de fuhu yapmas
na izin verilmitir. Bu gibiler, Babl Luk'daki kahvehanelerde,
bozahanelerde ve meyhanelerde serbeste gezip dolamaktadr
lar" (CAS, Haziran 1949).
"Defterlu" dar, vesikaldrlar yarim.
te, Fahrettin Kerim Gkay'n (stanbul'un nl "mini
vali" si ksa boylu ve tombulcayd; alkol dmanyd; dnemin argosunda, fahrettinkerim, bir tr raky iaret eder!)
"bn-i Sina'nn Ak Felsefesi" balkl yazsndan birka
satr:

"Viyanal Freud ( .. .) panseksalizmi btn dnyaya amil bir

mezhep haline getirmitir. Aslnda Breuer'in boaltc metodlarndan baka bir ey olmayan psikanalizin kkn tarihin daha
uzak kelerinde, bn-i Sfna' nn eserlerinde de buluyoruz"
(SCB, Austos 1949). bn-i Sina, soylu bir delikanlnn hastaln vuslat umutsuzluuna balamam myd? ("Ortadolu erotoman" dnn.)

Ben atalarm ok seviyorum. Onlarn "sansr" bir say-

li li

"Mntaka-i

Memnua" (Yasak Blge)

133

gszlk

diye niteleyip her eyi btn doallyla yazmabahnamelerdeki ilev /haz dengesini, "hezel"lerindeki o grkemli ve tatl azbozukluu ... Yasaklarn iinden zgrlk retmelerini ok seviyorum. Aprnur Tigin'i, Dede Korkut'u, Mercimek Ahmed'i, Kagarl Mahmud'u, yakas almadk szlerdeki dram ve komik'i bulan Karagz ile Ortaoyunu'nun bilinmez yaratclarn ok
seviyorum. Ne dersin Can Baba? zgrlk alanlarn
'mntakai memnua' sananlar, bu sanlarn bakalarna
bask olarak dayatanarsa sevgimin dnda.
Eski dnemlerin AIDS' i olan frengi konusunda yllar y
l alp kendi dnemine kadar bir frengi belirtisi sanlan
rahatszln frengiyle ilgisi olmadn kantlayan Hulusi
Behcet Beyi ok seviyorum (dnya tbb, o hastal
1947'den bu yana Morbus Behcet diye adlandrmakta).
AIDS riski tayan hastalardan ke bucak kaan salk
grevlilerini sevmiyorum.
larn,

***
Neler

deimi?

Szckler deimi. Cinsellikle ilgili terimler, ayr birer

ifre olmaktan hemen hemen km. Ama, cinsellik alan
gene de yasaklar ile zgrlk arasna gerilmi bir ipin
zerinde. Cambazlar kim? Ben, sen, o, biz. Kim bekliyor
cambazlarn dmesini? Geleneklerimizdeki diri yan deil, gelenekiere szan l ve ldrc yanlar srdrmekte direnenler... Grevini yapmakta olan gazetecinin bir sorusuna fkelenince, "sen AIDS'li misin?" diye sorup hakaret ettiini sanan kimseler (ie bakn, o kii bir de "milli
eitim bakan"yd!); cinsellikle ilgili bir fotorafa bir te
hirciden daha ok "ceza yazp", "resmini gstereceine
asln gster" glnlne den mevzuat vd. vb. (Son
espri, bu konularda eli hayli yanm Gnel Altnta'n.)
Ah, 49'lu dergiler, benim kuakdalarm. Bugnlere glerek mi, acyarak m bakyorsunuz?

CiNSELLiK MATEMATiGiNDE
BiRYANILGI

Gel de eviri
gece sohbetleri ... Nazar demesin, yle dostlarm
ki, bir konuyu birlikte ele alp evire evire sabah
bulduumuz olur. Kimi zaman daldan dala, kimi zaman
bir tek sorun zerinde konuur konuur konuuruz. Byle unutulmaz gecelerden birisinde, ngilizce bir cmle atmtm ortaya. Sz, Dr. Kinsey'nin bir sz. Cinsellik matematiinin bu byk uzmanndan, istatistik bir yarg m
beklersiniz? Olabilir. Olabilir de, Dr. Kinsey, binlerce gzleminden ve derin aratrmalarndan ulat bir sonucu
dile getiriyordu ... Hem de ok ustaca: "The only unnatural sex act is that you cannot perform" ... (Cmleyi yanl
anmsyor olabilirim; ama kkl bir hatarn yok sanrm.
Nerede okuduumu anmsayamadm. Ara ara, bulamadm o kayna.)
Bu cmleyi Trkeye doru ve gzel aktarmak iin o gece hayli uratk Bu cmleyi, kaba saba da olsa evirmenin yolu, cmledeki bak, felsefeyi anlamaktan geiyordu elbette. Anahtar szck, perform. Perform'u, yzde yz
karlayan bir szck de yok dilimizde.
Belki yle diyebiliriz: "Doal olmayan tek cinsel edim,
yapamadn cinsel edimdir". Burada yapamadn belirlemesi, btn yk tayor.
Dr. Kinsey, cinsellik bilimi ustalarnn, Kraft Ebing'lerin,
Havelock Ellis'lerin, Freud'larn, Hirschfeld'lerin, Reich'larn dnce ve bilim retimini bir cmleyle dorua
ulatryordu. Cinsellikte normal' in/ anormal'in ls,
Ah

vardr

:il'.:

':1!

Cinsellik Matematiinde Bir Yanlg

135

tek szckle birey' dir! O birey, bakasnn normaline/anormaline karroadka tabii, neyi istiyor ve yapyor,
yapabiliyorsa, o, o bireyin normal'inin ta kendisidir. Dolaysyla da, bir tek normal olmas mmkn deildir. (Ve dikkat: "Yapabiliyorsa," dediim anda, trnak iindeki ahlak
da ie karmaya balyor.)
Bu, normallerle ilgili doru matematikten (kimi istatistiklerden) iin ustasnca "szlm" doru mu doru bir
yarg.

ll

Peki, cinsellik ile matematik alanlarnn yanlglar nerede?

imdi, bizim erotologyamz ile Batnn emtologyas arasnda hayli ortaklk gsteren ve haylice ilgin (matrak, diyeceim; diyemiyorum) bir alana giriyoruz.

***
Hemcinsellikl

diercinsellik ...

lgin alan, "homoseksel"ler ile "heteroseksel"ler, arasnda

tarih boyunca sren tartma ve bu tartmann eski

tanklardr. yi de, bu kavramlar Trkeye doru aktarabildik mi? nce buna bakalm ... Bu kitapta ilk sayfalardan

beri kullandm hemcinsellik terimine de aklk gelsin ...

"Homoseksellik" Trkede ecinsellik diye karlanr
oldu nicedir. Ama "heteroseksellik" e gelince i deiiyor.
Bu kavram, doru biimde Trkeletirilemedi. Kimileri,
karcinsellik, hatta kartcinsellik diye neriyor ki, bence
yanl. Bilinen bir cinsellik tr varm da, onun "kart",
ya da "kar"s "heteroseksellik"mi gibi bir izienim yaratyor. Gene bir "gel de evir!" sorunuyla kar karya
yz. (Birilerinin szcklere bulaan ahlak'lar ile urama
y srdryorum.)
Dilimizde "hemehri, hemfikir, hemhal" gibi tamlamalar kullanldna gre, "homoseksalite"nin tam karl
bence de hemcinsellik'tir. (. .. de ... nk bu nerinin asl sahibi, dobra ve cinfikir iirlerin yan sra cinfikir evirilerin de
babas olan Can Ycel' dir.) Zaten birok kaynakta homo-

Erotologya

136

seksellik, "hemcinsiyle cinsel ilikiden holanma, o iliki

yi seme," biiminde tanmlanr.
Ayn yaklamla, "dier cins" kavramndan da, "dier
cinsellik" e ulalabilir. (Nitekim, szlklerimizde dierkarn
vardr, "bencil olmayan, bakalarn da dnen" anlamnda kullanlrd.) Bisekselli~ ne diyeceiz? kicinsellik ikilcinsellik?- deriz, olur biter... Itirazlar duyuyorum: "Diercinsellik denilirken, hemcinsellik kayrlm gibi olmuyor mu? Bir cinsellik varm da, bir de dieri varm gibi?!"
Neyse, benimnerim budur diyerekten szlk alH1meliine yeltenegitmekten kurtulup u nl hemcinsellik/diercinsellik tartmalarnn tarihteki baz tanklarn
grelim ...

***
Voltaire

Babann

gizli defteri ...

Fransz dnr Voltaire'i bilirsiniz (1694-1778) ... Voltaire, nl "Felsefe Szl"n 1764'te bastrr. Yapt, kiiye
zel bir "dnce szl" dr ve akl "iman" n nne
koymakta, inanlar yerine us'u semektedir. (Gene ahlak:
Trkede "us=akl" denilebilir mi? Uslu -ki pek sevmediim bir szcktr, hani "akll uslu"su da sylenir- var
iken, akl tmyle us olamaz. Gel gr ki, Arapa akl szc de, "devenin yrmesini engelleyen kstek"tir kkenindel Elimiz kolumuz bu denli bal mdr efendim?! Yrmemiz niin bylesine engelleniyor? Syle, hulk!) Uzun
parantezi geelim: Voltaire'in dinsel evrelerle srekli
dertte olan ba, "Felsefe Szl" yle biraz daha derde girer. Eh, bir eksik/bir fazla! Onun iin sorun saylmaz pek.
Ama, yllar sonra bulunan bir "korsan bask", Voltaire'in
bir yandan otosansr uyguladn, bir yandan da, yazdklarn "yeralt yayncl"na szdrm olduunu gsterir...
Bir aratrmac, Paris'teki Ulusal Kitaplk'ta "Felsefe
Szl" n n La Haye' da yaplm korsan basksn bulmutur (1993) ... O tarihte, Voltaire ile ilgili bibliyografya-

1.

Cinsellik

Matematiinde

Bir Yanlg

137

,,
da hala rastlanmayan bir blm vardr "Szlk"te: "Bir
Pederast ile Bir Mid esigeni Arasnda Konuma" ... (nsan,
Platon'u ve "len"i anmsyor.)
"Felsefe Szl"nn yasal basksnda, "Sokratesvari
Denilen Ak" bal altnda hemcinsellie veryansn eden
Voltaire, korsan basknn "Konuma" metninde dnemin
argosunu ak seik konuturmaktadr:
"Pederast: Selam bokum, seninki kalkt m bu gece?
biriyleysem senin gibi, elbette, oros-

Midesigeni: Pederastn

pu

ocuu!

Pederast: Sana gre ben de yleyim, di mi, crcrk?

Midesigeni: Bu ii heriflerle yapmazsan, senin torbalarn
emerim, srk!"
"Konuma"

anal

iliki

zerine srer gider. Voltaire,

hemcinsellik ve diercinsellik zerine kafa yorduu gibi,
kadnlarla ve erkeklerle anal iliki zerinde de dnm
ve alkarn kesmi tir. Byk Voltaire' in dinsel trenle gmlmeyi reddettiini de anmsayalm. Ahlak "szmona" dr nk; lmse kiiseldir.

***
Yce

eyhimiz

eyh

Nefzavi'nin gizli defteri yoktu.

ne diyor?

duyduu bildii her eyi "Kokulu Bahe" sinde ustaanlatr. Fakat, "Kokulu Bahe" eksik bir kitap olarak ba-

O,
ca

slm tr yllar yl .. Yaptn

ok nemli bir paras, sansrblmleri, Ingiltere' de ilk kez 1975' te yaymlanabi

lir. Bilinen :-sansrl- "Kokulu Bahe" hacmindeki bu blmler, "The Glory of Perfumed Garden" (Kokulu Bah<.:e'nin Grkemi) adyla yaymlanr. Peki, yakas almadk
nice konunun ilendii bu blmler niin gizli kalmtr?
"Kokulu Bahe"yi Ingilizeeye eviren Sir Richard Francis Burton (Farsa ve Arapa divan'lar olan bu zat ile hep
karlarz), 1886' daki ilk basmdan sonra kitab gzden
geirmek ister. Bu kez, Franszca evirisi ile birlikte Arap;a asln da inceler ve Fransz evirmenin birok blm
lenmi

Erotologya

138

sansrlediini grr. (Hristiyan ahHik!) Burton, sansrlenmi blmleri evirir. Ama yeni bask iin mr yetmez. Kars, Si' den kalan almalar elden geirirken, bu

"grkemli" blmleri ak sak bulur ve yakar! Evet, yak(Engizitrce yakma ahla.k!) Nefzavl'nin ihtiam
dolu. sesi, tutucu bir hanmefendi tarafndan susturul-

mtr.

mutur ngilizcede, ksmen.

Geldik yine bir konumaya: Voltaire'in "Pederast ile Miok andran bir blm
vardr Nefzavi'de. Voltaire'in korsan, Nefzavi'nin yakl
m. .. ".~okulu Bahe"nin o blm, "Tatl Kzlar Olan
lardan Ustndr" baln tar.
Voltaire'den 300 yl kadar nce (1400'lerde), eyh Nefzavi, bir olan ile bir kzn birbirleriyle ak atmalarn anlatmaktadr... Olan, kendisinin kzdan stn olduunu,
tysz, gzel gvdeli olanlarn erkekler tarafndan tercih
edilmesinin nedeni olarak da, olanlarda ayba gibi, gebe
kalma gibi sorunlarn bulunmad belirtilir... Kz da az
uyanklardan deildir; olann savlarn tek tek ele alr,
azanlardan da rnek getirerek bu savlar rtmeye al
r: Olann tysz zaman' nn ksa sreceinden tutun,
anal ilikide dk sorunundan gein, bir arafa iki kamn
fazla gelecei'ne varn.
desigeni Arasnda Konuma" sn

~ll!

***

Daha da eski bir konuma ...

~!

Gene "1001 Gece Masallar" var masada. An 7. cildi. Bulun 200. sayfay. .. O blmn ad da, "Gen Kzlar m, Delikanllar m?" ...
Tartma, bu kez Nefzavi'den de ncelerde. Bir kadn
(Sitt Dahiye) ile bir adam (eyh) tartmak ta dr...
Ozanlarn tankl unutulur mu, var tabii. Ve Ebu Nuvas yine karmzda. Bir kz yle betimliyor:
"Tpk gen bir olan gibi kala adna hi bir eyi yok; hatta
salarn da kestirmi! Ve hatta yumuak bir ayva ty yzn
kadifeye evirmi ve sihrini ikiye katlamtr. Bylece hem olan
clara hem de zina yapanlara doyum salar!"

Cinsellik

Matematiinde

Sitt Dahiye,

Bir

Yanlg

tartmay yle

139

bitirir: "Kim

yaslar? Hint smblnn koku saan

nun dksm kim yeler?"

aacna

olan kzla k

domuz yavrusu-

nota bene
lk s~.lmzden, Kagarl'dan (1072!):

- KOTI. Gen ocua sld zaman sylenir. "K

gibi kokmu" demektir, ka nispet olunur.
- KTLK. Smek iin kullanlr; put. (Kagarl Mahmud, Divan- Lugat'it Trk) Kt, gt'tr; bugnn svgs olan gtlek'in en eski biimi de ktlk herhalde.
***
Yine de Deli Birader...
Deli Birader de, daha nce adn andm yaptnda, 16.
sesleniyor... Kitabn ikinci blm, "Kulampara yoldalarla zampara biraderlerin arasnda geen at
nay tasvir eder ve vnmeyi anlatr" ...
Bir "konuma" da bizden.
stelik, atmalar mektuplarla balyor ve neredeyse bir
"meydan muharebesi" ile sryor...
Kulamparalar, zamparalara dnyay dar etmek iin, fkeyle yola karlar: "Varalm zamparalarn bana am gibi ge-

yzyldan

ni dnyay gt gibi ddrack edelim, balarn

taak gibi sallandralm!"

kesip am kapsn

dan

***
Dnelim yanlgya, dnelim

yanlgdan ...

Kinsey'nin szn yineleyelim. Eer Voltaire, Nefzavi,

1001 Gece'nin adsz yaratclar ve Deli Birader, Kinsey'nin szn duysalard, cinsellik diye anlan matematikte bu "yanl konuma"lara giriirler miydi acaba?
Ve Kinsey'nin cmlesini bir kez daha, daha da zgrce
evirelim: "Sizin zevkiniz sizedir, benim zevkim de bana.
Sizin zevkiniz size normaldir, benim zevkim de bana".
Hala konuuyorlar.

GRAFFiTi:
TOSUN EDEBiYATININ ANLATilKLARI

Tosun'un defteri duvar...

Bir sinemann, bir vapurun, bir okulun, bir barn vb vd tuvaletine girdiniz ... Bakir duvarla karlamanz zordur.
Duvarn, sizi dardan soyutlayan duvarn (bir anlamda
da sizin) rzna (rznza) geilmitir.
Yazlar, desenler, zktrmalar duvarlar doldurur silme.
Yalnz kapal yerlerde deil, ak yerlerde de duvarlar, yzeyler zel "yazarlar izerleri"nden kurtulamaz. "Graffiti" terimiyle adlandrlyor bu etkinlik. (Latince graphium' dan talyancaya graffito diye geen szcn oulu ...
"izerek, oyarak, kazyarak zktrlm eyler" anlamna
geliyor.)
Graffiti'yi Trkede duvar zktrmalar, hacakaras
zktrmalar ya da u yaygn tekerlerneyi ("bunu yazan Tosun, okuyana kosun") amnsayarak Tosun edebiyat, Tosun
sanatlar biiminde adlandrabiliriz. Tosun Bey (Bey! evet,
erkektir o ... Tosune Hanm, pek yaygn deil) yazar da, izer de; defter leri, duvarlar, kap ileri; kamu yzeyleri asln
da (kendi evinin ayakyoluna zktran Tosun grmedim,
nk "orada" anonim olamazd).

nota bene
Bir cinsel yaklam kii adyla anmak ilgin: Anglosakson
argosuncia da Peeping Tom (Dikizci Tom) vardr... Dikizeiliin simgesi. yi bir ansiklopediden, Lady Godiva maddesini okuyup bu XI. yzyl terzisini tanyabilirsiniz.
***

Graffiti: Tosun

Edebiyatnn Anlattklar

141

Kimilerinde tepki uyandran bu zktrmalar, konuyu

inceleyip irdeleyen bilim insaniarna ok ey anlatr. Neler
var acaba bu yazlarn izilerin altnda? Kolektif bilincin,
alglayn oullamasnn, bilinaltnn, bilinstnn,
bilindnn nice ve nite yansmalar var? Tosun, sanatn
insan var olal beri icra ediyor, dnyann her kesinde.
Var. Birtakm gereksinmeleri karlyor olmaldr graffiti ...
izim ynyle, uluslararas bir simge dili, bir piktogram
dizgesi oluturagelmekte. Diilik organ, bir i. Erkeklik
organ, baa, kamaya benzer bir ey. Anus, bir asteriks,
asteriks *... Aziz Nesin mi anlatmt? Almanya' da, bir genel tuvaletin duvarnda u ibareye rastlanmtr: Tosun Almanya' da da hizmetin izde! Tosun'un zaman zaman ok zeki
birisi olduunu anlamak iin yeterli. Almanya' da da hizmetinize giriyor ve hayal gcn dilediiniz gibi kullann
diye drt szckle yetinebiliyor. "barenin altn doldurunuz! Yazn ve de izin."
Tosun, ok ynl bir reticidir. Bir iletiimci. Kimi zaman bir zlsz yazar, kimi zaman bir manzume, bir ksa
yk, kimi zaman bir tek szckle dile getirir amacn:
Szc yeni renmi ocuk, bahe duvarna iki harfle iz
brakr: Am. Fransz ressam Dubuffet, ada bir Tosunressam olmay denemiti. Tosun, cinsel organ, cinsel birleme izmede de uzman saylabilir; bir naiv, bir halk ressamdr. "Meslei"ni -yolu yordamn- didiklersek, bir d
avurumcudur. Tosun'luk da cinsel ahlaktan almtr nasibini: Normal midir, sapklk sapknlk mdr, ruh dkl
mdr, safa bir iletiim abas ve zehab mdr, bir e
lenme biimi, bir saldrganlk gsterisi midir? Kolaya kaaym biraz: Hi birisi ve hepsi dir, greceiz ...
Insan ile ilgili bilimlerin temelinde, "insan ile ilgili hi
bir ey utan verici deildir, yabanc deildir bana," ilkesi
yatar ve yatmal gerek. Tosun'un atalarn tanrsak, kendisini de anlama olasl var...

***

:1
!

Erotologya

142

lk Tosun kimdi?

ilki, 30.000 yl kadar nce yaad, byk olaslkla. Ilk yaptlarn da, maaralarda verdi. lk graffiti rneklerinden bize kalan, basit hayvan izimleri (av) ile yaln m yaln iftleme resimleri (yaam
srdrme av) ... rnein Lascaux maaralar, Kuzey Sahra' daki tarihncesi maaralar, graffiti ile dolu ... Saptanan
en eski zktrmalardaki kadnlarla erkekler, gnmzdeki torunlarna ok benziyor. "er p" insanlardr bunlar;
biimlerinden ok, edinieri nemlidir. ("nsan insann pdr," diye mrldanyorum.) Cinsel birleme durumundalar. Bir yandan haz devirmekte, bir yandan "kendilerini retme" durumundalar.
sa' dan nce 7. yzylda bir Dor erkei, Thera adasnda
ki Apolion tapna duvarna hemcinsel eylemini zktr
m. Uzmanlar, Grek hemcinselliini zmlerken bu
graffito'ya byk nem veriyorlar. "Erkein yiitlii ve
bilgelii, ersuyu araclyla gen olana alanyor."
Sefahat yaamY..la nl Pompeii'nin Tosun'lar da hayli usta kiilermi. Oyle ki, incelemeciler, Eski Roma'llarn
cinsel eilim ve beenileri konusunda Pompeii graffito'larn ba kaynak saymakta.
Trkiye' deki Tosun'lar zerine yazl kaynak, yok denilecek kadar az. Bula bula, yine o grkemli "stanbul Ansiklopedisi"nde ksa bir madde bulabildim ... Read Ekrem
Kou, 1880 ile 1913 arasnda cami ve mescitlerdeki ayakyollarnn yaz iziyle dolduunu, bunu engellemek iin
duvar ve kaplara katran svandn, ama Tosun ustalarn
i'lerini bu kez de akyla kazma biiminde gerekletir
diini yazyor. Ayn kaynakta, bir tellak izimi ve o tellakla ilgili birok yaznn kopyas da yer alyor.

Bize

ulaabilen Tosun'~arn

nota bene
"rnek olarak Aksaray' da Muradpaa Camii ayak yollarndan birine yaplm bir uan resmini alyoruz; 1324
de (1906) Basnac Ali tarafndan yaplm olan bu resmin
lilll

Graffiti: Tosun

Edebiyatnn Anlattklar

143

etraf doruyahud uydurma yazlarla donatlm ve adeta bir duvar ilan haline getirilmidir; bu yazlar kurun
kalemleri ile yazlmdr; 1933' de resim de yazlar da taravetini muhafaza etmekte idi. (. .. ) DelZak Tokadl smail Aa
sanatnda gaayet mahirdir. (. ..) Bendenizi de ykamdr, memnun oldum, ehremanetinden Hasan Basri ... " ("Resim ve yaznn taraveti!" H.A.)
***
Graffiti, cinsel yaamn bir yanstcs olduu gibi, "cinsel
dil" in ve iletiimin de birinci elden tan. Ornein, bir argo aratrmacs, duvar yazlar olmasa ne yapard bilemem.
"Argo, duvara yazar," denilmitir. Kim bilir ka yan
daki u yaygn tekerleme, Tosun'un /'gereki" bayaptla
rndandr: "Yaz yazma helaya 1 Ban girer belaya 1 Gtrrler Merkeze/ Siktirirler herkeze" ... u da duvardan
derlenmitir: "Hela oldu ibnelerin defteri!"
Razvratnikov'u anmadan gemeyelim. Kfrlerinizi
duvara emanet ediyorsunuz.

***
Tosun niin zktryor?

(I) ki bek: Graffiti, iki ana bekte toplanmal bence ...

Ara olarak graffiti (bir ey iin graffiti); ama olarak graffiti (graffiti iin graffiti) ... Tosun, graffiti araclyla ya bir
mesaj iletir, birisiyle ba kurar; ya da, Tosun iin graffiti,
amacn ta kendisidir... Yazar, izer ve eylemini masturbasyonla bitirir (bu bek iin, erotografomani - aksak eyler
yazp izmekten ve bunlar izlemekten cinsel haz duyma
ya da Tosun' culuk- terimi kullanlabilir).

(II) lkel bereket klt: Tektanrl dinler ncesinde, erkeklik/ diilik ve bunlarn "bir" olmas, dourganln, hereketin bellibal simgeleridir (rnein Hint'te yani ve lingam, in'de yin ile yang gibi). En eski Tosun'lar, izimleriyle bir tr by peindedir: Tosun, zktrarak bereket duas etmektedir.

144

Erotologya

(III) Erotografomani: Graffiti, gnmzde artk "mania,

manya" diye adlandrlamayacak bir cinsel edimin, hatta
yaklamn duvarlarda gereklemi biimidir... Aksak
yaz ve resimlerden holanma, bu tr uyarm kaynaklar
na tutkunluk, yerli-yabanc o devasa pornografya sanayiinin de temelidir. Tosun'un tek, biricik, mutlak cinsel edimi
graffiti haline geldiyse, burada bir sapmadan sz edilebilir.
(IV) Bireysel boalm gereksinmesi: Herkeste var olan
gereksinme bu, ocuktan bye, erkekten diiye herkeste ... ocuk, yazp izmeyi becermeye baladnda, byklerin yasaklad bir szc bir yere karalar; yasak
saylan bir organn resmini izmeye abalar. Kral Midas'n
herberi gibi, bir paylama isteiyle doludur: Bir eyi paylaacak kimse bulamaynca, onu nesnele,rle paylar... bizim "vak' a" da, duvarla paylamaktadr. Insan, graffiti sayesinde, bir yasa ineyebileceini, bir "srr" aabileceini gsterir, nce kendi kendisine, sonra da gizli izleyicilerine. Graffiti'nin bu en masum trne baklrsa, Tosun
hem masum, hem naiv' dir. Naiv yle mi? yle. Kiisel
gzlemlerim, kamusal hela duvarlarnn Cuma gnnden
Pazartesiye daha da dolduunu, "Pazar gn ressamlar
ve Pazar yazarlar" nn hafta sonunda hayli mesai harcad
n gsteriyor. iten gten vakitleri oluyor demek hafta
sonlar.

(V) Ruhsal/ cinsel doyum: Bu gd, erotografomani ile

hayli yaknlk gsterir. Erkek yahut kadn kz, graffiti yapan kii, yazp izdii ("zd" da derlerdi eskiler) eyde
kendisinin alamadn olarak ruhsal/ cinsel d oyum sa
lar. Cinsel ilikide hi bulunmamtr; bulunmu gibi grnr. Erkeklik organ olaandr, onu kocaman izer vd.
Yaz ve izi, burada bir organn, bir cinsel eylemin yerini genellikle de abartl bir biimde- almaktadr. Dlennek
te olann cisimletirilmeye abalanmas.

