Professional Documents
Culture Documents
Thien Theo Cach Phat Day Se Di Den Giai Thoat
Thien Theo Cach Phat Day Se Di Den Giai Thoat
Thien Theo Cach Phat Day Se Di Den Giai Thoat
Thin s
Ajahn Brahm
THIN
Theo Cch Pht Dy
S i n Gii Thot
Ngi dch:
L Kim Kha
NH XUT BN HNG C
NI DUNG
V Quyn Sch Ny
Li Gii Thiu
13
BNG VIT TT
18
21
29
31
55
75
91
115
135
7. Hi Th p
t n trng thi nh su ca Thin
Nhng tng thin nh, jhna
Nhng tr tu minh st gic ng
161
245
247
267
297
347
369
419
455
495
V quyn sch ny
Knh gi cc Tng Ni, nhng Pht t, v c gi gn xa:
Ngi dch rt tm c vi quyn sch ny ca thin s Ajahn
Brahm. Trc nht, y l mt quyn sch rt hay, rt thc
dng, v rt su sc. V thin s ni ting lun-mm-ci ny
trnh by mt cch bi bn tt c nhng bc thin tp gip cho
ngi thin d hc hiu, thc hnh i n nhng kt qu
nhanh hn ca thin. Phn cn bn ny l rt quan trng nn
thin s ging gii v lp i lp li nhiu ln trong quyn
sch, theo kiu nhng cng-thc cn phi hon thnh, v nhng
cch thc cng c ging gii rt su sc v mt nguyn-l
v nguyn-nhn gip cho vic hon thnh cc bc .
Ngoi phn cc bc v phng php thc hnh thc dng
, quyn sch cng cha ng nhng trit-l v thin hc y
tnh kinh in vi nhng trch dn xc ng v r rt t trong Ba
Tng Kinh ca Pht gio Nguyn thy ghi li nhng li dy v
tnh trit l ca thin v s thc hnh thin. Ni ng ra, nhng
hng dn v thin tp trong quyn sch ny c dn dt da
trn nn tng trit l v thin-hc v thin-tp do chnh c Pht
lch s ging dy. Tc l, nhng bc thc hnh thin [v i
tr chng ngi] u da vo tnh hp-l v tnh khoa-hc nhm
gii quyt tng vn mt cch rt ro. l tnh kh-dng v
kh-thi ca mt con ng o.
Quyn sch cao con ng Thin Pht gio vi mc tiu
dn dn t c s tnh-lng c ch tm v tr-tu minh st.
Thin vn lun gm c hai phn nh [samadhi] v tu [panna],
ch thc ra khng c loi thin no c th ng ring mt mnh
l Thin nh [samatha] hay Thin tu minh st [vipassana].
ch l nhng cch phn bit m sau ny ngi ta c tch ri
Li Gii Thiu
Bn ang cm trn tay mt quyn sch hng dn thc s hu
ch v su sc v Thin c vit bi mt s thy vi kinh
nghim su rng v tu thin. Ajahn Brahm l mt trong nhng tu
s ngi phng Ty hc tp, thc hnh, v nm vng mt b
dy nhng gio l Pht gio, v by gi mang ra trnh by li
cho nhng ngi tu nhit thnh khp ni trn th gii hin i.
Trong quyn sch ny, bn s tm thy mt tp nhng li dy
xuyn sut pht trin v lm su sc vic thin tp, hng n
s chng c cc tng thin nh (jhna samdhi), v t pht
sinh nhng tr tu minh st. Thy Ajahn Brahm a ra s hiu
bit thn trng v tinh t v cch chuyn ha nhng kh khn
ban u v cch hng tm t n hnh phc, an lc, nh sng,
v s bn vng su sc ca tng thin nh. ri sau ngi
tu c th chiu s ch tm trong trng thi nh su lm sng t
bn cht ca s v ng, mang li s hiu bit gii thot.
y l nhng li dy p. y l cm nang hng dn cho
cc thin sinh. Ajahn Brahm trnh by phng cch pht trin
n cc tng thin nh (nh) v tr tu (tu) mt cch chn thc
v ng thc nh cch c Pht ging dy, v v vy l
phng cch tt nht. l phng cch siu xut. Nhng c
Pht cng ging dy nhiu phng cch tt nh vy cho cc
hc tr v dng nhiu phng tin thin xo gip cc hc
tr gic ng. Nhng cch dy ca cc thin s khc da vo
nhng cch nhn khc nhau v cng mc ch gii thot. Ajahn
Brahm a ra mt gc nhn quan trng khc. V vy, tt c
nhng ai quan tm n thc hnh thin v nhng phn cao su
ca con ng o Pht: hy c quyn sch ny mt cch k
cng. V th thc hnh li hng dn. Bn s thu c nhiu kt
Li Cm T
Trc tin, ti mun ghi nhn cng sc ca T kheo
Culaka Bhikkhu (Tin s Jacob Meddin), ngi bin ci
cc nh ca mnh tr thnh nh mt xng lm vic ca th
gii th ba: lm vic ht sc mnh trong nhiu thng
lin, ngay c nhng lc bnh yu, to ra bn tho u
tin ca quyn sch hng dn ny c ng trn tp san
Gio Php ni b ca Hi Pht gio Ty c. Li cm n
cng xin dnh cho Ron Storey, ngi nh my bn tho
nhiu ln, v hy vng anh cng thuc lng nhng li dy,
v dnh cho T kheo Nissarano Bhikkhu, ngi son
tho phn th mc tra cu cc thut t.
