t=3i=ii

idi=aei

-ii

it=^

SIESBE
eta* 2-/3

~ JO '

L A N T E Q - I E T A K< I G A Z T E E N T Z A T

KONSFJUAK,
SInra fflaria e fos Dolores e Pojo
y e flKata Saauera-Soaf
Et'lERUZ ESKRI8ATUAK

EUSKERARA ilURTZEN DITU

I ffifa 8 a s e 6 i o EaFijaBaf
LeLran-go Kanoigo

Ataudunak.

Tolosan: E. Lopez-en echean.

l!)U9-garren urtean.

eta
LANTEGTETAKO

GAZTEENTZAT

KONSEJUK,
. S n r a fflaria 6e los Dofores 6el P 0 3 0

-^-/3,

Y e Stata Sacraera-Koa6..OIOL i
ERDERAZ ESKRIBATUAK.
E U S K E R A R A B I U R T Z E N DITU

\ .
\
^
}
rm<K0mmmmfZ*

Sifa Susebio arijaBa

Letran-go

Kanonigo

Araudunak.

OBISPO J A U N A R E K ^ A f f i

T o l o s a n : E . Lopez-en echean.
1909-garren urtean.

ITZ

BI

Orain zortzL urte dirala, gtire euskalmendi maiteetatik Amerikarako irtetzean, gure izkuntza eztian konseju oek
ikusteko eresi bizia agertu ziran emakum e o n batek. Eskefli nion lan gozotsu
au: baa "gizonak naia badu, Jaunak
erabakia artzen duan bezela izaten d a " ,
K e m p i s beneragarriak dion bezela(Irnitazioko l - l i b . 19 burua): ta aere g o g o a k
luzapen aundiak izan ditu. L e e n ikasola edo kolejioko eginkizunak eta gero
(lau urte oetan) P a r r o k i a k o
lanbideak beta g u c h i eman diate onetan arretaz ekiteko. A l a bait ere, Jaunak nai
izan du azkenik eresi ura betetzea. E z dakit asmatu ote detan euskal-izkuntz
g

111

(1} Siltim (Repblica

Elzan.

Argentina)

A m a Andra

Eandelariako

4
ederrari eta gure antziako mendietako
gazteehoai dagozkien oean. Bere naia
ausen litzake, galbide aski dituzte noski
euskal-neskachak erbestera joatean. G u zia alderantzira bezela agertzen da b e ren begietan. Beragatik esango diet
gaztecho oiei, Manuel G m e z A d n za, V i o b - e k o Deanak liburucho onetzaz
ziona: "bere erreztasunean c b i t o ederra du lagunkidatasunarentzat; beragatik g o g o z nereak egiten ditut bere esanak, sinismen sendoan nago bada c h i t
egoki erantzuten diela gure egunetako
bearrai, eta oso o n pozgarria e g i n g o diela langilleai, Jess gure Brakuslearen
antzera, izanaz b i g u n eta zintzoak bere
gurasoen aldez eta lanean aleginduak.
Bera izan dedilla bada izar argitsuaren antzera zuen bidean. Eta oroitu
zaiteztela niretzaz Jaunaren aurrean.
Saltan, Maiatzaren 26-an, 1 9 0 7 - g a rren urtean.
(1)

Suse6io EarijaBa
L e t r a n - g o K a n o n i g o Arauduna.

(1)

1998-ko Qrteko Hbeltzuren 13-fcn.

NEKE I R A K U R L E A I .

Nere alabak: A r g i r i k arkitzen badezute

liburucho onetan
santututzeko
zuen zuzenbidean, " eta pozkidaren
bat zuen biotzarentzat, egizkiozute eskerrak Jaungoikoari, baita ere befe laguntzalle bati, A i t a K a p u c h i n o bati.
Berak, serbitzen jarritzen dirn, eta
eohetik kanpora lanera dijoazten neska
gazteohoen artean galdu oi dirn ainbeste eta ainbeste animaezaz errukituta,
esan zidan, jakiik eskribatu .nituala
beste l i b u r u c h o batzuek:
Zergatik eskribatutzen ez dezu l i ,buru bat, ikasi dezaten neska gaiso
oiek zer egin bear duten, eta zer utzi
b e r e n zuzenbidean o n g i bizitzeko, eta
beren anima salbatzeko? Eob.ekoandra
(

(1)

Estadrjaa

guziak, zion g a e r a A i t a o n arek, eta

lanean gazte oek dauzkaten.agintari guziak daude espaz ' " beteak, eta arrazoiaz; baa, egia esateko, echekoandra
g u c h i k eta ohit nagusi g u c h i k lan egiten dute onak egiten: ikusten dute okerrak dirala, uzten dituzte, eta gasoak
lenago bezela oi dir, ez dutelako nork
ond nai. Eta egia b a d a ere badirala
oaetan alegintzen dirn anima b i g u n
batzuek, oraindik g u c h i da g a i t z ikaragarri au sendatzeko; bada egunean geiag o eta geiago galdutzen dir mirabe eta
laDgille gaiso oen artean: gauz aundi
andi eta eder bat egingo dezu bada
l i b u r u c h o bat eskribatuaz, ikasi dezaten
ola ongi bizitu beren zuzenbidean,
eta litzake gauza bat chit atsegia
Jaungoikoari eta on andikoa neska g a z te oentzat.
A i t a K a p u c h i o onen itzak zeruko
asia bezela jausi ziran nere biotzean;
graziaren intzaz busti zituan noski
Jaunak, eta gaur eskeintzen dizutet beren frutua liburucho onetan, erakutsitzeko argia zuen. bidean, pozkidatzeko
(1)

Eejftz.

eta zorionekoak egin naiean, neregan

dagoan guzia mundu onetan, irabazi dezazuten gero zuen birtuteaz zeruan.
Jarraitu nintuen Jaunaren laguntzaUearen esaaak, ezagututzen detalako
ohit ona zal esaten zidana. Eta orain,
nere alabak; jarraitu itzatzute zuek ere
nereak, bada izango dizutedan g u z i a
eb.it ona izango da bera ere; arretaz
ibilliko naiz, guzia Jaungoikoaren agint z e eta lege santuari dagokienez izan dedin, etara menderatu bear ditugun e z kero g u r e bizitzako eginkizun guziak,
nai b a d e g u g u r e anima salbatu.
H i r a b e gaztechoentzat badira ere, leen, nere esanak, nai nuke, eta nere g o g o a da, beren eehetik kanpora ogia irabazten duten neska gazte guztiak irakurtzea, eta liburucho onetatik o n aundiak
ateratzea.
Jaunak bedeinkatu dezala lan au, eta
izan dedilla bere gloriarik aundienerako eta zuen animen onerako, ala o p a dizuten bezela biotz guzitik
Ss6ri6arjaleafi.

LENENGO

BUEUA.

Leen g o esan bear dizutena da, nere

alabak, ezdezazutela e g u n d a o arrotzakin b i z i t z e k o z u e n echea utzi, naiz beartasunez eta g a u eta egun lana egiaz,
ogi puska bat irabazi albadezute zuen
gurasoen aldamenean. Bai al dakizute
zertako j a i o geran guziok? Jaio g e r a
J a u n g o i k o a ezagutzeko, maitatu eta serbitzeko e m e n lurrean, eta gero, g u r e
egite o n e n sarian eta bere erruki neurrigabearen bidez, berekin betikotasunean
izateko: au d a ' g u r e egitekoa, eta aldan
egokiena betetzeko neurriak billatzen
alegindu bear degu.
Ezagututzen degu Jainkoa bere irakasde (1) santua o n g i ikasiaz.
Maitatzen degu beti jarriak gaudela
lenago iltzera pekatu larri bat ez egiteko.
(1)

Doktrift.

Eta serbitzen degu gauza guzietan

bere gogo cliit santua egiaz, naiz sarritan minberatu bearrean arkitu, deabruak eta g u r e gria biurriak g a joatea
Jaunak nai ez duen tokira eramaten
gaituztelako eta indarte andiak egin
bear ditugu zintzoak izan nai badegu.
Beraz bada; leen pensatu bear dezutena da zergatik utzi nai dezuten zuen
echea, eta zergatik utzi zuen gurasoak.
Errian ezin arkitu badezute lanik irabazteko e g u n o r o k o ogia egia da kanpora j o a n bearrean zaudetela, ezin biziko
zerate bada j a n gabe.
Ekintzategi (1) batean sartu bear badezute an loi-zikieko gizonen artean,
ardurarik eztuelako nagusiak ipintzen,
ust det askoz obea dala orduan e c h e
on bat bil'latzea eta neskametzan j a rritzea.
B a a bi erakai (2) oetatik kenduezker o , e z d e z a z u t e l a beere, e g u n d a o , n e r e
alabak, aldegin zuen gurasoetatik, z u e n
senideetatik, eta batzuek ezkondu, besteak bataiatu zituen eta esan o n bat.

(1)
<3)

Fabrika.
Arrazoi.

emateko beti j arria dagoan animen-zaigo

(1) prestuagandik.
Sinistu zaidazute, alabaclioak; ez dezazutela e g u n d a o zenbait Deskachek bezela egin, bizi alditezkela beren baztarrean eta zer j a n izan beartasunean b a d a
ere, beren gurasoen aldamenean, uzten
dute echea uri (2) andiak ezagututzeko
eresian, eta beren eoheetako o g i beltza
j a t e a k b a o geiago ergeltzen dituztelako
bizi toki andi oetako o g i clmriak.
E z dezazutela g a e r a aietara j o a n nai
izan, ikusteko eta saiatzeko baserritar
gizajoak b a o gazte obotillagoren bat
arkitzen ote dezuten, enzun ditzatzuten
amoriozko itzak eta ergelkeriak.
Badakizute erakai oegatik bakarrik
beren erria eta gurasoak uzten dituzten
neskachen azkena. Sarritan bakartasunean eta baztertuak eritegi (3) batean
iltzea; etzituzten beren gurasoen zartzar o a jasotzen irabaziak gastatu, baizik
andreen (4), zuriketakin beren jantzi-,
ohoak aldatzen.
Itzultzen dir onelako tristeak beren
(1)
(2)
(31
()

Errelorea edo Parrokoa.

Ciuilad andiak.
hospitala.
saoraen.

errira eta beren amen aldamenean o g i a

oratutzera (1), b a a ez l e n a g o bezela
beren kantu alai eta garbien artean, baizik kezka g o g o r , eta uri andietan izan
dituzten naigabien negar malko ugariakin.
Beren buruak erakusteagatik echea
eta gurasoak utzi dituztenak artu oidute kastigu c h i t zuzena, b a d a esanik
dauka Jaungoikoak, irriskuan jarritzen
daa, irriskuan ilko dala.
Eztaude zuentzat uri andietan, nere
alabaelioak, guzia naspillatu eta zuen
animak galdutzeko irriskuak eta tokiak
besterik; eta zenbat gazteagoak izan,
zenbat e i e r r a g o a k eta tolesgabeagoak
(2), anbat arrabi geiagorekin ziratzen
zaituzte deabruak.
Ezditzatzutela egundao Dekaizkotu
(3), esan dirn erakaiagatik, beren erritik aldegiten duten, eta, esan dizutedan
bezela, andreen ichuran beren ekantza
edo erretratoak bialdutzen dizkizuten
lagunak: andreen ichuran diot, eztiralako
beste gauzarik jarri oidituzten motoak
(1)
(2)
19)

egitera.
enzilloakenbidia izan.

(1), b a d a ecberatzean beren egiazko soekoa jantsi, zatarra artu eta ontziak
garbitu bearrean arkitzen dir, g o g o
charretik bada ere, ust dutelako eztala
a u echetik irtetzeko ainbeste choragarri
daramazkionari dagokion lanbidea.
E z bekaizkotu, ez, onelakoak, bada
biarko egunean negarrez ikusiko dute
bearbada beren zorigaiztoa, zuek p o z k i d a z beteta, onratuak zeratelako, bere
emaztetzat artu zaituzten, zuen semeen
aita zintzo eta bere kopeteko izerdiaz
(Jaunak bedeinkatzen duan) ogi puska
irabazten duan beargin onari bazkaria
ipintzen diozuten bitartean: zuek izang o dezute sear beartsu baten, b a a onraduaren naitasuna eta aiek.... bearbada
geite edo lujo larrigiagatik engaatu dituan zaldun galostu (2) gaiztotzarren
baten urua (3), ongi dakizutelako irriskutik aldegiten eztuana irriskuan galduk o dala.

(11

mototBa.

(9) inlftiiiia
(3) deipresioa,

BIGARREN

BUBUA.

Eolietik irten eta zuen gurasoak ustea

beste biderik ezbadezute, bizitzeko bear
dezuten ogia irabasteko, ikusten da ori
dala orduan J a u n g o i k o a r e n g o g o a eta
bera agertutzen da orretara beartutzen
zaituzten aldakoi (1) oietan,
Ordnan izan zaitezte oliit onak, izan
ezazute Jaunagan ust osoa, zaudete beti
gertu lenago milla aldiz iltzera pekatu
larri b a t ez egiteko, eta ez izan bildurrik, J a u n g o i k o a k eta bere A m a chit
Garbiak etzaituzte utziko.
Deabrua da askatuta daudela aurrean ikusten dituzten guziai ozka egiten diezteen zakur gaizto eta amorratu aien antzera, baa lo tu ta badaude geiegi inguratzen danari baizik ezer egiteko eskualdirik ezdutela: aldegin ezazute deabruagandik eta eztizute e g i n g o gaitzik: eta
ola aldegi gauz onak egiaz?; ola alderatzen zaio? pekatuaz: badakizute beraz bidea eta sendakaia; zenbat obeak
(1}

zirkunet&nzift.

izan, anbat zuengandik urrrutiago izang o dezute.

