Professional Documents
Culture Documents
ცისკარი1852-2015 10
ცისკარი1852-2015 10
yovelTviuri literaturul _
sazogadoebrivi Jurnali
mTavari redaqtori
amiran gomarTeli
saredaqcio sabWo
mT. redaqtoris moadgileebi
baRaTer arabuli
soso goliaZe
redaqtorTa jgufi
andro buaCiZe
Tamar gelitaSvili
elza metreveli
kompiuteruli uzrunvelyofa
da dizaini
qeTevan merkvilaZe
nana yandaSvili
grafikuli ilustraciebi
mariam gogiliZisa
garekanze _
guCa kvaracxelias
namuSevrebis ilustraciebi.
andro bedukaZe
Tavmjdomare
vano amirxanaSvili
naira bepievi
levan bregaZe
daviT TedoraZe
zviad kvaracxelia
esma kokoskeria
giorgi lobJaniZe
avTandil nikoleiSvili
nino sadRobelaSvili
Tamaz tyemalaZe
Temur Wkuaseli
besik xaranauli
Jurnali gamodis
Tbilisis municipalitetis
finansuri mxardaWeriT
ciskari1852@gmail.com
https://www.facebook.com/ciskari1852
sarCevi
mowinave
vaxuSti kotetiSvili
kultura Tu
civilizacia?!
poezia
manana CitiSvili
leqsebi
proza
lali bregvaZe-kaxiani
dila mSvidobisa,
batono noe.
moTxroba
cici gurieli
caSi asasvleli biliki.
novela
poezia
elguja marRia
robaiebi
proza
simon jafariZe
cocxal-mkvdari
qelexsaSvili.
moTxroba
kritika
zurab odilavaZe
marxvis dros sakiTxavi
ese
ucxoobaSi Canawerebi
maka kverenCxilaZekartaizeri
uikendi floridaSi _
sulis zeimi
78
81
18
25
29
36
eseistika
amiran gomarTeli
gamrudebuli yofis
mxatvari
55
Tamaz tyemalaZe
siyvaruli, romelic
sicocxles aRemata
62
axali Targmanebi
milan kundera
auCqarebloba
Targmna
nana gasvianma
Servud andersoni
Tavgadasavali
jon apdaiki
foTlebi
Targmanebi
qeTevan Tuxarelisa
artreviu
marika kaxaZe
guCa kvaracxelias
`aTinaTebi~
alina qadagiSvili
me unda gavxde zmna, anu
moqmedeba
(saubari
manana menabdesTan)
88
119
124
127
130
xelmowerebis gasaformeblad
dagvikavSirdiT telefonis
nomrebze:
591 20 25 40;
599 56 56 44;
591 30 75 09
w axuSti
l otetiSvili
kultura Tu civilizacia?!
antikomunisturi revoluciis xana ase Tu ise dasrulda. didi xnis
nanatri erovnuli Tavisuflebis konturebic TiTqos gamoCnda. magram
Cveni saSveli mainc ar aris. axal-axali problemebi sokoebiviT mravldebian da Cveni sazogadoeba, Tuki es
saxeli SeiZleba ewodos lukma puris
saSovarze quCaSi molaslase xalxs,
gaognebuli da dabneuli Sescqeris
Tavisive qonebis axal gadanawilebas,
romelic junglis kanonebis kodeqsiT xorcieldeba uswrafesi tempiT.
xalxi darwmunda, rom yovelgvar
revolucias, rogori amaRlebuli da
keTilSobiluri lozungebiTac unda
xdebodes igi, sisxlis Rvris, yaCaRobisa da sayovelTao ubedurebis meti,
araferi moaqvs sazogadoebisTvis.
Tavisuflebac, romliskenac ase
viswrafodiT, is ucxo xili aRmoCnda,
romelic arc ki viciT, iWmeva Tu ismeva. axlaRa vxvdebiT, rom Tavisuflebis uReli gacilebiT ufro mZime
yofila, vidre monobisa, romelic
arxeinad gvqonda morgebuli qedze
da mis tabikebsa da apeurebs TiTqmis
veRarc ki vgrZnobdiT. mexris mier
gadmoqneuli saxrec mamobriv aler-
4
yvelaze Sav dReSi ki humanitarebi
arian. maT arc xelosnoba uswavliaT
arasodes da arc vaWroba. maTi filologoba Tu istorikosoba, arqeologoba Tu filosofosoba iseTi absurdia, rom TviT absurdis TeatrSic ki
ar moeZebneba adgili.
da ai, mivadeqiT mwerlis, da saerTod, xelovanis funqcias Cvens
Tanamedrove cxovrebaSi, romelsac
eZRvneba Cveni dRevandeli Sekreba.
pol gogenis erT-erTi cnobili ferweruli tilos warwerisa ar iyos:
`vin varT, sad vimyofebiT, saiT mivdivarT?!~ kiTxva dasmulia, magram pasuxi, mark tvenis tom soieris dasawyisisamebr, ar aris.
sazogadoebaSi, sadac carieli
rveuli ufro Zvirad fasobs, vidre wigni, xolo sufTa saweri qaRaldebis erTi dastis fasi imave wonis
platonis dialogebis Rirebulebas
samjer aRemateba, mwerlobis raime
faseulobaze laparaki zedmetia da
albaT uxerxulic.
rodesac mwerals, Tuki mis wigns
saswaulebriv gamocema eRirsa, honoraris magivrad tiraJis umcires nawils aZlevs gamomcemloba, waiRe da
sadac ginda, iq gayideo, damerwmuneT
amaze met `Tavisuflebas~ albaT verc
inatrebda vercerTi Semoqmedi.
xelovanis dRevandeli yofis mTeli tragedia is ki ar aris, mas rom
uWirs materialurad, aramed is, rom
igi sulieradac gaRatakebulia, vinaidan eWvi epareba Tavisi saqmis, profesiis, mowodebis aucileblobaSi.
xelovanma funqcia dakarga. dRes ukve veRaravin ityvis: `me ca mniSnavs da
eri mzrdis miwieri zeciersa~.
da mTeli ubedureba is gaxlavT,
rom es mxolod Cveni qveynis tragedia ar aris. es globaluri problemaa
da ase Tu ise mTel msoflios exeba.
5
waukiTxaoba Tqvens keTildReobas
odnav daRsac ar daasvams.
samwuxarod ase msjelobs didi umravlesoba.
inavleba kulturis didi samisnos
sakulto cecxli. didni qurumni gardavidnen. Cven, maTi Soreuli Segirdebi Tbil nacarsRa vCxrekT da CvenSi saswaulebriv SemorCenil suls
vuberavT gaCaRebis imediT. da gvwams,
poezia
n anana
D itiSvili
manana CitiSvili
sveli foToli
dros yvelaferi miaqvs tivtiviT,
Senc waxvel da dRes arc rai minebs
da Cemi mzera damfrTxal CitiviT
askdeba Seni sarkmelis minebs.
aRar SemorCa yvavili atmebs,
waiRo qarma, mtverSi miCixa,
Sen unaRvlelad, iolad damTme,
me arc arasdros ar damiTmixar.
poezia
dedis locva
xevebma nisli amoicoxnes,
Senc zecam gbana cvariT, balaxo,
gangebas SevTxov, vidre vicocxleb,
Sens Tvalze cremli ar damanaxos.
yvela koconi bolos miqreba,
lerwamic unda Calad akonon...
ufalo, vidre deda iqneba,
Svilebis kvnesa ar gaagono.
sadReiso
leqsis amdeni mwerali
ra dros unaxavs, ra Jams,
zogi Tavs goglas utolebs,
zogic _ lados an vaJas.
jer ver Sehbedes ilias,
jer ver Sehbedes rusTvels,
vin sadReisos ver Carxavs,
vin saxvalios ustvens.
manana CitiSvili
Tu siyvaruliT gamomaRviZeb
giyureb ase mSveniers da
ucxod saxiers,
rogor uxdebi am gazafxuls
da am mzianeTs,
aras vinaRvleb,
siZulviliT Tu damamsxvrie,
oRondac mere
siyvaruliT gamamTliane.
poezia
10
boSa qaliviT
foTlis Wreli kabiT mrokavi
Camivlis qari
da cbierad miTvlis nabijebs,
arafers vityvi,
siZulviliT Tuki momkali,
oRondac mere
siyvaruliT gamomaRviZe.
uSenod
arc fiqriT cad mimyavdi,
arc saCemod menebi,
TiTqos ki ar miyvardi,
siyvaruls maxsenebdi.
RmerTo, ra mze mogorda,
ar menaxa ageTi...
gazafxuli mogqonda
ubiTa da bageTi.
verc Seni gza davqarge
TrimliTa da ZaxveliT,
magram roca dagkarge,
magram roca waxvedi,
davrCi miwa ayalo,
mzec ki Caqra ielTan,
uSenobiT samyaro
uceb dacarielda.
sio Rimils maZalebs _
nazi da Tan deduri,
me Sen aras gabraleb,
arc arafers gemduri.
gulze mzed rom mekona,
im sanTels TviT viqrobdi,
Sen rogorRa gegona,
Sen rogorRa fiqrobdi?!
manana CitiSvili
11
marti
jer arc ra mwyeri mogogavs,
arc dila naTobs cimcimiT,
vai, es marti rogor mgavs
cremlebiTa da siciliT.
Tumc ar amSrala gubeni,
gulSi Rvivdeba imedi,
caze Cans ruxi Rrubeli
fexmZime martis wvimebiT.
ra enZela da ra ia,
netav, manaxa mTesavi...
Cemi pranWia daia
Wirveulia CemsaviT.
mindori futkars daisevs,
mTebs swvdeba sxivTa xanZari,
xan asea da xan _ ise,
xan wvimaa da xan _ dari.
jer arc ra mwyeri mogogavs,
molze dayrila marjani,
vai, es marti rogor mgavs
siciliTa da jajRaniT.
poezia
12
vyidi `merans da `baxtrions,
javar-sinazes Tamaris,
`daviTians da `ganTiads _
myidveli isev ar ari.
arc Seni sazi minda da
arc sxvisi zurna-qamanCa,
Cemi mamulis javrs vyidi,
Tumca myidveli ara Cans.
Tu ram maqvs, giTmobT, waiReT,
me davrCe dardis amari,
vyidi mamulis siyvaruls,
magram myidveli ar ari.
leqsi-beqTari
tanT mudam leqsis beqTari mecva,
sxva ocnebebis mexvia ride,
dabadebisas noembris zecam
damloca, magram damwyevla kidec.
rogorc ar unda sicocxle miqo,
vici, sikvdili bevrjer meZebda,
me Cemi leqsis suyvela striqons
vriTmav Cemive sisxlis wveTebTan.
leqso, sul dardis sabnad mexure,
Tumc Svebis cremlic bevjer mapkure,
viT namcecebiT nazamTr beRurebs,
me leqsiT mSier sulebs vapureb.
unda gauZlo qar-wvimas ramdens,
xan bediswera aRma abruno,
leqsebi unda malamos hgavdes,
rom mtkivan sulebs miesalbunos.
arc samduravi arasdros miTqvams,
rom ver movxele mTvaris arili
da dalocvili qarTuli sityva
mkerdze miRvivis naRverdaliviT.
manana CitiSvili
13
ar damemduro
Cems vaJs laSa margiSvils
mcire xans TqvenTan yofna macaleT,
vucqiro, rogor brwyinavs marixi,
ar damemduro, Sen genacvale,
Tu moxvedi da aRar dagixvdi.
ar daimZimo guli fiqriT da
ar mogerios dardis morevi,
RamiT gadmoval Cemi wignidan
da mZinars Cumad geamborebi.
minda, mzis sxivad caze gaveba,
vigrZno samyaros yvela Serxeva,
`miyvarxar _ rogor mecotaveba
es sityva, roca Sen Segexeba.
aq yofna erTxans kidev macaleT,
vucqiro, rogor brwyinavs marixi,
ar damemduro, Sen genacvale,
Tu moxvedi da aRar dagixvdi.
netav, manaxa
netavi,
marTlad mTqmeli manaxa,
vis daubnelda
uwin ciskari,
poezia
14
Sen,
samzeoze vinc aRara xar,
Tu _ me,
Sens sikvdils rom moveswari.
javris frinveli
frTas visTan kecavs,
svla golgoTaze
vis ergo bijiT?
Sen, vinc uCemod
waxvedi zecas,
Tu _ me,
uSenod sicocxlemisjils.
am dilas
dRe unda mivSal-movSalo
gulTan brZoliT da omiTa,
am dilas, TeTro SroSano,
SenTan alersi mominda.
me Semnatroda yvela xe,
msurda, Rimilad medina,
gnaxe,
netav, ar menaxe,
niavis mklavze geZina.
caSi TrTis ifnis kenwero,
me javris gubes vewebi,
ar gsurvar?
jvari geweros,
aRarc me Segexvewebi.
manana CitiSvili
15
gamoecvala am mindvrebs feri.
wvimebi gana uwin ar iyo?
iseTi vin var, amayi mzeriT
Wkua gaswavlo da dagarigo.
aq avTandili erT dros mReroda,
aq firosmani gadna tiloze...
simaRles Sensas viT Sehferoda,
im sasoebiT ver mogiloce.
Seminde, Tuki Jamma mimgvana, _
SenTvis maxvili veRar avlese,
viT gekadreba, Tuki imgvarad
ver gefere da ver gealerse.
mTeli kviraa gabmulad avdrobs,
wvimis wveTebiT damZimdnen xeni,
me gana vin var, rom sityva gkadro
an sayveduri Segbedo wyenis.
dro
sityviT Sen amRvrev wyalwmindas,
saqmiT me gaviwirebi,
sad hyavda mamuls amdeni
maoxrebeli gzirebi.
brZolis dros buCqSi SemZvrali
miwas akvdebi laviwiT,
Sen mtrobis cecxli daagzne,
Sig ki mxolod me Caviwvi.
an zeca rad ar wiTldeba,
miwa ar daimexeba,
ros xeli, mZimed codvili,
mamulis droSas exeba.
droa siyruis, sibrmavis,
saqmes ar gkiTxavs aravin,
eris saxeliT saubrobs
meZavica da mparavic.
poezia
16
ero, rusTvelis patrono,
dRes uniWobis mimxedo,
jvars unda ecva rodemde,
miwav, RvTismSoblis wilxvedro.
sityviT Sen amRvrev wyalwmindas,
saqmiT me gaviwirebi,
sad hyavda mamuls amdeni
maoxrebeli gzirebi.
manana CitiSvili
zafxulis mzeSi
natyviariviT damaCnda wyena,
wavedi,
Tumca sxva gza merCia...
zafxulia da mze mwife venaxs
SaSvis bartyiviT SemoeCvia.
wlebma imdeni dardi mawvimes,
jerac momwveTavs cremli iseve,
ra daundobel xeliT gamwire
da mere erTxel ar gamixsene.
ar damcdenia sityva ucebi,
caze sisxlisfrad yvaoda mTvare...
da Cagmanuli simwriT tuCebi
hgavdnen dilegis daketil karebs.
dRes, rogorc iqna, gavtexe navsi,
gulma Zvelebur veRar idinja,
Sxami, romelic wveT-wveTad masvi,
Sen xom erTxelac ar gagisinjavs.
jerac matyvia im dReTa damRa,
javri SemorCa Tvalis Riobebs,
ver gapatie...
xom aris raRac,
rasac verasdros ver patioben.
TrToliT Sevibnev sakinZis Rilebs,
es mze gulamde veRarc ki atans,
zafxulia da alvebis Crdilebs
qari sicxian asfaltze xatavs.
17
18
proza
m ali
c regvaZe-kaxiani
lali bregvaZe-kaxiani
19
saWiroebisamebr, SeuZlia movlenaTa
nebismieri gadalageba. miT umetes,
rodesac TviT avtori yidulobs miwis oradgilian naglejs gareubnis
sasaflaoze dedaqalaqidan mTiuleTisken mimavali gzis dasawyisSi mdebare maRal goraze.
sasaflaos quCis mxridan rkinis
meseri akravs. WiSkarSi Sexval Tu
ara, iqve gegebeba oTxadgiliani saflavi, jer isev mSenebare, magram erTi Tvalis SevlebiTac rom SeamCnev,
gansakuTrebuli zrunvisa da pativis
obieqti gamxdara. igi sasaflaos mepatrones _ baton noes ekuTvnis. saflavs maRali Tavi aqvs. SuaSi marmarilo isea gamzadebuli, Cans, adamianis
mTeli taniT gamosasaxavad CaufiqrebiaT. amis Semdeg karga didi teritoria carielia. lalita mogvianebiT
gaigebs, rom es teritoria Semonaxulia saydrisTvis, romelic uTuod
gaxdeba aqaurobis mSveneba da gvirgvini. jer ki raRac sameurneo monakveTis STabeWdilebas tovebs. aqeTiqiT mimodian batebi, qaTmebi da, ase
gasinjeT, indauric.
Sinauri frinvelebis xilvam pirvelad gaaoca lalita. sul ar Seefereboda aqaurobas. iqamde examuSeboda,
vidre maT realur daniSnulebas gaigebda. Turme, nu ityvi da, momravlebul qvewarmavlebTan brZolis iaraRad iyenebdnen.
haeri aq sufTaze sufTaa, avtomanqanebis binZuri gamonabolqvisgan Tavisufali. ar ismis sirenebis cofiani
kivili, agoniaSi myofi qalaqis oxvra
da viSviSi. marjvena mxares soflis
tyis xasxasa safarveli Cans, pirdapir,
Zvelad naSeni mravalsarTuliani korpusebis usaxuri xedebis iqiT _ qalaqis Soreuli fragmentebi. marcxniv,
erTmaneTis axlos, Cavardnil alagas,
kamkamebs ori patara bunebrivi tba _
koRoebis buded wodebuli. marTalia,
proza
20
sasaflaoze xeebi iSviaTobaa, ufro
sworad, ar aris (Tu saTvalavSi ar
miviRebT mokrZalebiT mdgar TiToorola Zewnas). samagierod, zogierT
Wirisufals upovia gamosavali _ xelovnuri saCrdiloblebi gaumarTavs
muqi orgSuSis fanCaturTa saxiT,
Tumca gardacvlilTaTvis amas aranairi mniSvneloba ara aqvs.
aq miwac rodi hgavs miwas, gamomwvaria, gamonacruli, magram micvalebulTa mzrunveli patronebi am
xarvezsac asworeben. manqanebiT ezidebian sadRac-sadRac moWril miwis
vargis fenebs.
xolo lalita irgvliv ki ara, ufro sakuTar TavSi icqireba, sadac gonebiT xedavs erTsa da imaves _ adamianis or Tvals, or sxivmfen saocrebas.
iesos Tvalebia igi, romelic eubneba:
`nu geSinia!~ da qals marTlac ar ekareba SiSi, advilad Tokavs arafrismomcem emociebs. civ gonebas mindobili Tavisi sasurveli gmiris udreki
xasiaTis Tvisebebs iZens. guldasmiT
agrZelebs zarmaci muSis mier naxevargzaze mitovebuli saflavis kedelTa
saZirkvlis amosufTavebas.
acxunebs mze, romelsac ar epueba
d sakuTar personaJTan identificirebuli, ucnaur realobasa da warmosaxvebs Soris myofi, zogadi StrixebiT cdilobs, tragizmSi komikurobis
marcvali Seitanos. aha, SeniSna, rom
misken joxze cali xeliT dayrdnobili noe moemarTeba, aqaurobis batonpatroni. nela, magram mainc energiulad moiwevs zomieri nabijiT. Tavze farflebakecili Wilis sombrero
axuravs. swrafad faravs albaT mravaljer gavlil manZils. modis da
usityvod jdeba momijnave saflavis
muqi kursebis qviT koxtad mopirkeTebul dabal kedelze. zis ase mdumared, Tvals adevnebs, Tu rogor cdilobs qali saZirkvlis CaRrmavebas,
lali bregvaZe-kaxiani
21
najijgni uswormasworo fskeri. siRrmes cota kidev unda amoRebao, Cailaparaka xmamaRla, uro ki noes
gasagonad. am samuSaosTvis kargad
hqonda gadaxdili, amitom acxadebda
pretenzias, xarisxs iTxovda. mere is
iyo, welSi gasworda, daapira, kidev
raRac daematebina moTxovnisTvis,
rom yurs noes damtkbari xma miswvda:
_ axalgazrdobaSi lamazi iqnebodiT, _ TiTqmis uadgilod Tqva kacma.
Secba, cota ar iyos. ar eloda lalita saubris aseT mobrunebas. Sexeda
sasaflaos mepatrones. mere Tvalebi
daxara da aradrouli Temis dasrulebis mizniT, mokled mouWra:
_ ara miSavda.
ise ki, rac marTalia, marTalia,
enis wverze mainc moadga anci sityvebi _ Cems qmars axlac movwonvaro.
magram araferi uTqvams.
did istoriul dRes Sedga es miwieri umniSvnelo saubari _ zustad `2015 wlis 14 ivliss, rodesac
NASA-s mier cxra wlis winaT gaSvebulma planetaTaSoriso sadgurma
New Horizons-ma, romelsac Tan klaid tombos _ plutonis aRmomCeni amerikeli astronomis ferfli mihqonda, kosmosSi dafara xuTi miliardi
kilometri da juja planetad wodebul plutons Cauqrola maqsimaluri siaxloviT (12,5 aTasi kilometris
manZilze), grinviCis mixedviT 11.50
wuTze, 14 kilometri wamis siCqariT.
_ dajeqiT, daisveneT, _ Tavis
gverdze xeliT miuTiTa qals noem,
_ gaakeTeben, nu ganicdiT, rogorc
Tqven gsurT, ise gaakeTeben.
qalic dahyva mis rCevas, SeeSva saZirkvels, mivida da gverdiT miujda
mepatrones.
erTxans mdumared isxdnen, TiTqos
araferi hqondaT saTqmeli. orive
proza
22
cal-calke fiqrobda Tavisas, didi
albaTobiT, yofna-aryofnaze, rasac
sityvebi ar sWirdeboda. mere noem
daiwyo:
_ mamaci qali xarT Tqven. pativiscemas imsaxurebT.
lalita gaocda. ver mixvda, raSi
gamoixateboda misi simamace. aseTad
sulac ar miiCnevda Tavs, ver warmoedgina, riTi SeZlo msgavsi STabeWdilebis moxdena, magram isev dumili
arCia. iqneb Tavad noes daekonkretebina, ra hqonda mxedvelobaSi. amitom
Tvalmoucileblad, moTminebiT daeloda, Tu kidev ras ityoda kaci. manac ar daayovna:
_ mikvirs, rogor gabedeT, ranairad gadawyviteT amis gakeTeba, _ saflavze aniSna.
gaeRima lalitas, mokled miugo,
rac gardauvalia, imas yvela unda
davmorCildeTo.
_ me ki didxans vyoymanobdi. meubnebodnen, amxela teritoria gaqvs,
SenTvisac gaikeTe rameo. karga xans
vifiqre. unda gamogitydeT, meSinoda.
m e S i n o d a o. aba, amaze gasagebad risi Tqma SeiZleboda? magram
gulwrfelobis xarisxi mosalodnelobis simZafres ver cvlis. bevrjer
moismen _ rac metad mdidaria adamiani, miT metad uWirs sikvdilTan Segueba.
aravin icis, es ramdenad Seesabameba simarTles, magram bolo xanebSi,
qveynis trivialuri yofis siduxWireSi CavardnilTagan bevrisgan moismen _ neta movkvde, davisvenebo.
aviwydebaT, rom SekveTili sikvdili mkvlelTa prerogativaa. sakuTar
sikvdils Sens nebaze ver moixmob.
igi arsTa gamriges funqciaa, amitom
masve unda dautovo. cocxalma sicocxleze unda ifiqro. sicocxle
aranakleb saSiSia da Tu saqme SiSze
midga, iqneb jobdes, sicocxles vuf-
lali bregvaZe-kaxiani
23
erTobisgan kargs arafers moeloda.
isini or kategoriad dahyo _ personaJebad da mkiTxvelebad. oriveni
misgan damoukideblad arsebobdnen.
orTavesgan mkacrad daculi virtualuri sivrce mijnavda, msubuqi da
Tavisufali, radgan erTmaneTisgan
arafers iTxovdnen.
rogor ggoniaT, warmoidgens personaJi, rom mis avtors _ lalitas
fexis TiTebi ubuJdeba, TiTqos Sig
WianWvelebi daudiodes? amitom xSirxSirad alagebs terfebs kuznecovis
iplikatorze, magrad aWers nemsebs,
raTa sisxli amoZravdes anda imas, rom
man sizmrebSi karga xnis daviwyebuli
frena isev daiwyo. isev daibruna gamorCeulobis Seudarebeli gancda. vin
axsnis, Tu ra kavSiri aqvs amas iseT
unikalur unarTan, romliTac RamiT
ayefebul ZaRlebs aCumebs, magram
faqtia, maTze zemoqmedeba iolad gamosdis, advilad axerxebs aRavRavebul pirutyvTa alfa doneSi SeRwevas.
icis ki personaJma, rom lalita
TiTqmis yovel gaTamaSebaze lotos
latariis erT bileTs iZens? Tanac
jiutad ar kargavs imeds an is, rom ar
uyvars xalxmraval adgilebSi yofna,
sakuTari wignebis prezentaciebis gamarTva, Tavisi dabadebis dReebis aRniSvna... xmarobs saukeTeso kbilis
pastas da ejavreba, rodesac vinme
erTi da imaves orjer asmeninebs. aseTebs SizofreniiT Sepyrobilad miiCnevs... kidev bevri ram ar icis personaJma. arcaa saWiro. igi Tvinieri unda
iyos, advilad damyoli. hoda, swored
aseTia. guldasmiT ugdebs yurs noes
ambebs, rasac Tavisi gansakuTrebuli
mdgomareoba avaldebulebs.
noe ki, wablisfer sawer magidasTan
mjdomi, mSvidad uyveba, Tu saxalxo
mkurnalma rogor ixsna WinWris ciebisgan, oRond nanobs, misi wamali,
romelic Tormeti patara WiqiT un-
proza
24
da mieRo, Zalian cudi dasalevi iyo
da aTis metis daleva ver SevZelio.
gaufrTxilebia im madlians, is oric
miayole, Torem sibereSi isev gagixsenebs avadobao. ar davujere da raRac
niSnebs marTla vgrZnobo.
uambo Wkviani ZaRlis Sesaxebac,
romelsac Turme yelze Sebmul patara yuTSi Caudebdnen fuls werilTan
erTad da jixurSi gagzavnidnen sayidlebze. igi adamianebis rigSi dgeboda, rogorc wesi moiTxovda, Sin ki
piriT mohqonda navaWriT savse parki.
mere jixuri gauuqmebiaT. supermarketSi ZaRli aRar SeuSves. Seuracxyofilma pirutyvma maSin arc acia,
arc acxela, iskupa da wamSi veeberTela vitrina CamofSvna, ris gamoc noes
sasamarTloSi siaruli mouwia.
viRac `aCkos~ moTamaSe Suleric
gaixsena erTxel, boSebs daniSnuli
kartebis dastebs rom ayidvinebda da
im kartebiT noes nacnobs erT RameSi Tormeti milioni rubli waagebina, rasakvirvelia, Zveli kursiT, rac
did Tanxas Seadgenda da ase Semdeg,
amouwuravad...
roca noe ambebs hyveba, unda ijde
da usmino bolomde. jer erTi, advilad giTrevs ambavSi da, rac mTavaria, Tavad ise erToba, ver Seawyvetineb. awmyo savsea mogonebebiT, awmyo
warsulis mogonebaTa skivria.
ususuri mZvinvareba.
sicocxlis mudmivi Tanamgzavria
aseTi gancda _ wminda cremlSi amomxrCvali grZnobebis sayudari.
imden xans unda vicocxlo, yvelas
davaviwyde!
namdvili avtori aq ar Cans. namdvili yovelTvis CrdilSia. asparezi
eTmoba Tojinebs. Tavs zemoT araa Zala. Wraqiani dRe daundoblad gwvavs,
gTenTavs. Tanac gonebas gixednis, gadarCenis instinqts giZlierebs. esec
ar iyos, adamiani didxans mainc ver
gaZlebs mTvlemare mdgomareobaSi.
raRac gamoafxizlebs, aiZulebs, farTod gaaxilos Tvali, mimoixedos irgvliv, sadac sulac ar xarobs marto
ia-vardi. dro cotaa. ileva Seni dro.
win axali horizontia, ucxo, Seucnobeli. arafers gpirdeba eg siucxove.
arc elodo. ar Secde da ar elodo.
rad ginda... sakmarisia fuWi warmodgenebi. araferi gWirdeba.
aRarc Txoulob. Cans, moWkviandi.
hoda, ase ufro gagiadvildeba Seigno, rom stumrad xar mosuli samyaros cisfer burTze, romlis radiusi, arc meti, arc naklebi, sul raRac
6.371 kilometria. aq Senamde bevri
mosula da igi sakuTar saxlad gamoucxadebia.
am lamaz tyuilSi cudi araferia.
sruli ufleba gqonda, Senc ase moqceuliyavi, radgan siTamame da gambedaoba TviT sicocxlis Tvisebaa. auwyve, auwyve fexi RvTiv boZebul sicocxles, imkvidre, sanam xar, Seifere udidesi pativi adamianad yofnis.
gulSi nu Caixvev wyenebs, gaiadvile,
gaisxivosne dReebi dedamiwaze, romelze cxovrebaSi mecniereba gvexmareba, romlidan wasvlaSi ki religia.
nu geSinia! nu geSinia!
xolo Tundac erT adamianTan ganSorebaze Tu gwydeba guli, sicocxle
Rirs.
proza
d ici
h urieli
25
proza
26
adgilebze alagebs. gulSi Camwydari
ocnebebis mZivi SeSfoTebuli foriaqiT kiTxulobs:
_ vaime! sad, ratom damekargnen
ocnebebio? _ da pasuxad daoblebuli maxsovrobis xe SrialiT axsenebs
mwuxrisfer sivrceebSi dakidebul
Ralatisfer imedebs...
ar unda, rom mxolod nacvalsaxeli erqvas... mere vivaldis notebis
grZneulebas siyvarulis mindvrebidan kesanebis lurji sevdiT savse
samZimari moaqvT misTvis sasoebiT...
Sejavrda gaCenis dRe da fanjarasTan jdoma. iqiT _ sicocxle swyuriaT, feradi da xalisiania cxovreba!
aqeT ki kuSti da uimedobiT amomxrCvali dReebi uxuTavs sakuTari
uilajobiT gasavaTebul suls...
...sandro dafeTebuli Seyurebs megobars, mere wyalwaRebuliviT eWideba erTaderT naTel azrs da fexebs
TavisTavad ahyavs qera gogonas sadarbazos kibeze. kars simpaTiuri mamakaci aRebs.
_ Sen, albaT, Takos megobari xar;
mobrZandi, genacvaleo! _ Tako, mama,
stumaria SenTan gamoixedeo! _ da CitiviT gamofrTqialebuli gogos Tvalebidan erTi didi da Tbili lurji mze mosCerebia. Svilis gaocebuli
mzeriT xvdeba mama, rom raRac sxva
xdeba.
sandros mRelvarebisgan ena ebmis,
Zlivs axerxebs auxsnas, vin aris, ratom da risTvis gabeda am patiosani
ojaxis Sewuxeba. Tako da misi ded-mama, dabneulebi am moulodneli stumriT da sulis SemZvreli ambiT, TanagrZnobiT miaCerdnen nerviulobisgan ferfur wasul biWs.
_ ar vici, sworad moviqeci Tu ara,
TqvenTan rom movedi. aTas bodiSs mogixdiT SewuxebisTvis, magram sxva gza
ar mqonda _ giorgis Svela sWirdeba,
saSineli depresia stanjavs, sicoc-
cici gurieli
27
ukan _ Svilis foriaqSi xedavda, rogor dabruneboda sicocxlis wyurvili.
saxlSi TiTqos uSvelebeli mze
datovao gogom. larnakidan yviTelgula gvirilebi uRimodnen giorgis
da TiTqos eubnebodnen _ yvelaferi
kargad iqneba!..
Rame saSinlad gaiwela. giorgis
musikasaviT Caesmoda Takos sityvebi
da grZnobda, rogor moJonavda mTeli sxeulidan bedniereba. imediT gakaJebuli suli xeluxlebeli ocnebebis samyaroSi miaqrolebda...
roca sisxamma rZisferi TvalebiT
maqmaniani fardidan Semoixeda, giorgim _ dila mSvidobisa, Tako! _ gulidan iseTi grZnobiT amoatara, rom
maqmanze Camomjdar gariJraJs gaaJriala...
