Bab 1:

Pengenalan kepada Fizik

1.1 Kuantiti Asas dan Kuantiti Terbitan
1.2 Imbuhan dan Notasi Saintifik
1.3 Kuantiti Skalar dan Kuantiti Vektor
1.4 Pengukuran

1.1 Kuantiti Asas dan Kuantiti Terbitan

Menerangkan kuantiti asas dan kuantiti terbitan
Menyenaraikan kuantiti asas dan unitnya
Menyenaraikan kuantiti terbitan dan unitnya
Mengungkapkan kuantiti terbitan dan unitnya
dalam bentuk kuantiti asas dan unit asas

KUANTITI ASAS
Kuantiti fizikal yang tidak boleh ditakrifkan dalam
kuantiti fizik yang lain.
Kuantiti

Unit SI

Simbol unit

KUANTITI TERBITAN
Kuantiti fizik yang dihasilkan dengan mengabungkan kuantiti asas
Kuantiti terbitan dihasilkan

Pendaraban
kuantiti asas

Pembahagian
kuantiti asas

Luas = ___________ x ___________

Pendaraban dan
pembahagian
kuantiti asas

Isipadu
= ___________ x ___________ x ___________
Ketumpatan

= ___________ (___________ x ___________ x ___________)

Halaju = Sesaran masa

KUANTITI TERBITAN
Kuantiti fizik yang dihasilkan dengan mengabungkan kuantiti asas
Kuantiti terbitan
Pecutan

Formula

Unit asas

Unit terbitan

Halaju/masa

Ketumpatan

Jisim/isipadu

Daya

Jisim x pecutan

Kerja

Daya x jarak

Kuasa

Kerja/masa
5

LATIHAN
Nyatakan kuantiti terbitan berikut dalam kuantiti asasnya
1. Momentum

2. Tekanan

LATIHAN
Tentukan unit bagi kuantiti asas berikut
1. halaju

2. pecutan

LATIHAN
Jika unit suatu kuantiti fizik ialah kg m3 s-2, apakah kuantiti-kuantiti
asasnya

LATIHAN
Jika kuantiti fizik Q diberi oleh
Q = Rr
a
Dimana R = jejari
r = jarak
a = pecutan
Apakah unit bagi Q ?

LATIHAN
Masa yang diambil oleh sebuah kereta untuk bergerak dari titik P ke Q
ialah 5 minit.Jarak dari P ke Q ialah 100 m. Kereta tersebut
menggunakan petrol tanpa plumbum sebanyak 100.5 cm 3 dan
membawa 200 kg beban. Pecutan kereta ialah 20 ms-2. Daripada
teks,kenalpastikan kuantiti asas dan kuantiti terbitan.
Kuantiti yang disebut dalam soalan

10

1.2 Imbuhan dan Notasi Saintifik

Mengungkapkan kuantiti dengan menggunakan
imbuhan dan notasi saintifi
Menyelesaikan

masalah

yang

melibatkan

pertukaran unit

11

BENTUK PIAWAI

1 A < 10

A x 10

Integer
Positif/negatif
-2,-1,1,2,3,4..

CONTOH
0.000012 = 1.2 x 10-5

Titik perpuluhan
bergerak ke kanan
5 tempat

12

BENTUK PIAWAI

1 A < 10

A x 10

Integer
Positif/negatif
-2,-1,1,2,3,4..