Z u e n gurasoetatik, zuen senide eta
maite dituzuten guzietatik aldegiterako,
egin ezazute bere ama iltzean Teresa
Santuak egin zuana: badakizute zer?
belaunikatu zan A m a Mariaren ekanza
edo imajia baten aurrean eta esan zion
biotz guzitik: Ezdaukat, ene A m a , z e ruan eta lurrean zu beste amarik; errukitu zaite nerezaz, artu nazazu zure alabatzat; eta askabiatu (1) nazazu zure
esku eta naitasun altsuaren bidez bizitzan i z a n g o ditndan anima eta g o r p u tzeko bid oker guzietatik.
A u bera egin bear dezute zuek ere,
nere alabak, erritik irten bao lenago;
zoazte eleizara, eta A m a Mariaren aurrean belaunikatuta, esan zaiozute g o g o
eta ust osoaz bedeinkatu zaitzazutela, eta eskei dakiozute beti izango zeratela bere maitatzalleak, eta beti eramango dezutela bere eskapularip dontsua zuen bularrean; ezdezazute beiiere
utzi zuengandik, mu egiteri diozutela
oierakoan eta oietik jaikitzean, sinistuaz
(1)

Libratu.

bera izango dala gaitz guzitik g o r d e k o

zaituztena.
Serbitzera zoazten urira eldutzean,alegindu zaitezte arduraz zuen azgarri edo
jenioarekin egokiena izango dan erakai
edo kondizioetako eclie on bat billatzen,
bertan pozkidaz bizi zaitezten, eta ez
aldatu lau egunetik lau egunera, nagusiai eta mirabeai kalte andiak dakartzien gauza dalako; pensatu bada ongiartu bao l e n a g o .
Etzaiteztela mirabetzan jarri pazientzirik ezbadezute, bada guzirako bear da
mundu onetan osartea (1); baa beti b e s teren g o g o a egiteko serbitzen dagoanari
gertatzen zaion bezela, askoz ere g e i a g o
oraindikan.
U m e zaleak ezbazerate, etzaiteztela aurrak dauden echean sartu; askotan jostatu eta alaituko bazerate ere oekin, beste
askotan ez dezute izango milla gezakeri
igaro bearra besterik: eta au bera esaten
dizutet persona zarren batzuek arkituko
balira echean, bada zarrak aur biurtutzen dir.
Q-ogorik ezbadiozute bizitza triste eta
(1)

pszieuzia.

menari (1), ez sartu andra edo emakuma

bakarraren echean; ausen bada ere zuentzat gauzarik egokiena, laster aspertuko
zifiateke eta g u c b i iraun echean.
Bizitza paketsua gustatzen bazaitzute,
ez jarri asko dauden echean; eta ezin
datekean gauza ola baitan egoki ez edo
okerren bat eztan tokia, argatik konsejatzen dizutet auta dezazutela aurreraz
zuen etorkiaz (2) egokiena datorrena.
Eche bat gotirisitzean (3) ez engaatu
egundao echekoandra, esanaz, sukalderako onak zeratela, gisatzen jakingabe,
eta gelazaia (4) izan naiz, naiko lanarekin planchatzen badezute ere musu-zapi
(5) bat.
Ezertan ez badakizute andizkien echeetan serbitzeko, zuen baztarretik orduan
irtetzen zeratelako, ezdezazute izan irabazi andia eskatutzeko ausardia (6), gauza liraak egiten bazeikizute bezela,
bada askok eskatu oi dituzte irabazi andiak, naiz ezer jakin ez, esanaz, g u c h i

(1)
(8)
(3;
(i)
(6)
(61

aerioari.
jerloRrekin.
pretonditzeau.
kamarerak edo donzcllak.
paaaaloa.
.
atrebenzia.

KoaB6ak2,

irabasteko ongi zeudela errian, eta etorri badira diru asko egiteko dala.
Ez, nere gaztechoak, etzerate berbertatik nai guzia irabaztera etorri, baizik
zer jan izatera eta zerbait ikastera; asko
irabazte ori gero izango da, orretarako
gaikerarik ( i ) badezute.
Orain orain bezela umiltasunez esan
bear dezute ezdakizutela ezer, baa
ikasteko ohit g o g o ona dezutela, eta onak
izanda, etzaizute echerik paltatuko, toki
onetan urte asko daramazkitelako bereD
egitekoak ongi betetzen dakienak ainbat irabazinaia ezbadezute.
Bazeikizute zuek zer pazienzia bear
duten eohekoandrak ezer ezdakiten eta
guzia alderantzira aditzen duten neskats
gaiso oiei zerbait erakusteko, ezagutuko
zenduteke irabazi bearrean, berak saristatu bear lutekela echekoandra, eta leialagoak izango lirake, askok egiten dutena egin gabe; ez aldute zerbait ikasten
echekoandraren pazienzi ori eskerrak,uzten dute bost peseta g e i a g o nork emana
badute, oroitu gabe berari zor diotela g u zia.
(1)

hbiladerik.

Ezer jakin ez eta asko irabazi nai dutenak, ezditu iork nai, amilka dabtz
eche batetik bestera, eta ohit gaizki bukatu oi dute, berak billatzen dutelako
beren ondamena, bada ezdute umiltsuak
izan nai eta zerbait ikastera g o g o z jarri.
Gazteak eta ederrak bazerate, ez jarri
serbitzen, albada, galai gazteak dauden
echean: diot albada, ez det bada ifiolaz
ere esan nai ezin serbitu datekela oek
dauden echean: gero itzegingo degu arg i r o g o onezaz.
Biziro konsejatutzen dizutedana bai
da, etzaiteztela jarri ifiolaz, naiz irabazi
andia izan, gizonak bakarrik dauden
echean, aiek gazteak ala zarrak izanarren,
b a d a mugaldia (1) kendutzen duanak,
irriskuak kendutzen ditu: bakarrik bizi
dirn zaldunak rnorroiak iduki bear dituzte, eta adinako (2) giltzazai bat g u zian begiratu eta erabakitzako, b a a
neskame gazteak ez egundao.
A n d r a r e n bat eztagoan echean, eztu
beere serbitzen jarri bear neskach
gazte batek, aski eztalako mundu o n e tan, nere alabak, onratuak izatea, baizik
(1)

ocasioa.

(2)

edadoko ama de llaves.

beartuak g a u d e gaera alasen agertzea,

gaizbiderik (1) ez emateko, b a d a ausen
da, urko lagunari egiten zaion kalteagatik, Jaungoikoa geiena asarretu oi
duten pekatuetakoa.
Neskach gazte eta eder batek g i z o n a k bakarrik dauden echean serbitu nai
badu, naiz izan a i n g e r u c h o bat, e g o n
dateke chit seguru, zer esanik i z a n g o
duela; arrazoia, b a d a erakairik (2) asko
ematen du: emakuma baten izen ona
edo estimazioa beti da edozein gauzak
loitutzen duan kristal argal baten antzekoa.
E z izan aundinaiak, ez Judasen antzekoak; onek ogeita amar dirutan saldu
zuan bere J a u n eta Jainkoa, anima ere
saldutzen ziola deabruari era berean.
Mirabeetzako echeren bat izendatutzean, galdetu bearrean bereala zenbat
irabazten dan, galdetu zazute kontrara,
erlijiorik bada echean? Mezatara j o a ten aldira guziak? Errosario dontsua
echean esaten alda?
A u s e n da, nere alabak, ausen geiena
ardura bear dizutena, erlijioa duten
(1)
(8)

esknndiilorili.
motlborik.

echean mirabeai ikasbide (1) onak e m a n

eta ongi b e g i r a t z e n zaitelako.
Z e r ajla i z a n g o dizute m u n d u g u z i a
irabaztea, anima galdutzen badezute.
J a u n g o i k o a k berak esan du: eta badakizute zer esan nai duan? B a d a , esan
nai du ezdizutela ezr balioko illean
peseta asko irabazteak, ez echekoandrak
bezela j a z t e a k , ez arra t' erdiko orpoillak (2) eramateak, baldin gero inpernura bazoazte ain apainduak eta ederrak.
L e e n pensatu bear dezutena da
zuen anima gozabetatu edo salbatzea:
onetarako izendatu nai dizutet b i d z'uzen bat; jarraitzen badezute, ikusiko
dezute Jaunak bedeinkatuko zaituztela,
zuen nagusiak chit poz'kidaz i z a n g o
dir, eta zuek i z a n g o dezute munduan
e m a n aldezaken atsegiik andiena, au
da konziezi o n bat izatea, kezkarik g a be, ongi bete dituzutelako zuen egitckoak: eta orain agertu nai dizutet zer
dan oetan aurrenekoa.

-OIOLA
E. L,
(1)

eiamplofcfc-

(2)

n p a t k kos&ot.

IRUGARREN

BURUA.

Jaungoikoa da J a u n guzien Jauna,

eta bera maice bear dezute beste guziak
b a o lenago. Eoa badakizute ola maitatzen dan Jaungoikoa? Bere aginduak
gordeaz, nagusiai serbitzen zaizten bezela beren agintzeak beteaz. A g e r t u nai
dizutet, bada, pakean bizitzeko egin
bear dituzuten erlijioko gauzak, eta sinistu nazazute, nere alabak, ongi betzezen badezute Jaungoikoari zor diozutena, nere esanak jarraitzen badituzute,
p o z k i d a z biziko zeratela, Jainkoak eramankizuna eta indarra e m a n g o dizutelako, eta ongi dabillenak beti du biotzean
Jaunak utziko eztuen ust bizia; beragatik ezta biarko egunaz larritzen,
b a d a ongi daki Jainkoa serbitzen duanari, Jainkoak lagunduko diola.
Gaizki dabillena, beti d a g o etzia; konzienziako kezkak deadar egiten diote,
kastigua merezi duala, eta bizi d a i k a r a z
beteta pensatzen ordu guzietan, e m a n g o
duela Jaunak usterik guchiena danean.

Serbitzen zaudetenak edo ekintzen (1;)

batean lana eginda zuen ogia irabazi
bear dezutenak, ezin eman ditzazkiezute aresti (2) asko otoitzari, (3) eleiz-gauzai eta liburu onak irakurritzeari, b a a
ezta au salbatzeko gauza bearra: J a u n a k
berdin maitatuko zaituzte g u o i errezatuta, zuen echekoandra asko errezatuaz
bezela, ongi ikusten duelako ez dezutela
orretarako erarik, eta geiago saristatuko
dizute zuei A i t a - g u r e b a t o n g i esana
echekoandrari amabiko bat baa; bada
A i t a bat chit ona eta zuzena da J a u n goikoa, eta ola bai dakien era edo beta
g u c h i dezutela, g u c h i errezatuarekin
naikidatutzen (4) da.
Guzia dago, Jainkoak aditzen digulako uste oso eta naitasun biziarekin
beti errezatzean: b e g i r a g o g o z esatea
noana.
L e p o a n eraman oi dezuten A m a - M a riaren ekantzaz (5) gaera, eraman ezazute Jesusen B i o t z maitearen eskapularioa,-berak ondasun aundiak e m a n g o d i z (1)
(91
(S)
(4)
'.:'/)

ozioran.
denbora
oraEioari.
kODtentatzen.
imajiaz.

kitzutelako eta gaitz askoetatik askabiatuko, (1) zaituzte ust oso eta g o g o onez
eramaten badezute.
Laztandu zazute g o g o z eskapulario
au goizean esnatzean, esanaz: Nere Jess maitea, man zaidazu z u r e b i o t z a eta
artu nerea, eta egidazu zurea bezela isil
ta zintzoa. >
Esan itzatzute gero Kredo bat, S'albe
eta Aita gure bt; ez baa ola nai, oaizik pensatuaz Jaungoikoarekin eta A m a
Mariarekin itz egiten dezutela; beragatik ehit g o g o z , geldi eta begirunearekin
(2), esanaz gero: Jess, Jos eta Mara,
ematen dizkitzutet nere biotza eta nere
anima; eta gero e m a n zaitezte al dan
arretarik andienarekin zuen egitekoetara.
Plazara joatekoan eleizaren bat ikusten badezute, o n g i litzake sartutzea eta
Sakramentuaren egoitaldia (3) e g u n o r o
esatea, eta ezdauka noski zer espatu (4)
echekoandrak orregatik, bada eztira onetarako bear minutu batzuek baizik: plazako berriketak dir berandututzen di(I)
(I)
(9)
(t)

lbralo.
errenpeloarekiil.
(iBtaaioa.
seiata.

zutenak eta gaizki beteerazo zuen o b l i gazioak, bada pausotik pausora geratzen
zeratela, echera beere e z biurtzea da;
nai badezute, geienean galdu pi dezuten
betaren erdiarekm e g i n g o dituzute plazako gauzak.
Ust det liburu au irakurriko duten
askok galduko zutela bein bao geiagotan zuten eche ona, bear bao geiago
plazan geratu ziralako, bada bein eta
g e r o echekoandraren pazienzia larrituaz, etortzen da e g u n bat ta orduan ez
supritu naidu, ez igaro lezakean.
Pensatu bear dezute plazatik Jainkoak dakienean itzultzea dala echeko
gauza g u z i a k irabiatzea ( 1 ) , eta gero
betik ez, eta zalapartan eta ola nai
egin bear da guzia: badator j a t o r d u a
eta nagusiak espatzen (2) dir (eta arrazoiaz) ezer bario eztualako saldak, e z
aientzat ez zuentzat, eta g u z i a izan
eztuelako ona irtetzeko bear zuen g a raya.
A r t e z t u (3) zaitezte onetan, bada b e ra da geiena utzegiten dezutenetako
(1)
(9)
(3)

raslornataea.
bejaiaen.
emendalu.

gauza, eta au narkeri (1) andi bat da;

bein eroskera bukatuezkero, ezdaukazute plazan zer egiik, ezpada izketa
alperretan beta galdu, zeren buruari
kalte egin eta bear bada eche o n bat
galdu betiko, esan dan bezela.
E z badute echean pamiliko eta mirabeakin Errosario santua es&teko oiturarik, ez dezazute zuek esan g a b e utzi
egundao zuen lagunakin, edo bakarrik,
ez badituzute oek: eta ez esan ez dezutela erarik, ez da au egia-ta.
A m a Mara beartua egonarren, zuek
b a o lan geiago egiten zuan; b9rak eskobatu bear zuan echea, berak ontziak
garbitu, berak gisatu eta bere SemeMaitearen eta A i t a Jos santuaren aklagarriak (2) zuzendu; ala bait ere beti
zuan errezatzeko beta.
Chit ongi bizi ziran gurasoen alaba
zan Senako Katalin Santua, ala ere bere birtutea agertzeko, jarri zuten sukaldeko eta echeko beste lan guzietan;
bera ain ona ola bait zan, serbitzen z i tuan chit g o g o z , lan asko egiten zuan,
eta beste bizitzan ainbat erregu zuzenl)
(2i

tontada.
jantziak.

tzen zituan neskametzan: ala zuek ere,

lan e g i n eta kantatu dezakezuten bezela era berean, edo lan egin eta maisiatu
nagusi berberagatik bear bada, chit e g o ki lan egin dezakezute eta Errosarioa
esan, bada Jainkoa toki guzietan dago,
eta toki guzietan entzuten dizute; eta
au bera A m a Mariak.
A i n b e s t e aldiz gauza utsetan dirua
gastatzen dezutenezkero, erosi ezazute
metalezko gurutze bat peseta pare batean, ipii erazo egizkiozute, eskualdia
daukan A p a i z bati, al dirn barkapen
(1) guziak, eta iduki ezazute beti zuen
oi-buruan: ezdezute beere utzi bear
gurutze au, berak izan bear du edozein
echetan sartutzean zuen gelan jarriko
dezuten lenengo gauza, eta irtetzekoan
leen arta bear dezutena; ezta ardura
nagusiak izendatu (2) dizuten gelan beste ekantza edo imaji batzuek arkitzea,
onek zuena izan bear du eta beti zuekin.
G a b n oiakoan belaunikatu zaitezte
g u r u t z e santu onen aurrean, eta pensatu iru gauza: lenengo, ongi errezatu dituzuten goizeko otoitzak (3) eta Errosa(1)
(8)
(3)

inoaijenziak.
sefialatn.
orazioak.

