Grani

cne vrednosti funkcija

Grani
cne vrednosti funkcija
Poznate granicne vrednosti:
sin x
= 1;
x0 x

1. lim

2. lim (1 + x) x = e
x0

1
= 1;
x
log(1 + x)
4. lim
= 1,
x0
x
3. lim

lim 1 +

1 )x
= e.
x

ex

x0

(log = loge );

sin ax
= lim
x0 sin bx
x0

Primer 1. a) lim

sin ax
ax
sin bx
bx

ax
bx

a
;
b

( sin ax )2
sin2 ax
=
lim
a2 = a2 ;
x0
x0
x2
ax

b) lim

2 sin2
1 cos kx
=
lim
x0
x0
x2
x2

c) lim

kx
2

= lim

kx )2
2
kx
2

( sin

x0

k2
k2
= ;
2
2

Zadaci:
1. Odrediti:
)

(
a) lim
x x + 2 x + 1 ;

)
x+2
1

;
x1 x2 5x + 4
x2 3x + 2

1 + 4x 3
f ) lim
;
x2
2x 2

3
8x 2
g) lim
;
2
x1
x +32

e) lim

x+

2x + x + x 2x ;
b) lim
x+

3
x2 2 3 x + 1
c) lim
;
x1
(x 1)2
(

d) lim

x+

4
1+
x
1

1+

1+
5
x

3
x;

Re
senje: a) Imamo
)

(
L = lim
x x+2 x+1
x+

) x + 2 + x + 1

(
x + 2 (x + 1)

= lim
x x+2 x+1
= lim
x
x+
x+
x+2+ x+1
x+2+ x+1

x
1
1

= lim (
= .
) = lim
x+
x+
2
1
2
1
2
x 1+ x + 1+ x
1+ x + 1+ x

b) Racunamo
(

L = lim

(
x+

2x +

x+

= lim

x+

2x +

x+

)
2x

x + x + 2x

x 2x

2x + x + x + 2x
)

2x +

x 2x
x+ x
= lim
= lim

x+
x+

2x + x + x + 2x
2x + x + x + 2x

x 1 + 1x
1 + 1x
1

= lim
= lim (
= .
(
)
)

x+
x+
2 2
1
1
x 2 + x1 + x
+ 2
2 + x1 + x
+ 2
x
x

2x +

x+

c) Nalazimo

3
x2 2 3 x + 1
( 3 x 1)2
( 3 x 1)2
L = lim
=
lim
=
lim
(
)2

3
x1
x1 (x 1)2
x1
(x 1)2
( 3 x 1)( x2 + 3 x + 1)
1
1
= .
= lim

x1 ( 3 x2 + 3 x + 1)2
9
d) Odredujemo

1+

L = lim

x+

1+

= lim

x+

1+

1+

5
x

1+

5
x

1+
= lim

x+

4
x

1+

1+

4
x

1+

4
x

1+

1 1+

5
x

3
x

5
x

3
x



 a3 b3 = (a b)(a2 + ab + b2 ) 


=



a2 b2 = (a b)(a + b)
(

1+

1+

5
x

3
x

1+

4
x

1+

4
x

(
3

)2
)2

1+

1+

4
x

)2

)(

1+

(
1+

4
x

)2

1+

1+
4
x

)(

1+

1+
)(

1+

4
x

5
x
3
x

1+

3
x

1+

3
x

)(

4
x

1+

1+

4
x

1
lim x5
x+
x

5
x

1+

3
x

1+

3
x

1+

3
x

1+

3
x

)2
)2

)2

1+

)2 = 15 .
3
x

e) Imamo
)
)
(
1
1
x+2
x+2

=
lim
x1 x2 5x + 4
x1 (x 1)(x 4)
x2 3x + 2
(x 1)(x 2)
2
x 4 (x 4)
x(x 1)
= lim
= lim
x1 (x 1)(x 2)(x 4)
x1 (x 1)(x 2)(x 4)
x
1
= lim
= .
x1 (x 2)(x 4)
3
(

L = lim

f ) Nalazimo

1 + 4x 3
1 + 4x 3
1 + 4x + 3
2x + 2
L = lim
= lim

x2
x2
1 + 4x + 3
2x 2
2x 2
2x + 2

1 + 4x 9
2x + 2
4(x 2)
2x + 2
= lim

= lim

x2
2x 4
1 + 4x + 3 x2 2(x 2)
1 + 4x + 3

2x + 2
4
= lim 2
= .
x2
3
1 + 4x + 3
g) Odredujemo

3
3
3
8x 2
8x 2
(8x)2 + 2 3 8x + 4
x2 + 3 + 2

L = lim
= lim

x1
x2 + 3 2 x1 x2 + 3 2 3 (8x)2 + 2 3 8x + 4
x2 + 3 + 2

x2 + 3 + 2
8x 8

= lim 2

3
x1 x + 3 4
(8x)2 + 2 3 8x + 4

8
8(x 1)
x2 + 3 + 2
x2 + 3 + 2

=
lim

= lim
3
3
3
x1 (x 1)(x + 1)
(8x)2 + 2 8x + 4 x1 x + 1
(8x)2 + 2 3 8x + 4
4
= .
3

2. Neka je
f (x) =

27x3 4x2 + 2013 sin x

.
2013x3 4x2 + 27x

Odrediti
lim f (x),

x+

lim f (x);

x0

Re
senje: Racunamo
(

L1 = lim

x+

4x2

x
27 4 x1 + 2013 sin
27
x3
=
.
1
1
x+ 2013 4 + 27 2
2013
x
x

= lim

x
x3 27 4 x1 + 2013 sin
x3

+ 2013 sin x
(
)
= lim
x+ x3 2013 4 1 + 27 1
2013x3 4x2 + 27x
x
x2

27x3

x(27x2 4x + 2013 sinx x )