Zals giorgi iyo da Zals kedlidan
mowikwike saaTi.
rogorc iqna, daadga saSveli gaTenebas. lifti pirvel sarTulze gaCerda. sandrom da biWebma giorgi etlianad cimcim miiyvanes manqanasTan.
gulTbili kaci iyo Takos mama _ biWi
didi sifrTxiliT Casva salonSi, dakecili etli sabargulSi moaTavsa da
manqana daqoqa.
giorgis deda maqmanebidan dahyurebda sadarbazosTan gogo-biWebis
fusfuss, cremlebi RapaRupiT Camosdioda. xedavda, rogor evlebodnen
Tavs mis Svils megobrebi, awuxebdaT
giorgis mdgomareoba. am gogo-biWebma, jer kidev bavSvobidan gausvlelebma, icodnen, sad unda CaeTesaT
sikeTis marcvali, rogor unda SeeSvelebinaT xeli, romeli sityva iyo
saWiro adamianis gulis gasaTbobad!
saamayo, wesieri da Rirseuli Taoba moabijebda saqarTveloSi... Taoba, romelic kiTxvas _ rani varT da
saiT mivdivarT? _ keTili saqmeebiT
pasuxobda. ese igi, RvTismSobelma
proza
28
ar gvaqcia zurgi, ese igi, anTebul
sanTels ar dahkargvia Zala; maT yovelTvis ecodinebaT erTaderTi da
WeSmariti pasuxi, isini amqveynadve
ipovian RmerTs, igrZnoben, rom Tavad arian siyvaruli da moZebnian im
WeSmaritad sufTa savals, romelic
aucileblad taZramde miva!..
dedam daZrul manqanas CurCuliT
daadevna:
_ RmerTi gfaravdeT, Rimilis gogo-biWebo, rameTu iciT, rogor unda
daadgeT Tqveni cxovrebis safexurebs!..
manqana daiZra, giorgi RimiliT,
xelis daqneviT daemSvidoba dedas.
manqanaSi sasiamovno, gulTbili
da uSualo atmosfero sufevda. iyo
Zalian bevri iumori da xalisi, mere
saqarTvelos Zvel dedaqalaqs miuaxlovdnen da salaparako Temac Seicvala. ymawvilebi qveynis warsulze
alaparakdnen. qarTvelebi siamayiT
davdivarT RvTismSoblis wilxvedr
miwaze, kurTxeuli dedis Cvendami
siyvarulis udidesma madlma mogvca
dRemde mosvlis Zalao, ambobdnen.
saqristianosTvis uwmindesi relikviidan ori udidesi siwminde siwmindeTa Soris saqarTveloSi inaxeba,
yovladwminda RvTismSoblis da misi
mxolod Sobili Zis _ iesos kvarTi!
erTi _ dasavleT saqarTveloSi,
dadianebis sasaxleSi inaxeba...
meore aRmosavleT saqarTveloSi _
mcxeTis madlian mkerdSia Cakruli...
`meored mosvla gardauvalia! es
siwmindeebi ki TiTqos meored mosvlamde qarTvelTa nugeSad aris Semonaxuli~, _ gaifiqra giorgim.
_ movediT! ai, esec sveticxoveli!
_ fiqrebidan gamorkveuli giorgi aJriamulebulma megobrebma isev cimcim
Casves etlSi da qvafeniliani viwro
poezia
f lguja
n arRia
panTeonis robai
rezo WeiSvilis Sesandobari
dums klasikosi... wviT da dagviT, gana advilad
qmnida Sedevrebs... wuTisoflis kadric Cavlila...
Tumca maRali iyo dRemdec es panTeoni,
amieridan mTawmindaa mwvaneyvavilac...
msgavsebis robai
SemosZarcvia frangs perangi Zveli flanelis,
qarTvels _ satinis... maT irCies autaneli
Tavisufleba... apolonis iyvnen paJebi,
parizs aocebs grenguari*, Tbiliss _ graneli...
faqtis robai
(naxevrad iumoreska)
Tumca saxeli daimkvidra qveynis gawirviT,
Tavsac gvawonebs Rvawlmosili eriskaciviT...
iqneb, yvavoba arc yvavs unda, magram faqtia,
rom Seicvalos, ver gaxdeba mainc arwivi...
* grengori
29
poezia
30
jojoxeTis robai
wlebis simravle dards gvimatebs da cremlebs gvadens,
Tan TevzebiviT gvafrTxobs SiSi, cxovreba _ bade...
Cveni epoqa saSineli jojoxeTia _
rom daganaxoT, unda viyo ukvdavi dante...
samSoblos robai
icnoba naRdi mecixovne da farRaliti**,
rogorc quraSi gamomwvari mtkice kramiti....
CvenTvis Sena xar bediswera, didi samSoblo,_
rom ver awonis dedamiwis Tval-margaliti...
niWis robai
cxovreba xanac yaCaRia, xanac Cafari,
xan awewili, rogorc qarSi cxenis fafari...
ufals madloba, leqsis weris maCuqa niWi
da mapovnina saimedo TavSesafari...
sicocxlis robai
`...Tavsa axlad vervin iSobs~.
rusTaveli
Tavs vervin iSobs xelmeored... magram diadi
mze daibada... kvlav gvaCuqa es ganTiadi...
uflis madli da wyalobaa dila yoveli _
rom gagvifantos RamesaviT sulis wyvdiadic...
* buriani _ agaraki saguramosTan.
** farRaliti _ taZris daraji.
elguja marRia
31
guTnisdedis robai
minaweri givi CiRvinaZis wignze
`Zveli guTnisdedebis miwa~...
ar gvinatria sxva samoTxe da sxva edemi,
winaprebiviT Cvenc samSoblos SevaberdebiT...
vinc ayuradebs marTlac sisxliT gapoxil miwas _
esmis godeba uZvelesi guTnisdedebis...
dedis robai
jerac bevri maqvs mosayoli TqvenTvis ambavi,
poeti var Tu mogonebis amomxapavi...
zamTrispiria, Tavze madgas moxuci deda _
Semomikeca me, WaRaras, Tbili sabani...
poetis robai
(naxevrad iumoreska)
gepatieba zogjer poets, iyo Tavxedic _
Tu ar Setope da xelidan aRar waxvedi...
mouTmenloba-eSmakobas is girCevnia,
gulubryviloba da moTmena gqondes saxedris.
muxis robai
didgulobs qari... agugunebs garindul tyesac,
gzadagza mesmis daucveli xeebis kvnesa...
bilikze gdia umowyalod mokluli muxa _
glovobs buneba... gulis wuxils giyvebi leqsad...
poezia
32
renegatebis robai
cixe Signidan tydeba mudam... mteri cbieri
cdilobs, gagvxados gulmaviwyi da Tvinieri...
Zeglebad dganan usamSoblo renegatebi
da zurgs imagrebs Cven drois kondotieri.
gazafxulis robai
mananas...
rodesac giyvars, veRar axsni, ra gemarTeba,
gulSi Semodis gazafxuli, rogorc naTeba;
yoCivardebi davkrife da viCqari Senken _
TiTqosda pirvel paemanze magviandeba.
peizaJis robai
zRvaze ara Cans horizonti, curavs Sors gemi,
wvims da bulvarsac gauSlia palmis qolgebi;
netav, ra Zalam dagvixata es peizaJi _
ris mone, mane an van-gogi, anda gogeni.
uimedobis robai
Tuki amqveynad Rirsebas da sindiss Ralatob,
getyvi pirdapir, saidumlos gana gagandob...
nuRar geqneba gamarjvebis mcire imedic _
radganac ibrZvi ufarod da umuzaradod.
gulis robai
nodar wuleiskiris xsovnas
iTmenda xmaurs da cxovrobda TiTqosda Cumad,
mamuliSvilTa mihyveboda gzasa da gumans;
eris mxurvale, upirveles gulSematkivars _
bunebrivia, rom umtyuna mtkivanma gulma.
elguja marRia
33
dedaenis robai
`ra ena waxdes, eric daeces~..
grigol orbeliani
fesvs Tu mowydebi, ver giSvelis RrublebSi frena,
sxvisi Tu ici, sakuTaric giyvardes ena...
giyvardes Seni damwerloba ToTxmetTagani _
ena Tu mokvda, TavisTavad gavqrebiT Cvenac.
zamTris robai
xsovnaSi CamrCa STambeWdavi suraTi erTi,
Jonavda sxivi, rogorc sisxlis fermkrTali wveTi...
xeze ekida Tovlis qula _ imedi zamTris, _
frTebCamoyrili, umowyalod mokluli gedi...
karTagenis robai
`Carthaginem esse delendam!~
markus porcius katon ufrosi
politikosi Tumc ara var da oratori,
sxva ver gaxdeba Cveni qveynis baton-patroni...
garduvalia, karTageni unda daingres! _
vumzer leRvis xes... maxsendeba brZeni katoni...
bunebis robai
maraosaviT gauSliaT xeebs totebi,
WaxWaxebs SaSvi, ar eSlebaT Citebs notebi...
bunebas mowyda, gaucxovda adamiani, _
iqneb es aris safuZveli gaborotebis...
daisis robai
guli sikeTes Tu asxivebs, ras gizams dardi,
borots niRabi ver dafaravs da maxinjs _ Cadri...
lamazad unda icxovro da waxvide bolos, _
Sexede daiss, mze mSvidad da lamazad Cadis...
poezia
34
dilis robai
madloba RmerTo, gagviTene mziani dila,
Cveni sicocxle Sen gekuTvnis... Sens wiaRs Sina
bednieria, vinc mRviZarebs... iqneb gonebac
Sen gaunaTo, visac mTeli cxovreba sZinavs...
maradisobis robai
modilianis momnusxveli ismis suita,
hangi ukvdavi movismino raRac sul minda...
raa cxovreba warmavali?... ai, sicocxle, _
maradisoba rom iwyeba dasasrulidan...
usamarTlobis robai
am Cvens cxovrebas uxilavi xeli warmarTavs,
qaTmis sibrmave uRmerTobam mravals damarTa...
`marTal samarTals~ gviqadagebs brZeni soloni, _
magram ufali Tu aRadgens qveynad samarTals.
enis robai
simarTlis mTqmeli unda iyo mtkice mxedari,
gabeduli da uSiSari, Sorsgamxedavi...
xandaxan enac ise unda daimorCilo, _
rogorc ulayi Tavneba da gauxednavi.
Tavisuflebis robai
arafers niSnavs ganZeuli, Tund Seni wona
Tu gboWavs qsenfi, _ ra azri aqvs simdidris qonas?..
rad ginda gerqvas ukvdavi da brZeni ezopec, _
Tavisuflebas ver eRirsa sawyali mona...
zebos robai
(reminiscencia `daTa TuTaSxias~ Temaze...)
eSmakma uwyis, Tu ras fiqrobs gulSi seTuri,
morCili xalxiT, ra Tqma unda, beds ar emduris.
WaSi zis zebo da imediT bednieria, _
mama-marCenals Sescicinebs es ubeduri.
elguja marRia
35
Semecnebis robai
rom ar mogedos damRupveli obi da xavsi,
ibrZole mudam... Seimecne cxovrebis arsi...
cinikosobda diogene, magram icode, _
iyo namdvili moqalaqe, msoflio _ kasri...
simarTlis robai
`ar gaTeTrdebis yoranio~, _ ifiqre meti,
Wors nu ahyvebi da simarTlis dadeqi gverdiT...
sisulelea, mtredi yvavad warmoaCino, _
bunebrivia, yvavic veRar gaxdeba mtredi...
imedis robai
mainc ra aris es imedi?.. ra gvaZlevs imeds?..
amomwuravad mipasuxos iqneba vinmem?..
miwier yofis dasasruli Tua wertili, _
imeds davarqvaT sulis moTqma _ niSani mZime...
cxovrebis robai
kacobriobis aRsasruli nel-nela modis,
mTeli samyaro monanie, budea codvis...
yoveldRiurad mZime xdeba
Cveni cxovreba, _
rogorc mwvervalze asatani sizifes lodi...
daufiqreblobis robai
(reminiscencia)
movixme didi servantesi, radganac friad
momwons is, rasac qvemoT vityvi, sibrZne rom hqvia:
daufiqreblad isaubro, _ es imas niSnavs,
daumizneblad gaisrolos Cubinma tyvia...
bednierebis robai
Cems nuca da sandro yoCiaSvilebs...
Sen iseTi xar, arasodes damtoveb marto,
ar vici, mainc sanugeSo ra giTxra, dardo...
iqneb es aris mTeli Cemi bedniereba? _
siyvaruliT rom mexuteba nuca da sandro...
36
proza
t imon
k afariZe
cocxal-mkvdari qelexsaSvili
gavrcelebuli xmebi saqarTveloSi erTiani nacionaluri
moZraobis mmarTvelobis periodSi marTlmsajulebis
gardacvalebis Sesaxeb sulac ar iyo gazviadebuli.
mark tvenis sityvebis
avtoriseuli interpretacia
iago qelexsaSvili, cocxali adamiani, verasdros warmoidgenda, odesme
imis mtkiceba Tu mouwevda, rom namdvilad cocxalia, arasdros, aravis
mier mokluli ar yofila da Tavadac
aravin mouklavs. ruseTidan deportirebulma uamravi damcirebisa da
Seuracxyofis Semdeg, rogorc iqna,
fexi mSobliur miwaze dadga, egona,
samSvidobos gaaRwia, magram mwared
Secda: saqarTvelodan didi xnis winaT wasuli TiTqos sxva qveyanaSi dabrunda da iseTi gasaocari ambebi gadaxda, vinmes rom moeyola, arafriT
ar daujerebda. Tbilisis aeroportSi
jer qarTvelebis daRvremili saxeebi
moxvda TvalSi, mere gauparsavi taqsis mZRoli, mTeli gza sigarets rom
abolebda. deporti xaro, _ mxolod
es hkiTxa, dasturis Semdeg ki Tavi
ise daiqnia, ver gaigebdi, TanaugrZnobda Tu kicxavda, asec mogixdebao.
qalaqamde xma aRar amouRia da moeCvena, rom sarkeSi uTvalTvalebda,
simon jafariZe
37
_ sworedac rom gasarkvevia. aq erTiani nacionaluri moZraobis ofisia, sruliad saqarTvelos mmarTveli partiis ofisi, ase iyo, ase aris
da ase iqneba yovelTvis, gasagebia? _
warmoTqva muqariT, _ Tqven ki absoluturad usafuZvlod acxadebT es
Cemi binaao.
_ me sulac ar mainteresebs, visi
ofisia, es Cemi sakuTari binaa, morCa
da gaTavda! _ xmas auwia.
_ absoluturad darwmunebuli
xarT amaSi? _ iseTi ironiiT uTxra,
rom wamiT eWvic ki Seepara, rame xom
ar meSlebao da fanjridan gadaixeda
_ qvemoT TiTqos misi ezo iyo da arc
iyo, eWvis gasafantavad meore oTaxis
daTvaliereba daapira, magram im Tavxedis mkacrma gafrTxilebam SeaCera,
ucxo pirTa Sesvla sastikad akrZaluliao.
_ me var ucxo? _ ikiTxa aRSfoTebulma da gunebaSi gvarianad SeukurTxa.
_ nu iginebiT, moqalaqev, Torem
dacvas gamoviZaxeb da migabrZaneben,
sadac saWiroa.
mTeli am dialogis ganmavlobaSi
proza
38
qals monitorisTvis Tvali ar mouwyvetia da am saqcieliT ise iyo gaognebuli, yuradReba aRar miuqcevia
imisTvis, rom aman ase zustad amoikiTxa Tavisi misamarTiT gafiqrebuli gineba. meore oTaxisken gaemarTa,
magram gza Savperangianma axmaxma gadauRoba da gasasvlelisken miuTiTa.
amas aramcTu winaaRmdegobis gawevas,
gunebaSic ki ver gaubedavda Seginebas da iZulebuli Seiqna, usityvod
damorCileboda. sadarbazoSi qoqiaSvilis zari dareka, magram kari aravin
gauRo. pirvel sarTulze jer kakauriZes miukakuna, mere xubutias, magram aqac, etyoba, Sin aravin iyo, ezoSic yvela daraba dagmanuli daxvda
da iseTi uCveulo siCume idga, TiTqos mezoblebi erTianad amowydnen.
_ va, iago, Sen cocxali xar, kaco?
_ moesma zurgs ukan da moulodnelobisgan SekrTa _ misi mezobeli WiWo iyo. am dartymulisgan araferi ar
unda gahkvirveboda, magram amgvari
SekiTxva ratomRac ar esiamovna da _
viTom, ratom ar unda viyo cocxalio.
_ ra vici, kaco, ase Tqves, mokleso. _ misi bina xom miisakuTres da axla mokles kidec. ara, aq raRac sxva
ambaviao, gaifiqra da _ vin Tqva, mokleso, _ gabrazda.
_ me ra vici, ase Tqves, mokleso.
cocxali rom daginaxe, gamixarda.
_ es Cveni mezoblebi sad arian?
_ ra vici, zogi mokvda, zogic sazRvargareT wavida.
siCume Camovarda. dacarielebul
saxls Tvali moavlo da guli dawyda, mTeli bavSvoba xom aq gaatara,
am ezoSi gaizarda, axla ki yvelafers
ratomRac es nacionaluri moZraoba
dapatronebia da _ aq ranairad aRmoCndneno, SeekiTxa.
_ ra vici, kaco, aq ar viyavi da,
rom davbrundi, aq ar damxvdnen?.. me
xom ici, xan narmalni var, xan vurev,
simon jafariZe
ebi, kafe-barebi, restornebi da ucxouri ofisebi CaemwkrivebinaT, mxolod damkrZalavi biuros abraze ewera qarTulad _ saiqio, qvemoT ki _
keTili iyos Tqveni mobrZanebao, rac
aseve cudad eniSna. mere Tavis mSobliur, pirvel skolas Cauara da uneblieT, parlamentis Senobis win Sekrebili opoziciis xalxmraval mitingze
aRmoCnda. qelexsaSvili, saerTod,
apolitikuri adamiani iyo, rac uSualod mas ar exeboda, didad ar ainteresebda da ruseTSi myofma wesierad arc ki icoda, saqarTveloSi ra
xdeboda. moviTxovT vadamdel saprezidento da saparlamento arCevnebs! _
ewera Senobaze gakruli naWris zolze da, marTalia, tribunaze gamosuli
oratorebis xma aqamde ver aRwevda,
magram isinic, etyoba, imaves iTxovdnen, Tumca amas Tavisi gasWirveboda
da, is iyo, wasvla daapira, rom Tavisi
klaseli xojava SeniSna.
_ iago, rogora xar, kaco? _ gaxarebuli gadaexvia, sul ar Secvlilxaro, gauRima, mere misken miiwia da
xmadabla SeekiTxa, gavige Seni ambavi da marTali Tuao. sxvebisgan gansxvavebiT, etyoba, moerida, cocxali
adamianisTvis pirdapir ekiTxa, nuTu
cocxali xaro. is-is iyo, daapira,
xojavasTvis saqmis viTareba aexsna,
rom uecrad xalxma ixuvla, Zirs prezidentio, xojavac ahyva da misTvis
yuradReba aRar miuqcevia. aleqsandres baRSi Cauxvia, moeCvena, rom viRac aekida, merxze Camojda, irgvliv
Tvali moavlo, magram saeWvo veravin SeniSna, cota xanSi ki merxze _
yovel SemTxvevaSi, iagom ase Seicno _
is Savkepiani Camoujda, rusTavelze
Tvali rom gamoayola. rogorc Cans,
mitingidanve uTvalTvalebda, Tumca
baRidan gamosuls is aRar SeumCnevia. mSral xidze gadavida da nacnobi
39
saxlis fasadze uzarmazari, wiTeli
asoebiT gamoyvanili isev is warwera
dainaxa _ erTiani nacionaluri moZraoba. aqaco, gaukvirda da imis imediT, rom es yvelgan arsebuli moZraoba mamidamisis binaSi ar iqneboda,
sadarbazoSi Sevida, magram imedi gaucruvda _ meore sarTulze, nacnobi
binis karze igive warwera amoikiTxa.
oTaxSic, kedelze, prezident sadRobelaSvilis suraTi daxvda, kompiuterTan ki TmagaCeCili qaliSvili,
monitorisTvis Tvalis mouwyvetlad
rom hkiTxa ra gnebavTo.
_ Tqven TviTon ra gnebavT mamidaCemis binaSi?
_ aq erTiani nacionaluri moZraobis ofisia, _ misken mouxedavad da
ise damajereblad ganacxada, TiTqos
yvelaferi marTlac ase unda yofiliyo.
_ es mamidaCemis binaa da sainteresoa, Tqven rogor moxvdiT aq?
_ aq erTiani nacionaluri moZraobis ofisia, sruliad saqarTvelos
mmarTveli partiis ofisi, gasagebia?!
_ gaimeora muqariT da Tqven ki absoluturad usafuZvlod acxadebT viRac mamidis binaao, daamata.
_ viRacis ki ara, mamidaCemis binaa,
ma-mi-da-Ce-mis, gasagebia?! _ xmas auwia.
_ yvelam Tavis imnair mamidas mixedos, _ warmoTqva sxvaTa Soris, ise,
rom misken arc gamouxedavs. imnairSi, cxadia, bozmamida igulisxma. amis
atana ukve SeuZlebeli iyo, Tavxedi
da uzrdeli yofilxaro, miaxala da
gunebaSi amasac miagina.
_ nu iginebiT, moqalaqev, Torem
dacvas gamoviZaxeb da migabrZaneben,
sadac saWiroa. _ saginebeli ki iyo,
magram xmamaRla namdvilad ar Seuginebia da gaukvirda, fiqrs rogorRa
mimixvdao. mTeli am dialogis ganmavlobaSi am Tavxeds monitorisTvis
proza
40
Tvali ar mouwyvetia. amnairs mainc
verafers gaagebinebda, kibeze daeSva
da quCaSi gamovida. SeiZleba mamidam
bina nacmoZraobas miaqirava, magram
TviTon sad unda gadasuliyoo, fiqrobda.
_ va, iago, Sen cocxali xar, kaco?
_ mamidamisis mezobeli lauSa iyo. viTom ratom ar unda viyo cocxalio,
cotaTi gabrazda kidec.
_ ra vici, ase miTxres, mokleso.
_ vin giTxra es sisulele?
_ ra vici, viRacam miTxra. _ mxrebi aiwura. _ Sen sad iyavi amden xans,
kaco?
_ ruseTSi. mamidaCemi sadaa, ar
ici?
_ zina?.. _ gaocebulma raRac ucnaurad gamoxeda. _ zina didi xania ar
minaxavs, sadRac gaqra.
_ iaSa biZia? Svilebi? yvelani gaqrnen?
lauSam raRac undoblad gamoxeda,
mere ki TiTqos Tavi imarTla, aSotas
ecodineba, iman yvelaferi icis, uZiloba sWirs da dRe da Rame televizors uyurebso.
ezoSi lauSam karga xans abraxuna aSotas karze, mere kars miawva da
SeaRo. naxevrad Cabnelebul oTaxSi,
televizoris win, savarZelSi aSota
mokalaTebuliyo.
_ aSot, naxe vin movida?...
_ va, iagojan, Sen cocxali xar, kaco? _ wamodga, naTura CarTo da xeli
CamoarTva.
_ ver xedav, rom cocxali var?..
yvela erTsa da imaves mekiTxeba,
cocxali xar, cocxali xar?.. cocxali var, aba ra...
_ ra gewyina, iagojan, rac televizorSi gavigone, imas gebnebi, nito
Sen mokles, nito Sen mokali... nito
ot Sesti do deviati, nito ot deviati do piatnadcati misces, gavgiJdi, meTqi, ra detski srokia, iago
simon jafariZe
41
erTxans xma ver amoiRo, Cqara Semodio, Cailaparaka, karis RiobSi gaiWvrita, etyoba, darwmunda, rom aravin
uTvalTvalebda, kari Caraza, mcire
xans ise Sehyurebda, TiTqos pirvelad naxa, mere ki mkvaxed usayvedura
sad daikargeo. cocxali Tu iyavi, erTxel mainc rogor ar Segvatyobine,
Seni gamoisobiT biZaSeni cixeSi itanjebao. cixeSio, gaukvirda, ki magram,
me ra SuaSi varo?.. biZaSens rom Seni
mkvleloba daabrales, nuTu Sen araferi gagigiao, usayvedura da misi gaognebuli saxis Semyurem, Seni mokvla
daabrales, Senio, daazusta. arada,
radgan gavrcelda xmebi misi mkvlelobis Sesaxeb, viRacisTvis xom unda
daebralebinaT es mkvleloba, magram
biZamiss Tu daabralebdnen, amas verasdros warmoidgenda. vin daabralao, ikiTxa da aq ucnauri ram moxda:
CSSS... bicolam tuCebze TiTi miifara, misken miiwia, imaTo, waiCurCula
da TaviT Werisken mianiSna.
_ vin imaT, qalo, amoiRe xma! _ etyoba, xmamaRla mouvida, iman TiTi
isev tuCebze miifara, CSSS... gvismeneno, irgvliv Tvali moavlo da zemoT mianiSna, albaT, viRac maRalCinosani igulisxma, mere ki uambo, rom
biZamisi Rame sodSi waiyvanes, biznesis da qonebis Cuqeba mosTxoves, magram ar qnao, amis Semdeg RamRamobiT
urekavdnen da emuqrebodnen, mere ki
misi mkvleloba daabrales da ukve
xuTi welia cixeSi itanjeba, qarxana
da mTeli qoneba dauyadaReso. iaSas,
mamidamisis qmarsac igive damarTes:
Rame waiyvanes, biznesis Cuqeba mosTxoves, magram ar qna, emuqrebodnen
da erT dResac sadRac gaqrao. mere
mamidamissac urekavdnen da emuqrebodnen, Tu bizness saxelmwifos ar
aCuqeb, Tqvens biWebs daviWerTo da
iZulebulni gaxdnen, sazRvargareT
gaqceuliyvnen. mainc araferi Segvar-
proza
42
Cines, netavi, Tavidanve eCuqebinaT da
am ubedurebas gadavrCebodiTo, daiCivla sacodavma, bolos ki ise ikiTxa, visi gakeTebulia axla eso, rom
cxadia, icoda, vinc gaaubedura, magram SiSiT ver amxelda.
_ visi da am nacionalebis, magaTi...
_ ginebis miyoleba undoda, magram
tuCebze xeli aafara da Cven zemoT
magaTi ofisiao, uCurCula, xolo roca misi binis ambavi gaigo, kidev ufro
metad SeSinda, samzareuloSi gaiyvana
da xmadabla gaando, rom hyavT advokati, romelmac biZaSenis gamarTleba jerjerobiT ver moaxerxa, magram,
raxan cocxali aRmoCndi, imis gaTavisuflebas win raRa daudgebao, TiTqos, Tavisive Tavi daaimeda da _ Senc
dagexmareba binis dabrunebaSio.
Rame Tavs datexil gasaWirze fiqrobda, magram gamosavals ver poulobda, mere WiWo, lauSa da aSota
daesizmra, nuTu cocxali xaro, ekiTxebodnen. xom xedaven, rom cocxali
varo, brazobda, SeSinebuli bicolamisi ki raRacas eCurCuleboda da
TiTs Werisken iSverda, xolo ayiravebul roialTan gaRimebuli dedamisi
idga da locavda, madloba RmerTs,
rom cocxali xaro. aman saidanRa gaigoo, ukvirda, mere Savperangianma
bexlewma, gaeTrie Seni binidano, xeli
hkra da... gaeRviZa. sizmarSi dedamisis
gamocxadeba cudad eniSna, mere gaaxsenda, rom swored dRes, Teqvsmet Tebervals gardaicvala da es ra dReSi
Camagdes am garewrebma, dedaCemis gardacvalebis dRec ki damaviwyeso.
saburTalos sasaflaoze kidev
erTi usiamovneba daemata _ dedamisis saflavisken mimavalma granitis
uzarmazar Sav lodze oqrosferi
asoebiT amokveTili Tavisi gvar-saxeli da dabadebisa da gardacvalebis
TariRi dainaxa da Tvalebs ar daujera:
iago qelexsaSvili
1959-2002
arada, cocxali kaci TiTqos sakuTar saflavTan idga. xom icoda _ misi namdvilad ar iyo, magram mainc raRac usiamovno SegrZneba gauCnda, mere ivarauda, rom es SeiZleba swored,
misi mogvare egonaT, Tavad iago da
mokluladac amitom CaTvales. am ucnauri damTxveviT kidev ufro metad
guldamZimebulma sasaflao datova
da advokatTan Sesaxvedrad gaeSura.
advokat nemsiwveriZis ofisi qalaqis centrSi, maRali Senobis pirvel
sarTulze iyo ganTavsebuli, abraze
`saadvokato biuro, nemsiwveriZe, yunwireiSvili~, amoikiTxa, zaris Rilaks
daawva. SemobrZandiTo, moesma, kari
gaiRo da sakmaod did oTaxSi aRmoCnda. gamxdari axalgazrda kaci wamodga, garsevan nemsiwveriZed gaecno
da dabrZandiTo, skamze mianiSna. amas
arafriT gamorCeuli, erTi SexedviT,
Znelad dasamaxsovrebeli saxe hqonda, meoris brtyel, sarkesaviT priala kefaSi ki, rom moendomebina, Tavis anarekls dainaxavda, magram ufro
iman gaakvirva, rom misken arc gamouxedavs, magidaze raRacas CaCereboda,
albaT, kiTxulobda an Rrma fiqrebSi
iyo wasuli. nemsiwveriZem mokled gaacno biZamisis saqme, bolos ki dasZina, iSviaTi SemTxvevaa, cocxali kaci
moklulad iTvlebodes, msgavsi araferi Semxvedriao. erTxans fiqrobda,
mere gamomZiebeliviT ise daJinebiT
miaCerda, TiTqos undoda darwmunebuliyo, rom marTlac, cocxalia da
aseTi ucnauri kiTxva dausva: nuTu
ar gagigiaT, rom biZaTqveni swored
Tqveni mkvlelobisTvis gaasamarTleso da yoymani rom Seatyo, TiTqos
Tavi imarTla, arasworad ar gamigoT
da imisTvis, rom efeqturad davicva
Cemi klientebi, yovelTvis simarTle
unda vicode, Tundac es ewinaaRmde-
simon jafariZe
43
TanamSromelma ki eWviT SeaTvaliera,
pijakis jibeebze xeli mousva, Sarvlis totebs zemodan qvemoT xelisgulebi Camoayola, bolos mklavebze
xelebi ratomRac Zalian magrad mouWira, rogorc Cans, Tavisi Zala agrZnobina, swrafad gaiareo, miugdo,
gasasvlelisken ubiZga da iseTi SegrZneba gauCnda, rom aqedan SeiZleba
veRarc gaeRwia. mesame sarTulis 33-e
oTaxze ewera _ Tavmjdomaris ufrosi TanaSemwe fridon xuxuni, misaRebSi ki, kompiuterTan, im TavxedebiviT
TmagaCeCili qaliSvili ijda, Tumca
aman gamoxedva mainc ikadra da SediT,
gelodebiano, Cailaparaka. uzarmazar
oTaxSi, Zvelebur sawer magidasTan
mjdomi Zalian sufTad gaparsuli,
utuCo axalgazrda maSinve wamodga,
xeli CamoarTva, dabrZandiTo, savarZelze mianiSna, am dros saketmac gaiCxakuna, rogorc Cans, kari garedan
Caketes da aqedan SeiZleba veRarc
gavaRwioo, isev es gaifiqra.
_ nu geSiniaT, mxolod imitom Cavraze, vinmem rom ar Segvawuxos, _ daamSvida da gaukvirda, im Tavxedi qaliSviliviT fiqrs rom miuxvda. _ SegiZliaT gulaxdilad isaubroT, ucxo
aq aravin Semova, _ TiTqos viRac sxvam
uTxra, tuCebi odnavadac ar gatokebia, umoZrao, naxevradgaxelili TvalebiT mosCereboda, etyoba, damZimebuli quTuToebis aweva uWirda.