Iii

Graffiti: Tosun

Edebiyatnn Anlattklar

145

(VI) Bir iletiim yolu: Duvar, bir mecra, bir medium' dur,
bir iletiim ortamdr. Tosun, zktrmasn baka insanlara dorudan ya dc;; dalayl olarak "postalamtr" ... Doru
dan mesaj verir: Ornein, amalarna uygun birisi ile bulumak ister. Dalayl mesaj verir: Graffiti'yi izieyecek kii
nin verecei tepkiyi dnr, onun aknln, cinsel
uyarlmasn vd hayal eder. Nasl olsa alacan umduu
bu klgsal "kar mesaj"lar, Tosun'u daha batan etkiler.
Yapayalnzdr Tosun. (Dr. Kinsey, bu konuyu da irdelemitir. Hem kadn, hem erkek tuvaletlerinden toplad
verilerin dkmne gre, graffiti, zellikle erkekler iin
net bir iletiim yntemidir... 100 zktrmadan 21'i, baka
laryla buluma'ya yneliktir.)
(VII) Dorudan ve dalayl hemcinsellik Cinsel z ta
yan graffiti'nin reticisi, "yapt"n genel tuvaletlerde,
yzde yz kendi cinsinden birisine sunmaktadr. Bylece,
o graffiti araclyla kurduu insani balant, bazen bilinli, bazen dalayl hemcinsel renk tar (graffiti, yzde
yz diercinsel nitelikte olsa da). Tosun ya da Tosune
hemcinseldir demiyorum. Ama, graffiti ortam ve yntemi, hemcinsel geyi kendiliinden ieriyor. "Kadnm
paylamak istei" n deki ikicinsel ynelimi anmsayalm.
(VIII) Tehircilik: Tosun, kendisini, cinsel organn, cinsel eylemini yazyla ya da resirole yanstrken, bunlar ba
kalarna gstermektedir. Bylece, gerekletirilememi te
hirci eylem, kendisini duvarda var etmektedir. Graffiti,
tehirciliin barndrdg cinsel saldrganlk gesini de tar. Her izleyici, graffiti rnekanna girerken ne ile karlaa
can bilmeyen bir kurban' dr. Szel/ grsel, szcksel/ izimsel mesaja orada maruz kalr.
(IX) Mteferrik ! Graffiti'ler, ieriklerine gre baka birok eilimi de davurabilir: Cinsel iednklk (nk
graffiti, bir buluma amac tamadka, en dalayl insaninsan ilikilerinden biri) ... Koprofili, pislikseverlik (nk

Erotologya

146

mekan byk bir oranla tuvaletlerdir) ... Irza geme eili

mi (nk graffiti, o ana kadar graffiti ve onun ieriiyle
karlaman:: kimsede -bir ocukta szgelimi- ok etkisi
yaratabilir. Oyle ya, Tosun'un nsznde, "okuyana koymak" yok mudur? Bir yandan da, "kirletilen" temiz bir
duvar, yok edilen erdenlik, bekarettir; Tosun, tipik bir "fallik saldrgan" dr) ... Narsisizmdir, zseverliktir (nk,
duvar, kendisine bir ey zktrld andan itibaren bir
aynadr artk). Graffiti' de yok, yok.

***
Ve Tosun "normal"dir...
Dne kadar "sapknlk" diye yaftalanan birok cinsel eylem, gnmzde kara kitap'larn "normal" blmne,
"eitleme, olaand uygulamalar" blmne aktarlr
ken, saysz tr olan Tosun'u toptan bir yargyla karalamak yanltr. Diyebiliriz ki, her Tosun kendi zktrma
snd~.n aslr. Her graffiti iin, ayr bir deerlendirme gerek. zel durumlar, zel yorumlar ka~tn kantlamadk
a, graffiti olaan bir insan edimidir. Ozellikle, cinselliin
her yolla hastnld toplumlarda, birey iin bir "emniyet
supap", bir sigorta ("buhar atma!") olduunu unutmamal.

***
Tosun

edebiyat

ve

yazl

kaynaklar...

Cinselbilim alannda kitlelere dnk abalar olan Dr.

Haydar Dmen, "Cinsel Sorunlarnz" adl kitabnda y
le der: "Bir ara tm bunlar toplayp yzdelerini bulmay
tasarladm. Ne var ki, kullanlan trnceler ylesine ak ve
ileri ki, bir snflama yapmak iin bile olanakl olmad
kansna vardm" (12. bas, s. 470). Graffiti'nin neredeyse
sine qua non aksakl, bir snflamay niin olanaksz
klm, bilemiyorum ("ileri"likten kast ne Dmen'in? bunu da). Dr. Dmen, dilerim byle bir alma yapar ve sonularn yaymlar. Yukarda anld gibi, bu durumda,

Graffiti: Tosun

Edebiyatnn Anlattklar

147

Read Ekrem Kou dnda hi bir aratrmac, graffiti zerinde durmamtr.

Ancak, btn dnyada olduu gibi lkemizde de, sezgileri ve saptamalaryla bilime zaman zaman yardmc
olan, hatta kimi durumlarda yol gsteren edebiyat, graffiti konusunda da bo durmamtr... Bu yazda graffiti'nin
zellikle "dar anlamda apolitik" yn irdelendiinden,
Cortazar'n "Graffiti" adl yks, Bilge Karasu'nun "Gece" roman, yalnzca anlr. Tahsin Ycel'in "Vatanda" adl yapt ise, edebiyatmz iin bir "ilk"tir. Tahsin Ycel'in
hem bir edebiyat, hem bir dilbilimci olmas, graffiti a
sndan ok ilgin. "Vatanda" adl yaptn bakiisi, uslanmaz bir Tosun, verimli bir graffiti reticisidir. "Ksacas,"
der adam, "ayakyollarnda duygularn dile getirmekte mutluluk bulan milyonlarca insandan biriyim ben de".
Tosun'larn says hakknda biraz a~~rtya kaarken,
kendisini de aklamaya abalamaktadr. Oyle ya, "herkes
yapyordu, ben de yaptm, n' olucak?" ... Ama, ok doru
saptamalar da sunar: Bunlardan, graffiti'nin bir ynyle
erotografomani, bir ynyle gnah karma ve itiraflk,
bir zelliiyle de dertleme, paylama olduu anlalr.
"Vatanda" (ad yok, yalnzca vatanda), yaamdaki hasklara kar giderek daha atlgan ve dorucu olmaya ynelecektir.

***
Tosun'dan

nasl

yararlanabiliriz?

Dr. Kinsey'nin graffiti zerine verdii rakamlar, Amerikan

toplumunun cinsel yapsna kimi aklamalar getiriyor:
Erkek tuvaletlerindekilerin yzde 86's cinsel niteliktedir.
Bu oran, yzde 25'tir kadn tuvaletlerinde. (Kadnda cinselliin daha gizli, daha bastrlm olmas?)
te yandan, Dr. Kinsey' nin Amerikan toplumu iin verdii hemcinsellik yzdeleri (genelde), graffiti rneklerinden karsad yzdeye gre ok daha dk. (Bu da,
Amerika' daki hemcinsel tezahr patlamasn nceden sez-

148

Erotologya

dirmiyar mu?) Bu patlamay tanmlayan "out of the doset" deyimi bile, hemcinselliin de, graffiti'nin de "kapal
dnya" sn artryor.)
Graffiti'ye ilgin yakla.mlardan biri de, William McLean' den ... McLean, Paris Universitesi'ne sunduu doktora
tezini yaymlamtr: "Iconographie populaire de 1' erotisme" (1968) ... Etnolog McLean'e gre, izgiromanlar ve fotoromanlar ile graffiti, en azndan birbirlerinin dzeyini
yanstan olgulardr. nk bu alanlarda, "ortak toplumsal
bilinc"in davurumlar grnr. Bence, karikatr ile graffiti de derinden akrabalk tayor. (Konu, kadn, cinsel organ izimieri asndan somut olarak irdelenebilir.) Saussure'n dedii gibi, "simgelerin yaamn toplumun ba
rnda incelemek", zor, meydan okuyucu bir aba; ama, giriildiinde de, hemen sonular vermeye balayan bir aba.

~'
li

nota bene
Aln benden bir izlenim: Bizim tuvaletlerimizde, Deli Birader' in "kulampanilar1zamparalar tartmas" hala srmemekte midir? Saptadm 100 duvar zktrmasndan
60', hemcinsel nitelik tayan arlardr... 10'u, szmona
akalar: "Saa bak, sola bak, nne bak, arkana bak, ulan
hyar oraya buraya bakacana smaya bak," gibi... 30'u
ise diercinsel nitelikte. Bu Tosun yaptlarn, zellikle
1970-1985 arasnda, Kadky-Karaky vapurlarnn ayakyollarnda grdm. Vapur kenefi duvarlarnn bellibal
yazar-izerlerinden birisi, kendisine oturakl ve anlaml
bir lakap da bulmutu: Yalkn Sabilek. En ilgin zktr
malardan birisini de, kaptandan gamatoyu besbelli yemi
vapur temizlik grevlilerinden birisi zktrmt: "Ulan
eolueekler, bana kastnz nedir?" stanbul'un "ehir
yollar" vapurlarncia ayakyolu yoktur bugn, terr korkusundan.
***

Graffiti: Tosun

Edebiyatnn Anlattklar

149

Graffiti, binlerce yllk bir gelenekten reyip yryor. n

san, her retim alannda, reyip yaamak ile lp bitmek atmasnn mthi ve dramatik oyuncusu insan, gelenei
ni u ya da bu biimde gelitirerek, arptarak, koturarak
ve srerek srdryor. Yazyor ve siliyor, iziyor ve siliyor.
Graffiti, toplumda "biriken" kimi grlerin, alglama
biimlerinin dorudan yanstld, anonim bir "yarat"lar
toplam. Bylelikle, zktrld dnemin cinsel yaklamiarna bir k tutuyor. Dnemin pornografik yaptla
rndan izler ieriyor. Dnemin kfr dili, ).<.aba dili, argosundan saysz ve sansrsz izler tayor. Unl etnolog ve
antrapolog Ernest Bornemann, SO 000 szck ve deyime
yer verdii "Sex im Volksmund" da (Halk Dilinde Cinsellik), sistemli grme ve rportajlarn yan sra graffiti' den de yararlanmtr.
Tosun edebiyat ve resmi, dobra m dobra tanktr.
***
Tosun engellenebilir mi?
Tosun, hukuken sulanabilir: Kamu maln kirletmekle,
halka ak yerlerde "ahlak d" eylemde bulunmakla sulanabilir. Peki, Tosun yakalanabilir mi? "Merkeze gtrlebilir mi?" Tosun, "becerilerek" engellenebilir mi? ... Douda ve Batda, belediyecilerden eitimcilere birok ilgili,
bu sorular sormutur. Read Ekrem Kou, Osmanl dneminde duvarlar katranlamann bir ie yaramacln belirtmiti. Galiba tek nlem var: Gzetleme. Ayakyolu mahremiyetindeki insan gzetleme, balbana bir sapknlk
ve s:: deil midir ("o", gzetlenmekten haz duymadk
a). Ote yandan, her duvar ve her insan gzetlernek zaten olanaksz ... Demek, Tosun eylemini srdrecek insan
var olduka.
Srdrsn, belgelesin kendisini, kendimizi.

"O EY" ZERiNE BiRKA NOT

"Kalasz bir dnyann butsuz tavuktan fark kalr m?"

(Bu cmleyi, ll ubat 1977 tarihli Gnce' den aktaryo
rum.)

Bir "erkek dergisi" dnn, kalann k' si bile yok; ikinci says kmaz kolay kolay.
Akdeniz'li ve Ortadoulu adamlar, kalalar konusunda
sanki daha derin bir eilim tayor: Trkenin birka "zlsz", baka dillere evrilebilir mi acaba? ... "Yemei
gsteren saladr, kadn gsteren kal adr" ... Ve bu da eitlenir: Bilirsiniz, bu kez "pantolonu gsteren tdr,
vd".
Kulaklar nlasn

Muzaffer Buyruku'nun; "Byk Argo Szl"n incelemi, hak etmediim denli gzel bir
y~z yazm~~- "Tabii, es getiin eyler de var," diyordu.
"Orne k?"
. ... o rneg uy d u: " ey. b ecerten, ey d"r " ... H a d",
u "ey"lerin yerine mantkl karlklarn koyun. A'y becerten G' dir... Az kii (pek az erkek) yanllk yapacaktr.
(Muzo Abi'ye sylemeden edemedim: "Dediin laf ok ilgin de, argo deil, kaba dil, kfr dili tayfasndan; bir
atasz deerinde; istersen agasz diyelim bu tre".)
V.

*
Argodan amken, insanmzn kalalar ve k zerine
ne denli "yaratc" olduunu anlamak iin, "Byk Argo
Szl"nn sonundaki "Kavramsal Dizin" e bakmak yeter. 49 (krk dokuz) szck ve deyimle karlaacaksnz.
(Yeni basklarda bu rakam arttrma hakkm sakldr.)
*

"O ey" zerine Birka Not

151

. Venus'u ve Afrodit'i oumuz bilir. "Venus Kallipygos"u ise herkes bilmez. "Gzel Kl Venus" demektir;
heykelcinin kalalar zerinde zellikle alt birka Venus heykeli, byle anlr (kalli, ka li, kale, "gzel" dir, pyge,
pygos ise, "k").
Sonra, bilimsel birka deyimi anmsayalm: rnein,
pygismus (Yunanca pyge, "k, anus", sylemitim) "k
lk" anlamnda kullanlm... Coitus a tergo gibi, coitus a
posteriari gibi, pedicatio gibi terimler, "arkadan iliki, anal
iliki" anlamlarnda kullanlm ... Birtakm eitlerneler de
var: Lambitus ani (anal yalama); introductio digiti ani(parmaklama, anusu) gibi... Ksacas, "insanla ilgili hi bir e
ye yabanc kalmamas gereken" bilimciler, olgular "olduu gibi adlandrma"ya abalamlar. Zaman iinde dei
mesi mmkn (hatta zorunlu) ve zel bak alarndan,
ahlaki yaftalamalardan kanmlar.
*
Kimi erkeklerdeki kala tutkusunu da ille aklayacaz:
Ama -yine ille- deiik nedenler ileri sreceiz ... Efendim,
kalalara verilen nem, hayvani bir ynrozden kaynaklanyormu: Kalalarn genilii, kzn ya da kadnn havsala geniliini, dourma yeteneini, soyun srmesi yeteneini yanstrm ... Yo, yle deilmi; kalalara nem vermek, insanlarn da hep hayvanlar gibi birletii dnemden kalma bir alkanlkm: Erkek hayvan, dii hayvandan ilk iaretleri o blgeden alrm ... Bir de buradan yakn: Kala merakls erkeklerde, gizli hemcinsellik varm
m ... Haydi oradan Mtak Efendi! Yahut, olsa ne yazar! -

*
"Misyoner pozisyonu" ile hesaplaalm. Efenim, Afrika'ya giden ilk Hristiyan misyonerleri, halkn hala hayvanlar gibi iftletiini grmler (meraka bak) ... Bunu engellemek iin, "drt ayak kadna erkein binmesi" yerine yz
yze birlemeyi nermiler (neriye uyulup uyulmad
n da denetiiyorlar myd acaba?) ... Yz yze birlemeye
bu yzden "misyoner pozisyonu" denilmi~. Dindarla

Erotologya

152

kitakse, hayvan

anlayna

da!

Yarayl dnce, insann

ufkunu aan, yaratcln

Yz yze mahkumiyetn Engizisyon
kellesiyle nasl uyutuunu kim grmez?
*
Dar pantolonlar, o stre'ler mtreler filan, dar giysiler
ve etekler yasaklanmal!
Kadnlar, kalalarna indirgenmekten holanmazlar.
Dorudur. yleyse ne diye o dar eyleri giyerler? Sevab
na m,?
Bu konuyu Tinto Brass ile, Lasse Braun ile tartmak gerek. Birincisini tanyorsunuz; gerek bir kala fetiisti; kadnlarn kiiliini kalalarna bakarak aniayabildiini ileri
sryor. Lasse Bra un ise, Trkiye' de pek tannmaz. O da
bir anus fetiisti porno ynetmenidir; hak ettiince anl
artran dncedir.

mt.

*
stat Richard Burton' dan sz etmi tim ... O da, dnyann orta kuandaki erkeklerde grlen k merakn iklim'le aklamaz m? Efenim, bu iklim kua olaandan
scaktr, scak da organlar baydrr, gevetirmi; orta kuakta yaayan erkekler, bu yzden daha dar bir seenee
ynelirmi. (Karanlk RzaBeyide analm.)

Tanganyika gln bulan gezgin, "1001 Gece"yi Arapadan Ingilizeeye aktaran bilgin, Burton, u haberi okumalyd: "Souk lkeliler", Norve'liler anal birlemeye
ok dknm; nedeni, olaand cinsel davranlara
ulusa eilimli olmalarym. Ne dersiniz azizim? Yatt m
imdi sizin iklim aklamanz da?
Irklarla, uluslarla, iklimlerle, blgelerle, dinlerle, o dinlerin deiik yorumlar, yollar, tarikatleri ile .. : aklama
ya abalamak bir eyleri, ne ackl grnyor. Insan anlamak iin hi biri tek bana yeterli deil.

*
Erkekler kadnlarn

kalalarna taklyar

yapyor? Birtakm aratrmalar, kadnlarn

da kadnlar ne
da erkeklerin

"O ey" zerine Birka Not

153

kalalarna baktn,

hatta bu bak ve deerlendirmenin

seiminde etkili olduunu gsterdi. Kadnlarn ou,
erkekte dar kaladan holanyor. (Hadi Bay Misyoner, bunu da yorumla yn: Peki, yorumlayalm ... Geni kalal erkekler yeterince erkek olamaz; malum ya, hemcinsel filan
ilikiler iin uygundur onlar; o nedenle de, kadnlar dar
kalal erkekleri igdsel olarak tercih ederler!?)
e

lll

*
Yllar

nce, Byk Postane'nin (Sirkeci) nnde zarf kat kalem kartpostal satclar bulunurdu. ok matrak ve
nekre bir Osman Efendi'miz var; kulbeciklerden birisinde el altndan "in ii Capon ii" fotoraflar, dergiler sat
yor; 8 milimlik "o biim" filimler kiralyor, pazarlyor. Ostik Aa (arkadalar arasndaki ad buydu), satt nesneleri snflamt. Kala merakllar iin ayrd "i"lere,
"Kmbet Dalgalar" derdi.
Arz ve talep meselesi... Ayn markay tayan iki filimden "Kmbet" snflamasna giren, daha pahalyd. ok
satldndan, her zaman bulunamyordu.
Ostik Aa, bu olguyu "kzlarn kad_nlarn dar pantolonlar giymeye balamasyla" aklard. Ilgiler byle byle, oraya ynlenmiti.

nota bene
Pantolonun bir Trk icad olduu sylenir. Mslmanlk
adabnda, erkeklerin dar pantolon giymesi doru bulunmaz. slamiyet ve cinsellik zerine almalar bulunan
Demircan Hoca, erkeklerin baka erkeklerin ilgisini ekmemesi gerektiini belirtir.

*
Beyaz renkli erkek orab giymek, fuhu piyasasnda
zel bir simge, bir iaretmi. Fahienin anal ilikiye de izin
verdiini (argo deyimle "komple olduunu") gsteriyormu ...

Erotologya

154

nota bene

rfan Yaln'n "Genelevde Yas" adl romam, fuhu, biraz

daraHrsak

genelev

dnyamzn

ilgin ve

"dorucu"

bir

tandr. u "komple olmak" durumunu, fahienin ya

lanmasyla, mterisinin azalmaya balamasyla ilikilen
dirir; anal ilikiye ilk yllarda hi yanamayan fahie, son-

ra sonra "komple olmaktadr". Ama ... "Komple de olsa, anada olsa yok mterisi," der "Genelevde Yas"n kiilerinden biri.
*
snn a.

... Bir tandk, Yunanistan kkenli bir filmi izlerken, beyaz

Yunanistan' da da ayn anlama geldiini grm.
Dnyann en byk, en yaygn dili, davran dili, simge dili deil mi? ... Her alanda. Bir zaman gelecek, zavall
insan, piktogramlar araclyla konuup grecek
orabn

Sevicilerin bir tr, kala ve anus fetiisti oluyormu.

Temel fkrasnda sylendii gibi, ayn durumda saysz
"erkek sevici" var.

Tamam, insan birtakm paralara blp bu paralardan

birisini ar bir biimde, bir saplantyla ne karmak, daha da tesi, gz "o" ndan baka bir ey grmemek, feti
iliktir, yabanclamadr. Kiinin kendisini ilgilendirmeli.
Fakat byle bir yaklamn tam kart, insann-belirli bir
blgesini grmezden gelmek, "o"na birtakm sapmalar
sapknlklar yaktrmak da ar bir fetiizm ve yabanc
lama biimi deil mi? Bu da bir takanak deil mi?
Erikin yataki

iki kiinin kendi zgr istemleriyle ve

bakalarna zarar vermeden giritii her ~liki, normaldir.
Yasal dzenimiz, bir noktay hari tutar: Iki kiiden birisi,
dierinin rzasyla da olsa, dierinin bedensel btnl
ne zarar veremez. Habeas corpus!
"Ah, imdiki aklm olsayd," diye hayflanabilen tek
ranl tr insan mdr? ... Brakn akl, "hayflanabilen tek
anl"?

li

ERKEKLiGiN iDAMI,
ERKEK'iN iDAMI Ml?
Hi bir szln dili btnyle yanstmas beklenemez.
Dil srdrmektedir yaayn; szlkse, yaymland anda ilk lmn yaar. Srekli yaamyla dil, szl srekli ldrmektedir. Bu kar durulamayacak bir durum,
bir olgu ... Yaam artktr, szlk eksiktir.
P~ki, szln, yazlmakta olduu sre iinde, dili btn renkleriyle grp btn tadlaryla tadarken (grmesi
tatmas gerekirken) es getii, atlad noktalara ne demeli?
Argo, yeterince yanstlmaz. Kfr, hele kfr neredey~~ hi yanstlmaz (duydum, Met-st adyla sevgili Metin
Ustnda, bir kfr szl derliyormu; hele. kr; bunu "Maledicta" duymal ... Can Baba da tabii.) Iyi, szlklerimizin "avv, ne ayp!"larn anlamak g deil. G
deil de, gn gelecek, Trkede bir zamanlar "dz duvara trmanmak" deyiminin var olduu unutulacak. Ve s.zlkler, dili unutuluun elinden kurtarmak deilse nedir? Ite
bir rnek: Son yllarda, nce Amerika'y, sonra dnyay
kasp kavuran bir "penis kesme" olay var; ve Trkede,
artk pek az kimsenin anmsad bir deyimdir ki, kadnn
savunma ve saldr duygularn apak koyuyor ortaya:
Haefesini alnna yaptrmak ... Bakn bakalm, var m herhangi bir szlmzde, ansiklopedimizde?

***
"Erkek kardr," derler ya ...
Yal,

"teklifsiz" olmay da yana yaktran bir hanme

fendi, bir herife duyduu derin fke iinde yle demiti:
"Haefesini alnna yaptracam onun!" ...
Baefe nedir, bilir misiniz? lgin tanmlar olan bir szck:

Erotologya

156

ksm, kabark ba blm; sa

ekin biildikten sonra toprakta
kalan ksm; ayrca, su iindeki kayann su dzeyi yukar
snda kalan ksm, ucu.
Kadn, erkei ("erkeini" belki de) ylesine ar biimde cezalandracan sylyor ki, organnn ucunu (ban)
kesecek, kestii paray da, cmle alem grsn diye, ada-

Erkeklik

krpldktan

organnn

sonra

bata,

mn alnna yaptracak!

Amerikan Ingilizcesinde, olay kahramannn soyadn

dan klp "to bobbitt" (bobbit'leme) biiminde deyimleen olay, bizde evvel eski varm gibi grnyor. Bizde
"erkek kar, Osmanl kar, taal kar, baba kar, alt okka
kar ... " gibi deyimler kullanldna gre, niin olmasn?
Erkek rezilliine bakn, kar'y verken, erkeklii kullan
yor ("vg" bu). Rezillii daha da ak grmek iin, kar
tn dnn: "Kar erkek, bzrl herif, ana erkek," derseniz ne (neler) anlalacakt ("vg" m bu)? Th yzmzel Yzroze tkren, hacyan- Rum' dur...
nota bene
Bakn bakn

"Meydan-Larousse"un ilgili maddesine:

yan-

Bac

Rum, Anadolu (Rum) baclar; baz safiler Kur' an' da erkeklerin kadnlardan stn olduu hakkndaki ayette (110 34) ...
no ta bene' nin de "bene" si
"Nisa" suresi, 34'nc ayet: "Erkekler; kadnlar gzetip kollaycdrlar. undan ki Allah, insanlarn bazlarn bazlarndan
stn klmtr ve erkekler mallarndan bol bol harcamlardr.
yi ve temiz kadnlar saygldrlar; Allah'n kendilerini koruduu gibi, gizlilii gereken eyi korurlar. Sadakatsizlik ve iffetsizliklerinden korktuunuz kadnlara nce t verin, sonra onlar yataklarnda yalnz brakn ve nihayet onlar evden karn 1
bulunduklar yerden baka yere gnderin 1onlar dvn. Bunun
zerine size saygl davranrlarsa artk onlar aleyhine baka bir
yol aramayn. Allah ok ycedir, snrszca byktr" (meal,
Yaar Nuri ztrk) ...

Iii

Erkekliin dam, Erkek' in dam m?

157

nota bene

Meydan-Larousse, srdryor:
" ...ayette (IV, 34) geen rical'erkekler' kelimesine 'erler, erlik
mertebesine ulam kimseler' diye anlam vermiler ve erlik mertebesine ulam baz kadnlarn da bulunduunu ileri srerek
kadn erkekten aa grmemilerdir. Nitekim safiler arasnda
bu tip birok kadn kmtr. Ak Paazade eserinde Anadolu' daki konuk erenler arasnda bacyan- Rum'u da zikretmekte
ve bunlarn dier zmreler gibi Anadolu'ya dou illerinden g
ettiini belirtmektedir" (BACI maddesi iinde; okuyun, g-

nmzn kendisine

baclk yaratran

"illi"

bac' sn ac

ac dnn).

***
Erkek

ocuun

kabusu ...

etin Altan Usta, snnete taknt bir zaman. Snnetin erkek ocuk ruhunda ve gvdesinde yaratt sarsnty
(travma'y) hakl olarak irdeleyip eletiriyordu. Ama gn
gelip snnet adeti braklsa bile kalacaa '~?,enzer bir deyimimiz var: "kn keserim senin ha" ... Oz dnlr
se, u eski "haefesini alnna yaptrmak" deyiminden
farkl deil. Erkek ocuk, byklerin yanl bulduu bir
ey yaparsa, "k kesilebilir" ...
nota bene

olur" ... Kz olursa, "erkek

adamn erkek damad olur" ... Bu "erkek adamlar" da,
oullar ve torunlarna yle derler: "Gster kn bakaym (bakalm)" ... Kantla ki. kz deilsin, bu k ok
nemli! ... Ve sonra da, bir hata yaparsan senin ilerde "benolman", "erkek adam" olman salayacak o nemli eyi
ni kesebilirim!
"Erkek

adamn

erkek

ocuu

***
XX. yzylda Trkiye' de yaayan erkekler arasnda "kn keserim ha!" tehdidini ocukken duymam ka kii
vardr acaba? Eskiden, berberler yaparm snnet iini.