CONTOH
4500 = 4.5 x 103

Titik perpuluhan
Bergerak ke kiri
3 tempat

13

Nombor

Bentuk piawai

0.042
0.0000073
0.0000000144
0.00000100235
245.67
450000
10
14

IMBUHAN
Imbuhan

Simbol

Tera

T
G

1012
109

M
k
h
da

106
103
102

Giga
Mega
kilo
hekto
deka
desi
senti
mili
mikro
nano
piko

d
c
m

n
p

Nilai

10
10-1
10-2
10-3
10-6
10-9
10-12
15

IMBUHAN
PERTUKARAN UNIT

10-9 10-6 10-3 10-2 10-1

n

dm
m = -1
10
cm
m = -2
10

10
da

102 103 106 109

h

G
Mm
106

m
m = -6
10

hm
m= 2
10

m=

nm
10-9

km
m= 3
10

Gm
m= 9
10

m=

mm
m = -3
10
16

IMBUHAN
PERTUKARAN UNIT

10-9 10-6 10-3 10-2 10-1

n

10
da

102 103 106 109

h

CONTOH

1 m = ________cm

1 m = ________km

17

IMBUHAN
PERTUKARAN UNIT

10-9 10-6 10-3 10-2 10-1

n

10
da

102 103 106 109

h

CONTOH

1 g = ________g

1 A = ________mA

18

IMBUHAN
PERTUKARAN UNIT

10-9 10-6 10-3 10-2 10-1

n

10
da

102 103 106 109

h

CONTOH

1 m = ________m

1 kg = ________cg

19

LATIHAN
Tukarkan jisim berikut kepada unit cg
1.

1 kg

2.

0.0042 mg

20

Tukarkan masa berikut kepada unit ms

1. 5000 s
2. 0.0342 s

Tukarkan frekuensi berikut kepada unit Hz

1. 97.5 MHz

2. 0.000065 kHz

1.3 Kuantiti Skalar dan Kuantiti Vektor

Menyatakan takrif kuantiti skalar dan kuantiti
vektor
Memberikan contoh kuantiti skalar dan kuantiti
vektor

22

KUANTITI SKALAR
Kuantiti yang mempunyai _____________ sahaja
Contoh

masa
laju

kerja
tekanan

KUANTITI VEKTOR
Kuantiti yang mempunyai _____________ dan ________.
Contoh

Halaju
daya

pecutan
berat

23

LATIHAN
Kumpulkan kuantiti berikut kepada kuantiti skalar dan kuantiti vektor
kerja

momentum

pecutan

masa

isipadu

suhu

laju

sesaran

jisim

ketumpatan

halaju

daya

panjang

tenaga
kuasa

skalar

vektor
24

LATIHAN
PENGAYAAN

Isikan jadual dengan jawapan yang betul.

Kuantiti

Kuantiti Asas
X

Unit Terbitan

Panjang

Momentum

kg m s-1

Kerja

W
masa X

Daya

jisim

X
X
25

LATIHAN
PENGAYAAN

Nyatakan nilai berikut dalam bentuk piawai.

Nilai

Bentuk piawai

0.000010
45.56
10006.06
0.12000
19878.549
0.987621
26

LATIHAN
PENGAYAAN

Berikan imbuhan yang betul kepada ukuran berikut.

Ukuran

Nilai berimbuhan

658 m
907.3 s
0.034 Hz
0.00024 g
9007.8 F
4580 A
27

LATIHAN
PENGAYAAN

Sebuah kotak berdimensi 3 cm x 50 mm x 4 cm.

Berapakah isipadu kotak dalam unit m3 ?

3 cm
50 mm

4 cm

28

LATIHAN
PENGAYAAN

Sebuah stesen radio memancarkan siaran frekuensi radio 97.5 MHz.

Berapakah frekuensi radio dalam unit Hz ?

29

LATIHAN
PENGAYAAN

Sebuah mesin pemotong menghasilkan kuasa sebanyak 9045.76 W.

Nyatakan kuasa mesin dalam imbuhan yang betul.

Had laju di kawasan sekolah ialah 30 km/j.

Nyatakan had laju dalam unit ms-1.

30

LATIHAN
PENGAYAAN

Suatu kuantiti fizik Q diberikan oleh ;

Q=Mxm
Dxr

Dmana ;
M,m = jisim objek
D = diameter
r = jejari

Tentukan unit SI bagi Q.

31

LATIHAN
PENGAYAAN

Rajah menunjukkan graf P melawan Q.

P/N

Q/m
Tentukan unit SI bagi kecerunan graf.

32

LATIHAN
PENGAYAAN

Rajah menunjukkan graf R melawan 1/Q.

R

1/Q
Nyatakan hubungan diantara R dan 1/Q.
Nyatakan hubungan diantara R dan Q.

33

SOALAN TAHUN LEPAS

Kuantiti fizikal manakah mempunyai unit SI yang betul ?

Kuantiti fizikal

Unit S.I

A.

Suhu

Celcius

B.

Masa

minit

C.

Jisim

Newton

D.

Panjang

meter

34

SOALAN TAHUN LEPAS

30 milisaat bersamaan dengan

A.

3 x 10-6 s

B.

3 x 10-5 s

C.