27x3 4x2 + 2013 sin x
=
lim
x0 2013x3 4x2 + 27x
x0
x(2013x2 4x + 27)
sin x
2
27x 4x + 2013 x
2013
= lim
=
.
x0
2013x2 4x + 27
27

L2 = lim

3. Odrediti granicnu vrednost

lim

x1

a zatim naci

k
x1
,
x1

( x 1)( 3 x 1) . . . ( 10 x 1)
;
x1
(x 1)9
lim

Re
senje: Vazi:
ak bk = (a b)(ak1 + ak2 b + . . . + abk2 + bk1 ).
Imamo

k
k
x1
x1

L = lim
= lim

k
k
x1 x 1
x1 ( x 1)( xk1 + k xk2 + . . . + k x + 1)
1
1

= lim
= .

x1 k xk1 + k xk2 + . . . + k x + 1
k

Sada je

10
( x 1)( 3 x 1) . . . ( 10 x 1)
x1 3x1
x1
...
L1 = lim
= lim
x1
x1 x 1 x 1
(x 1)9
x1
1
1
=
=
.
2 3 . . . 10
10!

4. Neka je

x2 + 14 + x
f (x) =
.
x2 2 + x

Odrediti granicne vrednosti

lim f (x) i

x+

lim f (x);

Re
senje: Neka je L1 = lim f (x) i L2 = lim f (x).
x+

Imamo

x 1+
x2 + 14 + x
L1 = lim
= lim (
x+
x+
x2 2 + x
x 1

14
x2

+1

2
x2

+1

1+

14
x2

+1

2
x2

+1

) = lim
x+

= 1.

x2 + 14 + x
x2 + 14 + x
x2 + 14 x
x2 2 x
L2 = lim
= lim

x
x
x2 2 + x
x2 2 + x
x2 + 14 x
x2 2 x

x2 + 14 x2
x2 2 x
14
x2 2 x

= lim
=
lim

x x2 2 x2
x2 + 14 x x 2
x2 + 14 x

|x| 1

14
= = lim

x 2
|x| 1

= lim (7)
x

2
x2

14
x2

x( 1 +

14
x2

x( 1

2
x2

=  |x| = x,

+ 1)

1+
= lim (7)
+ 1) x
1

14
x2

+1

2
x2

+1

= 7.

5. Neka je

x2 2x + 6 x2 + 2x 6
f (x) =
.
x2 4x + 3
Odrediti granicne vrednosti
lim f (x),

x3

lim f (x),

x+

lim f (x);

Re
senje: Odredujemo

x2 2x + 6 x2 + 2x 6
x2 4x + 3

2
x 2x + 6 x2 + 2x 6
x2 2x + 6 + x2 + 2x 6

x2 4x + 3
x2 2x + 6 + x2 + 2x 6
x2 2x + 6 (x2 + 2x 6)
1

2
x2 4x + 3
x 2x + 6 + x2 + 2x 6
4(x 3)
1

2
(x 3)(x 1)
x 2x + 6 + x2 + 2x 6
4
1
1

= ,
2
2
(x 1)
3
x 2x + 6 + x + 2x 6

x2 2x + 6 x2 + 2x 6
L1 = lim
x3
x2 4x + 3
1
4
1

= lim
= ,
2
2
x3 (x 1)
3
x 2x + 6 + x + 2x 6

x2 2x + 6 x2 + 2x 6
L2 = lim
x+
x2 4x + 3
4
1

= 0,
= lim

2
x+ (x 1)
x 2x + 6 + x2 + 2x 6

x2 2x + 6 x2 + 2x 6
L3 = lim
x
x2 4x + 3
4
1

= lim

= 0.
x (x 1)
x2 2x + 6 + x2 + 2x 6
6. Odrediti
a) lim (1 cos x) cot x;
x0

cos 2x cos 3x
;
x0
sin2 5x
tan x sin x
c) lim
;
x0 (1 + sin x) sin3 x
b) lim

1 cos3 x
;
x0 x sin 2x

d) lim

e) lim

x0

1 cos(1 cos 2x)

;
x4

1 cos x
;
f ) lim
x0+ 1 cos x
x
g) lim
;

x0
1 + 2x + sin x cos x
(
)
h) lim tan 2x tan
x ;
4
x/4
1 sin x
i) lim (
)2 ;
x/2

x
2

2 1 + cos x
j) lim
;
x0
sin2 x

Re
senje: a) Odredujemo
x
2 sin2 cos x
(1 cos x) cos x
2
L = lim (1 cos x) cot x = lim
= lim
x0
x0
x0 2 sin x cos x
sin x
2
2
x
sin cos x
2
= lim
= 0.
x
x0
cos
2

b) I nacin: Odredujemo
x
2 sin 5x
cos 2x cos 3x
2 sin 2
=
lim
x0
x0
sin2 5x
sin2 5x