Erotologya

158

ocuk, kasaptan da beceriksiz ve yzde yz ahmak bir

snnetinin eline dmedike asla gereklemeyecek bu
tehdit, korkutma amac tar szmona. Ve korkutur da.
Ama, benzetmeyi, mecaz anlamas bir yaa dein mmkn olmayan ocuun zihni, bu tehdit karsnda (ve snnet karsnda da) byk bir ylgnla kaplr. Kula ekilse neyse de, en nemli organ, sanki "kiilii" olarak
belietiimi ey, yok edilme tehdidi altndadr. Yalnz o mu?
Ba. ..

nota bene

"Trkenin Byk Argo Szl" nden aktanyorum im

di: KOPS KEFAL ETMEK d. (yun. kopsi kephalos, "ban
kesme") (Birisinin) Ban vcudundan
rnek.// (Ve ... ve!) Snnet etmek.

ayrmak;

boynun u kes-

***
Freud'un ruhuna ...
Hep sylerim ya, Freud yahut onun "meslei"yle ilgili bir
baka uzman Trke bilseydi, "idi edilme korkusu" diye adlandrlan gereklik ile bunun nedenleri ve sonular, daha erken sunulabilirdi insanla. Erkek ocuun i
di edilme korkusu, baka dillerde eski mi eski bir deyim
olarak var mdr acaba? Dilde kurumlaan (nk deyimlemi olan) bu tehdit ve yaratt korku mudur bizde erkeklik kavramnn bylesine tabulamasnn nedeni?
"Hmmm, yle deil byle yap, yoksakn keserim ha!"
"Kadnda eksiklik duygusu" kuram (Helene Deutsch),
erkekteki o "fazlalk" zerine ina edilir...
nota bene

Bizim halk dilimizde, eksik etek, "kz, kadn" anlamna geliyor. "Etek nedir?" diye sorarsanz, yine dilimize dnp
"etek tra"ndan sz ederim; kasktaki, "ut yeri"ndeki,
etek' teki kllarn alnmas, tra edilmesidir. "Kadn, kz
=eittir= kasnda bir eksiklik olan, ksz" denilmek isteniyor.

Erkekliin dam, Erkek'in dan m?

159

... Kz ocuktaki, kzdaki, kadndaki "penis kskanl"

da ayn kuramn bir paras. Erkek ocuk, annesine ynelen cinsel libido' su yznden cezalandrlabileceini dnr. di edileceini sanmaktadr. Erkek ocuktaki o
ufazlal" gren kz ocuu da, vaktiyle kendisinin de bir
penisi olduunu, ama bu organn-yine ceza olarak- kesildiini karsamtr. (Erkek ocukta anneye yneliyor libido; kz ocukta ise babaya. Babaya ynelen libidonun kimi durumlarda sansrler:dii, amcaya aktanld [transference] olur. Pek eski bir Istanbul halk trks, yeniyetme
bir kz ile amcas arasndaki ilikiyi yanstr: "Arncam beni
gtrd/ Ah ne bileyim ben" diye balayan trk, gerekten
keskin bir "froydiyen" malzemedir. ''ime de bir ey aktt/
Ah ne bileyim ben/ Vefa bozas sandmdmdm ben." Bu sandmdmdm'da, Tevfik Pikret'in "k-k mut-ta-rid muhte-riz dar-be-ler/ ka-fes-ler-de dam-lar-da pr ih-ti-zaz"
dizelerindekine benzer, yamur damlalarn amnsatr bir
ritm edas vardr; amca, boalmaktadr. )

***
Erkekliin silahlamas ...

Bilinen olaydr; bir Trk, bir turistin (Alman olmal) anasna sver. Adam bu fke dolu barn anlamn sorar.
Aklarlar: Senin anneni aa'pacakm. "Ne iyi," der turist,
"fukara yal kadncaz herhalde pek sevinirdi" ... (Almana gerekten kfretmek, sizin onu aaladnz ortaya
koymak istiyorsanz, ona Bauer [kyl] ya da Schwein[domuz] demeniz gerekir. Nazi szc de zaman zaman ayn ii grr.) Bir fkrada da ayn olgu ile karlarz: Temel,
yeni evlendii karsyla aylar boyu yatar ama birlemez;
nedeni sorulunca, "ha o paa ne tuluk etdu ki pen onu
aa'pacaum," diye yantlar.
Bilimin fallik saldrganlk diye adlandrd bu durum,
hem kfr diliyle, hem argo ile katmerlenir: "Cinsel ili
kide bulunmak" anlamndaki fiil, erkeklik organndan tremitir...

Erotologya

160

Bu anlamdaki dier szckler ve deyimler de, yapclk,

edicilik, saldrganlk, iddet ierir: ivilemek, ddklemek,
fiek atmak, haklamak, kaskaslamak, lehimlemek, perinlemek, tokmaklamak vd.
Demek ki, yitirilmesinden korkulan organ, yitirilmeyince abartlyor bu kez. Kadn karsndaki bu "fazlalk" ve
"stnlne" hemen her kltrde sarlyor erkek. Sarl
yor ve kendi ideolojisinin snrlar iinde, organn "yceltiyor" ... Baba diyor ona, babatorik, balta diyor (Balta c karmaas'n anmsayn), ak, kefal, kereste, maslahat, ortabacak,
piston vb diyor. Yara da, eskil anlamnda "silah" demek.
Bir yengi arac o. Yenilirsen, sen bilirsin!

nota bene
"Tarih-i Selaniki"den (XVI. yzyp : " ... pr-yarak bir kilfirn mavunasna atup, ceng-i azfm ~yleyp, tfeng ile ehfd
olup ... " (aktaran Prof. Dr. Mehmet Ipirli, 1989, s. 82).
Akpaazade, XV. yzyl balarnda yle anlatyor: "ki
gn gecesiyle savald. Sonunda Tatarlar yenildi. yle krdlar
ki hayalarn kestiler Derisini birbirine diktiler. Keeye kaplad
lar. Ad olsun diye sayvanlar yaptlar. imdi dahi o yazya
(ova'ya, H.A.) Taak Yazs' derler" (Atsz'n aktard
"Akpaaolu Tarihi"nden, 1970, s. 14). Yenilenlerin yaralar, taalar kesiliyor. Yenilmilerdir;"erkeklik"e layk
deildirler artk!
Szcn "yararl i" anlamn

da Yunus' tan renelim:

elden brak ahretine eyle yarak / Erenlerden olma
rak gel ikrar et erenlere".

"Bu

dnyay

Bir Jandarna eri, XX. yzyl sonlarnda, bir cinsel ilikisi

ni anlatyor: "Benim asker... MG3 mekanizmasndan daha hz
l gidip geliyo:du" (Penthouse, Mart 1994). MG3' bilmeyenlere not: Iki erin kulland bir tr makineli tfektir.
(Agasz de yle der ya: "Bakasnnkini grmeyen, kendininkini piyade tfei sanar" .)
***

Erkekliin dam, Erkek'in dan m?

161

Ya sanat?
Masaya birka albm koydum, Doudan Batdan, Gneyden Kuzeyden, grsel sanatlarn albmleri. Albmlerin belirli sayfalarn atm ... Rastgele izliyorum, izlek'in
kendisi kyor ortaya ...
Dahomeyli bir heykelci, bir cinsel birlemeyi betimliyor.
Erkein organ, kar karya durduu einin ve kendisinin baca kalnlnda ... Japon minyatrc Suno, organ
"kol gibi" ab artm ...
Osmanl minyatrcs, penisi pek abartmam; onu grnr klm, o kadar...
Bizim Bedri Rahmi'nin "Babatomiler"inde erkeklik organ, erkein ta kendisi olacak kadar abartlm; burada,
organ kiilemi, erkein varln istila etmi, kadn delip, hatta kesip gemekte ...
Yksel Ar(t)slan' a baktmzda, alakgnll bir yaklamla kar karyayz; penis, bir doabilimcinin inceleme nesnesi, bir sanatnn strab, kimi zaman da, acma
sz bir anatomik desenin zavall bir parasdr. Fakat
Ar(t)slan, Georges Bataille deseninde Bedri Rahmi ile kout bir yapt srmekte nmze: lm ile ehvet'i temel
iki kavram sayan Bataille'n btnyle penise dnmesi
sz konusu; ama yazarn gvde-penisi, bu dnme karlk yine de ayrca -gvdesinden ayrca- var.
Kadnn kar "silah"lar ve savunma aralar da, onun
gvdesindeki kntlardr: Amerika' da gsler, Eski
Dnya' da kalalar. Saldrgan "fze" memeler, madur ve
savunmac "tampon" kalalar.
***
Erkeklikten azledilme ...
Erkeklikten aziedilme korkusu, hemcinsellikte de baskn
Kendisini "normal" sayan erkeklerde ise, "homoerotofobi" (hemcinsel erotizm korkusu) vardr ounluk. Bizde
bu kavram "edilgin hemcinsel olma korkusu" diye deidr.

lll
162

Erotologya

tirebiliriz; nk, edilgin herncinsel, hemcinseldir de, etkin olan deildir sanki. Edilgin herncinsel, kzlatrlr, kadnlatrlr Ortadou' da; erkeklikten azledilir. Aziedilir
ama, "erkeklik/iktidar 1eref" geninin iindeki rnahpusluu srmektedir... 1980 sonrasnda bir gazetede okumu ve glrneli mi alamal m bilememitirn: 12 Eylln
"sper ahlakl" rejimi gereince, Trkiye'de sahneye k
mas yasaklanan bir travesti, Avusturya'ya gidiyor... Orada "alyor", porno filimlerde oynuyor. Bandan geenleri anlatrken, unu eklerneyi de unutrnuyor... "Tabii takma adla altm; Trk erkeinin erefine leke srer miyim
hi!"
.
Travesti yurttamz, Trkln, erkekliini ("penisini") ve erefini saknyor, koruyor. 12 Eyllle birlikte, oktandr yaad karmaalar iyice somutlaan bir erkee
dn~tn bile bilmeye anlatyor bu travesti.
Transseksele gelince, o kendi erkekliini idam ediyor.
Trkiye' de, edilgin hemcinsellik, transvestizm (klk deitiricilik) ve transseksellik (cins deitirirn) kavramla. rnn birbirine kartrlmas, bu kavrarnlarn okuryazar
kiilerce bile birbirinden ayrt edilemeyii, deminden b~ri
belirttiklerim yznden, ilerde daha somut grlecek: I
te, hepsi aziedilmitir erkeklikten, hepsi ayn, hepsi ibne.
nota bene
Yl

1992. Yurtdndan dndm. Atatrk Havalimanna indim. Gmrkten getim. Taksi aryorum. Yok. Gen, efendiden bir adam, daha yenilerde satn alnm yerli arabasyla yaklayor; korsan taksici. Biniyorurn. Laflyoruz.
Korsan taksici, meer polismi, hem de ahlak zabtasn
danm; yeni ald bu arabann taksitlerini deyebilmek
iin ite byle alyormu tatil gnleri, grev yeri de Beyolu. Ahlak zabtasnda grevli "korsan taksici" polisle
konumaya balyoruz... "iniz zor olmal," diyorum.
"Zor," diyor, "bu araspularn kars ayr dert, erkei ayr
dert" ... "Neden?" ... "Geenlerde erkek fuhuularn evini bas-

Erkekliin dam, Erkek'in dan m?

163

tk," diyor. Hepsini derdest etmiler. Ekip minibsne bindiriyorlar. Memur bey (ahlak), "krtmayn, abuk olun, ibneler!" diyor. "Kz"lardan birisi kar kyor: "Ayol biz ibne deiliz, travestiyiz!" ... "Siz okumu adama benziyorsunuz. Fark ne ki aabey?" diye soruyor bana." Benzediimi
duyumsuyor, zlyorum.

***
Lorena'clk ...

Lorena Bobbitt, dnyann ilgisini penise ekti. Erkein sielinden almak, onu erkekliinden azletmek, szmona yceliminin giderilebileceini gstermek istedi.
"kn keserim! Ve kestim. Su ilediin yaamsal orlahn

gann doradm."
"Kadn hakl m sizce?" diye sordular bana da. "Kendisini aldatan karsnn cinsel organna kazk akmaya
kalkan erkek ne denli haklysa, Bobbitt de o denli hakl
olabilir," demitim. Erkekteki "cinsel korku"lardan birisi
devagina dentata' dr ("dileri olan diilik", dileri olduu
sanlan, demek ki "srabilen, srp koparabilecek nitelikte" diilik organ). Bu korkuyu diriltmek de, kadn bir
oyuktan ibaret grp onu orasndan cezalandrmaya kalkmak da byk sutur, ilkelliktir. dam, sutur!
Cinsel zgrlk karsndaki basn, bask ve hatta
faiste ezme alkanlklar (hadi ben de syleyeyim u i
rendiim laf) "21. yzyla [hangi 21'inci?] girerken" bylesine srerse, bireylerin birer cellat olduu, daha da ack
ls, cellat olmaya yeltenirken zaten kurban olduu alar
alamam demektir.
"kl" ya da "ma'l" olmay, ruhsuzlukla, beyinsizlikle eitlemeyelim.

CiNSELLiK, YANSIMA VE YORUM

Kambur

kadnn esrar ...

Yl 1964, mevsim yaz. On be yan iindeyim. Kafam

sorularla dolu: Cinsellii szm ona "biliyorum" artk,
ama, bana ekici gelen kim? Neden? Ak nedir? Cinsellikle akn, fettan ile nazl'nn (Fettan ile Nazl adl bir yk
yazabilirdim, "Dilber ile Sergerde"yi yazarken) birbirine
balanp sonra da sanki sonsuza dek kopular birbirlerinden, niin?
Bir Pazar gn, o yllarn genlik raconuna uygun, temiz tirendaz giyinmiiz. Beyaz pantolon, mavi gmlek
ekmiiz; salarda briyantin, anadn m? ... Benden bir iki
ya byk bir arkadamla (kula nlasn Krt k
r'yle) birlikte Karaky'e gidiyoruz. Cinselliin "satl
makta" olduunu da biliyorum artk. 18' den km diye, "o sokaa" alnmayacan sanyorum. Neyse, sorun
yok. Kalabala karp dalyoruz ieriye. Byk merak,
anlaml bir yant bulabilecek mi?

nota bene
Babam, hafta sonu harl veriyor bana, 5 Trk liras.
Soruyor: "Nereye gidiyorsun?" ...
"Karya," diyorum, biz Kadkyller yle deriz
Karaky' e, Galata' ya, Pera' ya. "Karya m?" diyor ve anlayl gzlerini gzlerime dikerek bir 5 lira daha veriyor.
Recep Bey, annemin deyiiyle Recbefendi, ne sevecen, ne
esirgeyici babaydnz siz.

Cinsellik,

Yansma

nota bene
1960'lar...

ve Yorum

165

Babamn

bir mobilyac maazas var ~adky

arsnda ... ar mescidinin apraz kesinde ... Ign
azd yllar. Arnele tavrl bir adam, maaza kapsnn
nndeki babama sormu tu: "Agam, burelerde unumk
hane vor midir?" Babam, arkadaa bir glmseyile
azarlant herifi: "Hastir git lan krrol Bunu git de
pezevenklere sor!" Kadky' de . genelev olmamtr hi.
Randevuevi "taklnmtr". Istanbul'un genelevleri
liman da (2. snf, Bahnhof ii) ya da Pera' da (Abanoz, So ho
ii) idi. Sonra, Soho, Banhofa yaklatrld (Alageyik
Soka). Yukarda, pahal randevuevleri ile sekin pezo'lar
kald. Sekin pezo'larn sonuncusu, Zurnik idi...
"Pezevenkliin de namusu kalmad," sz, onundur.
"Niin?" diye sorulunca, yle yant vermiti: "Biz, 18
yandan kk kz ve kar satmayz. Evli kar satnarnay
tercih ederiz. Satmazdk, satnarnay tercih ederdik daha
dorusu".

***
Duvarda, "vizite 4,5 lira" yazyor, drt buuk Trk liras.
(Daha sonra, "Yeralt Destanlar"nda yle dktrecektim:
Beyaz tek ey vizta kart / Bu da bu kuyunun art.)
Birden, oradaki her eyin, ev olmaktan karimi evlerin, metal kaplarn, "datl" satclarnn ("datl yi, datl
gonu abyy!" diye baryorlard, tatl bieyler yersen,
erkeklik gcn artar, o zaman "tatl konuursun", iyi
becerirsin!), kadnlarn kadncazlarn, onlarn hisrecik
erkei olmaya gelenlerin (kadnlar, "gelsene kocacm,"
diyordu), onlarn kaplardan baklarnn, odalara kan
merdivenlerin, oda numaralarnn, o boktan kaldrm
larn, ac ac amonyak (sidik) kokan duvar diplerinin,
nk dztkten hemen sonra iemenin cinsel yolla
geen hastalklardan koruduuna inanlr, hemen kap
girilerinde oturan mama'larn, ara sra zr zr alan kapkara telefonun ve beni "milli olmaya" getiren kr'nn,
hepsinin, byk ve ackl bir blok, bir "yap" olutur-

lll

l!i
i

Erotologya

166

duunu duyumsuyarum bulank bir biimde. Cebindeki

para da katlyor o bloka. Mavi be liralklar SO kuru
kalacak geriye birisinden. Kurtulacak SO kuru. "Milli"likten artacak! Drt buuk lira ile birlikte elli kuruu da
dnnen, delinin teki olduunu gsterir, denekteydi
iimde bir ses.
Ama, yazarlk tutkusu kanma girmi artk; grdm
herkesi, her eyi zihnine kaydetmeye abalyorun. Ve
birdenbire yakalyorum "esrar": Kambur bir kadn var;
nerdivenlerde grnp grnp yitiyor; mterisi dier
"kar"lardan ok daha fazla. Kambur kadn, ksa, 1.40
filan boyunda; esner; gvdesi prsk; yz haninnen
sidir. Ya, 3S-40 dolaylarnda olsa gerek. 60 gsteriyor.
Manaya gelince, muhteem bir Fellini kadn: "Bodur
tavuk herdem taze", iko. Bluzunun gdk kollarndan
nuhallebiye dnm pazlan tayor, giysisinden de birer
"encee" dnm gsleri fkrnakta. Yrtk n yrtk

bir yz var. Elinde, o sralar yeni yeni balam "plastik

a"nn bir simgesi, sar renkli, plastik su tabancas...
Mana, "haftayn beyler, haftayn!" diye baryor ve
ieriyi izlemekten bknayan "beylere" su skyor. Beyler
kayar biraz; sonra da srta srta, elleri ceplerinde "tespihlerini ekerekten", yine birikiyorlar demir kap nnde. Kambur kadn, merdivende bir glge gibi beliriyor ve
yukarya ynelen bir adamla birlikte yine kayboluyor.
Kafandaki soru, iyice yalnlayor... Kambur kadnn
merakllar niin daha kalabalkt brlerinden?
Yeniyetmeliin

Kimi

***
cinsel arkeolojisi ...

sevebilirin,

kime

ak

olabilirim?

Ak

ve

cinsellii

kininle, kimlerle paylaabilirin? "kisi", ayn varlk

olabilir mi? Gzel yz ile ekici gvde, cemal ile ten,

benimle olabilecek mi? (Takldn ... Otomatik bir zdenetim miydi acaba: lk slak d'lerindeki kadnlarn

Cinsellik, Yansma ve Yorum

167

yz, hi anmsanmazd. Islak dlerin "eytan aldatmas" diye nitelendiini de unutma. eytan, seni, Havva
araclyla aldatmaktadr, "adam" olduundan beri.) Bu
yarlmay, "Akn Aknl ya da Ortadoulu Bir
Erotomann Notlar"nda anlatmaya almtm. Kambur
fahieye ak olabileceimi sanmyordum; onunla
yatabileceimi de sanmyordum. Ama, onun bandan
gelip geenleri bilmek, anlamak isterdim; arkadaa,
sabahlara kadar syleebilirdim onunla. Dostluk! O ne eski eydi artk. Haso genelev ay iebilir, dertleebiiirdik
Yllar sonra duyumsuyarum ki Dosto Baba bizdendir ya
da ondanz biz.
Trkiye' de ekildii belli porno fotoraflardan birkan
ele geirmitim: "Sje"ler utanyordu. Kimisi yzn
kapamaya alyordu elleriyle, kimisi ban eiyordu;
kimisi glmserneye abalyor ama srtmakla kalyordu.
Kendisini gizlerneyi beceremeyenlerin imdadna ise foto
raf trkleri yetimiti: Resmin bir yerinde, "yzlerin"
zerinde, kapkara bir yuvarlak vard. Bir ey yapyorlard
ve o ey konusunda hi de emin deillerdi. Ama, yapyor
lard, yapmaktalard. Bunu bakalar (fotoraf, o anda)
grmekteydi ve (sonra da dierleri, masturbatrler)
grecekti. Anlatmmdr.
kr, kambur fahienin durumunu yle aklamt:
"Gzel olmad iin, baka karlarn yapmad her eyi
yapyordur". Kambur fahie, yzn gizlemeyenlerin
yerindeydi. Orada.
Yllar sonra, kambur kadn tercih eden erkeklerde bir
tr genelev korkusu, bir tr "becerememe" rknts, bir
a~lk duygusunun davurumunu sezecektim.
Ilikilerin ak ile cinsellie yarlmas, ilk yarln ("seksus") bir sonucu muydu yoksa?
Yarlma kavramn dil iin de kullanmtm: Dilde de,
sekin szcklerimiz aka, bkn szcklerimiz cinsellie
ayrlyordu. Ayrl seenler dnsn... Dnmeye
vakitleri varsa.

Erotologya

168

nota bene
sex, seks, sect, Cins, cinsiyet gibi kavramlar zerinde
duralm ~?iraz: Trkenin o gzelim "birlemek" fiili neyi

anlatr? "Iki iken bir olmak" anlamna gelmiyor mu birle

mek?
Neden ikilemitiniz?
Szcklerin "i" ini ve "derinliini", szcklerin tredii
yer'i (belki de titredii, titretii yeri) anlamaya alrsak,
szckleri anlama, "okuma" olanamz da var. Bylece,
kavramlar kavrama ansmz da var. Bunu baarabilirsek,
szckler ve kavrarnlara -gelegeldii gibi, onlar bize
egemen olacana biz onlara- egemen olabiliriz... Sormalyz: ki nedir, ne idi, niin iki oldu ve neden bir'lemek
durumunda? Androgyne sylencesi ile Adem-Havva sylencesi, birbirine ok benziyor. Androgyne, Eski Yunan
mitologyasnn bu canls, "erdii" dir. Erkek olan da kendisidir, dii olan da ... Mutludur. Tanrlar, Androgyne'nin
mutluluunu, mkemmelliini kskanp onu ikiye blerler (yararlar onu). Andros erkektir artk, Gyne dii.
Bunlar birbirinden uzaa atarlar. Artk birbirini
arayacaktr Andros ile Gyne: Acaba benden koparlan param neredeydi, hangisiydi? Adem iin neresiydi Aden

baesi?

da yeniden bulacaktr.
aldanan ise mutsuzlua batar.
Ayrlr, yeniden yarlr; "bo" olur. Adem de tek'tir balangta; ama, gvdesinde bir dii barndrmaktadr Androgyne gibi ... Tanr, Adem'in gvdesindeki diiyi dar
Bulan,

bir'leen, mutluluu

Bulduunu sanp

karr,

"Ve RAB Allah adamn zerine derin uyku getirdi, ve o

uyudu; ve onun kaburga kemiklerinden birini ald, ve yerini etle kapad; ve RAB Allah adamdan ald kaburga kemiinden bir
kadn yapt, ve onu adama getirdi. Ve adam dedi: imdi bu
benim kemiklerimden kemik, ve etirnden ettir; buna Nisa
denilecek, nkct o nsandan alnd. Bunun iin insan anasn ve
babasn brakacak, ve karsna yapacaktr, ve bir beden
olacaklardr. Ve adam ve kars, ikisi de plaktlar, ve utanlar

Cinsellik,

Yansma

ve Yorum

169

yoktu" ("Tekvin", bap 2, 21-25, yine) ... "Ey insanlar! Sizi bir
tek canldan yaratan, ondan eini vcuda getiren ve o ikisinden
birok erkekler ve kadnlar reten Rabbinize kar gelmekten
saknn" ("Kur'an- Kerim", Nisa Suresi, 1) ... "Adem'i sen
yarattn, ona yardmc olmas ve onu desteklemesi iin ei Havva'y sen yarattn; ikisinden insan soyu dodu" ("Kitab

Mukaddes'in Deuterokanonik [Apokrif] Kitaplar",

Tobit'in Kitab, VIII., Mezar)... Sex, Latinceden, "kesmek"ten geliyor; secare ... Sect, sekt, "tarikat", ayr yol...
Blnen, yarlan, ayr yola giden. Cins, cins'ten treyen
cinsiyyet, Arapa ... "Tr" demek, "boy, soy, kabile" demek.
Bir var iken (var idiyken) iki ya da ikinci, nc vd olmak. ..
nota bene
"Tekvin", bap 11/1-9 ( .. .) Androgyne siiylencesi insan cinselliinin erkek ve dii'ye nasl yarldn anlatr; 'Tekvin' de hi
bir cinsel sorunu olmayan bu mutlu yaratn ikinci mutsuzluunu, dilin yarln; Andros ve Gyne'lerden olumu yeni
insan kavminin dil dzeyinde par~lann hikaye eder"

("Trkenin Byk Argo

Szl",

Istanbul1998, s. 389).

***
Baka kylar...

1976'dan bugne, Avrupal (Batl?) insan zerine birok

gzlemim oldu. 76'ya dek, Trkiye' deki "hallerini"
biliyordum onun. Kimisi kolanyalist burnubyklkteydi, egemence ve hrta davranlarnn altnda, Osmanl
korkusunun yattn bile bilemiyorlard; kimisi oryantalist ve meraki'ydi ("grmek istediklerini aryor bunlar,"
diye yazmm yllar nce); kimisi (az da olsa) pro-trk,
bizden fazla "Trk" idiler; ktlklerimizi bile
szmona hogrrken, nasl da onur krc olduklarnn
farkna varmaktan acizdiler... Bak herifler, bak karlari
1976' da ilk kez kmtm yurtdna. O sralar, pasaport
denetiminden getiniz mi, kendinizi o "bakalarnn dn-

Erotologya

170
yas"nda

buluyordunuz. Free ... ve shop, tabii. Jntrklerin

Istanbul' daki Fransz postanesine girdiinde neler
duyumsad~~ biraz biraz anlyord~nuz d hatlar terminalinde. "Ulkemde deilim artk. Ozgrm. Ama bekliyor o, bekliyor lkem beni, sevmek ve hrpalamak
zere."
Uaktan iniyorsunuz. Gmrkten geiyorsunuz. Ah,
hele o ngiltere ("Heathrow" demekti) ... Hindistan ya da
Pakistan kkenli, ngilizceyi ounlukla berbat k~muan
bir gmrk yetkilisine attnz m, yandnz. O, Ingil!zlerin rkln birka katyla yanstyor size. Zaten, n
gilizlerin gmrk kaplarnda apak belirlediine gre,
siz "dier"siniz. Hintli "dier", banza bakt gibi
kmza da bakabilir; zerinize uyuturucu uzman
kpekleri de salabilir. Bunlar gelmedi bama, gtrdm rak iesi bin bir incelemeden getiydi yalnzca.
Sklmtm sonunda ve gmrk yetkilisine bir fatura gstermitim ... Geldiim okul iin dediim paray gsteren
faturay adamn burnuna sokarken, "siz denmi durumdasnz, zorluk karmay srdrrseniz geri dnerim ve
sizin deananz bellerim," anlamnda bir eyler sylemi
tim. Aniayabildikleri dil buydu, yazk. Gmrkten
hemen, saniyesinde getiydim.

nota bene
"Gmrk kaps" m dedim? Kap, gate ... Yllar sonra,
Macaristan' daki havayolu terminallerinde "gate" anlamnda "kapu" szcnn kullanldn grp Semra
ile derin mi derin "Osmanl dnceleri" ne dalacaktk. Bu
balam iinde bir Fransz hdklnden sz etmemek
olmaz: Yl 1994, karm Semra, oullarm Ulu ile Emrah,
Fransa'ya giriyoruz. Bir Fransz gmrk grevlisi (stelik
kadn), Ingilizce konuan oullarma yle diyor: "Franszca bilmiyorsanz Paris'te ne iiniz var?" Hr!