3 x 10-4 s

D.

3 x 10-3 s

E.

3 x 10-2 s

35

SOALAN TAHUN LEPAS

Manakah frekuensi berikut bersamaan dengan 106.8 MHz ?

A.

1.068 x 10-4 Hz

B.

1.068 x 10-1 Hz

C.

1.068 x 102 Hz

D.

1.068 x 106 Hz

E.

1.068 x 108 Hz

36

SOALAN TAHUN LEPAS

Manakah nilai berikut bersamaan dengan 470 pF ?

A.

4.7 x 10-10 F

B.

4.7 x 10-7 F

C.

4.7 x 102 F

D.

4.7 x 1011 F

37

SOALAN TAHUN LEPAS

Kuantiti manakah merupakan kuantiti vektor ?

A.

Tenaga

B.

Kuasa

C.

Daya

D.

Tekanan

38

SOALAN TAHUN LEPAS

Graf menunjukkan hubungan diantara v dan t.

v
p

Hubungan diantara v dan t diberikan oleh persamaan

A.

v = pt/q + p

B.

v = pt/q + q

C.

v = - pt/q + p

D.

v = - pt/q + q

39

SOALAN TAHUN LEPAS

Graf menunjukkan kuantiti fizikal P dan Q

P
3
2
1
1

Pernyataan manakah benar mengenai graf ?

A.

Jika Q = 1 maka P = 2

B.

Kecerunan graf 1

C.

P berkadar terus dengan Q

D.

Persamaan graf ialah P = 1 + 3Q

40

SOALAN TAHUN LEPAS

Hubungan diantara daya regangan,F dan pemanjangan spring,x
Diberikan oleh persamaan ;
F = kx
Dimana k ialah pemalar spring.Apakah unit bagi k ?

A.

N m-1

B.

N m-2

C.

kg m-1

D.

kg m-2

41

SOALAN TAHUN LEPAS

Hamid berbasikal pada kelajuan 3.1 kmj-1.
Berapakah halaju dalam unit ms-1 ?

A.

0.09

B.

0.86

C.

1.16

D.

11.61

42

1.4 Pengukuran
Memilih peralatan yang sesuai untuk mengukur
kuantiti fizik
Menerangkan
kepersisan,
kejituan
dan
kepekaan
Menerangkan
jenis-jenis
ralat
dalam
eksperimen.
Menggunakan teknik yang sesuai untuk
mengurangkan ralat dalam eksperimen

43

Pengukuran
Pengukuran adalah proses untuk menentukan nilai
sesuatu kuantiti fizik dengan menggunakan alat
saintifik
Kuantiti

Alatan Saintifik

Panjang
Jisim
Masa
Suhu
Arus elektrik
44

KEJITUAN
Darjah penghampiran nilai pengukuran kepada ____________

KEJITUAN

TIDAK JITU
45

KEPERSISAN
Kebolehan alat mengukur memberikan _______________
apabila pengukuran diulang.

PERSIS

TIDAK PERSIS
46

LATIHAN
Manakah menunjukkan tembakan yang persis tetapi tidak
jitu ?

47

LATIHAN
Huraikan tembakan dari segi kepersisan dan kejituan

48

KEPEKAAN
Kebolehan alat mengesan _______________ sesuatu kuantiti yang diukur

Alat pengukuran

Kepekaan

Pembaris meter
Angkup Vernier
Tolok skrumikrometer

49

LATIHAN
Nyatakan alat pengukuran berdasarkan bacaan yang
diperoleh.
Alat pengukuran

Bacaan
3.02 mm
5.6 cm
6.64 cm

50

RALAT - Ketidaktepatan semasa melakukan pengukuran

RALAT RAWAK
Ralat yang disebabkan oleh faktor _____________pemerhati
Contoh
1. Keterbatasan daya penglihatan dan sentuhan manusia
2. Keadaan semulajadi seperti angin,kelembapan
dan graviti
3. Kesilapan teknik pengukuran
Ralat rawak boleh dikurangkan dengan mengulangi
pengukuran dan mengambil ________________.