28
rio santua; bigarrena, o n g i akindu (1)
ote zeraten nagusiakin, engaatu g a b e
eta erantzuera charrik e m a n gabe; eta
irugarrena, besteakin eta zerokin izan
dezuten pensamentuetan, itzetan eta
egintzetan, edozein gazte
kristauak,
beartsu edo aberatsak, e c h e k o a n d r e edo
mirabeak, izan bear duan egokitasuna
b a d a birtute au eztuan gazteak, eztu
Jainkoaren eta g i z o n e n ust charra besterik irabazi, naiz izan beartsua edo aberatsa.
Eta gero eskatu Jaunari utsegiteen
barkapena, eta gauza larrian balitz,
artu ezazute alik leen aitortzeko (2)
asmoa; utsegin ezpadezute g a u z a larrian, egiozute eskerrak, etaesanik, goizean bezela, Kredo bat Jaunari, Salbea
A m a Maria eta Aita gure bat J o s santuari egun artako eta bizitza g u z i k o
utsegiteen damu egiazkoarekin, zoazte
oera Jainkoaren pakean eta laguntzan:
b a a artu beti urrengo egunean obeak
izateko asmo sendo bat Jaunak bizitza
gordetzen d i g u n artean, bere gloriarik
andienerako zerbait aurreratu bearrean
beti gaudelako.
(t)
(I)

portatulonEfttzeiO.

LAUGARREN

BURUA.

A u r r e k o k o n s e j u a n esan dan guzia egiteko ez daukazute inoren baimenaren

bearrik: aski da eta g u z i a d a g o zuen g o goan; c h i t erraza da, ala ere, egiten b a dezute, chit g o g o z k o a k i z a n g o zerate
Jaunari eta zorionekoak zuen z u z e n b i dean (1), b a d a eztago bizitza o n eta
zuzen bat eramatea b a o zorion ederragorik.
B a d i r a beste g a u z a batzuek chit bearrak salbatzeko, b a a nagusien b a i m e nik g a b e ezin datezkenak: eta oek agertu nai dizkitzutet orain.
J a u n g o i k o a r e n agintzeaz gaera e g i n
bear d e g u Eleiza A m a Santuak agintzen
diguna: eta lenengoa da i g a n d e eta j a i e g u n guzietan Meza entzutea: beraz zuek
ere entzun bearrean zerate; baa ez
dezute zuek autu bear orretarako ordua,
j o a n bear dezute nagusiai dagokiotenean, baa ez utzi entzungabe beere,
pekatu larri bat e g i n g o zenduketelako.
(1)

aaUdiun.

Nagusiak ezaten badizute ezin j o a n g o

zeratela, lana egin bear dalako eta lenag o dala bearra debozioa bao erantzun
dezakezute begirnne guziaz i g a n d e eta
jaiegunetan M e z a entzute aeztala debozioa, baizik bear estu bat. Eta l e n a g o
ola bai dirn Jainkoari diozkagun bearrak gizonenganakoak bao, utzi nai ez
badizute Mezatara joaten, irten zaitezte
bereala ecbetik eta utzi ezazute g o g o z ,
uaiz asko irabazi, eta zoazte oitura obetako beste eche batera, naiz sari guchiag o izan; onela egiten ezpadezute, J u d a sen antzekoak i z a n g o zerate, bere antzera diruz Jauna salduaz.
A m a Eleizaren bigarren agindua da
urtean bein g u c h i e n a z aitortutzea (1)
eta K o m u n i o Santua artutzea, edo lenag o eriotzako zorian egonezkero.
A d i t u (2) zazute ongi eztigula A m a
Eleizak a g i n t z e n urtean bein bakarrik
aitortu gaitzala eta K o m u n i o a artu,
baizik guchienaz; au da, J a u n g o i k o a k
nai du, konfesatu eta komulgatu dezagula sarritan, egiten duala gurekinjatek o bearrean d a g o a n eta g o g o r i k eztau(II konfeeatzea
12 entenditu.

kan aurrari ama on batek e g i n oi d i o n a ;

esaten dio artu dezala salda piskacho
bat goseak il eztezan, b a a berak nailuke asko jatea. Zuek, nere gazteak, bizitza o n e t a z u z e n bat eraman D ai badezute, illabetetik illabetera g u e h i e n a z
Sakramerjtu santuak artu bear dituzute,
au da, urtean amabi aldiz; ori guehienaz, bada illaren lenengo ostiraletan
(Jesusen B i o t z Maiteari eskei edo konsagratua) K o m n n i o Santua artutzeko
baimena dan echean daudenak, eztute
iolaz utzi bear: Jaunak ez bakarrik eskatuko digu gaizki e g i n degunaren kontua, baita ere, al izanik, egin eztan onarena.
Kristau oituran dirn echean serbitzeko, edo nagusi jainkozko batzuen artean beren o g i a irabasteko zoriona izanik, oien ikasbide o n a z artu eztituzten
neskachak, aiaa irabazi dute Jaunaren
kastigua, orrela utzi dutelako bere laguntza.
Billatu bear dezute aitorle edo konfesore o n bat, eta beti beregana j o a n zuen
gauzetan. Eztizkiozute pekatuak bakarrik aitortu bear, baizik konsejuak eskatu: esan zaiozute, zuen echetik urruti

ezdezutela bera beste aitarik, eta ikusiko

dezute ola konsejatzen zaituzten, eta
zein g o g o z zuen onari begiratzen dion;
eta askotan berak billatuko dizute eche
o n bat; biurriak dir sarritan m i r a b e asko, eta bere konfesoreari galdetu oi diote
echekoandrak ezagututzen ote duten
neskach on eta leial bat. Eta badakizute zergatik? erlijiorik eztagoan echean
gauz onik eztagoan bezela, era berean
erlijiorik eztuen neskachak gauz onik
ezin eman dezakelako.
Chit ardura andia izan bear dezute
Sakramentu Santuak artutako egunean
aldan ajla eta zuzentasun andienarekin
guzia egiten, esan ez dezaten Jainkoaren
gauzak batetzeagatik uzten dezutela nagusiari zor diozutena.
Esan badet ere guchienaz illabetetik
illabetera
konfesatu bear
dezutela,
orain diot, pekatu larriren batean erortzen bazerate zorigaiztoan, konfesatu
zaiteztela albait leen, ezbaitakigu zein
ordutan ilko geran, gauza jakia bada
ere ilko gerala, eta pekatu larrian iltzeu
daa ezin sartuko da zeruan, beti betiko
inpernua gaera datorkiola.
Pekatu larririk ezbadezute ere, Jau-

nari eskerrak, eztiozute g o g o guchiagorekin begiratu bear tonfesioari, bada

ezin artu dezakezuten graziaren apainduri g a b e Aldareko Sakramentua, eta
Jauna bere biotzean artutzeko eresirik
eztuenak, ez kristauaren izena merezi
du, ez Jainkoaren laguntza eta estalpea.
(I)Jess gurutiiltzatuaren eta bere B i o t z
Maitearen ekantza edo imajia eder oiek
eleizetan ikustean, pensatu bear dezute
aiek dirala g u r e Erosle maitagarriaren
erantza edo erretratoak:' baa izatez eta
egiazki bere gizatasun sautua dagoan
tokia da Zerua eta A l d a r e k o Sakramentua, eta Gruzialduna ola baitan ematen
digu bere Gorputz chit santua osti chiki batean, artu dezagun noiz nai Komilnioan eta bat eguin bere B i o t z a gurearekin. Jaunak zenbat maite gaituen!
Izan zaiozute Jess Sakramentatuari
chit naitasun andia: eleizan sartzean leen egin bear dezutena da Sakramentuaren aurrera joan, eta Mezaren aurretik edo atzenean egoitaldia (2) errezatzea, au da, sei A i t a gure, sei A g u r M a (1)
(9)

Amparos.
eslftzloa.
EoDBejaa

3*

ri eta sei Gloria Patri, bakoitzaren o n d o rean chit arreta ndiarekin esanaz: Gurt u . ( l ) nai zaitut, Jauna, Sakramentu
onetan nere eta, Zuretzaz aztutzen dirn,
nere anaien izenean: erruki, nere Jess
Maitea.
Izan ezazute ust (2) osoa Jesus'gan
A l d a r e k o Sakramentuan, eta agertu zazkiozute zuen naigabe guziak, zuen gurasoakin itzegingo zenduteken sinismen
berberarekin, eta enzuten dizutelako ust
bizian.
Munduan gerta dateke neskame -beartsu bati baa andra andi bati g o g o geiagorekin entzutea, baa Erregeen Erregeak eta Jaun guzien Jaunak, g u r e Jess onak beti g o g o geiagorekin aditzen
dio umiltasun andienarekin, sinismen eta
ust bizienarekin bere aurrean belaunikatzen danari; argatikan esan du, lurrean aurrenekoak diranak sarritan izang o dirala zeruan azkenekoak, eta emen
begiratu nai etzaiten gisasoak, izango
dirala an lenengoak.
A m a - E l e i z a r e n laugarren agintza ba-

(1)
(B)

alorato.
kooflanza.

raua da, eta beartzen zaituzte ogeita bat

urte betetzearu
;
L a n asko badezute eta ez bazerate ain
sendoak, izan dateke ezin barautu izatea;
eztu orduan Jaunak eskatzen ezin litekean gauzik, baa esan zaiozute leen
zuen konfesoreari berak erabaki dezan
zer egin, eta ezdezazute egundao bete
gabe utzi agintz au zuen iritzia bakarrik ikusirik.
Jakin bear dezute gaera aragia ezin
jan datekean egunak badirala, eta.beste
batzuek, aragia jan badateke ere, ezin
nastu leikeanak, au da, aragia eta arraia
jan-otoruntza batean.
Bsango dezute zuen eskuan eztagoala
zer jan, egia da; baa zuen eskuan dago
beintzat egon edo ez egon Jainkoaren
legea betetzen dan echean: eta emen
esan nai dizutet zer gauza iolaz ere
igaro bear ezdituzuten serbitzen jartzean, eta zer eraman, bada gurutze g a b e ez nagusiak ez mirabeak izan ditezke munduan; mundua bai beartsuentzat
ta bai aberatsentzat beti da egiazko negarrezko toki bat, eta aberatsak eta beartsuak, guziak dute negarra.
Echetikan echera sartu eta irten e z

-38ibiltzeko, bada g a u z a onekin ez nagusiak

ez mirabeak ezer irabazten dute, esan
dan bezela, onena da non sartzen zeraten
ongi begiratu eta argiro itzegitea.
T o k i a eskatutzean, esan ezazute: nik
e z ' d e t sartu nai jaiegunetan Mezatara
joaten utziko ezduten, iru illabetetikan
iru illabetera konfesatzerik izango ez
detan, eta A m a Eleizaren arraiegunak
gordetzen eztiran echean.
Sartu nai dezuten echea pamili kristau
eta on bat bada, chit gustatuko zaite eskatu dezutena, bada ikusiko dute ez dezutela salbatzeko bear daa, eta iork
ukatu ezin lezakena, besterikan eskatutzea; gure animan eztu Jainkoak besterik agiadutzen, eta mirabeak eta nagusiak, guziak Jainkoari obeditu bear
diote.
Erantzuten badizute debozioa b a a
lenago dala bearra, esan ezazute, M e z a tara e g u n o r o j o a t e a deboziozkoa dala,
b a a Jainkoak agindutzen duan egunetan entzutea dala kristau baten l e n e n g o
bearra, eta etzaitezte iolaz gelditu
Jaungoikoarenganako egintzak e r a g o z t e n dizuten eche oietan, b a d a agiri da,
berak o n g i serbituak izateko nerekoita-

sunagatik (1) mirabeaE Jainkoagandik a n aldentzen dituzten nagusiak, chit

urruti izango dirala berak ere J a u n g o i koagandik: eta j a k i n bear dezute, erlij i o r i k a n eztagoan echean, eztagoala
ezer, au da, ezin dateke gauza onik
izan, b a d a sinismenikan eztuan n a g u siak, ezdauka karidaderikan, etakaridade gabe, eztu mirabeakin begirunerikan
i z a n g o , eta artuko ditu bere bururatze
biurrien mendeko batzuek bezela, edo
aniraarik ezduten lankai edo m a k i n a batzuen antzera.
Badakizute erlijiorik eztagoan echean,
ezdezutela iolaz ete sartu bear, bada
ango oituretara jartzen bazerate, erraz
galdutzeko bidean jarritzen zerate, eta
b i g u n d u nai ezbadezute, a u d a egin bear
dezutena, laster irten bearko dezute.
Ezdezute g a e r a bear zaitzuten b e g i ruueak gordetzen etzaitzuten echean
iolaz ere e g o n bear, au da itzez edo
egitez gaizki artutzen bazaituzte eta
bear dezuten bizikaiak edo jaaaria ematen ezbazaitzute.
E c h e k o guziakin izan bear dezute be(1)

egoiemoag&ttli

girune chit andia, ez mirabeak zeratelako bakarrik, baita ere kristauak eta gazte ongi aziak bezela, bada kristauen j a kinbidea (1), o n g i ezagututzen b a d a eta
egin, bera da azierarik (2) onena, isillak
izatea leen agindutzen duana dalako.
Badira emakumeak maisuetan asko
gastatu dezatekenak eta gauza chit liraak dakiztenak, ala bait ere eztaude
o n g i aziak eta ola nai erantzuten diote
beren amari: badakizute zergatik? aztu
dutelako chikitan ikasi zuten j akinbidea,
argatikan dir latzak beren politasun
guzien artean, ongi aziak izan aldezakezuten bezela zuek, naiz ez j a k i n g a u za andiak, bada zuen maisua Jaingoik o a bera da, eta Jauna, ain Maisu andia
bada ere, guzientzat d a g o chit eskura,
b a d a ezta saristatutzen diruz baizik naitasunez.
Neskach isil bat ezin izan dateke latza, baizik begirunez betea, eta bera g u ziakin b a d a ona eskubidean dago berari
ere guziak ongi begiratzea; beragatikan
eztu ifiolaz igaro bear itzakin gaizki
artu dezaten eta anbat g u c h i a g o egitez.
(1)
(9)

doktria.
edukaziorik.