** *

Cinsellik, Yansma ve Yorum

"Bat" daki

ilk gnlerimde, ilgin bir

171
ktmserlie .kapl

mtm. Bir pub'n kaldrm masasna yanap biran ierken, gelen geeniere dalp gidersin: "Gelip geen on kz
dan alts yedisi ok ekici, bizde ise ikisi zor
bulunur". Sonra hemen anlamtm: Bu insanlar her
dakika ykanyor, bu bir. Kzlar, daha kk yalarday
ken, yzlerinin yapsna uygun makyaj yapmay
reniyor (ilkokul da), iki. Gnn ykselen beenisi,
modann henz prasalamam geleri pahal olsa da, ortahalli insanlara hzla ulayor, . Kendileriyle bark olmasalar bile, darya kar halleriyle bark olmak zorundalar, drt. Yava yava ulatmz nokta: Bu insanlar,
kresel smrden paylarn bile bilmeye ve bakalarn
dan daha ok alyorlar, be ya da bir. Kii bana ulusal
gelirleri, dnya lkeleri arasnda en st sralarda ...
Herkes deiik nedenler bulabilir. Bu nedenlere, bebeklikle balayan beslenme biimi vb eklenebilir. Sonula,
nedenlerin hepsinin sarmadola olduu ortaya kar.
Neyse, ilk anda "biz neden yle gzel ve ekici deiliz?"
diye balayan ktmserliim, somut nedenler bulmann
aldatc umuduyla ksa srede yok olmutu.
Diyeceim, seksi domak 1sonradan seksilemek, bu
ikilem iinde yz ve gvde gzelliinin yeri, eda, doal
lkla varolan davran biimleri, tavrlar, jestler, mimikler
ile edinilmi (ama kiilie yedirilmi) davranlarn
iticilii 1 ekicilii, etkisizlii 1 seksilii, dokunulmaz
masumluk 1 batan karclk, hep ayn btnn, paralanmazinsan varlnn geleri.
Zaman iinde dost, arkada olunamazsa, ak' n da
sremeyeceini dnrm. Ama, yaammdaki en tartlmaz kadn imgesi, evet, sradan bir seim gibi
grnebilir, Marilyn Monroe' dur. (Kimilerinin yapt
gibi, onu ille de Norma Jean'e, sarnlktan kumralla
geri gtrmek gibi bir tutkum da olmad.) Demin sylediklerim asndan tarayn bir M.M. fotoraf albmn ... Seksi mi domu, sonradan m seksi olmu?

172

Erotologya

ocukluundan son gnlerine dek gelin, sorun. kisi de

doru; taral "aptal kz", boyanmam salar ve naiv
makyajyla; intiharndan birka gn nceki M.M.'yu da
"Somethings got to give" paralarndan izleyin. Sam
Shaw ile Norman Rosten'n derledii "Marilyn among
friends" (Marilyn, Arkadalaryla) albm, fotomodelin,

oyuncunun "star'latktan" sonraki doalln ve hznn yanstr.

Mutsuz tanralardandi M.M. Erkeklerinden de yoktur
mutlu olan. Monroe, ekim setierindeki dinlenme anlarn
da bir keye ekilip Faulkner okurmu.
Kambur kadnn esrarna dnyorum ...

***

Seks asla "elde bir" deildir...

Seks, renilen bir eydir. Cinsel mutluluk, haydi haydi,

renile renile varlan bir eydir. "Ya seksi doulur ya
da ... " geneHemesini anlarnam g. Bir insan ile dieri
(bunu, dieri ile bir insan biiminde de sylemeyi de
denemek gerek), birbirleri iin daha ilk anda ayartc
olabilirler. Ancak, iki ayartclktan iki (ve bir) cinsel mutluluk yaratmak, zamann ve zekann retici sreciyle
varlabilen bir amatr. M.M.'nun cinsel adan da pek
mutlu olamad bilinir.
Konuu oktu kambur kadnn. Arkadalarndan daha
ok "kocas" vard. Merdivenden "vitrin" e inmeye frsat
yoktu; orada, glmseyerek duruyor, yeni gelen bir herifle yine yukarya, o pis odalardan, o le yataklardan
birisine gidiyordu. Mutsuz grnmyordu .
M.M. de seksiydi, o merdivenlere gelene dek kim bilir
ne bedeller demi kambur kadn da!. ..
Bir tr katliam.

"VERMEK"
CiNSEL DNYAMlZI ELE VERiYOR

Bellibal

dillerin, bu arada Trkenin iyice szlklerine

bakn. Kimi fiillerle ilgili tanm ve aklamalarn sayfalar
boyu srdn grrsnz. Dilin bu ana fiilieri birden
yok oluverse, dil ortadan kalkar adeta. Vermek de o fiillerden. Anlarnca dallanr budaklanr; baka fiil ve szcklerle birleerek yeni kavramlara, anlamlara doru geliir. Eldeki veri, vermek olunca bu fiilin cinsel dnyamzn bir
ynn -bir hayli- aydnlattn grrz.

***
"Ver de kurtul ... "
Bu kalplam ifade, ilk baktaki anlamnn yan sra cinsel bir serveni de davurur...
* Bir topran, bir kalenin sahibisin; senden gl bir
bakas, onun zerinde egemen olmak istiyor, sana bask
yapyor... Ver de kurtul.
* Osmanl tarihinde, bir yerin baka bir askeri 1politik
gce (tabii genellikle Osmanl'ya) savalmakszn teslim
edilmesi, vire, vere diye adlandrlr. "Ordumla geldim,
gerekirse zor kullanacam, beni uratrma, sen de zarar
grme ... " Ver de kurtul.
* Kzsn, bekaretin davranlarn kstlamakta; te yandan, seninle yatmak isteyen erkek,sana acsyla tatlsyla
basknn bin bir trn uygulamakta. Kadnsn, sana ak
olan ya da ilgi duyan erkek, isteini elde etmek iin hi bir
engel tanmamakta ... Ne verirsen ver, ver de kurtul. (Bu
kez kurtul'u vurgulamak, ne olaca belirsiz "bedel"i
vurgulamak tr.)

lll

174

Erotologya

nota bene
stanbul'un Trke bknlar, dilin her olanan baka
anlatm olanaklarna evirmekte ustadr. Delikanl, gazete
satan arkadana yle diyordu: "Bana bir Sabah, bir Akam, iki Posta versene" ... Ald yant dnebiliyor
musunuz? "Sen gazeteyi anandan al!"
(Aynen: Opel Corsa, Toyota Corona'y nasl evirirsiniz
dilimize? Opel korsa, Toyota kor -koyar- ona.) Bir baka
rnek de, yle: "Duyduuma gre, abin Borusan' a girmi." Yant: "Hayr, Aselsan' a girmi" ... "Menemen yaparken Sana korum ben" ... "Ben de Sana korum" ... Dilimizin
pek masum ve ilevsel fiillerini, vermek'i, almak', koymak', girmek'i, sokmak' vb, kendisini zg bir biimde
erotikletiriyoruz. Szme hanmefendiler bile der ki,
"dilimizde her szck her anlama geliyor evelallah".
nota bene
Gene Snblzade Vehbi: "Herkese vermektesin bir de bana
versene/Avu avu altn olsun kulun aduman".

***

Bu anlamlaryla vermek fiili, insanlar iki snfa ayrr:

Verenler (pasif, edilgin olanlar) ve kendisine verilenler (aktif,
etkin olanlar). "Silah" anlamndaki yara ile "erkeklik organ" anlamndaki yara' anmsayn.

Ve ilgintir; fiilin olaan anlamnda verenler ve alanlar

demek gerekirken, kendisine verilenler diyorum. nk
Trkede almak fiili de cinsel anlamda pasif, edilgin renk
tayor. Almak, cinsel ilikide pasif durumda bulunan iin,
"erkeklik organ organna girmek" tir. "Abdal Beki" adl
Karagz oyununa bakalm: "Zenne- Ben kimseyi ieriye almam, seni de almam. Karagz- Ben de kapdan srtrr
giderim".
Kap, "kapamak" tan gelen kap ve kapu, kadnn cinsellii. Girmeyen, giremeyen, ama hi deilse srtrp
giden de erkeklik ..

"Vermek" Cinsel

Dnyamz

Ele Veriyor

175

Bu semantik istila amma da mao deil mi?

Kurtulu yok; vermezsen (kendisine -her kimse o- verilmezse), almazsan (koyamazsa), srtrp gidiyor bu
kez.

***
Ka

yzyldr

veriliyor?

Kimileri vermek fiilinin cinsel anlamn yeni kazandn

sanr. Oysa, ok eski bir Karagz metninde, "Ferhad ile
irin" de yle bir konuma vardr, Snblzade bir yana:
Hacivat- .. .glgesini sadan verecei ne soldan vermi.
Karagz- Ehli merak ocuk, sadqn soldan veriyor.
Hamamlar kethdas Dervi Isnail'in "Dellakname-i
Dilka" adl yaptnda da (1686), vermek fiilinin hemcinsel eitiernesine rastlanr (Murat Bardak'nn "Osmanl'da Seks- Sarayda Gece Dersleri" adl derlemesine
bakn.)

Vermek'in cinsel anlam yle tanmlanabilir: "Kendisini

peke ekmek, kendisinin cinsel bakmdan pasif olarak
kullanlmasna raz olmak".
Yine ayn fiilden treme, verek szc, "birok erkekle
dp kalkan, birok erkekle kolayca ilikiye giren kadn"
anlamnda kullanld gibi, "edilgin hemcinsel erkek, o
lan" anlamna da geliyor. (Eski bir anatomi terimini anm
sadm: Arapa verek szc de, "kala kemii" demek
"Harfdeler, beni hep izlersiniz!")
Gel de burada Kate Millett'n "Cinsel Politika" yaptn
dnme: Yazar, erkeklerin kadna cinsel bakn irdelerken diercinsel (heteroseksel) yazarlar inceledii gibi
Jean Genet'yi de deerlendirir... Vermek, verek, verici, gtveren vb szcklerin ksack bir analizi, ayn noktaya
varyor: Erkek-egemen-sylem' de, kzlar ve kadnlar ile
edilgin hemcinsellerin "edilginlik" asndan bir fark
yoktur; verici' dirler, o kadar. Evvel eski byle bu.

***

176

"Egemenler" niin

Erotologya
yalvarr?

Ortadoulu erotoman' a dnelim mi biraz ... Eski ak yklerinin son'undan sonrasn hep merak etmiimdir. Son,
vuslat'tr (kavuma, erime) ya da lmdr, biliriz. Erkek,
Mecnun'dur, Leyla'ya yalvarr; Tahi'dir, Zhre'ye yalvarr; Kerem'dir, Asl'ya yalvarr. Yeniehirli Avni'nin
dedii gibi, "Biz aleme bir yfir in fih itmee geldik" ...
Kadn, eriilmezdir; kzlar pek de eriilmezdir; vuslat
sanki hi eriilmezdir. Ala, inle, yalvar, l, derdine Lokman hekim bile are bulamasn; bn Sina'ya da her yerde
rastlayamazsn ki, birisiyle karlatndaki asabiyetinden
derd- ak' anlaya ... Tek umar, vuslat...
Peki, ykmz mutlu son ile, vuslat ile bittikten sonra
ne olacaktr? Ne olduunu, kzn erkee "verdikten" sonraki konumunu, kadnn toplumdaki konumundan bilmiyor muyuz? Eriilmez kz, "vermi" kadn olduktan
sonra vermi ve kurtulamam kiidir. "Ver de kurtul" ilkesi, bir gereklii imleyen bir doru deil bir yalandr.
Bir yandan da, diiliin "verilene kadarki" mthi
deerini kadnlarn pekala kullandm gz ard edemeyiz.
Vermek eyleminin i mantyla, kadn vuslat ncesinde
ecedir, vuslat sonrasnda ise bir cinsel-ara' a dnr...
Byl bir ormanken, nice ve nite istersen srebilecein
tar_laya.
Ilklerde, "talep edilen ey"in sahibi olarak geici bir stnlkle aldanyor kzla kadn; "verdikten sonra" ise ikincil olmaya boyun eiyor. Artk "herkese apr upur da
bizeyarabbi kr m?" mantyla kar karyadr... O
lana da, "bir kereden bi ey olmaz" denilir, sonras "olan
olmu, ha bir eksik, ha bir fazla, ne kar?" dr. Ka yzyln Mecnun'u Leyla ile birlese, tekeli mi kalacakt?
Kadn kendisine eit mi sayacakt? Cinsellii erkein
doyumuyla eitlemeyecek miydi? Cariye, odalk almayacak myd? Kadn, dinin ve kitabn da cevaz verdiince kteklemeyecek miydi?

"Vermek" Cinsel

Dnyamz

Ele Veriyor

177

nota bene

"Olan olmu" mantnn szlklere gemeyen bir ifadesi

(agasz) de yledir: "S.kilmi a.n (g.tn) davas olmaz".
Niin olmaz?

***

Bakir ve plastik vericileri

ime kadnlar

ve erkekler, iin pek zayf olduunu sanfantezi yn bir yana, cinsel yabanclamann en
ar nesneleridir bence.
Her an pasifler; aktiflere her an hazrlar.
Onlar, erkekler istedike veriyor, kadnlar istedike
dm

koyuyor.

n "msait" olanlar, en ucuzlar; n, az ve arkas

"msait" olanlar, pahal. (Ostik Aa, rahat uyu.) imdi, bu
vericilik'ler de yetmemi olmal; ime kadnlardan da te,
ime kzlar var. Bakir ime bebekler... Trkiye iin (lkenin sahibi erkekler olduuna gre, Trkiye iin, eittir,
Trk erkekleri iin) zel retildii syleniyor bu n~ylon
bakirelerin. 1950'lerde nlenmi bir trk vard; "Uzlmeyin bekarlar /Naylon kzlar kacak," diyordu. Yine dikkat,
naylon kadnlar deil naylon kzlar ... "naylon fatura" neyse, o. Trknn anmsayamadm yaratcs (yoksa em
si Yastrnan myd?) cinsel sorunlar iinde yzen bakir erkekler iin nasl szmona bir zm geleceini bir kahin
gibi bilmiti. Al paketi, eve gtr, nefesin yeterse nefesinle, yoksa .bisiklet pompasyla fr, iir. (Uflemek de nedir
bilirsin.) Ilk kez sana versin kukla: Bunun kantn da kr
mz bir sv aktarak versin sana. Ve de, hay Allah belan
versin bikez daha!
N ay lo n kzlar, bozulmu bekaretin cerrahi onarmna
karlk deil midir? Cerrahn bir kadna yeni bir bekaret
tretmesi, postmodern naylonluun nesidir? Ey kadn!
Daha nce yanlp da vermemen gerekli birisine verdiysen,
bastr paray, yeniden verilecek duruma gelsin oran! Hem,
senden daha akll kzlar olduunu da hi unutma; onlar

178

Erotologya

"bozulmayan" taraf verip "vermemi" oluyorlar! Milyonlarca salak, hr,hdk, hyar herif de, bir naylon kzn ilk
kez kendilerine verdiini sanyorlar... Sansnlar.
Kzlar iin, kadnlar iin, olanlar iin, erkekler iin,
neden uzatyorum, insan iin ne ackl, ne aalayc bir'
durumdur bu.
***
Cinsellik, insanlktr...
Cinsellik, erkeklik deildir. Cinsellik, kadnlk da deildir.
Cinsellik, yaamdr, insanlktr. Cinsellik, diilik organ
deildir. Cinsellik, erkeklik organ deildir. Cinsellik,
girilen bir ey de deildir, giren bir ey de ... Mutlulukla,
mutsuzlukla klan bir ey de deil.
Cinsellik, iki kiinin birlikte rendii, besledii, rettii, oaltt mutluluktur: Ortak mutluluk. Verilen, kendisine verilmekle, veren vermekle kaldka, yinelerim, bir
zamanlar Leyla Erbil'in yazd gibi ("Gecede"), smkrmek ile kendisine smkrlmekten fark kalr m cinselliin?

imdi parmaklarnza, elinize, avucunuza bakn. lk kez

ne zaman verdiniz parmaklarnza? lk kez ne zaman verdi
size avucunuz?
Bakn ve dnn.

BiZ NE TRDEN
KURTLARIZ? ...

yi sanat yaptlar, -"ne iyisi?" diyeceim; "iyi" olmayan,

sanat yapt olabilir mi?- ierir grndnden ok daha
fazlasn anlatr ve dndrr. Bu stnlk, o yaptlarn
"z"leriyle "biim"lerinin nce olaand, sonra olaan
st uyumu ile (uyumsuzluuyla) gcnden gelir...
Okuduka okumak, izledike izlemek istersiniz. Ayn
yapt karsnda, yldan yla dnemden dneme yeniden
bylenir, farkl duygular, dnceler, hatta yeni bilgiler
devirirsiniz. O yapt deimemitir aslnda: Siz deimi
sinizdir, dnya deimitir.
Zaman ile alveriini srdren yapta "deimemitir,"
demek yzde yz doru deil ya, neyse ...
Somut rnek vereyim ... Edebiyatmzda en keskin "evreci lk" Sait Faik'ten gelir.

nota bene
"Dnya deiiyor dostlarm. Gnn birinde gkyznde,
gz mevsiminde artk esmer lekeler gremeyeceksiniz.
Gnn birinde yol kenarlarnda, toprak anamzn koyu
yeil salarn da gremeyeceksiniz. Bizim iin deil ama,
ocuklar, sizin iin kt olacak. Biz kular ve yeillikleri
ok grdk. Sizin iin kt olacak. Benden hikayesi." (Son
Kular, 1952)
***
Bu yky, 1950'lerde, yazld yllarda okuyanlar ne
dnmt? Ayn kiiler, lm bir Marmara'nn insanlar olarak okuyunca ne dnrler 2000 yl ncesinde?
Sait Faik, dlgerbaln grm ve yazmt. imdi,
lapinalar da arar olmu insanlar iin ne yazard?

Erotologya

180

Byk Borges, o inanlmaz kitap delisi, ok sayda kitap

okumaktansa, iyi olduuna inand bir yapt birok kez
okumay yelermi.

Bana

kzmayacaksnz:

Son birka hafta iinde

filmini drt kez izledim. Sait Faik,
Borges derken pat diye nereden dtm Hollywood' a? ...
Bu olaanst film, cinsellik ve sadizm konusunu bana
yeniden ve yeni bir biimde dndrd de ondan. Bu
arada, Nigel Cawthorne'un yeni yaymanm "Sex Killers" (Seks Canileri) incelemesini okuyor olmam da beni
etkiledi sanrm.
"Kuzularn Sessizlii"

***
Kim korkar Marquis de Sade'dan?
ki bin yl kadar nce, "erkek" Ovidius Baba, "Ars

Amatoria" (Sevme Sanat) adl yaptnda yle diyordu:

"En tatl zevk, bakasnn ["baka" olan, dii mi? H.A.]
acsndan doan zevk tir" ... Sadist eilim. Gerein dier
ucundan baklrsa, bir mazohist de "zevklerin en tatls,
bana verilen acdan doar," diyebilir. Cinselliin kendiliinden tad ac verme 1 ac duyma gelerini anm
sarsak, olaan ile olaand'nn birbirine nasl kartn
biraz anlardk
Bir ocuun alglayna gre, cinsel iliki, erkein
kadna uygulad bir infazdr. Anababa yatana yakn
yatmak zorunda kalan ocuklarn bu saf gzlemleri
"kalc bilgi"ye dnrse, "cinsel iliki korkusu" da ilerki yalarda saplantya, takanaa dnr. Pedagoglar,
psikanalistler, "babam annem~ kt bir ey yapyordu,"
cmlesini az duymamlardr. Ironik bir halk deyiimiz de
ayn olguyu davurmaz m: "Bir tek babama gvenirdim,
onu da annemi ey' ederken grdm" ...
Sevimenin bir baka gesi, pme, pme ... Kimilerine
gre, srma'nn ncesidir bu edim, dudakla srma,
yumuak srma. Isrmaktan, srlmaktan, sevime sonrasnda tende oluan morluklardan holanan ok insan

Biz Ne Trden

Kurtlarz? ...

181

vardr. Morluklar, hararetli bir sevimenin bir sre kalc

olabilen belgeleridir... Bir anmsatc!
p srmann ncesiyse, srma da "yeme"nin ncesi
deil mi? Isrmann tesinde, "Kuzularn Sessizlii"ndeki
yamyam doktor Hannibal Leeter m var?
Kediler, oynama sr ile paralayp koparna srn
byk bir bilinle ayrt ederken, bir ruh doktorunu yamyamlatran deiim nasl bir deiimdir?
Marquis de Sade bizim dnemimize bir sre konuk
gelip "Kuzularn Sessizlii"ni izlesin isterdim. Belki ar
mayacakt; ama kurbannn karacierini Chianti arab
ierek yiyen doktordan, kadnlarn derisini yzp kendisine transseksel giysileri diken dehet terzisinden,
nam- dier Buffalo Bill' den rknt duyabilirdi. ABD'nin
o gdk ve o erkeksi ("anasz," demitim ya) tarihiini
("Buffalo Bill!") bylesine kim sorgulayabilir?

***
Kuzularn bartlar ...

Bir dostum anlatt: "Oturduumuz apartnana gen bir

ift tanmt. irin, ada iki insan. Derken, geceleri onlarn dairesinden bartlar artlar dayak sesleri duyulmaya baland. Adam kadn hayli serte dvyor olmalyd. Ne yapacamz armtk Hi bir ey de
yapamadk zaten. Ama, sabahleyin bakkala gittiimde,
geceleyin lklar atan kadn ayn irinlikte, uras
burasndaki morluklar fondtenle, bir earpla kapatl
maya abalanm, hayatndan pek memnun gryordum.
Demek ki ikisinin de tercihiydi dayak fasl" ...
Nereye dek gideceklerini, nerede duracaklarn biliyorlard. Tipik bir model: Erkek sadist, kadn mazohist. Kart da grlyor, ama bizde pek yaygn deil. Yaygn
grnmyor da olabilir. Erkeklik totemi, bizde daha baskn
nk. (4 Kasm 1999'da, gazeteler ve televizyon istasyonlarnda yle bir haber vard: Basurdan ikayeti bir adam,
"bir DSP ile yneticisi", kendisine tp biliminin bir gerei

Erotologya

182

olarak "rektal tue" yapan doktoru kurunlarnt!)

Adn unuttuurn bir rornanda, bir "sado" bir "rnazo"ya
ikence yapyor; rnazo' cuk, hangi aclardan holandm
sralamaya balaynca, "hoop!" diyordu sado, "rolleri
biraz kartrcim galiba" ... Av ile avc belirmeye balyor
bylece.
Sado/rnazo ilikilerin ana lt, kiilerden birincinin
avc, ikincinin av oluuna dayal sanlr, ama, ilevierin
birbirine doru deiimi de sz konusudur. Av, er ge kurban edilecektir. Avc da, bu kurban etmeyle birlikte bitneye yz tutar. Birbirini srmaktan holanan yetikin
kiiler bizi niin ilgilendirsin, ta ki eylem pararnpara etmeye varp kamusal sua dnrnyorsa.
FBI ajan Starling'in (kr kkenlidir, onun ad da bir elma trn anrnsatr) duyduu, kuzu rnelerneleri deil,
ldrlen kuzularn bartlar. Tara!
Byle bir yk, salt kurmaca olamaz ...
nota bene

Koyunlar, gn gelip kesileceklerini bilir. rker, kesilecei

yere gitmemeye abalar. Mezbahalarrnzda, ksemen'ler
vardr. Ksemen koyunlar, kesilecek koyunlarn nne
der ve onlar "kesilecekleri" yere sryle, tp tp
gtrr; ve, ksernenin de kesilecei bir zaman vardr,
fazla yalanrnadan. 12 Mart'n DoanAvcolu'su, hep bir
ksemen gibi grnmt bana.

***
Buffalo Bill'den de korkulmaz ...

Dr. Hannibal (ad bile "cannibalisrn"i, sadizrnin en ar

biimi olan insan eti yemeyi, yarnyarnl artryor),
garip bir ilgi duymaya balad FBI ajan bayan Starling' e
yardm etmeye balar. Verdii ipular sayesinde, Starling,
kyc Buffalo Bill'i yakalayabilecektir. Bu arada, Dr. Hannihai, ajan aday Starling'e de (bir bulrnacay zereesine
keyifle) psikanaliz uygularnaya balamtr. Ktlk deha-

Biz Ne Trden
s'm

Kurtlarz? ...

183

bylesine tyler rpertici bir baaryla oynam ba

ka bir aktr ammsamyorum. Doktorun kendisi de
acmasz bir kycdr; ajan Starling' e de oktan kymtr
aslnda. Onun gvdesini deilse de, ruhunu parampara
etmitir. O sradan taral ruhunun, o sradan memur
ruhunun, kendisi parampara olmadan baka bir ruhu anlamas olanakszdr. Nitekim, ajan aday Starling, Buffalo
Bill'i, yeni avnn derisini yzrnek zereyken yakalar.
(Doktorun av ncesinde "ajan" Starling'in parman okay, erotizmi bilmeyene retecek gzelliktedir.)
Kan, kym, paralama, karacier skme, deri yzme
vb ... Amma da korkun katiller bunlar denilmesin; yaam,
zellikle de Kuzey Amerika' daki yaam, Dr. Hannibal ile
Buffalo Bill'i bile korkutacak cinayetlerle doludur. Karn
deen Jack yolundan gelme birok caninin yapp ettiklerini, demin andm Nigel Cawthorne'un kitabnda
b ula biliriz ...
te iki rnek:
Jeff Dahmer, 17 kiiyi ldrd. Kurbanlar 14 ile 38 ya
lar arasndaki erkek ocuk ve erkeklerdi. ou hemcinseldi kurbanlarn. Dahmer da hemcinseldi. ldryor,
l ile cinsel ilikiye giriyor, maktuln cesedini paralyor,
kafasm kesip piiriyor, kemiklerini syryor. Bazen, kurban henz canlyken kafatasn oyup iine kezzap dolduruyor... Niin?! Halen mebbet hapis. Ediroleri kendisine uygulanmadndan, o bakalarna uyguluyor sanki.
kincisi, John ~ayne Gacy... 33 erkek ocuu, tecavz
edip ldrm. Idam edildi. Davalar 14 yl srmt.
Gacy'nin yaam, su ileyebilecei hi sanlmayan
melein korkun sularyla dolu bir Hollywood korku/ gerilim filmi gibi gemiti ... Dahmer gibiydi o da;
melek yzlyd.Yardmseverliiyle tammyordu. Hele
zel gnlerde, ocuklar "hayrna" palyaoluk yaparak e
lendiren bir adamd. Evinin bahesinde zenle gmlm
27 ceset bulundu.
Bizde niin "Kuzularn Sessizlii" tr filmler yapl-

184

Erotologya

maz? derseniz, yantm ok yaln: Bildiim kadaryla,

bizim zabta tarihimizde Karndeen Jack'lar, Dahmer'lar,
Gacy'ler, Leeter'lar yok da ondan. Yok bizde Buffalo Bill ...
Buffalo Bill'in ikisi de yok.
"nsan insann kurdudur," lafnn anavatan Trkiye
deil, Anadolu deil... Corafyas, Ortadou deil. Kemal
Tahir, Bat ile Dou'nun snfsal deerlendirmesini yaparken "Bizde insan eti yeme alkanlna rastlanmaz," derdi.
***
Bayrampaa, 29 Mays ...
Bizde korku edebiyat yok, bizde cinayet roman yok, "oldurulmaya" ne denli abalansa da olmuyor. nk galiba- bizde Batl anlamda fark teninde kabuklap katla
m birey yok.
Agatha Christie Trkiye' de doup yaasayd, baka
romanlar yazmak zorunda kalacakt. Pera Palas' a saklanmak zorunda da kalmayacakt byk olaslkla.
Bayrampaa Cezaevi cinayetlerini dnyorum: 29
Mays 1994'te, 5 kii, ilenerek ve boularak ldrld.
Canileri aramak gerekmedi. Ortaya ktlar, sapklar dnyadan temizlemek adna davrandklarn sylediler. (Katillerin arasnda cinsel tecavzden tutuklananlar olduu da
ileri srld.) Bir gazete, "sapk katili sapklar!" diye ba
lk att.