51

RALAT SISTEMATIK
Ralat yang disebabkan oleh ________________.
Contoh
1. Kesilapan kedudukan ralat sifar
2. Kesilapan kalibrasi alat pengukuran
RALAT PARALAKS
Ralat yang disebabkan oleh kesilapan kedudukan mata
semasa membaca nilai pengukuran
Kedudukan mata yang
betul sepatutnya berada
berserenjang
dengan
skala
52

ALAT PENGUKURAN
ANGKUP
VERNIER

53

BACAAN ANGKUP VERNIER

3.20 cm
3

Skala utama

Skala vernier
0

10

Skala vernier segaris

dengan skala utama
0.02 cm

54

RALAT SIFAR
Rahang angkup vernier tertutup sepenuhnya

10

Tiada ralat sifar

10

Ralat sifar positif

10

Ralat sifar negatif

55

RALAT SIFAR POSITIF

0

10

Skala utama

Skala Vernier

Bacaan sebenar = Bacaan angkup ralat

vernier
sifar
Garis ke 4

Baca dari tanda 0

pada skala
0.04 cm
56

RALAT SIFAR NEGATIF

0

Garis ke 4

10

Skala utama

Skala Vernier

Bacaan sebenar = Bacaan angkup - ralat

vernier
sifar

Baca dari tanda 10

pada skala vernier
0.06 cm
57

LATIHAN

58

LATIHAN

Berapakah ralat sifar yang ditunjukkan ?

59

LATIHAN
1

10

Tanpa objek

Ralat sifar

10

20 helai kertas
Bacaan angkup vernier

Bacaan sebenar
Ketebalan sehelai kertas

60

LATIHAN
1

10

Tanpa objek

Ralat sifar

10

Dengan objek
Bacaan angkup vernier

Bacaan sebenar

61

ALAT PENGUKURAN
TOLOK SKRU
MIKROMETER

62

BACAAN TOLOK SKRUMIKROMETER

Skala utama
0

Skala vernier
45
40
35

0.38 mm

34

3.50 mm
Bacaan tolok skrumikrometer = 3.50 + 0.38
= 3.88 mm
63

RALAT SIFAR
Rahang tolok skrumikrometer tertutup sepenuhnya

5
0

45

Tiada
Ralat sifar

Ralat sifar
positif

5
0

0
45

Ralat sifar
negatif

Bacaan sebenar = Bacaan tolok skrumikrometer ralat sifar

64

RALAT SIFAR POSITIF

Skala utama
0

Skala vernier
10
5
0
45

Garis ke 3
Baca dari tanda 0
pada skala vernier
0.03 mm

Ralat sifar = + 0.03 mm

Bacaan sebenar = 3.88 mm 0.03 mm
= 3.85 mm
65

RALAT SIFAR NEGATIF

Skala utama
0

Skala vernier
0
45
40
35

Garis ke 7
Baca dari tanda 0
pada skala vernier
0.07 mm

Ralat sifar =
Bacaan sebenar =
66

LATIHAN

5
0

0 1

40
35

0.39 mm

1.50 mm
Tanpa objek

Dengan duit syiling

Berapakah ketebalan duit syiling ?

LATIHAN

0
45
40

Tanpa objek

25
20

0.24 mm

3.00 mm
Dengan objek

Berapakah bacaan sebenar objek ?

Ralat sifar = - 0.04 mm

Bacaan = 3.00 + 0.24 mm

= 3.24 mm

Bacaan sebenar = 3.24 (- 0.04) mm

= 3.24 + 0.04 mm
= 3.28 mm
68

LATIHAN

Berapakah ketebalan sehelai kertas ?

0

45
40

Tanpa objek

0
45

10 helai kertas

Ralat sifar = - 0.06 mm

Bacaan = 4.49 mm
Bacaan sebenar = 4.49 mm + 0.06 mm
= 4.55 mm
Ketebalan sehelai kertas
= 4.55/10
= 0.46 mm
69

ALAT PENGUKURAN
AMMETER

Cermin
antiparalaks

70

SAMBUNGAN DALAM LITAR

A
Ammeter
Bersiri

V
Voltmeter
Selari

71

LATIHAN PENGAYAAN
Rajah menunjukkan sebuah angkup vernier.

Nyatakan bacaan angkup vernier.

72

LATIHAN PENGAYAAN
Rajah menunjukkan sebuah angkup vernier.

Jika ralat sifar angkup vernier ialah + 0.06 cm.

Nyatakan bacaan sebenar angkup vernier.

