Parafraza dhe Prmbledhja

Kur duhet t parafrazoj, dhe kur duhet t prmbledh ?

T parafrazosh do t thot t shprehesh iden e dikujt tjetr prmes ligjrimit tuaj. T
prmbledhsh do t thot t perimtosh pikat m thelbsore t puns s dikujt tjetr.
Parafraza dhe prmbledhja jan mjete t pashmangshme n shkrimin universitar, sepse ato ju
lejojn t prfshini idet e njerzve t tjer pa e mbushur shkrimin tuaj me citime. Ato
ndihmojn t fitoni m shum kontroll mbi shkrimin. Merrni parasysh mbshtetjen n nj mjet
t till kur ideja prej nj burimi sht e rndsishme pr shkrimin, por trsia e fjalve nuk
sht. Vendosni se cilin mjet t zgjidhni duke marr parasysh hapsirn e gatshme. Mbi t
gjitha, vreni detajet e mjaftueshme t burimeve pr argumentin tuaj. Nse lexuesit tuaj kan
interes thjesht pr thelbin ather prmblidhni.
S fundi, sigurohuni t mos mbshteteni fort n parafrazn apo prmbledhjen. Idet tuaja jan
ato q kan m shum rndsi. Lejoni hapsirn pr vetveten me qllim q t zhvilloni idet
tuaja.
Si duhet t parafrazoj ?
Kurdoq parafrazoni kujtoni kto dy pika:

Ju duhet t siguroni nj referenc;

Parafraza duhet t jet e tra n ligjrimin tuaj. Duhet t bni m shum se thjesht t
zvendsoni frazat ktu e atje. Ju duhet gjithashtu t ndrroni trsisht strukturn e
fjalis. Mund t jet e vshtir t gjeni fjal t reja pr ide, q tashm jan shprehur
mir. Strategjia e mposhtme mund ta bj punn e parafrazimit m t leht:

Kur jeni n fazn e marrjes s shnimeve dhe po prpunoni nj pasazh q mund t jet i
dobishm pr shkrimin tuaj, mos kopjoni pasazhin verbatim (fjal pr fjal) nse nuk keni
ndrmend ta citoni at.

Nse mendoni se doni t parafrazoni pasazhin, bni nj shnim vetm mbi pikpamjen bazike
t autorit. Ju nuk keni nevoj t prdorni fjali t plota.
Jeni duke prkthyer gjuhn origjinale n fjalt tuaja. Ajo far ka rndsi sht marrja e ides
origjinale.
sigurohuni t prfshini numrin e faqes t pasazhit origjinal , kshtu q ju, mund t ndrtoni
refernce t prshtashme m von.
Kur nisni nga puna mbshtetuni mbi shnimet tuaja m shum se mbi punn e autorit. Esht
m leht t shmangni huazimin prej pasazheve origjinale, sepse ndrkoh nuk i keni par ato.
Ndiqni kt kshill :

konvertoni idet prej shnimeve tuaja n fjali t plota;

siguroni nj referenc;

kthehuni pas n origjinal pr tu siguruar se:

a) parafraza juaj sht e kujdesshme,
b) e keni thn me fjalet tuaja iden origjinale.

Le te shohim rastet e parafrazs s rregullt e t parregullt. Shihni shembujt:

Teksti: shkaku i autizmit ka qen shpesh nj shtje e diskutueshme. Shpeshtsia e tij sht rreth
nj n njmij dhe ka prhapje n gjith botn, me karakteristikat e tij t njohura qoft edhe n
kultura skajshmrisht t ndryshme. Shpesh ai nuk kuptohet gjat vitit t par t jets, por priret
t bhet i dukshm gjat vitit t dyt t jets. Ndonse Asperger e sheh at nj keqfunksionim
biologjik t kontakteve emocianale i palindur, i ngjashm me keqfunksionimet fizike apo
biologjike Kanner priret ta shoh si rregullim fiziogjenik, reflektim mbi prindrimin negativ apo
fmijrin e vetmuar, shpesh nga nj nn n karrier, tejet e ftoht. N kt rast autizmi sht
vrejtur shpesh si mekanizm mbrojts natyror, apo sht par si skizofreni fmijrore. Nj brez i
tr prindrish nna veanrisht ndihen fajtore pr autizmin e fmijve t tyre.

Ja nje rast i parafrazimit t rregullt:

Shkaku i kushteve t autizmit sht diskutuar. Ai ndodh afrsisht nj n njmij fmij, dhe
shfaqet n t gjitha pjest e bots me karakteristikat e tij ngushtsisht t ngjashme n nj rend
t gjer kulturash. Gjendja shpesh nuk vrehet gjat vitit t par t jets s fmijs, por bhet
m e dukshme gjat vitit t dyt e t tret. Ndonse Asperger e sheh gjendjen si keqfunsionim
biologjik emocional jo i lindur dhe, sidoqoft, i ngjashem me nj keqfunksionim fizik, Kanner e
sheh at n origjinn e tij psikologjike, si pasqyrim te prindrimit t pamjaftueshm dhe
veanrisht t nj nne t ftoht e t largt. Gjat ksaj periudhe autizmi sht par shpesh si
mekanizm mbrojts, apo diagnozuar keq si skizofreni fmijrore. Nj brez i tr nnash dhe
baballarsh (veanrisht nnash) jan ndjer prgjegjse pr autizmin e fmijve t tyre (Saks
247 248)