Agatha Christie byle bir olay ele alp enine boyuna irdeler miydi? Apak: Kendisine zg bin bir hesap iindeki bireylerin deil, cemaat namusunu savunur grnen
cemaat teklerinin, dolaysyla da cemaatin romanna
ulard belki. Orhan Pamuk'un "cinayet roman" Benim
Adm Krmz'y bu adan okumaya ne dersiniz?
Jodie Foster'n o gzelim, o anlaml yz, "Kuzularn
Sessizlii" iinden hala bakyor. Soruyor da bana ajan
Starling kiilii yle: Ya ben ne i yapacakt~m Trkiye' de
yaasaydm? Polis mi olacaktm dpedz? Insann insana
yapt btn ikenceleri dnyor ve susuyorum.

HELGA, MEMET, HANS,

TiMiOARA'LI OSMAN AGA VD.

Gn gemiyor ki "dazlaklar bir Trk ldrd, bir Trk

iyeri yakld," benzeri haberler almayalm ... Irk eilim
gittike azyor, rk eylemler sapkn bir "pop kltr"n
zelrini sap duruyor. Uzun yllardr Berlin'de yaayan,
edebiyatmza "iir-lik"ler armaan eden dostum, "dnyann talarn sulayan" air Gltekin Emre anlatt: "Eim
le otobs durandaydk, konuuyorduk, bir iki Alman
'Buras Almanya, Almanca konu/ diye uyardlar bizi; eskiden olmazd byle eyler". (Benzeri bir rezilliin
1960'larda Trkiye'de de grldn hi unutmayalm:
"Vatanda Trke konu!") Alaklk diz boyu. Saldrganlar,
stelik ar korkak da. Tanm: Sizi yalnzken yakalamaya abalyorlar. "Topluluk" tan ne ktek yiyeceklerini
iyi biliyorlar... "Toplumdan deil ne yazk," demeli miyiz?
Saldrganlar arasnda, sert bir komnist rejimle ynetilmi eski Dou Almanya'llarn kmsenmeyecek sayda
olmas ayr bir paradoks; eski Bat Almanya vatanda
laryla eski Dou Almanya'llar arasndaki eliki ve
gerilimler ayr bir paradoks ...
"Batllar" matrak geiyorlard: "Soru: Bir Irabant ("trabi" derler) otomobilin fiyatn bir anda iki katna nasl
karrsn? Yant: Benzin deposunu doldurarak" ...
Oturakl, i g sahibi, zengin bir "Bat Alman" bana
yle demiti: "Efenim, geliyor buraya adam, khne
Irabant'n hem de otoban'da brakp savuuyor. Sanyor
ki biz o Trabi'yi alp kendisine Mercedes C vereceiz.
Trabi'nin arkasnda portakal kabuklar var, muz kalntlar
filan. Grmemiler. Grmemi bunlar! plerini de atmamlar. Tembellie alm bunlar efenim, tembellie" ...

Erotologya

186
urda

burda okuyup duyduklarmza gre, "Bat" Alde, "Dou"lu fahielerden pek ikayeti:
Doulular, cretleri dryor; mterilerine her trl
dn veriyor (prezervatif kullanma zorunluunu es
geiyor); srmden kazanmak adna hem piyasay
"kryor", hem de cinsel hastalklarn artmasnda byk
rol oynuyorlar.
Bir insan haritasdr ki, kim kime dum duma, sorunlar
sorunlar pyor.

man

fahieleri

***
"Helga istekli, Memet hazr!"
Eski masaldr: Saf, genellikle de yoksul Anadolu ocuu
Memet, stanbul'lu kadnlarn "istemeden verdiini" sanmaktadr. Bir evin zilini alar. Kapy aan hatun Memet'in
ne istediini sorar; "hee, hani bi birieek dediydim de,"
yantn alr. Gn gelir, Alamanya yollar alr. Bizimki bu
kez de Alaman hatunlarnn "istemeden verdiini" sanmaktadr. Helga hep istekli, Memet de her an hazr olduuna gre, samanlk seyran olacaktr. Olmaz, olamaz
tabii. Bizim ky apkm ya eli brnde dolar durur ya
da hasbelkader tutunduu bir Helga'y bakasna gz
krpt diye baklayverir.
Bizim i haber dolammz da, turizm sylemimiz de
benzer yaklamlar sergilemiyor mu? Kimi gazetelere
gre, yabanc hatunlarn Trk turizmine katklar altn
daki en nemli ned~n, cinse~lik sanki. Bunda gerek pay
olduu syleniyor: talyan, Ispanyol, Yunan delikanllar
cinsel turizmin bedelini, cretini istemeye ok erken ba
lamlar. Oysa Memet, ste para verecek neredeyse; belee
hallederse sevincinden uuyor. Jigololua, aka sylemeli, aktif erkek fahieliine kolay kolay gnl indirmiyor. Mevsimlik ii (ar ii ne demektir bilirsiniz) kavramna bir eitlenme getiren turist jigololuu hala ok
yaygn saylmaz.
imdi, Helga'nn sorunlar

da az deil.

Kocas

ya da sev-

Helga, Memet, Hans,

~Ili

Timioaral

Osman Aa

187

gilisi, en az kendisi kadar bencil. yi gzlemcilerden olduuna inandm bir dost, Alman erkeinin bakalarn
sk sk "sevindirmek"ten holanmadn anlatmt.
(Bana kalrsa, Alman erkei cinsellikte de "enerjinin
saknm"ndan yana.) "Bir gn," dedi, "henz yeniyim Almanya' da, bir aramba gn, pek sevdiim Alman dostlarm ziyaret etmek istedim. Benim Helga, 'aaa, aram
ba gn olmaz,' demesin mi? Niyeymi? nk aram
ba gnleri, bu blgedeki (Kuzey) Alman iftierin mahrem
akamym. atm kaldm. Yahu bu iin arambas Peterobesi olur mu?!"
Martin Luthel'ya atfedilen bir sz vardr: "Haftada bir
az, ok. Haftada iki yeter, ylda eder elli ikiden yz
drt" ...
Matematik tamamdr... Birisi Cumartesi ya da Pazar,
iki:cisi de Alman "kategorik imperativ"ine (seni Kant ve
de Immanuel seni!) en uygun biimde, hafta ortas gndr!
Gene bize gelelim. Bir grup niversite rencisi kamuoyu aratrmas yapyorlar. "Trk erkekleri, karlarn
hangi yaa ulanca cinsel ilikiye paydos diyorlar, onu
rahatsz etmeye kalk?;l.yorlarm". Hayli yal bir erkein
ksa ve zl yant: "Ole ki kurtula". Yazdydk ya, erkek,
Kl_ Ali Paa da "le ki kurtula"yd.
"Olem ki qurtulam".
Evet, baz farklar yok deil!

***
Ya Hans ile Memet?
Calvin C. Hernton'n "Amerika'da Cinsiyet ve !rklk"
adl ilgin incelemesini okudum okuyal hep dn
mmdr: Uluslar ile o uluslar iinde yaayp aznlk
saylanlarn cinsel balar zerine birtakm genellemeler
yaplabilir mi? Hernton, "beyaz Amerikal ile Zenciyi" ele
alyor. "Zencinin cinsel organnn olaanst bykl
ve cinsel gcnn arl" biiminde zetlenebilecek bir
efsane var Beyaz "millet" te ...

Erotologya

tss

Bir ngiliz, Hintliler ve Pakistan'llar zerine, bir FranTunus'lular, Cezayir'liler zerine, bir Alman
ise Trkler zerine yazsa, ok farkl sonulara m varacaktr? Birbirine yzde yz kart sonular m alacaktr? Sanmyorum. Avrupa kkenli hemcinsel pornografinin en nl ynetmenleri, Tunus'ta mutlaka "motor!" demilerdir.
Avrupa lkelerinde "cinsel e -evlenilecek e deil-"
arayan kiilerin seri ilanlaryla dolu saysz dergi yaym
lanyor. Farkl seimler iin farkl dergiler (daha nce de
sz edip bir rnei anmtm) ... Kimisi diercinsellere,
ikicinsellere, kimisi hemcinsellere, kimisi sado-mazo'lara
sesleniyor, kimisi hepsine. Bu dergilerden birkan
taradnzda, bizimkilerin kendisine zg bir imgesi olduunu, zel bir imajnn doduunu gryorsunuz. Alman dergileriyle ilgili birka izienimimi aktaraym:
sz, Fas'llar,

* Herhangi bir ilanda "yabanc"lara zellikle

miyorsa, o kiinin bir Alman arad anlalyor.

deinil

*Kimi ilanlarda, bir Trk ile iliki kurulmak istei daha

ilann balnda belirtiliyor. (Yine belirtmitim: "Trken
willkommen!")
* Kimileri de, Trkleri, Asya'llar, Araplar, Zenciler ile
birlikte anyor.
* Diercinsel nitelikte yz ilandan beinde Trk adnn
gemesine karlk, hemcinsel nitelik tayan yz ilandan
yirmisinde Trklerle ba kurulmaya allyor. Hans ile
Memet'in aras, Helga ile Memet'ten daha iyi demek.
* Trklere deinilen ilanlardan yzde doksan beinde
"Trk=aktif" imaj var. (Edilgin hemcinsel Alman, ilann
da "60 yandaki Trk arkadayla haftada bir buluup
sevitiklerini, isteyenlerin bu sevimeyi izleyip isteyen-
lerin de aktif olarak katlabileceini" belirtiyor.)
*Uur

Dndar, bir programnda yanstmt: Almanya' da da bir "hemcinsel jigololuk" olgusu yaanyor. Trk
genlerinin bu piyasada nemli bir yeri olduu izleniyor-

Helga, Memet, Hans,

du. Alman, para

Timioaral

Osman Aa

189

ilikilerinde

pek titiz ve "feniki" olbu konuya mutlaka deiniyor. Ya

"benim istediim ilikide para almaz," diyor, ya da
"cep harl kabilinden bir eyler verebilirim," diye vurguluyor, fazlas deil.
duundan, ilannda

* "Trk erkekleri cinsel adan gldr, ilikiye doymak bilmez," diye zetlenebilecek bir inancn "ilgili" Almanlarda doduu da anlalyor.
Toplayalm: ster sevinin, ister yerinin, Almanya' daki
Trk imgesiyle Amerika' daki Zenci imgesi arasnda (zellikle cinsel adan) byk benzerlikler var.

***
1687'ye gidersek ...
te bir tanmz, Temevarl Osman Aa. Bir Rumeli Tr-

k, sipahi. 1687 ylnda, Lipova kalesinde, Avusturya'llara tutsak dyor. Anlarn yazarak da gnmze
esiz bir belge brakyor. 300 yan oktan gemi bu belgeden bir sayfay okuyalm ...
"Gelelim bizim ahvalimize: Ceneral'imiz ile Kafenberg
adl yere geldiimizde, hizmetli takm ziyade olmakla,
bizim iin yatacak yer olmamakla, Kadn'mzn emirleri
zre, Varnc'nn bir karnaras var idi. inde dei ve sair
tetimmat olup (eksiksiz olup), birka eyyam, onun ile
yatp uyumak tenbih olundu. Varnc ise henz on be on
alt yanda bir civan; tombul ve toy bir kimse idi. Ad
geen (bu ocuk), kendisi bizden gocunmayp, gnl
holuu ile bizi kabul edip, akam oluncak, soyunup
tumansz (donsuz) dee girip, bizi dahi arp, 'Gel,
soyun dee gir!' (diye). Biz dahi mecburiyet dolaysyla
soyunup, don gmlek dee girip, dek dahi ancak iki
kii yatacak kadar vaziyeti var idi. Yatp amma, (ortada)
bize gre alacak-bir durum olup, eer bir bakas, luti
(anal ilikiden holanan, olanc) biri bizim yerimizde
olsa, sonuna dek murad hasl olurdu ...

Erotologya

190

[nota bene ire nota bene' dir: "kinci: Leende ykanyor,

petemaln karyor, imdi kalalar

btn berrakl ile

Dizlerinin stnde duruyor, ban yasta
dayyor ve tkryle hassas yerlerini slatyor. O
zaman kamm kavryorum ve birka deneme ve srtnmeden sonra iine girmeyi baaryorum. Altmda sarsl
dn, inlediini, soluk solua kaldn hissediyorum.
Giderek haz ykseliyor: Birazdan yakc bir sv bacaklarmn arasndan kayyor. Bu pozisyona Trk usul
deniyormu." Afrodizyaklar iin Yararl Bir Rehber 1 Konskarmda.

tantinopolis'teki ehvet

uyandrc

:,

,,

:.l

adetZere dair pratik e~ blm,

Antoine Grenelle, ev. Derya Bengi, Sz Yayn, Istanbul

1996]
(imdi, Aa srdrsn ... )
Zira szn ettiimiz (bu ocuk), taze olan ve her eye
kail olmakla, trl trl sohbet konular ap, Trklerin
ayp ilerini (kendisi) duyduu zre bizden sual edip, 'ol
gne (o eit) iler nice olur?' diye, dekte plak
mzakere ederdi. Velhasl, kendimizi her vechile engelleyip, ara sra mkeyyef (keyifli) iken dahi armayp, (hi) bir
trl kabahatimiz zuhur etmedi ... " ("Kendi Kalemiyle
Temevarl Osman Aa; Bir Osmanl Trk Sipahisinin
Hayat ve Esirlik Hatralar", hazrlayan: Prof. Dr. Harun
Tolasa, Seluk niversitesi Yaynlar, Konya 1986)
Osman Aa'nn yazdklarn yorumlamaya gerek var
m? Birka szcn altn izdim, o kadar.

'r'
1 i

"VAY HABAZAN KPOGLU!"

ya da
BiR YAAMA BiiMi OLARAK ABAlANLIK

DostumAkay Bilen (yine mi sen?) Abhaz kkenlidir. Habire yaknr durur...

"Yahu kardeim, unu syledik syledik anlatamadk
Admz Ab haz, Trkede h harfi fazla ses karmad iin
admz kt m abaza'ya?! Kimi gazeteler bile bizi yle
anar oldu. Geenlerde bir arkada toplantsndayz. Krt
sorunundan, Osmanl'nn kendisine zg 'rklararas
zamk'nn ne olduundan filan sz ediliyor. 'Ben de Ab haz
kkenliyim,' dedim. Birisi szm ona matrak geti 'Vay
abaza vay!' ... Kzlar da garip garip bakt tabii. unu yaz da
kurtar bizi. Nedir abazan, nedir Abaza?''
Dilimizde byle karklklar az deil. rnein, iki dei
ik keriz vardr...
"Ne demek istiyorsun bana?" dedi kukuyla Akay.
Dur anlataym. "Keriz"lerden birincisi, ingenece keres'ten gelir; "ikram, yemek, elenti", bazen de "kumar"
anlamnda kullanlr ("harbi keriz, mantar yemez" 1 kuralna uygun oynanan kumar hile kaldrmaz). Ortaoyununda, Ahmet Rasim'in yazdklar_nda keriz, hep elenti, alg-engi anlamnda gemekte. Ikincisi, gene bir "harfd e",
keriz, Farsa karfz ("lam") szcnden gelir; argodan
anadile szmtr; "aptal, kolayca aldanan, bn, deersiz
kii" gibi anlamlar vardr.

nota bene
"Byc Hoca" adl ortaoyununda, u ayr iki keriz izleyiciye somut mu somut bir biimde retilir:

1
'

Erotologya

192

"Kavuklu- Birader, ok gemeden bizim ahenk kerizlere dkld.

Piekar--Ne

Oradan ana

demek, Hamdi' ciim? ok kaba bir ey syledin.

lamna m dtnz?

laf nerenden dinliyorsun? 'Keriz' diye, sazendeler arasnda, kek, engi havalarna derler".

Kavuklu- Ulan,

***

"Eeee? ilgisi ne?" diye sabrszand Akay.

Trkemiz, sesi birbirine benzer szckleri "harfde"
klnay seven bir dil. Abhaz, Abaz, Abaza, habazan, abazan gibi szcklerin hepsini, "abaza"da toplam (biliyorsun, Abhaz ile Abaza arasnda da ilgin bir fark var; Osmanl, mslman Abhazlara Abaza der). Neyse, aslnda
abazanlk, ok masum bir anlam tar...

***
Abazanlk

masumdur!

szc ne denli masumsa, abazan szc de o

denli masumdur. Habe, ingenece bir szck; "yemek, ekmek" anlamndadr. Zan() da ingenece; "ilgiyle bakmak,
ilgilenmek" gibi anlamlar tayor. Habezan, aslnda "a,
karn a, ekmek isteyen" (kii).
Senin o h harfi var ya, burada da dm. Byk nl uyumu gerei, abazan' a dnm. Eski metinlerde, rnein Karagz'de arkaik biimiyle yer alr... ok ilgin bir
erotik z olan "Ters Evlenme" oyununda, Karagz, Hacivat'a kzar ve "vay habazan kpolu!" der. Demek ki,
abazan szcnn kken anlam genilemi, kapsama
alan (mul') bym; birka yzyl nce, yalnzca a
kiiyi deil cinsel bakmdan alk eken kiiyi de nitelemeye balam. Sonra sonra, ikinci anlamna gerilemi, cinsellie doru daralm. Bu arada, szcklerin son harfi n
olursa, bu sessiz'in Trkede pek tnlamamas yznden,
o da dm, abaza'lam szcmz. Bence tabii.
"Neresinde masumiyet var bunun?"

Abhaz

jj,
11

'

"Vay Habazan

Kpolu"

193

1:,

'1

Neresinde yok? Cinsel

alk

ekmek,

insann doal

du-

rumlarndan birisi. Haa, insann bu doal durumu bir

dnyagr dourur da kii her eyi bu adan alglama
ya balarsa, o baka ... Ve unutma Akay, "Trkn karn doyunca siki kalkar... " (Trk= [eittir] erkek) diyen agasz-

mz unutma, iki

alk arasnda ba

olmaz

m?

***
Abazanlk:

Bir yaama ve

"dnme" (?)

biimi...

Szlkler ile yaamn, yaamdaki dil'in farkn grmek

iin iyi bir rnektir: Abazan'n szlklerdeki tanmnda kadn-erkek ayrm yaplmaz; ama yaamda bu szck erkekler iin kullanlagelir. Niin acaba?

nota bene
Orhan Pamuk kiilerinden birisi

yle der: " ... ak olup hemen evlenmeyi kuran zavall, iradesiz, sivilceli, gen Trk ak
lar gibi mi olacaktm ben de sonunda, bizim okulun abazanlar
gibi ..." (Sessiz Ev). Gerekten, cinsel al ortadan kaldrma
gds ile ak'n birbirine kartrlmas, sk rastlanan bir
yanlg. Sevgili Orhan Pamuk, bu cmlesindenapriori "erkek durumu" anlalacan dnm ya da otomatik
olarak yle yazm. Trk= erkek!

***
Kadnlar

cinsel alk ekmez mi, "abazan kz" olmaz m?

eker de, olur da; ama alklarn erkekler gibi davur
mazlar pek (Gelibolu'lu Mustafa Ali, "Otuzbirciler ve zbk
kadnlar eytanla yolda ve meslektatrlar," demiyor mu
[XVI. yzyl]) ... Erkek yiyecekmi gibi bakar, el perevine
giriir, imdikler, laf atar, pandik atar.
Sonra, "ana bir bac iki, gayrsna al siki," deyii, agasz
baka hangi dilde var?
Bylece, abazanlk, insann belirli bir andaki, geici bir nitelii olmaktan kyor; gvdenin cinsel alk sorunu zmlenmi olsa bile, zihnin abazanl kalc oluyor, sr-

Erotologya

194

yar, sryor. Abazan (yine erkek?), her insana, her ey'e

hatta, abazan zihni'nden bakmaya balyor. Kendisinin farkna varmaz olduu, bir davran biimi sand zihinsel
ctbazanlk, bir yaama biimine, bir dnyagrne, daha
dorusu bir dnyagr karkatrne doru arplyor,
yamuluyor.

***
Turnan
Tuman,

dknleri ...
bildiiniz

don,

alvar.

Kimileri kendi

ukurlarn

brakp bakalarnn ukurlaryla uramaya balarlar.

(Byk olaslk, kendi ukurlaryla sorunlar vardr da ondan.) Bir papa, nl Sistina kapellasndaki (Roma) Michelangelo freskolarn mstehcen bulmu, figrlere don giydirtneye kalkmtr. Gerekten, birtakm badanaclar, ressamn o grkemli insaniarna bir rpda tumanlar giydirir. Neyse, bu dallama papann ardndan gelenler, rezaleti
srdrmemi, uzman restoratrler, yaptlar zgn biimine kavuturmutur.
"Ne demek istiyorsun?" dedi Akay. "Abhaz'dan ktk
h, nerelere geldik!?"
l PantoZone adn takm, alay etmilerdi o salak papa
ile.

nota bene
Yzyllar

sonra, bir edebiyat, gnn romanlarn yalnz

ca o romanlardaki erotik gelerin altn izerek eletirme
ye ynelen bir eletirmene kar "Pantoloncu Papa" ba
lkl bir yaz yazacaktr.

***
Papa da, kafasndaki onmaz abazanl yanstyordu bence. Preskolara baktnda, sanat, resmi, renklerin ve izgilerin oluturduu o kocaman dnyay btnsel, klli olarak gremiyor, figrlerin salt baldrlarn bacaklarn grp o dnyann cz'lerine taklyordu. Alglama yetisi,
abazanlkla kstlanmt... Peki, o yzyllar ncesidir, di-

il

"Vay Habazan

Kpolu"

195

yelim. Ankara Bykehir Belediye Bakan . Melih Gkek' e ne buyurulur? Saygdemez kendileri, heykelde cinsellik grp "byle sanatn iine tk~ryorlarm". O tkrk, kendi yzlerine dnmez mi? Istanbul Bykehir
Belediye Bakanyken, Tayyip Erdoan, bale sanat iin
"belden aa" deyimini kullanmh. Grebildii tek ey
belden aa'yd, baleden aayd da ondan. Bu bakan
lar, kendi mereplerince "Mslman" dr ve inanlarn ne
derekeye drdklerinden haberleri yok. Hi yok.

***
Bilim ne der?
Tp, kiilerin

srekli abazanlyla elbette ilgilenmi ...

nota bene
"elbet de" den bozma elbette var ya sevgili Akay, gnmzde "iinde" anlamndaki "-de" ile, "dahi" (buna da
"dahi" diyen maganda oktur) anlamndaki ayr "de"yi
"da"y ayrt edemeyenlerin k noktas olma bahtszl
na uram en nemli "galat- mehur" dur belki. Ho, ayn yanla Nahid Srr Orik'te bile rastlarz ("Sultan Hamid Derken", 1957); hatta, romann en nemli kiilerin
den birisi de kimi sayfada ehabeddin kimi sayfada eha
bettin diye anlr ya, neyse! Akay, "bktm senden!" dedi.
Bk, n' apiym! Ben bkmyor muyum kendimden ve senden ve senin gibilerden.
***
rnein satyriasis, erkein srekli cinsel uyarmda olmas
dr (kalkmak'ta kalmas!) ... Erkeklik organ srekli serttir.
"Daha ne olsun," diye dnecekler var m bilmem ama,
bilimsel kaynaklar bu durumun dayanlmaz bir ac verdiini bildirir. Szck, Yunanca Satyros'tan geliyor. Bu Eski
Yunan yar-tanrs, teke bacakl, uzun ve sivri kulakl, kv
rk boynuzlu ve kuyruklu imi. Abazan bir yar-tanr. Hep
su perilerinin peinde.
Satyros'lar, krlarn yar-tanralar Nymphee'lerin er-

Erotologya

196

kek

kardeleriymi. Kz kardeler

de pek uslu durmazlarm. Onlarn adndan da, "kadnn srekli abazanl" demek olan nemfomani tretilmitir. Her iki azgnln ortak
yanlar var. Belirli bir afrodizyak etkisi altnda geici azma
sz konusu olduu gibi, satyriasis de, nemfomani de dnsel bir gszlk, rnein bunama ile balantl ve srekli de olabiliyor. (Sylememi miydim?)
Bir dnemde hayli matrak getiimiz bir "Trke kar
lk nerisi" vard nemfomani iin: Tahsin Sara' n Fransz
ca-Trke Szlk'nde (TOK Yaynlar), nemfomani iin
"yarak dknl", nemfornan iin de "yarak dkn"
nerilir ki, pes.
Abazanln diercinsellerde olduu kadar hemcinsellerde de grldn eklerneme gerek var m? (Bu kitabn ilk denemesinde ibne / uban ilikisine deinmitim)

***
Bireysel ve kitlesel

abazanlk ...

Akay Bilen her nedense dalp gitmiti. Birden dedi ki: "Yahu, Mehmed Raufun 'Eylul' roman tinsel abazanla,
yazd ileri srlen 'Kaymak Taba' ise tensel abazanla
rnek saylabilir mi?"
Yarm saattir bunu mu dnyordun? Bir de kartm
dene. "Eylul", kendisini davurama yan tensel abazanl
m, dieri de kayt kuyut tanmayan tinsel abazanlm
rn olmasn?!. .. (Bu arada oyuna geldim; Akay'm tensel/ tinsel ikilemini, benim gvdesel/ zihinsel ikilemi yerine koyuyorum.) Sonra, ille de ikilemler zerinden gidip
tensel ile tinsel arasmda in duvarlar olduunu varsaymak doru mu? Tensel ile tinsel, birbirinin iinde erimez
mi ou zaman? Ve sonra da, Mehmed Rauf un salt kendisini mi, yoksa Osmanl erkeinin "kolektif bilinalt" m m
belgeledii dnlmeli.

nota bene
air

diyecekti ki:

"1:

!,

"Vay Habann

Kpolu"

197

"Kaymak Taba yazarkenki zekeriyle M.R.

mister ve mystere pantolon ceplerimde
alarm defol git de eyllde gel diyorlar"

***
edebiyatmzda da, dnya edebiyatnda da her tr
abazanln izlerine rastlanr. Geri byle bir tarama yapmann yeri buras deil ama, konunun bireysel ve kitlesel

Bizim

boyutlarnn
(imdi 1999)

birbirine kart da gerek. Gnmzden

2410 yl nce aynanm "Lysistrata"ya bakalm ... Aristophanes'in oyununda, kadnlar bir sava nlemek iin can alc bir protesto uygularlar. Bar salanana
dek, kocalaryla yatmamak gibi bir 'eylem koyarlar'.
"Ve bar salanr tabii."

nota bene
oyun, neredeyse 2400 yl sonra, u 20. yy. Trki-
ye' sinde byk tepkiler ekmi, sahneye konuluu (La le
Oralolu) engellenmek istenmitir. Oyunun hayli ilgin
bir sinema versiyonunu ise, bizim emektar Yeilam gerekletirmi ve "iyi i yapmtr", televizyon kanallarnda
hala gsterilirir durur: "alvar Davas", 1983, ynetmen
Kartal Tibet, senaryo Baar Sabuncu (tiyatrocu aslnda).
Ayn

***
Bar salanr.

"Lysistrata" gsteriyor ki, erkekler ahazanla kadnlardan daha dayanksz.