Ikusten badu izanik bera guziakin b e giruneduna ezdiotela berari ajolarikan,

eztu geiago geratu bear eobean.
Ezdaukate mirabeak j a n a z rnaatiak izateko eta nai dutena eskatutzeko
eskubiderikan; bada gauza chit parragarria da ikustea zenbait erdigosean edo
ogi beltza jaten oituak dandela beren
echean, eta gero maisia besterik ezdiotela jartzen nagusien echeko janari, eta
ez "tutela ezer ere ontzat ematen: c h i t
gaizki egia da au; guzia guztatzen ikasi bear dezute, eta ez g u c h i t z a t j o e m a ten zaitzuten j a n a n a , ona bada eta osasungarria, pensatzen dezutela eoherikan
ezbazenduteke, b e a r b a d a non j a n izang o etzendutekela.
E z d e z u t e e g o n bear gaera nagusiak
biotz ona duten edo beintzat onekoak
diruditen eta mirabeai Erlijioko gauzak
egiten uzten diezten, b a a berak betetzen ezdituzten, e c h e oietan, bada ikasbide charrak ematen dituzte beren itz
etaegitez;bereala irten bear dezute eche
oietatik; ikasbide onak predikatzalle ndiak, badira, charrak ore bai oi dir", eta
laster egingo 'zenduteke',' zer ikusi ala
ikasi, zer entzun ura esan,t>ada.piskaka

piskaka galduaz j o a n g o ziateke gaitzari aurrenetikan ziioten beldurra.

E z dezute b a d a e g o n bear, beren birtute eta ikasbide onakin animako ogia,
eta gorputzeko janaria ematen ezdizuten echean, b a a bi g a u z a oek ematen
bazaitzute, orain esaten noan beste guziak g o g o z igaro bear dituzute, pensatzen dezutela echekoandrak ere eraman
bear dutela, eta ez g u c h i , bein edo b e i n
zuei supritzearekin.

B O S G A R R E N BURTJA.
Ongi dakizute arbolaren osto bat bakarra ere eztala ibiltzen J a u n g o i k o a r e n
g o g o g a b e , beragatikan batzuek luzeak
badira, besteak motzak, batzuek b e e choak, besteak gorriak, batzuek zatarrak
eta besteak ederrak, batsuek beartsuak
eta besteak. aberatsak, guzia da Jainkoak ala erabaki dualako, eta ola b a i t
bera dan guzien A i t a , eta A i t a bat, dakigun bezela, c j ^ t ona, c h i t jakintsua,
bere s e m e a i a s k o e asko nai dieua, eta

guziak zerurako egin dituan bezela, g u ziai ere au irabazteko egokiena zaiten
zuzenbidea ematen diena, guziok pozkidaz izan bear degu g u r e zoriyarekin,
jakiik Jainkoak erabaki duala gerana,
b e r a dalakq g u salbatzeko biderik egokiena.
Ezdezazute izan, bada, ondamurikan
(1), ezta ere penarikan, zuek mirabeak
^ / z e r a t e l a k o eta besteak ecliekoandrak,
batzuek lana egin ta j a t e n dutelako,
besteak berriz lanik gabe: J a u n a k ala
erabaki du, eta ongi egia d a g o .
A l balitz zuen echekoandraen biotzean inoiz sartutzea, eta ikusi zenbat
sufritzen duten batzuek senarragatik,
semeakgatiketa beren o n k a r r i e d o intereretan, g a e a n dituztela ainbeste eta ainbeste gurutze, chikiak eta andiak, o l a
izan oidiran pamiliako ama eta echeko
buru baten biotzean, ust det eta seguru n a g o askok esango zendutekela: nik
ust nuen zorionekoa zal echekoandra!
Bai, nere gazteak, bai, nolako j a n t z i a
alako otza ematen du Jainkoak, esangi
(2) batez dionez, eta ola echekoandrai
(1)
(2)

enbidiarikarj.
eBaera.

egoki geiago eman oi bait dien, otz geiag o ere ernan oi die, au da p e n a eta naig a b e geiago: negarrezko toki bat da
m u n d u au guzientzat, beragatik guziak
negar egin bear dute emen lurrean.
Eztago egiazko zorion bat besterikan,
eta au, Jauna ain zuzena danezkero,
echekear,drak mirabeak anbat iritsi de
zateke, bada bere ust osoan eta biotz
garbi batean d a g o guzia.
Pozkida.ren iturria ezta dirua, baizik
gauz onak egitea: o n g i bizi bazerate
beti izango zerate atsegiez beteak, eta
ezdaukazute i o n g o gaitzikan zer beldur
izanik; b a a gaizki bazabiltzate beti
izango dezute g o g o charra, guziakin
asarrctuko zerate eta guzientzat izango
zerate eramezgarriak, eta guziak sortuk o dizute konzienziako pakearen bearra.
Guziok alegindu bear d e g u aldiran
birtute guziak izaten eta oetan aurreratzen; baa bakoitzak alegindu bear du
batez ere bere zuzenbideari geiena dagozkioten birtute aiek ikasten.
Chit asko pensatu bear dute eche-
koandrak urko lagunarenganako kari-
dade eta naitasunaren birtuteaz (beste
asko bear badituzte ere), eta mirabeak

asko eta ongi ikasi bear dituzte beren

aldetikan iSiltasun eta eramankizuneko
birtuteak, oek diralako Jaunak geiena
eskatutzen dieztenak: sarritan arkitzen
badira ere eramankizun andiaren bearrean beren mirabeagatikehekoandrak;
zenbaitk ezdiezte eramaten neskameai
e g u n batean eta bestean baizik erruki
diotelako ikustean dala g g o r r a , gazak
ikasten chaldana, eta beste aldetikan
aizez betea, eta echetikan botako baluteke, Jainkoak daki zer litzateken berezaz!, eta eramaten diote g e i a g o ezin dutenerao.
Eztu onek esan nai eeliekoaudra g u ziak dirala onak, eta mirabe guZiak c h a rrak: ez ta orrelakorik, e z guchiagorikan
ere; badira ecliekoandrak cliit onak,
baita ere c h i t charrak; badira mirabe
c h i t onak, baita ere chit charrak: baa
ezdezute zuek onetan pensatu bear; zuek
pensatu bear dezutena da (bada onek
ardura dizute) onak eztiran emakumak,
ecbekoandra izan edo naiz mirabe beaftsuak zuzen-zuzen dijoaztela inpernuko
zulora; emakum.nak , garbiak eta o n raduak, izanagatikan beartuenak, zuzenzuzen Gloriara, izateko Jaunarekin,
u

A m a Maria eta Aingeruakin betiko z o rionekoak, artutzen dutel onela munduan izan zuten eramankizun eta isiltasunaren eta Jainkoagatikan i g a r o duten guziaren saria.
Echekoandrak e m a n g o diote J a u n g o i koari beren bizitzaren kontna eta ola
bete dituzten beren egitekoak; eta mirabeak e m a n bearko dute berena.
Nere g o g o bizia zuek guziok gloriara
joatea, izango litzake eta argatik lagundu nai dizutet gauza oen bidez bera ira-'
bazten; nai nuke chit g o g o a n artutzea,
jakinbide edo dotrian ikasten dezuten
bezela, eta batez ere egitez jarritzea:
beragatik kezkarikan g a b e artu ditzatzuten, zuen eskuetara l i b u r u c h o au etorri bao lenago, aleginduko naiz A m a
E l i z a Santuaren baimena iristen, jakin
dezazuten etzaitzutedala engaatutzen,
eta esaten dedan guzia zuen zorionerako dala emen lurrean eta beste bizitzan.
Badakizute esanik daukala Jaunak,
bere o o r d e a i ( l ) aditutzen d i e z t e n a k b e rari aditutzen diotela, beragatikan Elei-zak esaten badizute A p a i z baten aotik
(1)

mitiiBtrosi.

-esliere konsejuak onak dituzutela eta ongi

zaitzutela berak jarraitzea, da Jainkoa
bera zerutikan jatsi eta nik diotana egin
bear dezutela esango balizuteke bezela:
egingo al zenduteke orduan? baietz
erantzungo dezute guziok: egin ezazute
bada, nere maiteak, ezdet bada argitaratuko liburucho au A m a Eleizaren baimenikan gabe, asko nai dizutedalako eta
zuen ona besterikan billatzen ezdetalak o , eta c h i t seguru izan nai nuke ona
dala esaten dizutedan guzia.
. A g e r t u dizutet isiltasuna eta eramankizuna dirala bi birtute zuentzat chit
bearrak, eta chit egoki noski; eta ain
itsusiak badira z o r a b i o a eta arrokeria
nagusietan, zer eztira izango mendekoetan?
Esaera batek dio eztala ezjakia b a o
g a u z a au8artagorik, eta ezta gezurra;
zenbat e t a g u c h i a g o batek jakin, orduan
eta g e i a g o ust du arrazoia duela: argatik zenbait mirabe dir arro-illunak
(ez gaizki artu, etzerate zuek oietakoak,
ala baziateke etzenduteke irakurriko
liburu au, eta ust i z a n g o senduteke
ezdezutela inoren konseju bearrikan),
eta ust dute umillatzea dala beeratzea,

eta ala ez ezergatikan, ez iorengatikan

umillatzen dir; eehekoandrak zerbait
esaten badu, deadar egiten dute, eta
echekoandrea berotzen bada, berak kiskaltzen dir, ust dutela, isiltzen badira, egin bear luteken bezela, geiegi beeratzen dirala: onelakoak eche o n batean ezin iraunikan arkitzen dir, baizik ardangela edo onetako tokiren batean, bada oetan guziak berdiak oi dir eta begiruuerikan g o r d e bearrik ere
ez da.
Jakin bear dezute, nere gazteak, umiltasuua zerutikan j a c h i t a k o birtute' bat
dala; Jess G u r e J a u n a k ekarri zuan, eta
bere itz eta, egite onez erakutsi zigun:
erregeen Erregea zan, eta .jaun g u z i e n
Jauna, ala ere beti beartsu bizi nai
izan du zuan, eta bere au santutikan esan
digu: Ikasi ezazute neregandikan, zein
isilla naizen nere biotzean, eta arkituko
dezute zuen animako p a k e a .
Ezta gauzik ainbait beeratzen duanik
basatia izatea eta asiera o n bat zer dan
ere.ez jakitea baizik: au da, nere g a z teak, ausen, c h i t beeratzen duana: ezta
b a a onela mirabe is bat; berak, len
esan dan bezela, izan ez badu m u n d u k o

maisuetatikan aziera o n bat, artu d u bere j a k i n b i d e a n zeruko Erakusleak esaten diona: Asarrearen kontra, eramankizuna, arrokeriaren kontra, umiltasuna.

SEIGARREN BURUA.
Esan dizutet aurreko konsejuetan iru
gauza dirala iolaz ere igaro bear ezdituzutenak; eta berakgatik eclietik aldan
leen irten bear dezute: oetatik leneng u a da, dakizuten bezela, erlijio santuko
gauzak betetzen ez uztea, au da, Jaiegunetan Meza santua entzutea, illetik
illabetera konfesatzea, eta azkenik, osasun o n a dutenak arrai egunak echean
ez gordetzea, A m a Eleizak agintzen
duanean: Jainkoa serbitzen ez duten
.nagusiak, bere lege santua beteaz eta
besteak ere bete dezaten aleginduaz beren echean, ezdituzute zuek ere serbitu
bear, bada nagusien eta mirabe kristauen lenengo bearra da Jainkoa serbitzea
eta. maitatzea beste gauza guziak b a o

g e y a g o g u z i e n J a u n eta J a b e a bera dalako.

