Ispitivanje

proizvoda

Elektrootporne mjerne trake

Oblasti

primjene mjernih traka

Veza napona i deformacije
Fizikalni princip rada mjerne trake
Postavljanje
l
mjerne trake
k
Wheatston-ov most
Oprema za mjerenje i analizu

Ispitivanje proizvoda

Elektrootporne mjerne trake

doc.dr. Samir Leme

<slemes@mf.unze.ba>
Elektrootporne mjerne trake 2/42

Ispitivanje
proizvoda

Elektrootporne mjerne trake

Ispitivanje
proizvoda

Senzori

za mjerenje deformacija
pomou promjene elektrinog
otpora

Elektrootporne mjerne trake 3/42

Ispitivanje
proizvoda

Oblasti primjene

Elektrootporne mjerne trake 5/42

Oblasti primjene
Analiza

napona u konstrukcijama:

Jednoosno

naponsko stanje
Ravansko naponsko stanje
Zaostali naponi
Termiki naponi
Gradijenti napona

Elektrootporne mjerne trake 4/42

Ispitivanje
proizvoda

Oblasti primjene

Elektrootporne mjerne trake 6/42

Ispitivanje
proizvoda

Oblasti primjene

Ispitivanje
proizvoda

Oblasti primjene
Pretvarai

Konstrukcija mjernih pretvaraa za

mjerenje mehanikih veliina:

pritiska

Mjerenje dilatacija i napona

Mjerenje sile i mase
Mjerenje obrtnog momenta
Mjerenje pritiska
Mjerenje pomjeranja
Mjerenje vibracija

sile, mase, momenta i

Statika, kvazistatika i dinamika

mjerenja na konstrukcijama

Elektrootporne mjerne trake 7/42

Ispitivanje
proizvoda

Elektrootporne mjerne trake 8/42

Veza napona i deformacije

F

d0

F
l
n
A
l

(d d o )
p
p
n
do

naponsko stanje:
U uslovima ravanskog stanja
napona, ekstremni NORMALNI
NAPONI 1 i 2 javljaju
se u meusobno
okomitim
pravcima 1 i 2

Elektrootporne mjerne trake 11/42

Napon

A - povrina poprenog presjeka

F - sila
n - normalni napon
n - deformacija
p - popr. deformacija
- Poissonov koef.

Veza napona i deformacije

Dvoosno

Veza napona i deformacije

Elektrootporne mjerne trake 9/42

Ispitivanje
proizvoda

Ispitivanje
proizvoda

Deformacija

n E n
E: modul elastinosti
Elektrootporne mjerne trake 10/42

Ispitivanje
proizvoda

Veza napona i deformacije

1 i 2 se nazivaju
GLAVNI NAPONI, a odgovarajui
pravci (1 i 2) GLAVNI PRAVCI.
U ovim pravcima
SMICAJNI
NAPONI su
jednaki nuli
(=0).
Naponi

Elektrootporne mjerne trake 12/42

Ispitivanje
proizvoda

Veza napona i deformacije

Ispitivanje
proizvoda

Dvoosno

naponsko stanje
Odreivanje glavnih napona kad
su glavni pravci poznati

Veza napona i deformacije

Odreivanje glavnih napona kad
glavni pravci nisu poznati:
Mjerenje deformacija
se vri u tri razliita
pravca za svaku
mjernu taku
(a, b, c).

E
1 2
1 2
E
2 1
2
1 2

1,2
Elektrootporne mjerne trake 13/42

Ispitivanje
proizvoda

Fizikalni princip rada

E a c
E

1
2
2 1

a b c b
2

Elektrootporne mjerne trake 14/42

Ispitivanje
proizvoda

Mjerna traka je provodnik definisane

otpornosti koji je privren za
povrinu mjernog objekta.
Svaka deformacija mjernog objekta
usljed optereenja izaziva
odgovarajuu deformaciju mjerne
trake
To sve zajedno omoguuje mjerenje
promjene otpora mjerne trake.

Fizikalni princip rada

U neoptereenom stanju:
el. otpor Ro

Ro

l
F

l 4 l 2

d 2 V

U optereenom stanju:
l
el. otpor Ro+R

l
d

d+ d
l+ l
Elektrootporne mjerne trake 15/42

Ispitivanje
proizvoda

Fizikalni princip rada

Promjena otpora usled deformacije

dR
d
1
Ro

Promjena geometrije
Promjena u mikrostrukturi

Elektrootporne mjerne trake 17/42

Elektrootporne mjerne trake 16/42

Ispitivanje
proizvoda

Postavljanje mjerne trake

Mjerna traka se najee lijepi za
podlogu
Preko trake
se nanosi
sloj silikona
za zatitu od
vanjskih
uticaja

Elektrootporne mjerne trake 18/42

Ispitivanje
proizvoda

Postavljanje mjerne trake

Ispitivanje
proizvoda

Postavljanje mjerne trake

Postavljanje mjerne trake ukljuuje:

ienje (mehaniko, hemijsko)
Vezivanje (razliitim ljepilima)
Lemljenje (kontrola temperature pomou
terminala za lemljenje)
Provjera (vizuelna, otpor izolacije)
Zatita
(mehanika,
hemijska)

Elektrootporne mjerne trake 19/42

Ispitivanje
proizvoda

Postavljanje mjerne trake

Elektrootporne mjerne trake 21/42

Ispitivanje
proizvoda

Wheatston-ov most

Wheatston-ov
most se koristi za
mjerenje el.
otpora:
za mjerenje
apsolutnog
iznosa otpora,
poreenjem s
poznatim
otporom
za mjerenje
relativne
promjene
elektrinog
otpora