K tip, ti xin chuyn li cm t n ngi thy dy
thin u tin ca ti, s Nai Boonman thuc Hi Thin
nh Samatha Society Anh, ngi cho ti thy c v
p ca cc tng thin nh jhna khi ti cn l mt sinh
vin tc di i Hc Cambridge nm 1970. Nhng trn
ht, ti chn thnh gi li tri n v hn n v thy m di
s hng dn ca thy ti sng mt cch hnh phc sut
chn nm min ng bc Thi Lan. l ngi thin s
Ajahn Chah, ngi khng ch ging gii cho ti mt cch t
tng con ng i n gii thot, m bn thn ngi cng
i ht trn con ng cho n cui i.
Cui cng, xin gi li cm n n nh xut bn Wisdom
Publications, gm c cc anh David, Rod, v ngi bin tp
ca ti John LeRoy, v s lm vic vt v ca h tp sch
ny c hon chnh. Cu mong cho thin nghip ny ca
BNG VIT TT
Tn Kinh Pali:
Cc s th hin:
AN
Anguttara Nikaya
Tng Chi B Kinh
s tp & s bi kinh
Dhp
Dhammapada
Kinh Php C
s dng k
Dhp-a
Dhammapada-attakatha
Lun Ging Kinh Php C
DN
Dgha Nikaya
Trng B Kinh
Ja
Jataka
s tp & s trang theo n
Chuyn Tin Thn c Pht bn ca PTS
Miln
Milindapaha
Milinda Vn p
MN
Majjhima Nikaya
Trung B Kinh
SN
Samyutta Nikaya
Tng ng B Kinh
Sn
Sutta Nipata
Kinh Tp
s dng k
Th-a
Paramatthadpan
s tp & s trang theo n
(Theragatha- atthakatha)
bn ca PTS
Lun Ging Trng Lo K
Thag
Theragatha
Trng Lo K
s dng k
Thig
Thergatha
Trng Lo Ni K
s dng k
Ud
Udana
Kinh Pht T Thuyt
Vin
Vinaya
Lut Tng
Vsm
Visuddhimagga
Thanh Tnh o
DN NHP
BC TRANH LN
Mc Tiu ca Thin
bit c mnh cn hng s n lc vo nhng ch
no ca thin, bn cn phi c s hiu bit r rt v mc
tiu tu thin. Mc tiu ca thin l s im lng, s tnh lng,
v s trong sng ca tm. l nhng tnh cht p . Nu
bn bit r c mc tiu th vic p dng n lc v nhng
phng tin t n mc tiu s c lm d dng hn.
N lc l hng v s bung-b, hng v s pht trin
mt ci tm nghing v s t-b. Mt trong nhng cu ni
n gin nhng rt su sc ca Pht l: Mt thin sinh nu
bung-b c nhng th ln mt cch d dng th s t
c nh tm (samadhi)nh l s tnh lng c ch
tm, l mc tiu ca thin (SN 48,9). 1 Loi thin sinh nh
vy t c nhng trng thi an lc bn-trong mt cch
hu nh t ng. c Pht ni r rng nguyn-nhn
chnh t c thin thm su v t n nhng trng
thi mnh m ca tm chnh l kh nng bung-b, kh
nng t-b.
S Quyn Sch
PHN 1 ca quyn sch Hnh Phc ca Thin dnh
cho nhng ngi ch mun thin trt b mt s s nng
n ca cuc sng ch h khng th theo ui vic tu hnh
t n nhng trng thi an lc v gic ng, do h cn b
nhiu tr ngi v rng buc vi cuc i, hoc do thiu cn
c tu hnh. Trong phn ny, ti mun chng minh rng,
ngay c i vi mt ngi mi bt u tp thin, nu thc
tp mt cch ng n th thin s to ra nhiu nim hnh
phc ng k.
Chng 1 v 2 bn v nhng bc u-tin bt u
tp thin, mt cch r rng v bi bn. Tht ra, hai chng
ny l bn hiu nh li ca quyn sch nh ca ti c tn l
Phng Php Cn Bn ca Thin. 2
Chng 3 v 4 ch ra nhng vn kh khn xy ra
trong khi thin v nhng cch d dng i-tr nhng
chng-ngi , sau khi nhn dng c chng l g.
