Fashizmi ne Evrope

Fashizmi u lind si ideologji nga fillimi i Shekullit XX, por evoloi si

ideologji dhe pati zbatim n praktik, nprmjet shfaqjes s
regjimeve t ndryshme, gjat dhe mbas Lufts s Dyt Botrore.
Ndryshe nga liberalizmi, socializmi a konservatorizmi, ideologji q u
krijuan gjat shekullit XIX, fashizmi qe m i von, ai u krijua thuajse
nj shekull m von dhe gjat Lufts s Dyt Botrore, udhheqsit
e ksaj ideologjie, i dhan nj prmas t re fjals tmerr, me
politikat e prbindshme q ndoqn dhe q solli rrjedhimisht edhe
rrzimin e tyre nga pushteti mbas Lufts s Dyt Botrore. N at
koh, edhe Shqipria u b njra nga viktimat e regjimeve me
ideologji fashiste, u pushtua nga Italia e Benito Musolinit. Fashizmi
ishte nj revolucion kundr modernitetit, kundr fjals s lir dhe
kundr idealeve politike t promovuara s pari nga revolucioni
francez, kundr idealit t liris, barazis dhe vllazris. Kto vlera
ishin krejt t papranueshme pr fashistt, sepse ata besonin vetm
tek urdhri, tek autoriteti, tek drejtsia dhe tek besimi, dhe mbrojtja e
ktyre cilsive ishte edhe burimi q i shtynte fashistt t luftonin
karakteristikat e sanksionuara si t rndsishme n revolucionin
francez. Fashizmi sht nj ideologji shum autoritare dhe n
prgjithsi lidert e saj qen lider autoritar, t cilt n prgjithsi
nuk pranonin as rotacionet demokratike e as ndarjet e pushtetit,
karakteristika baz t sistemeve demokratike sot. Prshembull,
Benito Musolini e krijoi partin e vetme fashiste n Itali dhe sa qe ai
n pushtet, ajo ishte e vetmja parti (e ligjshme) n Itali. Po ashtu
edhe Adolf Hitleri, i cili e krijoi Partin Nacional-Socialiste n
Gjermani n vitin 1919, kur erdhi n pushtet m 1933, prmes nj
kombinacioni t votave t pamjaftueshme dhe vullnetit t nj pjese

t elits s borgjezis gjermane, brenda nj viti u b drejtuesi i

vetm politik i vendit, duke nxjerr jasht ligjit t gjitha partit apo
fraksionet e tjera politike t Gjermanis. N linja t prgjithshme,
Fashizmi nuk ka mendime ose teorira t prbashkta me
demokracin, liberalizmin apo me konservatorizmin, por spikat pr
ngjashmrit e skajshme me komunizmin.

Fashizmi ne Itali
Fashizmi italian pa dyshim pati nj numr suksesesh t izoluara, t cilat
edhe sot mbeten arritje mbreslnse. Nga viti 1922 deri n fillim t viteve
1940, Partia Fashiste dhe n veanti udhheqsia e Benito Musolinit
lehtsoi zhvillimin e nj kombi italian m t unifikuar se kurr m par n
ekzistencn e vet. Musolini ia doli, n nj far mase, n riparimin e
pabarazive dhe disparitetit q pati dnuar politikn italiane q nga viti
1870. Gjithsesi, srish dhe srish shteti fashist dshtoi t jap rezultate n
nj numr t madh shtjesh, nga problemet shoqrore te ushtria. Politikat
dhe iniciativat bheshin thjesht pr hatr t t brit, me shpresn se do t
ndihmonin n qllimin e Musolinit pr ta br Italin t madhe, t
respektuar dhe t frikshme. Ligjet dhe skemat u neglizhuan vazhdimisht
duke shkaktuar humbjen e potencialit t tyre si dhe shprdorimin e do lloj
fitoreje minimale.
Popullariteti i Fashistve mund t krkohet te zbatimi i perceptuar i
politikave t shumta sociale dhe ekonomike revolucionare q dukej dikur
sinjalizonin ardhjen e nj epoke t re pr Italin. Megjithat perceptmi
publik i regjimit qe shum larg realitetit dhe n kt kuptim Fashizmi Italian
prfaqson nj rast t qart t triumfit t forms mbi prmbajtjen. N fund,
prpjekja e Musolinit pr t siguruar pozicionin e tij brenda Italis dhe
Europs vetm prmes propagands solli shprbrjen e kombit Italian n
fillim t Lufts s Dyt Botrore dhe vdekjen e Fashizmit Italian.