Elektrootporne mjerne trake 23/42

Elektrootporne mjerne trake 20/42

Ispitivanje
proizvoda

Postavljanje mjerne trake

Elektrootporne mjerne trake 22/42

Ispitivanje
proizvoda

Wheatston-ov most
Omoguava mjerenje promjene
otpora u granicama 10-4 do 10-7 /
sa odlinom tanou.
2
etiri grane
R
R
mosta se
formiraju od
1
4 Vs
otpornika
R
R
R1 do R4

Vo
Elektrootporne mjerne trake 24/42

Ispitivanje
proizvoda

Wheatston-ov most

Ispitivanje
proizvoda

U takama 2 i 3 se spajaju grane za

napajanje mosta VS jednosmjernim ili
naizmjeninim naponom
2
U takama 1 i 4
R
R
se skida izlazni
napon Vo koji
1
4 Vs
predstavlja
R
R
mjerni signal

Wheatston-ov most

Aktivne mjerne trake aplicirane na

objekat ispitivanja ili mjerni pretvara
Kompenzacione mjerne trake
k (pasivni
(
elementi koji slue za kompenzaciju
uticaja temperature ili drugih efekata)
Metalni (folijski)
otpornici velike
tanosti i stabilnosti.

Vo
Elektrootporne mjerne trake 25/42

Ispitivanje
proizvoda

Wheatston-ov most

Da bi se od mjernih traka napravio

Wheatston-ov most koriste se:

Elektrootporne mjerne trake 26/42

Ispitivanje
proizvoda

Wheatston-ov most
Aksijalno
optereenje
Veza u
1/4 most
Mjerni
signal je
porporcionalan deformaciji
Nema automatske temperaturne
kompenzacije

Elektrootporne mjerne trake 27/42

Ispitivanje
proizvoda

Wheatston-ov most
Aksijalno
optereenje
Veza u
2/4 most
Mjerni
signal je
uvean za faktor 2 (u odnosu na 1/4)
Automatska kompenzacija
optereenja na savijanje
Nema temperaturne kompenzacije

Elektrootporne mjerne trake 29/42

Elektrootporne mjerne trake 28/42

Ispitivanje
proizvoda

Wheatston-ov most
Aksijalno
optereenje
Veza u
1/2 most
Mjerni
signal je
uvean za 30% (u odnosu na 1/4)
Automatska kompenzacija
optereenja na savijanje
Mogua temperaturna kompenzacija

Elektrootporne mjerne trake 30/42

Ispitivanje
proizvoda

Wheatston-ov most

Ispitivanje
proizvoda

Aksijalno
optereenje
Veza u
puni most
Mjerni
signal je
uvean za faktor 2,6 (prema 1/4)
Automatska kompenzacija
nesimetrinosti i optereenja na
savijanje
Mogua temperaturna kompenzacija

Savijanje
Veza u 1/4 most
Mjerni signal je proporcionalan
momentu savijanja
j j
Nema temperaturne kompenzacije

Elektrootporne mjerne trake 31/42

Ispitivanje
proizvoda

Wheatston-ov most

Fb

Sg1

R2
3

Vo
Elektrootporne mjerne trake 32/42

Wheatston-ov most

Ispitivanje
proizvoda

Savijanje
Veza u 1/2 most
Mjerni signal je 2x vei
Kompenzacija aksijalnog optereenja
Temperaturna kompenzacija

Wheatston-ov most
Savijanje
Veza u puni most
Mjerni signal je 4x vei
Kompenzacija aksijalnog optereenja
Temperaturna kompenzacija

Sg1

Fb

R4

R1

Sg1,Sg3
4

R2

Sg2

Fb

R3

R4

R1

Vs

R2

Sg2,Sg4

Vs

R3
3

Vo

Vo
Elektrootporne mjerne trake 33/42

Elektrootporne mjerne trake 34/42

Wheatston-ov most

Ispitivanje
proizvoda

Smicanje
Veza u 1/4 most
Mjerni signal je proporcionalan
p
j
naponu
smicanja
Nema kompenzacije

Wheatston-ov most
Smicanje
Veza u 1/2 most
Mjerni signal je proporcionalan
p
j
naponu
smicanja
Temperaturna kompenzacija

Fb

Fb

R4

R1
1

450

R2

Vs

R4

R1
1

450

R2

R3

Sg2

Vo
Elektrootporne mjerne trake 35/42

Vs

R3

Ispitivanje
proizvoda

R4

R1

Sg1

Vs

R3
3

Vo

Elektrootporne mjerne trake 36/42

Ispitivanje
proizvoda

Wheatston-ov most

Ispitivanje
proizvoda

Torzija
Veza u 1/2 most
Mjerni signal je proporcionalan
momentu torzije
j
Temperaturna kompenzacija

Oprema za mjerenje

Modularni ureaji
Kompletni
mjerni
sistemi

Sg2

R4

R1
1

450

R2

Sg1

Md

Elektrootporne mjerne trake 37/42

Ispitivanje
proizvoda

Oprema za mjerenje

Elektrootporne mjerne trake 39/42

Ispitivanje
proizvoda

Oprema za mjerenje

Elektrootporne mjerne trake 41/42

Vs

R3
3

Vo
Elektrootporne mjerne trake 38/42

Ispitivanje
proizvoda

Oprema za mjerenje

Elektrootporne mjerne trake 40/42

Ispitivanje
proizvoda

Oprema za mjerenje

Elektrootporne mjerne trake 42/42