Phn 1
HNH PHC CA THIN
Chng 1
PHNG PHP THIN CN BNI
Trong chng ny chng ta s i qua bn giai on ban
u ca thin. Bn c th mun lt qua nhanh nhng giai
on khi u ny, nhng bn phi nn rt cn thn nu bn
lm vy. Nu bn lt qua nhng giai on ban u qu
nhanh, th bn s thy rng nhng cng vic chun b
cha hon thnh. iu ging nh xy mt ngi nh trn
mt nn mng tm bnh xy ln nhanh, nhng c th b
sp nhanh!. C l bn nn khn ngoan dnh nhiu thi gian
cho cng vic p nn v lm mng chc chn trc, ri sau
hy bt u xy ln nhng tng nh cao hnging nh
nhng trng thi thin cao hnth lc nhng tng nh
s c chc chn di lu hn.
By Giai on Tu Tp Thin nh
(theo hng dn Ajahn Brahm)
Giai on 1:
S Tnh Gic Vo Giy Pht-Hin Ti
Giai on 2:
S Tnh Gic Im Lng Vo Giy Pht-Hin Ti
Giai on 3:
S Tnh Gic Im Lng Vo Khong Khc Hin Ti ca HiTh
Giai on 4:
Duy Tr S Ch Tm Trn Vn Vo Hi-Th
Giai on 6:
Tri Nghim Nimitta p
Giai on 7:
JhnaTng Thin nh
Giai on 1:
S Tnh Gic Vo Giy Pht Hin Ti
Khi ti dy v thin, ti thch bt u bng bc n
gin l bung-b nhng hnh l ca qu kh v tng lai.
Bn c th cho rng iu l d lm, nhng thc ra khng
phi vy. Bung b qu kh c ngha l bn khng cn ngh
n cng vic, gia nh, nhng cam kt, nhng trch nhim,
thi th u tt p hay bun ti...v vn vn. Bn bung b
tt c nhng tri nghim qu kh bng cch khng cn quan
tm g n chng. Trong khi thin, bn tr thnh mt ngi
khc: khng c lch s, khng c qu kh. Bn khng nn
ngh v ni mnh sinh sng, ni mnh c sinh ra, v cha
m, hay v s ln ln...ca mnh na. Tt c lch s bn
u t b. Theo cch nh vy, khi bn ang ngi thin vi
nhng bn tu khc, tt c mi ngi u l tng ng nh
nhauch l nhng thin sinh. Khng quan trng vic bn
l mt thin sinh thm nin hay l mt ngi mi bt u.
Nu bn bung b ht lch s ca mnh, chng ta l nh
nhau v t do. Chng ta t do khi nhng lo toan, khi
nhng nhn thc v nhng ngh c th lm cn tr chng
ta pht trin s bnh an c c t s bung-b. Cui
cng, tng phn lch s qu kh ca bn s c gii ta,
ngay c k c v nhng vic va mi y. Bt c nhng g
xy ra khng cn lm chng ta quan tm na. Khng c
g cn vang vng trong tm chng ta na. Nh vy l bung
b qu-kh.
Tm L K Diu v L Thng!
Khi bn lm vic vi tm, bn s thy tm tht l k l.
Tm c th lm nhng iu k diu v bt ng. Nhng thin
sinh ang thin mt cch kh khn, tm kh m c an
lc, th thng bt u ngh ngi rng: Chn qu, by gi
mnh phi bt u li, thm mt gi thin chn nn na.
Nhng thng th iu l thng s xy ra: Mc d h tin
on l tht bi na, nhng h li chng t c trng thi
tm an lc ca thin. (Nhiu lc k l nh vy!).
giy pht hin ti l ch ngi dch dng chung ch hin ti, thi
khc hin ti, khong khc hin ti. Thc s l khong khc hin ti,
thi khc hin ti, l by-gi, ngay-by-gi; nhiu lc ch l mt st-na
hay mt giy khc, ch khng nht thit phi tnh bng nhiu giy hay nhiu
pht.
ngy, v cui ngy ngi ch thu tr tin lng cho anh ta.
Sng tht!. c g ngy no cng l ngy lnh lng.
Ti sao mi ln thin khng phi l ngy c lnh
lng?. Bn c hiu v d va ni trn khng?. Nhng
lc thin tp vt v l lc bn tch im, im l nhng
nc nguyn-nhn to ra s thnh cng ca bn. Nhng
ngy gi chu kh thin tp s to nn sc mnh, l ng
lc to ra s thanh bnh ca tm. V khi no bn tch
im, tm ca bn s i vo nhng gi thin tt p, to kt
qu tt p, v l ngy lnh lng ca bn. Nhng bn
nn nh rng, tt c nhng thnh cng ca thin u c
thc hin trong nhng gi thin thng b gi l thin
xu. (Phi lm, phi vp, phi chu cc thn, phi tht bi,
th mi n c nhng thnh cng.)