Bir karsama da u: Abazanln bulac bir yn var.
Kltrel yetime koullar, bilgi dzeyi yksek kiiler bile, kitlesel ahazanlktan etkilenebiliyor.
"Sen niin bu ilerle urayorsun, mesela?!" diye srt
t Akay.
"Sen de benim Bir Merakn Tarihesi adl denememi okumadn, okuduysanda knhne vararnadn anlalan," diye azarladm Akay'.
Srdrdm: Bireysel abazanlk, kiinin ilikileriyle, kendi kendisini eitmesiyle ortadan kalkabiliyar da, kitlesel
ahazanlk davran yok olmuyor.

Erotologya

198

Bilirsin, eskilerin "taviz istimna" (dn otuzbiri) diye

bir olgu vardr. Kendi kendine cinsel doyum
salama, olaan bir ey. Ancak, bunun ilevini yitirmesi,
gereknedii zaman bile sk sk yaplr olmas, bir dndr... Otuzbire verilen dn. Otuzbir, bir totemdir artk ve
sen ona onun istedii biimde sk sk tapnyorsun.
Ayn biimde, "uan dii sinei bile karmama"ya dnm szde apknlk ve abazanlk, cinsel doyumsuzluk
tensel anlamda zmlense bile srp gider. Abazanla
dn verilmeye balanmtr nk. (Kimi ruhbilimciler,
abartl bir don juanizm'in rtk hemcinsellikten kaynakladn ileri srerler... "Sapma kadar erkeim aslnda!")
"Bizde dn kitlesel!"
Bylesine iddial deilim. Herkes Tosun mu birader?
"Tosun, yazdm okuyanlar per biliyorsun. Okuma
yazma bilmeyenler, ondan korunmutur."
Evet, Tosun, yazmay bildii 5 szc okuyabilen herkesi -tand tanmad kimseleri, kendisine maruz kalan
herkesi- becereceini ilan eder. Besbelli ki, Tosun da bir
dn abazan. "Bunu yazan Tosun, okuyana kosun."
"Hangi harflerle?" diye dnyorum.
adlandrd

"Onun abazanl da yaygnlamad m?" dedi Akay Bilen ... "Bak, imdi bellibal birok gazetede, dergide graffiti keleri var! Kamusal Tosun, kitleselleti."
Gene Vehbi yetiiyor uzaklardan, diyor ki, "iirsel ahazanlk bir rcu mudur?"

Lal-

erab

iirem ve sladup gerem

hatem-i zer drahan.

Parmana yz,

\,1'1,

BiR BEYOGLU CEVELANI

1970'lerde, byk bir yaynevinde alan bir arkadam

grmeye gitmitim. Yaynevi, Nianta'nda ... Bamsz,
baheli dzende, gzel bir yap. aylarmz iiyoruz; arkadam byk altnd~n glmseyerek yle demiti: "Biliyor musun, bu bina Istanbul'un en sekin randevu evlerinden birisiymi eskiden" ... Ben o an bambaka eyler
dnyordum. Son zamanlarda dilime pelesenk olmu
bir laf: "Kitaplar ile yaam, yaam ile kitaplar arasnda her
an yeni yeni balar kurabilmenin mutluluu".
Eski randevuevini -bile bilmeye- mekan tutmu yaymevi, bir "cinsel bilgiler ansiklopedisi" de yaymlamt. "Evi
parantezine al azizim, yayn ile randevu!"
air kardelerimden birisinin nikah trenine gitmitim.
Bizimki, gzel telveci, yeni fal bulan falc, fala gl dren
adam, kendisinden beklenmez bir biimde hzla karar vermi, serseri -ve gzel de- gnlk yaamn deitiriyordu.
Herkes matrak geiyordu. Ortam iyiydi. Tren arlla
rndan birisi -yine, bir air- yle dedi: "Biliyor musun, bu
evlendirme dairesi, Matild Manukyan'm stanbul Belediyesine armaan ettii bir emlaktir" ... Dudak ucuyla glmsyordu. Ben de glmseyip "kamu yarar, kamu
esirgenmeli," demitim.
***
Ev, zeldir. Kimi ~vler de geneldir, kamusaldr. Ev' de yaayanlar, zeldir. Genelev' de yaayanlar, fahieler, mamalar, aalar, genel' dir, kamusaldr. Orann mterileri de
genel' dir. Oralara giderek genelleirler, kamudurlar... Vizita,
vizite, vizte, vizta szcklerinin hem tpta, hem fuhu ortamnda kullamlmas dndrc. (Ey Foucault, gene gel

200

Erotologya

imdadma!) Genelleen mteriler ile onlar otayanlar (tedavi edenler) arasnda, abazanlar ile hastalar arasnda ne
gibi balar var? Ve nice ve nite balar olabilir? nce ba,
kaln balar: Kamusaldr.

***

Benim byk ustam Salah Bey (Be), "Ah Beyolu Vah

Beyolu" demiti ya, insanlarmz bu szde anlatmak isteyip anlatamadklar bir servenin, ok uzun bir servenin
en ksa yoldan vurgulann bulmulard. Beyolu'nu ya
da Beyolu'yu saymazsak, ah ve vah. Peki imdi ne demeli? Beyolu, deiim demek; al'lardan vah'lara, aman allah'lara deiim. Daha dn, "u kitabevi de kapand, bu
da batt, falan kitabevi kfteci oluyormu," diye hayflan
dmz Beyolu, Trkiye'nin kltr merkezi haline geldi.
Yaymc dostlarmdan birisi, Beyolu'nda (Beyolu' da? ...
hep tartyoruz)

nota bene

stanbul trks, "Beyolu'nda gezersin" diye balar.

Hangisi

doru?

***

... Beyolu'nda eski bir ev satn alp raconuna uygun biimde onartt. Olaanst bir mekan dodu. Ara sokaklarn binlerce yapsndan biri, Trkiye'ye kazandrld. Bir
tandksa yle diyordu, gene glmseyerekten: "Buras
var ya buras, ite o bildiin otellerdenmi, o biim yani" ...
Ya rastlantlar rastlats bunlar, ya her ev "yle", ya da
hi kmyor baz eyler aklmzdan.

yapt ...

***

Yeni km kitaplarn o gzelim kokusu, dirilii. Masa

masa, raf raf, renk renk. (Bizim Emrah, yeni bir kitab ilk
atnda, iek gibi koklar.) Yazdklarmdan pek bir ey
kazanm deilim, ama okuduklarmdan yle ok ey kazandm ki ... Nisan balarnda bir gn, Beyolu kitaplar-

Bir

Beyolu Cevelan

201

n dolamaktan

helak oldum ... Tam bir "kitap seferi" yapbirok yapt almtm. imdi
bunlardan n anaym.
Birincisi: "Eski Trk Toplumunun Cinsiyet Kltr". nce
lemed yazar, Mualla Trkne. Bu yapt, kendi alannda
bir ilk.
kincisi: "Mslman Toplumlarda Erkeleler Aras Cinsellik
ve Erotizm". Arno Schmitt ile Jehoeda Sofer'nn bu yapt
da bence bir ilk. nk, konuyla ilgili Bat nyarglarn
m, kardm, atladm

sarsyor.

ncs: "Cinselliin Tarihi". Byk dnr Michel

Foucault'nun, 3. cildi yllardr beklenen yapt, bu yaynla
btnlenmi oldu. Tarihe de, felsefeye de, cinselbilime de
yeni boyutlar getiren Foucault, bir kez daha elinizin altnda.
imdi Akay Bilen rastlasn, "derviin fikri neyse zikri de
odur/' desin mi yani?

***
"Kafe"ler diyar ...
"Kraathane" tabelal kahvehanelere nicedir rastlanmaz
oldu. Osmanl'da ~~hvehaneler, "okuma evleri"ydi. stat
Mustafa Nihat'n (Ozn) unutulmaz incelemesi "Trkede
Roman" dan rendiimize gre, kahvehanelerde yalnzca
gazete deil kitap da bulunur ve okunurdu ... Bir meddah
hikaye anlatmaktaysa, ne aliL. Yoksa, okuryazarn teki,
diyelim bir Ahmed Midhat romann ap "kraat" eyler,
okuma yazma bilmeyenler de keyifle dinlerdi. Sahaflara
dm es~i kitaplarda buna tanklk eden ky yazlar
bulunur: "Ibu kitap, femekan kraathanesinde, filanca
tarihte, falanca tarafndan okunmutur vesselam" gibi.
Avrupa bizden almt bu kltr ve kahveyi; imdi biz
Avrupa'dan ("ahlak"larla birlikte) "cafe"ler alr olduk.
Dnn, szcn kendisi bile, Trkeden yaylm ...
Arapa lcahva, Trkede kahve'ye dnyor (szcklerin
Trkedeki bu inceliine ok rnek vardr), Trkeden
talyancaya, talyancadan Franszcaya, Almanca'ya, ngi-

'1'1

Erotologya

202

lizceye geiyor. Bildiim kadaryla da, kahvehane anlamnda "okuma evi", kraathane, kraet evi diye yazldn
da grmmdr, baka dilllerde yok.
Gelenee dnyor olmak, eh ackl bir ithal yoluyla olsa da, ok gzel. Yeni kafe'lerimizin getirdii tek yenilik,
bu mekanlarn salt erkek mekan olmaktan kmasdr. stat
etin Altan'n hakl olarak eletirip yaknd ve insanm
zn uygarlamasnda (hangi insanmzn, hangi uygarla
mas?) bir engel olarak grd mutlak erkek mekanlar,
rnein kahveler, akl fikri blnm Batllarca hep "Doulu gay bar" sanlmtr. * * *
Kadnn

ve

erkein

"yer"i ...

"Eski Trk Toplumunun Cinsiyet Kltr"nden bir sayfa

atm rastgele. Mualla Trkne, Dede Korkut'tan, yaklak 500 yl nce yazya geirilmi Dede Korkut Kitab'ndan bir cmleyi alntlam: "ocuu olmayan Dirse
Han'n, karsna 'senden midir, benden midir?' diye sorcluu grlr" ...
Tandm bir "aydn" var, oturakl kiilerden. Bu soruyu soramyor. Yant bildiinden dolay, soramyor. Uygarlk (evet, hangisiyse) yerine, aygrlk ideologyasnn
iinde olduundan soramyor; bir de, Dede Korkut' u do
ru drst tanmadndan, anlayamadndan soramyor.
Aramzda dolaan bir kfrbaz!
Mualla Trkne, almasnn "Seluklu ve Osmanl dnemleri de dahil olmak zere mslman Trklerin cinsiyet kltrlerini, bu almann bir devam mahiyetinde ele
almay dndmz bir baka almann girii eklin
de okunmas" gerektiini sylyor. Bir himmet olacaktr
bu. Dilerim, gnmze kadar ular.
Ular da, kadn ile erkein toplumsal yeri, yerleimi,
yerletirilmesi, kadn ile erkein toplumca dzenleyimi,
Dede Korkut'un anlatt ve sonra da yazya geirildii
dnemden daha parlak kmayacaktr sanrm.
***

i!l

Bir

Beyolu Cevelan

Osmanl'da

..

'

203

Yunan etkisi?

Foucault' dan da bir sayfa atm, rastgele. Diyor ki: "Ve

Kharikles, lle salar, her zaman yumuak ve 'tysz' bedeniyle hep bir arzu nesnesi olarak kalan kadn bedeniyle, ksa zama~.da kllanan ve kaslanan olan bedenini kar-olumlar" ... Onceleri de anlatmtm ya; u ty ve kl sorunundan Platon (ya da bir Yunanl) yaknrsa yaknmadr
da, Baki yaknrsa (ya da bir bir Osmanl) sapklktr.
Haydi, Schmitt ile Sofer' dan da aalm: " ... 'Homoseksellik' ifadesi 1869'a kadar ortaya kmamt ve homoseksellerin bir cinsel tre ait olduklar dncesi, -szde
seksi fen biliminin iine koyan- 1944 sonlaryla 20. yzyl
balarnda Batda gelimi, seksolojinin buluudur" ...
(Metnin asln bilmesen de, dil duygusu "iyi eviri deil
bu," diye seni uyarr ya, cmle yle ... Ama, anlayabiliyorum.)
"Hemcinsellik" zerine konumaktaydk Yirminci yzyln ikinci yarsnda bile, hemcinsellii tedavi etmek adna
elektrooklardan, hatta lobotomi (beynin bir blmn
kesip karma) uygulamalarndan sz edildi. nsanlk,
acklyd. Derken, padiahlarmzdan birisinin hemcinsel
tema'l iirlerine geldi sra. Toplantmzda bulunan yal
bir hanmefendi, hayret etmiti. "Yapmayn etmeyin," dedi, "bu i hani u arkic adamla balamad m?" (1950'lerde n kazanan bir arkcmz.)
Hanmefendinin bu muhteem saflna kabaca glmernek iin herkes kendisini tutmaya abalyor.
Ya Bay Bilim ya da Bayan Bilim' e ne demeli, adlandr
mak ta (sanrm "anlamakta" da) nasl geciktiklerine ne
demeli?
Anlatmmdr: Uluslar, "kt" saydklar baz ey'leri
birbirlerinin stne atarak o ey'lerden kurtulduklarn
sand yzyllarca. Amerikan argosundeki turk rneini,
Avrupa dilleri arasndaki frengi tr?-fiini anmsayn. Hemcinsellik Je yle: Kkeni yok Iran'm, yok Eski Yu-

Erotologya

204

nan'm ... Yok btn Mslmanlar doutan ikicinselmi.

Koca koca bilim insanlar, maymunlar (rnein Babun'lar)
arasnda hemcinselliin yaygn olduunu, erkek erkee
anal ilikinin ska grldn duymamlar mdr?
Bunda bile bir tr rklk uygulamaya kalkarak "Babun
tr sefihtir zaten," denilmeyeceini umarm. Erkek maymunlar, kendi organlarn emerek doyuma ulaabilecek
denli akrobattr. Bunu baaran insan erkekler de grlmtr.

ki

Schmitt ile Sofer, Bat'nn Dou hemcinsellii zerindeyanlsamasn bir gzel irdelemiler.

Uzayacak

myz?

ili

***

Bam kitaplardan kaldrdm ki akam olmu bile. Kafe

garsonundan hesab istedim. Kitaplarm derledim topladm. Hangisinden balasam bilmem. Cafe kahvenin sokak
masalarna yakn iki ocuk, ayakkab boyaclar, sandkla
rn alelacele srtlanp kat. "Uzayalm ufak ufak," demi
ti daha uyank grnen. Kebanda hain yzl bir belediye zabta memuru belirmiti.
Hesap geldi, dedim. "Ya herkesi ahlak zabtasna dntrmeye hala abalayan u uygarlkcazmz ne yapacaz?" diye sylenmiim. Biz de ufak ufak uzayacak myz
ahlak zabtasn grnce?
- Efenim? Bi ey mi dediniz? diye sordu garson.
-Bi ey yok, dedim, kalktm, kitaplarnn tatl arln duya duya akama kartm.

'li

UNUTMA KALINLIGI,
ANIMSAMA iNCELiGi

Unutu nedir, anmsay nedir? ki soru, benim de yantla

na yantlanmaya eskimeye yztutmu sorularmdandr.
Birka yl nce, yeni yantlar bulmaya altm bir yerde,
Berlin' deki Vannsee gl kysnda, eski sorularma dalmtm. Bizimkilerin "Van Gl" dedii bu suya, narlar
meeler ok yakyordu. Ahmet Haim'i de dndr
mez deildi. Gz vakti. Yapraklar imenin ya da topran
zerine deil, birbirleri zerine dyor artk. Yapraklar,
baka yapraklada yapraklada rtlyor. Benim kuam,
defterlerinin kitaplarnn yapraklar arasna dm aa
yapraklar koyup saklayan son kuak mdr acaba? ... Bir
eyleri yapraklar da, saklayclarda unutmasn diye.

nota bene
Kitaplmn

ecelerinden birisi, bir "irketi Hayriye" yll

(1330 1 1914). Bu byk, bordo ciltli kitabn yapraklar arasnda, SO' ini am kuru yapraklar da var. ou adsz. Ah, ite bir ortanca yapra. Kimi yapraklarn zerinde (yapran kendisine yazlm) artk okunamayan adlar... Vannsee' den getirdiim birka yaprak, yine adszca
na, eklenmi onlara. te mee bu canm, oyal yaprak; i
te nar bu canm, yiit aacn binlerce elinden bir glge;
gzelim bnyamin de arz endam etmez mi? Benjamin ficus, incirin bir akrabas m? Ve onlar da unutulacak m?
dr

***
Aklma

o bilge, Ara Gler geldi. (Ne zaman gelmez ki?)

Dostluumuzdan byk onur duyduum dnya ustas,
bir syleimizde unlar sylemiti: "Yahu, bir ren yerine, bir arkeolajik kaz blgesine gidiyorsun; bakyorsun,

206

Erotologya

zeminin metrelerce altnda yaplar, yaptlar, topran altnda kalm kat kat kentler... Kendi kendime hep sordum ... Kim kalnlatryor peki bu topra?"
Doru bre! Kimler kalnlatryor bu topraklar? Ben de
1960'larda, Erzincan' da bir hye gitmi, dibinden a
Iareasma maden suyu fkran bu tepecikte bir Osmanl
kalesi, onun altnda bir Beylikler Dnemi kalesi, onun da
altnda bir Urartu tapna olduunu grp ayn eyleri
dnm, orada fiyakal bir fotoraf ektirmi, ama o s
ralar 14-15 yalarnda olduumdan, dncelerimi doru
drst yazamamtm. (Emekleye emekleye gnlk tutuyordum artk.)
Ara Baba ?Oruyor ve yantlyordu: "Kim kalnlatrr bu
topraklar? Insan kalnlatryor. Kirleterek, iine sarak
kalnlatryor!"

Bir de depremler yamultuyor ve kalnlatryor. Hangi

corafyada yaadmz unutmayalm. Yoksa o corafya
unutur ve unutturur bizi.
nsan dorudan ya da dolayl olarak, madden ya de manen, doru, topra kalnlatryor. Canl ve cansz btn
anlar bilerek ya da bilmeden rtyor kapatyor. Unutuyor. Unutmak, bir nedenle, birok nedenle unutup duruyor olmak, iine geliyor duyarsz insann. Duyarl insan
saysnn duyarszlardan daha fazla olduunu kim ne srebilir? Duyarszlarn vermesi gereken hesaplar, unutula
yok oluyor.
Bellek, duyarl kalakalm birka insann bellei bile,
unutmamakta, lmemekte ve ldrmemekte direniyor.
Unutuu ve yzde yz lm yok etmeyi her an baar
makta olan bu tikel iradeye amamak, hayran olmamak
elde mi?
Son gnlerde yeniden okuduum ("okuduun," demek
istiyorum ey okur) bir iki kitabn (yaknda "kitapn" diye
yazlp sylenecek) artrd dnceler, dediklerimi
dorulayacak mdr, bilmem.

***

Unutma Kalnl, Anmsama incelii

207

smail Bey nam- diyger Rabia Hatun ...

111

1960'larda, Rabia Hatun adl bir airin (Cemal Sreya, "a

ire" derd kadn airlere ve Glten Akn' hep ayr bir yere saklard) yaptn okumu, ok etkilenmitim. Eskil mi
eski bir Trkenin, byk Yunus'un tadlarn getiren bu
kck iir kitabn yeniden okumak iin aradm bulamadm. Ya birisine vermiimdir, hani mutlaka geri getirecektirdir de hep olmamtr; ya da kitap, risale, bir rafn
kuytusuna gizlenmitir de beni bekliyordur. Aklmda
yanl kalmadysa, "Men ta senn yanunda hasretem sana" gibi hala ok diri, syleyip yazan da okuyan da hala
gnendirecek dizeler tayordu.
Ben ca~il, sonradan renmitim: Rabia Hatun, nl tarihimiz Isnail Hami Danimend'in takma adyd. (Kimilerine gre, iirler smail ~ami Beyin deil ei hanmefen
dinin iirleridir.) O esiz "Izahl Osmanl Tarihi Kronolojisi" nin yazar olan Danimend (1899-1967), tutucu bir tarihi olarak tannrd. Kendi asndan, herhalde hakl da
olarak, Osmanllara kar Danimendoullarn, Avrupa'l
glere kar Osmanllar, Batya kar Douyu, Hristi
yanla kar da Mslmanl yelerdi. Btn bu "tutma"lara kar, gnlnn zn, bizim kar konulmaz
"insan tutara"mz yazya dkmeden edememi, Rabia
Hatun da oluvermiti.
Duygularna kapld oluyordu da, brakt yaptla,
kronolojisiyle, tarihlerimizden seip saptad anekdotlarla, ve Rabia Hatun iirleriyle, grkemliydi.
Kendi kendime, "hadi biraz Isnail Hami okuyaym,"
dedim. "Anmsayaym."
Evde sa solu dolap "Tarihi Hakikatler" adl iki ciltlik yapt buldum.
nota bene
mla, yazm, kendi kendisinde ve annda aksayarak k-

meye

balyor.

"Tarihi Hakikatler"in ilk cildine

bakyo-

Erotologya

208

l
il
',i

'"

kapanda "D~nimend" yazl, ilk sayfada

"D~nimend". Sonralar Danimenflerle de karlatm.
Kimileri bu dikkatime glmsyor olabilir. Onlar da "ac
gl"n anlamn gn gelip yaar ve anlarlar... Kendi ad-

rum... Cilt

lar yanl anldnda ve bu yanl anlmay fark edebilirlerse. ("Yanl" a "yaln", "yalnz" a "yanlz" diyenlere ve
bu szckleri onlara byle "dedirten"lere diyecek szm
yoktur. Szl ve yazl kltr kalnlatran hyartolar, ayna karsna geip kendilerine bakmay bile bilmezler.)

***

smail Hami Bey, gazetelerde ve bir zamanlarn popler

tarih dergilerinde yaymlanan okuma notlarn, anekdotlar derlemesini, ksa ksa denemelerini "Tarihi Hakikatler" de toparlam. Yaptn birinci basmn, dnemin tutucu yaynevlerinden Tercman, yazarn lmnden 12 yl
so!lra gerekletirmi. yi de etmi.
Isnail Hami Bey, gerek Dou, gerek Bat kaynaklar zerindeki derin bilgisini, dikkatini, saptamalarn derleme
boyunca gzel gzel konuturuyor. Birok izlenimi, dnceyi, kendi yorumlarn da katarak unututan koparmak, kurtarmak istemi.

***
Bir danszler maestro'su ...
rnein, yle diyor: "Bizim cahil ve gafil batclar herey

gibi orkestra ile maskeli balonun da batdan km olduunu zannederler. Halbuki dokuzuncu yzyln ilk ylla
rnda bunlar Bada d' daki Abbasi sarayndan birer an' ane
eklini almtr. (. .. ) Halife el Emin bir gece sabaha kadar
bir ok danszlerle arkclardan oluan bir baleyi bizzat
idare etti." (c. 1, s. 47) [1001 Gece'ye de gidin biraz. Halife
ile airini dnn. Sonra, "cahil ve gafil doucular" da
niin dnmeyeydiniz rahmetli Danimend?]
Rakkaseleri, arkclar sabahlara kadar yneten bir halife, bugn, ah bu garip gnmzde Dou'nun insanlar
na neler anlatr bilemem.

Unutma Kalnl, Anmsama incelii

209

Danimend'in, bir zamanlar Msr egemeni olan El Hakim' den sz ederken anlattklarna ne derler peki? ...
"Kocakarlardan mrekkep bir tefti ve denetleme (evet,
"denetleme" diyor stat, H.A.) tekilat kurdurarak ak ve
ak maceralarn da yasak etmitir. (... )Bu kadarla da iktifa etmeyerek kadnlarn sokaa kmasn men etmi ve
hatta kadn pabular yapacak kunduraclar hakknda id
detli cezalar koydurmu tur. (... ) te bu menhus Elhakim
nihayet bir gezinti srasnda mukadder olan akibete ura
yp gebertilerek cehennemin dibine gitmitir." (c. 1, s. 69)
Isnail Hami Bey hayli tutucu, Bat kart, Cumhuriyet
kart sayld halde, "Tarihi Hakikatler" adl yaptnda
bunlara benzer, ak dnceli, yobazlk dman saysz
paragraf, saysz sayfa vardr. Aktarp yorumlad saysz
iz. Herif-i naerif ve menhus iin de, "ldrld" demiyor, "gebertildi" diyor.

Ve ayn yaptta birka paragraf daha vardr ki, evet, ah

ey unutu, aptal unutu, bunlar ben bile kitab ikinci kez
okuyunca anmsayabildim. Szn edeceim blmde,
Trkiye'de tesettr'n, rtnme'nin tarihiyle ilgili ala
cak bir bilgi, otantik bir bilgi yer alr...

rtnme, kadnn kskanlndan domu ...

Alsn sz smail Hami Bey:
"Tesettr'~n (rtnme) yanl anlalmasndan dolay,
bizde araf Islam kadnnn dini kyafeti sanlr. Ve ite
bundan dolay bir taassup mahsul gibi gsterilir. Bu telakki tamamen yanltr. (... ) arafla haremin slamiyet
esaslar ile hi bir alakas yoktur. (... ) Bu kyafet hanme
fendilerin gzellik uuru ile kskanlk hislerinden dolay
yaygnlamtr. (... ) ikari'nin Karaman Tarihi'nin hususi
ktphanemizdeki...

nota bene
Durun, eskilerin bu
nemdeki," demiyor.

tekil-oul'unu dnn.

"Ktpha-

Erotologya

210

... Ktphanemizdeki yazma nshasnn 113'nc say1360-1389 tarihlerinde saltanat srm

olan nc Osmanl hkmdan Murad- Hdavendigar
(Birinci Murad) devrinde Bursa' da cereyan ettiinden
bahsedilen mhim bir sosyal olay hakkndaki rivayet aynen ite yledir: O zaman karlarda yz rtrnek adeti pek
azd. Yz rtrnek adeti sonradan adet oldu. Karamanolu
Aladdin'in Hamidolu lyas diyarn katliam ettiinde
kabile diyar- Osman' a firar etmilerdi. O vakit bunlar
Murad Han grp pek temiz ve uslu adem olduklarndan
kendi ehrinde (Bursa' da) yerletirmiti. te bu kabile kadnlar pek gzel olduklarndan herkes bunlar temaa etmeye balaynca ulema tarafndan bu kabilenin hatunlar
nn yzleri siper edilmesi emredildi. te ne vakit tara
ksalar o kabile hatunlar yzlerini siper ederlerdi. Fakat
bu hal sonra dier kadn ve kzlarn da pek houna geldiinden herkes daima gzelce her taraflarn rtmeye ba
fasnda, Miladn

lad.

"te bundan anlaldna gre, Birinci Murad'n Bur-

Trkmen oymann dilber kadnla

heyecan iinde braknca din bykleri ortal yattrp her hangi bir olay nlemek gayretiyle Trkmen
gzellerine yz rts gzellik sembol saylm ve nihayet kendilerini hi de irkin bulmayan Bursa hanmlar da
o gzellik semboln btn vcutlarna temil edip el birlii ile kullanmaya balayarak arafn genel bir kyafet
mahiyetini almasna, srf kskanlk yznden sebep olmulardr. Tabi bu durumda erkeklerin araf meselesinde
hi bir gnahlar yok demektir. Btn mesele ehir han
mefendilerinin Trkmen gzellerini kskanmalarndan
domu, fakat buna ramen araf kylere yaylamam

sa'ya

yerletirdii

r halk

tr."

rtnme gerei de yzyllar boyu rtlm demek! Ve

bir gnah olarak

Danimend'in, "pee araf meselesi"ni

grmesi ayrca vurgulanmal.