L = lim

sin

5x
2

5x
2

= lim

x0

5x
2

sin 5x
5x

)2

x
2

sin

x
2

x
2

25x2

1
.
10

II nacin: Odredujemo
(cos 2x 1) + (1 cos 3x)
cos 2x cos 3x
= lim
2
x0
x0
sin 5x
sin2 5x

L = lim

2 sin x +
= lim
x0
sin2 5x
2

2 sin2 3x
2

2
= lim

sin x
x

x0

)2

+2

sin 5x
5x

( sin 3x )2

)2

3x
2

9
4

25

1
.
10

c) Odredujemo
sin x
tan x sin x
cos x sin x
=
lim
x0 (1 + sin x) sin3 x
x0 (1 + sin x) sin3 x

L = lim

sin x(1cos x)
cos x
3

1 cos x
(1 + sin x) sin x
(1 + sin x) sin2 x cos x
2 sin2 x2
2 sin2 x2
= lim
=
lim
x0 (1 + sin x) sin2 x cos x
x0 (1 + sin x)4 sin2 x cos2
2
1
1
= .
= lim
x0 2(1 + sin x) cos2 x cos x
2
2
= lim

x0

= lim

x0

x
2

cos x

d) Odredujemo
1 cos3 x
(1 cos x)(1 + cos x + cos2 x)
= lim
x0 x sin 2x
x0
x sin 2x

L = lim

= lim

2 sin2 x2 (1

x0

( sin x )2

= lim

x0

x
2

+ cos x +
x sin 2x

cos2 x)

( sin x )2

2
= lim

x0

(1 + cos x + cos2 x)
4 sin2x2x

3
4

x
2

x2
4 (1 + cos x
sin 2x
2
2x 2x

+ cos2 x)

e) Odredujemo
1 cos(1 cos 2x)
1 cos(2 sin2 x)
2 sin2 (sin2 x)
=
lim
=
lim
x0
x0
x0
x4
x4
x4
( sin(sin2 x) )2 sin4 x
= lim 2
= 2.
x0
x4
sin2 x

L = lim

f ) Odredujemo

2 sin2 x2
2 sin x2
1 cos x
= lim

= lim
L = lim
x0+ 2 sin2 x
x0+ 1 cos x
x0+ 2 sin2 x
2
2
sin x x
2
2 x/2 2

= lim ( x )2 = 2.
x0+
sin 2
x
2 x/2
4

g) Odredujemo
x

1 + 2x + sin x cos x

x
1 + 2x + sin x + cos x
= lim

x0
1 + 2x + sin x cos x
1 + 2x + sin x + cos x
(
(
)
)

x 1 + 2x + sin x + cos x
x 1 + 2x + sin x + cos x
= lim
= lim
x0
x0
1 + 2x + sin x cos x
2 sin2 x2 + 2x + sin x
)
(

x 1 + 2x + sin x + cos x
1 + 2x + sin x + cos x
2
= lim
= lim
= .
( sin2 x
)
x
sin
x0
x0
3
2
sin x2 + 2 + sinx x
x
x 2 x 2 + 2 + sinx x

L = lim
x0

h) Neka je
L = lim tan 2x tan

x/4

Uvodimo smenu

x=t x
4
4

tan( x) = tan t,
4
tan 2x = tan 2(

x .

t 0,

1
1 tan2 t
t) = tan( 2t) = cot 2t =
=
.
4
2
tan 2t
2 tan t

10

Sada je

1 tan2 t
1
tan t(1 tan2 t)
= lim
= .
t0
t0
2 tan t
2
2

L = lim

i) Neka je

1 sin x
L = lim (
)2 .
x/2

x
2

Uvodimo smenu
t=

x
2

Imamo

t 0,

2 sin2
1 cos t
=
lim
t0
t0
t2
t2

L = lim

t
2

sin x = sin

= lim 2

( sin t )2 1
2
t
2

t0

t = cos t.
1
= .
2

j) Odredujemo

2 1 + cos x
2 1 + cos x
2 + 1 + cos x

L = lim
= lim

x0
x0
sin2 x
sin2 x
2 + 1 + cos x
2 sin2 x2
1 cos x

= lim

=
lim

x0 sin2 x( 2 + 1 + cos x)
x0 4 sin2 x cos2 x ( 2 + 1 + cos x)
2
2
1
1

= .
= lim
x
2
x0 2 cos
4 2
2 ( 2 + 1 + cos x)

7. Odrediti:
(

a) lim

x+

)1+2x
x2
;
x2 + x + 1
1
3x

b) lim (1 + tan x) ;
x0

c) lim (2 cos x) 4x2 ;

x0

2x

d) lim x x1 ;
x1

e) lim (cos x)cot x/x ;

x0

f ) lim (x + ex )1/ sin x ;

x0

g) lim

x0

( sin x )

sin x
xsin x

11

Re
senje: a) Racunamo
(

L = lim

x+

)1+2x
( x2 + x + 1 (x + 1) )1+2x
x2
=
lim
x+
x2 + x + 1
x2 + x + 1

((

+x+1) ) (x+1)(1+2x)
x + 1 ) (xx+1
x2 +x+1
.
1 2
x +x+1

= lim

x+

)(

x2 1 + x1 x1 + 2
(x + 1)(1 + 2x)
(
)
L1 = lim
= lim
x+
x+
x2 + x + 1
x2 1 + x1 + x12
(

= lim

x+

)(

1+

1
x

1+

1
x

1
x

Sada je

+2

1
x2

= 2.