Giai on 2:
S Tnh Gic Im Lng Vo Giy Pht Hin Ti
Trong phn gii thiu, ti c khi qut v mc tiu ca
thin l: s im lng, s tnh lng v s trong sng p
ca tm c thai nghn cng vi nhng tr tu minh st.
Bn bung-b xong gnh nng u tin vn lm cn tr
cho vic thin nh thm su. By gi th bn tip tc i n
s im-lng ch thc v p- ca tm.
Tnh l tnh thc. Gic l bit. Tnh gic l bit, l nhn bit mt cch tnh
thc vo ci ang din ra. Tnh gic l cng c v biu hin ca s chnh
nim.
S Im Lng L Th V
(Im Lng Mi L Hay!)
Tht l k diu nu mi chng ta c th bung-b c
tt c nhng i thoi bn trong v sng an tr vo s tnh
gic im lng lu chng ta c th nhn thy c iu
l th v v khoan khoi n mc no. S im-lng th sn
sinh ra nhiu tr-tu v s minh-bch hn l s ngh suy.
Khi mt ngi nhn ra c iu ny, s im-lng tr nn
hp dn hn v quan trng hn. Tm s nghing v s imlng, v v vy s lun lun tm kim s im-lng n mc
n ch tham gia vo s suy ngh hay ngh ch khi no
iu tht cn thit, ch khi no c vi l do xc ng
ngh suy. Nu chng ta nhn ra rng hu ht nhng s
suy ngh ca chng ta thc s l v ch, s ngh suy chng
dn chng ta i n u v ch lm chng ta nhc u ri
tr, th l nhin chng ta s vui v v sn sng dnh nhiu
thi gian hn cho s im-lng bn-trong ca mnh. Nh vy,
Giai on 2 ny ca thin l s tnh gic im lng vo giy
pht hin ti.
Giai on 3:
S Tnh Gic Im Lng Vo
Khong Khc Hin Ti ca Hi-Th
Nu chng ta mun tu tin thm, chng ta khng p
dng s tnh gic im lng vo bt c th g, m chng ta
s chn cch p dng s tnh gic im lng vo mt th
duy-nht. Ch duy nht c th l Hi-th, c th l
Tm-t (metta), c th l mt ci a mu trn c qun
tng trong tm m chng ta gi l kasina, hoc l mt vi
nhng i tng khc dng lm mc-tiu ch tm. Trong
quyn sch ny ti chn Hi-Th lm i tng ca
s ch tm im lng.
S Hp Nht v S Phn Tn
Vic chn cch c nh s ch tm ca ta vo mt s vt
l loi b s phn-tn tin ti hng ngc li l s hpnht. Khi tm bt u hp nht v duy tr s ch tm vo
mt s vt duy nht, th s tri nghim v s bnh an, h
lc, v sc mnh s tng ln ng k. y, chng ta khm
ph ra rng s phn-tn [s a dng, s khc bit] 6 ca thc
cng l mt gnh nng ln. iu ny ging nh cnh bn c
Tm [thc] khi th hin bng rt nhiu loi tm sinh dit khc nhau th c
gi l tnh trng khc bit [s a dng v phn tn] ca tm hay thc. Khi cc
tm [thc] hi t li vi nhau, th gi l s hp nht ca tm. S hp-nht
cng chnh l s tp-trung, s hi-t ca tm [nh].
Quan St Hi Th
Ch No Khng Phi L Vn
Giai on 4:
Duy Tr S Ch Tm Trn Vn Vo Hi-Th
Giai on 4 din ra khi s ch tm ca bn m rng ra
tip xc vi tng khong-khc ring-bit ca tng hith vo v hi-th ra. Bn nhn bit hi-th-vo ngay t
giy khc u, ngay khi ci cm nhn u tin v hi-thvo khi sinh. Ri bn theo di lun nhng cm nhn
cho n ht lung hi-th-vo, khng c l bt k mt
khc no ca lung hi-th-vo. Khi hi-th-vo xong, bn
nhn bit ngay ci khc . Bn nhn thy trong tm phncui ca hi-th-vo. Tip ni, bn thy tip ni l mt
khc-dng gia hai hi th, ngay trc khi hi-th-ra bt
u. Bn nhn bit khc u tin ca hi-th-ra, v tng
mi cm nhn theo lung hi-th-ra i ra cho n khi hith-ra xong v bin mt. Tt c vic ny c thc hin
trong s im-lng v trong giy-khc hin-ti.
Bc Ra Ngoi
Bn tip tc tri nghim tng phn on ca tng hith-vo v tng hi-th-ra mt cch lin tc cho c vi
trm hi-th lin tip. l l do chng ta gi Giai on
ny l giai on duy tr s ch tm trn-vn vo hi-th.