U t z i bear ezdezuten bigarren gauza
da, j a t e k o bear dezutena ez izatea eta
illaren asieran izendatutako saria ez
ematea; zuen egitekoaz zuek ere zintzoak izan bear dezuten bezela, nagusiak ere bete bear dituzte bereak, eta
bear chit donetia da sari izendatua eta
bear dan janaria mlrabeai ematea.
Irugarren gauza, iolaz ere utzi bear
ezdezutena, da ez itzez ez egitez gaizki
artutzea; badute
nagusiak
mirabea
echetikan ateratzeko eskubidea, baa
ez gaizki ibiltzekoa: au da mirabeak b i derik ematen ezbadu, bada berak n a g u siai oker egiten badie guzirako oa
ematen du.
E z dezute gaera 03asunaren kalteko
lanik ematen utzi bear: alakorik balitz
bereala irten bear dezute echetikan,
baa izan dedilla egiazki geiegiko lana
danean eta betikoa: onetan kontuz ibilli
bear da, bada mirabe geienak serbitzen
j a r r i t z e n dir beren echetan lan g o g o r r a g o a dutelako, eta ez personen antzera, baizik a~bereak bezela aisago izan oi
diralako. Erri andietako edozein langi-

Ueak b a a neke g o g o r r a g o a dute sarritan zenbait neskaoh gazteak beren echetan, eta gaizki j a n da gaera: ala ere sarritan gertatzen da askok, ain bizitza
nekatsua eramatea oituak daudenak, ez
aldira serbitzen jarritzen, ezpaz beteta
esatea; ezin dutela nagusien echeko lanakin, ogia eta eztia bada ere, bereneobean zuten nekearen aldamenean, eta
g a e r a o n g i j anda.
Jainkoaren legea nagusiak betetzen
duten eche bat arkitzean (Jaunari eskerrak asko arkitzen dirn bezela), o n g i
artutzen bazaituzte, bizitzeko bear de-'
zutena izanaz eta saria zuzen artuaz,
orduan g u z i a igaro bear dezute, nere
gazteak, eta guzia eraman g o g o z , b a d a
eztago arantzagabeko arrosarik, ezta ere
gurutzegabeko bizitzarik, eta guziak du
m u n d u ouetan bere alde ona, eta bere
alde charra.
E z dezute J a u n a r e n barkapenik, e c h e
o n bat galdutzen badezute, eramanki-'
z u n piska bat ez izateagatik: errietan
egiten badu echekoandrak, isildu. zaitezte, arrazoia i z a n g o du-ta; eta erakai gabe ioiz egiten badu, isildu zaitezte orduan ere, badakizute beste alde-

tik ona dala, pensatzen dezutela orain

arrazoi g a b e asarretzen
bada, beste askotan pazientzian eramaten dual a dirua alperrik gastatzen, ikusirik ezin
j a n dirala sarritan gauzak, batean kearretuak irtetzen diralako, bestean kiskalduak eta bestean gordiak: danik sukalkiik oaenari gertatu leioken gauza
da au, eta neskameak ere bein b a o
geiagotan aztu oi dituzte beren egitekoak; ala ere onak badira eta zuzen bete
oi badituzte beren egitekoak,
chit
gaizki egingo lukean bezela echekoandrak egun bateko utzegiteak ez eramateaz, era berean chit gaizki egiten
dute mirabeak i g a r o nai ezbadute zerbait, ust dutelako ezdutela nagusiak
bein edo b e i n arrazoirik, beste aldetikan
onak badira oek: sarritan eramankizun
piskacho b a t ez dutelako galdutzen da
. e c h e on bat, eta milla aldiz geiago- izan
bear da beste batean, eta gaizki bizi.
Oroitu zaitezfce esan onezaz: Sufritu nai
eztuanak, ezdezala bizi nai izan; b a d a
bizitzak beti d u . l a g u n gurutzea, bai
echekoandreentzat ta bai mirabeentzat.
Sinistu zaidazute, nere gazteak, echet
ortean bazaudete, ez dezazute iolaz. ere-

utzi, pensatu ezazute piskacho b a t ez

izan choroak:zerenetikbizi a l b a z e r a t e e z
j a r r i serbitzen, baa zuen ogia irabazi
eta gurasoai lagundutzeko beste alderdirikan ezbadezute, ezagutu bear dezute zer eramana beti i z a n g o dezutela.
Ecbeak personak bezela dir; eztago
bat bakarrik utsegiteren bat eztuanik:
batean minkastuko zaituzte eohekoandra
geiegikoa izan eta gauzak chit ongi
egiak nai izateak, bestean berriz nagusia kopeta g o g o r r e k o a eta deadarzalea
izateak. A u r r a k badaude,pazientzia izan
bear dute neskachak, baa jostatu ere
oidira eta lasaitu oekin: persona zarrak
badaude, beren lelakeriak badituzte: eta
ezin dateken g a u z a ola dan zerbait
edo beste eztan eche b a t arkitzea, esan
dan bezela, chorakeri c h i t andia da
obea arkitzeko esperantzan orain dezuten ona uztea. A l d a t u zetzakezute g u rutzea;> K e n p i s e n l i b u r u c h o a n esaten
dan bezela (Imitazioan, 2, l i b . 12 bur.);
b a a beti eta alde guzietan arkituko
dezute gurutzea, eta eraman bearko,
guziok daramakigun bezela.
Utzegiterik g a b e k o neskamea nai
duan echekoandrak egin lezakean gau-

zarik o n e n a da, bera serbitzea eta inoren billa betik ez galdutzea, bada eztu
arkituko; eta g u z i a atsegiak dan echea,
au da lora eder bat eta arantzarik
ez, arkitzeko ametsak dituan mirabea
itzuli diteke berera, bere gogokorik arkituko eztualako. Eztakizute, nere g a z teak, zer ondasunak dakatzien eclieak
aldatzen ez ibiltzeak: lenengoa eta ederrena da Jaunari chit atsegia izatea,
b a d a urteak eramaten baditu neskats
batek eche batean, agiri da o n g i dabillela, eta ezta gauzarik ainbat atsegin
Jaunari ematen dionik, g u r e zuzenbideko eginkizunak o n g i betetzen ditugula
ikustea baizik.
Bakar bakarrik eche batean egoten
zeratela bilduko dituzute zuen zartzarorako lau kuarto, bada sartu eta irten
bazabiltzete, urte bateko irabaziak z o r tzi egunean j o a n g o zaizkizute ostatu eta
joan-etorrien artean. L u z a r o badaude,
nagusiak naitasuna artzen diezte mirabeai, begiratzen diote beren onari eta
izan oidira beren
guraso ordekoak:
amar edo amabi urte serbitzen daramazkien echean, ezta egundao bialdu-

tzen neskacha eritegira (1) gaitz larri

batean erortzen dan egunean. Jakin nai
badezute karidadeko toki oietan iltzen
dirn zorigaiztoko aien bizitza, bat zuena ezin e n t z u n g o dezute lotsatu g a b e
bear bada, besteak beti arkituko da arroak
izan dirala eta lotsagabeak, eta guzietatik batek ere etzituen noski arte asko
e r a m a n g o eche batean; ala balitz, etzutcn eritegira bialduko, eta, besterik ezin
dalako, sartu baluteke ere, sarritan gertatu oidan bezela, edo gaitz itsaskorra
dalako, e d o aurrak daudelako eta tokirik
ez echean, etzuten orrtla utziko, b a d a
ez dute nagusiak estntzen mirabe o n bat
gaitzean ikustean, baizik b a r r u a n edo
echetik kanpora beti diote ardura andia.
Esaten d a eztala neke g a b e bidechigorrik edo atajurik; eta alasen da, ene
gaztcak, batzuei eta basteai ain egoki
zaiten, nagusien eta mirabeen arteko
naitasun au: aien laguntzaren bearrean
bazaudete zuek, aiek ere zuen l a n eta
laguntz onen bearrean daudo pakean
bizitzeko: ezta beingoan sortutzen daa
naitasun au, bere beta bear du; nagusiak
(1)

hospitalera.

artutzen diezte mirabeai naitasuna ikusten dutenean zintzoak eta langilleak dirala, eta mirabeak berriz nagusiai ikustean ongi artutzen dituztela eta beren
suerteaz c h i t ardura dutela.
A u s e n da ondasun pozkidagarri bat,
echeetan sarta eta irten ibilliaz beere
irichiko ezdezutena.

ZAZPGARREN

BURUA.

Zuek guziok dakizkizute Jaunaren legek o aginteak, eta berakatik, ongi dakizute zazpigarrena ez ostutzea dala. A s k o k
ust dute lapurreta agiri bat egiezarekin (presondegia merezi duten oietako
b a t ) , agintze au bete dutela: au ala balitz, eznzuteke aitortuko noski orrelakorik, ezdezutela. zuek zer ikusirik ostu
oidutenakin.
Itzegiten det, ene gazteak, itz onek
ez ostutzea asko esan nai dualako, zuek,
batzuek beintzat, ongi ezagutzen ezbadezute ere iork agertu ezdizutelako:
orregatik ajla aundirik izan oi ezdezu-

55
te chit gaizki dauden gauza askotan
utsegiten, guziak edo geienak- egiten
badituzute ere; eta ausen da nik esan
nai dizutedana, b a d a pekatu asko egiten
dituzute eta sarritan u t s e g m b a t e r e '
kontuan jausi gabe.
E m a n dateke ez lapurtutzea eta ala ere ongi ez serbitzea; ez bakarrik ez dezute dirua, mai-gauzak, jantziak eta
nagusiai kendutzeko eskubidea (badakit
eztuala liburu au irakurriko onetarako
kopeta dutenetako batek ere); b a d i r a
g a e r a zenbait g a u z a gai onetan kutsutzen zaituztenak, eta o y e k agertzera.
noa. E c h e batean serbitzen j a r t z e n zeraten une (1) beretik, nagusien bear
obligazio da, esan dan bezela, j a t e n eta
izendatutako saria ematea, ikasbide
onak ekartzea eta bere egitekoak o n g i
betetzen dituan mirabe bati bear z a i o n
begirunea gordetzea; au egia da, b a a
egia ere da, zuek ere badezutela esang o detan g u z i a betetzekoa.
Izan bear dezute c h i t begiratuak eta
zintzoak ongi betetzeko Jaunaren legek o laugarren mandamentua;bertanaginN

(1)

momentua.

t z e n z a i g u aita eta a m a onratzea: onek

esan nai du urteetan, jakintasunean eta
g o i e n d e a n edo gubernuan g u b a o geiag o dirn guziak onratu bear ditugula:
b e r a z ikusten dezute ez betetzea, utseg i t e andi b a t dala. Jainkoari eta zuen
gurasoai ezin uta egin badiezute, ezin
uts e g i n g o diozute nagusiai, bada aien
oordekoak dir. Serbitu bear dituzute
p r d u guzietan; bakarrik jan eta l o t a k o
orduak dir beti zuenak; b a a besteak
nagusienak dir, eta beragatik ordu erdi
b a t asko dan egiteko batean, bi irauten
badituzute, sarritan egin oidezuten bezela, ori da nagusiai beta au lapurtutzea, eta beren laguntzan bear dezuten
b e g i r u n e eta zintzotasunari uts egitea.
P l a z a r a zoaztenean ardnrarik artutzen ezbadezute eta erosi gauza charrak
eta garestiak, eta egin bear dezutenari
begiratu eta onera eta merkeena billatu
bearrean, batzuekin eta besteakin izketan j a r t z e n zeratelako, eta berriketan
b e a r b a d a saltzalleakin berakin.esan z e n t z a k e z u t e , egia da, eztezutela sisatzen
4irurik, baa echekoandrarentzat gauza
b a t e t i k bost zentimo bestetik amar kenduko balira bezela da, Dada diruaTla-

purtzen ezbadezute ere, uzten dezute

saltzalleai l a p m t z e n , ardura g u c h i artuaz, bearra deznten bezela, ogia ematen dizuten eeheko onarekin.
Sarritan esaten dute eehekoandrak
sisatzen dutela mirabeak, eta ezta egia;
baa zuek daukazute kulpa, bada zuen
ajla g u c h i onekin erosten dituzute gauza charrak eta garestiak, eta dirudi e z tana, eta zuen leialtusuna zalantzan jartzeko oa ematen dezute.
Beartuak zaudete, eta bera da guzietan larriena. zuen kontura j a r t z e n dituzten aurrak egundao bakarrik ez z tea, ez echean ez kalean: lotsa da toki
agirietan ikustea, neskach asko beren
Tcatunalcin berriketan ari dirn artean,
beren kontura dauden aingeruchoak dabiltzela emen erori an goratu, g u r d i edo
kocheren batek zapaltzeko zorian: au
egiten dutenak dirua arrapatzen dutenak b a o milla aldiz lapurragoak dir,
b a d a lapurtutzen dute beren semeak
(oyek dir gurasoentzat ondasunik ederrenak) ematean nagusiak aietan j a r r i
duten ust ona.
Lapurtutzen dute era berean n a g u sien ust ona, aditu nai duan guziari,

echean gertatzen dan g u z i a esaten dioten mirabe itz j a r i o b e r r i c h u aiek, itzaldi andiak e g i a z atekontuartzaleakin,
auzoko serbitzalleakin eta egitekoren
b a t e r a bialdutzen dituzten eeheetan: eta
ipui batek dion bezela asko itzegiten
dutenak asko utsegiten dutela, alasen
gerta oi da sarritan onelakoakin; asko
itzegiten dute eta zer esaten duten jakih gabe, bada ola nagusiak e m a n g o
ezbai duten noski esan eta egiten dituzten gauza askoen arrazoia, sarritan art u t z e n dute, esan oidan bezela, loratik
arbia, eta ereiten dituzte auzi andiak
eta milla naigabe eolieetan, eta beren
mingaagatik guzia.
Zuek, nere gazteak, izan zaitezte
onak eta zintzoak guzian, eta ezdezazUte bear dan astiya besterik gastatu kalean, eta cliit gaizki e g i n g o lukean bezela eehekoandrak zuenak dirn ordu
oietan egitekoren b a t j a r r i k o balizuteke,
z u k ere chit gaizki egiten dezute arenak
dirn orduak aste egunetan kenduaz:
ordu bat asko d a n lanbide edo mandatuan iru luzatu bearrean, zerbait erostera edo egitera j o a n bear badezute eta
irtetzea gertatzen zaizuten egunerako

ezin utzi albaditeke, askoz obea da echekoandrari baimena eskatutzea, artutzen

dezutela lanari kalterik g u c h i e n a egingo
dion o r d u bat, eta baimen onekin pake
guzian zijoazteke, bada bid ohez z o a z te.
B e g i r a dakiozute chit ajla andiz
zaudetan echeko onari dagokion guziari,
eta ez dedilla bear litzakean bao geiag o gastatu zuen ajla guchiagatik, bada
kontu estua eman bearko diozute Jaunari.
E z utzi beere bakarrik zuen kontura
j a r r i dituzten aurrak, ez lagunagatik,
ez kutunagatik (1), uzten badituzute,
nagusiak zuetan j a r r i duten ust o n a
esan dan bezela, lapurtutzen dezutelako.
Izan dezazute beren aurean esaten dituzuten gauzetan ardura andia, b a a
chit andia, bada loiak eta zatarrak b a dira, lapurtutzen dezute beren aingerutasuna, egiten dezute deabruaren lanbidea eta chit kontu estua eskatuko dizute beren animagatik Jaunak eta bialdu chit kastigu gogorrak.
Izan ezazute zuen mingaaz chit kon(1)

novjoagatik.