73

LATIHAN PENGAYAAN
Rajah menunjukkan sebuah angkup vernier.

Jika ralat sifar angkup vernier ialah - 0.02 cm.

Nyatakan bacaan sebenar angkup vernier.

74

LATIHAN PENGAYAAN

Angkup vernier menunjukkan bacaan bagi 20 helai kertas.

Berapakah ketebalan sehelai kertas ?

75

LATIHAN PENGAYAAN
Berapakah bacaan yang ditunjukkan oleh tolok skru mikrometer ?

76

LATIHAN PENGAYAAN
Rajah menunjukkan sebuah tolok skru mikrometer.

Berapakah bacaan sebenar tolok skrumikrometer

jika ralat sifar ialah + 0.21 mm ?

77

LATIHAN PENGAYAAN
Rajah menunjukkan sebuah tolok skrumikrometer.

Berapakah bacaan sebenar tolok skrumikrometer

jika ralat sifar ialah - 0.21 mm ?

78

LATIHAN PENGAYAAN
Berapakah diameter bebola besi ?

79

LATIHAN PENGAYAAN
Rajah menunjukkan dua buah P dan Q.

Ammeter P

Ammeter Q

Ammeter manakah lebih sesuai bagi mengukur arus 6.50 A ?

Berikan sebab bagi jawapan anda.

80

LATIHAN PENGAYAAN
Rajah menunjukkan dua buah P dan Q.

Ammeter P

Ammeter Q

Ammeter manakah lebih peka ?

Berikan sebab bagi jawapan anda.

81

1.5 Penyiasatan Saintifik

Mengenal pasti pembolehubah dalam situasi
yang diberi.
Membuat inferens yang sesuai.
Membentuk hipotesis.
Merancang dan menjalankan eksperimen
mudah untuk menguji hipotesis.
Merekod data dalam bentuk yang sesuai.
Mentafsir data untuk membuat kesimpulan.
menulis laporan eksperimen.

82

83

Memerhati fenomena
kering basah

Mengenalpasti masalah

84

Mengenalpasti pembolehubah

1. Pembolehubah dimalarkan :
2. Pembolehubah dimanipulasi :
3. Pembolehubah bergerakbalas :
85

Membina hipotesis

Hipotesis : Lebih besar luas permukaan,

lebih tinggi kadar penyejatan
Hipotesis : Lebih kecil luas permukaan,
lebih rendah kadar penyejatan
86

Merancang penyiasatan

Senarai bahan :
Senarai alat radas :
Susunan alat radas :
Jadual bagi mengumpul data :
87

Menjalankan penyiasatan
Prosedur :

Memerhati dan mengumpul data

Penjadualan
data

88

Menganalisa dan mentafsir data

Membuat kesimpulan
Kesimpulan :
Lebih besar luas permukaan
lebih tinggi kadar penyejatan.
Hipotesis diterima.

89

10

Menulis laporan
Tujuan : Mengkaji .
Inferen :
sebab..
Hipotesis : Lebih besar/kecil .,
lebih besar/kecil ...
Pembolehubah :
Dimanipulasi :
..
Bergerakbalas :
..
Senarai
alat radas
Dimalarkan
: dan bahan :
1

2
3

90

Susunan alat radas:

Iron core
Needle

* Label dengan betul

91

Prosedur :
1. Sambungkan bateri ..
2. Catat bacaan .
3. Ulang ujikaji dengan 2 bateri,3 bateri,
4 bateri dan 5 bateri.
Jadual :
Nama/uni
t

Nama/uni
t

*Sekurang-kurangnya 5 set data

92

Plot graf :
Nama/uni
t

Tajuk : Graf y lawan x

Nama/uni
t

* Skala mesti seragam

* Guna sekurang-kurangnya 50 % dari kertas graf
* Semua kiraan kecerunan MESTI lukis segitiga
Kesimpulan :
Lebih besar bilangan bateri,lebih besar voltan
Hipotesis diterima/ditolak

93

TUGASAN

Dua buah bandul kelihatan berayun pada tempoh yang berbeza.

Bandul yang lebih panjang mengambil masa yang lama bagi membuat
satu ayunan.
Rancangkan suatu ujikaji bagi mengkaji hubungan diantara panjang
bandul dengan tempoh ayunan .
94

CATATAN

95

CATATAN

96