Bn khng th t n giai on ny bng s thc p, bng
s iu khin hay bng s nm gi v hi th. Bn ch c
th t c mc tnh-lng ny bng cch bung-b tt
c mi s th trn i, ch cn li duy nht s tri-nghim
S Bt u Ca Hi Th p
Giai on 4 ny ti gi l bn-p ca thin, bi v t
thin sinh c th bt nhy ln vo nhng trng thi
thin y h lc cao hn. Khi chng ta n thun duy tr s
hp-nht ny ca tm thc bng cch khng can d vo n,
th hi-th s bt u bin mt. Hi-th s bt u phai bin
khi tm chuyn hng tp trung vo ch tm-im ca s
tri nghim v hi-th, l s bnh an, t do, v h lc.
Ngay lc ny, ti a vo mt thut ng l Hi Th p.
V lc ny tm nhn thc rng hi-th bnh an l p mt
cch l thng. Chng ta ch tm vo hi-th-p ny mt
cch lin tc, trong tng khong khc ni tip nhau, khng
c s gin on no trong chui tri nghim. Chng ta ch
ch tm vo hi-th-p , mt cch khng gng gng v
trong mt khong thi gian di.
By gi, nh ti s gii thch thm chng tip theo,
khi hi-th bin mt, tt c nhng g cn li l Ci p.
Ci p-la-khi-thn [ci p thot thn] ny tr thnh
i tng duy nht ca tm. Tm by gi ang ly chnh
tm lm i tng ca n. Chng ta khng cn ch tm vo
hi th, thn, ngh, m thanh, hay th gii bn ngoi na.
Tt c nhng g chng ta ch tm l v p, s bnh an, h
lc, nh sng, hay bt k danh t g m s nhn thc ca
chng ta gi tn. Chng ta ch ang tri nghim v-p, mt
cch lin tc, mt cch nh nhng, vi ci tnh-khng p
!. (Ci khng-c-g l p ). Chng ta t lu dp
b nhng c thoi lng xng, khng cn m t, khng cn
nh gi. Lc ny tm tht l tnh lng nn khng th ni
ln iu g. Cn thin sinh th ang bt u tri nghim
nim an lc ang n r trong tm ca mnh. Nim h-lc
s pht trin, tng ln, v tr thnh vng chc v mnh m.
V lc ny, thin sinh c th tin vo trng thi cc tng
thin nh (jhna).
Ti
Chng 2
PHNG PHP THIN CN BNII
Trong chng ny chng ta s xem xt ba giai on
thin cao hn. Gm c:
Giai on 5: Duy tr s ch tm trn vn vo hi th
p;
Giai on 6: Tri nghim nimitta p;
Giai on 7: Tng thin nh (jhna).
Giai on 5:
Duy Tr S Ch Tm Trn Vn Vo Hi Th
p
Thng thng, giai on ny tri chy mt cch t nhin
v thng sut t giai on Giai on 4 trc . Nh
gii thch ngn gn trong chng trc y: khi s ch tm
trn vn an tr mt cch d dng v lin tc vo tng tri
nghim hi th, m khng c th g lm gin on dng
chy u n ca s ch tm [tnh gic], th lc hi-th
s t ng lng lng xung. N chuyn i t loi hi th
th-t bnh thng thnh mt loi Hi Th p rt m du
v rt bnh an. Tm nhn bit hi-th-p ny v tm thch
th iu ny. Tm cm nhn mt s hi lng su sc. T n
cm thy hnh phc [lc] khi n ch cn quan st hi-thp , v n khng cn phi b thc p. N t nhin.
Khng Lm G C
Bn thn bn khng lm g c. Nu bn c lm iu g
trong giai on ny, th bn s ph hng ton b tin trnh.
Ci p s bin mt. Nu bn xa vo l coi nh
trng thi hi th p t n bin mt, do vy bn phi ng
li li. T giai on thin ny tr v sau, ngi lm hay
ngi thin phi bin mt. Bn ch cn l ngi bit,
ch l ngi quan st mt cch th ng v v t. Ch c
mt th thut c ch v cn thit trong giai on ny l i
lc ta cn ngt s im lng bn trong trong mt giy khc
Ch Cn Li Ci p
Ngay khi hi-th bin mt th ch cn li du hiu ca
ci p; iu khng phi l do chng ta mun m do
c s tnh lng.