L = e2 .

b) Nalazimo
1

) tan x

L = lim (1 + tan x) 3x = lim (1 + tan x) tan x

x0
1/3

=e

3x

= lim (1 + tan x) tan x

x0

) sin x
x

1
3 cos x

x0

c) Neka je
(

L = lim (2 cos x) 4x2 = lim (1 + 1 cos x) 1cos x

) 3(1cos x)
4x2

x0

x0

(0.1)

Imamo
6 sin2
3(1 cos x)
=
lim
x0
x0
4x2
4x2
lim

x
2

3 ( sin x2 )2 3
= .
x
x0 8
8
2

= lim

(0.2)

Na osnovu (0.1) i (0.2) dobijamo

L = e3/8 .
d) Odredujemo
2x

2x

L = lim x x1 = lim (1 + x 1) x1 = lim (1 + x 1) x1

x1

x1

x1

)2x

= e2 .

12

e) Racunamo
(

L = lim (cos x)cot x/x = lim (1 + cos x 1)1/(cos x1)

x0

) (cos x1) cot x

x

x0

(0.3)

Imamo
2 sin2 x2 cos x
(cos x 1) cot x
(cos x 1) cos x
= lim
= lim
x0
x0
x0
x
x sin x
x sin x
sin2 (x/2) 1
2 (x/2)2 4 cos x
1
= lim
= .
sin x
x0
2
x
lim

(0.4)

Zamenom (0.4) u (0.3) dobijamo L = e1/2 .

f ) Odredujemo
(

L = lim (x + ex )1/ sin x = lim (1 + x + ex 1)1/(x+e

x0

x 1)

)(x+ex 1)/ sin x

x0

(0.5)

Imamo
( x
x + ex 1
ex 1 )
= lim
+
x0
x0 sin x
sin x
sin x
ex 1 )
( x
+ sinx x = 1 + 1 = 2.
= lim
x0 sin x
x

lim

Zamenom (0.6) u (0.5) dobijamo

L = e2 .
g) Odredujemo
L = lim

( sin x )

x0

((

= lim

x0

sin x
xsin x

= lim 1 +
x0

) sin x
sin x
1 xsin x
x

x
sin x x ) sin xxx ) sin
x
= e1 .
1+
x

(0.6)

13

8. Izracunati:
e

a) lim

x0

1+3x2

e
;
1 cos x

1
1+x
d) lim log
;
x0 x
1x

3
1 + x2 cos x
;
e) lim
x0
log(1 x2 )

log(1 + sin2 x)
;
x0
ex 2 1

b) lim

c) lim

x0+

log(1 + 2x)
;
log(1 + x2 )

Re
senje: a) Odredujemo
(

3
1+3x2



e e 1+3x 1 1


e
et 1

L = lim
= lim
=  lim
=
1

x0 1 cos x
x0
1 cos x
t0
t
(
)
3
2

3
e e 1+3x 1 1
1 + 3x2 1
= lim

3
x0
1 cos x
1 + 3x2 1
(
)
3
2

e e 1+3x 1 1 3 1 + 3x2 1 3 (1 + 3x2 )2 + 3 1 + 3x2 + 1

= lim

3
3
x0
2 sin2 x2
1 + 3x2 1
(1 + 3x2 )2 + 3 1 + 3x2 + 1

e e 1+3x 1 1
3x2
1

( x )2
= lim
3
3
3
2
2
2
2
sin
x0
x
1 + 3x 1
(1
+
3x
)
+
1 + 3x2 + 1
2
2 x
4
(

e
= lim

x0

3
2
e 1+3x 1

1
1
6

( x )2
= 2e.
3
3
2
2
2
sin
1 + 3x 1
(1 + 3x ) + 3 1 + 3x2 + 1
2
x
2

b) Odredujemo
log(1 + sin2 x)
log(1 + sin2 x) sin2 x
x2

=
lim

= 1.
2
2
2
2
x0
x0
x
ex 1
sin x
ex 1

L = lim

c) Odredujemo
log(1 + 2x)
= lim
x0+
x0+ log(1 + x2 )

L = lim

d) Odredujemo

log(1+2x)
2x
2x
log(1+x2 ) 2
x
x2

log(1+2x)
2x
2
x0+ log(1+x )
x2

= lim

2
= +.
x

14

1
1+x
1
1+x
log(1 + x) log(1 x)
L = lim log
= lim
log
= lim
x0 x
1 x x0 2x
1 x x0
2x
(
)
1 log(1 + x) log(1 x)
1
= lim
+
= (1 + 1) = 1.
x0 2
x
x
2
e) Neka je
(
)