_ me biZaCemis, arCil nebieriZis
saqmeze gawuxebT, sasamarTlom mas
Cemi mkvleloba daabrala, _ mcire
xans daayovna, am iSviaTi, albaT, erTaderTi saqmis Sesaxeb xuxunis reaqcia ainteresebda, magram amas aranairi emocia ar Sestyobia da sinamdvileSi Cemi mokvla arc ufiqriao,
gaagrZela, cocxali var da am axlad
aRmoCenili garemoebis safuZvelze
saqmis gadaxedvas viTxovo. xuxunim
yuradRebiT mousmina da mentoruli
proza
44
toniT usayvedura: _ tyuilad aravis arafers ar abralebs Cveni sasamarTlo da mxolod mtkicebulebebiT
absoluturad gamyarebuli ganaCenebi gamoaqvs danaSaulis an udanaSaulobis Sesaxeb, gansasjelebTan mimarTebaSi, rasakvirvelia. _ erTxans
mis gancxadebas CasCereboda, mere ki
aseTi ucnauri SekiTxva dausva: _ SeecadeT, gaixsenoT, sad, rodis da ra
viTarebaSi moxda Tqveni mkvleloba?
_ uceb amoxeda da imisi umoZrao tuCebis Semyures iseTi SegrZneba gauCnda, TiTqos SekiTxva aman ki ara,
viRac uxilavma dausva da Tqven, etyoba, ver gamigeTo, Cemi mkvleloba
saerTod ar momxdara, ager var cocxali kacio.
_ Zalianac kargad gavige yvelaferi. me gekiTxebiT Tu sad, rodis da
ra viTarebaSi moxda mkvleloba saqmis masalebidan gamomdinare, anu, ubralo eniT rom vTqvaT, saqmeSi ra weria-meTqi, amas gekiTxebiT. ki magram,
mkvleloba Tu ar momxdara, mkvlelobis adgili rogorRa iarsebebso?
_ gaukvirda.
_ mosamarTlem Tu CaTvala, rom
Cadenilia mkvleloba, saqmeSi aucileblad iqneba miTiTebuli sad, rodis da ra viTarebaSi moxda es mkvleloba. _ erTxans mis gancxadebas ise
CasCereboda, TiTqos pasuxi iq unda
amoekiTxa da braldebuls Tu icnobdiTo, aseTi kidev ufro ucnauri SekiTxva dausva. rogor ar vicnobdi,
biZaCemiao, gaukvirda, amis Semdeg ki
sruliad uazro ram hkiTxa, ase darwmunebuli ratom xarT, rom Tqveni
mokvla ar ufiqria biZaTqvens, fiqrebis amokiTxvis unari gaqvTo? ara
marto fiqrebs, zogjer azrebsac
vkiTxulobo, ixumra. azrebsac Tu
kiTxulobT, maSin imasac SeityobdiT,
rom swored Tqveni mkvlelobisTvis
gaasamarTles biZaTqvenio. oci weli
simon jafariZe
45
gvami rom aRmoeCinaT, es sxva saqmea.
_ cocxali adamianis anu Cems gvams
rogorRa aRmoaCendneno, gaukvirda.
_ me ar miTqvams rom Tqveni gvami aRmoaCines, rom aRmoeCinaT-meTqi, _ mcire xniT Cafiqrda da, Tumca
xandazmulobis vada aqac moqmedebso, daamata. nuTu gvamis aRmoCenasac
aqvs xandazmulobis vadao, gaikvirva.
_ yvelafersa aqvs Tavisi xandazmulobis vada, garda?.. _ SekiTxvis
niSnad saCvenebeli TiTi aRmarTa da
Tavadve upasuxa: garda WaWisao. _
giyvars WaWa?
saubris aseT Semobrunebas namdvilad ar eloda da dabneulma, ise rao,
TavisTvis Cailaparaka.
_ WaWa ar giyvars kaxel kacs?
_ sxvaTa Soris Cemi didi papispapa
xuxia iyo, magram Tavis droze qelexi
orjer gadauxades da mas mere qelexsaSvilebi gavxdiT. _ qelexi orjero,
gaikvirva.
_ erTxel mkvdari hgonebiaT da qelexic maSin gadauxdiaT, meored marTla momkvdara, magram ar daijeres,
gvatyuebso, mere ki darwmundnen da
qelexic gadauxades meored.
_ megreli yofilxar, gamodis, Tanac xuxia, _ Rimili gadaefina da saxec TiTqos gaunaTda. _ gesmis megruli? _ arao. ar yofilxar namdvili
megrelio, isev moiRuSa da cota xnis
mere, rogorc Cans, tyuilSi gamosaWerad uwindeli SekiTxva gaumeora,
marTla ar icodi, rom Seni mkvlelobisTvis gaasamarTles biZaSeni? rom
mcodnoda, rogor fiqrobT, ar Camovidodio?
_ me rasac vfiqrob, es sxva saqmea,
Sen is miTxari, amden xans ras akeTebdi ruseTSi?
_ atomuri iaraRis mkacrad gasaidumloebul qarxanaSi vmuSaobdi, _
Tavs ukeT grZnobda da xumroba scada.
proza
46
_ Sen dabombe xirosima? _ rogorc
iqna, ahyva xumrobaSi.
_ me xom mkvdari viyavi da ranairad davbombavdi? _ mgoni Semovabruneo, ifiqra, magram Secda.
_ `de iure~ ki, magram `de faqto~
xom iyavi cocxali? _ ar gauRimia da
gaugebari darCa, xumrobiTve upasuxa
Tu kvlav is uazro argumenti gaumeora. erTxans mis gancxadebas CasCereboda, mere ki imedi sabolood gadauwura, Sens saqmeze arcki vici ra
giTxrao, Cemze araferia damokidebuli, magram imeds mainc nu dakargavo,
daemSvidoba da Caketili kari gauRo.
pirvel sarTulze, misaRebSi, im
gogom pasporti ise miugdo, arc Semouxedavs, dabRverilma dacvam ki isev
gaCxrika da, albaT, imis gasarkvevad,
rame xom ar movipareo, ivarauda gakvirvebulma, mere gasasvlelisken xeli ramdenjerme ise energiulad gauqnia, TiTqos uxmod ubrZana, droze
gaeTrieo. gareT gaRweulma, marTalia, SvebiT amoisunTqa, magram moeCvena, rom viRac aedevna. drodadro
ukan ixedeboda, romeliRac sadarbazoSic ki Sevida da iqidan akvirdeboda, Tumca saeWvo veravin SeniSna da
gza ganagrZo.
am demagogi xuxunis logikiT ase
gamodis, rom iago cocxalicaa da
mkvdaric, Tumca amaTTvis, yvelasTvis mkvdari iago ufro xelsayrelia, imitom rom mkvdars aRar gauCndeboda pretenzia, cocxali varo,
biZamisic mkvlelobis braldebiT cixeSi darCeboda, im garewar mosamarTles da xuxuns Tavis ufrosebianad
aRaravin Seawuxebda gancxadebebiTa
da saCivrebiT. aki uTxra kidec, ukve trupi xaro, magram amaT jinaze ar
mokvdeba da sanam cocxalia, ar SearCens arc Tavis da arc mamidamisis binas da im udanaSaulo kacis dasjas...
simon jafariZe
47
gor ariso saqme, ikiTxa nemsiwveriZem
da amanac dawvrilebiT uambo xuxunTan Sexvedris Sesexeb.
_ xuxuni magrad afrens, _ daaskvna aman, _ iuridiulze erT jgufSi
vswavlobdiT, samjer garicxes zedized da orjer aRadgines, magram mere
mainc garicxes da mgoni, sakanalizacio fakulteti daamTavra Carecxvis
specialobiT. aseTi Camrecxavebi rom
muSaoben marTlmsajulebaSi, imitomacaa kargad Cveni saqme. _ Cafiqrebuli erTxans magidas CasCereboda, mere
TanagrZnobiT gamoxeda, yvelaferi
gasagebiao, Cailaparaka, amis Semdeg
ki, cota ar iyos, ucnauri monologi warmoTqva: _ magaTTvis Tqven ukve
didi xania mkvdari xarT, radgan Tavad wyveten, vin darCeba cocxali da
vin ara _ sasamarTloc magaTia, prokuraturac, policiac, sodic, kudic,
kazinoc, bordelic da Tqven warmoidgineT, elitaruli tualetic ki.
mosamarTles rasac ubrZaneben, iseTi ganaCeni gamoaqvs da madloba unda TqvaT, rom cocxali xarT. me erT
kacs vicavdi, romelsac mkvleloba daabrales, sasamarTlo darbazSi
dacvam Semoiyvana da skamidan rom ar
gadavardniliyo, gverdSi amoudgnen.
saxe iseTi SeSupebuli hqonda, Tvalebi ar uCanda. mosamarTlem hkiTxa,
danaSauls aRiarebTo, naxeT, rogori nacemi varo, iman. magas saqmesTan
araviTari kavSiri ara aqvs, gaiyvaneTo, brZana da Sesveneba gamoacxada.
naxevari saaTis mere es kaci sakaciT
Semoitanes, mosamarTlem igive SekiTxva dausva da ki, aRiarebso, upasuxa dacvam. me ki, ar gaSinebT, magram
ara marto xirosima, SeiZleba nagasakis dabombvac Tqven dagabralon. es
saukeTeso SeTxvevaSi, Torem maincdamainc Tu daiJenT, rom cocxali
xarT, SeiZleba uaresic dagmarTon.
eseni amtkiceben, rom Tqven `de iu-
proza
48
re~ mokluli xarT, es ra Tqma unda,
absurdia, magram TamaSis wesebs isini adgenen da Cvenc imaTi wesebiT unda viTamaSoT. arada, sasaciloa, satirali rom ar iyos, imis mtkiceba,
rom cocxali xarT, magram sxva gza
araa da iuridiulad unda davamtkicoT, rom marTlac cocxali xarT,
amisTvis ki iseTi sabuTi unda movipovoT, romelSic SaviT TeTrze dadasturebuli iqneba, rom Tqven namdvilad cocxali xarT da veRar Semogedavebian, mkvdari xaro, anu iZulebulni iqnebian cocxlad gaRiaron.
_ esec xom ar afrenso, gaifiqra da
ki, magram aseT sabuTs vin momcemso,
ikiTxa. aseTi sabuTi, arc ki vici, vin
unda mogceT, albaT, ojaxis eqimmao
da Tavadve uaryo, ara, magas vin endobao. amis Semdeg subordinaciis mixedviT CamoTvala is uwyebebi, romlebsac, savaraudod, SeeZloT amgvari sabuTis gacema: raionis poliklinika, respublikuri saavadmyofo, meria, jandacvis saministro, iusticiis
saministro, parlamentis adamianis
uflebaTa dacvis komiteti... egona,
premier-ministrsa da prezidentsac
daasaxelebda, magram zemoT CamoTvlili yvela uwyeba Tavadve uaryo,
es sakiTxi magaT kompetenciaSi ar Sediso. iago ver mixvda, es kaci xumrobda Tu seriozulad ambobda da
saxalxo damcvelze ras ityviTo, yoveli SemTxvevisTvis, SeeSvela, magram
aman esec uaryo, eg cocxlebis uflebebs icavs, mkvdars raRa dacva sWirdebao. mec xom cocxali varo, SeniSna
moridebiT da realurad ki, magram
iuridiulad moklulad iTvlebiTo,
daaskvna da imaTi azriTo, daamata.
iuristia da, albaT, ukeTesad icis,
cocxlad viTvlebi Tu moklulado
da aRar SehkamaTebia.
_ samedicino eqspertizis biuro,
_ moulodnelad warmoTqva yunwire-
simon jafariZe
49
ani garewari vinRaa an risTvis uTvalTvalebda, gansakuTrebiT mas mere, rac mitingze sityviT gamovida.
marTalia nemsiwveriZe, amaT cocxali
iago xels ar aZlevT da mis mosacileblad yvelaferze wavlen, is ki ar
unda danebdes am garewrebs da yvelanairad, Tundac cnobis meSveobiT daumtkicos rom cocxalia.
kari bicolamisma gauRo da SeSfoTebulma prokuraturis uwyeba miawoda. gulma raRac cudi ugrZno, magram iZulebuli gaxda, daniSnul dros
prokuraturaSi gamocxdebuliyo.
prokuraturis Senobaze oqrosferasoebiani abra _ saqarTvelos erTiani nacionaluri prokuratura aRar
gahkvirvebia, is ki gaukvirda misaRebSi
mkacrad rom aRar SeumowmebiaT, mxolod sabuTs daxedes da saSvic gamouweres. mesame sarTulze, aqac 33-e
oTaxSi, egona, rom xuxuni daxvdeboda, magram Cveulebriv sawer magidasTan prokurori zorba kaSmaZe daxvda.
amas saxelad Cia ufro Seefereboda da
uCveulod farTo, mZime yba mTel saxes
TiTqos qvemoT eqaCeboda da Tvalebis
irgvliv ucnaur naoWebs qmnida. dabrZandiTo, mimarTa, pirdapir saqmeze
gadavida da, marTalia, metad usiamovno da gasaocari ambavi auwya, magram
amaT gadamkides es aRar gahkvirvebia.
_ Tqven, iago qelexsaSvili, rogorc mklelobaSi eWvmitanili, iZebnebiT saerTaSoriso wiTeli cirkulariT. _ magidaze Cveulebriv Tabaxis TeTr furcels ratomRac xeli
daafara da swored aman afiqrebina,
carieli furceliao, da marTalia,
darwmunebuli ar iyo, rom cirkulari aucileblad wiTeli ferisa unda
yofiliyo, Tumca amanac daaeWva, maCveneTo, undoda moeTxova, magram kaSmaZem daaswro da wiTeli cirkularis
Cvenebis ufleba ara maqvso.
_ albaT, biZaCemis, arCil nebie-
proza
50
riZis mkvlelobaSi var eWvmitanili,
ara? _ ikiTxa ironiiT.
_ Tqveni xumroba sruliad uadgiloa, _ SeniSna ukmayofilom, wiTeli
cirkularidan xeli odnav gadawia da
eWvmitanili xarT moqalaqe guladi
WanWaleiSvilis mkvlelobaSio, gamoucxada. Cvenc imaTi TamaSis wesebiT
unda viTamaSoTo, nemsiwveriZis rCeva gaaxsenda da me rogor movklavdi
WanWaleiSvils, roca me TviTon mokluli viyavio, _ Tavi imarTla. mere
xom cocxali aRmoCndiTo, iman, `de
faqto~ ki, magram `de iure~ mokluli varo. es vin giTxrao, gaikvirva da
xuxunimo, upasuxa. sul gadareula es
kaci da giJs ra Wkua moekiTxebao, _
Cafiqrebuli erTxans magidas CasCereboda, albaT, imaze fiqrobda, ra
argumenti moeyvana imis dasamtkiceblad, rom SesaZlebelia, iuridiulad
moklul adamians meore, cocxali
adamiani moekla, Torem mkvdari rom
veravis moklavs, es xom isedac cxadia, mere wiTeli cirkulari axlos
miiwia, meore xelic daafara da mdumared miaCerda, etyoba, raRac mniSvnelovanis Tqmas apirebda.
_ Seni mkvlelobis saqme me gadmomces, Zmao, magram, rac moxda, Cemi brali araa, gamoZiebelma saqme gaafuWa da ras vifiqrebdi, rom Sens
mkvlelobas biZaSens daabralebdnen.
amas ar unda vambobde, magram minda
icode, rom am xelisuflebis xelSi am
saqmes xelaxali gamoZieba ar uweria,
ginda cocxali aRmoCndi da gindac
mkvdari. ai, am wiTeli cirkulariT...
_ furclidan wamiT xeli aiRo da
dasturis niSnad isev daafara, _ valdebuli var, axlave dagapatimro, magram wesieri kaci Canxar da ar minda
cxovreba gagifuWo. SeeSvi am saqmes,
Zmao, mogebiT mainc verafers moigeb
da SeiZleba yvelaferi dakargo. xom
ici, eseni yvelaferze wamsvlelebi
simon jafariZe
51
SecdomiT iyaviT mokluli, magram
cocxali aRmoCndiT, ara? _ ironiulad SeekiTxa saTvaliani.
_ Tqven ver gamigeT... mokluli
rom vyofiliyavi, cocxali rogorRa
aRmovCndebodi?
_ maSin Tqven, albaT, gWirdebaT
iseTi cnoba, rom mokluli ar yofilxarT da, Sesabamisad, cocxali aRmoCndiT, ara?
_ ara, Tqven ver gamigeT... mokluli rom ar vyofilvar, es xom isedac
cxadi gaxdeba, Tu meqneba cnoba, rom
cocxali var, ase araa? _ mcire xans
misCereboda da, radgan pasuxi ver miiRo, gaRizianebulma xmas auwia. _ me
mWirdeba cnoba, rom namdvilad cocxali var, gasagebia, co-cxa-li da meti araferi. ra aris aq gaugebari!
_ nu RelavT, genacvale, dawynardiT, _ daamSvida saTvalianma, _ Cven
mogcemT cnobas, rom cocxali xarT,
oRond amisTvis unda gaiaroT samedicino eqspertiza.
_ ra eqspertiza, ris eqspertiza,
Tqven raebs laparakobT, me rom cocxali var, es isedac ar Cans Tu ra?! _
ikiTxa muqariT.
_ Cans, Cans, isedac Cans, magram xom
SeiZleba adamiani mkvdari egonoT an
Tundac mokluli, magram eqspertizis Sedegad cocxali aRmoCndes, rogorc Tqven SemTxvevaSia?
_ me Tqven marTla giJi xom ar ggonivarT?.. ver xedavT, rom cocxali
var, co-cxa-li da amas raRa eqspertiza sWirdeba?!
_ damSviddiT, genacvale, damSviddiT. me ar miTqvams, rom giJi xarT,
mSvenivrad vxedav, rom cocxali xarT
da cnobasac aucileblad mogcemT. _
saTvalianma mxarze xeli daado, magram iagom mkveTri moZraobiT Camoicila imisi xeli.
_ Tqven ar uTxariT amas, mania
murtale sWirso?!. murtali maniakebi
proza
52
Tqvenken moikiTxeT, Tqveni... _ undoda Seeginebina, magram Tavi Seikava, melotisken gaiwia, is ki skamianad ukanukan gaCoCda, mere es skami aifara da
kedels aekra. am dros oTaxSi ori policieli Semovarda da swored im maRalma serJantma, Savkepianze TavdasxmisTvis rom daakava, xelebi zurgs
ukan gadaugrixa, xelborkili daado,
es giJi viciT, mSvidobian moqalaqeebs
Tavs esxmiso, gamoacxada, gareT gaiyvanes da sapatrulo manqanaSi Catenes.
es yvelaferi ise swrafad moxda, rom
xmis amoRebac ver moaswro. egona, policiaSi miiyvandnen, magram manqanidan
gadmosulma Zvel, nacrisfer Senobaze mikruli abra roca dainaxa _ saqarTvelos erTiani nacionaluri mTavari fsiqiatriuli klinika, zustad
magaTTvisaao, Cailaparaka, SigniT ki
navisniCbiani WiWo gadaeRoba. giJi mogiyvaneTo, uTxra maRalma serJantma.
ra giJi, kaco, es Cveni iago ar ariso, gaukvirda WiWos da niCabi iataks
daabjina. romeli, otelos iagoo? _
ironiiT ikiTxa serJantma. ra otelo,
ris otelo, Tqven xom ar gagiJdiT,
Cveni iagoa, vpalne narmalnia da giJi
romc iyos, mainc ar SegiSvebdiT, imitom, rom gaficvaa, auxsna WiWom da
niCabi droSasaviT Searxia. ras iTxoveno, serJantma. uvado saprezidento
da saparlamento arCevnebso, WiWom.
Sen ras akeTebo aq, ikiTxa meore policielma. me specdacva varo, SigniT
aravis ar vuSveb, gareT temboleeo,
giJebma eqimebi da sanitrebi mZevlebad aiyvanes da gaficva gamoacxadeso.
raRa me mxvdeba yvela giJi da gadareulio, daiCivla serJantma, Tavisi
mewyvile gverdze gaiyvana, erTxans
xmadabla saubrobdnen, etyoba, ver
gadawyvites, rogor moqceuliyvnen,
mere serJantma WiWos, rogorc Cans,
savsebiT seriozulad hkiTxa, gaficva rom damTavrdeba mere xom SeuSve-
simon jafariZe
53
cocxali var, cocxalio, iyvira, magram yuradReba amjeradac aravis miuqcevia, mxolod xuxunim gamoucxada, cocxali rom iyo, qelexs meored
xom aRar gadagixdiTo, gadmopirqvavebuli Wiqa cera TiTis frCxilze
daikakuna da es Sesandobari yvelam
bolomde unda Sesvaso, gaafrTxila.
ra Sesandobari, ris Sesandobari, ver
xedavT, cocxali varo, iRriala da
wamoxta, krawaSvilma ki rezinis Savi
xelketi aRmarTa, gaisma mravalJamieri, Tumca gasaocari iyo is, rom piri aravis gauRia. diriJori simReras
ritmulad ayolebda xelkets, albaT,
giJebi mReriano, gaifiqra. SewyviteT
simRera, qelexiao, brZana xuxunim,
ganrisxebulma krawaSvilma ki xelketi mouqnia, magram xuxunis nacvlad
mas moxvda TavSi... Tvalebi roca gaaxila, TeTrxalaTiani mamakaci adga
Tavs, sada varo, ikiTxa da saqarTvelos erTian nacionalur referalur
saavadmyofoSio, upasuxa iman. represalurSio, amoikvnesa da ara, referalurSio, daazusta TeTrxalaTianma,
magram ar inerviuloT, Sokur-fsiqi-
proza
54
atriuli eqspertizis ganyofilebaSi
xarTo, daamSvida. isev magaTTano, CailuRluRa... Werma mis zemoT rxeva
daiwyo, Tvalebi milula da nislisfer buranSi CaiZira, magram aRaraferi dasizmrebia.
P.S. Sen ar inerviulo, Cemo mkiTxvelo, yvelaferi kargad dasrulda
_ iago imave dRes gamoweres referaluri saavadmyofodan, saparlamento
arCevnebSi koalicia qarTulma ocnebam daamarcxa partia erTiani nacionaluri moZraoba, iagom, rogorc
iqna, moipova cnoba, rom cocxalia,
xolo am cnobis safuZvelze sasamarTlom daadgina, rom namdvilad cocxalia _ rogorc `de iure~, aseve, `de
faqtoc~, biZamiss ar mouklavs is da
masac ar mouklavs WanWaleiSvili. daibruna warTmeuli bina, biZamisi gaTa-
kritika eseistika
b miran
h omarTeli
gamrudebuli yofis mxatvari
`rampa da dampa!...
_ osa! asa! osa! sami, oTxi, zemklavi!... naganis lula TavzemoT!..
_ wavediT! sami, oTxi, doli!
ixeoda im seriaSi doli da aziuri garmonic: Tavad qoreografi
masxoriZe cekvavda am dros da bax!
aWedebda qoreografi tyviebs WerSi...~
`...xuTi, eqvsi, Svidi! _ doli! _
wavediT _ da midiodnen: aziuri garmoni, moWimuli doli da cekvavdnen
yru-munjebi gamouZinebeli qajebiviT... wiTelyabalaxmogdebuli mTavari qoreografi brunavda wreSi...
daaZrobda nagans tabelurs da WerSi
aWedebda kirux tyviebs~, _ es gaxlavT amonaridebi rezo WeiSvilis
ukanaskneli moTxrobidan, romelic
`ciskari 1852~-is meSvide nomerSi
daibeWda.
visac wakiTxuli aqvs rezo WeiSvilis es moTxroba, emaxsovreba, visac
ar waukiTxavs, ganvumartav: moTxrobis mTavari personaJi daTiko mesxoriZe yru-munj mocekvaveTa ansamblis qoreografia, zogjer masxoriZedac rom moixseniebs avtori.
moTxrobas ori saTauri aqvs _ `qoreografi daTiko mesxoriZe~ da fr-
55
kritika eseistika
56
dasawyisSi, `feliqs ZerJinskis saxelobis Sinagani saministros klubis
mxatvruli
xelmZRvanelia,
imave
klubis yru-munj macekvarTa qoreografi~. roca moTxrobis kiTxva xelnawerSi daviwye, sulo codvilo da,
gavifiqre, jer xom Sinagani saministro unda eweros (ufro zustad
Sinagan saqmeTa saministro) da mere
am saministros ZerJinskis saxelobis
klubi (ase erqva rusTavelze arsebul klubs komunistebis xanaSi). am
`macekvarTas~ magier enis gramatikul normaTa Tavgamodebuli damcveli, wesiT, `mocekvaveTas~ dawerda,
magram, sabednierod, maleve mivxvdi,
mwerals arc is SeSlia, rom klubia
ZerJinskis saxelobisa da ara saministro da arc is, rom `mocekvaveTa~
unda daewera `macekvarTa~ nacvlad,
arc imis gafiqreba SeiZleba, rom
moTxrobaSi yru-munj mocekvaveTa
SemoyvaniT odnav mainc ilaxeba unarSezRudulTa uflebebi. es konkretuli ansambli ki ara, qveyanaa, is
qveyana, sadac Cveni sawyali yofaa
damunjebul-dayruebuli ager axlaxan, guSinwin Tu guSin da egebis sulac dResac. es Cvena varT, verafriT
rom ver mogviSlia `dampa~ da `dumpa~,
bragabrugi, Rmuili, srola SigadaSig, taSi kvlav da vaSa da ura, Tqveni
mowonebuli, nebadarTuli da didebuli!~ (es ukanaskneli citatac rezo
WeiSvilis moTxrobidanaa).
ho, imas vambobdi, ra Tqma unda,
`mocekvaveTa~
magier
`macekvarTa~ unda iyos; rasakvirvelia, saministroc `Sinagani~ unda iyos da
aucileblad ZerJinskis saxelobisa
(ase ufro STambeWdavia), moTxrobasac ori saTauri unda hqondes:
`qoreografi daTiko mesxoriZe~ da
`astamuras fuli rad unda...~ (esec
rasakvirvelia), daTikoc gvarad mesxoriZe, alag-alag masxoriZed unda
ixseniebodes, daTikosac xom zogjer
`datikod~ moixsenieben rusul enaSi
qarTuli yru, fSvinvieri `T~ Tanx-
amiran gomarTeli
57
robisas `omaxianad~ daimRerebda:
`Cven yvela xidan salamurs gavTliT,
masze davukravT Cven Tqvens didebas~. `vaSa da ura!~ am xalxs da mis
qameleonobas. amitomac gaismis waramara es `vaSa-ura~ da `dampa-dumpa~
rezo WeiSvilis moTxrobaSi, oRond
es aRtacebuli SeZaxili mxolod beladebs (mere yvaryvareebad qceulT)
ki ar miemarTeba, aramed TviTon eria
midrekili am `vaSa-uras~ Zaxilisa
da `dampa-dumpisaken~. swored es eri
Sobs yvaryvareebs da mere gausaZlis
yofaSi Cavardnili, viTomc aq araferio, arxeinad RiRinebs: `astamuras
fuli rad unda, astamura TviTon fulia~. da, hai gidi, buqnavs laRad da
trialebs wreSi es gularxeini `yovlis mTmeni~ `bednieri eri~. verc veraferi SevismineT da verc veraferi
viswavleT. niric ar Segvicvlia.
isev beladebis ZiebaSi varT, raTa
sxvas davakisroT pasuxismgebloba
da TiToeulma Cvenganma, pilatesaviT, xelebi daibanos. absurdul yofaSi CarCenilebi, isev mzada varT,
rom situaciis Sesaferi absurduli
simRerebi SevqmnaT da gavlaRdeT:
`astamuras fuli rad unda, astamura
TviTon fulia...~
`qoreografi daTiko mesxoriZe~
grotesis klasikur nimuSad gamodgeba. groteskSi xom gverdigverd Tanaarsebobs komikuri da tragikuli,
realuri da fantasmagoriuli, karikaturuli, hiperboluri Tu alogikuri. komikuria yru-munjebis ansamblis repeticiebi _ daTikos wreSi
bzrial-triali da naganis srola,
misi sityva-pasuxi. Tundac is rad
Rirs, roca Zmis, kolias, Sesaxeb ambobs: `dediT sxvadaxva varT, erTi
mamiSvilebi varT, mama ucnobia~(?!);
tragikulia moTxrobis personaJTa
yofa da Tavgadasavali, imave daTiko
mesxoriZis gacimbireba _ erofei ermakis (cimbiris dampyroblis) gzas
gauyeneso, gvamcnobs mwerali; kidev
ufri tragikulia naTela (gimitia)
kritika eseistika
58
farCalias bedi _ yru-munjTa ansamblis solistoba, berias sayvarloba
Tu agentoba, bolos ki Semzaravi,
fantasmagoriuli svla gvamebs Soris
imJamindeli uSiSroebis saministros
sardafSi.
naTela
farCaliaze
aranakleb
tragikulia lev leiba trockis daqalis, berias mier `daverbovkebuli~,
provokatorad da agentad qceuli
qalis, lidia gasvianis bedic, romelic `pirdaobebuli broweuliviT
gamowures~ da, roca aRar sWirdebodaT, saiqios gaistumres.
rogorc iTqva, moTxrobaSi Tanaarsebobs realuri da fantasmagoriuli, karikaturuli da hiperboluri. realuria pensneiani jalaTis, lavrenti berias pirovneba da,
ra Tqma unda, hipertrofirebulic
(sxvagvarad SiSvel naturalizmTan
gveqneboda saqme). aseve realuria
misi dis yrumunjobac da Cveni gaunelebeli tkivilic _ paolo iaSvilis
TviTmkvleloba, mere ki micvalebuli poetis gasamarTleba misi damfrTxal-daSinebuli kolegebis mier;
realuria mweralTa kavSiris maSindeli Tavmjdomaris, daviT demetraZis Sefaseba paolo iaSvilis `provokaciuli TviTmkvlelobis~ Sesaxeb da
isic, rom `ar gasula didi dro da
xani... da demetraZec miuwvines TviTmkvlels~, rom cocxlad gadarCenil
gacimbirebulebs ukan dabruneba ar
eRirsaT manam, sanam `didi beladi~ da
pensneiani jalaTi erTmaneTs ar mihyvnen. am meorem, `zogierTis varaudiT, mokla pirveli, Tavad mkvleli
daxvrites, magram, romelma romeli
mokla, ver daadgines!.. es moxda 1953
wlis gazafxul-zafxulSi~.
groteskisaTvis damaxasiaTebeli
ironiiT aRbeWdil am monakveTs uSualod mosdevs moTxrobis stilisaTvis TiTqos absoluturad ucxo da
Seusabamo, erTi SexedviT, lirikuli
pasaJi:
`ramdenjer dailia da aRivso mT-
amiran gomarTeli
59
amdenad, warsulis asaxva araa rezo
WeiSvilis moTxrobis mizani, is ufro
saSualebaa, romelic erovnuli xasiaTis mankier Tvisebebs aaSkaravebs.
amaze mkafiod metyvelebs moTxrobis
finali, sadac aSkaraa miniSneba (aluzia) filmze `yvaryvare TuTaberi~,
romelSic yvaryvare (msaxiobi dodo
abaSiZe) laRad da Tavmomwoned buqnaobs da mReris: `trulailas fuli
rad unda, trulaila TviTon fulia...~ Cven yvaryvares mSobeli eric
varT. konformisti da Semguebeli,
`yovlis mTmeni~, `individualuri
upasuxismgeblobiT~ gamorCeuli, romelic sakuTar upasuxismgeblobas
esTetikuri udardelobiT niRbavs.
amitom emsgavseba Cveni arseboba gamudmebul scenaze yofnas. es ukve
ucxoelma ki ara, Cveneburma Tqva.
guram asaTiani, qarTul xasiaTze
msjelobisas, sagangebod aRniSnavda:
`qarTveli
kaci
mudam
scenaze
grZnobs Tavs. martod darCenilsac ki
viRacis mouSorebeli mzera elandeba
da yovel Tavis moZraobaSi am uxilav
TvalTa dainteresebul yuradRebas
iTvaliswinebs~.
scenaze dgomisa da esTetikuri
udardelobiT gamorCeuli saerTo
erovnuli upasuximgeblobis `klasikuri magaliTi~ orgzis vixileT ukanasknel or aTwleulSi. pirvelad,
roca afxazeTis wagebuli omis Semdeg
filarmoniis didi sakoncerto darbazis scenaze gulze mjiRis cemasa da
baqibuqSi vejibrebodiT erTmaneTs da
meored, 2008 wlis agvistos tragikul
dReebSi, roca parlamentis win raRac
gaugebari sanaxaoba da taS-fanduri
movawyveT. orivejer damarcxebulgabiTurebulni, scenaze, viTomda,
Cvens sulier gautexlobas esTetikurad warmovaCendiT, xolo wagebuli omis mTavarsardlebs saukuno
erTgulebas veficebodiT, oRond,
eg aris, Sagrenis tyaviviT galeulsa
da dapataravebul Cvens mamuls veraferi SevmateT. marTalia, `tru-
kritika eseistika
60
lailas fuli rad unda...~ ar gvimReria, cota ufro dramatuli da
gulisamaCuyebeli vTqviT da vimRereT, magram mTavari mainc isaa, rom
scenaze videqiT, yvelaferi lamazad da esTetikurad CavatareT, pasuxi ki arc sxvas movTxoveT da arc
sakuTar Tavs, rogorc upasuxismgeblod CavebiT im or omSi, ise upasuxismgeblod davasruleT.
axla isev `qoreograf daTiko mesxoriZes mivubrundeT moTxrobis finalSi kvlav cekva da taS-fanduria,
ambis Txroba dasrulebulia, magram
gularxeinoba grZeldeba. kvlav gaismis: `astamuras fuli rad unda...~
TiTqos yvelaferi Tavidan iwyeba.
moTxroba imiTve mTavrdeba, riTac
daiwyo, Tumc sul damaviwyda mkiTxvelisTvis Semexsenebina moTxrobis dasawyisi: sabavSvo baRis aRsazrdeli, fexiswverebze aziduli da
fanjris minaze cxvirmiWyletili
xuTiode wlis biWi, mopirdapire Senobis sakalaTburTo darbazSi, rogor ucqeris, TvalmouSoreblad,
yru-munjTa ansamblis repeticias _
naganis srolas da baxabuxs, mere ki,
finalSi, rogorc mogaxseneT, mwerali
isev sakuTar bavSvobas ubrundeba,
imas, riTac moTxroba daiwyo:
`me axlac gauwmendav, mtvrian
SuSaze var cxvirmidebuli, silian
agurebze isev fexmoukidebeli viWyitebi veeberTela, burusian darbazSi,
kalaTburTis cali fari Cans eulad.
parketze viRac darbis Senelebulad:
erTi icinis, erTi tiris, viRac gadis,
viRac Semodis, erTi gayavT.
erTi fari Cans.