Giai on 6:
Tri Nghim Nimitta p
Giai on 6 ny c c khi ngi thin bung-b
thn, ngh, v nm gic quan (bao gm c s tnh gic vo
hi th) mt cch hon ton, ch cn li mt du hiu p
trong tm, c gi l nimitta.
i tng tinh khit ny trong tm l mt i tng
thc trong cnh gii ca tm (citta), v khi n xut hin ln
u, n tht s l qu k l i vi ngi thin. L nhin
ngi thin cha bao gi tri nghim th g nh vy trc
y, nn khng th no nh ngha c. Tuy nhin, mt
chc nng ca tm l nhn-thc, chnh s nhn-thc lc
tm khp ngn hng b nh lu cha nhng tri nghim
trong i sng ca chng ta tm xem c th g ging
ging hay ta ta vi du hiu n c th dng ci
ging ging ta ta m t v ci du hiu nimitta .
i vi hu ht thin sinh, th ci v-p thot-thn ,
tc nim khoan khoi ca tm [nimitta], thng c
nhn thc nh l mt th nh sng p . Mt s thin
sinh nhn thy nimitta nh l nh sng trng, mt s nhn
thy nh nh sng kim hong, mt s thy nimitta nh mt
ht trn chu mu xanh..., v vn vn. Nhng, khng
phi l nh sng thc. Bi v, hai mt thng ngi thin
ng, v nhn thc [thc ca mt, thc nhn, nhn thc]
tt t lu. Du hiu [nimitta] chnh l tm thc [thc ca
tm] ln u tin c t do khi th gii ca nm gic
a ra su c im ny cho cc bn c th
phn bit c u l nimitta thc v u ch l mt nimitta
do tng tng.
Nhiu lc, khi nimitta mi xut hin ln u tin, n c
th rt m nht. Trong trng hp ny, thin sinh phi lp
tc quay tr li giai on thin trc: duy tr s ch tm
hon ton vo hi th p [Giai on 4]. Nhiu ngi
i n giai on du hiu nimitta qu sm. Lc , nimitta
l sng t, nhng cha n nh, n c chp chn, sng tt
nh ngn hi ng, v sau th bin mt lun. iu ny
Bung-B
To sao nimitta xut hin mt cch m nht?. L do
chnh du hiu nimitta xut hin m nht l mc hilng cn qu nng cn. Bn vn cn mun thm g .
Thng thng, bn mun c nimitta sng t, hoc mun
chng c c tng thin nh jhna. Do vy, bn hy nn
dp b ci tm ham mun . Tu dng s bit hi-lng vo
hi th p, v sau th nimitta v jhna s t xy ra.
Ni mt cch khc, du hiu nimitta khng n nh l
bi v bn, ci ngi lm, c khng chu ngng can thip.
Ci ngi lm l ngi iu khin, ngi ch th, l ngi
iu khin xe t gh ngi pha sau, lun lun xa vo nhng
th khng phi vic ca mnh v lm ri tung mi th.
Thin l mt tin trnh t nhin i n ngh ngi, v
n i hi bn phi bc tri ra ngoi mt cch hon ton.
Giai on 7:
JhnaTng Thin nh
C hai tr-ngi chnh ngay ngng ca tin vo trng
thi tng thin nh (jhna): l nim vui-mng v ni-s.
Khi c nim vui hn hoan, tm tr nn b phn khch: ,
n y ri!. Nu tm ngh nh vy, th jhna s khng xy
ra. Ting hn hoan cn phi c kim ch to ra
s th ng tuyt i ca ngi thin. Bn phi dp b tt
c ting trong tm, dp b tt c mi s mng vui, phn
khch. Ch nh vy bn mi c th tin vo tng thin nh
theo l t nhin ca tin trnh. [Ch n sau khi bn
chng c c tng thin nh, trong tng thin nh, v
thot ra khi tng thin nh; v ch sau khi thot ra khi
tng thin nh th bn c th tha sc m mng vui, hoan
h. V yu t hoan h (h) s c mt ni bt trong trng thi
tm sau khi chng c tng thin nh th nht].
Mt th tr-ngi thng c mt hn l ni s-hi. Ni s
pht sinh t s nhn ra ngun lc to ln v nim h-lc ca
tng thin nh jhna; hoc ni s l khi nhn bit rng: sau
khi hon ton tin vo tng thin nh, th c th phi b
b li l l bn!. [ l ci Ta, ci ngi lm]. Ci
ngi lm th im lng trc khi tin vo jhna, nhng d
im lng, ngi lm vn cn . Tuy nhin, bn-trong
trng thi tng thin nh jhna th ci ngi lm bin
mt hon ton. Ch cn ci ngi bit th vn ang c
mt. Lc ny thin sinh vn hon ton thc tnh gic,
nhng tt c mi s kim sot u vt ra ngoi tm tay.
Nhn tin, nim h lc bao gm hoan h (h) v hnh phc (lc). Nhng tnh
cht ny u c trc v sau khi chng c tng thin nh th nht (Nht
Thin) v th hai (Nh Thin).
Tuy nhin, yu t hoan h (h) s khng cn khi tm tin ln chng c tng
thin nh th ba (Tam Thin), v lc ch cn li yu t hnh phc (lc) v
nhng yu t khc trong jhna. (Gi bn cng c thm quyn Chnh nh
qua ngn ng thng thng ca thin s Bhante Gunaratana).