3
2 1 + (1 cos x)
3
2
1
+
x
1 + x cos x
L = lim
= lim
.
x0
x0
log(1 x2 )
log(1 x2 )

(0.7)

Imamo

1+

x2

1=

(
3

1+

x2

3
)
(1 + x2 )2 + 3 1 + x2 + 1

1
3
3

(1 + x2 )2 +

1 + x2 + 1

x2

,
=
3
(1 + x2 )2 + 3 1 + x2 + 1
i
1 cos x = 2 sin2

(0.8)

x
.
2

(0.9)

Ako iskoristimo jednakosti (0.8) i (0.9) i podelimo brojilac i imenilac u (0.7) sa x2

dobijamo
(
3

1+

L = lim

x2

1 + (1 cos x)

log(1 x2 )

x0

3
= lim

x0

1
+ 12
(1+x2 )2 + 3 1+x2 +1
2)
log(1x
x2

3
= lim

x0

( sin x )2
x
2

9. Data je funkcija
f (x) =

1
(1+x2 )2 + 3 1+x2 +1
log(1x2 )
x2

5
= .
6

e2010x 2
.
e2011x + 1

Odrediti
lim f (x),

lim f (x),

x+

lim f (x);

x0

+2

sin2 x2
x2

15

Re
senje: Neka je


e2010x 2 
t = x
L1 = lim 2011x
=
x e
+ 1  x
e2010t 2
= lim
t+
t+ e2011t + 1

= lim

1
e2010t
1
e2011t



t + 

2
= 2.
+1
(

e2010x 1

2
(
= lim
e2011x + 1 x+ e2011x 1 +
e2010x

L2 = lim

x+

= lim

x+

ex 1

2
e2010x )
1
+ e2011x

2
e2010x
1

)
)

e2011x

= 0.

e2010x 2
1
= .
x0 e2011x + 1
2

L3 = lim

Neprekidnost funkcije
Funkcija f je neprekidna u tacki a ako vazi
lim f (x) = lim f (x) = f (a).

xa

xa+

Neka je a tacka nagomilavanja oblasti definisanosti funkcije f . Funkcija u tacki

a ima prekid ukoliko nije definisana u tacki a ili ukoliko jeste definisana u tacki a,
ali nije neprekidna u a.
Ako je a tacka prekida funkcije f i vazi
lim f (x) = B1 ,

xa

lim f (x) = B2 ,

xa+

B1 , B2 R,

tada kazemo da u tacki a funkcija ima prekid prve vrste. U slucaju B1 = B2 prekid
je otklonjiv.
Ako je a tacka prekida funkcije f i prekid nije prve vrste onda je prekid druge
vrste.

16

Zadaci:
1. Ispitati neprekidnost funkcije

f (x) =

21/x ,
0,

x = 0,
x=0

u tacki x = 0.
Re
senje: Racunamo levi i desni limes u nuli



lim f (x) = lim 21/x =  x 0

x0

1
x

x0

lim f (x) = lim 21/x =  x 0+

x0+

x0+

1
x

 = 0,



+  = +.

Imamo f (0) = lim f (x) i lim f (x) = +. S obzirom da desni limes nije konacan
x0

x0+

prekid je druge vrste. Funkcija je neprekidna sleva.

2. Data je funkcija

1 cos4 (1 ex )

f (x) =

x sin 3x
a,

x = 0,
x = 0.

Odrediti a R tako da funkcija f (x) bude neprekidna u x = 0.

Re
senje: Vrednost koeficijenta a R odredujemo iz uslova lim f (x) = f (0) = a.
x0

Odredujemo
1 cos4 (1 ex )
x0
x sin 3x
(1 cos(1 ex ))(1 + cos(1 ex )(1 + cos2 (1 ex )
= lim
x0
x sin 3x
2 1ex
2 sin 2 (1 + cos(1 ex ))(1 + cos2 (1 ex ))
= lim
x0
x sin 3x

lim f (x) = lim

x0

( sin 1ex )2 (

2
1ex
2

= lim

1ex
2

)2

x0

= lim

x
sin 1e
2
1ex
2

x0

Imamo a = f (0) = 23 .

)2 (

ex 1
x

)2

(1 + cos(1 ex ))(1 + cos2 (1 ex ))

3x2 sin3x3x

(1 + cos(1 ex ))(1 + cos2 (1 ex ))

6 sin3x3x

2
= .
3

17

3. Odrediti vrednost konstante A R tako da funkcija

f (x) =

3
1
,
+
3
1

x
x

A,

x = 1,
x=1

bude neprekidna u tacki 1.