Seubere, astrafina!
_ astamuras fuli rad unda...
aravina Cans. viRac mReris:
waval da davikargebi (dodo?!)...
cekvavs cal farTan, arki (dodo)
ra Citis guli gqonia.
Seubere, astrafina!..
cekvaven. ar Canan.
_ namdvili iyo?
_ ara.
_ arc calfa fari, xom?
asea, ar ici?! Sen ra gawuxebs, sad
ixedebi?!
iq, sadac dro ar midis, sadac
Crdilebia, landebi...
mereda landebs ra moekiTxebaT?!
viciT?!~
dro gaCerebula, `dro ar midis~-o,
_ gveubneba mwerali da es fraza
arsebiT mniSvnelobas iZens moTxrobis
azrobrivi Sinaarsis amosaxsnelad:
araferi Secvlila, Cven isev wreze
vtrialebT, zustad ise, rogorc
`mTavari qoreografi brunavda wreSi
da WerSi aWedebda kirux tyviebs~.
Cven isev absurdis tyveobaSi varT
da absurdul simReras vmReriT:
`astamuras fuli rad unda, astamura
TviTon fulia...~ moTxrobis amgvari
finali problemis aqtualobaze, mis
dauZlevlobaze metyvelebs.
axla isev moTxrobis ormag dasaTaurebas mivubrundeT: rogorc
mogaxseneT, moTxrobaSi sulisSemxuTveli yofaa aRwerili _ XX saukunis
30-ani wlebi _ dasmena-daSinebis, represiebis, sisxlis wvimebis xana. am
mdgomareobas umwvavesi groteskis
saxes aniWebs gamudmebuli `dampa da
dumpa!~, `vaSa-ura!~ da taS-fanduri.
hoda, roca irgvliv aseTi viTarebaa,
baraqala im ers, vinac imisTvis moicala, rom aseTi udardeli da salaRobo simRera Seeqmna: `astamuras
fuli rad unda, astamura TviTon
fulia~ (simReris zogierT variantSi,
`astamuras~ magier `trulaila~ ixsenieba, magram amas arsebiTi mniSvneloba ara aqvs). rogorc Cans,
Cveni silaCre da konformizmi gamudmebiT garegnuli silaRiT iniReboda da iniRbeba. amitomac aris
aqcentirebuli moTxrobis saTaurSi
es yovelgvar azrsa da Sinaarss moklebuli fraza: `astamuras fuli
rad unda...~ amitomac aqvs moTxrobas
ormagi saTauri; amitomac iTxova misi
datovebis aucilebloba avtorma.
amiran gomarTeli
61
sakuTari naklovaneba dagvenaxa. `qoreografi daTiko masxoriZis~ avtorsac
ganuxrelad swamda da sjeroda, rom:
`is mwerloba uqmi da mkvdrad Sobilia,
romelsac
saZirkvlad
sakuTaris
viTarebis Seswavla ar daudvia~ (ilia
WavWavaZe). sworedac, rom `sakuTari
viTarebis~ Seswavlasa da gamomzeurebas
emsaxureba groteski da ironia rezo
WeiSvilis SemoqmedebaSi, oRond mis
prozas aqvs erTi gamorCeuli Tviseba
_ aq grotesksa da, gansakuTrebiT
ki, ironias raRacnairi sevdac axlavs, iseTi, daviT kldiaSvilis Semoqmedebis umTavres Taviseburebas
rom gagaxsenebs. amgvari sevdiani
ironiiTaa gamsWvaluli misi moTxrobebi. vinc `biWikos avadmyofobis istorias~, naartistali meTunuqis, savle giorgaZis yofasa (`al-razakis
sikvdili~) Tu `luka paColis cxovrebis ukanasknel wlebs~ icnobs,
dameTanxmeba amaSi. rezo WeiSvilic,
daviT kldiaSvilis msgavsad, TanaugrZnobda ukuRmarT yofasa da viTarebaSi moqceul sakuTar personaJebs.
axla, roca ukve dasrulebulia
rezo WeiSvilis amqveyniuri yofa, nugeSad isRa gvrCeba, rom kvdeba adamiani
da ara misi Semoqmedeba. sicocxlis
mimwuxris Jams dawerili rezo WeiSvilis ukanaskneli moTxrobac amis
dasturia.
RmerTma gaanaTlos misi suli!
62
kritika
eseistika
U amaz
u yemalaZe
siyvaruli, romelic sicocxles aRemata
(nino WavWavaZe da aleqsandr griboedovi)
azri da saqme Seni ukvdavia rusuli maxsovrobisTvis, oRond
sakiTxavia, risTvis aRemata Cemi siyvaruli Sens sicocxles.
nino WavWavaZe
aleqsandr griboedovis saflavis epitafia
Tamaz tyemalaZe
sparseTisken
griboedovi da nino imdroisaTvis
komfortul oTxcxenian etlSi sxedan. etlis sarkmlidan, marjvniv Tu
marcxniv, ninosTvis sruliad ucnobi
da saintereso peizaJi iSleba. samagierod, arafris xilva ar surs griboedovs _ igi ukve merved miemarTeba
am gziT da aqauroba imdenad kargad
icis, rom aRaraferi ainteresebs.
cdilobs, gansakuTrebiT yuradRebiani da alersiani iyos meuRlisadmi.
bevrs fiqrobs bedisweraze. marTlac,
ra ucnauria... yvela axalSeuRlebuli iq miemgzavreba, sadac sixaruls
da bednierebas erTnairad ganicdis,
sadac netarebas SeigrZnobs. griboedovs ki am mtvriani, xrioki gziT
sparseTSi mihyavs sayvareli arseba,
anu iq, saidanac, advili SesaZlebelia, cocxlebi veRarc dabrundnen.
ninosTan ar imCnevs, magram ganwyobilebas uamravi faqtori umZimebs.
tfilisidan gamomgzavrebis win, 7
seqtembers griboedovma mTavarmarTebels gadasca proeqti _ ruseTis
63
amierkavkasiis kompaniis Seqmnisa (regionis sawarmoo ZalTa ganviTarebisaTvis). imave dRes tfilisis uwyebani am proeqts bumberazul wamowyebas uwodebs... am saganze yvela winaswar ganzraxva damyarebulia mxaris
Rrma SeswavliT mopovebul safuZvelze miRebul uaRresad naTel daskvnebze. proeqtSi kargad Cans, rogor aqvs Secnobili mis avtors mTeli
kavkasia, misi problemebi da perspeqtivebi. proeqtis ganxorcieleba iTvaliswinebda: baTumis rac SeiZleba
male gaTavisuflebas TurqeTisagan,
tfilisis did sawarmoo qalaqad gadaqcevas, mtkvarze naosnobis Seqmnas,
skolebis, biblioTekebis gaxsnas, vaWrobis aRorZinebas, abreSumis, narTis,
matylis gadasamuSavebeli fabrikebis
aSenebas, meRvineobis, mexileobis ganviTarebas. yuradReba eqceoda baqos
navTobs, somxur bambas. xelisuflebis saameblad proeqtSi naTqvamia,
rom aqcionerebi mxolod da mxolod
rusebi iqnebian. proeqtis Tanaavtori zavileiski tfilisSi darCa, raTa
proeqtis Sesaxeb paskeviCis azri Seetyo. mTavarmarTebelma proeqti waikiTxa da imave dRes gansaxilvelad
gadasca kavkasiis sagangebo korpusis general-intendants, Jukovskis.
proeqts kiTxulobs ukve paskeviCis
marjvena xelad aRiarebuli TaRliTi yorRanovi, romelsac karga xania,
rac griboedovma ivan kaeni Searqva.
paskeviCis Tavdapirveli interesi da
keTilganwyoba asimetriulad Secvala ivan kaenma da Jukovskim. maT daanaxes paskeviCs, rom proeqti, upirveles yovlisa, ewinaaRmdegeba amierkavkasiaSi carizmis koloniur politikas. saSiSrad miiCnies kavkasiaSi
saqarTvelos prioritetad aRiareba.
Tu saqarTveloSi individualur manufaqturul nawarms SevqmniT, es
xom Seamcirebs saqarTvelos kavSirs
kritika eseistika
64
ruseTTan... ara, saqarTvelosac ise
unda SevxedoT, rogorc namdvil kolonias... Tu proeqts mwvane gza
miecema, ivan kaenis azriT, kavkasiis
mTavarmarTebeli, faqtobrivad, griboedovi xdeba. am faqtma ki Zalze
aRaSfoTa Tavis Tavze uzomod Seyvarebuli griboedovis siZe _ paskeviCerevanski. SesaZloa, am grandiozuli
gegmis bedi sxvagvarad warmarTuliyo, griboedovs da zavileiskis eSmakoba rom exmaraT da proeqtis mesveurad mTavarmarTebeli eRiarebinaT.
erevanSi gzad wamoweulma zavileiskim wamoiZRvania proeqti, romelsac erevanskis sazizRari kaligrafiiT ewera (Turme yvelas uWirda
misi naweris wakiTxva da iqidan azris
gamotana), rom idea uaryofili iyo.
(gaivlis aTeuli wlebi da saqarTveloSi uamravi vinme ise, rom arc
am proeqts gaecnoba da arc masTan
dakavSirebul movlenebs, ityvis _
griboedovis proeqti saqarTvelos
garusebis, misi sruli ganadgurebis mizans emsaxureba. amasve imeoreben dResac!)
didi nawili 40000 Cervonecisa4,
romelic griboedovma imperatorisagan jildod miiRo, megobar literators, bulgarins dautova, raTa
vai Wkuisagan 5 wignad gamoeca. igi
jer kidev peterburgSi iyo, rodesac
saTeatro TxzulebaTa bedis gadamwyveti saxalxo ganaTlebis ministri
(romelic mere Tavis Sexedulebebs
Sinagan saqmeTa ministrs uTanxmebda), SiSkovi, moulodnelad gaaTavisufles da mis adgilas Jandarmeriis
Sefis, benkendorfis axlo naTesavi
k. liveni daniSnes. loialurma cenzorma, peterburgis universitetis
cnobilma profesor-orientalistma
t. benkovskim nawarmoebis satitulo
furcels waawera: es komedia dawerilia keTilganzraxviT da SeiZle-
Tamaz tyemalaZe
65
mrCevelma griboedovma, sparseTSi
gamgzavrebamde SeirTo general-maior Tavad WavWavaZis, saqarTvelos
erT-erTi udidesi memamulis qaliSvili, ise, rom amis nebarTva ar uTxovia. amis gamo Cems movaleobad vracx
vacnobo Tqvens brwyinvalebas, rom
griboedovis jvariswera ramdenadme
moulodnelad moxda. mas unda aResrulebina uzenaesi neba da saCqarod
wasuliyo sparseTSi, amitom ar SeiZleboda jvriswera Semdgomi droisTvis gadaedo. griboedovis daJinebiTi TxovniT me vikisre mimeca misTvis
qorwinebis ufleba. gTxovT, Tu saWirod CaTvliT, yovelive acnoboT mis
udidebulesobas _ imperators.
sparseTi drois mogebas cdilobs.
aWianurebs oTxi milioni maneTis ruseTisaTvis gadacemas. griboedovi
wonasworobidan gamohyavs gauTavebel Sexvedrebs, erTi da imaves gameorebas. igi ar indobs aravis, vinc ar
miiRo misi winadadeba, romelic dReis gadasaxedidan zustia da maxvilgonivruli. misi azriT, muqaris werili unda gaegzavnaT sparseTis cbieri Sahis da misi qvebudani Svilis,
abas-mirzasTvis. da, Tu griboedovs
gaagzavnidnen sparseTSi, isini Tanxas
aRar gaiRebdnen. ruseTi verafers
veRar izamda, radgan misiis wevrTa
sicocxles unda gafrTxileboda.
inglisis diplomatiuri misia ukve, rogorc surda, ise warmarTavda
sparseTis sagareo politikas. yvelasaTvis naTeli iyo, rom ruseT-TurqeTis omSi sparseTi TurqeTis mokavSire gaxdeboda. sruluflebiani elCis yoveldRiuri Sexvedrebi TavrizSi abas-mirzasTan, mis garemocvasTan.
sxvadasxva mizeziT usaSvelod Wianurdeboda. aSkara iyo, rom inglisi sparseTSi milionebs xarjavda da
qveyanas aZlierebda. mxolod da mxolod ruseTis winaaRmdeg amuSaveb-
kritika eseistika
66
dnen ramdenime gegmas, romlis ZaliTac dairRveoda TurqmenCais zavi da
samxreTis teritoriebze SemoWrili
ruseTi iZulebuli iqneboda, Tavis
sazRvrebSi dateuliyo. peterburgis
samefo karze mstovrebis Tu oficialuri pirebis gamogzavnili werilebi
naTelyofda, rom diplomatiuri misiis wevrebi didi safrTxis winaSe iyvnen. nacvlad imisa, rom imperators
avad damuxtuli garemosagan ganeridebina misia da misi meTauri, piriqiT,
axal-axal samoqmedo direqtivebs ugzavnida. griboedovs unda Seeswavla
kaspiis zRvis sanapiroebidan indoeTisaken mimavali savaWro-saqaravno
gzebis yoveli niuansi. unda daedgina, ra kavSiri hqonda sparseTs aziis
mezobel qveynebTan: avRaneTTan, buxarasTan, TurqeTTan da, rac mTavaria, indoeTTan.
imperatorma yurad ar iRo ministr-rezidentis rCeva, epatiebina
iranisTvis darCenili ori yururi,
anu oTxi milioni maneTi da peterburgs mosaTaTbireblad miewvia abasmirza, romelic kvlavac rCeboda winaaRmdegobaTa mizezad. griboedovma
abas-mirza ukve winaswar daiTanxma
am vizitze. pativmoyvare taxtis memkvidre (romelsac ruseTis mxarem
oficialurad ganucxada taxtisaTvis
brZolaSi mxardaWera)
peterburgs
ewveoda da yvelaferi mogvardeboda. arcTu Rrmad moazrovne paskeviCi mxars ar uWerda griboedovis am
mosazrebas. cdilobda, neselrodec
daerwmunebina ideis uvargisobaSi _
yvelafers rom Tavi davaneboT, kavkasionze zafxulamde veravin gadavao.
paskeviCis azriT, abas-mirza unda daejerebinaT, rom Tu sparseTi piradad mas aCuqebda baRdadis an vanis
da muSqis safaSoebs, ruseTs sabrZolo iaraRi unda mieca sparseTisaTvis, materialurad moemZlavrebina,
Tamaz tyemalaZe
griboedovis tragikuli
aRsasruli
feT-ali-Sahis8 haramxanis mTavari
saWurisi mirza-iakub mirqariani 1804
wels daatyveves da somxeTidan TeiranSi Camoiyvanes Tavis megobarTan,
aw ukve manuCar xanTan erTad. Wkvianma
saWurisebma iolad iswavles sparsuli da vaWruli alRos wyalobiT male
didZali fulic iSoves. ermolovis
sparseTSi Separulma mstovrebma mir-
67
za-iakubi agentad gaixades. sparseTis mxare (ingliselebis daxmarebiT)
TiTqos xvdeboda kidec, rom saidumlo informaciebi swored saWuris iakubis SemweobiT Jonavda, magram vera
da ver waaswres Ralatis faqtze.
griboedovis kabinetSi Sesulma
sparsuli misalmebis reveransi Seasrula da yovelgvari qaTinaurebis
gareSe moaxsena saTxovari. man kargad
icoda, rom ruseTis imperiis diplomatiuri misia did yuradRebas aqcevda TurqmenCais zavis XIII muxliT
gaTvaliswinebuli SeTanxmebis Sesrulebas. rac SeiZleba male unda gaeTavisuflebina feT-ali-Sahs saqarTvelodan da somxeTidan tyved wayvanilni. Sahis mTavari saWurisi griboedovs sTxovda, am tyveTa Soris isic
yofiliyo moxseniebuli. miuxedavad
simdidrisa da Tanamdebobisa, Tavs
Seuracxyofil monad vgrZnobo. griboedovs ar SeuTavazebia savarZeli
stumrisaTvis.
_ Tqveni survili CvenTvis misaRebia. Rame, farulad ratom moxvediT?
modiT xval, dRisiT-mzisiT, aSkarad
da sxva mowmeTa Tvalwin ganacxadeT
Tqveni saTqmeli...
xuT wuTs ar gaevlo, rom mirzaiakubi qurana cxens moaxta da sasaxlisken gaswia. farulad moTvalTvale jaSuSebi saxtad datova am faqtma.
meore dRes, 15 ianvars, mZime kaeSani Semoawva gulze. akviatebuli fraza ramdenjerme gaimeora: me aqedan
cocxali veRar davbrundebi, magram
bunebiT uSiSari, udreki xasiaTisa
iyo da SiSs ar nebdeboda. erTxans
magidaze safrangeTidan gamoweril
moyviTalo sawer furclebs TvalgaSterebiT umzerda. imasac kargad
xvdeboda, rom Zalian male misTvis
bevri ramiT saintereso did sofelSi
Tan waiRebda gonebaSi karga xnis winaT Seqmnil mxatvrul nawarmoebTa
kritika eseistika
68
gegmas... mere xelSi didxans atriala
aseve safrangeTidan miRebuli cisferi samelne, romelSic jer melani ar
Caesxa. Tavis rkinis samelneSi kalami Caawo da frangulad miswera ninos:
Zvirfaso, gigzavni samelnes, imitom,
rom xSirad momwero werilebi, Cemo
angelozo. marad Seni a.g. 15 ianvari
1829 weli. Teirani. es iyo ukanaskneli werili da ukanaskneli saCuqaric
sayvareli meuRlisadmi.
ori saaTis Semdeg mirza-iakub-xanic movida. am dros griboedovTan
imyofebodnen Sahis karis safinanso
saqmeTa mesveurni (kvlav uTavbolod
msjelobdnen ruseTisaTvis gadasaxdel oTx milion maneTze), romelTa
gasagonad mirza-iakubma ministr-rezidents umorCilesad sTxova, mfarveloba gaewia misTvis, rogorc datyvevebulisTvis da rogorme daebrunebina igi mSobliur somxeTSi.
griboedovma aseve oficialurad ganucxada, rom ruseTis saelCo Seifarebda saWuriss, vidre misi udidebulesoba feT-ali-xani oficialur
nebarTvas miiRebda misi samSobloSi
gamgzavrebis Sesaxeb.
male Sahs Seatyobines, rac moxda.
wyena, gaoceba da sibraze erTad aisaxa Rrma siberiT danaoWebul saxeze.
imave dRes Seyara Tavisi ministrebi,
daiswro inglisis misiis xelmZRvaneli. am dros saelCos oTaxi savse
yofila xojebiT, romelnic saxeSi
afurTxebdnen mirza-iakub-mirqarianso. yovelive amas isic daerTo, rom
20 ianvars Teiranis Tavmomwone Tavadis aliar-xanis haramxanidan ori
somexi xarWa gamoipara da tiriliT
miadga ruseTis saelCos, egeb gviSveloT da Cvens ojaxebSi dagvabrunoTo. griboedovma uyoymanod misca
TavSesafari saelCos SenobaSi. male
saelCosTan cxeni moaWena aliar-xanma, romelic qalebis mkacrad gada-
Tamaz tyemalaZe
69
ba uwignurTa aTasi Wori da miTqmamoTqma. 2003 wels ogoniokSi ori
rusi avtoris werili am tragediis
mizezad piradad griboedovs, mis ukmexobas, uzrdelobasa da politikur
sibeces asaxelebs. tragediaSi lomis
wili (dideba Senda, RmerTo!) Turme griboedovis simamrs aleqsandre
WavWavaZes uZevs. viTom a. WavWavaZem,
Tavis siZes, sruluflebian elCs, misiis SemadgenlobaSi bevri qarTveli
TavadiSvili Seayvanina. es qarTvelebi rusebiviT kargebi xom ar iqnebodnen? qarafSutebi, fuqsavatebi,
ayalmayalis amtexni Teiranis quCebSi muSti-krivs marTavdnen, ris gamoc Tavisi wyroma aRar daufaravs
sparseTis mxares. griboedovi Turme iseTi uzrdeli iyo, etikets arad
dagidevdaT. ar ixdida fexsacmelebs
Sahis misaRebsa Tu meCeTSi Sesvlisas.
Sahs titulebis gareSe moixseniebda.
Sahis ministrebs xom lamis apanRurebda. qarafSuta qarTvelebis garda, Teiranis mosaxleobas sazizRrad
eqceoda misiis sameurneo mxaris ufrosi rustam-begi da griboedovis ZiZiSvili al. dmitrievi.
Sahis saWurisebi manuCar-xani da
iakub-mirza (erevneli somxebi) ogoniokSi dabeWdil uniWo narkvevSi
tfiliselebad arian moxseniebulni.
griboedovs TiTqos gatacebuli
da sparseTSi tyveebad myofi axalgazrdebis mSoblebisagan qrTamic ki
aeRos... erTi sityviT, rusi avtorebi
yovlad usamarTlod eqcevian rusuli klasikuri mwerlobis mSvenebas,
aleqsandr griboedovs, romelmac
Turme tfilisSi celqobiT SeirTo
nino WavWavaZe.
usindisobaa, aba ra. griboedovi
ise gaxda al. WavWavaZis siZe da ise
gaeSura sparseTisaken, maT erTmaneTi
TvaliTac ar unaxavT. mxolod erevanSi Sexvdnen erTi dRiT, sadac simamri
kritika eseistika
70
mxaris gamgeblad msaxurobda. avtorTa azriT, griboedovs srulebiTac ar
hyvarebia nino da a.S. sainteresoa, es
popularuli Jurnali ra mizniT beWdavs usindiso da uniWo avtorTa paskvilantur narkvevs, sadac axerxeben
kidev erTxel galanZRon da talaxis
gunda esrolon saqarTvelos. ruseTis
saliteraturo kritikaSi am xnis ganmavlobaSi uamravi mcdari werili da
gamokvleva daibeWda aleqsandr griboedovze. aqeben epoqis mamxilebel
komedias vai Wkuisagan da ramdenadac ZaluZT, aknineben mis avtors. es
imitom, rom griboedovs didi siyvaruliT uyvarda saqarTvelo, qarTveli xalxi... colad SeirTo qarTveli
asuli, romelsac, faqtobrivad, emoneboda... misi Semdgomi literaturuli saqmianoba mTlianad qarTul
Tematikas mieZRvna. misi komerciuli
globaluri gegmebic mxolod saqarTvelos dastrialebda Tavs. man bevri,
Zalze bevri ram gaakeTa saqarTvelosTvis... amitom gamoricxuli ar aris,
rom msgavsi Worebi, cxadia, kvlavac
iCens drodadro Tavs.
sinamdvileSi...
gulRrZo imperatorma nikoloz
I-ma griboedovs ministr-rezidentis wodeba mianiWa Tu ara, imwamsve
kargad uwyoda, ra uRelSi gaayofina Tavi misTvis miuRebeli vai Wkuisagan-is avtors. mis mimarT keTili
ganwyobileba arasdros hqonia. sami
wlis winaT, rodesac saxelmwifo komisia sxvebTan erTad griboedovsac
dahkiTxavda, xelCasaWidi danaSaulis
msgavsi ar daumtkicda, magram imperatorma kargad icoda misi damokidebuleba ruseTis xelmwifis taxtis
mimarT... maSin wauyrua, radgan arc is
aZlevda xels, diplomati da mwerali
Tamaz tyemalaZe
71
ri cisferi samelne miiRo, griboedovis cxedari ukve karga xani iyo, rac
Teiranis dasavleTiT xevSi egdo da
frinvelebi ZiZgnidnen...
tragediis Semdeg
nino WavWavaZe
saqarTveloSi Camodis
aleqsandr puSkini
ruseTis diplomatiuri misiis amowyvetas ramdenime pirovneba odnav
gansxvavebulad aRwers. ufro vrceli da zustia mogoneba misiis saswaulad gadarCenili wevris, malcovisa. gadarCa misi piradi msaxuric,
ibrahim begi. jahad-jahad gahkivis
risxviT anTebuli brbo... am mogonebidan sainteresoa, rom im dRes griboedovs oficialuri mundiri ecva,
orden-medlebiT gawyobili da Tavze exura samkuTxedi formis qudi.
mere uwyalod daxanjles misi gvami,
ordenebi aaZvres mundirs da qudic
moxades. moklulTa gaZarculi, SiSveli gvamebi sam dRes eyara saelCos
ezoSi. mxolod meoTxe dRes, Teiranis qalanTarma11 Seagrova gvamebi da
saelCos wina teritoriaze amoTxril
ormoSi Caayrevina.
did interess iwvevs am danaSaulebrivi, araadamianuri qmedebis faruli
reJisoris, inglisis misiis lideris, makdonaldis saqcieli. man meore dResve oficialuri nota miarTva
fet-ali-Sahs, sadac ewera, rom sparseTis xelisuflebam uswrafesad unda
gamoiZios am vandaluri aqtis yoveli niuansi, gamoavlinos mkvlelobis
iniciatorebi (ai, cinizmi!) da mTeli
simkacriT dasajos. misiis cocxlad
gadarCenili wevrebi ki uxifaTod unda miacilon Tavrizamde. notis wakiTxvis Semdeg gaocebula Sahi...
kritika eseistika
72
30 ianvars gavlenianma saWurisma,
manuCar-xanma, Tavisi msaxurebi, piradi dacvis wevrebi cxenebze Sesxa,
Zmiswuli solomon meliqiani uwinamZRvra da incidentis adgilisken gaamgzavra. Wkviani saWurisi xvdeboda,
rom raRac qmedeba iyo saWiro, raTa ubedureba ar momxdariyo. icoda,
mirza-iakub-mirqarians Tu gadmoscemdnen, brbo moSordeboda rusTa
saelCos, magram es moqmedebac Zalze
dagvianebuli aRmoCnda. jihad-jihad _ es SeZaxili mTel sivrces faravda. yurTasmena aRar iyo. gamZvinvarebulma brbom solomoni saelCos
wevrad miiCnia, cxenidan gadmoagdes
da umal yeli gamoRadres. sparseTSi
myofi manuCar-xanis dedam SviliSvilis mokvla rom Seityo, adgilzeve
gardaicvala. gavleniani saWurisi eCmiaZinSi gzavnis dedisa da Zmiswulis
gvamebs. solomon meliqianis Zebnisas msaxurebma samarxi gaTxares da am
dros ipoves griboedovis uTavo gvamic, romelic iakuboviCTan duelis
Jams marcxena xelis mtevanze dazianebuli nekis meSveobiT amoicnes.
Sermazaniani igonebs: 15 Tebervals manuCar xanma Tavisi dedis da
solomon meliqianis gvamebi erT taxtrevanze dadebulni uremze moaTavsa
da cxenosanTa TanxlebiT eCmiaZinSi
gagzavna. imave uremze iyo griboedovis gvamic.
Tamaz tyemalaZe
paskeviCma momxdaris Sesaxeb amburgerisagan gaigo 1829 wlis 8 Tebervals, romelic, bedad, ianvris TveSi
TavrizSi imyofeboda. erTxans dumda paskeviCi. vin icis, iqneb, sindisis
qenjnasac ki grZnobda. dumda gazeTi
tifliskie vedomostic. amburgers,
rogorc Cans, bevri araferi moekiTxeboda, radganac Tavis werilSi momxdar tragediaSi mxolod Teiranis
sasuliero pirebs sdebda brals.
mkiTxveli Zalze bevrs Seityobs
werilidan, romelic nino WavWavaZem
makdonaldis meuRles, qalbaton amalias gaugzavna.
tfilisi, 22 aprili, 1829 weli.
Zvirfaso qalbatono makdonald!
srulebiTac ar damviwynia Tqveni
sikeTe da TanagrZnoba, rac Cemdami
gamoiCineT im dReebSi, rodesac erTad viyaviT... Tqveni zrunviTve mSvidobiT CamovediT tfilisamde... Zvirfaso megobaro, aqamde ar davayovnebdi Tqvens mimarT Cemi didi ndobis da
madlierebis gamovlenas _ is umZimesi
ambavi rom ara...
Zala ara maqvs agiweroT Cemi gancdebi. swored Tqvens guls, viTarca nazi meuRlis guls, vandob Cems
gancdebs. mjera, rom yovelives mimixvdebiT. Cemma sulierma samyarom
ver gauZlo aseT mexTatexas da es
gaxda mizezi naadrevi mSobiarobisa...
sacodavma bavSvma mxolod erT saaTs icocxla da Tavis ubedur mamas
gahyva imqveynad. bavSvis monaTvla ki
mainc movaswariT, aleqsandre davarqviT _ misi bedSavi mamis saxeli.
...Zvirfaso qalbatono makdonald,
me yvelaferi gavige, yoveli wvrilmanic ki. vici, rom Cemi ubeduri qmris
neSti TavrizSi gagzavnes, sadac albaT Caitanes kidec, magram gamogzavnes ki es sevdiani tvirTi tfilisSi?
_ es ver gavige. Tu Tqven rame iciT,
gTxovT SematyobinoT _ Zalian min-
73
da gavigo bedi Cemi saunjisa, romlis
dabrunebasac Sempirdnen. esec vici,
rom Tqveni tfilisSi Camosvla gadadebulia. vfiqrob, Tqveni janmrTelobisadmi sazrunavi cota xans kidev
wamarTmevs Tqveni xilvis bednierebas.
...naxvamdis, Zvirfaso da keTilo
qalbatono makdonald. nu SewyvetT
Cemdami Tqvens megobrul TanagrZnobas, rasac me ase vafaseb. samagierod
Tqven miiRebT yvelaze srulyofil
da cxovelmyofel samadlobels.
nino griboedova.