Jhna: (i) tng thin nh, (ii) trng thi tng thin nh, (iii) trng thi
nh ca tm trong tng thin nh, (iv) tng thin, ni chung. Trong sch
ny, ngi dch dng cc ch tng thin, tng thin nh, v jhna l
hon ton ng ngha vi nhau; ty theo ng cnh m dng ch no cho gn
v d c.
ni ra nhng c im nh vy bn c th t
kim chng rng mnh ang trong mt jhna thc, hay ch
l mt jhna do tng tng. Ti s ni r thm chi tit v
cc tng thin nh jhna trong cc Chng 9, 10, v 11.
Tr Tu Nhn Vo Bn Cht Ci Ta Ca Bn
S thu hiu su xa nht v kh nm bt nht l tr tu
nhn vo bn trong bn thn Ta ch thc l g. Tr tu
ny khng th c c t nim tin hay suy ngh, m ch c
c nh vo vic thin, bng cch tu tp tr nn tnh
lng tuyt i, bng s gii ta tm, v bng cch hiu bit
v tm. c Pht v tm ca chng ta ging nh mt
Chng 3
NHNG CHNG NGI
I VI THIN - I
Trong chng ny v chng k tip ti s ging gii chi
tit v nm chng-ngi, l nhng tr ngi cho vic thin
v bn s hc cch i-tr vt qua chng.
Nhng chng-ngi ny c gi trong ting Pali l
nivarana. Ngha en l ng ca, l cn tr khng cho
vo, l ngn tr, v iu ny chnh xc l ngh ca
chng. Chng cn tr khng cho chng ta tin vo trng thi
nh tm v tng thin nh. Chng ngn tr, lm suy yu tr
tu, v lm tng s si-m ngu m. Do vy, trong o Pht,
nu c ai mun ni g v nhng k th ca thin, ngi y
c th ni rng nm chng ngi chnh l K Th S Mt
cho tt c mi ngi tu thin. Chng cn tr khng cho mi
ngi tin n gic ng, v vy r rng vic hiu r chng
v i tr chng l cng vic chnh ng v rt h trng m
chng ta cn phi lm. Chng no chng ta cn cha hiu
r c chng, th chng ta khng th no i tr v vt
qua chng. l nguyn l.
Mt s s thy khng ging gii v cc chng ngi mt
cch r rng v y , c bit i vi cc loi chng
ngi rt vi t. Nhng chng ngi vi-t [kh thy, mi c
lt b phn th t d thy bn ngoi] s ngn tr bn tu tin
C CM i vi Bn Thn Mnh
S c-cm i vi bn thn mnh thng th hin bng
tm l khng mun cho mnh c hng hnh phc (lc),
hay c bnh an (an), hay c thnh cng (chng c)
trong vic thin tp. (iu ny nghe c v l!). Nhng rt
nhiu ngi b nh vy, bi v h c nhng mc cm ti
li rt su bn trong. iu ny cng rt ph bin i vi
nhng ngi phng Ty, do cch h c nui nng v
trng thnh trong nhng nn vn ha phng Ty. c
, ta li bt u t y, hoc iu ny s kh y, hoc
Ta chng mun lm iu ny t no, hoc Ta lm vic
ny chng qua v mt ngi tu hnh th cn lm nh vy,
hoc Ch v ta mun lm Pht t tt nn ta thin, ch bi v
ngi ta ni Pht t tt th phi thin. Ch thc ra bn
khng thch cht no!.
Nu bn bt u thin bng c-cm vi vic thin [lm
ch khng thc thch lm] th vic chng i v u c.
Bn t t ra chng ngi ngay trc mi bn. Bn thn
ti yu thch vic thin. Ti hng th n tht nhiu. V vy
mi khi ti t chc mt kha thin, ti thng ni ni vi
cc o hu khi h n: Tuyt, mt kha thin, cn g
bng!. Ti dy sm vo bui sng v ch n lc c
thin. , ti ang nh trong kha thin, ti khng phi lm
nhng vic g khc trong t vin. (Ging nh khi ngi tu
bn Thin Tng nhp tht, h ch cn trong tht thin
ch khng cn phi lm nhng cng vic t vin hay Pht
s khc). Ti tht thch th v khng c my may bt c
mt c cm hay chn ght no i vi thin c. Cn bn ti
l mt tay ghin thin, mt ngi thm thin, v nu
bn cng c thi nh vy ging ti, th nh c Pht
ni, bn s lun lun nhy vo thin (AN IX, 41).