tu andia barruan eta echetik kanpora,

ez dezazuterx naigaberik zabaldu ez
echeetan ez mirabeen artean.
Onela egiaz, zuzenkiro serbituko dituzute zuen nagusiak eta merezitu oen
eta Jainkoaren bedeinkapena; b a a egin
nai ezbadezute, Jaunari kontua eman
bearko diozute, eta i z a n g o zerate zorigaiztokoak, eta ezagututzean nolakoak
zeraten, etzaituzte ion naiko, bada
g a i z t o a eta chit errutia litzaken bezela
nagusia diru charrez pagatuko balizuteke zuen saria, gaiztoak eta chit kulpagarriak zerate zuek ere okerkiro serbitzen badezute.
Eguneko sarian edo jornalean zabiltzeten gazteak, g a b e r o egin bear dezute
zuen konzientziako esamia labur bat,
pensatuaz utsegin ote dezuten agintza
onetan, dala astiya eta asti edo beta oni
d a g o k i o n saria nagusiai lapurtuaz, dala
ordu izendatuan lanean ez jarriaz, dala
egin al dezakezuten eta bear dezuten
b a o lan g u c h i a g o egiaz, dala azkenik,
bear bezin ongi lan au ez egiaz. Z u e i ere
esaten dizutet mirabeentzat esan da-ta:
nagusiak eta agintariak o n g i eta legezko
diruan pagatzen badizute illare"" edo

astearen askenean, eztiozute zuek er

serbitze char eta okerraz
erantzun
bear, baizik aldan ongiena g u z i a egiaz;
bada ori da zuen bearra, eta ala egiten
ezbadezute kontu andia Jaunari eman
bearko diozute.
Boheetara jostera edo orrazketara joan
oi zeratenak, ez utzi bost minutuan besterik ez bada ere, gaiztakeriaz (1) edo
gaiztakerigabe zuen mingaaz egindako
pekatuen gaberoko esamia: ust det
zuen eginkizun edo laneko bat bao
geiago arkituko dala inpernuan, mutua
izan balitz batere dudarik gabe orain
zeruan arkituko zana.
Onelako zenbait gazte dir, eobe batean gertatzen daa bestean zabaltzen
dutelako, senide eta adiskideen arteko
naigabe garratzen iturria!
Zenbait bider gazte oetako batek,
e c h e batean ikasi edo entzundako gauza,
gaizki aditu eta bestean esan zuelako,
okerrean jartzenda andra on eta birtutetsu baten zuzentasuna! Egia da, eztala
zuena kulpa guzia, emakume askok g o g o z
entzungo ezbalituzteke, lau gauza bao
(1)

maliziaz.

geiago iilduko zinduztekelako, b a a

diot berriz ere len esan detana, e c h e k o andrak emango diote Jaunari beren pekatuen kontua eta zuek zeurena.
Badakit gaera askok itz egiten dutela
itz egiteagatik bakarrik, kalterik ekartzeko ust gabe; baa pensatu bear dezute (bada orretarako eman dizute Jaunak adimena (1), eta ez ezertarako serbitu ezdezan), pensatu bear dezute, diot
berriro, edozein tokitan arkitzen dirala
jostunak eta rrazleak, eta eche batera
deitzean esker andiz artu bear dezutela,.
bada deitu zetzaketen beste bat, e t a
zuek artu zaituzte; g o g o k o a ezbadezute,
zuen eskuan dago ustea, baa deitzean
egindako laguntz ondoren, ezdezute gaizk i itzegiteko eskubiderik beere: dirua
lapurtutzea bao askoz larriagoa da persona edo eche baten izen ona lapurtutzea, aiSa esagutuko dezuten bezela esang o detanaren bidez.
D u r o bat arrapatutzen badezute, irab a z i dezakezute eta itzuli; baa ontzi
bateko ura isuritzen badezute, danik
azkarrena ibilliagatik, ezdezute osotoro
(1)

entendimentua.

bilduko egundao; ezin dateken g a u z a

da: antz berekoa da persona baten izen
ona; mingain oharren batek bein g a l d u
eta loitutzen badu, geiena damutu eta
bere aldetik ongi itz egiten ekiarren b e ti geratuko da zalantzen bat egia ote zan
edo ez beragatik esan zana.

ZORTZIGARREN BURUA.
E z arritu, nere gazteak, askok ez irakurtzen, ez eskribatutzen, ez Dotria, ez
ezer jakitea; badira batzuek, gaisoak
erdi basatiak diranak: baa gurasoak ezer
erakutzi ez badiezte, berak ere chit illunak diralako,etaizanik gaera beartsuak,.
zerekiu erakutsi izan etzutelako, ezin
ezer esan. bada ezdute gaisoak kulparik
onela azi badira, bestera g u z i o k errukitu bear ditugu eta alegindu beren
onean.
Baa neskach gaiso oiek errukia ematen dutela eta zuek ere izan bear diezutela, diotan bezala, eta beragatik alegindu al dezuten guzia illuntasun orretatik

irten ditezen, era berean ere diot, urte

b i k o b a t uri andi batean eramanik bere
baztarretik irten zan egunean bezelako
pistichoa dan gazteak, ezdaukala Jainkoaren barkapenik, eta chit zorigaiztokoa izango dala.
Jaungoikoa chit zuzena da eta beren
baztarretik irten gabe jaio eta iltzen dirn eta bizitza guzia bein zai eramaten
duten gazte oiei, beren antzeko ezjakifiakin eztala itzikan egingabe, oiei pekatu asko barkatuko diezte Jainkoak, ez
geiago dakitelako ta ez geiago ikasteko
erarikan izan dutelako.
Baan Igandetako ikasolak (1) eskura dauzkaten eta irtetzen dirn egunean,
naitasunez beteta, kristau onak eta mirabe zuzenak izaten, egunen batean e m a z te eta echeko ama on batzuek izan
ditezen, erakusteko beti jarriyak dauden
emakume on aben billa j o a n bearrean,
ergelkeri etadantza galgarrietaranaiago
duten neskats c h o r o aiek, chit kontu ancha, diot berriz ere, kontu chit andia
e m a n g o diote G-ure Jaun eta Jaungoikoari.
(1)

Eskola doroiuikala.

E s a n g o dezute aste guzian lan e g i n

ondorean, bidezkoa dala piska bat zabaltzea, e t a j o s t a t u nai dezutela: egia
da, b a a nik esango dizutet, ikasola o e tan ikasi eta jostatu biak egiten dirala;
ikasten da j a k i t z e a beartuak zaudeten
D o t r i a , b a d a ezbadakizute zer dirn,
gaizki beteko dituzute kristauak bezela
dituzuten kutur edo obligazioak eta oek
ezdituzute noski ikasiko dantzetan.
Ikasiko dezute irakurtzen, eskribatutzen eta aziera (1) ona izaten, eta jarrik o zaituzte urtearen atzenerako, ain
ezjakinak ziatelako, esan eta egin zinduzten moldakaizkerien chit lotsa andia
artuko dezute.
A u ikasola oetara bakarrik j o a t e n zeratela: baa gaera, Barzelonan edo
Mara chit Garbiaren Erlijiokoak dauden beste edozein tokitan bizi baziate,
ezdakit ola esan zein c h o r o a k eta z o r i gaiztokoak izan bear duten ez a m a ain
onak ezagutu, ez arratsaldea berakin
pasatzea j o a n nai duten gazteak, b a d a
beti dauzkate ateak irikita, jaietako
egunetan artutzeko galdu ezditezen,
(I)

edokftzoa.
KouBcjua

nork begiratu ezduten neskats onak.

Jainkoak kontu andia eskatuko dizute, esan dedan bezela, bada ezdezute
eskuan j a r t z e n dizkizuten l a g u n t z eder
oek artu nai. ez zuen animaren onerako bakarrik, baita ere zuen zorionerako munduan; b a d a zorigaiztokoak
izatez gaera, choroak dir onelakoak
eta ezdute ezagututzen beren egizko
ondasuna; o n g i ezagutuko baluteke, aisa
ezagutuko ere luteke obit ardura zaiotela ikastea, eta orain illean bi duro besterik irabazten ezbadute nekerako astoc h o batzuek besterik eztiralako, m i r a b e
adituak eta o n g i aziak izanezkero, biar
edo etzi g e i a g o irabazteko oean daude,
bada zerbait dakitenezkero, geiago eskatzeko eskubidea daukate.
Esaten dute chit tristea dala neskameen izatea, b a a nik ezetz esango dizutet: mirabe o n batek beti ditu ecbeak,
e t a z e n b a t geiago jakiten alegintzen dan
eta zintzoagoa izan bere eginkizunean,
ainbat arkituko ditu eche obeak.
Esan zadazute; beartsuen artean m i r a b e o n batek b a a nork d u b i z i t z a
obeagorikan? iork ere ez: mai ona dauka, echea eta jazkera garbia, eta lau e d o

bost duro bere gastuetako illaren atzenean: itzuli ditzatzute orain, itzuli gaur
lana bi eta biar ez dabiltzen langilleakin ezkonduta dauden zuen lagun eta
ezagunetara begiak, eta ikusiko dezute
naigabez beteta bizi dirala gaisoak; zuek
b a o lan g e i a g o egiaz, ala ere amar
zentimo g a b e sarritan illaren azkenean,
j a t e n duten o g i a zorretan dutela eta soeko jantziak besteren mendean utzi
bearrean.
Jarri aien eta zuen zoria berdintzan, eta chit zorionekoak arkituko
zerate, eta bein b a o geiagotan zuen
echekoandrak berak bao oin obean:
b a d a c h i t lasaitasun andian ez badaude,
zenbait bider, zuek kantu
alaiean ari zeraten artean i o n g o buruazterik gabe sukaldean echekoandra
gaisoa negarrez d a g o bere gelan, pensatzean senarraren irabaziak echeko gastu guziak estaltzen ezdituela!: a! zuek
arkituko
bazinateke e g u n batzuetan
echekoandraren tokian eta j a k i n zenbat
eramaten duan, arreta g e i a g o z begiratuko ziioteke noski echeko juan etorriai.
Ezta ez tristea neskame o n baten b i -

ziera, bada bera alegintzen b a d a kristau o n bat bezela eta bere bearrak betetzen dakian mirabe zintzoa izaten ikasten, etzaio eche on baten bearra i z a n g o
eta o n g i izateko bear duan guzia.
Tristea da ezer ezdakiana e t a j a k i n e r e
nai eztuana, b a d a astuna eta atzeratuag o a da egunetik eguaera: argatik ezin
e g o n ditezke onelakoak eclie o n batean,
baizik guzia libre dan eta guziak berdiak dirn eche zabarretan, aragizkoak
geralako guziok, Barritan erantzun oi
dezuten bezela, pensatu g a b e ezurrezkoak eta aragizkoak badira ere Erregeak
eta mendekoak, bakoitzak bere tokian
izan b e a r duala, ez guziak serbitu dezatekelako, ta ez guziak serbituak izan.
Z u e k nagusiai obedicu eta b e g i r u n e
chit audia gordetzeko bearra dezute, eta
aiek berriz beren nagusiakin au bera
egitekoa.
Nere alabak, maite itzazute zuen ona
ain g o g o a n duten eta zuei erakustera j a r tzen dirn emakumc. oiek; maite itzazute zuen animak irabazten lagundutzeagatik bakar bakarrik beren echea eta
gurasoak usten dituztcn emakume maitagarri oiek, eta irakurtzen
ikastean,

ikusiko dezute zein atsegin andia d e z u ten zuen liburuchoetan

irakurritzea
Jainkoari eta lagun urkoari dizkizuten bearrak: orduan ezagutuko dezute
zer ziaten lenago eta zer zeraten orain
eta Jaunari eskerrak ematen aspertuko
etzerate.
E z ust izan tristea dala irtetzea t o katzen zaitzuten arratsaldea
zerbait
ikasten igarotzea, bada guzirako d a g o
beta, eta ikasola oietan ere izan oi dir
beren jostaerak; iauteriegunetan k o medi chit politak egin oi dituzte, n o i zean bein gauzachoren batzuek suertean
jartzen dir, eta ezer gastatu gabe g u ziaz g o z a t z e n zerate zuek.
Astakuma bati galdetu albalekio giz o n biurtutzea naiko lukean eta erant z u n g o balu ezetz, obea dala beti asko
gelditzea, zer esango zenduteke? etzatzute bada zerenganatu ipui au, eta dirurik ez izanagatik, zerDait ikasi eta
emakuma onkai batzuek izateko era
J a u n a k ematen dizutenezkero, ezdezazute betiko ezjakin batzuek nai izan.

BEDERATZIGARREN

BURUA.

Nai nuke chit arretaz konseju au irakurritzea, bada ust det geiena ardura
dizutenetakoa data, chit bearrak badituzute ere orandaokoak. Beartsua edo
aberatsa,
echekeandrea edo mirabea,
zer da emakuma baten lorarik ederrena? Burua chit goien eratnan al izatea,
ezarria daukalako garbitasunaren edo
kastidadearen agerbidea. A i ! zorigaiztokoa bear etziran konfiantzak artu dituala g i z o n batek esan aldekion gaztea!
Eztu nai Jainkoak o n a eztalako; j e n d e
onraduak botatzen dute, eta bere ondam e n a ekarri dion eta bere laguntza izan
bear lukean g i z o n galdua da l e n e n g o
sorbaldak ematen diona, b a d a lotsa
izango luke bere emazte egiten.
E z enian, nere gazteak, ez e m a n
e g u n d a o , gizonezkoai konflantzarik;
eta asi gaitezen goienekoetatik, bada
gaiztoak irtenezkero, berak dir okerrenak. E c h e a n badaude zaldun gazteak

serbitu bear dituzute eta obeditu, b a d a

echeko semeak dir eta orretarako saristatutzen zaituzte oien gurasoak; baa
benturatzen badira bear eztan edozein
arinkeri zuekin izatera, esan dakiozute
bereala bear dan begirunea g o r d e
dezatela, eta gero zoazte laster laster
eohekoandrari esatea, zaldunak paltatu
dizutela edozein g i z o n a k beartsu edo
aberatsak, emakuma onradu bati izan
bear dion begirune edo errespetoan.
Ikusten badezute eztuala echekoandrak
ardurarik artutzen, edo artuagatik, zaldunak berriz ere egoki eztan gauzaren
bat esaten badizute, zoazte bereala echetik, b a d a irugarren aldiz au bera gertatu
artean egon nai badezute, agiri da ezdezutela lotsik edo laster galdutzeko
zorian zaudetela. Pensatu ezazute o n g i
zer nai duan j a u n edo zaldun orrek:
zergatik nai luke maite dezutela esatea?
Bear bada zuekin ezkontzea g o g o a n
dualako? E z , nere alabak, ez utsirudiez
(1) bete: zaldunak jostatzeko nai dituzte
mirabeak, eta g e r o baztarrera uzten dituzte, par
egin, eta beste batekin
I)

ilUBOZ.

ezkondu aberatsa eta ederra b a d a o b e :

orduan zaldunari begiratu z i o n mirab e c b o r o a geratzen da esanaz: nork
esan onelakorik!: b a d a nik esaten dizutet, erregeak artzai-neskachakin ezkontzen komedietan bestetan ikusten e z tala; egunoro ikusten da esan detana,
ala ere ez dezute ezagutu nai. Jakin
bear dezute engaatutzeko, ezdizutela
g i z o n b a t batek ere esango, baztarrean
utsiko zaituztela gero; bestera, e s a n g o
dizute bizitza eta anima g u z i z beti
maitatuko zaituztela: erantzun dakiozute bada, esan dezala, eta zuek ere mundu guziari esatea nai izan dezala, zuekin ezkontzen dala, bada lotsa balu j a kitea mirabe baten kutuna (1) dala, l o tsa g e i a g o e m a n g o dio senarra dala esateak.
Esango dezute etziatela nagusiakin
ezkonduko litzaken lenengo mirabea
izango; eta nik erantzungo dizutet egia
dala, baa milloi bakoitzetik bat dala
geienaz, eta b a t ori zuetako b a t izatea
c h i t zalla da; esango dizutet g a e r a batere erlijiorik duan gizonak, e m a k u m a
(l)

nobioa.

bati nai dionean, lenengo egiten duan

gauza dala bear d a n begirunea gordetzea, b a d a lotsa duan gizonari etzaio
gustatzen ura eztuan emakuma bat bere
emazte egitea.
B e r e kopteko izerdiaz o g i a irabazten d a g o a n m i r a b e gaisoari bear eztan
g a u z a egin nai lioken zalduna da, ez be
re echearen, e z bere g u r a s o e n izenari
begiratzen dion gaizto bat: jostatu n a i
badu, arkituko du zorigaiztoan non
jostatu,
bere e c b e a naigabetu g a b e .
J a u n oiek lotsik balute, begiratuko
lioteke noski beren eoheari, eta batere
biotzik balute, errukituko lituzteke b e
ren nagusietan gurasoen onordekoak, e z
beren onorearen (au da beren ondasun
guzia) lapurrak billatzen dituzten neskats gaiso oiek.
Z e r b a i t arrazoiarekin esatean, zuen
echekoandrakin sarritan dezuten ausardi eta zakartasun ori guzia, g o r d e bear
dezute naitasunezko gauzakin datortzen zaldun oiei argiro esateko, B a r z e l o n a n bada, dijioaztela Parke'Ta. c k i m u a kin jostatzera, eta Madrillen bada, dij o a z t e l a Erretiro'Ta,
eta an ere arkituko
dituzte pistieho oiek.