Cans, rom werilis avtori didsulovani, gulwrfeli, maRalzneobrivi adamiania. weris manera daxvewilia,
grZnobieri. aseve didebulad warmogvidgeba ingliseli keTilSobili, nino WavWavaZisadmi didi yuradRebis,
adamianuri siTbos gamRebi amalia
makdonaldi. igi TavrizSi civ niavs
ar akarebda fexmZime gogonas, nino
WavWavaZes (es maSin, rodesac TeiranSi misi qmari, jon makdonaldi, religiuri fanatizmiT Wkuadakarguli
brbos sajijgnad wiravda aleqsandr
griboedovs).
mTel sparseTs akontrolebda general afxazis agentura. aRsaniSnavia, rom misi gamogzavnili yoveli werili daubrkoleblad aRwevda paskeviCamde. ruseTis mxarem ukve icoda,
rom griboedovis sikvdilis cnobas
inglisis saxelmwifo momzadebuli
Sexvda. maTi gumaniT an ruseTi gamoucxadebda sparseTs oms, anda aucileblad dadgeboda ruseTis winaaRmdeg mebrZoli TurqeTis mxares. orive SemTxvevaSi britaneTis lomi Tavs
valdebulad miiCnevda gaeZlierebina
fet-ali-Sahi. afxazis utyuari cnobebiT TeiranSi inglisidan gaigzavna
Tofebi, dambaCebi, 60 qvemexi, oTxi milioni maneTi, ramdenime aseuli
kritika eseistika
74
wminda inglisuri cxeni. ori kviris
ganmavlobaSi didZali armia Seikriba.
aseve gaaZliera samxreT azerbaijanis teritoria, xois olqSi qurTebis
10-aTasiani kavaleria mzad iyo saieriSod, TavrizSi 12-aTasiani qveiTi
brZanebas eloda, hasanali-mirza saukeTesod aRWurvil 15-aTasian armias
sardlobda. Sahma sardlebs, aliarxans da hasan-ali-mirzas aTi milioni
maneTi gaugzavna.
TeiranSi didad Seuracxyofdnen
ruseTis ganaxlebul diplomatiur
jgufs, romelsac amburgeri xelmZRvanelobda. SeSinebulma amburgerma da misiis xuTma wevrma Teirani
daukiTxavad datova.
general afxazis operatiuli mamxilebeli cnobebis miRebis Semdeg
ruseTma sasazRvro zoli gaamkacra.
am sifxizlis gamo, rogorc Talibis
generali rali upatakebs mTavarmarTebels, 1829 wlis 21 Tebervals mirhasan-xanma moulodnelad gadmolaxa
sazRvari da sofel astras daeca. iyo
msxverpli, Tumca mzadmyofma ruseTis sajariso nawilma Tavdamsxmelebi ukuaqcia. aseTi Tavdasxmebi Zalze gaxSirda. yvelaferi naTeli iyo.
aseTive suraTi ixateboda baiazeTidan gamogzavnil general pankratievskis werilSi. frangi seminos cnoba saintereso prognozs gvacnobs.
iran-ruseTis axali omis msurveli
inglisi, romelic sruliad ganudga
abas-mirzas, aseTi mzakvruli gegmis
ganxorcielebas cdilobs: mas surs,
ruseTis samxedroformianebma moklan abas-mirza. es ormxrivad momgebiania _ abas-mirzas Camoicilebdnen
politikuri asparezidan da es faqti
ukiduresobamde gaamwvavebda iranis
orTaviani arwivis da inglisis lomis qiSpobas... Tumca male osmaleTis faSam gaigo, rom, fat-ali-Sahis
nebarTviT, abas-mirzam peterburgs
wargzavna Tavisi ufrosi vaJi, xosrevan-mirza12, raTa bodiSi moexada griboedovis da misiis sxva wevrebis ulmoblad daxocvisTvis. iranis amalaSi
Sediodnen qveynis didad warCinebuli
pirebi: amer-nizami13 (jarebis sardali), faieti fazil-xani (romelic,
puSkinis msgavsad, odas uZRvnis nikoloz I-s), mirza-masudi (rusuli enis
mcodne)... aq wamiT SevCerdeT!
puSkini
saqarTveloSia...
cxra wlis winaT, 1820 wels, puSkini kavkasias estumra da uaxloesi
megobris, n. raevskis ojaxSi ori Tve
dahyo. mas Semdeg bevri ram moxda da
axla, rodesac kvlav aiRo gezi kavkasiisaken, samefo karisgan ukve Serisxuli cnobili poeti valdebuli
iyo, uzenaesis nebarTva mieRo am mogzaurobisaTvis, Tumca puSkini 1829
wlis 1 maiss TviTneburad gamoeSura
da `oriolSi~ inaxula samarTlianad,
gulisxmierad da, amave dros, usastikesad cnobili ruseTis omebis legendaruli gmiri, CeCneT-daRestnis da
sxva tomebis damrbevi, yofili kavkasiis mTavarmarTebeli ermolovi...
Semdeg isev gza tfilisisaken. puSkini
gaocebulia... Crdilo kavkasiasa da
amierkavkasias bevri araferi hqonia
saerTo. mogzaurobas saucxoo darebi daerTo. barem aqve vTqvaT, rom
ara griboedovis ase Tvalwarmtacad aRwerili peizaJebi, ase xatovnad warmodgenili iveria, saeWvoa, es
mogzauroba Semdgariyo. puSkins ukve
Seetyo griboedovis tragediis Sesaxeb, icoda am sikvdilis gamomwvevi
mizezebic... didi kompozitori glinka14 igonebs, griboedovis mier micemuli qarTuli Tema puSkinma Cems melodias Seujera da leqsad Camoqnao.
Tamaz tyemalaZe
es iyo leqsi
. glinka imasac dasZens, es melodiac, faqtobrivad, musikis saukeTesod mcodne griboedovma mikarnaxao.
swored griboedovTan sami-oTxi Sexvedris Semdeg, 1826 wels pirvelad
axsena puSkinma Tavis leqsSi sityva
( ....). meore iyo zemoxsenebuli leqsi, mesames, ukve saqarTveloSi myofi wers:
...
Semdeg leqsSi swored
mTaTa masivis im peizaJs xatavs, rac
Cveni miwidan aRiqmeba, Tergisa da
aragvis dinebebidan... oRond, aragvisa ar iyos, aqac ase wers:
...
... aseTia puSkinis gancda!
asea Tu ise, adreul warmosaxvaSi naxseneb saqarTvelosTan dakavSirebul
peizaJebs axla cocxali, realuri
xilvebi cvlis.
29 maiss, saRamo xans, puSkini tfilisSia, Jan-polis traqtirSi. erTi
suli aqvs, rodis gaTendeba da fexdafex daivlis qalaqs.
puSkini naxevar Tves atarebs tfilisSi. ucdis mTavarmarTeblis nebarTvas, rom ruseT-TurqeTis frontze
wasvlis ufleba miiRos. am xnis manZilze piradad moinaxula nino griboedova-WavWavaZe, aleqsandre WavWavaZe da miusamZimra.
puSkini ninos da aleqsandres uambobs: davSordiT SarSan, peterburgSi, sparseTs misi gamgzavrebis win.
mwuxare iyo da ucnauri winaTgrZnobiT Sepyrobili. miTxra: Tqven ar
icnobT am xalxs, naxavT, rom saqme
danebamde miva. mere sxva wlis mogonebebSi Cawers: ...im mxaris unaklod
codnam, sadac omi iwyeboda, axali asparezi gadauSala griboedovs, saqarTveloSi Camosvlisas SeirTo is, vinc
uyvarda.
75
ar vici misi mZafri ukanasknel
wlebze ufro SesaSuri ram. TviT
sikvdilic ki, romelic uTanasworo brZolaSi ewvia, ar warmoadgenda
griboedovisTvis raime Sesazars, raime samZimos, igi wuTieri da mSvenieri
iyo.
puSkinma, rogorc iqna, miiRo nebarTva frontis xazze gasvlisa...
griboedovis cxedars naxWevanSi
didi glova gaumarTes...
1829 wlis 10 ivniss tfilisidan arzrumisken mimavali puSkini gergeris
cixesTan Sexvda mozozine urems, romelsac mxolod qarTvelebi mosdevdnen.
xanmokle dialogi aseTi iyo:
_ saidan? _ vkiTxe maT.
_ Teiranidan.
_ ra mogaqvT?
_ griboedovi...
puSkinma cxedris winaSe daiCoqa,
mere ki Tvalcremlianma ganagrZo gza
arzrumisaken.
17 ivniss cxedari tfilisSi iyo.
mematiane gvamcnobs:
samgloviaro svlaSi raRac sidiade gamokrToda da guls useravda
yvelas. saRamos bindi, maSxalebiT
ganaTebuli garemo, galavnis Tavze
TeTrCadrosani mtirali qarTveli
qalebi, cxedris etls ukan momavali
xalxi. daRupuli griboedovis saSineli bedi guls uklavda yvelas, visac ki uyvarda is.
gansvenebulis mwuxare, svegamwarebuli axalgazrda qvrivi, tfilisis karibWesTan idga Tavis ojaxis
wevrebTan erTad. maSxalis pirvelma
Suqma amcno mas cxedris miaxloeba.
is gonebamixdili daeca da didxans
ver moiyvanes gonze (TanamedroveTa
mogonebebi griboedovze. 1929 w.).
SuaRamisas sionis taZarSi daasvenes griboedovis cxedari.
meore dRes egzarqosma ioanem wir-
kritika eseistika
76
va gadauxada. taZarSi iyvnen didmoxeleni, tfilisis gubernatori, general-adiutanti strekalovi.
1829 wlis 18 ivliss griboedovi
Tavisi anderZisamebr mTawmindis eklesiis galavanSi dakrZales.
, amis Semdeg
naTeli gaxda, rom imperatori am sevdian Temas arasdros miubrundeboda.
igi yovelTvis Sinaganad grZnobda,
rom dekabristul amboxSi seriozulad iyo CarTuli griboedovi da rodesac amboxis monawileTa sikvdilis
cnobebs iRebda cimbiridan, SurisZiebis bneli RimiliT unaTdeboda saxe. ase moxda axlac. griboedovi ministr-rezidentis mantiiT Semosa da
politikur dafaze didi figuris Sewirvis verag gegmaSic qveSecneulad
miiRo monawileoba.
imperatorma darCenili oTxi milioni maneTidan irans naxevari apatia, misiis wevrebi ki uxvad daajildova Zvirfasi ramerumeebiT.
iranSi ki moulodnelad ruseTisTvis sasurvelad Seicvala viTareba.
abas-mirzas taxtis mocile hasanali-mirza qermanSi daatusaRes da
Sahs Cauyvanes baRdadSi... alar-xanis aqtiurobamac sagrZnoblad iklo. omis momxreTa aseTi dasusteba
pirdapirproporciuli iyo inglisis
misiis warmmarTveli rolis dakninebisa... yovelive ki isev da isev griboedovis msxverplSewirvis politikuri Wadrakis avazakuri svlis Semdeg
moxda...
Tumca... kidev erTi... 1830 wlis
7 aprils sagareo saqmeTa ministri
grafi neselrode paskeviCs werils
ugzavnis da amcnobs, rom gulmowyale imperatorma griboedovis dedas
da qvrivs, nino WavWavaZes, srulad
gadasca ocdaaTi aTasi maneTi, maT
daeniSnaT wliuri xelfasi xuTi aTasi maneTis asignaciiT mTeli sicocxlis manZilze...
Tamaz tyemalaZe
ganmartebebi
1. paskeviCi _ saqarTvelos mTavarmarTebeli (1827-1831).
2. TurqmenCais sazavo xelSekruleba _ xelSekruleba, romelic daido
iransa da ruseTs Soris 1828 wels. irani damarcxda ruseTis armiasTan brZolaSi da dades xelSekruleba, romlis
Tanaxmadac ruseTis SemadgenlobaSi Sevida erevnisa da naxWevanis saxanoebi da
dRevandeli somxeTi.
3. neselrode _ ruseTis sagareo
saqmeTa ministri (1780-1862).
4. Cervoneci _ petre pirvelis winadroindel ruseTSi ucxouri oqros
fuli.
77
5. `vai Wkuisagan~ _ al. griboedovis drama, romelic mis sicocxleSi ar
gamoqveynebula.
6. famusovi da Cacki _ al. griboedovis dramis personaJebi.
7. Tavrizi _ qalaqi iranSi.
8. feT-ali-Sahi _ imdroindeli Sahi.
9. aliar xani _ Sahis siZe.
10. ermolovi _ saqarTvelos mTavarmarTebeli (1816-1827).
11. qalanTari _ policmaisteri.
12. xosrevan-mirza _ iranis Sahis
erT-erTi vaJi.
13. amer-nizami _ Sahis sardali.
14. mixail glinka _ rusi kompozitori (1805-1857).
78
kritika eseistika
{ urab
p dilavaZe
marxvis dros sakiTxavi ese
`Cemi goneba Cemi eklesiaa~
tomas peini
I. dRes _ siZulvilis qveyana
28 noembers qristeSobis marxva
daiwyeba. adamianebi RmerTsa da erTmaneTs codvebis mitevebas mobilurebiT ise sTxoven, rom erTmaneTs
TvalebSic ar Caxedaven. zogi itirebs kidec...
mTeli weli yvela da yvelaferi
gvZulda, sisaZagleebs CavdiodiT,
umsgavs Worebs vavrcelebdiT da Sendoba uceb, erTi darekviT?! siabandia
es yvelaferi, farisevluri rituali
da Tavis motyueba _ wes-Cveulebebis aRsrulebaze agebuli, `taZruli rwmenis~, sindisis damamSvidebeli
`placebo~ abi.
marxvis dasrulebis Semdeg xom
zrdasruli deidebi da biZiebi kacobriobas isev `qocebad~ da `nacebad~ dayofen da Tan qristianul
Semwynareblobas iqadageben. `nacebi~
cotaniRa darCnen, sul erTi-ori da
am siyvaruliT savse `qocebma~ isini
unda gaJliton, gaanadguron da gasrison. arc `nacebi~ Tmoben... da Cven
siyvarulze vlaparakobT, vbedavT?
es rogori stilis aramzaduli siyva-
zurab odilavaZe
79
ze `fexis dabijeba~ Tu `fexis dadeba~, Suri da WuWyiani Worebis gavrceleba CamorCenilobis niSania da
samarcxvinoa. moralis mTavar principad kvlav rCeba axali aRTqmis oqros wesi _ moeqec sxvas ise, rogorc
ginda, rom is geqceodes.
pirovnebisadmi civilizebuli midgoma, agreTve, gulisxmobs ara sityviT siyvaruls da realurad ki _
mudmiv bRveras, aramed misdami keTilganwyobasa da gaRimebas. raRa
Tqma unda, metad fasobs iseTi niWi,
rogoricaa Cagrulebis, upovarebis
da avadmyofebis sibraluli, Tanadgoma. aseTi racionaluri siyvaruli
_ igive civilizebuli urTierToba,
mtrisTvis loyis miSverisgan gansxvavebiT, SesaZlebelia. amas garda,
is `yovlismomcveli siyvarulisa~ da
`sulierebis~ msgavsad efemeruli,
uzomo da uwono cneba araa _ Sens moralurobas yvela xedavs, SesaZlebelia misi Semowmeba da sazogadoebis
mxridan kontroli. civilizebul sazogadoebaSi wesiereba dafasebulia
da amis gamo yvela cdilobs, amgvari
TamaSis wesebi daicvas.
naklebi emociebi da meti racionalizmi _ gulis Zaxilis, maRalfardovani sityvebisa da advilad aalebadi, Sesabamisad, male Caqrobadi da
aucilebliv siZulvilSi gardamavali
emociuri siyvarulis dro gavida.
warsuls Cabarda iracionaluri Sefasebebis, mouTokavi grZnobebis xana
da dadga gonebis saukune. dRes Svilebisadmi, mSoblebisadmi, qalisadmi
didi pativiscemisa da siyvarulis saukunea. sawinaaRmdego sqesisadmi seqsualuri ltolvis da piradi simpaTiis xana.
adamianuri nawili ieso qristesic
ki Tanamoazris arCevaSi Secda da iuda daimegobra. miT ufro arc Cven
varT dazRveulni amgvari Secdome-
kritika eseistika
80
bisgan. dro gadis da rodesac saerTo interesebi, Sexedulebebi qreba,
megobrobac neldeba. ase rom, `trusikis~ samudamo ZmabiWobis epoqac
dasrulda _ dRes interesTa Tanxvedraa megobrobis warmmarTveli Zala.
Zveli savaldebulo da damamZimebeli
tvirTiviT mobezrebuli Zmakacoba,
daobebuli urTierTobebi, xelovnuri megobroba kvdeba. mxolod interesTa Tanxvedra asazrdoebs axlo
urTierTobebs, qalis siyvaruls ki _
seqsi, simpaTia da igive saerTo miswrafebebi.
adamiani im axal wres irCevs, romelic Seesabameba mis amJamindel inteleqtsa da interesebs, im konkretuli
droisTvis Camoyalibebul faseulobebis erTobas. siyvaruli racionaluri xdeba _ adamiani imasTan atarebs dRes, vinc im momentisTvis mas
ainteresebs, masTan yofna siamovnebs
da ara `kanoniT~ dadgenil `bavSvobis
Zmakac-daqalebTan~.
ase xdeba adamiani siyvarulsa da
urTierTobebSi gacilebiT Tavisufali. is ver darCeba Zveli koleqtivisadmi erTguli da masTan samudamod
mibmuli. erTi sityviT, ZmabiWebisa
da daqalebis infantiluri instituti
warsuls bardeba. modis axali Tavisufali urTierTobebis, interesTa Tanxvedrasa da gonebriv ganviTarebaze
dafuZnebuli urTierTobebis dro.
_ daZvelebuli, xelovnuri siyvarulisa da megobruli urTierTobebis jaWvebi wydeba! _ SeTxveviTi
ucxoobaSi Canawerebi
n aka
l verenCxilaZe-
kartaizeri
uikendi floridaSi _ sulis zeimi
noemberi, 2013 weli
amikidia guda, gadamikidia Cemi ganuyreli leptopis CanTa da floridis StatSi, qalaq sarasotaSi mivfrinav...
mogzauroba Cemi mamoZravebeli
Zalaa. cvlilebebi da siaxleebi miyvars, es ki amis pirdapiri wamalia:
savse axal-axali sanaxaobebiT, bednieri adamianebiT da sulieri samyaros gamamdidrebeli mravalferovani
xedebiT.
axla Cems mexsierebaSi kinokadrebiviT icvleba xedebi: atlantis okeanis sanapiroebi mzis Casvlis sunTqvis
Semkvreli suraTebiT; cas mibjenili
kolorados Tovliani mTebi; ulurjesi ca, firuzisferi karibis zRva
da umwvanesi palmebi; afriani gemebi,
mekobreebis droSi rom gadaasaxlebs
adamians; keTilSobili delfinebis
bednieri xtunva-TamaSebi; havais kunZulebis mixveul-moxveuli gzebi, moulodnelad kldidan CamoSlili qvebiT rom Caxergila; sulSi Camwvdomi
havaiuri melodiebi, yvaviliankabiani
gogonebi, mamlebi... ho, Wrel-Wreli,
wiTelbibiloiani mamlebi, dilauTe-
nia rom yivian da ulamazes alions amcnoben fufunebas miCveul moagarakeebs; kaliforniis cnobili Highway
1-is gulis gamxeTqi mixveul-moxveuli gzebi, cali mxridan kedeliviT
aRmarTuli cicabo mTa rom ebjineba,
meore mxares ki mowyvetiT daqanebuli kldeebi pirdapir wynar okeaneSi
rom exeTqebian da, amave dros, sunTqvisSemkvrel silamazes rom qmnian.
yvelaferi iseT srulyofilebamdea
asuli, TiTqos daxatuliao, Tumca marTlac xom naxatia es yovelive, RmerTis mier Seqmnili?! mere ki
adamianis xeliT aseT mSvenierebamdea
ayvanili amave adamianis mondomebiT,
movliTa da zrunviT.
mogzauroba miyvars, magram erTi
Tvisebac maqvs, romelic, rac dro
gadis, ufro miZlierdeba da es ukve
ubralo survili ki ara, sulis amoZaxilia. is, rac Zalian momwons, minda gavuziaro maT, vinc miyvars, vinc
miRirs da viszec guli Semtkiva... da
var ase, sul gaziarebaSi: Tu rame
kargi filmi vnaxe, saintereso wigni
wavikiTxe, speqtaklia, koncerti Tu
informacia.
hoda, axla...
81
ucxoobaSi Canawerebi
82
minda CemTan erTad gamogzauro,
Cemo sayvarelo mkiTxvelo. minda daganaxo, gagrZnobino, gangacdevino
sixaruli, aRfrTovaneba, bedniereba,
iqneb, daRla da qancgawyvetilobac
ki, am yvelafers rom axlavs Tan. yvelaze metad ki msurs, is gamocdileba gagiziaro, RmerTi rom gadamiSlis
win farTod da mec mivdivar gadaxsnil gzaze, vnaxulob, vswavlob, vizrdebi... Tumca erTicaa: sadac ginda
wavide, rac unda vnaxo, visac ginda
Sevxvde, yvelaferi erTi da imave
fiqrTan, mizanTan kavSirSia mudam,
es ki is adgilia, Soridan wertilad
rom moCans, axlos ki Cemi samSoblo
hqvia. fesvebi meqaCeba. TiTqos Toki
mqondes sulze gamobmuli. mtkivneulia es qaCva, saSinlad mtkivneulia
monatrebac. mere am yvelafers sityvebad vaqcev da viaxloveb:
Seni monatreba isev Semaxsenebs
Tavs,
isev ameSleba saRerReli Senze
fiqris,
Rame Caimuxlavs,
umTvareod darCenili Rame,
wuTebi ki isev daundoblad,
swrafad mihqris...
es zamTaric Zveleburad TeTrad
bardnis,
isev uSenobis fifqebs maTovs ca,
minda, gavarRvio kedlad
aRmarTuli sivrce,
nela vifarfato
da frialiT SenTan daveSva...
samSoblo ki mixmobs, magram es axali adgilebic rom mizidavs, mzrdis da
suls mibednierebs? hoda, mec vcdilob, davaaxloo es, erTi mxriv, sulis gamamdidrebeli da, meore mxriv,
mSobliuri adgilebi erTmaneTs. minda,
xidi gavdo am or samyaros Soris. virtualuri xidi gavde kidec. am wlebis
maka kverenCxilaZe-kartaizeri
15 oqtomberi, 2013
100 wels mitanebuli joeli da
86 wlis seli, gamorCeulni TavianTi miRwevebiT, warmatebebiT, mdidari sulieri samyaroTi da Turme
siyvarulis ambiTac ki, sauzmeze gvelodnen. moxuci mxatvari da misi coli Cvens ubanSi, saukunis toli iaxtklubis auqcionze gavicani ramdenime xnis winaT. moxuc joelis naxati
mdinaris piras gamoetana. naxatis
gansxvavebulma stilma da Tbilma da
bednierma ferebis Serwymam Soridanve momxibla da mimizida. pirdapir
misken wavedi:
ra lamazia! _ ver davfare aRfrTovaneba.
es joel elkesis naxatia. joeli
warmoSobiT litvidanaa da, roca gaigo, am saRamoze erT-erTi stumari
saqarTvelodan iqneboda, _ gacnoba
isurva da axla gelodebao...
warmadgines joelTan. dakoJrilxelebiani, magram TvalebSi axalgazrdul sxivmocimcime, joeli momesalma. amerikuli Cveulebisamebr, gadavexvie am saTno da keTil mxatvars,
83
romelic am orive Tvisebas asxivebda.
iasamnisferi, sunamoTi sasiamovnod
gaJRenTili, fumfula sviteri saocrad nazi iyo. am adamianSi, iseve,
rogorc mis naxatSi, raRac idumali
energia igrZnoboda.
moridebiT daviwye moyola, saidan
viyavi da ram gadmomisrola am qveyanaSi...
auqcioni damTavrda. stumrebi wavid-wamovidnen. mTvaris Suqze idumalad molivlive tba da varskvlavebiT
moWedili ca ki siyvaruliT savse Rames hpirdeboda Seyvarebulebs...
ramdenime xnis mere sauzmeze mowveva mogvivida.
xelcarieli xom ar mividodi da,
xaWapuri gamovacxve.
ulamazesi dila iyo _ Semodgomis
ferebi da surneli ukve Sereoda haers. tbis piras ganlagebul patara,
koxta TeTr saxls mivadeqi. aq cxovroben mxatvari, xelovani, Tanamedrove fsiqiatriisa da fsiqolgiis
erT-erTi fuZemdebeli joel elkesi
da misi meuRle, xelovani, pedagogi, qvelmoqmedi, niWierTa skolebis
damfuZnebeli, uamravi universitetis sapatio wevri da Cveni qalaqis
afrosnuli klubis aRorZinebisa da
SenarCunebis proeqtis lideri seli.
joeli, agreTve, avtoria memuaruli naSromisa mamis, elkanan elkesis
litvaSi kaunasis getos dros Tavdadebuli liderobisa da moRvaweobis
Sesaxeb. Rirebulebebi, rwmena da gadarCena ebraelTa mimarT faSistebis mier Cadenil sisastikeze mogviTxrobs. elkananis erTguleba sakuTari xalxisadmi ki, udavod, samagaliTo da STamagonebelia.
kari joelma gagviRo da guliTadi RimiliT SegvipatiJa saxlSi. uceb
vigrZeni, iqaurobac, rogorc misi
fumfula sviteri, gamoxedva da Rimili, gaJRenTili iyo dadebiTi ener-
ucxoobaSi Canawerebi
84
giiT, sikeTiT, siyvaruliT da... Tavi
ise vigrZeni, rogorc Cems sakuTar
saxlSi. gadavexvieT erTmaneTs. Semdeg joelma Tavisi dakoJrili, magram axalgazrduli ZaliT savse xeli momkida da oTaxebisaken gamiZRva.
Tvalebi mxatvris mziT ganaTebul
saxelosnos movavle da Rrmad CavisunTqe saRebavebis da naxatebis suni.
joelma Cemi mzera daiWira da RimiliT miTxra:
_ daiwye xatva...
70 wlis asakSi memuarebis weriT
daRlili okeanis sanapiroze seirnobda, warsuliT aforiaqebul fiqrebs
imSvidebda. erTi-erTi aseTi gaseirnebis dros peizaJma Tvali waritaca:
aqafebuli talRebis Sxuilma, cis,
aisis da wylis ferTa Serwymam mecnierSi raRac axali simi Searxia. mere saRebavebi da tilo iyida da xatva
daiwyo. joelis naxatebi mecnierebisa
da xelovnebis Serwymaa, sulis samyaros simsubuqea, raRac gansxvavebuli.
am faqtma kidev erTxel mafiqrebina, rom asaks marTla ar hqonia
mniSvneloba. Cven xom, piriqiT, dagvakompleqses, magram sul ufro metad
vrwmundebi, asaki ar yofila sulis
siZlieris ganmsazRvreli.
joeli, es uSualo da Tavmdabali
adamiani, sinamdvileSi uzarmazari
pirovnebaa. esaa mecnieri, romelmac
pirvelad Caixeda adamianis tvinSi
da swored man aRmoaCina, rom is erTi mTliani masa ki ara, patar-patara
ganyofilebebiT savse organoa. yvelaferi ki katis tvinze dakvirvebiT
daiwyo. amerika gamWriaxia da niWs
farTo gzas uxsnis. inglisSi mcxovrebi axalgazrda swavluli 1950-ian
wlebSi amerikaSi miiwvies. britaneTis rigiTi laboratoriidan amerikis uzarmazari saavadmyofos ultraTanamedrove teqnikiT aRWurvil
15 noemberi, 2013
florida palmebis, TeTrsiliani
sanapiroebis mziani Statia. swored
rom TeTri manqana Seefereba aqaurobas da Cvenc zustad TeTri manqaniT
maka kverenCxilaZe-kartaizeri
85
rebdi Cemi qarTvelebisTvis, swored
am uSualobas, aseT damokidebulebas
erTmaneTis mimarT, vinatrebdi im Sinagan Tavisuflebas, romelic SeaZlebinebs adamians, sxvisi warmatebiT
gaixaros.
mere joelma eilins warudgina Cemi
Tavi. eilins komplimenti vuTxari wignze da is nawyveti gavixsene, romelic
yvelaze metad momxvda gulze: eilinis bebiis, umdidresi mamakacis meuRlis, ebi rokfeleris sityvebi, romliTac is 1920-ian wlebSi axalCamosul emigrantebs mimarTavda. es adamianebi gaamerikelebis, masaSi Serevis
da adgilis damkvidrebis gamo tradiciebisa da erovnulobis daviwyebas
cdilobdnen, radgan egonaT, ase ukeTesad moergebodnen am qveyanas, ebi
saxlSi stumrobda emigrantebs. isinic
didi sixaruliT, CaiTa da tkbileulobiT umaspinZldebodnen. moSinaurebuli ebi Zalian bunebrivad ojaxis ufross samSoblodan Camotanili
nivTebis gamotanas sTxovda, saTuTad
aTvalierebda da amave dros Tbilad
axsenebda, sakuTari Rirebulebebi ar
daeviwyebinaT:
arasdros daiviwyoT Tqveni fesvebi da warmoSoba. am qveyanaSi Tqveni
momavali cxovreba maTze daamyareT
da gaamyareT.
eilins Cems wignzec vesaubre. ucxo qveyanaSi mudmiv Ziebasa da emigrantul satkivarze. aRmoCnda, rom
1978 wels saqarTveloSi umogzauria.
baTumsa da TbilisSi gatarebuli
dReebi Tbilad gaixsena. cremlebma
daukiTxavad damiwyo dena da, miuxedavad Cemi mcdelobisa, Tavs verafers vSvelodi. sakuTari sisustiT
Sercxvenili luRluRiT vcdilobdi mobodiSebas, magram, am sisustis
sapasuxod, eilinma momialersa: ara
uSavs, xandaxan aucilebelicaa tirili, Cven yvelas raRac gvtkivao....
ucxoobaSi Canawerebi
86
am sityvebma erTbaSad gamaZliera
da kidev erTxel mivxvdi: erTguleba, megobroba, urTierToba Tu sxva
Rirebulebebi ar yofila qarTuli
an amerikuli ram. adamianebi yvela
qveyanaSi erTnairebi vyofilvarT,
ubralod sxvadasxva enaze vsaubrobT
da sxvadasxva garemoebebSi aRvizardeT, ise ki yvelas erTnairad gviyvars, erTnairad vmegobrobT, ganvicdiT da gvixaria (bilikebi amerikisken m.k. 2012).
16 noemberi, 2013
manasotas sanapiros
xelovnebis centri
Rrubliani SabaTi gaTenda. Cveni sastumros aivnidan wesiT mTeli
okeane unda moCandes, magram axla am
amindSi mxolod bundovnad Tu dalandav mis napirebs. marTalia, nacrisferi gadahkravs siSores, magram
ezoSi xasxasa mwvane palmebi da mowiTalo, didfoTliani subtropikuli mcenareebi maxsenebs, rom gareT
siTboa.
me da tomi vsauzmobT TeTrsilian sanapiroze, sastumros okeanispira
kafeSi. xedi, rogorc yvelgan, aqac
egzotikuria. yavis surneli msiamovnebs. forToxlis wveni gamacocxleblad ikvalavs gzas sxeulSi. mere me
da tomi fexsacmelebs iqve vtovebT
da fexSiSvelni mivuyvebiT sanapiro
zols. sasiamovnod cris.
vicodi, saintereso dRe gveloda, magram Cemi fantazia uZluri aRmoCnda imis warmosadgenad, sadac or
saaTSi aRmovCndi. floridis Stati
okeaneSi grZlad SeWrili yurea, magram ase axlos arasdros davkvirvebivar rukas. axla ki aRmovaCine, rom
gancalkevebuli xmeleTi zolad Cauyveba sanapiros. Cvenc, erT-erTi
maka kverenCxilaZe-kartaizeri
87
mere joels vexvevi da iqaurobas
vtoveb..
bednieri, sulierad savse da amaRlebuli miveSurebi okeanis sanapirosaken. silian sanapiroze mziT gabrwyinebuli lurji, ukidegano okeane
Tvalebs mWris... xelebs vSli da cisken avapyrob madlier mzeras:
didi madloba, RmerTo!
5 marti, 2014
dRes eilinis wignis `rokfelerobidan sakuTar Tavamde~ kiTxvas movrCi. wignSi morig siurprizs wavawydi:
2008 wels eilini da misi qmar-Svili samxreT afrikaSi nelson mandelas
estumrnen. bevr saintereso kiTxvaSi
aseTic iyo: polma (eilinis meuRlem)
nelson mandelas hkiTxa: ra rCevas
miscemT Cvens Svilebs?
`imogzauron~!
_ mere mandela adams miutrialda
da hkiTxa: _ yofilxar odesme Georgia,
Russia? saqarTveloSi?