***

1\

,,

Unutma Kalnl, Anmsama incelii

211

Belki de topya ...

ikari'nin yazd, bir fantezi miydi? Sanmam. Peki, ika
ri'yi (lm 1512) yzyllar sonra bize aktaran smail Hami Bey bu seimiyle ne anlatmak istiyordu? Ben, "Yusuf ile
Zleyha" gibi lmsz bir yky bize yeniden anlatmak
isteyip tamamlay~madan len ikari' de de, Rabia Hatun
iirleri'nin yazar Isnail Hami Bey' de de nce Dou, sonra Ortadou ve sonra da Akdeniz gneinin sonsuz ho
grsn, gelecee kar besleyip bytmeye abaladk
lar hogr duygusunu gemie doru da tama yceliini buluyorum. (Rabia hatun kim olursa olsun.)
Kendi duygularn, gzlemler ve izienimlerden doan
grlerini, gemi ile birletirerek ileriye iletmek isteyenler, bizi unutuun sarlndan ve krlnden korurlar,
kurtarrlar.
Topra,

biz canllarn ana rahmini kalnlatrmayanlar

onlar.
Unutmak, cinayettir. Anmsamak, yaatmaktr. ldrlmesi yerine yaatlmas, yaamas gereken nedir? rdele
mek, bir insanlk tanm olmamal m? Bu da m topya?
Gz gzeldir. Sararm yapraklar yeil yapraklar rtmez gz diyarnda. Hala gremediim Van, Van Gl,
Ah~amar, yaznz da gznz de gzeldir, biliyorum. im
di, Iznik glnn kysnda.
dr

GiZLi/GiZSiZ TARiHLER

etin Altan Ustann bir yazsndan rendim: Trk Necip Asm Bey, Evliya elebi Seyahatnanesi'nin elyazna
sndan birka sayfay yok etmi; yok ettii sayfalarda, Sultan Gen Osman'n asiler tarafndan tartaklan ve cinsel
tacize (kimi kaynaklara gre, tecavze) uray anlatl
naktayn. Necip Asm Bey, Seyahatnane' de hayli bulunan hemcinsellik grnnlerine, he~cinsel ilikileri betinleyen sayfalara hi dokunman. Ilgin bir tutum.
Evliya elebi'nin gerekilii ve belgeciliine karlk,
yzyllar sonra bir Devlet ahHl.ks (!) kyor muazzam
bir belgenin kimi sayfalarn bir daha kimse okunasn diye ortadan kaldrabiliyor. Benim bir tezimi bir kez daha
dorulayan bir tutum: Cinsel alandaki Osmanl gerekilii ve hogrs, Batllama abalarnn getirdii ve aslnda Hristiyan softalna dayal szde ahlak tarafndan
tahrip edilmitir... Karagz adl erkein cinsel organ ("Zekerli Karagz' duymusunuzdur), "k", o dnemlerde kesilmi ("bobbitt'lenni"), Karagz, grntsyle de
szyle de "terbiyevi" hale getirilmitir. Bugnn o pek
de gelimi ve dnyaya "nizanat" vernede pek kararl
Batllar, N ecip Asm yok ediciliine, en iyi korunaca
yerde bulunduunu sandmz ninyatrlerin "ahlaken"
kaznnasna, "zeker kesiciliiniz"e bakp bbrl bir biimde "barbar Trk" anabilirler; bu trden barbar davranlarnn bize Batdan (Pantoloncu Papa Batsndan) bile bi~~eye ithal edildiini onlara sk sk amnsatmak gerekir. Ote yandan, Evliya'ya kar hi de "necabetle" davrannan Necip Asm Bey, Naima Tarihi'nin Gen Osman
Olayyla ilgili ve hayli imal satrarna bir ey yapanan;

Gizli/Gizsiz Tarihler

Evliya elebi'nin birka

213
sayfasna kymak

suuyla kala-

kalmtr.

nota bene
"Asker daldktan sonra Davud paa ve kethdas mer
aa ve Cebeciba, birka evba ile kulede [Yedikule, H.A.]
kalp, kapy kapatp Sultan Osman' katle baladkta, Osman Han dilaver yiit idi, bunlar zebun etti. Sonunda,
Cebeciba dedikleri dinsiz [dikkat, "dinsiz" H.A.] kement
atp, Kelender Urusu [kelender ya da kilindir urusu, "ocuk hrsz" demekmi, H.A.] mel'unu dahi hayalarn [erbezlerini, H.A.] skmakla zebun edip olmahalde ruhunu
teslim etti. Cebeciba, niane iin kulan kesip valideye
gtrd. Yazk, ok yazk ki Al-i Osman padiahlarndan
hi birine byle cevr cefa ve hakaret olmam iken bu
mazluma bu vehile gadr ve iha_net ettiler." ("Naima Tarihi", aktaran Zuhuri Danman, Istanbul 1968, c.. 2, s. 784)
nota bene
Akay Bilen' e bildirilir: Ece Ayhan'n "Nadaj'ldr" deyii
nin kaynan arayp arayp bulamamtn ya, hah ha, Naima'y iyi okudun mu? Birinci cildin 337. sayfasndan ba
la. Sar Abdurrahman'n, " ... mderris olan Nadajl lakab ile
mehur olan Sar Abdurrahman' n (. ..) il hak ve zndklk thmeti ile" nasl idam edildii de orada anlatlr. Nadaj'l, yeni
bir Simavnal Bedrddin gibidir.

***
Gizli tarihlerimiz var m?
Tarihlere duyduum ilgi, bana yle ok ey kazandrd ki,
Bizans'l Prokopius'un "Gizli Tarih"i (Mystike Historia'y
Orhan Duru evirdi) ile Latin tarihi Suetonius'un "De Vitae Caesarum"u (Sezarlarn Yaamlar, dilimize evrilmedi), bu iki olaanst yapt, denizde iki damla saylabilir.
Egemen kiilerin cinsel tutumlarn Prokopius da, Suetonius da ekinmeden yanstr lar. Bizans'n resmi tarihi-

214

Erotologya

si Prokopius, "imdiye kadar birbiri ardna gelen savalarda

Bizans halknn deneylerini yazarken btn olaylar zamana
uydurmak zorunda kalmtm," diye balar. Birlikte okuyalm ve Prokopius'un "Gizli Tarih" inde "uydurmak" tan artk niin caydn anlayalm:" ... gelecekteki hkmdarlar,
yolsuzluklarnn cezasn bir gn greceklerini anlayacaklardr.
Ayrca, kendi niteliklerinin ve gidilerinin her zaman tarihe
kaydedileceini bileceklerdir, bylece daha az gnah ileyecekler. ".
dr
Prokopius, VI. yzyln adam; Suetonius ise ondan 500
yl nce yaam. "Derin devlet" deyimini kim buldu, bilmiyorum; ama iyi buldu. Prokopius, daha dorusu Grekenin Prokopios'u ile Latincenin Suetonius'u, derin devletlerin "derin tarih" lerini yazmlard. ("Derin tarih" de
benden!)
4 adet nota bene' dir efendim
*Yasa dzenleyicilii ve gemiin ~ukukui.u toparlayy
la (Novella, "Mdevvenat") nl Iustinianos I'in ei Imparatorie Theodora'nn ocukluu: "O zamanlar Theodora,
olgun bir kadn gibi cinsel ilikide bulunmak ya da bir erkein
yatan paylamak iin yeteri_ kadar gelimi deildi ama, en
aa tabakadan mterileri tatmin etmek iin bir erkek fahie
gibi davranyordu. (. ..) Olduka uzun bir sre kendini bu doal
olmayan vcut alveriine kaptmrak bir genelevde kald".
* " ... hepsi glerinin en yksek noktasna erimi, on ya da daha ok gen adamla gider, btn gece srayla yemek arkadala
ryla yatar, hepsini yorgunluktan kprdayamaz hale getirdikten
sonra, bu defa uakZara saldrr, kimi zaman says otuzu bulan
uaklarn hepsiyle birleir, yine de isteklerini dindiremezdi."
* Ve Theodora, kk yatan beri "olan gibi" yaam m
paratorie, isteklerini zgrce gerekletirirken, rakip sayd kiilere kar cinsellii nasl kullanm? "Yeillerden

sekin bir gen olan Vasianus, mparatorie aleyhine yle kltc grler ne srd ki, mparatorie fena halde kzd bu ie.
(. ..) Vasianus'u olanZara dknlkle sulad. (. ..) Erkeklik or-

Gizli/Gizsiz Tarihler

215

gann

kestirdi, [Abuuu, Karagz ve Bobbitt! H.A.] sonra da

ldrtt. (. ..) Oysa adam yarglanmamt bile".
*Ve agaszmz belirtmez mi, "krk yln orospusu tvbe
edip dine derse ondan kork," diye ... "Theodora, bedeni
gnahlar iin cezalar yaratma iine de kendini adad. [Ah, topra bol Foucault, siz Prokopios'u da m okumadydnz?
"Bedeni gnahlar iin cezalar (ceza da deil, cezalar, H.A.)
yaratma ii", nasl bir i?] 500 kadar fahieyi bir araya toplad.(. ..) Tvbeliler [evet, tvbe, H.A.] Manastrna daha iyi bir
hayat yolu sesinler diye kapatldlar". [Kapatldlar, ey cinselliin, hastanenin, hapishanenin, insan dve dve saalt
mann tarihisi ve btn tarihierin "gizli okuyucusu" Fo.
ucault, kapatldlar.]
Derin tarihi, hak-hukuk stad Iustinianos l'in her bakmdan "hukuksuz" karsn "korkunun ecele faydas
yok" iarnca ite byle anlatyor. Yazd bir sayfa, tarihin
derin okuyucular iin bin sayfadr.
Cebeciba, Osman'n kulan kime getirmiti? Saray
entrikalar konusunda Bizans'a ta kartacak hanm sultanlarn, "valde"lerin anlatm konusunda bizim kaynaklarmz da pek yoksul deil. M. aatay Uluay, "Harem" i
az m anlatt. Ya Leyla Saz'n anlan?
Ha, merak ettim ... Ama, lp de "dokuz oca sndren" Cemal Sreya'ya soramayacam artk. Salatalk, patlcan, dolmalk kabak tr stvanevi ve de silindirik sebzenin Harem' e ancak dorandktan sonra girebildiini nereden duymutun usta? Ben okumu olabilirim de, unutmuumdur, ne ~are.
Ya Necip Asm Bey? Prokopios'tan haberiniz var myd?
nota bene
"Akay' an, deneini hazrla." Demin telefon etti, "Nadaj'l, evet iyi bulmusun," diyerek ekledi, "bilgisayara
getin geeli, yazp dizen, dizip yazan bir mel'un oldun,
Kara Abdurrahman".
***

Erotologya

216

Amor lkesi Roma ...

Suetonius'tan da okuyalm ... Tarihimiz, Julius Caesar' dan (hani "sezaryen" onun adndan gelir ya) Augustus' a (hani "Austos" onun adndan gelir ya), Caligula'dan Neron'a birok Roma egemeninin yaam yklerini anlatr. Hep anmsayalm: Eskiler, "Roma, amor'un tersidir; orada ak tersinden yaanr," derlermi. Suetonius,
zlsze egemenler asndan kantlar getirmi ...
adalar, bizim "her kadnn kocas, her erkein kar
s" diye bildiim~z Byk Sezar' "Bitinya Kraliesi" diye
anarlarm. Yine Iznik civarndayz.
"Penthouse" dergisinin kurucusu, yaymcs Bob Guccione, grkemli grnen ama baarsz "Caligula" filminde
lgn imparatorun ve Eski Roma'nn cinsel yaamn yanstmak istemiti. Toplu cinsel eylemler, fallus trenleri, ikicinsel yaklamlar, rzagemeler... Ana kaynak gene Suetonius'tu.
nota bene
Toplu cinsel eylem, orgi ya da orji'nin kkeni, Greke ve
Latincedeki orgias'tan geliyor... Anlam da, "tanrlara
adanm gizli [vurgu, H.A.] cinsel tren". aka, "tesak
umumi".

***

O berbat sesi, dnemin dalkavuklarnca "cennet name

si" diye vlen Neron mu? O hem gerek bir sadistmi,
hem de ikicinseL Erkeklerle de resmen evlenirmi ... "Kocalarndan" birisi, Doryphorus'tur. Neron, Sporus ile de
evlenmimi; gerdek gecesinde erden kzlarn lklarn
taklit ederek bas bas barm.
nota bene
Alexander Thomson'un evirip T. Forester'n "son okuma"sn yapt "the lives of the twelve caesars"n [asl adn
yukarda anmtm] (Londra, 1899) 358. sayfasnda, C. Suetonius Tranquillius yle der:

Gizli/ Gizsiz Tarihler

217

"Kzgn tutkusunu onlarn zerine tamamen boalttktan sonra

oyunu eski klesi Doryphorus' un kollarnda bitirdi. Onunla da
evliydi, Sporus'la olduu gibi. Olay srasnda gen bakirelerin
gerdekte kard alay seslerini, lklar taklit ediyordu".
nota bene
Akay: The cries and shrieks, "bas bas barmak" m? diye
soruyor... Hacivat Efendi, dilimizde "barta barta" biiminde bir ikileme, bir deyim vardr. Can Baba'nn yeni i
ir kitabnn ad niin "Seke Seke" biliyor musun? lk e'leri
i'lerle deitirsene ... Allah allah!

***
Prokopios'u, Suetonius'u okurken "ite insan bu!" demiyorum. Yansttklar cinsel tutumlar yarglamaya asla
kalkmyorum. Herkes "doru" bildiini okusun. Ama kendileri de birer insan olan egemenlerin ikiyzllne tak
lyor, bu ikiyzlln asla gizlenememi olmasndan
mutluluk duyuyorum.
***
Bizim "gizli"ler...
Bizim "gizli tarih"lerimiz de var. Nerede? Tarihlerimizde,
tarihlerimizin satr aralarnda, arklarmzda, zaman zaman "divan (yatak) edebiyat" olmaktan kanmam divan edebiyatnda, kaznm ya da kaznamam minyatrlerimizde, Evliya' da, yabanc gezginlerin yazdklarnda,
bahnamelerde ... Sonsuz.
Murathan Mungan'n "Son stanbul" adl ykler kitabnda C yksn (bir hemcinseller hamamdr C)
okurken bir yandan "Dellakname-i Dilka"y, bir yandan da Ahmet Rasim ile Reat Ekrem Kou'yu dnm
tm ...

nota bene
Erotologya, Murat Bardak'ya da teekkr borludur.
"Osmanl' ~a Seks-Sarayda Gece Dersleri" adl kitap (Gr
Yaynlar, Istanbul 1992) cesur ve olabildiince nesnel bir

rr
'

218

Erotologya

derlemedir. "Dellakname"nin yeni harflerimizle ilk kez

tamamen yaymlan.

***

Ahmet .~asim, yasak zihniyete hi aldrmadan "Hamamc Ulfet"i yazm ve sevkileri anlatmt. Byk ara
trmac, tarihi, "gizli air" Reat Ekrem Kou'nun dev yapt "stanbul Ansiklopedisi" dahil btn Y?zdklar, bizim corafyamzdaki erkek hemcinselliinin devasa bir
tarihi gibidir.

nota bene
Ustalar ustas, Trkenin balna bal katm Ahmet Rasim
anlatyor: "Odann ortasna gelince dnd. Benimkine yle bir
alc. .. alc deil galiba yiyici... o da deil ... baka ne olur? .. sevici mi acaba? her ne ise, ite yle birnazarla bakp titredi ki insan decek zanneder...
Hatta dmernek iin olacak ki beline sarld ... Bakn, bakn ...
eyvah! .. nbet mi geldi, ne oldu? dudaklarn azna ald. kisi de
titriyor, ikisinin de bebekleri kaybolacak derecede gz kapaklar
arasna kam, yzleri kzarm. itiyor musunuz? .. O ateli
teneffsler arasnda iniernenin baka trls olan garip garip
sadalar kyor! ..
Bu kucaklama ne zaman bitecek? ..nilti devam ediyor... Sar olmular... Kap ald. Duymadlar. eriye biri daha girdi.
O da baka bir afet ... Bilme::z ki neredeyiz?." ("Fuh-i Ati~"
iinde ayrca "Hamamc Ulfet", s. 248, Iskit Yaynevi, Istanbul 1958)
znellikleriyle zel olduu gibi nesnellikleriyle de zel,
binlerce kaynamz var. Akn, sevdann, tutkunun, eh
vetin, cinselliin binlerce rengi, yok edicilerin yok etmeye
zaman ve "fikir" bulamayacaklar kadar engin. Engindir,
ergindir ve bizimdir; iyi ki!

TV ... TS ... HOMO ...

Cinsel dnyamzdaki .kavram kargaas, dramlara, hatta

felaketiere yol ayor. Insanlar daha kendi cinsel tutumlarnn bilincinde varamadndan, bakalarn hi mi hi
anlayamyorlar. Bakalarn h~m kendilerinin hem onlarn
cinsel tutumlar yznden ezmeye kalktklarnda, kendil.~rine zarar verdikleri~ de akozlayamyorlar bu yzden.
Ornek, yazk ki ok. Imdi, ikiciini anaym (bu "ikici k",
kaynanamn laflarndan) ... Biri manevi, dieri maddi
lmle sonulanan iki olaydan yola kp travesti (kimi
kaynaklarda, tra11svestit), transseksel ve homoseksel kavramlar zerinde durarak bunlar netletirmeye ala
ym... Klkdeitiricilik nedir? Cinsdeitirim (bu terim
nerisi de benden) nedir? Hemcinsellik nedir?

***
stanbul' da bir Rock Hudson Cinayeti ...
9 O~ak 1995~te stanbul'da bir "rak masas cinayeti" ilen
di. Iadam Ishak Kemal Benliolu tabancasn ekti, krk
yllk iki arkadam, Vahan Kevork Kartallolu ile Nian
Tarabyan' ldrd. Masada iki tank da vard, iki bayan.
Meryem Kl ile N adide Erdem, yle ifade verdiler: "Arkadalar, ei iki yl nce vefat eden Kemal Beye 'sen
AIDS'ten len Rock Hudson'a benziyorsun' deyince kendimizi tutarnayp glmeye baladk ... Biz glnce kendisini daha da aalanm hissetti. Glmesek, belki de bunlar
olmayacakt" ...
"Duvar zktrc" Tosun ile ilgili denemernde de sylemitim; vaktiyle, steli~ bir milli eitim (eitim!) bakan
nn gazetecilere "sen AIDS'li misin?" diyerek hakaret ettiini sand ("inayet ola!") bir lkede yaadmz iin,

220

Erotologya

Rock Hudson cinayeti artc deil. nk Trkiye' de

birisine homoseksel, ecinsel, hemcinsel denildiinde, o
kii otomatikman "pasif homoseksel, edilgin hemcinsel"
olmu oluyor! Ksacas sama m sama bir alglama ve
yarglama mantmz var: Etkin hemcinsellikle ilgili szckler hakaret etmek iin kullanlnyor da, brnn,
edilgin hemcinselliin ima edilmesi bile cinayete yol aacak nitelikte saylyor. stelik, byle bir yaklam yalnz
erkeklerde deil kadnlarda da var. Garip deil mi?
Tbbi Bobbitt'leni ...

***

Bir dergi haberi okuyorum: 21 yanda, klkdeitirme

(transvestizm) eilimli bir edilgin hemcinsel, yolunu bulup ameliyat oluyor; kimi magazin basnnn dramlara yabanc ve irkin sylemiyle, "kestiriyor". Kimlik kartnn
rengini maviden pembeye evirmek iin ...
nota bene

Nedir bu erkek mavilii, nedir bu dii pembelii allasen?

Kimler saptam bu renk niformalarn da bunlar bebeklikten kimlie srdrlyor? Sonra, hemcinsellik, klkdei
tiricilik, cinsdeitiricilik, neden hep "mavi" ynyle ortaya konuluyor? "Pembe"lerin byle sorunlar yok mu? En
azndan "mavi"ler denli var. Burada sormamak elde mi?
Naziler, pembe yldz taktryordu hemcinsellere, toplama
kamplarnda. Mavi 1 pembe bebe takmlar ve odalar, birer toplama kamp mdr?

***

... Adli Tp Kurumu'na bavuruyor. Ald rapor: " ... muayenesinde kendisinin homoseksel (vurgu, H.A.) bir erkek
duyu ve davrannda bulunduunun ve feminin identifikasyon (kadnca bir zdeleme) gstermemi olduunun saptanmas nedeniyle, kendisinin 'transseksalite ameliyatna tabi tutulmu homoseksel (vurgu, wwwwurgu hatta! H.A.) er-

Tv... Ts ... Homo ...

kek'

olduu tbbi

kanaatine

221
varld;

nota bene

Grdnz m, doktorlar da homoseksiiel denilince 'pasifinin (edilgin'inin) anlalmas gerektii kansnda!

***

... "bu duruma gre, ad geenin halihazr durumuyla cinsiyetinin kadn olarak deitirilmesi iin tbbi neden bulunmad oybirliiyle mtalaa olunur".

Evet, kii bir pasif homoseksel, bir edilgin hemcinseldir. Toplumun, hatta ve hatta tbbn alglay, erkeklikle
ilgili ideologyas onu yapay bir kadn-olma kompleksine
srklemitir. Bir yandan erkeklik organndan olmu, bir
yandan da pembe kimlik'siz kalmtr. Nazizm! O ameliyat
yapan cerrah, yeterli incelemede bulunmadan davranm
besbelli; meslektalar, ameliyat kararnn yanlln raporla belgeliyor. Ve ameliyat edilen'in nerede olduu belli deildir artk. O da, kendisine zg bir Araf yaayacak
tr. Byle dramlar dile, rnein argomuza ok ackl bir biimde yansyor ama, tbba (tbbmza), bilime (bilimimize)
pek yansmyor.
nota bene

DUVAR: Penisi ameliyatla alnm, ama diilik organ

transseksel (?) erkek. ("Trkenin Byk Argo Szl", H.A., 2. bask, YKY, s. 96, stanbul
1998)
oluturulmam

MINDIKLANMAK: (Cinsiyet deitirme ameliyatlar yapan bir operatrn [Mndkolu] soyadndan) (Erkek) Cinsiyet deitirme ameliyat olmak. (ayn yer, s. 215)

***
Bazen birbirine kartnlsa da, homoseksellik (hemcinsellik) ayrdr, travestilik (klkdeitiricilik) ayrdr, transseksellik (cinsiyetdeitirim) ayrdr. Bunlarn birbirine

Erotologya

222
bititii

noktalar olsa da, apayrdr. Bu ayrlklar, bu

eilimden yalnzca birisinde, ikisinde, nde birden olabilenler de ayrt edememektedir, edemiyor-lar!. ..
Dramlar, bence burada balyor. Ayrt edememek de, toplumun ve hatta tbbn dayattn kesin doru sanmak'ta

balyor.

"Dansz hocas" Kudret andra, bir dergiye ("Pazar")

nce (1973 sonrasnda) hemcinseller ve travestilerle
ilgili bir yaz dizisi hazrlamt. Kadnlama isteinin
dorusunu yanln kendince tartyordu. Aslnda edilgin hemcinsel olduklar halde kadnla heves edip ameliyat geirenlerin sonra byk bunalmiara dtn, ok
nemli bir haz merkezlerini yok ettikleri iin bunalma
dtklerini, intihara srklendiklerini anlatyordu.
andra, birinci elden bir tankt. (Sonra, koyu bir dindar
oldu; hatta bir "bilici" olduunu da ileri srd.)
"Organ gitti, kavga bitmedi."
yllar

Tanmlayalm artk ...

***

Hemcinsel (homoseksel), cinsel e olarak kendi cinsini

(hemcinsini) seen kadn ya da erkektir. ilikide edilgin
(pasif) olan da hemcinseldir, etkin (aktif) olan da hemcinseL Erkekse ille kadns, kadnsa ille de erkeksi olmas gerekmez. Biri dierinden daha iyi.ya da daha kt durumda deildir. Edilginlik ile etkinlik arasnda da duvarlar
yoktur. Kimileri (davran arl srasyla) edilgin/etkin,
kimileri de etkin/edilgin olabilir.
nota bene

Bu olgu, argoda "an ten, digin, iki zevkli, iki tarafl, teleferik"
gibi adlarla anlr. Demin ad geen szle bakabilirsiniz.
Ve nota bene

"Son Kral" adl pornografik derginin Mart-Nisan 1999

(no. 17, s. 18) saysndan bir "digin" alnts: "yi gnler,.

Tv... Ts ... Homo ...

Mersin' de

223

buluabileceimiz,

gen

yakkl,

aktif ve pasif arka-

dalar aryorum".

***
Klkdeitirici

(travesti ya da ksa deyiiyle tv), kar cinsin klna girmekten haz duyan kadn ya da erkektir. Bir
tv'nin ille de hemcinsel olmas gerekmez. Kimilerini, yalnzca klk deitirme eylemi tatmin etmeye yeter. Erkek
tv'nin her haliyle ille de kadns, kadn tv'nin ille de erkeksi olduuna dair inan tamamen yanltr.

nota bene
Hazreti Muhammed de konuya deinmitir: Bunu anlatt
m bir toplantda, eski bir milletvekili (Refah'lyd [tabii,
diyeyim mi?]), szmona din gayretiyle "byle bir ey
yok," demiti de, tanklar duyunca manda tersi gibi y
lp kalmt... Bilmeyenin "din gayreti", din e hakarettir;
bilseler, farkl olabilecekler ya, olamyorlar...
"bn-i Abbas dedi ki: - Resulllah (S .A. V), [konuma ve hareketlerinde] kadn gibi davranan erkeklere ve erkeklere zenen
[onlara benzerneye alan] kadnlara la' net etti. Dier bir rivayet de yledir: Resulllah, erkeklerden kendini kadna benzetene; kadnlardan da kendini erkee benzetenlere la'net etmidir.
Ebu Hreyre ["kediler babas", H.A.] (R.A.) dedi ki:- ResUlllah (S .A. V), kadn elbisesi giyen erkee ve erkek elbisesi giyen kadna la'net etti." ("Riyaz's-Salihin", tercme eden:
Mehmed Emre, eserin tetkik ve takdimi: Ahmed Davuto
lu, tashih ve tertip: Abdulkadir Akiek, Bedir Yaynevi,
stanbul 1974, s. 970)

***
Dikkat edilirse, gibilik, gibileme" sz konusudur burada ... Kadn olmak, erkek olmak deil. Nitekim, biraz nce ad
geen dergiden bir ilan daha alntlayp konuyu daha da
somutlatrabiliriz: Merhaba ben 29 yandaym. Kadn i
amar giymeyi, topuklu ayakkab giymeyi ok seviyorum. Evli, dul ve lezbiyen hanmlarla tanmak istiyorum. Erkek arkadalar da arayabilir" (s. 19).
11

11

Erotologya

224

Cinsdeitirimciler,

***

transsekseller ya da ksa deiyle

ts'ler, ruha da gvdece de diercinsle zdelemi kiiler
(rnein, arkcmz Blent Ersoy Hanm). Durumlar yetkili tp uzmanlarnca saptanr; ameliyat edilir, kendilerine
diilik organ "yaplr"; kz ya da kadn iseler, bu kez yine
kendi gvdelerinden yararlanlp bir kam eklenir onlara.
"Kazandrlr," diyor kimileri. "Erkek"ler!
Hemcinsellik, klkdeitiricilik ve cinsdeitirim zaman zaman birbirine deen, ama asla rtmeyen gereklerdir ve kavramlardr. Bu cinsel yaklamlarn doutan
m, edinme mi olduu yzyllardr tartlyor. Edinme olgusuna rastlanyorsa da, bu olgular doutanlk tezini rtmeye yetmiyor.
Ne diyorsunuz? Aalk Nazi'ler (hakaret edebilmek
iin szck bulamyorum; onlara "it" diyemem, itlere yazk, "orospu ocuu" diyemem, orospulara yazk, "nazi"
demek yeter), acaba deiik deiik pembe mi bulmahiard kiiyi iaretierne yldzlar iin?! Mortlak pembe,
ingene pembesi, lgn pembesi rnein.
nota bene

Ahlak palisimizi anmsayn. Hepsine "ibne" diyip kyor

du iin iinden. Kimi gazeteler de, kavram mavram dinlemeden "nono" diyor onlara. Ayda bir de, "erkeklii tuttu!" biiminde haber'lere rastlanyor. Bir erkei dvebilen
bir erkek tv, bir insann bir kpei srmas kadar ilgin saylyor.