Bestera, izan dakiozute begirune

andia eta maitatu egiazko zaldunak
(besteak eztira egiazkoak, ala jantzita
i b i l l i a r r e n ) , b a d a zuen
guraso eta
anaien tokian daude, eta ez bakarrik b e rak o n g i begiratuko dizute, baizik ezdute iori ere gaitz egiten utziko.
Gaera morroirik b a d a g o e c h e a n , izan
bear dezute kontu chit audia, geiegiko
sarrera edo konpiantzarik ez ematen: eta
oetakoren batek nai balizuteke egiazki
ezkontzaz itzogin leen esan bear diozute echekoandrari, eta gero- ura edo
zuek irten echetik, eta jarraitu, orrela
banakatuta, ezkondu arterao adiskidetasunari.
M u n d u onetan ez bakarrik izan bear
degu onak, baizik beartuak gaude onak
bezela agertutzea gaizbi lerik (1) ez emateko, bada chit da pekatu larria; argatik
esaten dizutet o n g i eta onradukiro egin
nai badezute, ezdezutela e g u n d a o e z kontzeko itza emana daukazuten gizonarekin eche batean bizi bear, esanaz
askok bezela ematen duten zer esana
agertzean: nik ez diot Jainkoari beste(1)

eskandalorik.

ri konturik e m a n bear: egia da, baa

Jainkoak nai du ikasbido ona ematea,
eta charra ematen b a d e g u kontua eskatuko digu, baa kontu c h i t estua, bada
gaizbideko pekatua c h i t l a r d a da.
M u n d u a k ezdaki zer dan karidadea,
eta ola baitan guzien izen ona j a n nai
lukean pisti gosetia, iges egin bear zaio
beti eta ez nabarmendu beere, ortzak
ezarri ezditzan gure izen onean.
E z eraman gaera b r o m a eta itzaldi
andiak saltzalle edo dendariak zuekin
eramaten, asko ikusi oidiran bezela m i rabeakin jostatzen, nagusien echean
e g o n bearrean beren bearrak betetzen,
c h o r o batzuek dirala adierazotzen dieztela ikusten dituzten guziai.
E z ust izan nik ezdetela ezxgututzen
gazteak bezela gustatzen zaitzutela piska b a t jostatzea, kutuna izatea eta ezkondutzea, mojatako g o g o a ezbadezute
beintzat; au guzia chit berezkoa da, ba a ipuiak dion bezela: ezkontza etailjantzia zerutik j a c h i t z e n da; beragatik
zuek alegindu bear dezute c h i t onak izaten, ongi beteaz zuen bearrak eta eskatuaz J a u n a r i sinismen, b e g i r u n e eta ust
osoarekin, oroitzen zeratela, errezatzen

dezutenean zeru ta lurraren Jabearekin itzegiten d e z u t e l a ; a u d a z u e i l a g u n d u

aldezakeana eta lagundu nai dizutena:
eakatu dakiozute, ala e g o k i bazaitzute,
e m a n dakizutela sear langille eta kristau on bat billatzeko laguntza; eta sinistu ezazute onak ezbazerate ezdezutela
e g u n d a o arkituko, ezkontzen bazerate,
izango dalako geienaz burutatzez ezkonduko dan buru arien batekin, eta g e r o
(ala bear bada) erdibituko zaituzte m a kilkadaren batez: gizon onak, o n r a duak eta zintzoak c h i t ongi begiratzen
dute norekin ezkondu.
Irakurritzen, eskribatutzen eta kontu ak ateratzen zerbait ikastea beste oso
on zaitzuten g a u z a bat da, g a u r edo
biar bizibide o b e a g o bat arkitzeko.
A s k o dir diru piskacho bat dutenak
eta d e n d a c h o bat jarri edo beste edozein
artu-emanean sartu nai lutekenak; eta
orretarako bear dute zerbait dakian
emazte bat, bien artean lana eta echeko
kontuak eramateko. Oso o n zaitzute gaera p l a n c h a t z e n eta j o s t e n ikastea, senarrak alde batetik irabazten duan artean, zuek ere, echeari begiratuaz eta
i n o r a irten gabe, irabazi dezazuten bes-

te aldetikan zerbait. A n eta emen ikusten dirn d e n d a oiek, eta beren j a b e a k

c h i t aberatsak gaur dirala, beartsuak
ziran ezkontzean, baa langilleak, eta
laaren bidez eta beti batera aleginduaz
urte batean eta bestean beren ondasunak egin dituzte: izan zituzten semeak,
eta berak ola baizekiten zerbait, etzituzten utzi nai i z a n d u beren semeak ere
ezjakiean; bialdu zituzten ikasoletara,
g e r o a g o ikasi zuten zuzenbide (1) bat,
eta guzien irabaziarekin orain dute bizitza zintzo bat eta zorioneko zartzaroa.
Bestera g a i z b i d e a eta lotsagabekeria
besterik ikasten eztan dantzetara j u a ten baizik ezdakiten neskameak, bizirik
pisticbo batsuek bezela j a t e n eta edaten, edo eztira ezkondutzen, edo ezkontzen dir berak bezain buru arin batekin eta iltzen dir larri gogorrean:
semerik badute, kalerik kale dabiltzan
gaizto batzuek dir, eta beren azkena
gurasoen izen charra eta eriotza mingarria.
Chit egia da nik esaten dizutedan g u zia, eta zuek ongi dakizute, bada zuen
(1)

ozioa.

lagun askotan ikusten dezute. Konseju

au bukatu bao lenago (eta esan det c h i t
ardura andikoa dala) chit g o g o z eskatuko dizutet ezditzatzutela luzaro eraman
ezkontza aurreko adiskidetasunak, alde
askoetatik gauza chit charra dalako. Badakizute konseju oek ekintzategi (1) edo
lantegietan ari dirn gazte guzientzat
dirala., orrazkille eta jostunentzat, da
esatea. neskameentzat eta oek bezela
echetik kanpora ogia irabazi bear duten
guzientzat.
Kontu asko, nere alabak, pabrika eta
lantegietan joaten zeratenak; ez langilleai, ez agintariai utzi bear diozute danik libertado chikiena ez itzetan ez egintzetan; gizonakin izan bear dezute beti
atsegiak eta beti zerbait gogorrak; oek
esaten duten edozein gauzarekin beti algaraz dauden neskachak, onak badira,
ezdirudite ala. eta beren algarakin ezagututzen dituzte gazteakin benturatuko
ezliraken jostaetarako oa ematen dute.
Bcheren batean sartutzean oroitu bear
zerate echekoandraentzat bakarrik zeratela, bada zaldunak eta galaiak badi(1)

abrika.

tuzte beren jostunak eta orrazkilleak;

rgatik ezdezute, toki charrean ez geratzeko, bear daa beste egitekorik izan
bear aiekin; da esatea, agur egin eta
erantzun
zerbait galdetutzean,
baa
itzaldia beere luzatu gabe, bada ezdakar oekia itz asko egiteak batere onik,
eta zuek zer ikusi guzia, esan dan bezela
echekoandrarekin dezute.
Norbaitek ezkontzeko itza eskatutzean
baiezkoa eman bao lenago, begira ongi
erlijiorik ote duan gizon orrek.bada Jainkoarekin ezbadu begirune egiazkorik, guc h i a g o izango du zuekin, eta gero begiratu sari jakia daukan, langille on bat
ote dan; ala balitz, esan dakiozute itzegin dezala zuen nagusiakin edo agintariakin, bada oek dir zuen gurasoen
oordekoak, eta ill guchi barru ezkondu
ezin baditeke, alde batera utzi; echeko
alabak nork begiratua badute eta gurasoen aurrean itzegiten dute beti sear gaiarekin (1), baa zuek zeren buruari
begiratu bear diozute, eta gaitzerako b i dea kendutzen duanak, zoriya kendutzen
du: gaera sarritan galdu oi dir senarl)

nobioarekin.

gaiagatik eche chit onak, bada astiya

g a l d u eragiten dizute, askotan zuen obligazioai uts egin, eta echekoandra zuei
begira egoteaz aspertzen dan egun bat
etortzen da azkenik.
Ezkontz aurre laburrak eta onak; da
esatea, ez Jainkoak ez munduak izan dezatela zuen naitasunagatik zer esanik;
izan beti g o g o a n ezkongaitan chit onak
diranak, ezkonduta dirala chit zorionekoak Jaunak eta Maria A m a k beren naitasunak bedeinkatutzen dituztelako.

AMABGABREN

BRUA.

Jainkoaren legeko lenengo agintzea

da bera gauza guziak bao g e y a g o maitatzea eta bigarrena berriz bakoitzak bere burua bezela urko laguna.
Bigarren agintze onek (urko laguna
maitatzea bere burua bezela) esan nai du
e h i t karidade andia izan bear degula batak besteari; baa ez ust izan beartuari

diru piska bat ematean bakarrik dagoala birtute au, ez ifiolaz ere; karidadea da
Jainkoaren birtute mamia, berak geiena
saristatutzen duana, eta beartsuak edo
aberatsak, guziok egin dezakegu.
Jaunak berak dio, zer neurriarekin
besteak neurtu, neurri berberakin izango
gerala neurrituak.
Karidadea era askotara egin dateke,
eta n i k asko nai dizutedanezkero eta
zuen ona chit g o g o a n detalako, nai nuke chit karidadetsuak izatea, eman dakizuten Jaunak gauza guzietan zorion andi bat; jakin bear dezute bada, nere alabak, eztagoala ezer ainbeste zorion ekartzen digunik besteakin karidadetsuak iza
teak ainbat.
Gauza karidadetsua egitea da, zenbate
edo numero guzietan zerbait erortzen
dan j o k u oietan chartel bat artutzea b e
zela: egin zazute gauza on bat, eta zaudete seguru g o i z edo berandu izango de
zutela saria; kontrara chit seguru egon
bear zerate gauza charren bat egiten ba
dezute, eztala kastigua etortzen asko l u zatuko.
Esatera noa zuen eskuan dauden. karidadezko egintz asko, eta bera egiteagalOQsejna

6.

tik sari andia e m a n g o dizutela Jaunak.

Ongi dakizute goseteari jaten ematea dala karidadezko egintz chit andia: ez bada
utzi illean limosnacho bat- (naiz izan
chikia) egin gabe zuen irabazitik: zuek
beartsuak zerate, baa Jaunari eskerrak
ez dezute ezer bear, eta ongi eman z e kiotzute beartsu bati o g i puska bat illekoa artutzen dezuten egunean; eta zuen
izerdiarekin irabazitako limosua onek,
aberatsen duro pillak baa geiago balioko du Jaunaren begietan.
Limosna au dirutan da, baa badira
osartearekin (1), umiltasunarekin
eta
beste birtuteakin egiten dirn limosnak.
Izan bear dezute karidadea beste mirabeakin izanaz askarri (2) onekoak, beren
utsegiteak esan gabe, su geiago emateko,
nagusiak aserr daudenean, bada au litzake karidadearen kontrako chit utsegite andia. Izan bear dezute pakea guziakin, bada Jaunaren doaia da pakea, eta
deabruarena bekaitza (3), eta au da karidadearen iLlatia: izan zazute karidadea
errnaaz- piska bat zuen lagunen etor(1)

psa'Ielizjsrckin.

31 e S f e f r

'

kia (1), eman ezdezazuten pakea sastutzeko oa.