`ara, magram Cven ramdenime wlis
winaT vumaspinZleT gacvliTi programis students saqarTvelodan _ iyo
pasuxi.
mandelam ki gaagrZela: `xo,xo, Zalian saintereso mxarea saqarTvelo...
mogzauroba mniSvnelovania, Tvalsawiers uzrdis adamians~.
88
axali Targmanebi
n ilan
l undera
auCqarebloba
22.
_ am dros Tavmjdomare sxdomas
xuravs. darbazidan xmauriT gamocvenili kongresis monawileni hols avseben. berki Cex mecnierTan midis.
_ iseTi SeZruli viyavi _ ganzrax
waiborZikebs, raTa Cex swavluls miaxvedros, rarig uZneldeba mis mier
warmoTqmuli sityvis JanrisTvis zusti gansazRvrebis SerCeva, _ Tqveni
monawileobiT Cven midekilni varT,
metismetad swrafad daviviwyoT bevri ram. minda dagarwmunoT, rom gulTan axlos mivitane yvelaferi, rac
Tavs gadagxdaT. Tqven evropis siamaye iyaviT, im evropis, romelsac sakuTari TaviT siamayis gansakuTrebuli
safuZveli ara aqvs.
Cexi mecnieri protestis niSnad
akeTebs garkveul Jests, romelsac
misi Tavmdablobis damowmeba marTebs.
_ara, ara, nu aprotestebT, _ agrZelebs berki, _ rasac vfiqrob, imas
vlaparakob. Tqven, swored Tqven,
Tqveni qveynis inteleqtualebi, komunisturi wnexis winaaRmdeg Seupovari brZolis gamomxatvelni, iCendiT
simamaces, romelic ase xSirad gvak-
milan kundera
89
jabna imakulatasadmi sibraze. am egzotikuri pedantisagan Tavis daRwevis samadloblad gaubedavi Rimilic
ki gaimeta qalisTvis.
gamxnevebuli imakulata mxiaruli
da xazgasmulad familaruli toniT
aratratda:
_ Jan-alen berk, entomologTa am
Sekrebaze, romelTa ricxvs, bedisweris neba-surviliT, Tqvenc ekuTvniT,
mogvixda erTi yvelaze mRelvare momentis gadatana _ aq is mikrofons
uwrialebs berks tuCebTan.
isic samagaliTo mowafesaviT pasuxobs:
_ diax, bedniereba gvaqvs, am kedlebSi mivesalmoT did Cex entomologs, romelmac, imis nacvlad, mTlianad miscemoda mecnierebas, mTeli
Tavisi cxovreba cixeSi gaatara. Cven
yvelani SeZruli viyaviT misi aq yofniT.
mocekvave _ es ara mxolod xorcSesxmuli vnebaa, aramed gzac, romlidanac SeuZlebelia gadaxveva; rodesac diuberkma SidsianebTan sadilis bolos drunCiT talaxSi aTria,
berki somals ara marto pativmoyvareobis moWarbebis gamo miawyda,
aramed imitomac, Tavisi cekvis warumatebeli pa-s gamosworebis aucileblobas grZnobda. am momentSi is
xvdeba sakuTari frazebis ugvanobas,
grZnobs, maT raRac aklia, raRac qiSmiSis marcvlebi, moulodneli ideebi, siaxleebi. amitomac gaCerebis
magivrad laybobas im dromde agrZelebs, sanam win namdvili STagonebis
gamokrTomas ar igrZnobs:
_ da me vsargeblob SemTxveviT,
SegatyobinoT Cemi winadadeba frangul-Cexuri entomologiuri asociaciis Seqmnis Taobaze. _ am ideis moulodnelobiT gancvifrebuli maSinve
Zalebis mozRvavebas grZnobs. _ es-es
aris velaparake Cems praRel kole-
axali Targmanebi
90
gas, _ is gaurkvevel Jests akeTebs
Cexi mecnieris mxares, _ romelic moixibla Cemi winadadebiT _ am organizacias mivakuTvnoT gasuli saukunis
didi poet-devnilis saxeli, poetisa,
romelSic Cven or xalxs Soris maradiuli megobroba simbolizirdeba.
mickeviCi. adam mickeviCi. am poetis
cxovreba gvevlineba gakveTilad, romelic mowodebulia Segvaxsenos, rom
yvelaferi, rasac vakeTebT, iqneba es
poezia Tu mecniereba, bolos da bolos, aris amboxi. _ am sityvis wyalobiT berki sabolood miaRwevs saucxoo formas. _ radgan adamiani _
maradiuli meamboxea. _ axla igi WeSmaritad brwyinvalea da grZnobs kidec amas. _ ase araa, Cemo megobaro?
_ is mibrundeba Cexi mecnierisken,
romelic saswrafod Cndeba kinokameris kadrSi da Tavs iqnevs, TiTqosda
surs Tqvas `diax~. _ Tqven es mTeli
Tqveni cxovrebiT daamtkiceT, Tqveni msxverpliT, Tqveni tanjviT, diax,
diax, dameTanxmeT: adamiani, am wodebis Rirsi, mudmivad meamboxeobs,
janydeba mCagvrelis winaaRmdeg da
Tu aseTi araa, _ aq is xangrZliv pauzas akeTebs; mxolod pontevens SeuZlia Seedaros mas agrerigad grZeli
da mravalmniSvnelovani pauzis gamoyenebis xelovnebaSi; Semdeg dabali
xmiT amTavrebs: _ is Tavad kacobriobis im xvedris winaaRmdegia, romelic
Cven ar agvirCevia. janyi kacobriobis
im xvedris winaaRmdeg, romelic Cven
ar agvirCevia _ ukanaskneli fraza, Tavisi improvizaciis gvirgvini,
Tavadve ancvifrebs. verafers ityvi,
fraza TavisTavad didebulia. momentalurad itacebs mas Tavisi drois
politikuri kinklaobisagan, nebas
rTavs, Seexos Tavisi qveynis udides
tvinebs; aseTi frazis dawera SeeZlo
kamius, marlos anda sartris.
gabednierebuli imakulata Tavis
milan kundera
_ berk, berk, momismine, Sen, ubralod, didebuli xar! Sen SeZeli yvelafrisTvis migefurTxebina. o, me
vaRmerTeb Sens ironias! magram gexsomeba, me ra gadamxda misgan. gaxsovs
Cveni liceumi? berk, momismine, gaxsovs, rogor damarqvi imakulata? nu
mekamaTebi, saWiroa, orivem movamzadoT filmi, raRac Seni portretis
msgavsi. dameTanxme, rom mxolod me
maqvs amis ufleba.
sicili, romliTac entomologebma berki daajildoves Cexi mecnieris gajorvisaTvis, jer kidev JRers
mis yurebSi da SezarxoSebul gznebas
ufucxunebs. aseT momentebSi uzarmazari TviTkmayofilebis grZnoba apogeas aRwevs da ubiZgebs Tavxeduri,
Tumca ki gulwrfeli gamoxdomebisken, romlebic araiSviaTad Tavad masve aZrwunebs. winaswar vapatioT is,
ris gakeTebasac axla apirebs. imakulatas xels dastacebs, mouridebeli
yurebisgan moSorebiT miaTrevs da
xmadabla eubneba:
_ rac ginda, is hqeni, bebero CaTlaxo, Seni daqneuli damqaSebiT, ginda itynaure maTTan, Ramis frinvelo,
Ramis koSmaro, bostnis safrTxobelav, Cemi sibriyvis mogonebav, Cemi
sisulelis Zeglo, Cemi mogonebebis
sanarcxe ormov, Cemi axalgazrdobis
aqoTebulo Sardo
qali ise usmens, TiTqos yurebs ar
ujerebs, eCveneba, rom am bilw sityvebs viRac sxva anTxevs, raTa kvali
aurios, daabnios mTeli Sekrebiloba;
hgonia, rom es sityvebi, rogorRac,
eSmakuri oinia, romlis gagebis unari
mis Zalebs aRemateba da is berks miamitad da pirdapir ekiTxeba:
_ yvelafer amas ratom meubnebi?
risTvis? ras mibrZaneb, yvelaferi es
rogor unda gavigo?
_ gibrZaneb, gaigo swored ise, rogorc geubnebi! pirdapiri azriT! sav-
91
sebiT pirdapir! CaTlaxi _ CaTlaxad,
sanarcxe ormo _ sanarcxe ormod,
koSmari _ koSmarad, Sardi _ Sardad.
24
am dros barSi mjdomi vensani Tavisi zizRis obieqts uTvalTvalebda.
mTeli scena misgan aTi metris mocilebiT gaiSala. ase rom, saubridan
veraferi gaigo. misTvis mxolod erTi ram iyo naTeli: berki mis Tvalwin
swored iseTi warsdga, rogorsac ponteveni aRwerda yovelTvis: klouns
uxeSi brbosaTvis, msaxiobs, burJuas,
mocekvaves. sruliad TvalsaCinoa,
rom mxolod telebrigadis xaTriT
gadawyvita entomologTa kongresis
monaxuleba! vensani gafacicebuli
iyo misi `baleturi~ ostatobis Seswavlaze: kameras Tvali ar moacilos,
yvelaze win gaZvres, sayovelTao yuradRebis misapyrobad eleganturad
iqnios xelebi. im momentSi, roca berkma imakulatas xeli daavlo, vensanma
Tavi ver Seikava da wamoiZaxa:
_ ara, erTi SexedeT: is aq aravis ainteresebs, am tele-dedakacis
garda! Tavisi sazRvargareTeli kolegisaTvis ar gaukeTebia xelkavi,
furTxad ar uRirs TanamoZmeni, gansakuTrebiT, ucxoelebi, mxolod am
tele-dedakacs epyroba Tbilad, rogorc Tavis qalbatons, Tavis sayvarels, erTaderT mZevals imitom, rom
_ naZlevs vdeb! _ meti aravin hyavs.
is xom mTeli samyaros bumberazi impotentia.
ucnauria, amjerad misi xma, mTeli
misi samarcxvino sisustis miuxedavad, sruliad mkafiod JRers. xdeba
xolme, rodesac TviT yvelaze susti xmac midis msmenelamde, es maSin,
roca vensani CvenTvis gamaRizianebel ideebs gamoTqvams, xmamaRla gadmocems Tavis mosazrebebs, Wkviania,
gamqirdavi, mocekvaveebze da sikvdi-
axali Targmanebi
92
lis angelozTan dadebul kontraqtze laparakobs da ufro da ufro
metad ficxdeba sakuTari mWevrmetyvelebiT, Tavis hiperbolebze ise
micocavs, rogorc caSi mimaval kibeze. viRac kostiumSi gamowyobili
saTvaliani axalgazrda yuradRebiT
adevnebs Tvals da im mtacebeliviT
usmens, TavdasxmisaTvis rom mzadaa.
rodesac vensanis enamWevroba daiSrita, mimarTa:
_ musie, Cven ar virCevT epoqas,
romelSic vcxovrobT. cxovrebiT
ki kinokamerebis mzeris qveS vcxovrobT. isini axla kacobriobis arsebobis erT-erT pirobas Seadgens.
omSi monawileobis drosac ki kameris mzeris qveS vomobT da, Tuki raimes winaaRmdeg protestis gamoxatva gvixdeba, Cveni protesti kameris
daxmarebis gareSe ver iqneba mosmenili. Cven, yvelani, mocekvaveebi varT,
rogorac Tqven inebeT gamoxatva.
metsac vityodi: Cven an mocekvaveebi varT, an dezertirebi. Tqven, musie, genanebaT, dro rom win midis.
ase mobrundeba igi ukan! meTormete
saukuneSi Tu mogewonebodaT? magram iq moxvedrisTanave kaTedraluri
taZrebis winaaRmdeg daiwyebT protests, radgan maT Tanadroulobis
barbarosobad miiCnevT! kidev ufro
Sors wadiT! dabrundiT maimunebTan!
iq Tqven araviTari Tanamedroveoba
ar dagemuqrebaT, Tavs ise igrZnobT,
rogorc sakuTar saxlSi, makakebis Seuryvnel samoTxeSi!
araferia imaze damamcirebeli, gesliani pasuxi ver moZebno gamqirdav
gamoxdomaze. uzomod dabneuli vensani abuCad amgdeb sicilSi iZulebulia, gaiparos. wuTieri dafantulobis Semdeg ixsenebs, rom iulia elodeba; erTi ylupiT clis Wiqa viskis,
romelic xelSi uWiravs, Wiqas baris
daxlze dgams da kidev or ulufas
milan kundera
93
vramete saukuneSi. sadi, markizi de
sadi. `filosofia buduarebSi~. ici
es patara wigni?
_ ara.
_ saWiroa, ki, mogcem wasakiTxad.
esaa saubari orgiis dros or mamakacsa da or qals Soris.
_ diax, _ ambobs iulia.
_ oTxiveni SiSvlebi arian da erTad eZlevian siyvaruls.
_ diax.
_ Sen es mogewoneboda?
_ ar vici, _ pasuxobs igi. magram
es `ar vici~ JRers ara rogorc uari,
aramed rogorc amaRelvebeli gulwrfelobisa da samagaliTo sisadavis
dasturi.
sulidan xiwvs ase iolad ras amoiZrob. tkivilze gamarjveba, misi gandevnaa saWiro. vensani Tavs ikatunebs,
TiTqos amaze aRar fiqrobs, magram es
TvalTmaqcoba Zalas moiTxovs. markiz de sadize aseTi vnebiT ara imdenad iulias gasaryvnelad laparakobs,
aramed im wyenis dasaviwyeblad, kostiumianma lamazma rom miayena.
_ ara, _ arwmunebs qaliSvils, _
brwyinvaled ici, rom mogewoneboda,
_ mounda misTvis uamravi sentencia
moeyvana, uamravi situacia moeTxro,
romelsac Seicavs es fantastikuri
wigni, `filosofia buduarebSi~ rom
ewodeba.
Semdeg isini dgebian da seirnobas ganagrZoben. uzarmazari mTvare
amodis xeebis Tavze. vensani Sexedavs
iulias da Tavs uecrad mojadoebulad grZnobs: mTvaris mkrTal Suqze
gogona zRaprul feriad eCveneba, igi
gansacvifrebeli silamaziT brwyinavs, romelic Tavidan wesierad arc
ki SeuniSnavs, natifi, uRono, qalwulebrivad sufTa, miuwvdomeli silamaziT. imwamsve, Tavadac ar icis ratom, mis ukana xvrels warmoidgens.
moulodnelad es xateba mTlianad
axali Targmanebi
94
moicavs da verafriT ver SeZlebs
misgan gaTavisuflebas.
dalocvili iyos es mxsneli xilva! radgan kostiumiani lamazi misi
wyalobiT aorTqlda (bolos da bolos, bolos da bolos!). is, rac viskis auracxelma ulufam ver SeZlo, am
uxamsma suraTma moaxerxa wamSi! vensani moexvia iulias, miikra, mkerdis
sresva dauwyo, tkbeboda misi grZneuli silamaziT da, imavdroulad, misi
ukana xvreli elandeboda. saSinlad
mounda eTqva misTvis: `me vealersebi
Sens mkerds, magram mxolod am xvrelze vfiqrob~, magram amis xmamaRla
warmoTqma ver gadawyvita, sityvebi
yelSi gaeCxira. rac ufro mets fiqrobda am xvrelze, miT ufro naTeli,
gamWvirvale da angelozisebri eCveneboda iulia. ase rom, misi sityvebi
uTqmeli darCa.
veras sZinavs. me ki, Ria fanjarasTan mdgari, mTvarian RameSi cixedarbazis parkSi moseirne wyvils vuyureb.
uecrad mesmis, mZinare colis sunTqva sul ufro nawyvet-nawyveti xdeba. misi sawolisken Semobrunebuli
vgrZnob, sacaa daiyvirebs. arasodes
minaxavs, igi koSmarebis msxverpli gamxdariyos! cixe-darbazSi raRa xdeba?
vaRviZeb. is farTod gaxelili, SeZrwunebuli TvalebiT miyurebs. Semdeg
Tavis sizmars ise aCqarebiT miyveba,
TiTqos cieb-cxelebis Seteva aqvs:
_ am sastumros grZel koridorSi
viyavi. uecrad Sors adamiani gamoCnda, Cemken morboda. aT metrze rom
moirbina, yvirili morTo. Sen warmoidgine, Cexurad yviroda! frazebi
savsebiT uazro iyo: `mickeviCi Cexi
araa! mickeviCi polonelia!~ Semdeg
muqaris gamomxatveli mzeriT momiaxlovda ramdenime nabijze da aq Sen
gamaRviZe.
_ mapatie. _ veubnebi, _ Sen Cemi
milan kundera
95
ara, magram garegnulad am sicilis
momgvrel ideas karg gunebaze mohyavs. qurTuks ixdis da pirqve, pirdapir iatakze wveba. xelebs maRla wevs.
am varjiSs ocdaeqvsjer akeTebs da
kmayofilebas grZnobs. im dros igonebs, roca samsaxuris amxanagebTan
erTad cvlis damTavrebis Semdeg samSeneblo moednis patara guburaSi sabanaod dadioda. simarTle giTxraT,
maSin is aTasjer ufro bednieri iyo,
vidre dRes, am cixe-darbazSi. muSebs
igi uyvardaT da ainStains eZaxdnen.
TavSi kidev erTi sakmaod uazro idea gaukrTeba (man icis am ideis uazroba da es kidev ufro amxiarulebs): sabanaod wavides sastumros mdidrul auzSi. am sulswrafi
da savsebiT cnobieri pativmoyvareobis SesrulebiT surda, Tavisi sxeuliT etrabaxa am ucnauri, uzomod
kulturuli da, saerTod, mzakvruli
qveynis Cia inteleqtualebis winaSe.
sabednierod, sabanao kostiumi wamoiRo praRidan (yvelgan Tan daaTrevs);
icvams mas da sarkeSi naxevrad SiSvel
sakuTar gamosaxulebas aTvalierebs.
mklavebs idayvebSi Runavs, misi bicefsebi mZlavrad xtian. `Tuki vinmes
azrad mouva Cemi warsulis uaryofa,
dae, Cems kunTebs Sexedos, mtkicebuleba sruliad udavoa!~ warmoidgens,
rogor daseirnobs auzis garSemo.
frangebs TvalsaCinod aCvenebs, rom
amqveynad arsebobs elementaruli Rirebuleba _ sxeulebrivi srulyofa,
romliTac is samarTlianad amayobs
da romelzec maT mcireodeni warmodgenac ar aqvT. Semdeg gadawyvets,
rom uwesoba iqneba aseTnairad sastumros koridorSi aqeT-iqeT siaruli da sportul trikos icvams. fexsacmlis sakiTxis gadawyvetaRa rCeba.
fexSiSvela tantali iseve uadgiloa,
rogorc fexsacmliT wasvla; gadawyvets, windebi ikmaros. amnairad eki-
axali Targmanebi
96
pirebuli xelaxla icqireba sarkeSi.
misi Cveuli melanqolia kvlav uTanaswordeba siamayes, Tavs isev dajerebulad grZnobs.
28
ukanalis xvreli. SeiZleba sxvagvaradac ewodos, magaliTad, ise, rogorc es gaakeTa giiom apolinerma:
`sxeulis mecxre karibWe~. misi leqsebi qalis sxeulis mecxre karibWeze
or variantad arsebobs: pirveli Tavis sayvarels _ lus gaugzavna 1915
wlis 11 maiss sangarSi dawerili weriliT, meorec iqidanve gagzavna imave
wlis 21 seqtembers madlenTan _ meore sayvarelTan. orive leqsi erTnairad brwyinvalea, mxolod warmosaxvis gamomwvevi mizezebi ganasxvavebs,
magram erTiani planiT aris agebuli:
TiToeuli strofi miZRvnilia Seyvarebulis sxeulis erT-erTi karibWisadmi: erTi Tvali, meore Tvali, erTi yuri, meore yuri, marjvena nesto,
marcxena nesto, piri; Semdeg lusadmi
miZRvnil poemaSi `Seni ukanalis karibWe~ da bolos, mecxre karibWe _
saSvilosno. madlenisaTvis miZRvnil
meore leqsSi karibWeebis CamoTvlis
rigiToba boloSi arsebiTad icvleba, saSvilosno merve adgils ikavebs,
`margalitis or mTas Sua~ gaxsnili
ukana xvreli ki xdeba `mecxre karibWe
da ufro metad idumali, vidre yvela
danarCeni~. `karibWeebiT~ `jadoqroba, romelzedac me laparaks ver vbedav, umaRlesi karibWeebiT~.
me mgonia, rom is oTxi Tve da aTi
dRea orive maTganis gamyofi. im oTxma Tvem, romelic apolinerma sangarSi gaatara mSfoTvare erotikul warmosaxvebSi danTqmulma, igi perspeqtivis cvlilebamde, raRac zeSTagonebamde miiyvana: swored ukana xvreli gvevlineba im idumal wertilad,
romelSic Tavmoyrilia siSiSvlis
milan kundera
97
devs, mTlianad da bolomde mieces
am gulisTqmas, masTan dasaxmareblad
midis sruliad sxva, ufro metic,
sruliad sawinaaRmdego memkvidreoba, momdevno saukunes rom ekuTvnis:
anu, mas SeuZlia Tavis usircxvilo
gulisTqmaze ilaparakos, oRond metaforaSi gadazrdiT moaxdinos misi
poetizireba. amgvarad, libertinelebis suliskveTebas msxverplad swiravs poeziis suliskveTebas da qalis
ukanalis xvreli zecis xvrelSi ereva.
eh, ra savalaloa es gadasvla, ubralod, Znelia misi yureba! CemTvis
metad usiamovnoa am gzaze moZravi
vensanisTvis Tvalis midevneba: mas
giJiviT uWiravs Tavi, Robe-yores awydeba, gahkivis, rogorc erT wveT weboSi Cafluli buzi:
_ naxvreti zecis ukanalSi _ es
igivea, rac RvTaebrivi kinokameris
WuWrutana!
vensanis uZlurebas TiTqosda
mimxvdari iulia arRvevs mis poetur zmanebebs holis gaCiraRdnebuli fanjrebis CvenebiT:
_ TiTqmis yvelani wavid-wamovidnen.
isini brundebian: sinamdvileSi magidebTan mxolod ramdenime
dagvianebuli stumari zis. kostiumiani lamazi arsad Cans. misi
aryofnac ki iseTi ZaliT axsenebs
mis Tavs, rom xelaxla esmis lamazis civi da avi xma amxanagebis
sicilis TanxlebiT. vensans xelaxla rcxvenia: ase ratom daibna
mis winaSe? SekamaTeba ratom ver
gabeda? cdilobs, gamogavos is
sulidan, magram ar gamosdis; yurebSi misi sityvebi isev uJRers:
`Cven yvelani kinokameris mzeris
qveS vcxovrobT, isini axla kacobriobis arsebobis erT-erT pirobas Seadgenen~
axali Targmanebi
98
iulia savsebiT aviwydeba da Tavadac ukvirs, am or frazaze moZraobs.
ucnauria, lamazis argumentebi TiTqmis identuria im ideis, romelic
man Tavad gadmoalaga pontevenTan
kamaTisas: `Tuki sazogadoebriv konfliqtSi Careva, usamarTlobisadmi
yuradRebis mipyroba gsurs, rogorRa ginda Cvens droSi ar iyo mocekvave an Tavi ar gaasaRo aseTad?~
amitom xom ar daibna ase lamazis
winaSe? nuTu lamazis gansja ise axlos iyo mis sakuTarTan, rom Sedaveba ver gadawyvita? xom ar gavebiT
Cven yvelani samyaros mier dagebul
erTsa da imave maxeSi, romelic Cvens
fexqveS wamsve scenad iqceva da am
scenidan gasasvleli ar arsebobs? SesaZloa, araviTari gansxvaveba ar aris
imaSi, ras fiqrobs vensani da ras lamazi?
ara, es azri, ubralod, autanelia!
mas Zuls berki, Zuls lamazi da es
zizRi mis yvela Sefasebas winaswar
gansazRvravs. Seupovrad cdilobs gansxvavebis moxelTebas sakuTar Tavsa
da maT Soris da sabolood, gamosdis
kidec: isini, rogorc sacodavi maCanCala kudebi, kacobriobis arsebobis
im pirobiT arian aRfrTovanebulni,
romelic garedan aris maTTvis Tavsmoxveuli; es mocekvaveebi sakuTari
mdgomareobiT arian kmayofilni. Tavad ki, roca icis, araviTari gamosavali ar aris, gahkivis am samyarosTan
Tavis uTanxmoebaze. moulodnelad
TavSi mosdis pasuxi, romelic SeiZleboda saxeSi miexala lamazisTvis:
`Tuki kinokameris mzeris qveS cxovreba Cveni yofis piroba gaxda, me winaaRmdegi var aseTi cxovrebis, me igi
ar amirCevia!~ ai, es ki namdvili pasuxia! iuliasken ixreba da yovelgvari
axsna-ganmartebis gareSe ucxadebs:
_ erTaderTi, rac dagvrCenia, es
janyia kacobriobis arsebobis piro-
milan kundera
99
CaxSobili berkis piris sunis mogoneba iyo Careuli. aman gamoiwvia gaRizianebis afeTqeba. roca is berkis Seuracxyofebs SeZrwunebuli usmenda,
misi sunTqvisTvis ar ecala, magram
masSi mjdarma uCinarma damkvirvebelma ara marto daiWira es gulisamrevi
suni, aramed konkretulad, naTlad
ganmarta: mamakacs, romelsac piri
uyars, ar SeiZleba sayvareli hyavdes;
arc erTi qali amas ar Seegueba, yoveli maTgani rogorme Seecdeba, auxsnas mas, rom saZaglad yars da gaaTavisuflos am mankisagan. SeuracxyofebiT dasetyvili qali ayuradebda
am uxmo komentarebs, sasacilod da
imedismomcemad rom eCveneboda _ Caagonebda, rom Tu saTvalavidan amoviRebdiT mSvenier qalTa dass, romelic Tavad berkis xrikebis wyalobiT
trialebda mis garSemo, man ukve didi
xania guli aiyara galantur avantiurebze da rom mis gverdiT sawolSi
adgili yovelTvis Tavisufalia.
piris gamorecxvis Semdeg Cvenma
kinomanma, ramdenadac romantikulma,
imdenad praqtikulma adamianma, sakuTar Tavs uTxra, rom megobari qalis
mZvinvare ganwyobilebis Sesacvlelad erTaderTi gzaa, rac SeiZleba
male mieces masTan siyvaruls. abazanaSi piJamas icvams da areuli nabijiT
nomerSi dabrunebuli sawolis kideze
ujdeba qals. Tumca Sexebas veRar bedavs, ukve meramdened warmoTqvams:
_ aseTi ra SegemTxva?
is uryevi suliskveTebiT pasuxobs:
_ Tu am sulelur frazas isev gaimeoreb, ar elodo, rom saubari gamogviva.
qali dgeba da tansacmlis karadasTan midis, aRebs mas da ramdenime kabas aTvalierebs, isini izidaven,
aRviZeben masSi ramdenadac bundovan,
imdenadve Zlier survils, sakuTari neba-surviliT ar datovos scena;
axali Targmanebi
100
kvlav miakiTxos Tavisi Seuracxyofis adgils, damarcxebas ar Seurigdes, marjve SemTxvevisas gadaaqcios
igi grandiozul speqtaklad, romlis
drosac Tavisi mouwyvleli silamaziT brwyinva da amxedrebuli siamayis
sruli gamovlena SeeZleba.
_ ras akeTeb? sad apireb wasvlas?
_ amas mniSvneloba ara aqvs. mTavaria, aq, SenTan ar davrCe.
_ miTxari mainc, ra ar gamogdis?
imakulata uyurebs Tavis kabebs da
SeniSnavs: `meeqvsed~ da me mzad var
dagarwmunoT, rom igi angariSSi ar
Semcdara.
_ dRes namdvilad srulqmnili
iyavi, _ misi ganwyobilebis daZlevis
uryevi ganzraxviT eubneba kinomani. _
Sen bevrs miaRwie. berkze gadacemis
Sesaxeb Seni proeqti gadawyvetilad
mimaCnia. nomerSi erTi boTli Sampanuri SevukveTe.
_ SegiZlia dalio, rac gsurs da
visTanac gsurs.
_ magram aseTi mainc ra SegemTxva?
_ meSvided. SenTan yvelaferi damTavrda. samudamod. mombezrda Seni
piris simyrale. Sen Cemi koSmari xar.
Cemi cudi sizmari. Cemi marcxi. Cemi sircxvili. Cemi Seuracxyofa. Cemi zizRi. swored amis Tqma mindoda
SenTvis uxeSad da gulaxdilad, rom
aRar gagrZeldes Cemi yoymani, Cemi
koSmari da mTeli es ambavi, romelmac
sul mcire azric ki dakarga.
is kinomanisagan zurgSeqceviT, piriT sakidrisaken dgas. dabali, sisina
xmiT mSvidad da auCqareblad laparakobs, Semdeg gaxdas iwyebs.
31
is pirvelad ixdis mis winaSe aseTi usircxvilobiT, aseTi xazgasmuli
gulgrilobiT. es procedura niSnavs:
Sens aq, Cems winaSe yofnas araviTari mniSvneloba ara aqvs; Sen CemTvis
igive xar, rac ZaRluka an Taguna. Seni mzera Cemi sxeulis verc erT nakvTs ver aiZulebs SekrTomas. me Sen
winaSe yvelafris gakeTeba SemiZlia,
rac msurs, TviT yvelaze Seuferebeli saqcielisac ki: yurebis gamorecxvis an qveviT gamobanvis, rwyevis,
masturbaciis, moSardvis. Sen arc
Tvalebi gaqvs, arc yurebi, arc Tavi.
Cemi zviadi gulgriloba _ labadaa,
romelic Sens winaSe savsebiT Tavisuflad da usircxvilod moZraobis
nebas mrTavs.
kinomani xedavs, rom sayvarlis
sxeuli mis Tvalwin sruliad gadasxvaferda. es sxeuli, aqamde ase iolad da daSurebiT rom eZleoda, axla mis win ise aRmarTula, rogorc
berZnuli qandakeba asi metri simaRlis cokolze. survilisagan Wkuas
kargavs, magram es ucnauri survilia:
ara xorcieli saxiT gamJRavnebuli,
aramed gonebaSi moTareSe, mxolod
masSi, gonebis dauZleveli swrafvis
monaTesave; akviatebuli ideis, mistikuri SeSlilobis, imaSi darwmunebulobis, rom swored es da ara romeliRac sxva sxeulia mowodebuli,
mTlianad Seavsos misi cxovreba, mTeli misi cxovreba.
qali grZnobs, es swrafva, es TviTgandgoma rogor ekvris pirdapir tanze da civi TavSekavebis talRa dakravs TavSi. Tavadac gakvirvebulia
amiT, adre amis msgavsi araferi ganucdia. sicivis es mozRvaveba vnebis mozRvavebis msgavsia, sicxis an
guliswyromis, radganac es sicive,
imavdroulad, vnebac aris; kinomanis
absoluturi erTguleba da berkis
absoluturi uari erTi da imave wyevlis or mxared evlineba, romlisadmi dapirispirebasac cdilobs; berkis
uSex gamoxdomas miznad hqonda misi
migdeba ugvani sayvarlis mflobelobaSi. am sitlanqisadmi win aRdgomis
milan kundera
101
_ gamiSvi.
_ ar gagiSveb.
_ Sen CemTvis metad aRar arsebob.
_ rogor Tu aRar varsebob?
_ cnobiTac ar gicnob.
is mogudulad icinis:
_ a micnob? _ xmas imaRlebs: _ maSin visTan tynaurobdi am diliT?
_ gikrZalav aseTi sityvebis gamoyenebas! am diliT Sen TviTon meubnebodi swored am sityvebs: _ momtyani,
gadamtyani, gadmomtyani!
_ es maSin iyo, roca jer kidev miyvardi, _ ambobs qali msubuqi uxerxulobiT, _ magram axla es sityvebi
CemTvis Zalian uxeSad JRers.
_ da mainc Cven vtynaurobdiT! _
yviris is.
axali Targmanebi
102
_ gikrZalav!
_ da RamiTac mxolod imas vakeTebdiT, rom vtynaurobdiT, vtynaurobdiT, vtynaurobdiT!
_ gaCumdi!
_ ratom araa diliT Cemi sxeuli
SenTvis mZime, saRamos ki tvirTad gawevs?
_ rogor mZuls Seni sitlanqe!
_ mimifurTxebia, Tu gZuls! CaTlaxi xar!
eh, saWiro ar iyo zustad im sityvis Tqma, romelic berkma pirSi miaxala.