Mjaft prej ktyre fjalive thjesht zvendsojn nj fraz me nj tjetr. Nj problem shtes me
kt cop sht se i vetmi citim ndodh n fjalin e fundit t paragrafit. Lexuesi mund t
ngatrrohet drejt nj t menduari q fjalit e para i sheh si t marra jo prej Saksit.
Ja dhe shembulli e nj parafrazimi t rregullt t pasazhit origjinal:
N Nj antropologjist n Mars Saks rendit disa fakte t njohuara mbi autizmin. Ne e dim
p.sh., q gjendja prsritet rreptsisht nj n njmij raste fmijsh. Ne e dim, gjithashtu, q
karakteristikat e autizmit nuk ndryshojn nga njra kultur n tjetrn. Ne e dim q gjendja
sht e vshtir t diagnozohet prpara se fmija t hyj n vitin e dyt apo t tret t jets. Si
e prcakton Saksi, shpesh nj fmij, i cili do t shfaq autizmin, mund t shfaqet plotsisht
normal n moshn njvjeare (247).
Saksi vren se sidoqoft krkuesit nuk pajtohen mbi shkaqet e autizmit. Ai cakton disa nga
pozicionet diametralisht t kundrta t Asperger dhe Kanner. N njrn an, Asperger e sheh
gjendjen si paraqitje t nj keqfunksionimi kushtzues n aftsin e fmijs pr t pasur kontakte
emocionale t plota me botn e jashtme. N ann tjetr, Kanner e sheh autizmin si pasoj t
praktikave t paprshtatshm prindror. Konfuzioni mbi shtjen zgjati pr shum vjet. Nj
pasoj fatkeqe e ktij konfuzioni,sipas Saksit, sht barra e fajit t mjaft prindrve pr gjendjen e
fmijve t tyre (247- 448).

Vreni se si pasazhi e bin ti dukshme q nga fillimi q idet i prkasin Saksit dhe pasazhi q
lidhet me t sht i sinjalizuar n m shum se nj pasazh eseje. Shnimi parantetik n fund t
do paragrafi sht sidoqoft i gjith citimi q na duhet. Prfshirja e referencave t shprehuara
nga Saksi jo thjesht e bn m te lehte punn e sigurimit t citimeve. Ai gjithashtu forcon
pasazhin duke qartsuar burimin e fakteve dhe ideve. Ai i shton nj prmas analitike
paragrafit: parafrazimi jo thjesht rimerr pikat n pasazhin e Saksit , por paraqet strukturn e
argumentit t tij. Vreni se parafraza e sjell origjinalin n dy paragraf t veant pr t ndjekur
strukturn dypjesshe t argumentit t Saksit. Prfundimisht vreni se jo t gjitha detajet prej
pasazhit origjinal jan t prfshira n pasazh.
Teknika te parafrazimit
a) ndryshimi i fjales;
b) ndryshimi i funksionit te fjales ne ligjerate;
c) ndryshimi i rendit te fjaleve;

Si t prmbledh ?
Prmbledhja lviz shum m tej se parafraza prej prkthimit pik pr pik. Kur ju prmblidhni
nj pasazh keni nevoj t njjtsoni kuptimin e pasazhit dhe ta artikuloni me fjalt tuaja n
elementet m t rndsishm t pasazhit origjinal. Nj prmbledhje sht domosdoshmrisht
m e shkurtr se parafraza.
Ja nj prmbledhje e nj pasazhi prej Nj Antropologjist n Mars:
N Nj Antropologjist nMars Saks vren se ndonse ka pak mospajtimi n karakteristika
kryesore t autizmit, krkuesit ndryshojn mjaft n shkaqet e tij. Si e vren Asperger gjendja
shfaqet si keqfunksionim i aftsis s fmijs pr tu lidhur me botn e jashtme, ndrsa Kanner e
sheh si pasoj t praktikave prindrore mbi fmijn.

Praktik
Prdorni teknikat e parafrazimit sa m shum t mundeni.

Shkenctart mbi gjumin kan zbuluar se kurat tradicionale pr pagjumsine, p.sh., numrimi i
deleve, jane t padobishme. N t kundrt ata kane gjetur se prfytyrimi i nj skene t
plqyeshme mund ta nxis m shpejt gjumin. Ekipi krkimor ndau n tri grupe 50 individ q
vuanin nga pagjumsia. Grupi i par prfytyronte se po shihte nj ujvare, i dyti provoi duke
prfyturuar numrimin e deleve. Nj grup i tret provoi t fler pa prdorur asnj teknik. U vu re
se grupi q shkoi t fler duke prfytyruar ujvarn fjeti 20 minuta m shpejt. Perpjekje
mekanike si p.sh., numrimi i deleve, jane me sa duket tepr t mrzitshme pr t sjell gjumin.
Numri i krkimeve praktike mbi pagjumsin sht i lart. Rreth nj n dhjet persona mendohet
se vuan nga pagjumsia e fort. Llogaritet se kostoja financiare e pagjumsis pr ekonomin
amerikane sht 35 mln. dollar n vit.