Re
senje: Funkcija je neprekidna u tacki 1 ako vazi

lim f (x) = f (1) = A.

x1

Odredujemo
(

3
1 )
2 x x2
3 (1 + x + x2 )
+
=
lim
=
lim
x1 1 x3
x1
x1
x1
1 x3
1 x3
(1 x)(2 + x)
2+x
= lim
= lim
= 1.
x1 (1 x)(1 + x + x2 )
x1 1 + x + x2

lim f (x) = lim

x1

Imamo A = 1.
4. Odrediti vrednost konstante a R tako da funkcija

f (x) =

x 0,

x + a,
1 cos x

,
ax2

x>0

bude neprekidna na R.
Re
senje: Funkcija x + a je neprekidna za x < 0, jer je elementarna. Funkcija
1 cos x
ax2
je neprekidna za x > 0 kao kolicnik elementarnih funkcija i imenilac je razlicit od
nule.
Realnu konstantu a cemo odrediti iz uslova neprekidnosti u tacki x = 0:
lim f (x) = lim f (x) = f (0).

x0

x0+

Odredujemo
lim f (x) = lim (x + a) = a = f (0),

x0

2 sin2
1 cos x
=
lim
x0+
x0+ ax2
ax2

lim f (x) = lim

x0+

x0

x
2

= lim

( sin

x0+

x
2

x
2

)2 1

2a

1
.
2a

18

Iz uslova neprekidnosti imamo

1
a=
2a

1
a =
2

2
a=
.
2

5. Odrediti vrednost konstante a R tako da funkcija

{

f (x) =

x + a,

x 1,

axe1/(1x) ,

x > 1,

bude neprekidna na R.
Re
senje: Kao elementarne funkcije, x + a je neprekidna za x < 1, a axe1/(1x) je
neprekidna za x > 1. Realnu konstantu a cemo odrediti iz uslova neprekidnosti u
tacki x = 1:
lim f (x) = lim f (x) = f (1).
x1

x1+

Odredujemo
lim f (x) = lim (x + a) = 1 + a = f (1),

x1

x1

i
lim

x1+

1
1
= lim = ,
1 x t0 t

odakle je
lim e1/(1x) = 0

x1+

i
lim f (x) = lim axe1/(1x) = 0.

x1+

x1+

Imamo 1 + a = 0, pa je a = 1.
6. Odrediti konstante a, b R tako da funkcija

sin 2015x

f (x) =

bude neprekidna na R.

ax + b,
log x2
,
x1

x < 0,
0 x 1,
x>1

19

Re
senje: Funkcije
log x2
sin 2015x
,
ax + b,
x
x1
su neprekidne na (, 0), (0, 1) i (1, +) redom, kao elementarne.
Realne konstante a i b cemo odrediti iz uslova neprekidnosti u tackama x = 0 i
x = 1.
Uslov neprekidnosti u x = 0:
lim f (x) = lim f (x) = f (0).

x0

x0+

Odredujemo
sin 2015x
sin 2015x
= lim
2015 = 2015,
x0 2015x
x0
x

lim f (x) = lim

x0

lim f (x) = lim (ax + b) = b = f (0).

x0+

x0+

Dobijamo b = 2015.
Uslov neprekidnosti u x = 1:
lim f (x) = lim f (x) = f (1).

x1

x1+

Odredujemo
lim f (x) = lim (ax + b) = a + b = f (1),

x1

x1

log x2
2 log x
2 log(1 + (x 1))
= lim
= lim
x1+ x 1
x1+ x 1
x1+
x1
2 log(1 + t)
= lim
= 2,
t0+
t

lim f (x) = lim

x1+

pri cemu smo uveli smenu t = x 1 i vazi x 1+ t 0+.

Dobijamo a + b = 2, odakle je a = 2 2015 = 2013.
7. Odrediti konstante a, b R tako da funkcija

f (x) =

sin(ex 1)

2 2x

x + ax + b,

x+32

,

x1

bude neprekidna na R.

x < 0,
0 x 1,
x>1

20

Re
senje: Funkcije
sin(ex 1)
,
2x

x + ax + b),

x+32

x1

su neprekidne na (, 0), (0, 1) i (1, +) redom, kao elementarne.

Realne konstante a i b cemo odrediti iz uslova neprekidnosti u tackama x = 0 i
x = 1.
Uslov neprekidnosti u x = 0:
lim f (x) = lim f (x) = f (0).

x0

x0+

Odredujemo
sin(ex 1)
1 sin(ex 1) ex 1
1
= lim
= .
x
x0
x0 2
2x
e 1
x
2

lim f (x) = lim

x0

Imamo
lim f (x) = lim (x2 + ax + b) = b = f (0).

x0+

x0+

1
Dobijamo b = .
2
Uslov neprekidnosti u x = 1:
lim f (x) = lim f (x) = f (1).

x1

x1+

Odredujemo
lim f (x) = lim (x2 + ax + b) = 1 + a + b = f (1),

x1

x1

x+32

lim f (x) = lim

x1+
x1+
x1

x+32
x+3+2
x+1

= lim

x1+
x1
x+1
x+3+2
)
(

(x 1) x + 1
x+1
2
(
) = lim
= .
= lim
x1+
x1+ (x 1)
3
x+3+1
x+3+1
Dobijamo 1 + a + b = 23 , odakle je a =

1
5
2
1 = .
3
2
6

21

8. Odrediti konstante a, b R tako da funkcija

f (x) =

ax2
1,
2
2b + sin x,

x /2,
/2 < x /2,

a 5b log/2 x,

x > /2

bude neprekidna za svako x R.

Re
senje: Funkcije
ax2
1,
2b + sin x,
a 5b log/2 x
2
su neprekidne na (, /2), (/2, /2) i (/2, +) redom, kao elementarne.
Realne konstante a i b odredujemo iz uslova neprekidnosti u tackama x = /2
i x = /2.
Uslov neprekidnosti u x = /2:
lim

x/2

f (x) =

lim

x/2+

f (x) = f (/2).