***
Yahu, hepiniz, hepiniz, kendinize gelsenizel

EROTiKLETiRME VE DN VE
EROTIKLETiRME ...

lk Kemal'den ...

Ortanca kz- Bana gel, bana gel,

Kk kz- Genii ko, dara gel,
BykAbla-Bak yeme, sradan git.

Bizim kuak, N amk Kemal fkralarna yetien son kuak

m? Bu fkralar, rnein "Beyi b~altn 1 Beyi doldurun"
fkras, yazya girerken andm U Kzkarde fkras, Avrupa deerlerine zenen, yine de kendi yaamlarnn gerei

ilgili ipular
hrriyet airi, peki bu eroya da yaktrlm ona?
Mehmed Rauf la ilgili olsa aniarm da, N amk Kemal' in,
erotik yazs, iiri pek yoktur benim bildiim. Bir Ziya Paann deil de Namk Kemal'in yaamn erotikletirme
abasn, hangi kaynaktan kt bugn belirsiz olan, ama
gittike kolektifleip 1950'lerden sonra snen ilgin abay
yle aklayabilir miydik? ... "Sen bir Osmanlsn, vatan d
milletti hrriyetti gibi birtakm kavramlar gavurdan kapmsn, egemen olan ile savama girsen de, sonunda ondan maa alp oturursun aa, kendi gnlk yaamn, ki
zgn hazlarla doludur, srdrp durursun; bize maval
okuma!"
iinde len ilk

"Batllarmzn" yazgsyla

tayor. Namk Kemal, vatan ve

tik fkralar niin uydurolmu

Yoksa u mu? "Sen, Namk Kemal, gereinden ok yceltildin. Oysa, insann (erkein) tekisin. Sana yabanclaa
cak gz yok bizde ... Yersin iersin seviirsin de."
Nazm Hikmet'in "garip eyler dnmekle mehur" kii
si gibi duyumsuyarum kendimi byle zamanlarda.

226

Erotologya

Karagz, ortaoyunu ve Nasrettin Hoca evcilletirilir, yeni

bir ahlaka indirgenirken, Namk Kemal iin pornografik
fkralar uydurulmas. .. "Ey batlamaclar, bizim deerle
rimizdeki cinsellii ayp sayarak onlar uslandrmaya al
yorsunuz

ama siz nesiniz ki? Bizim gibisiniz

Sonra duydum: "Namk Kemal diye

Kemal diye bilin," diyenler de var!
Hoca, Hoca!

okumayn

aslnda."

ad, nam

***

Nasrettin Hoca'nn otantik ve erotik fkralar yaynlannca

kk kyamet kopmutu. Hoca, bilgeydi, gldrcyd
ama ou yerde tiksindirici olan bu szmona fkralar beni bile artmt.
Halkbilimciler iin sradan olaydr: Hoca'mzn nl "tencere douran kazan" fkrasn "Binbir Gece" de, Arap halk
bilgesi Gha' dan dinlerseniz de arabilirsiniz. Gha' dan
apartma birok Hoca fkras var. Alyoruz, yaptryoruz,
yaktryoruz. Benim birisinden (kimdi unuttum) diniediim bir Hoca fkras, erkein (belki de Trk erkeinin) cinsellik karsndaki bilgisizliini, safln, biraz da bover
miliini ok iyi yanstyor, karaalayn snrlarnda dola
yordu ...
nota bene
udur: Hoca'nn kars cieri pek severmi; adamcaz
ardan cier alp eve dnyormu ki, hayr hayr, karga

marga yok bu ykde, mahallenin apkn kadn Hayriya'nm hocay grp ve kendisi dahi ciere dkn olup
bir fak tezgahlam ...
"Hocam, hocam, dur, cier almsn anladm. Dul kad
nm, arlara inemem. Sana bir soru soraym, bilirsen sana bikez veririm, bilemezsen cieri alrm." Hoca' dr, "sor
bakalm," demi. Hayriya'nmn sorusu kolay: "Benimki
nerede, nmde mi, arkamda m?" Hoca bu konuda derin
bilgili, "bunu bilmeyecek ne var, nnde elbet". Hayriye

Erotikletirme

ve

Dn

ve

Erotikletirme ...

227

dnp eilmi, damalm aleni, avermi

"bak, arkamda, ver cieri" ... Hoca cieri vermi,
eve dnm, evde haraza maraza, "canm, yarn gene al
nn, cieri her dakka kargaya kaptracak deiliz ya". yle
de olmu, Hoca eve dnyor; Hayriya'nm karr m,
"Hocam, dnknn tad damamda kald, sana bi soru
sorsam," diyince, Hocamz "yo, sen beni aldatyorsun, kar evde cier bekler, olmaz," diyerek yola revann srdrmeye kalkp lakin Hayriye karnn "yahu, ayn soruyu
soracaktm,benimki nmde mi arkamda m?" demesiyle
durup "aynen arkandadr," cevabn vermi. Hayriya'nm
eteklerini kaldrp gstermi ki nndedir; hatun cieri aln. Hoca eve dalm ki haraza marazann bin kat. "Kadn, kadn, sus," demi, "bu mahallede iki amckl Hayriye yaadka bize cier yok".
fetbaz,

srtn

eteini,

***

mdi, diyorum ki, eski edebiyatmzda ve folklorik verile-

rimizde, erkein genellikle saflna karlk, Namk Kemal

fkralarnda "mao" bir tavr sergilenir. Denemeye girerken sunduum fkra zetinin aslnda, Kemal kzkardei
birden "haklayacaktr" da sorun "hangi srayla?" dr. Nasl
m, neyle mi haklayacaktr? Trk gencine t nasihat verdii bir manzumesinde, Neyzen Tevfik sylemez mi?

"Kelle yumruk, alt damar marpu, kulak pulluk gibi

kt yer kalmal virane bir falluk gibi" .
. Neyzen "folluk" derken, argomuzdaki "kadn ya da erkek
fahie, mptezel edilgin kimse" anlamn da dnm
tr herhalde.

~ll'

Yeti Eref!

***

Neyzen'den sz edince, air

maz ... O, Neyzen'i yle ver:

Ereften

"Kimseler Hafz' a aln yere gelmi diyemez

sz etmemek ol-

Erotologya

228

Doduundan

beri k dnmed i eytana bile".

Birinci dizede, hemcinsellik sulamasndan korku dile getiriliyor; homoerotofobi bir bakma. Neyzen, Hayriya'nm
gibi "domalmamtr". kinci dizedeyse, Neyzen'in din
konusundaki rahatl vurgulanyor, eletirircesine. Kimseye secde etmedii belirtiliyor, namaz klmad, dindar olmad, Adanallarn kfrndeki gibi "Allahszn teki" olduu vb.
Eref ki mihnetketir, Namk Kemal' e benzer kalar,
Devletten i bulular bulamaylar vardr... Gnn birinde bir yerde bo kadro var diye duyup koar gider... O gidene kadar, torpilli birileri ie maaa atanmtr bile. air
pek fkelenir ve ikiliini patlatr...

"Girmeyiz kerhaneye babnda nevbet bekleriz

Am pazarnda taaktan farkmz yoktur bizim."
20. yzyla ulaan Eref, 19. yzyln hayali olan Namk
Kemal Devletiyle hesapiayor bence. Oras, bir "kerhane"
olmutur artk. Erefse, yazk, oraya "girmek" zorundadr. Ama, ne denli urasa, i yok, kendisi "darda kalmaya yazgl olan baak" gibidir!
Bir dngye deinmek istiyorum, ksr m deil mi dng,
yarglamak erken ... Bizim dnyamzn koyu renkli ve kendisine zg bir erotizmi var; ondan kamak isterken, daha
da katlam, hatta bozulmu bir biimde ona dnp duruyoruz. Dememi miydi Namk Kemal: "Ne utanmaz kpekleriz" .
Demiyordu, dikkat, "ne utanmaz kpeksin iz".
Evliya, Naima, Kemal, Hoca, Neyzen, Eref ve bu satrla
rn yazar... Tarihin bir yerinde bakyoruz. Sormak ile
sormamak arasndaki korkun gerilimin iinde, "kim nce konuacak?" diye diye susuyoruz. Ey okurlar, siz de
konuun, anlatn, syleyin.

HOROZLU CEP AYNASINDAN

"Ortadoulu Bir Erotomann Notlar" diye balamtm;

bitirirken de sze yukardaki balkla yekn ekmek istiyorum (her an yeniden balayabilirim) ... lkemin airle
rinden, yazarlarndan birisi olarak bize zg erotizm' den
neleri, kendi bildiince ve bazen de bilmeden nasl yansttm otuz yldr?Bu yansmalar hi deilse ilk kitabmda
yle bir arasam, k noktan bulabilir miyim? Sorularn
yant, "Erotologya?" ile ilgili birok sorunun yantn da
ierebilir.
Vira bismillah!
nk vira talyancadr, bismillah Arapadr ve vira bisrhillah Trkedir Akay' cm!

***
imdi

var mdr, bilmiyorum. Gen adamlar ayna tayor

mu ceplerinde imdi, bunu da bilmiyorum ki. Benim ocukluumda kk, yuvarlak, sr'n bir tenekenin (zerinde horoz ten bir tenekenin) rtt aynalar vard. Delikanllar aynalarn yerli yersiz karr, briyantinli salar
n dzeltirlerdi. Ben de yeniyetince horozlu cep aynas almtm. Yazarlm o aynacklara benzetiyorum.
Yeni Dergi ile Papirs'n kral olduu yllardaym, 1965
sonras. Memet Fuat' a birka yk taslan yollamtm.
Bana "okurlara" stununda yant vermiti: "Siz ana tank bir yazar olabilirsiniz" ... Cemal Sreya, daha doru
dan davranmt, hi bir kitabmda yer almayan "Biare
Herif ya da Sularn Kredii Talan" adl ykm yaym
layvermi, beni yazarln sorumluluu ve yk altna sokmutu.

Eletirmen

Memet

Fuat'n, i'lerinizi yaymlamas

srdreceinize inanmas

gerekirdi.

air

iin
Cemal Sreya ise

230

Erotologya

(burnumun direi szlyor), risk ise risk, zarn bir inan

bile atyordu, airane.
Aynacmda gryorum. En gzel yapt eylerden birisini yapyor, glmsyor.
"Sizi ilgiyle, dikkatle izliyoruz," diye kim sylemiti Papirs brosunda? Cemal Sreya m, Muzaffer Buyruku
mu, Avustralya uzaklarndan bize inatla iirler yollayan
Nihat Ziyalan m yoksa? Mays 1970. Otuz yl getiinde,
onlarn arkadal, dostluu da birbirine karyor ite
byle.
Erkein aynas da tavuklu olacak deildi. Ve o aynack
ta, kendi horozumun tt yerde, airlik ve yazarlm
da diyeyim hadi, "erotologya" adna neler grp yanstt
m yazaym da bu kitap bitsin diyorum. Hem, kendisini
dorudan elevermeye yanamayan, szcklerimin ve szmn iine ilemi erotizmi bir yabanc gibi skmeye almak da hayli gzel olabilir ve hayli mahzun! Saysz izlek asndan okunabilecek bir birikimi yalnzca bir izlek,
erotologya izlei asndan okumak, okumaya almak
muhataraldr. Olsun, yaz ve muhatara bizim yaammz
deil mi bir bakma?
krntsyla

nota bene
1963'te gnlk tutmaya balamm. Askeri okulda
(parasz yatl) gnlk tutmak yasak derlerdi ... Cep defterIerirnde yle ifreler kullanmm ki cinsel yaammdaniz
kalsn diye, bugn b izleri skemiyorum artk. Bir eyler
yaktrmm kendime, imdi de yaktrmaya abalyo
rum. Bu.

***
"Gidenler Gitmeyenler"
"Gidenler Dnmeyenler" adl ilk yk kitabm 1976'da bir
~meceyle yaymland (Gnebakan Yaynlarnn Selim'ini Ileri-, Tim'ini, Kayahan'nn unutamam). Trk Dil
Kurumu, TDK idi o sralar; her yl verdii dller de, bir

Horozlu Cep Aynasndan

231

sekinlii yanstrd. lk yk kitabm, TDK dln ald.

Edebiyatla pek ilgili olmayan babamn, Kadky arsnn racon erbab Recep Aga' snn sevincini anm
syorum. Haberi radyodan duymu ve bana byk bir
sevinle, gzleri parlayarak iletmiti. Sonra da, Selim'in
her zamanki ironi dknln anmsyorum: "Senin
kitabn Gidenler Gitmeyenler, diye andlar radyoda; benim
kitabm, Her Gece Bu Durum, Edip Aabeyin kitabn ise
Ruhi Bey Naslsnz? diyerekten!"
Gidenler Dnmeyenler, Her Gece Badrum (ki ilk ad "Her
Gece Yalnzlk" idi) ve Ben Ruhi Bey Naslm ... kitabn
bir dlde bylesine denk dmesi ...
Biz, adam, bir Ankara trenine atlam, dllerimizi
almaya gitmitik.
Aynada yzlerimiz duruyor. Sk~~l Edip Beyler, Selim,
Hulki, nasl? Nasl nasl nasld? U nasl ve neden ve
niin, horozlu aynalardan bakp duruyor.

***
tesinden bakyoruru imdi aynacma.
Bende bir Yusuf tutkusu olduunu gryorum. lk
kitabnn ilk yksnde, "Gz Ba"nda bir Yusuf var
(ben'im o). Yusufun can arkada Mihal var. Rum. (En eskilerin "Kse Mihal"inden mi geliyor?) Aslnda, Arto
Ohancanyan' dr o tipin kkeni... Arto, yllar sonra adn
deitiren Ermeni kardeim, daha sonralar "Aka Kimse
Yok" yksnde (Ten ve Glge) yerini onurla alacaktr;
ad kendi addr, Arto'dur bu kez.
"Gz Ba"nda 6-7 Eyll ykm gnlerini anlatmaya
almm. (17 Austos 1999 depremi sonrasnda, Trkiye
ve Yunanistan'n insanlar lke yneticilerine apak bir
mesaj verdi: Dostluk. Bu yeni ortamda, Gz Ba'nn ayr
bir ~nlam kazandn duyumsadm.)
Oyknn son cmlesi iin bir yorumu vard Turgut
Uyar'n. "Orada, Yusuf ocukluktan kp erkek oluyor. Ve
'seirtmek' fiilini kullanman bile bunu gsteriyor baka
bir fiil yerine," demiti. Yusufun kk bir ak satn al

Yllarn

Erotologya

232

da benzeri bir belirtiydi.

Azck denenmi

ve stne titrenmi mor dnya, balyordu.

nota bene
"ine gz ap kapayana kadar iniveren boluk duy-

gusuyla yerden bir levye kapt, Mihal'i sarsalayan adama

doru seirtti."

***
"Evli Evinde" yks, ocuu olmayan bir ebe yks.
Gzin, byk kent hastanelerinin soukluundan nefret
duyarak kendisini bir kasahaya srgn etmitir. Ama,
byk kent ve Devlet, kasahada da bulur onu. Gezgin
Doum Kontrol Ekipleri, kasahaya gelmitir... Spiral uygulamasn balatmak iin. "Zemberek," der spirale
Gzin. Bir tr dolamba.
nota bene

"Bari erkekler de taksn bir nesneler! diye barr, u ka put

denen andr, hileci attarn satt hani, domuz barsa
deil mi?"

***

dris Kkmer hocan anmsyorum. stanbul niversitesi Hukuk Fakltesinin birinci snfndaym. dris Hoca,

iktisat dersi veriyor. Hep makro'dan makro'dan gidiyor.

Snav sorusu: "Nfus kontrolu hakknda ne diyorsunuz?"
"Nfus kontrolu, eitlikle datl(a)mayan kstl kaynaklarn yaratabilecei devrimci patlamalara kar emperyalizmin bulduu yntemdir!"
Tam not. O

sralar.

***
Gzin, ocuu olmayan gencecik Emine'ye kendi bildii
gebe kal'na yollarn retir. Kendisini Emine' de snamak
tadr. Bir yandan da, evinin hemen karsndaki attarn
belli belirsiz sarkntlklarn dnr; ksrlk nedeninin

Horozlu Cep Aynasndan

233

kocasnda olduunu sanmaktadr; attara kaplmak

zeredir.
Kasahada da dourmasan bir trldr, kz doursan bir
trl... "N albantnki kz dourup da adam karsna
knca ne dediydi? .. Arpa ekersen arpa, avdar ekersen
avdar."
"Beyaz araba" kasahaya spiral seferlerinden ikincisini
yaptnda, Emine gebedir artk. Gzin'in yks de bylece biter.

***
Olacaksa olan olur diye mavi rlm atk, "Patron" da geer.
Gen, bir ocuklu bir ift, mtekait bir

paann kkn

de~i limonlua snmtr.

Ikinci Dnya Sava yllar ... K koullarnn ktl,

serada yaamann glkleri, yoksulluk yetmezmi gibi,

bir de konuklar olur, "dede". Ama, yaam srmektedir.
Zamir (koca) dnyaya emeini brakacaktr; Nadire (kar),
"iek ve Sanat"tan geecek, dnyaya elyapm "ekmek
karnesi czdanlar" brakacaktr. kisi birden, dnyaya insani olaslk ve olanaklar br akacaktr... rnein, beni.

nota bene
"Zamir soyunmutu. Gerindi. 'Hadi yat, hadi, sabah kalkamazsn,' dedi. Bykaltndan hnzrca srtt."
***
Yeni Dergi' de yaymlanan ilk ykmdr "Pazarlk" efendim (Ekim 1972). Sevgili Memet Fuat Aabey, ykc
olabileceime karar vermitir artk.
Yazar hn m alyor? "Pazarlk", terk edilmi, eyas
satla km bir kk talan etmeye giden eskicilerin yks. (Aralarnda, bir kkn krk dkk limonluunda
genliini tketmi Zamir de varmtr belki. Zamir'ler,
"Bir a Yangn"nda da belirecektir sonra. O eskici,
Recep Karahisar.) Mjgan, hani Kskl'lardaki filan kkn

i
1

234

Erotologya

Nianta'na gelin gitmi kz... "son bir kzlar vard, nlendiydi bu sokaklarda, neyiyle diyeceksin, ok serbestti,
grml yoktu burallarn bylesini, ok kiinin gnln ho etti".
Soylu Mjgan'n, "gemiinde bir kk olmayan", burjuva, ne burjuvas, daha da beter(!), zengin kocas, karsnn
nnden, belli ki srmekte olan nemfomanisinden rahatszdr. "Oralarda neler dendiini rendim senin iin, yollu, yatk, diyorlar, kzlay diyorlar, verek, ball diyorlar,
pisliklerini mi temizleyeceksin gidip de? Kimse temizleyemez onlar karcm!"
Burada vermek yorumlarm anmsamal. iktidar vermek, mekan vermek, eyay vermek, gvdesini vermek,
tinini vermek. .. Mjgan'n kocas Semih Bey, eyaya ok
dk bir fiyat neren eskicileri, bir mteahhit gdsyle
sanki artk benimsedii kkten adeta kovar. Ama eskiciler
de kan kurras dr...

nota bene
"O pazarl srdrme telandayken gazunu gozune
diken, kocas anlamasn diye ban belli belirsiz, rkerek
sallayan, 'olur, olur' diyen dudak hareketleriyle kprt
iindeki Mjgan' neden sonra dnd."

***

"Ev bkn kzlar" ile szce bir insan tarihi sdr

maya kalkmm (Kk Yardaknn Olaan Hikayesi) ...
Ol kzlar ki tara ktkta temiz-tirendaz ve halim selim
hanmdrlar, amma evin kuytusunda ahazanlk giderirken
topukudurlar. Geilerinden tannr.
Almaya satmaya, talana, katla ve eyrekilie,
tefecilie ("fayzc put") tutuklanm adamn dnyasn

daki erotik tek ge, odur. "Ev bkn kzlar geer."

***
"Hep Onu An" bir Karadeniz yks. Yrenin irdelenmesi gerekli bir adetini de yanstyor... Evde gelinlik kz

Horozlu Cep

Aynasndan

235

varsa, evin hacasnda bo ieler (rak ieleri tabii) grnr; grc ieleri demiim onlara. ie, bekarettir. Dn
gn, genellikle kurunlanr ve krlr. Yok edilir. zale-i
bikr; giderilen erdenlik Gidermek fiilinin Osmanl'da "ldrmek" anlamna da geldiini bilir misiniz?
Baba'nn iip bitirdii, boaltt ienin altnda Elektra
yaamaktadr. Pontus'lu Elektra!
nota bene
"Bir gece vakti, kadn
gizlice aldm aldm
unufak ettim."

bama ktm

taa.

dama, ieyi mieyi

Parampara ettim. Kendimi

***
Geldim "Yazlamam Bir Gnlk" e ...
Yazarlar, sanrm iki trl yazyorlar: Birincisi, zevk iinde, tutarakl yazmak; "yazp bitirme orgazm'' m diyeyim
ne; ikincisi de re'sen (grevi gerei), soukkanla yazmak,
"bitti," derken omurilii szlamadan. Andm yk,
birincilerden. Bu yknn birka yks var. Denemem
biraz sarkacak, ama olsun, deer.
Esin kaynam, yzyllar ncesinden kalma bir ykyd. "Kesik Kulak" yks, 17. yzyl air ve tarihilerinden Sheyll'nin (Sheyli Ahmed bin Hemdem) "Acayib'l-Me'sir ve Garaib'n-Nevadir" adl yaptnda yer alr.
evket Rado'nun bugnk dile aktard yk, Hayat
Tarih Mecmuas'nda yaymlanmt (Nisan 1966). 1980'lerde tantm deerli ykc brahim Yldrm, ki benden
gentir, "Yazlamam Bir Gnlk" yksnn kaynan
bilerek beni artmt.
yknn ikinci yks de yle: Yl 1970. "Taze" ykcym. 4 iim yaymanm henz dergilerde. Dnemin
iyi dergilerinden "Yeni Edebiyat" Doan Hzlan ynetiyor. Yazdklar yaymlansn diye yanp tutuan gen air
ler, ykcler dergiye yamur gibi yayor. Doan Hzlan
zm buldu ... Gele~ iirleri Behet Necatigil' e veriyor,
Behet Hoca seiyor. Oykleri de Kemal Tahir' e verecek.

Erotologya

236

"Yazlamam Bir Gnlk" seer mi acaba?" diyerek yolluyorum. Kemal Tahir, yirmi ksur ykden onu seiyor
(Yeni Edebiyat, Haziran 1970). Semekle de kalmyor. "Bu
gen adam nerede, stanbul' da ysa bana getirin onu, tam
mak isterim," diyor. Naci elik gtryor b~ni Kemal
Tahir'in evine. Elim ayam birbirine dolayor. Ilk sorusu
u: "Siz bu dili nereden getiriyorsunuz?" 21 yandaym;
bu, o zamana kadar duyduum en g, ama en gzel
soruydu.

***
Bir kk esnaf kntsnn ilendii ykde ana kii,
erkek, skntl, ksr olduunu (gene ksrlk!) sand
karsndan yaknakldr. Masturbasyonun vererne yol at sanlan yllar... Adam ker; ve ktke sylencelere
batar. Kendisi iin bir yk uydurur. nk durumunu
herkesle paylamak istemektedir... "Herkese aniatrm
bunu, lkenin karasnda ve denizinde frdnen gezginlere, hacya, takke, eytan tesbihi, azlk, ayyldzl
tabaka, horozlu cep aynas (bakn, kt karmza, H.A.),
tarak, solingen akmak ve csiavet satarak gezenlere" ...
Bir beye tutsak dmtr. Bey, esnafn karsn yedirip
iirip imanlatmtr. Adamn gzleri nnde iman
hatunu "ellerini yere koydurarak" becerir, ii (iki kez ve
sanrm iki yerden) bitince de adamn dudaklarn burnunu karya kestirir.
knt erbab da cn alacaktr... Beyin karlarndan
birisiyle kaar. "O beyin yalnz binii var imi, karsndan
dokuz olum ve u kadar kzm oldu, dier karlann da
maliarm da oald."
Irz denilen o ey, "bir kiinin sayg duyulmas gereken iffeti", yk kiisinin kendi rz' ile karsnn rz'nn zde
lenmesi, karlkl olarak yok edilmesi, adamn sylenceden gn' e dnmesiyle biter. Burnu d udaklar kesildii
halde anlatt yks, gncel bir karabasandr aslnda;
"alc kular, ltl, srak, uaan eyler".

Horozlu Cep Aynasndan

237

Adam, iktisaden dzlmtr; onu iktisaden dzenler,

karsn da (rz'n, yani herifin kendisini) dzmtr;
adamn kar saldrs, yk/ sylence, yk/sylence
olarak, bir karabasan olarak kalmtr.

***
Benim tehlikeli saydm bir ykye varyorum. "Bayram
Gmlei" ni 1971 'de yazdm, Mudanya' da. Karma diye
adamm. O yllarda, halk hikayesine bir snma var kimi
yazarlarmzda (bk. "Aydnlar ve Hikayenzin Dou
Sorunlar", Trkiye Defteri Dergisi, say 1, Nisan 1971) ...
Ancak, kimileri, diyelim Hazreti Ali yklerini yeniden
(yeni dille) yazmak biiminde bir yaklam sergiliyor. Bense, ahnaran (halk hikayesi) bugn nerededir? sorusunu
sormu ve onu bir bayram yerinde bulmutum.
Aynac ra Yusuf (gene o), bayram yerindeki ylanc
adrna gider. Dzmece ahmaran' grr; kt makyajl
bir delikanldr ahmaran. Yusuf caz, sylenceye inanmak ister ama karlat hakikat onu ykar. Dzmece
ahmaran, "kerli ferli" bir adam tarafndan sorgulannca,
Yusuf da sylencenin iine yeniden iner ve ahnaran ile
ustasnn ardna der.

Niin tehlikeliydi bu i? Bid' at idi de ondan.

nota bene
Bid' at, allm, bilinmekte ve uygulanagelmekte olan davranlara, trelere uymayan yeniliktir. Sra d. .. 1970'lerde,
bir neyzenle syleiyorduk. ..nl bir dier neyzenin
lmnden acyla sz ettim. "Olmedi ki, arpldi o," dedi.
"Neden?" Geleneki neyzen, yle srdrmt: "Ney, yle Garbarek'le marbarekie alnmaz da ondan".

***
Balangc,

benden, bu kadar. Sonras sonram olur.

Gideriz. Belki ben bakarm bu gidie, belki de bakalar.
Aradou ya da Arabat bylece biter birazdan.
Ve biraz da eeeyvalla!

HULKi AKTUN

o
m

Erotologya ?*

m
erotologyas

Dnya
nemli bir yeri

olmas

iinde ok zgn ve

gereken "Trkiye'nin

bu denemelerin bin

katn

hak ediyor. Bu kitap,

Trkiye'ye zg erotizme
bir ilk

adm ...

Sizi ok

getirdii bakla

dndrecek,

glmsetecek bir denemeler

zaman zaman

toplam.

kimisi bilinen kimisi bilinmeyen

deerlendirip

erotologyas"

yorumluyor; cinsel

ortaya koyan bir senteze

Hulki Aktun,

saysz kayna

dnyamzn farklarn
doru

ilerliyor.

ISBN 975-570-094-3

789755 700946