LANGILE MUGIMENDUA EUSKAL-HERRIAN

AURRETIK BIZKAIAN: Nekazal gizartea, tradizionala, katolikoa, paternalista, hareman ona

ere zegoen familien eta jendeen artean.
Industrializazioarekin Bizkaian egoera aldatu
ONDOREN: Inmigrante ugari. Herri osoak sortzen dira. Gizartea, hankaz gora, langile asko,
arazoak sortzen dira.
LANGILE MUGIMENDUAK indartu ziren. Hasieran langileak elkarri laguntzeko elkarteak
sortzen zituzten. Baldintzak hobetzeko eskatuHasieran klandestinitatean .
LANGILEEK BALDINTZA TXARRAK
- Lanorduak 12 ordukoak ziren. Meategietan 7- 8 urterekin lanean hasi.
Emakumeak ere lan egiten zuten. Ez zeuden lan kontraturik, segurtasunik ezta
osasun zerbitzurik
BIZI BALDINTZAK
Jaoitza eta heriotza tasa oso altua zegoen, bizi itxaropena 24 urtekoa besterik ez da,
gaixotasunak zeuden eta. Barrakoietan pilatuta bizi ziren. Derrigortuta enpresen dendetan
eta kantinetan erosi. Oso garestiak ziren produktuak eta diru asko gastatzen ziren hor,
horregatik hilaren amaieran :kobratzeko dirurik EZ, zorrak zituztelako.
Lantegietan milaka inmigrante zeuden lanpostu bat hartzeko prest. Hala ere, lantegietan
jendea lan egiteko gogoarekin.
Langile mugimenduak indartu ziren.
SOZIALISMOA
PENTSAKERA SOZIALISTA
Indarkeria baztertu. Gerra eta kolonialismoaren kontra. Langileek boterea lortu: iraultzarekin.
Bitartean politikan parte hartu.
PARTAIDEAK: Langile gaitu eta hirietakoak, kanpotik etorritakoak eta afiliatuak (bazkideak,
iritziak eman eta erabakitzen dituztenak) baina kopuru bajua. Banaketa bat, alderdi barnean
zatiketak.
PROZESOA 1886an Perezagua-k Agrupacin socialista vasca sortu zuen. Aurrerago
PSOEren elkarteak zalbadu: Sestao, Barakaldo, Gallarta, La Arboleda... 1888 UGT martxan
Bizkaian.
Erakunde hauekin: Langileak kontzientziatu eta lan-gatazkak zabaldu. Ugarienak meatzetan.

Lehenengo greba garrantzitsua 1890ean meatzaritzan. ARRAZOIA: Maiatzaren 1an, Bilbon

langile asko istilugabe manifestatu ziren. Egunetara Orconerak, antolatzaile sozialistak
kaleratuak izan ziren manifestazioan parte hartzeagatik eta horrek GREBA eragin zuen.
Greba bortitza izan zen.
Aprobetzatu zuten hainbat eskaerak egiteko: Kaleratuak onartzea, laneguna txikitzea, 10
ordutara, langileen etxebizitzak hobetzea, kantinetan erosteko obligaziorik ez izatea,
gobernu liberalak gerra egoera aldarrikatzea, eta Loma jeneralak bandoa :
MEATZARIEN ESKAERAK ONARTUAK .BARRAKOIAK, KANTINAK KENDU ziren
Azkenengo biak gero ez ziren mantendu: 1890 eta 1910 bitartean 5 greba egin zituzten.
Beste greba garrantzitsu batzuk egon ziren, adibidez Labe Garaietakoak 1899an.
Meatzariek 1903an soldatak astero kobratu ahal izateko, 1910ean 9,5 orduko lanaldia
izateko eta lortu zuten 1919an 8,5 orduko lanaldia estatuan.
Sozialismoak indarra hartu Bizkaian. Eibarren ere. Manuel Orte 1891, Billboko PSOEko
zinegotzia sozialista zen. 1892ko greba, porrot . Euskaldunak ere bai sozialistak izan ziren:
Tomas Meabe. Hasieran Sabinoren jarraitzaile ,gero antiklerikala. Hainbat aldiz gartzelaratu
zuten. Espainiako Gazteria Sozialistak eta La Lucha de Clases astekaria eratu. Azken honen
zuzendaria eta idazlea izan zen.
1915ean, euskal sozialismoaren barruan bi joera:
PEREZAGUArena.Erradikalagoa zen.
Grebak , atentatu ,manifestaldiak, 1919 inguruan komunistengana hurbildu ziren: Perez
Solis eta Dolores Ibarruri adibidez. 1921ean Espaniako Alderdi Komunista sortu. Aurrerago
komunisten buru izango da.
INDALECIO PRIETO.Moderatuagoa
6 urtetik Bilbon bizi zen asturiarra zen. Joera honek indarra hartu zuen. PSOE: alderdi
irekiagoa joera biolentoa utziz. Ondorioz, sozialisten eta errepublikanoen arteko hitzarmena
gauzatu .Prieto Gorteetako diputatua izan zen hogei urtez.
ANARKISMOA
Hauteskundeetan ez zuten parterik hartzen. Estatua abolitzeko nahia zuten, eta jabetza
pribatua kentzea. Indarkeriaren defentsa zen, Greba orokorraren baliabidea. Ateoak ziren.Ez
zuen indarrik izan Euskal-Herrian
LANGILE ABERTZALEAK
1910 euren sindikatua eratu,Eusko Langileen Alkartasuna, ELA-STV. Sozialismotik aparte
beste aukera bat zen. Helburua euskal langileen batasuna lortzea.
Oinarriak :Abertzaletasuna, elizaren gizarte hezkuntza

1917tik AURRERA

Grebak,inflazioak, boltxebikeen garaipenak langileen sindikatuen garapen ekarri zuten.

Sindikalismo guztiak asko hazi ziren. I. Mundu Gerra amaieran, krisia eta lan egoera okertu:
soldatak murriztu ziren. Primo de Riverarekin UGTren kolaborazionismoak agertu.