Odredujemo
lim

x/2

f (x) =

lim

x/2+

lim

( ax2

x/2

f (x) =

1 =

lim

a
1 = f (/2),
4

(2b + sin x) = 2b 1.

x/2+

Dobijamo a4 1 = 2b 1, odnosno a = 8b.

Uslov neprekidnosti u x = /2:
lim

x/2

f (x) =

lim

x/2+

f (x) = f (/2).

Odredujemo
lim

x/2

f (x) =

lim (2b + sin x) = 2b + 1 = f (/2),

x/2

lim

x/2+

f (x) =

lim

x/2+

a 5b log/2 x = a 5b.

Vazi 2b + 1 = a 5b, odakle imamo a = 7b + 1.

Koeficijente a i b odredujemo kao resenje sistema
{

a = 8b
a = 7b + 1

b = 1,

a = 8.

22

9. Odrediti konstante a, b R tako da funkcija

sin ax
,
4x
f (x) = b2 x2 + b(x + 2),

e1/(2x) 1,

x < 0,
0 x 2,
x>2

bude neprekidna za svako x R.

Re
senje: Funkcije
sin ax
,
4x

b2 x2 + b(x + 2),

e1/(2x) 1

su neprekidne na (, 0), (0, 2) i (2, +) redom, kao elementarne.

Realne konstante a i b odredujemo iz uslova neprekidnosti u tackama x = 0 i
x = 2.
Uslov neprekidnosti u x = 0:
lim f (x) = lim f (x) = f (0).

x0

x0+

Odredujemo
lim f (x) = lim

x0

x0

sin ax
sin ax a
a
= lim
= ,
x0 ax
4x
4
4

lim f (x) = lim (b2 x2 + b(x + 2)) = 2b = f (0).

x0+

x0+

a
4

Dobijamo = 2b, odnosno a = 8b.

Uslov neprekidnosti u x = 2:
lim f (x) = lim f (x) = f (2).

x2

x2+

Odredujemo
lim f (x) = lim (b2 x2 + b(x + 2)) = 4b2 + 4b = f (2),

x2

x2

lim f (x) = lim e

x2+

x2+

1/(2x)



 x 2+ 1 


2x
1 =
 = 1.
 e1/(2x) 0

)

Imamo 4b2 + 4b = 1, odakle je (2b + 1)2 = 0, odnosno b = 1/2. Sada je

a = 8b = 4.

23

10. Odrediti konstante A, B R tako da je funkcija

x + e1/(x1) ,

f (x) =

A,
B + arctan

x < 1,
x = 1,

1
x1 ,

x>1

neprekidna na svako R.
(
)
(
)
1
Re
senje: Funkcije
x + e1/(x1) i B + arctan x1
su neprekidne za x < 1 i
3
x > 1, redom, kao elementarne.
Realne konstante A i B odredujemo iz uslova neprekidnosti u tacki x = 1.
Najpre odredujemo

x 1

1
e1/(x1) 0, arctan
,
x1
x1
2

x 1+

1
1

+ e1/(x1) +, arctan
.
x1
x1
2

Uslov neprekidnosti u x = 1:
lim f (x) = lim f (x) = f (1).

x1

x1+

Leva i desna granicna vrednost su

lim f (x) = lim

x1

x1

lim f (x) = lim B + arctan

x1+

Dobijamo

odakle je A =

x1+

x + e1/(x1) =

,
3

1 )

=B+ .
x1
2

=A=B+
3
2

, B = 6 .
3

11. Odrediti tacke prekida i vrstu prekida funkcije

1
1
a) f (x) =
,
b) f (x) = xe1/x ,
c) f (x) = sin ,
1/x
x
1+e
sin x
|x|
d) f (x) =
,
e) f (x) =
.
x
x

24

Re
senje: U svakom od datih slucajeva tacka x = 0 je tacka prekida. Odredicemo
vrstu prekida.
a) Odredujemo levi i desni limes funkcije f u nuli


 x 0
1

lim f (x) = lim
=

 e1/x 0
x0
x0 1 + e1/x

1
x

 = 1.


(0.10)

 x 0+ 1 + 
1


x
lim f (x) = lim
=
 = 0.


 e1/x +
x0+
x0 1 + e1/x

(0.11)

Na osnovu rezultata (0.12) i (0.13) imamo da je prekid prve vrste, neotklonjiv

( lim f (x) = 1 = 0 = lim f (x)).
x0

x0+

b) Levi i desni limes funkcije f u nuli je

lim f (x) = lim xe

x0

x0

1/x


 x 0

=
 e1/x 0

1
x

 = 0.


lim f (x) = lim xe1/x

x0+

x0+

(0.12)


e1/x  x 0+ x1 + 
= lim
=

 e1/x +

x0+ 1/x

et
= +.
t+ t

(0.13)

= lim

Na osnovu rezultata (0.12) i (0.13) imamo da je prekid druge vrste.