_ mZags Seni uxeSoba. _ yviris qali,
_ da Tavadac saZageli xar.
kacic yvirilze gadadis:
_ maSasadame, Sen masTan tynaurob,
vinc zizRs ggvris! qali, romelic
ase iqceva, namdvili CaTlaxia, ukanaskneli rangis CaTlaxi.
kinomanis sityvebi sul ufro da
ufro uxeSi xdeba. imakulatas saxeze
SiSi Cndeba.
SiSi? nuTu qals namdvilad eSinia
misi? me ase ar vfiqrob: sulis siRrmeSi is grZnobs, rom ar Rirs amgvari janyis mniSvnelobis gazviadeba.
misTvis kinomanis erTguleba cnobilia. darwmunebulia amaSi. icis, kaci
mxolod imitom uxeSobs, rom mousminos. dainaxos, yuradReba miapyros.
Seuracxyofs imitom, rom sustia da
Zalis poziciidan, uxeSobisa da salanZRavi sityvebis garda, verafers
daupirispirebs. qals rom odnav mainc hyvareboda igi, guli unda aCvileboda am TavzexelaRebuli uZlurebis amofrqvevaze. magram gulis aCvilebis nacvlad misTvis tkivilis miyenebis dauokebel survils grZnobs.
swored amitom aqvs gadawyvetili, misi lanZRva zedmiwevniT pirdapir gaigos, Tavi moaCvenos, TiTqosda, misi
eSinia. amitomacaa, rom SeZrwunebuli
TvalebiT Sehyurebs.
kinomani xedavs imakulatas saxeze SiSs da Tavs mxneda grZnobs: Cveulebisamebr, mudam TviTon TrTis
SiSisgan, uTmobs, patiebas sTxovs,
amjerad ki, sruliad moulodnelad,
qali TrTis, xedavs ra mis Zalasa da
risxvas.
fiqrobs, rom qali ai, axla aRiarebs sisustes, kapitulacias gamoacxadebs, xmas uwevs da Tavisi agresiuli da boRmiani sisuleleebis saxeSi
mixlas ganagrZobs. sabralos arc ki
eeWveba, rom qals, rogorc yovelTvis, sakuTari TamaSi mihyavs, rom mis
xelSi unebisyofo marionetad rCeba
maSinac ki, roca hgonia, risxvam Zala
Semata da Tavisufleba daubruna.
_ me Seni meSinia, _ ambobs qali, _
Sen agresiuli da saSineli xar! _ is
ki, doylapia, ver xvdeba, rom aseTi
braldeba amieridan aRarasodes moexsneba, rom is keTili da gamgone WinWis klouni erTxel da samudamod moZalade da agresori unda gaxdes.
_ me Sen maSineb, _ kidev erTxel
imeorebs qali da gzidan icilebs.
kaci gaatarebs da mis kvals ise
misdevs, rogorc ujiSo qofaki dedofals.
33
siSiSvle. CemTan inaxeba 1993 wlis
oqtombris Tvis Nouvel observateuridan amonaWeri: mosaxleobis gamokiTxva. asobiT duJin adamians, romlebic
Tavs memarcxeneebs miakuTvnebdnen,
gaegzavna oras aTi sityvisgan Sedgenili furceli. memarcxeneebs is sityvebi unda gaexazaT, romlebmac maTi
warmosaxva ganacvifra, romlebic maT
gulebs cxovelmyofelad moxvda, mimzidvelad da simpaTiurad moeCvenaT.
aseTive gamokiTxva Catarda ramdenime wlis winaT; im dros oras aTi sityvidan mxolod Tvrameti aRmoCnda
iseTi, romlebsac memarcxene Sexe-
milan kundera
103
moadgenda yvela sxva Tavisuflebidan yvelaze Zvirfass, yvela sxva
Rirebulebidan _ yvelaze daucvels.
germanelma goSistebma qalaqSi Caiares, saCveneblad gamofines TavianTi
genitaliebi, rogorc devnili qristianebi midiodnen sasikvdilod xis
jvrebiT mxrebze.
meore hipoTeza: germanel goSistebs srulebiTac ar hqondaT ganzraxuli raRac faseulobaTa saCveneblad gamofena, maTi mizani ufro
ubralo _ saZulveli publikis Sokireba iyo. Sokireba, Tavzaris dacema,
SeZrwuneba, Seuracxyofa, ganavlis
saxeSi tyorcna, samyaros mTeli sakanalizacio arxebis amoyra.
kuriozuli dilema: siSiSvleSi udidesi Rirebuleba simbolizirdeba Tu,
ubralod, udidesi sisaZagle, uwmindurobiT savse boTliviT, mowinaaRmdegis banakSi rom isvrian?
da ras warmoadgens is vensanisaTvis, romelic iulias umeorebs: `gaixade, _ da umatebs: _ didi gaSiSvleba
am moumTavreblebis Tvalwin!~
da ras niSnavs igi iuliasaTvis,
romelic morCilad da ramdenadme gamomwvevad pasuxobs: `ratomac ara?~ _
da kabis gaxsnas iwyebs.
34
vensani SiSvldeba. es mdgomareoba
cotaTi akvirvebs da xvelanarevi siciliT Caicinebs, romelic Tavad mas
ufro ekuTvnis, vidre iulias. radganac aseT did minian sivrceSi dediSobilad yofna imdenad uCveulo
gaxldaT misTvis, fiqri araferze
SeeZlo, Tavisi situaciis eqscentrulobis garda. qaliSvilma ukve Seixsna
lifi da gverdze moisrola, trusic
gaiZro, magram vensani, rogorRac,
verafers amCnevs: xedavs, qaliSvili SiSvelia, magram rodis da rogor
moxda es, misTvis gaugebaria. gavix-
axali Targmanebi
104
senoT, ramden xans sdevda misi ukana
xvrelis xilva da vikiTxoT: fiqrobs
ki amJamad masze, roca es xvreli abreSumis trusiT aRar aris dafaruli? ara, ybadaRebuli xvreli aorTqlda misi gonebidan. imis nacvlad,
xarbad uyuros mis Tvalwin gaSiSvlebul sxeuls, miuaxlovdes, auCqareblad daaTvalieros yoveli mxridan,
SesaZloa, Seexos kidec, Sebrundeba
da auzSi CayvinTavs.
ucnauri ymawvilia es vensani. is
eZgereba mocekvaveebs, bodavs mTvaris gamo, magram arsebiTad, namdvili
sportsmenia. wyalSi yvinTavs, curavs
da, mxolod Tavis krolze rom fiqrobs, iqve aviwydeba sakuTari siSiSvleca da iuliac, romelic mis zurgs
ukan, yvinTvis arcodnis gamo frTxilad eSveba kibeze. vensani mis Sesaxedad arc ki brundeba. ra samwuxaroa,
iulia xom momajadoebelia, ubralod,
momajadoebeli. misi sxeuli TiTqos brwyinavs, magram ara ubiwoebis
brwyinviT, aramed kidev raRac aranakleb mSvenieriT: sakuTari Tavis amara
migdebuli mouqneli siSiSvliT, radganac iuliam dainaxa, rogor CayvinTa wyalSi vensanma da darwmunebulia,
aravin uyurebs. wyali oqros sawmisamde swvdeba, magram iseTi civi eCveneba,
maSinve CayvinTvas ver bedavs. Cerdeba,
yoymanobs da krTis, Semdeg frTxilad
eSveba kidev erT safexurze. ase rom,
wyali axla Wipamde swvdeba, xelebs
Cayofs, mkerds igrilebs. namdvilad
Zalze sasiamovnoa amis yureba. miamiti vensani verafers xvdeba, magram me
xom, bolos da bolos, Tavad vxedav
yovelgvar mniSvnelobas moklebul
siSiSvles, gaSiSvlebul siSiSvles,
siSiSvles TavisTavad, sufTasa da mamakacTa momnusxvels.
dabolos, is gacuravs, vensanze nela micuravs, wyalze mouxerxeblad,
metismetad maRla uWiravs Tavi; ven-
milan kundera
105
am momentSi Soriaxlodan isev moesmiT xmebi. iulias msubuqi nabijis
damZimeba vensans gaCerebas aiZulebs;
iulia ganmgmirav yvirils iwyebs im
qaliviT, romelsac ai, axla upireben
gaupatiurebas. vensani xels dastacebs da isini erTad ecemian gazonze. qaliSvili, romelmac gadawyvita,
winaaRmdegoba ar gauwios vensans,
SeWris molodinSi farTod gaxelili
TvalebiT uyurebs mas. fexebs Slis.
Tvalebs xuWavs. Tavs odnav gverdze
gadaagdebs.
35
magram SeWra ar Sedga. ar Sedga
imitom, rom vensanis jadosnuri joxi
pataraa, rogorc tyis marwyvis damWknari kenkra, rogorc misi didedis
saTiTe.
ratom aris is ase patara? me am
kiTxvas uSualod vensanis sasqeso
asos vusvam da isic gulwrfelad gakvirvebuli mpasuxobs:
_ mainc, ratom ar unda viyo patara? gazrdis veraviTar aucileblobas ver vxedav.
merwmuneT, aseTi idea TavSi arc
ki momsvlia. gafrTxilebuli ar vyofilvar. vensanTan TanxmobiT, auzis
garSemo mxiarul rbolaSi maTTan erTad vmonawileobdi da suli meleoda,
gamego, ra iqneboda Semdgom. vin-vin
da me gemoze gaverTe! axla ki Tqven
vensans impotenciaSi sdebT brals! nu
izaT amas, gemudarebiT! me Tavs damnaSaved vigrZnob da es usamarTloba
iqneba orTaves mimarT, radganac Cven
absolutur harmoniaSi vcxovrobT.
geficebiT, erTmaneTisTvis imedi
arasodes gagvicruebia. me mudam vamayobdi misiT, is ki CemiT.
aso simarTles ambobda. Tumca vensanic zedmetad ar ganawyenebula misi
saqcieliT. msgavsi ram nomerSi rom
momxdariyo, arasodes apatiebda. aq
axali Targmanebi
106
ki iZulebulia, misi reaqcia gonivrulad da marTebuladac ki miiCnios. aqedan gamomdinare, gadawyvets,
yvelaferi ise miiRos, rogoracaa, da
sqesobrivi aqtis simulacias iwyebs.
arc iulia yofila ganawyenebuli da motyuebuli Tavis molodinSi.
grZnobda vensans zemodan, magram verafers grZnobda SigniT da es ucnaurad, magram misaRebad eCveneboda da
cdilobda, vensanis WifxvisTvis sakuTari sxeulis moZraobebiT epasuxna.
maT smenamde miRweuli xmebi TandaTan gaSoreulda, magram auzis siRrmeSi axali xmebi gaisma: morbenalis
fexis xma, sayvarlebs rom gverdiT
Cauqrola.
vensanis araTanabari sunTqva gaxSirda da gaZlierda; is xrialebda da
zmuoda, iulia ki kvnesoda da slukunebda, nawilobriv imitom, rom drodadro vensanis sveli sxeuli ebertyeboda, romliTac gansakuTrebul
siamovnebas ver grZnobda, nawilobriv ki imitomac, rom surda, vensanis
zmuilisaTvis epasuxna.
36
Cexma mecnierma es wyvili mxolod
ukanasknel wuTs SeamCnia da droulad veRar SeZlo gadaxveva. is Tavis rbolas agrZelebs ise, TiTqos
iq aravin iyos da gverdze yurebas
cdilobs. eCoTireba: man jer kidev
ar icis dasavluri cxovrebis yvela
wvrilmani. komunistur imperiaSi auzis kideze siyvaruliT tkboba savsebiT SeuZlebeli saqme iyo, rogorc,
sxvaTa Soris, zogierTi is saqmianoba, romelTac awi unda daeuflos. Cexi swavluli ukve auzis sapirispiro
mxares aris da Semobrunebisa da SeerTebuli wyvilisaTvis mzeris Sevlebis survili klavs. erTi kiTxva
awamebs: aris ki fizikurad sakmarisad
ganviTarebuli qalTan Serwymuli ma-
milan kundera
107
ani kaci qvavdeba; mas veravin xedavs
da isic, cxadia, aseve veravis xedavs,
TeTrsamosiani qalis garda.
38
imakulatas Rone ar hyofnida, Serigeboda im azrs, rom berkma moisrola. misi gamowvevis, damcirebis,
am naZiralas winaSe Tavisi silamazis
ubiwo siTeTriT gabrwyinebis giJur
survils grZnobda (gana ubiwo silamaze siTere araa?); magram cixe-darbazis koridorebsa da holSi seirnobam fuWad Cauara: berki iq ar iyo. ai,
kinomani ki, aqamde mis kvalze ujiSo
ZaRliviT mowanwale, axla, drodadro, masTan gamolaparakebas cdilobs
maRali da usiamovno xmiT. qalma SeZlo sakuTari personisadmi yuradRebis mipyroba, magram es yuradReba
mtruli da damcinavi iyo; ase rom, Zalauneburad nabijis aCqareba mouxda;
ai, amgvarad, TiTqmis sirbiliT miaRwia auzis kides, sadac SeerTebuli wyvilis danaxvisas
sazareli yvirili morTo.
am yvirilma azrze moiyvana: naTlad xedavs, rom maxeSi aRmoCnda; mis win wyalia,
ukan _ piJamiani mdevari. sakuTari mdgomareobis gamouvalobas mixvda. erTaderTi,
rac darCa, Wkuaze Seryevaa,
erTaderTi gonivruli moqmedeba, aseve ugunurebaa;
nebisyofis mTeli daZabviT
meore airCia: oriode nabiji gadadga da wyalSi moiRo
zRarTani.
naxtomi sakmaod kuriozulad Seasrula: Tumca, iuliasagan gansxvavebiT, curva
brwyinvaled icoda, auzSi
fexebiT win Caxta da xelebi
kidev ulamazod gafSika.
saqme is aris, rom nebis-
axali Targmanebi
108
mieri Jesti, Tavisi praqtikuli funqciis garda, adamianTa mier ganxorcielebul zraxvebze aRmatebul kidev
gansazRvrul mniSvnelobas flobs.
rodesac sacurao kostiumiani adamianebi wyalSi xtebian, maT swrafvaSi
cincxali sixaruli gamosWvivis, Tundac isini mTlad karg ganwyobaze ar
iyvnen. sxva saqmea, roca wyalSi Cacmuli adamiani xteba; mas uTuod Tavis daxrCoba ganuzraxavs. is ki, vinc
amis Cadena gadawyvita, wyalSi `mercxaliviT~ ar Cadis, ise, tomarasaviT
enarcxeba. ase ubrZanebs mas Jestebis
maradiuli ena. ai, ratom moxda, rom
TeTr kabaSi gamowyobili imakulata,
arsebiTad saukeTeso mocurave, ase
sacodavad Cavarda auzSi.
yovelgvari gonivruli sababis gareSe, wuTier aRtkinebas damorCilebuli, romlis mniSvnelobis gagebasac axlaRa nel-nela iwyebs, wyalSi
aRmoCnda. man unda gadaitanos sakuTari TviTmkvleloba, wyalSi daxrCoba da yvelaferi, rasac SemdgomSi
gaakeTebs, aRmoCndeba mxolod baleti, pantomima, risi meSveobiTac misi tragikuli Jesti sakuTar TavTan
usityvo dialogs gaagrZelebs.
wyalSi Cabertyebis Semdeg dgeba.
am adgilas auzi Rrma ar aris, wyali
welamde Zlivs swvdeba; erTxans boZiviT gaxevebuli dgas, Tavi pirdapir
uWiravs, mkerds win gamowevs. Semdeg
isev ecema. am momentSi Sarfi exsneba
da mis kvaldakval ise micuravs, rogorc micvalebulTa ukan maTi mogonebebi. is kvlav swordeba, Tavs msubuqad gadaagdebs da xelebs Slis, ris
Semdegac TiTqmis sirbiliT dgams
ramdenime nabijs im mxares, sadac
auzis fskeri daxrilia da xelaxla
uCinardeba wyalqveS. ase miiwevs win,
wylis frinveliviT, miTologiuri
ixviviT, romelic Tavs xan wyalSi Cayofs, xanac ukan gadaagdebs. moZrao-
milan kundera
109
dauZlevel siZulvils grZnobs.
Cexi mecnieri CayvinTavs da brasis
ramdenime mZlavri moZraobiT uaxlovdeba qals.
_ Tavi gaanebe, _ Rrialebs piJamiani kaci da TviTonac vardeba wyalSi.
mecniers oriode metriRa aSorebs
qals. fexebiT fskers exeba.
piJamiani kaci misken yviriliT micuravs:
_ daexseni, xeli ar axlo!
swavluls xelSi ayavs qali, romelic Rrmad amosunTqvis Semdeg mis
xelebSi itruneba, piJamiani axlos micurdeba.
_ daexseni, Tu ara, mogklav!
Tvalcremliani uformo siluetis
garda verafers xedavs. beWebze waavlebs xels da mTeli ZaliT anjRrevs.
mecnieri waiforxilebs da xelidan
uvardeba qali, romelsac aRarc erTi mamakaci aRar aqcevs metad yuradRebas. igi uvneblad micuravs kibemde
da maRla adis.
piJamiani mamakaci Tavs veRar ikavebs da saxeSi urtyams mecniers, romelic pirSi tkivils grZnobs. wina
kbilebze enas gadaatarebs da daadgens, rom xelovnuri kbili eryeva,
praReli Sromismoyvare dantistis
mcdelobiT fesvTan xraxniT mierTebuli. dantistma am kbilis gverdiT
sxva xelovnuri kbilebic Causva da
guldasmiT auxsna, rom centraluri
kbili mTeli konstruqciis safuZvelia da Tu mas raime mouva, mecniers
xelovnuri ybis Casma mouwevs, risic cecxliviT eSinia. is eniT sinjavs dazianebul kbils da TandaTan
fiTrdeba, Tavidan SiSis, Semdeg ki
brazisagan. Tvalwin meyseulad gauelvebs mTeli misi cxovreba; dRis
ganmavlobaSi es meramdened daunama
cremlebma Tvalebi; diax, is tiris
da misi cremlebis siRrmidan sxlteba axali azri; man yvelaferi dakar-
axali Targmanebi
110
ga, darCa martooden kunTebi, magram
risi maqnisia isini? am azrs, zambaris
msgavsad, moZraobaSi mohyavs misi xeli, romelmac saSineli ZaliT gaawna
sila piJamians, iseTive usazomo, rogorac SiSi xelovnuri ybis winaSe,
rogorac naxevarsaukunovani seqsualuri parpaSi yvela franguli auzis
piras. piJamiani wyalqveS uCinardeba.
misi vardna iseTi swrafi da uzado iyo, Cex mecneirs moeCvena, rom
Semoakvda. wuTieri yoymanis Semdeg
ixreba da wylidan amoaTrevs, saxeze msubuqad utylaSunebs; piJamiani
kaci Tvals axels, misi uazro mzera
uformo moCvenebaze Cerdeba, Semdeg
xelidan usxlteba da micuravs kibisken, sadac sayvareli elodeba.
40
auzis piras mjdari qali yuradRebiT adevnebda Tvalyurs piJamian
kacs, mis brZolas da dacemas. roca
es ukanaskneli auzis kafeliT mogebul qimze aforTxda, qali wamodga
da kibisken gaemarTa. ar Semobrunebula, magram arc aCqarebula. ase rom,
kacs misi daweva SeeZlo. Tavidan fexebamde gawuwulebma gadakveTes (ukve
karga xnis win dacarielebuli) holi,
koridorSi Seuxvies da, rogorc iqna,
TavianT nomramde miaRwies. Zafi rom
Zafia, isic ara aqvT mSrali, sicivisagan caxcaxeben. gaTboba sWirdebaT.
Semdeg?
ras niSnavs _ Semdeg? axla siyvaruls miecemian, sxva raRa darCeniaT?
am RamiT isini wyalze Cumi da balaxze dabalni iqnebian, oRond qali ikvnesebs msubuqad, TiTqosda viRacam
gaanawyena. amgvarad, yvelafers gagrZeleba eqneba da piesac, romelic
maT pirvelad am saRamos gaiTamaSes,
ganmeordeba uaxloes dReebsa da kvirebSi, raTa qalma aCvenos, rom is yovelgvar umsgavsobaze maRla dgas,
maRla dgas uferul samyaroze, romelic gars akravs. igi xelaxla aiZulebs kacs muxlebze dadgomas, itirebs da yvelaferSi mas daadanaSaulebs, Sedegad kidev ufro gaavdeba,
rqebs daadgams, Tavisi RalatiT itrabaxebs; gatanjavs mas, kaci ki gakerpdeba, uxeSobas, muqaras an sxva raime
gamoxdomas gadawyvets, magaliTad,
daamsxvrevs larnaks, saxeSi, umsgavs,
Seuracxmyofel sityvebs miaxlis, qali isev iTvalTmaqcebs, TiTqosda misi eSinia, kacs moZaladeobasa da agresiulobaSi dasdebs brals da, roca
es ukanaskneli kvlav muxlebze daecema, atirdeba, Tavis danaSauls aRiarebs, masTan dawolis nebas darTavs
da ase Semdeg da ase Semdeg _ mTeli
kvira, mTeli weli, mTeli maradisoba.
41
Cex mecniers raRa? moryeul kbilze enis miWerisTanave eubneba sakuTar Tavs: ai, yvelaferi, rac Seni
cxovrebidan darCa: gatexili kbili
da xelovnuri ybis Casmis panikuri
SiSi _ da meti araferi? meti araferi, sruliad araferi. uecari gamonaTebiT mTeli warsuli warmoudga ara
rogorc gmiruli moRvaweobis xana,
dramatuli da Taviseburad ganumeorebeli movlenebiT, aramed rogorc
sabralo qviSis namceci SemTxveviTi
faqtebis bundovan xvavSi, romelmac
planeta aaforiaqa da sadRac iseTi
siCqariT Caiqrola, rom wesierad misi
daTvaliereba da gaazreba SeuZlebelia. ase rom, berki, SesaZloa, sruliad marTalia, ungreli an poloneli
rom hgonia. ra saTqmelia, SesaZlebelia, is marTlac ungreli an polonelia, gamoricxuli araa, Turqic iyos,
rusi anda somalSi momakvdavi bavSvi.
rodesac yvelaferi aseTi siswrafiT
miqris, SeuZlebelia raimeSi darwmunebuli iyo, yovelgvar raimeSi, saku-
milan kundera
111
magram Sen _ afsus! _ ukve veRar dainaxav imitom, rom is TxuTmeti wlis
Semdeg, 1789 wlis revoluciis dros
daingra da misgan ramdenime gverdiRa
darCa vivan denonis novelaSi, romelic arasodes wagikiTxavs da, albaT,
arc arasodes waikiTxav.
42
vensanma Tavisi trusi ver naxa. perangi da Sarvali svel sxeulze Caicva da iulias kvals aedevna. qaliSvili metismetad mkvircxli iyo, vensani
ki Zlier zozina. koridorebi Semoirbina da naxa, rom iulia sadRac aorTqlda. ar icoda, sad iyo misi nomeri da amitomac Tavis Sansebs friad
saTuod Tvlida, magram, amis miuxedavad, koridorebSi yials im imediT
ganagrZobda, rom romelime kari gaiReboda da iulias xma mouxmobda: `aq
modi, vensan, aq modi~. magram yvelas
eZina, yvelgan siCume idga da yvela
kari Caketili iyo. `iulia, iulia~,
_ CurCulebda igi, CurCulidan Cveulebriv xmaze gadavida, Cveulebrividan _ yvirilze, magram pasuxad
mxolod siCume iyo. iulia ar tovebda vensanis warmosaxvas. warmoidgina
mTvaris SuqiT ganaTebuli misi saxe, misi ukanalis xvreli. oh, eSmakma
dalaxvros, es xvreli pirdapir mis
Tvalwin koxtaobda, is ki daudevrad
moiqca, ise saSinlad Secda! arc ki
Sexebia da xeirianad arc dauTvalierebia. es sabediswero xateba isev mis
Tvalwinaa da grZnobs, misi sabralo
aso rogor aRiZvris, dgeba, janydeba _ da mere rogor: tyuilubralod,
ugunurad da usazomod.
Tavis nomerSi dabrunebuli vensani savarZelSi Caenarcxeba. grZnobs,
mTlianad iuliasadmi vnebas Seupyria. mis xelaxla mosapoveblad mzadaa, rac ki SesaZloa, yvelaferi gaakeTos, magram gasakeTebeli araferia.
axali Targmanebi
112
xval diliT iulia sasadiloSi isauzmebs, magram TviTon _ afsus! _ ukve
Tavis parizul kabinetSi iqneba. man
ar icis qaliSvilis misamarTi, arc
gvari, arc samuSao adgili, sruliad
araferi! pirispir rCeba Tavis usazRvro sasowarkveTilebasTan, romelic misi asos Seusabamo sidideSi materializirdeba.
sul raRac erTi saaTis win amdeni
jansaRi azris warmomCenel am yoCaR
batons Tavi gonivrulobis CarCoebSi eWira, Tavis Rirssaxsovar sityvaSi ki sakuTari saqcielis gamarTleba
SeZlo im mosazrebebis saSualebiT,
romlebmac yvela Cvenganze uRrmesi
STabeWdileba moaxdina; axla me Zlier mepareba eWvi imave organos gonivrulobaSi, romelmac amjerad jansaRi azrovnebis yovelgvari niSniani
dakarga; yovelgvari seriozuli gamarTlebis gareSe is mTel samyaros
beThovenis mecxre simfoniis msgavsad aujanyda, beThovenisa, mWmunvare
kacobriobis pirispir mdgari rom aRrialebs Tavis sixarulis himns.
43
vera isev iRviZebs:
_ ratom CarTe radio mTel xmaze?
gamaRviZe!
_ radios ar vusmen. CvenTan iseTi
siwynarea, rogorc arasdros.
_ ara, usmendi da es ulamazoa Seni
mxridan. me xom meZina.
_ geficebi!
_ da kidev, rogor SegiZlia am sulelur sixarulis himns usmino?
_ mapatie, yvelaferSi isev Cemi
warmosaxvaa damnaSave.
_ ra SuaSia aq Seni warmosaxva? gana mecxre simfonia Sen dawere? Sen
ra, Tavi beThoveni ggonia?
_ ara, sul sxva ram mindoda meTqva.
_ arasodes aqamde es simfonia ase
milan kundera
113
45
novelas kavaleri mogviTxrobs,
pirvel pirSi. man ar icis, ras fiqrobs sinamdvileSi madam de T. da aS-
46
uzomod daiRala. sawolze migdeba
da xeirianad gamoZineba surs, magram
eSinia, rom droulad ar gaaRviZeben.
axali Targmanebi
114
ara ugvianes, erT saaTSi unda gaemgzavros. savarZelSi mjdari Tavze
motociklistis muzarads Camoifxatavs. fiqrobs, misi simZime gamgzavrebis daviwyebis saSualebas ar miscems, magram ijde muzaradiani TaviT
da waZinebis SesaZlebloba ar gqondes, sruli uazrobaa, daZvris gadawyvetilebiT dgeba.
gamgzavrebis aucilebloba pontevenze fiqrebs aRuZravs. oh, isev es
ponteveni! kiTxvebiT suls amoxdis.
ras unda mouyves? Tuki moyveba yvelafers, rac sinamdvileSi moxda, es
usaTuod gaarTobs mas da mTel mis
kompanias. yovelTvis saseiroa, roca
mTxrobeli sakuTar TvgadasavalSi
komikur rols TamaSobs. sxvaTa Soris,
amis gakeTeba pontevenze ukeT aravis
SeuZlia. magaliTad, roca is Tavis gamocdilebas aRwers mbeWdav qalTan,
romelic SecdomiT, sxva qalis nacvlad, TmiT SeaTria loginSi. magram
yuradReba! ponteveni eSmakia! yvelas
hgonia, rom misi komikuri monaTxrobi
Tavis TavSi ifaravs kidev ufro sasiamovno simarTles. msmenelebi JiniT
ivsebian misi patara megobari qalisadmi, romelic pontevenisgan uxeSobas iTxovs, da Surianad warmoidgenen
sasiamovno mbeWdav qals, romelTanac
maTi RvTaeba akeTebs yvelafers, rac
surs. Tuki vensani mohyveba auzis kideze moCvenebiTi Serwymis istorias,
yvelani daujereben da sasacilod
aigdeben windauxedaobis gamo.
is nomerSi win da ukan dadis. Tavisi ambis rogorme Sesworebas, gadakeTebas, raRac Strixebis damatebas
cdilobs. pirvel rigSi, moCvenebiTi
Serwymis namdvilad gadaqcevaa saWiro. warmoidgina auzisaken mimavali
xalxi, gaocebuli da aRgznebuli maTi sasiyvarulo xvevniT; isini saswrafod ixdian; erTni mxolod Tvalebad
iqcevian, meoreni maT mibaZvas iwyeben
da, roca vensani da iulia maT garSemo am didebul jgufur seqss dainaxaven mTeli Tavisi mizanscenebiT,
dgebian, kidev ramdenime wams uyureben gaSmagebiT moqanave wyvilebs da
Semdeg erTmaneTs Sordebian im demiurgebis msgavsad, romlebmac Seqmnes
axlaxan axali samyaro. Sordebian ise,
rogorac Sexvdnen, TiToeuli Tavis
mxares. Sordebian, rom amieridan erTmaneTs aRarasodes Sexvdnen.
magram is iyo, saSinelma sityvebma
`rom amieridan erTmaneTs aRarasodes Sexvdnen~ vensanis gonebaSi gaiJRera, misma mamacma vaJbatonma kvlav
gaiRviZa da mounda kedlisaTvis exala Tavi.
da ai, raa yvelaze sasacilo: orgiis scenis warmodgenisas misi avadmyofuri aRgzneba misustda, magram sakmarisi iyo namdvili, cocxali, Tumca
sxvagan myofi iulias xelaxla gaxseneba, rom sigiJemde aRgznebuliyo,
rogorc Cans, mas mxolod mis mierve
gamogonil orgiis ambavze CabRauWebaRa darCenoda. xelaxla warmoedgina is, Semdeg ki isev da isev moeyola
sakuTari TavisTvis: isini siyvaruls
eZlevian, yoveli mxridan morbian
wyvilebi, aSterdebian maT, ixdian da
male auzis irgvliv gaafTrebuli seqsjgufebis boboqroba iwyeba. bolos,
am patara pornografiuli filmis uTvalavi repeticiis Semdgom, Tavs ukeTesad grZnobs. misi aso ufro gonebadamjdari, TiTqmis mSvidic ki xdeba.
vensani Tavs `gaskonur kafeSi~ warmoidgens, megobarTa Soris, romlebic
mis monaTxrobs yuradRebiT ismenen.
maSu macduri idioturi RimiliT gaikriWeba, gujari Tavis mecnierul SeniSvnebs CaurTavs. daskvnis saxiT vensani etyvis: Cemo megobrebo, me yvela
Tqvenganis nacvlad vweraobdi, yvela
Tqvenganis WanWlebma iTamaSa Tavisi
roli im didebul gazonze. me viyavi
milan kundera
115
Tavisi meuRlisa da axalgazrda kavaleris misaRebad. amave sadarbazodan
aTi saaTiT gvian gamovida kavaleri,
amjerad marto, gamcileblis gareSe. mas Semdeg, rac qalbaton de T.-s
apartamentis kari mis ukan miixura,
markizis sicili moesma, romelsac male meore _ qalis sicili SeuerTda.
wamierad Seanela nabiji: raze icinian? mas dascinian? metis mosmena aRar
surs da gasasvlelisken midis; magram
es sicili mis sulSi grZeldeba; verafriT icilebs da verc verasodes
moicilebs. erTTavad markizis fraza
agondeba: `iqneb, Sen ver grZnob Seni rolis komikurobas?~ dilaadrian,
rodesac markizma es iqednuri kiTxva
dausva, mas warbic ar Seuxria. icoda, rom markizi rqiania da sixaruliT
umeorebda sakuTar Tavs, rom madam de
T. markizis mitovebas apirebs da maSin
usaTuod isev naxavs mas, anda ratomRac sayvarelze SurisZieba ganuzraxavs da am SemTxvevaSic masTan paemani
savsebiT SesaZlebeli rCeba (radgan
dRevandel SurisZiebas TavisTavad mohyveba xvalindeli). magram
ase fiqri erTi saaTis win SeeZlo. madam
de T.-s gamosaTxovari
sityvebis Semdeg yvelaferi cxadi xdeba:
Rames gagrZeleba ar
eqneba. araviTari xval.
sasaxlidan dilis
civ martoobaSi gamodis; Tavs eubneba, rom
ganvlili Ramidan, am
sicilis garda, araferi rCeba: Tavis Sesaqcevi ambavi ganvrcobas
daiwyebs, is komikuri personaJi gaxdeba.
sarwmunoa, rom arc
erTi qali ar moisur-
axali Targmanebi
116
vebs sayovelTao dacinvis obieqtTan
urTierTobas. misi Tanxmobis gareSe,
Tavze masxaris CaCi Camoacves, is ki
ise Zlieri araa, es Tavsaburavi ataros. Sinagani xma janyisken agulianebs, mouwodebs, mTel qveynierebas
gaagebinos is, rac Tavs gadaxda.
magram icis, es mis Zalas aRemateba. uaresia, uxeSi kacis saxeli gauvardes, vidre sasacilosi. ar SeuZlia qalbatoni de T. gasces da arc
arasodes gascems mas.