E z e r ezdakiten, ikasteko ere g o g o r i k
ezduten, len esan dirn mirabe oiek, gauza jakia da iori ere ajolarik ez izatea,
bada ez. dute aziera (2) onik, eta besteak
begirunetutzen (3) ezdakiten ezker ezdituzte berak ere kontuan artutzen, eta
orrela garai guzietan dituzte beren l a gunakin auziak; eta gero autsi ola nai
ezbaiduten burua irakasdea (4) ikasten,
aztutzen zaite egunoro esaten diogula
Jaunari, A i t a Grureko otoitzan: barkatu
gure zorrak, g u k g u r e zordunai barkatzen diegun bezela; eta ez dute barkatu
nai zrbaitan utsegiten bazaite, baizik
beti daude mendeka (6) nondik artu eta
nondik minberatu beren lagunak.Ez
izan orrela, nere alabak, begiratu beste
mirabeai anaiak balira bezela; bakoitzak
bere azgarria (6) du, eta eztira orregatik
bakatutzen familiak: esango dezute-dala,
anaien artean izan oidalako zuen artean
ezin dateken karioa; egia da, baa- pend
(B)
O)
(1)
(5)
(6)

ienioa.
edukazioa.
errespetatntzen
kartilla.
bengaoza.
jenioa.

satu bear dezute, Jainkoak eche batean

jarri bazaituzte, dala batak besteakin
osartea izatea nai dualako, eta karidadezko egintz chit andia da zuen etorkia (1)
menderatutzea, guziak pakean bizi ditezen.
Bear eztan gauzetan ikasbide (2) c h a rrak ematen dituan lagunen bat badezute, nagusiai bereala esan bear diozute,
eta oek sendakaia (3) j a r t z e n ezbadute,
esan dakiozute, edozein dala, berak
echean nai badu, zuek kanpora j o a n g o
zeratela; baa leaago alegindu bear d e zute izan dedin bear bezelakoa, ematen
diozutela zuen aldetik ikasbide onak.
Ezta aski persona onak berak onak izatea, baizik Jaunak nai du besteak ere
onak egiten alegintzea.
Karidadea egitea guztatzen bazaitzute, ez izan bekaitzarik (4) asko ematen
duten aberatsai; beartsuak izanik, egin
dezakezute aiek ainbat karidade edo
geiago, b a d a o n asko, chit andia, egin
ditzaiezkezute beste neskachai zuen ikasb i d e eta zuen itzaldi onaz. Diruarekin
(1) jeioa.
(9) . ejeaploa
(3) erremedioa.

enbidiarik.

ematen da limosna jateko eta jazteko,

da esatea, g o r p u t z e k o bearretako; b a a
ikasbide zuzenakin eta itz onakin egiten
zaie animai, eta animak askoz ere geiag o balio dute, b a d a iltzen geranean, larrak j a t e n ditu gorputzak, baa anima
edo zerura j o a t e n da beti betiko Jainkoarekin izateko, edo amildutzen da b e tiko inpernuan. G o r p u t z a salbatzeko
egiten diranak b a a ederragoak, eta
Jaunaren begietan c h i t atsegiagoak,
dir anima salbatzeko egiten dirn g a u zak; eta g u r e anaien naigabeakin kupidatutzea chit g o g o a n badu, lenago da
beti anima.Eztakizute zuek, nere alabak, zer g a u z derra egiten dezuten
eta zein sari andia Jaunak e m a n g o dizuten, baldin neskach berri b a t ezagututzan, bera ere ona izan dedin zaiatzen
bazerate.Ikustean
neskach gaiso b a t
bere erritik etorri eta ior ezagututzen
eztuala, esan dakiozute Jaunaren izenean, bere lagunak izan nai dezutela,
eta deabruak arrapatu b a o lenago galdutzeko, eramanaz m i r a b e c h o r o eta n a b a r m e n a k j o a n oidiran dantza-igaiztoetara, eraman zazute zuek karidadez besoak zabalduta dauden Monja santu

eta, beren adiskide eta eoheetako egoki

gosoak utzita, jaiegunak gazteai erakutsitzen igarotzen dituzten emakume on
aietara, ikasi dezan zer zor dion Jainkoari eta zer beren nagusiai: ikasola
oek esan oidira Igandetako eskolak.
Neskach gaiso oiek, ola ezbaiduten
ezer ezagututzen, joaten dir eramaten
dituzten tokietara, eta gaizki asitzen badira, gaizki bukatzen dute geienean, bada ez dakar beere atzen onik, bid
charretik ibiltzeak mundu o n e t a n . A l e g i n d u bear zerate g a e r a jausteko z o rian dauden neskach gaisoak b i d okerretik alderaerazten, b a d a asko oidira
gaiztoak eztiranak gaur, b a a i z a n g o
diranak biar, uzten ezbadituzte z e n b a i t
lagunkida eta jarraitu nai badute zenbait ibilleretan: lan geiago i z a n g o dezute oek bid zuzenera ekartzen, baa andiagoa ere i z a n g o da zuen karidadea, eta
Jaunak skei badu bere izenean e m a ten d a n ur tantocho bat sari bage ez
uztea, pensatu dezazute zer e m a n g o d i zuten zuei. E e r u a e m a n g o dizute, g a u za j a k i a dalako, animak irabazten alegintzen danak, irabazia dankala berea,
a p c i e r a z egiten -badu bestaai.-erakutsi-

tzen diena.Ikusten badezute asko kostatzen zaiola neskach bati ainbat ardura
dioten g a u z a k ikasteko, jaiegunetako
jostaerak uztea, esan dakiokute, zerbait
sendotutzeko, ez dedilla ikaratu, eztuala
j u a n bear bizitza g u z i a n , b a a alegindu
dedilla beintzat zerbait ikasten illabete
batzuetan: guzia da zuek bidean jarritzea, bada Jaunak e g i n g o du gaeztikakoa.
Ikustean A m a Mariari eta Jesusen
B i o t z chit Maiteari donezbedetuak (1)
dauden illetan, oek dir Maiatza eta
Graragarilla, eehekoandrak eleizkizun(2)
ain ederretara dijoaztela, pensatu ezazute aiek ainbat edo g e i a g o irabazi dezakezutela zuek ere Jaunaren begiet'an.A m a Mariaren illean esan itzatzute b e launikatuta gunean iru <Salbe,'bakoitzaren ondorean esanaz: Maria-zure
eskuetan jarritzen det nere izatea; eta
egunoroko zuen eskifia (3) izan dedilla,
z u e n e z a g u n guziak toki onetara erama*
ten chit g o g o z -saiatzea/ikasi dezaten
kristau-zuzenaketa mirabe leialk iz(1)
(3)
(3)

konaagratuali.
KleizuDBioa.
ofrenda.

ten; eta sinistu ezazute ausen dala eskei zetzakiozuten lorarik ederrena.
Garagafrillean nai badezute Jesusen
B i o t z a onratu, esan aldezutenean iru
bider Eredoa, eta eskei chit umiltsuak
izango zeratela zuen agintarien aginduetara b a d a birtute au da B i o t z D o n tsu oni atsegin ederrena ematen diona,
esanaz atzenean iru aldiz: cNere Jess,
eman zadazu zure Biotza, eta artu nerea, eta egin zurean antzekoa, zintzo ta
isilla.>
Ikusten dezute, nere gazteak, chit
o n a k eta zuzenak izan zieskizutela, eta
bete c h i t neke guchirekin Jaungoikoaren eta lagun urkoarenganako karidadearen agintze ederra.Guzientzat dag o Zeruko bidea idikia, eta era guzietak o g i z o n a k eta emakumeak eldu dir
aruntz, erregerik andienak eta g i z o n
beartsuenak: munduan obekiena betetzn. duanak Jaunaren legea, . areohek
izango du Z e r u a n tokirik onena, eta b a rruta sartutzeko .eztio galdetuko San
P e d r k or dan, baisik zer egin duaiu

AMAIKAGARREN

BURUA.

Nai nuke konseju oek zuentzat eskribatutzen igaro ditudan une edo m o m e n toak Jaungoikoaren gloriarako eta zuen
animen onerako izatea; eta batetzat baizik serbituko ezbaluteke ere, p o z k i d a
andia litzake nere biotzarentzat!Esan
dan g u z i a da chit erraza, ala bait ere,
egiten badezute, ondasun andiak ekarriko dizkitzute; eta l i b u r u c h u au irakurrita g e r o egin nai ezbadezute esan daa,
obea litzake ez irakurritzea, zer egin
j a k i n eta egiten eztuan gaztea, eztakiana b a a errutiagoa (1) da azkoz ere-ta.
J a u n g o i k o a k nai badu mirabe izatea,
zaudete zuen suertearekin pozkidaz, bada sinistu dezakezute zuek nai badezute,
eztala ain charra: kristau ona, zerbait
dakiena eta beragatik guziakin o n g i azia
eta atsegia dan mirabea, alegintzen
dala bere eginkizunak' o n g i betetzeii-ta
(1)

knlparrUgoa.

egunetik egunera gauzak egokiago egiten, gazte au da zorionekoa noski; onelak o mirabeai nai dio J a u n g o i k o a k eta nai
diote ngusiak, eta beti ditu echeak,
eche chit onak.Onelako mirabeak, ong i dakizte beren eginkizunak eta oso g o g o n dauzkate ngusiak, urte asko egiten dituzte echean, eta ez pensatu ilko
dirala eritegian (1), oek iltzen dir edo
ngusiak begiratzen dieztela edo beren
echechoan, b a d a ainbeste urteen buruan
irabazi dute dudarik g a b e zerbait eta
*jarri zartzaro o n bat izateko oean.
E c h e a n urte asko daramazkien mirab e o n bati etzaio begiratzen serbitzaUeari bezela, baizik pamiliako bati bezela, eta ez berak utzi nai du echea e z
ngusiak irtetzea. Zartutzean, alduana
egiten du eta ez geiago, eta ngusiak
g o g o z barkatzen dizkiote bere lelakerik,
oroituaz ogei edo ogeita amar urte aurrctik berak i g a r o zituala beren semeenak; oek berriz chit maite dute eta a m a
bati bezelako konfiantzarekin beti begiratzen diote. i
Ezkontzen bada onelako. mirabe bat,
-

VI)

ospttaJeaa,

ezta ezkotzen' edozeekin, bada n a g u sien b a i m e n a r e k u r egiten du guzia; eztiote oek bere o n d a m e n a billatzen ezten
eta eskua ematen diote lana billatuaz
senarrarentzat: da esatea, ezkonduta edo
ezkongai, beti da emakuma zorionekoa,
o n g i ikusia Jaungoikoaren eta munduaren begietan. Eta nori zor dio bere z o riona? A l e g i n d u a izan da, ikasi ditu g o g o z Jaunarekin eta lagun urkoarekin
dituan bearrak; eta emen d a g o guzia.
Naikoa esan degu onak eztiran mirabeen etorkizunaz: eztago beste alderdirik
e z b a d a erregutu Jaunari eta alegindu
oide zuzenera ekartzen.
E z dizutet agertu g a u z a bat, eta b e raren berri itz bi esan nai ditut.
D a m i r a b e e n jazkeraz: badakizute
zertan izan bear duan zuen lujoa? Beti
c h i t garbiak ibiltzen, bai zuen personetan ta bai zuen jantzian, ecbebarruan
bezela k a n p o r a irtetzean.?Ez dezazute
e g u n d a z u e n oetik irten e t a . e c h e koandrak bezela 3 antzi nai izan: au ain
parragarria litzake zuen echekoandtsak,'
naizean bein: Erregiak . dirala;<;Mta
ala balira bezela pensatzea, guzia ^
g u n batean gastaturik, ardit bat^gaje

bizitza guzirako geratzea. Bakoitzak

bizi eta j a n t z i bear du Jaunak munduan
e m a n dion oari d a g o k i o n eran; m i r a beak, mirabea bezela, eta eehekoandrak,
echekoandra bezela, ez gai edo oialetan
bakarrik, baita ere i c h u r a n . E z d a g o kion bezela jazten dan mirabea, chit arro
dabil mundu guziaren begiak beregan
dituala, eta pensatu gabe guziak par
egiten diotela. Eta badakizute zertara
j a r t z e n dan? B a d a jartzen da guziak
bere izen ona dudan izateko zorian: b a tzuek esango diote sisatzen duanarekin
dabillela ain apaln, besteak berriz kutunak (1) erosten diola, bere irabaziak
ainbesterako ematen
eztulako: Z e r
lotsa!
Z o a z t e beti chit garbiak; o n g i orraztuak, o n g i jarriak; b a a izan dedilla g u zia zuen oari d a g o k i o n neurrian, b a d a
onek ere mesede andia egiten dizute eta
eztu iork zuengatik esango, eztiran
irudi nai duten mira.be aiegatik esan oi
daa: Sedaz jantziagatk chimua, beti.
chima;
Badakizute, nere gazteak, zer nai ut)'

001)10.

kean zuengandik zuen onerako: kristau

chit onak izan zaiteztela, b a d a onela lag u n d u k o dizute Jaunak, eta Santa T e resak dion bezela, J a u n g o i k o a daukanak, eztu ezer bear.
I z a n zaitezte zuen nagusientzat, ez
mirabeak, baizik naitasunez eta begirunez betetako alaba batzuek bezela, atseg i g u z i a n ematen alegintzen zeratela,
eta ez zenbait mirabeen antzera, ikusiagatik bearrean dagoala echekoandra,
berai d a g o k i e n lana ez b a d a , edo ezer
egiten ezdutelako edo g o g o charretik
egiten dutela. Bestfe batzuek ikusten
badute ere irtetzea tokatzen zaiten egunean eztagoala ain ongi echekoandra,
ezdute batere ajolarik, eta beste guziak
b a o lenago da berak kanpora juatea.
Eztakite mirabeak oekin eta onelako
beste zatarkeriakin galdutzen dutela
naitasun etaondasuna; b a d e mirabe leial
eta z i n t z o b a t gauza bearra bezela egiten zaio bere echekoandrari eta ateratzen du, esan oidan bezela, izen ona eta
p r o c h u a . Izan zaitezte g a e r a onak
zuekin, galdu g a b e e g u n d a o emakuma
onraduaren g o i e n d e (1) ura, e m a k u m e
lh

dignida a

-94
kristauarekin ain ongi esaten duana eta
bere lorarik ederrena, Erregia dala e d o
mirabeak izan.
I z a n dakiozute garbitasun eta aingerutasuneko birtuteari naitasnn chit andia: eta g o r d e dezazuten, bukatzen d e t
asi bezela, konsejatuaz izan dakiozutela
garbitasun aren A m a r i , Lagunzgabekoen
Birjia chit Santuari, naitasun bizibizia,
eta .ezdezazutela utzi egun batean ere
esan g a b e Z e r u k o Erregi oni: O Mara! zure eskuetan uzten det nere izate
guzia.
E g i n zazute onela, nere alabak, eta
Jaungoikoak nai dezala zuek, esan oek
jarraitzen dituzutenak, eta ni, ematen
dizkizutedana, egunen batean Z e r u a n
arkitzea.
[Jaungoikoaren gloriarik andienarakol

ARKIBIDEA.
Paga.

Itz bi
Nere irakurleai
Lenengo burua
Bigarren burua
Irugarreu burua
Laugarren burua
Bosgarren burua
Seigarren burua
Zazpigarren burua
Zortzigarren burua .
Bederatzigarren burua
Amargarren burua
Araaikagarren burua

3
5
9
14
22
29
40
47
54
63
70
80
89