1
ne postoje ni leva ni desna granicna vrednost.
x
Naime, ako posmatramo nizove {xn }nN i {xn }nN
c) Za funkciju f (x) = sin

xn =

1
0,
n

xn =

2
0,
4n +

n +

vrednosti funkcije f u tackama koje pripadaju ovim nizovima formiraju nizove

{f (xn )}nN i {f (xn )}nN koji konvergiraju ka razlicitim vrednostima
f (xn ) = sin n = 0 0,

f (xn ) = sin(

+ 2n) = 1 1,
2

n +.

Na osnovu Hajneove definicije granicna vrednost date funkcije ne postoji. Prekid

je druge vrste.
d) Za funkciju f imamo

25

sin x
sin x
= lim
= 1.
x0+ x
x0 x
lim

Prekid je prve vrste, otklonjiv.

e) Imamo
|x|
x
= lim
=1
x0+
x
x
|x|
x
lim
= lim
= 1.
x0 x
x0 x
lim

x0+

Leva i desna granicna vrednost su konacne i razlicite, pa je prekid prve vrste,

neotklonjiv.
12. Odrediti vrstu prekida u tacki x = 0 za funkciju
a) f (x) = 21/x ,

b) f (x) = 21/x .
2

Re
senje: a) Odredujemo levi i desni limes funkcije



lim f (x) = lim 21/x =  x 0

x0

x0

lim f (x) = lim 21/x =  x 0+

x0+

1
x

x0+

+  = +,

1
x

 = 0.

Imamo lim f (x) = + i lim f (x) = 0. S obzirom da levi limes nije konacan,
x0

x0+

prekid je druge vrste.

b) Odredujemo limes funkcije (levi i desni limes su jednaki)



lim f (x) = lim 21/x =  x 0

2

x0

x0

1
x2

Imamo lim f (x) = 0, prekid je prve vrste, otklonjiv.

x0

13. Odrediti tacke prekida i vrstu prekida funkcije

f (x) =

sin(x 3)
.
x2 4x + 3

 = 0.

26

Re
senje: Funkciju f (x) mozemo napisati u obliku
f (x) =

sin(x 3)
.
(x 3)(x 1)

Uocavamo da su tacke prekida x = 1 i x = 3. Odredicemo vrstu prekida u ovim

tackama.
Tacka x = 1:


 x 1
sin(x 3)
1

lim f (x) = lim

=
x1
x1
x3
x 1  x 1

1
x1
sin(x3)
sin2 2
x3




 = .


Dobijena leva granicna vrednost je beskonacna, pa mozemo i bez odredivanja desne

granicne vrednosti da zaklucimo da je prekid druge vrste.
Tacka x = 3:



1
sin(x 3)
x 3

=
lim f (x) = lim
x3
x3
x3
x 1 x 3

sin(x3)

x3
1
1

x1
2

= .

2

U ovom slucaju smo dobili konacnu granicnu vrednost, istu i levu i desnu granicnu
vrednost, pa je prekid prve vrste, otklonjiv.
14. Dokazati da je x = 1 tacka prekida funkcije

1
,
f (x) = arctan x + e1/(1x)

0,

x = 1,
x=1

i odrediti vrstu prekida.

Re
senje: Odredujemo levu i desnu granicnu vrednost:

lim f (x) = lim

x1

x1

lim f (x) = lim

x1+

x1+

1
arctan x + e1/(1x)



 x 1 1 + 


1x
1


=  x 1 e 1x +  = 0,


 x 1 arctan x 
4

1
arctan x + e1/(1x)



 x 1+ 1 


1x
4
1


=  x 1+ e 1x 0
= .



 x 1+ arctan x 
4

27

Imamo
f (1) = lim f (x) = 0 = lim f (x) =
x1

x1+

4
.

Funkcija ima prekid u x = 1 (neprekidna je sleva). Prekid je prve vrste.

15. Odrediti tacke prekida i ispitati vrstu prekida funkcije f (x) = [x].
Re
senje: Za svako x R postoji jedinstveno n Z tako da vazi
nx<n+1

f (x) = [x] = n.

Sada imamo, za n Z,
lim f (x) = lim [x] = n 1,

xn

xn

lim f (x) = lim [x] = n = f (n).

xn+

xn+

S obzirom da leva i desna granicna vrednost nisu jednake funkcija ima prekid u
svakoj tacki n Z, a kako su dobijene granicne vrednosti konacne, prekid je prve
vrste, neotklonjiv.
16. Ispitati vrstu prekida funkcija
1
f (x) = ,
g(x) = 1 + 21/x ,
x

h(x) =

1
.
1 + 21/x

Re
senje: Za funkciju f vazi
x 0

1

x

odakle imamo i bez odredivanja desne granicne vrednosti (x 0+

da je prekid druge vrste.
Za funkciju g(x) imamo
x 0

1
21/x 0 1 + 21/x 1,
x

1
+ 21/x + 1 + 21/x +.
x
Desna granicna vrednost je beskonacna, pa je prekid druge vrste.
x 0+

1
x

+)

28

U slucaju funkcije h(x) vazi

x 0

x 0+

1
1
21/x 0 1 + 21/x 1
1,
x
1 + 21/x

1
1
+ 21/x + 1 + 21/x +
0.
x
1 + 21/x

Leva i desna granicna vrednost su konacne i razlicite, pa je prekid prve vrste,

neotklonjiv.