48
sasaxlis meore, ufro SeumCneveli karidan gamosvlis Semdeg vensani
ezoSi aRmoCndeba. sakuTar Tavs ganuwyvetliv umeorebs mTvrali orgiis
ambavs auzis axlos, magram ara damamSvidebeli efeqtis gamo (mTeli misi
aRgzneba ganqarda), aramed iulias mogonebiT gamowveuli autaneli, sulisganmgmiravi tkivilis CasaxSobad. icis,
mxolod gamonagoni Tu daexmareba realuri warsulis dasaviwyeblad. unda,
axlave da mTeli xmiT moyves es axali
ambavi, fanfarebisa da sayvirebis sazeimo bgerebiT gaamagros, nulze rom
daiyvanen da rogorRac araarsebiTs
gaxdian mis sacodav cru Serwymas, ris
gamoc iulia dakarga.
`me viyavi koleqtiuri kii~, _ imeorebs da sapasuxod pontevenis TanamgrZnobi sicili esmis, xedavs momxibvlel Cacinebas maSusi, romelic
ambobs: `Sen axla Cveni koleqtiuri
kii xar, asec dagiZaxebT: koleqtiuri
kii~. es idea WkuaSi ujdeba da iRimeba.
ezos meore mxares mdgari motociklisken mimavali SeamCnevs masze
odnav umcros, Zvelebur kostiumSi
gamowyobil kacs, romelic mis Sesaxvedrad moemarTeba. vensani TvaldaWyetili uyurebs. rogor gamoSterebula auzis Ramis Semdeg: am moCvenebis xilvis gonivrulad axsnis Zalac
milan kundera
117
leri da emzadeba, Tanamosaubres Tavisi Tavgadasavali uambos.
_ gasaocari, veluri, pirdapir daujerebeli Rame, _ imeorebs muzaradiani kaci, romelic daJinebiT uyurebs mas, kavaleri am mzeraSi laparakis Seupovar miswrafebas xedavs.
es Seupovroba ratomRac aSfoTebs.
esmis, rom mWevrmetyvelebisadmi es
Jini, imavdroulad, sxvisi monaTxrobisadmi Seuwynarebel gulgrilobas
gulisxmobs. laparakis am JinTan Sejaxebisas kavaleri maSinve kargavs
saubris yovelgvar survils da, saerTod, masTan Sexvedris gagrZelebis
veraviTar mizezs veRar xedavs.
Tavze daRlilobis axali talRa
gadaevleba. saxes xeliT isress da madam de T.-s mier TiTebze datovebul
siyvarulis surnels grZnobs. es surneli masSi nostalgiis xelaxal mowolas iwvevs. surs, marto aRmoCndes
karetaSi, romelic auCqareblad, rweviT miiyvans parizSi.
Zveleburkostiumiani kaci vensans
Zalze axalgazrdad da, aqedan gamomdinare, valdebulad eCveneba, moisminos ufrosi adamianis aRsareba. roca
vensanma orgzis uTxra: `me gansacvifrebeli Rame gavatare~, Tanamosaubre
ki gamoexmaura: `mec aseve~, moeCvena,
_ TiTqos mis saxeze cnobismoyvareobam gaielva, magram mere sruliad
auxsneli mizeziT Caqra, Caiferfla
TiTqmis ampartavnuli gulgrilobiT. gulaxdilobis xelSemwyobi megobruli atmosfero erT wuTs gagrZelda, Semdeg ki ganqarda.
vensani axalgazrda kacis kostiums
gaRizianebiT misCerebia. bolos da
bolos, vinaa es klouni? vercxlisbalTiani fexsacmelebiT, SemoWerili TeTri nifxviT da mTeli am eniTaRuwereli JaboTi, xaverdebiTa da
maqmanebiT mis mkerds, rom faravs da
amkobs, ori TiTiT iRebs kavaleris
118
axali Targmanebi
axali Targmanebi
T ervud
b ndersoni
Tavgadasavali
119
axali Targmanebi
120
qalaqSi ar gvicnoben da yuradRebas
ar mogvaqceven.
ned keri Secba. satrfos gambedaobam da erTgulebam aaRelva. ganzraxuli hqonda, elisi sayvarlad hyoloda, axla ki gadaifiqra. survili
gauCnda, daxmareboda da ezruna masze.
TviTonac ar ici, ras ambob, _ ukmexad upasuxa. _ darwmunebuli iyavi,
msgavss arafers davuSveb. rogorc ki
karg samsaxurs viSovi, davbrundebi.
jerjerobiT aq unda darCe. es erTaderTia, risi gakeTebac SegviZlia.
saRamos, sanam vaisburgSi wavidoda da did qalaqSi axal cxovrebas daiwyebda, nedma elisTan Seiara.
isini quCebSi daseirnobdnen, mere
ekipaJi daiqiraves da qalaqgareT gaemgzavrnen. mTvare Cavida da mRelvarebisgan verc erTi ver laparakobda.
sevdamoreul axalgazrda kacs daaviwyda Tavisi gadawyvetileba, rogor
moqceuliyo qaliSvilTan.
ekipaJidan im adgilze gadmovidnen, sadac didi mdelobi vain-krikis
napirisken eSveboda, da iq mqrqal
mTvaris Suqze siyvaruls miecnen.
roca SuaRamisas qalaqSi brundebodnen, bednierebi iyvnen, fiqrobdnen,
rom momavali am mSvenierebas da maT
siyvaruls ar waSlida.
axla erTmaneTs unda CavWidoT
xeli, rac unda moxdes, _ Tqva kerim da gogonas mamis saxlis karTan
daemSvidoba.
axalgazrda Jurnalistma klivlendSi samsaxuri ver iSova da dasavleTSi, CikagoSi wavida. erTxans
martoobisgan itanjeboda da TiTqmis
yoveldRe eliss werils swerda. Semdeg ki didi qalaqis cxovrebis oromtrialSi CaerTo. gaCndnen megobrebi,
axali interesebi. CikagoSi oTaxi daiqirava magidiT. aq ramdenime qalic
iyo. erT-erTma maTganma nedis yurad-
Servud andersoni
121
win idga, dacarielebul quCas gascqeroda da im saRamoebs ixsenebda,
roca ned kerisTan erTad seirnobda,
da fiqrobda imaze, ras eubneboda
xolme: axla Cven ufro magrad unda
CavWidoT erTmaneTs xeli... es sityvebi eqosaviT gaismoda elisis, ukve mowifuli qalis TavSi, Tvalebze
cremli adgeboda. zogjer, roca misi
ufrosi midioda da marto tovebda,
elisi Tavs daxlze xrida da tiroda;
ax, ned, gelodebi! _ CurCulebda
kvlav da kvlav da yovelTvis ufro
da ufro Zlierdeboda SiSi imisa,
rom nedi aRarasodes dabrundeboda.
gazafxulze, roca aRar wvims da
zafxulis grZeli da cxeli dReebi
jer ar damdgara, vainsburgis Semogareni Tvalwarmtacia. patara qalaqi gaSlil mindvrebs Soris aris
ganlagebuli, maT ukan ki lamazi warafi moCans. tyian adgilebSi bevri
myudro, wynari kuTxea, romelsac
kvira dReebSi mijnurebi miaSureben
xolme. xeebs Soris isini gascqerian mindvrebs da xedaven sardafebTan
momuSave fermerebs an gzaze mimaval adamianebs. qalaqSi zarebi reken,
zogjer matarebelic Caivlis xolme,
romelic Soridan saTamaSo matarebels hgavs.
ned keris gamgzavrebidan pirvel
wlebSi, kvira dReebSi, elisi axalgazrdebTan erTad tyeSi ar dadioda, magram erT mSvenier dRes _ maTi
ganSorebidan ori-sami wlis Semdeg _
martoobam daria xeli, yvelaze lamazi kaba, rac ki hqonda, Caicva da gzas
gaudga. ipova Tu ara Seburvili adgili, saidanac qalaqi da mindvrebis
gaSlili sivrce moCanda, iqve Camojda.
uceb siberisa da cxovrebis uunarobis SiSma aitana. mSvidad jdoma aRar
SeeZlo da wamodga. sanam ase idga da
aremares gascqeroda, raRacam, SesaZlo fiqrma cxovrebis uwyvet dinebaze,
axali Targmanebi
122
gasul wlebze, rac weliwadis droTa cvlaSi aisaxeba, aiZula, gardasul
dReebze dafiqrebuliyo. SiSisagan
SeZrwunebuli mixvda, rom silamazem
da axalgazrdobis sinorCem Caiara.
pirvelad Tavi motyuebulad igrZno.
ned keris ar kicxavda da ar icoda, vin
da risTvis daedanaSaulebina. sevdam
moicva. muxlebze daeca, Seecada, eloca, magram locvis nacvlad bageTagan
aRSfoTebis sityvebi ismoda.
arasodes mova CemTan bedniereba...
verasodes vipovi bednierebas! ratom
vityueb Tavs? _ wamoiZaxa da Svebis
ucnauri grZnoba daeufla, rom am gabedul mcdelobasTan erTad pirdapir Seexeda SiSisTvis, romelic misi
cxovrebis ganuyofeli nawili gaxda.
im wels, roca elis haindmeni ocdaxuTi wlisa gaxda, misi dReebis
mosawyeni erTferovani dineba orma
movlenam daarRvia. dedamisi etlebis
gadamkvrel buS miltonze gaTxovda,
TviT elisi ki meTodistTa eklesiis mrevlTagani gaxda. mrevls imitom
SeuerTda, rom martoobis SiSma moicva. dedis meore qorwinebam kidev
ufro gausva xazi mis martoobas.
ucnauri da, cota ar iyos axirebuli vxdebi. Tu nedi Camova, misTvis
sasurveli ar viqnebi. did qalaqSi, sadac is cxovrobs, adamianebi ar
berdebian. iq imdeni saintereso ram
aris, rom daberebisTvis droc ki ara
aqvT, _ Tavis Tavs uTxra naRvliani
RimiliT da amis Semdeg aqtiurad daiwyo adamianebTan nacnobobis gabma.
yovel xuTSabaTs maRaziis daketvis
Semdeg mlocvelTa Sekrebebze dadioda, eklesiis sardafs qveviT rom
imarTeboda kviraobiT, saRamos organizaciis SekrebebSi iRebda monawileobas saxelwodebiT epvortis liga.
rodesac vil harlim, Suaxnis mamakacma, romelic afTiaqSi muSaobda
da isic am eklesiis mrevli iyo, Sin
ocdaSvidi wlis asakSi elisi saSinelma SfoTvam moicva. afTiaqis gamyidvelis sazogadoebas veRar itanda
da gaagdo maSin, roca man erT saRamos miakiTxa, raTa saseirnod waeyvana. fiqri mosvenebas ar aZlevda
da Semdeg daxlTan didi xnis dgomis
Semdeg saxlSi brundeboda, loginSi
wveboda, magram vera da ver iZinebda.
farTod gaxelili TvalebiT sibneles miStereboda. bavSviviT gaRviZebisas yuradReba erTi sagnidan meoreze gadahqonda, magram cnobierebis
siRrmeSi imaleboda raRac iseTi, ris
gamoc Tavs fantaziiT ver moityuebdi _ raRac iseTi, rac cxovrebisgan
garkveul pasuxs moiTxovda.
Servud andersoni
elisma baliSs xeli moxvia da mkerdze magrad miixuta, Semdeg loginidan wamodga da sabani ise gaSala, rom
sibneleSi zewargadafarebuli adamianis sxeuli gegonebodaT. loginis
win muxlebze mdgari, sabans ualersebda da minamReriviT erTsa da imave
sityvebs imeorebda:
ratom araferi xdeba Cems cxovrebaSi? ratom var aq eulad mitovebuli? _ CurCulebda.
da, Tumca zogjer ned keris ixsenebda, mainc mTlad masze damokidebuli aRar iyo. misi tanjva ufro da
ufro SfoTiani xdeboda. arc ned keris da arc sxva romelime mamakacis
alersi aRar undoda. magram surda,
hyvarebodaT, surda, mieRo raime pasuxi im Zaxilze, romelic mis sulSi
ufro da ufro xmamaRla gaismoda.
erT wvimian dRes eliss Tavgadasavali gadaxda. aman SeaSina da aaforiaqa. maRaziidan cxra saaTze dabrunda
da saxli carieli daxvda. buS miltoni qalaqSi wavida, deda ki mezobelTan. elisi Tavis oTaxSi avida da sibneleSi tanT gaixada. wuTiT fanjarasTan SeCerda, yuri daugdo rogor
exeTqeboda wvima SuSas da uceb ucnauri survili gauCnda. erTi wuTiTac
ki ar dafiqrebula Tu ra undoda.
elisma wyvdiadiT mocul saxls Semourbina, kibeze daeSva da wvimis qveS
aRmoCnda. da, sanam saxlis win patara
gazonze idga, wvimisagan tanze Semosaltul sicives rom grZnobda, masSi
gaiRviZa giJurma survilma, SiSvels
gaerbina quCaSi.
eCveneboda, rom wvimas SeeZlo raRac saocari, gamacocxlebeli gavlena moexdina mis sxeulze. didi xania,
123
Tavi ase axalgazrdad, SemarTulad
ar ugrZnia. undoda xtunva, sirbili,
yvirili, vinme martoxela adamianis
povna, romelsac moexveoda. aguriT
mokirwylul trotuarze, saxlis win,
borZikiT viRac mamakaci modioda.
elisi misken gaiqca. sasowarkveTilebis tyveobaSi iyo. gana sulerTi
ar aris, vin aris? martoa da masTan
mival, _ gaifiqra da ise myisierad,
rom dafiqrebis saSualebac ki ar
hqonoda, Tu ra mohyveboda mis aseT
sigiJes, gamvlels dauZaxa:
SeCerdiT! _ dauyvira. _ ar waxvideT! vinc unda iyoT, gTxovT, daicadoT!
kaci SeCerda da yuri daugdo. es
moxuci iyo, odnav yru. rupori pirTan miitana da daiyvira:
ra gnebavT? ras ambobT?
elisi miwaze daeca da acaxcaxda.
Tavisi saqcielis ise Sercxva, rom,
roca moxuci Tavis gzas gaudga, fexze ver wamodga da saxlisaken gabobRda. rogorc ki Tavis oTaxSi aRmoCnda, kari Caraza da tualetis magida
karTan miaCoCa. sxeuli ucaxcaxebda,
rogorc cieb-cxelebisas, xelebi ki
ise ukankalebda, rom Ramis perangi
Zlivs Caicva. loginSi Cawva da aqviTinebulma Tavi baliSSi Cargo. ra
memarTeba? saSinelebas Caviden Tavs
Tu xelSi ar aviyvan, _ fiqrobda
da kedlisken mibrunebuli cdilobda, gabedulad eRiarebina, rom bevri adamiani ganwirulia, icxovros da
mokvdes martoobaSi. vainsburgSic ki.
inglisuridan Targmna
qeTevan Tuxarelma
124
axali Targmanebi
k on
b pdaiki
foTlebi
vazis foTlebi Cems fanjrebs miRma
saocrad mSvenieria. saocrad, radgan maT maSin wavawydi, rodesac sakuTari SiSisa da sircxvilis sibneliT
viyavi moculi. sagnebi mSvenieria,
miuxedavad Cveni uamravi marcxisa _
isini inarCuneben bunebisaTvis damaxasiaTebel efeqts. buneba. am diliT
CemTvis naTeli gaxda, rom buneba arsebobs danaSaulis gareSe. Cveni sxeulebi bunebaSia; Cveni fexsacmelebi,
maTi Tasmebi, patara plastikuri boloebi, yvelaferi, rac Cvens irgvliv
aris, bunebaSia da mainc raRac gvakavebs, rom mas davuaxlovdeT, rogorc
zeatyorcnil wylis Sxefs, qviSian
fskers rom gvaSorebs, daRarulsa da
kamkamas, romelSic mimobneulia xamanwkis niJaris namgala mTvarisebri
fragmentebi, rasac ase cxadad xedaven Cveni Tvalebi.
fanjris miRma, xis rtoze, lurji Cxikvi Semomjdara. ucbad myarad
dadga fexebgafarCxuli, Cemken kudmoSverili, Tavis silueti TiTqosda
gaSeSebuli hqonda, binZuri. misi mokakuli, mtacebluri niskarti nisliani Waobis Tavze gadaTeTrebul cas
exleboda. xedavT? vxedav da, Cemi
fiqrebis jaWvi rom gawyvita, mivwvdi
fanjridan, Sevipyari da am furcelze avsaxe. axla is gaqra. da mainc ramdenime striqons zemoT is isev fexebgafarCxulia, binZuri kudiT da
gaSeSebuli TaviT. ucnauri xerxia,
SesaZloa, usargebloc, magram Cemia.
vazis foTlebi, sadac erTmaneTs
ar Crdilaven, oqrosfrad elaven. maTi brtyeli zedapiri Seiwovs da mere ireklavs mzis sxivebs. wminda sinaTle ki _ es aris erTad Sekruli
speqtri da wyaro sicocxlisa, romelic feradi fanqriT Sesrulebul
naxats hgavs. gacrecil foTlebze
es nasesxebi naTeba muq forToxlisfers iRebs. foTlebi ki, romlebic
mwvane da jer kidev norCia, Tu daakvirdebiT, am simwvanes gvian Semodgomamde inarCuneben da mze maT naz
limonisfrad Camowuravs. Crdilebi,
romlebsac foTlebi erTmaneTs afenen, Tumca qariT SeSfoTebuli da
devnilni, saxuravze Srialeben da mainc mravalferovan, TvalSi sacem moxatulobas qmnian _ iataganebs, Subis
Tavebs, SiSismomgvrel muzaradebs.
magram STabeWdileba mTlianobaSi
muqarisgan daclilia. piriqiT, erTdroulad SeTavazebuli TavSesafari da sivrce, siTbo da niavi gareT
jon apdaiki
125
Sesaxeb da misi tanis moyvaniloba, mimoxra, rogorc yovelTvis, Seusabamo
sCanda. wasvlisas msubuqad meambora. Cven orivem vigrZeniT is iumoristuli situacia am mogzaurobisa,
romelic arafriT ar hgavda mis sxva
mogzaurobebs bostonSi _ simfoniur
koncertebze an bonvitSi*. Cveulebrivi, xelis faTuriT manqanis gasaRebis moZieba, ZiZis darigeba Tavis
momabezrebeli miTiTebebiT, misTvis
Cveuli Rrmad Cajdoma manqanaSi _
borblebis ukan Tavis win wamoweviT.
im kacis mzeriT SevaTvaliere Cemi
Svilebi, romlebmac isini miatova.
Tvali movavle saxls ise, rogorc
aTvaliereben xolme Zvel fotosuraTebs daubrunebeli warsulidan.
Cavjeqi manqanaSi da Semodgomis peizaJSi ise gaveqane, rogorc abrialebul cecxlSi azbestis tanisamosSi
Cacmuli kaci, Sevxvdi Cems momaval,
Tvalcremlian, magram moRimar, Secbunebul, Tumca mamac meuRles da
Tavzardacemulma vigrZeni, rom Cemma
Sinaganma sibnlem kanidan gamoxeTqa,
orive gvSTanTqa da Cveni siyvaruli
CaaxSo. bunebis samyaro, sadac Cveni
siyvaruli arsebobda, gaqra. Cemi guli Sedrka; is kvlav daTrgunvilia.
ukan davixie. roca gamovbrundi, xis
foTlebi gzis gaswvriv SuqniSnis magivrobas miwevda. ai, mTeli es ambavi.
telefoniT coli gamovixme. Sav kabas
Zlierad movexvie da tkivilis Sesaxvedrad Zala movikribe.
tkivili mosvlas ar ayovnebs. TiTqmis yoveldRe raRac axali modis
Cemamde fostiT, gamoxedviT an telefoniT. yovel jerze, rodesac telefoni rekavs, moveli, rom movlenaTa axali gorgali gaixsneba. kotejSi
dasamalad movedi, magram aqac ki telefonia da foTolTa Sriali, rtoTa rxeva, uCinari cxoveli _ yvelaferi damuxtula misi eleqtronuli
axali Targmanebi
126
siCumiT. nebismier momentSi SeiZleba afeTqdes da kvlav daibindos foTolTa gasaocari silamaze. vdgebi
da oTaxSi aqeT-iqiT davdivar. oboba,
rogorc TeTri asteriqsi, Cem cxvirwin haerSi gamokidula. WerSi viyurebi da versad ver vxedav qsels. Weri
gluvia, baTqaSiT Selesili. oboba
yovndeba. grZnobs, rom oTaxSi viRac
ucxoa. fexebi duned gauSlia, mTeli
simZimiT daswolia da brunavs uxilav
Zafze. mgonia, is Zveli meigavarake
var, romelic gakveTils obobasgan*
iRebs da Tavs Secbunebulad vgrZnob,
magram ukuvagdeb SiSs da mTel yuradRebas mivapyrob patara mkafio
varskvlavs, mravlismetyvelad rom
gamokidula Cem win. da uZluri var,
rom es gakveTili aRviqva. me da oboba
TiTqos erT sivrceSi, magram sxvadasxva samyaroSi varsebobT.
ufskrulis piras vdgavarT da
mxolod SiSi gvaerTianebs. telefoni dums. axla oboba qsels sapirispiro mimarTulebiT abams. kotejSi
Sesvla-gamosvlisas ramdenime xmeli
foToli fexsacmlis lanCze amekro
da iatakze gaifanta, rogorc muqi
furclis nafleTebi.
gana es furclebi foTlebi ar
aris? gana imitom ar vqmni maT, rom
subieqturi fotosinTeziT Cemi danaSauli gadavabralo bunebas, sadac
danaSauli ar arsebobs? axla xaliCasaviT gaSlil Waobs gadakravs baci
mwvane zolebi yavisferis elferiT:
mowiTalo-mixakisferi, moyviTaloyavisferi, wablisferi da im mxares,
sadac xmeleTi dinebis donis zemoT
iwevs, pirquSad amowverila maradmwvane mcenareebi. maT iqiT dabali,
lurji borcvi mosCans; am sanapiro
* popularuli legendis Tanaxmad, Sotlandiis mefem, robert brusma (1306-1329), Seupovroba obobasgan iswavla, romelic kvlav da kvlav Tavdauzogavad abamda ramdenjerme
gawyvetil qsels, sanam sasurvel Sedegs miaRwevda. am magaliTma Zala STabera mefes, romelmac sabolood gandevna ingliselebi Tavisi qveynidan.
** balaxis foTlebi (1855) _ amerikeli poetis uolt uitmenis poeturi krebuli.
artreviu
127
artreviu
128
_ aRtacebis gamosaxatavad erTxmad
mimarTavda sityvas _ SesaniSnavia!
kiTxulob poeti qalis am cicqna
leqsebs da giWirs, maTSi saukeTeso
amoarCio:
rac gaRonebs
Seni samSoblo
msoflios centri
SenTvis aris,
sxvebisTvis _ ara.
fasadi
aq diqtatoric ver qmnida
wesrigs,
is ubralod _
qaoss faravda.
1 = 2 (erTi udris ors)
movidnen orni _
is TviTon da
misi saxeli.
sikvdilmisjilni mwuxarebis
akvanSi viSviT,
vinc unda mokvdes, sulerTia _
sikvdilis kars ver gaixuravs.
rodesac
`aTinaTebs~
gaecnobi,
samyaros
TiTqos
sxva prizmaSi aRmoaCen: guCa kvaracxelias `aTinaTebi~,
rogorc fantastikuri nanitebi, ipyroben gonebas da
3+1-ganzomilebiani
samyaro mravalganzomilebiani xdeba.
sigrZe, sigane, simaRle da dro axal
Strixebs,
ferebs,
grZnobebs, gancdebsa da azrs iZens da
maT siyvarulis Zala, energia marTavs.
marika kaxaZe
129
straqtuli azrovneba. `Sedixar raRac urTules samyaroSi da roca warmoidgen, yovelive es Seqmnilia SesaniSnavi qalis mier, sakuTari Tavisagan moiTxov bevrs da bevrs... SiSis
kankalic agitans gza-gza~, _ werda
revaz inaniSvili. aqve kidev erTxel
davimowmeb ivane amirxanaSvils: `poeti guCa kvaracxelia, pirveli asociacia: inteleqtuali... man icis. is
grZnobs. mas SeuZlia da qmnis. qmnadoba misi inteleqtis Tvisebaa, STagoneba _ sulis mdgomareobaa...~
qalbatoni guCas Semoqmedebis gacnobis Semdeg yvela _ xelovani Tu
mecnieri _ erTmaneTisagan damoukideblad erT rameSi Tanxmdeba: misi
originaluri xedva axleburad da sainteresod warmogvidgens samyaros.
marika kaxaZe
130
artreviu
alina qadagiSvili
131
vavdeba. erTi leqcia rom damTavrdeba, studentebi meore auditoriaSi gadadian, romelic sxva formisaa, sxva
feris, Tvali rom ar daeRaloT... ai
esaa momaval Taobaze zrunva, samSoblos siyvaruli da ara is lozungebi, romlebsac saqme ar mohyveba. ras
niSnavs miyvars samSoblo, miyvars
deda? amaze SeiZleba usasrulod
vilaparako an vwero, magram ra azri
aqvs? es rom vaCveno, me unda viqce
zmnad anu moqmedebad. CemTvis, rogorc qarTvelisTvis, gansakuTrebiT
mniSvnelovania zmna.
_ qarTuli zmna marTlac gansakuTrebulia...
_ diax, samagierod, Cven ver varT
Cveni zmnis tolfasi.
_ anu ver vdgavarT mis simaRleze?
_ diax, Sesabamis simaRleze ver
vdgavarT. ar var marTali?
_ ra Tqma unda, moqmedeba! qarTvelebs xSirad yvelaferi laparakis doneze gvrCeba...
_ me sul vfiqrobdi, ratom gvemarTeba es? qarTvels aqvs Zalian didi
da keTili guli, magram, roca saqme saqmeze midgeba, maSin cal Tvals
moWutavs, dafiqrdeba: ki davpirdi,
magram raRaca mezareba...
_ nacarqeqias sindromi...
_ diax, megona, rom mxolod qarTvelebi varT aseTi zarmacebi, magram,
rodesac saqarTvelos farglebs gareT didxans momixda cxovreba, moviare evropa, mivxvdi, rom zogadad
adamiania zarmaci.
_ ras niSnavs, iyo qarTveli xelovani ucxo qveyanaSi?
_ berlinSi CasvlisTanave, cxadia,
imaze daviwye fiqri, Tavi rogor gametana. wavedi da aq davtove is, rac
manamde viyavi. sakuTari TavisTvis
yvelaferi xelaxla unda damemtkicebina. iq, ucxoeTSi, mxolod sakuTari
Tavis imedad giwevs yofna. aq ki, sanam
artreviu
132
xar, mainc yovelTvis vinme geimedeba:
megobari, naTesavi, mezobeli...
_ germaniaSi Tavs riTi irCendiT?
_ jer quCis musikosad daviwye
simRera da gitaraze dakvra. axlac
maqvs Senaxuli is qudi, romelSic
fuls vagrovebdi. vmuSaobdi sulierad daavadebulTa klinikaSi. es mZime samuSaoa, avadmyofi adamianebis
meTvalyureoba mevaleboda. Tanac
vcdilobdi, Tanxis umetesi nawili
saqarTveloSi darCenili Cemi ojaxisTvis gamomegzavna. warmoidgineT,
yoveldRe quCaSi gavdivar, vmReri da
am dros momdis werili, rom gavxdi
henrix biolis saxelobis stipendianti. es CemTvis didi pativi iyo da
amavdroulad momca saSualeba, erTi
weli mainc aRar mefiqra yofiT problemebze, dro saintereso proeqtebisTvis dameTmo.
_ germanuli Tu icodiT?
_ Tu adamians enebis mimarT raRac
gansakuTrebuli niWi ar gaaCnia, mas
3-4 weli mainc sWirdeba, rom masSi
ucxo metyveleba Semovides. saerTod, germanuli enis didi moyvaruli
namdvilad ar viyavi. hoda, axalCasuls viRacam radiola maCuqa. Zalian
miyvarda jazis mosmena...
_ anu germanuli ena isev musikiT Semovida TqvenSi?
_ ara, musikiT ara, es amerikuli
jazi iyo. ena Semovida am programis
araCveulebrivi wamyvanis wyalobiT,
romelic raRac sul sxva, keTilxmovani da daxvewili germanuliT metyvelebda da ara iseTiT, rogoric quCaSi mesmoda da romliTac Cemi nacnobmezoblebi laparakobdnen. Semdeg
gavige, rom es iyo saliteraturo
germanuli ena, e. w. hox doiC. axla
mikvirs, ram mafiqrebina, rom rilkes
ena cudi iqneboda?
_ goeTes ena...
_ ho. saerTodac, rogor SeiZleba
alina qadagiSvili
133
ese igi, yvelaferi kargad yofila.
ar myavs moswavleebi. albaT, esec
yofis bralia. samwuxarod, Seni qveyana pirobebs ar giqmnis. raRac Rirebuli rom Seqmna, didi Zalisxmeva gWirdeba. ratom ar unda ainteresebdes
sakuTar qveyanas, rom, magaliTad,
manana menabde sainteresod xatavs da
fotoebs iRebs da mas gamofena daufinansos? amaze Tavad Semoqmedma ki
ar unda irbinos, saxelmwifo organizaciebi unda iyvnen dainteresebuli am yvelaferSi. ratom unda mWirdebodes, maSebiT amovqaCo Tanxebi
artreviu
134
nidi saestrado simReris fakultets
da Cems codnas, simReris kulturas
gadavcemdi studentebs. magram xels
vin Semiwyobs? Cven gviyvars saqarTvelo _ lozungebiT ician siyvaruli. simReraSic ver vitan, gulze rom
mjiRebs ibraxuneben da mRerian samSobloze. araa saWiro amaze xmamaRla yvirili. siyvarulsa malva unda,
iqneba es samSoblos Tu qalisa da mamakacis siyvaruli. rac mets ilaparakeb, is mxolod gaufasurdeba!
_ Tqvens SemoqmedebaSi erTmaneTs
sainteresod erwymis tradicia da siaxle.
_ es rogor xdeba, iciT? yvela
epoqas moaqvs Tavisi temporitmi. is
unda SeigrZno, raRacebis montaJi
unda gakeTdes, rogorc kinofilmis
SemTxvevaSi. mweralic am meTods iyenebs, roca erTi epizodidan meoreze gadadis. mec yovelTvis viyenebdi
montaJs muSaobis dros, mogvianebiT
gavige, rom Turme brodskic did mniSvnelobas aniWebda montaJs da es Zalian gamixarda. xSirad vusmen baxs,
vgrZnob, rom is Zalian saintereso
montaJs akeTebs da mimaCnia, rom, Tu
amas kargad axerxeb, maSin yovelTvis
daemTxvevi momaval Taobas.
_ ra aris TqvenTvis mxatvruli nawarmoebis Sefasebis umTavresi kriteriumi?
_ sevda unda momgvaros, Jruantelma damiaros, yelSi momiWiros raRacam... erTi sityviT, tragikuli unda
iyos. magram mosmenas, kiTxvas an Tvalierebas rom davasruleb, sixaruli,
Sveba unda ganvicado.
_ anu kaTarzisi, ara? aristoteleseul SefasebasTan mivediT.
_ (icinis) ho, ras izam, ver gavcdiT aristoteles!
esaubra
alina qadagiSvili