Ti thch dng v d ny: Bn ang i ra ph, bn nhn
thy mt ngi bn thn thu xa bn pha kia ng. Cc
bn tng l nhng ngi bn thm giao t thu y. Cho
d lc bn c hn, hay ang tr gi lm, bn cng bng
nhanh qua ng v pha , tay bt mt mng, m chm
ngi bn. Thi, i kim ch no ngi ung tr hay c-f
Chng 4
NHNG CHNG NGI
I VI THIN - II
By gi chng ta cn li ba chng ngi na, l:
Bun ng v n (thina-middha), Bt an v lo lng
(uddhaccakukkucca), v Nghi ng (vicikiccha)v chng
ta s xem xt cch i tr chng, v tm xem iu g s
xy ra khi chng ta i tr c chng.
Lm Ha Vi S Bun Ng v n
S Lo Lng
Ni ng ra, s lo-lng y chnh l kt qu ca nhng
hnh ng hay li ni sai tri m ta lm. C th gi l
cm gic hi hn, hay cn rt, c bm rit ly ta nh ci rmoc ca chic xe ko. Ni cch khc, n l hu qu ca
hnh vi xu c. Nu c cm gic lo lng hay day dt khi
sinh trong tm khi ang ngi thin, thay v c suy ngh v
S Bt An
S bt-an khi sinh bi v chng ta khng bit chp nhn
v hi lng vi thc trng hin ti. Chng ta thng khng
bit n v p ca s hi lng. Chng ta khng nhn ra s
d-chu su sc ca vic khng lm g. ( l trng thi
tm yn ngh, khng lm g, khng cn lng xng phn ng,
khng cn lm ny lm n. l trng thi d-chu su sc
ca tm. V p ca n l ). Chng ta c ci tm lun
lun d tm li phi ch khng phi l ci tm bit trn
trng nhng g c. S bt-an trong thin lun lun l du
hiu ca s khng tm thy nim vui v ci ang c trc
mt. Vic bn c c nim vui hay khng l ph thuc vo
cch nhn thc ca mnh. N nm trong kh nng ca
chng ta, chng ta hon ton c th thay i cch chng ta
nhn vo mi th. Bn c th nhn vo ly nc v nhn thc
n l rt p, hoc chng ta c th ngh n l bnh thng.
Trong thin, chng ta c th nhn thy hi-th l m nht v
nhm chn, hoc chng ta c th thy n p v c o.
Nu chng ta nhn hi-th nh mt th g c gi tr cao qu,
th chng ta s khng b bt an. Bn s khng cn nhn ny
nhn n v tm kim nhng th khc. Bt an chnh l ch
. Bt an chnh l c lng xng i tm th g khc lm,
th g ngh, ni no ilng xng n bt c
ni no, thay v ch nn sng v ch tm vo ci ngay-y
v by-gi. Bt an l mt chng ngi chnh v ln, ngang
10
V D V Con Rn
Nhiu thin sinh than phin v mt loi chng ngi
ging nh con vt m mnh c gp n thng xuyn. l
chng ngi thng xuyn ti xut hin trong khi thin.
Loi chng ngi lp i lp li ny c i tr bng
phng php ging nh phng php trnh rn trong v d
sau.
Trong nhng nm u tu Thi Lan, ti thng i quay
li cc [tht] ca mnh vo m mun v i bng chn
khng ch khng c giy dp g c, v ti thng canh
ng theo nh sng ca cc v sao, nht l nhng lc n
pin khng cn pin. Mc d trn cc li mn trong rng c
rt nhiu rn, nhng ti cha bao gi b cn. Ti bit chng
n c rt nhiu v rt nguy him v vy ti thng
bc cn thn, canh chng bn tri, bn phi, ng trc
trnh rn (khng p trng rn). Nu ti thy mt vt ti
nm trn ng, mc d c th ch l mt cnh cy, ti
s nhy qua hoc bc tri hay phi n n. Nh , ti
n c nhiu him nguy.
Cng tng t, trn ng tu tp, c nhiu chng ngi
nguy him ang rnh rp tm ly bn v bt ngang ng tu
tin ca bn. Nu bn bit trc chng ang rnh mi v
Chin Lc Nlgiri
Mt s thin sinh thng ni rng h gp phi tt c nm
chng ngi cng lc v chng rt mnh bo!. Khi h ngh
n , h mun pht in ln, v khng mt giy no tp
trung c, khng mt giy thin c. gip cc thin
sinh b tn cng bi nhiu chng ngi cp tnh v d di,
ti thng dy cc thin sinh dng chin lc Nlgiri, da
vo mt cu chuyn xy ra trong cuc i ca c Pht.
Nhng k i nghch vi Pht u c con voi Nlgiri
bng ru, lm voi tr nn in di, v h xua voi ra con
ng nh ni c Pht ang i kht thc ngang qua .
Nhng ngi nhn thy voi say u hng ht b chy. Ch
c Ngi Ananda, ngi th gi trung kin ca c Pht
liu mng xng ln voi d cu Pht. c Pht nh nhng
ko Ngi Ananda qua mt bn v tin n i mt vi voi
in. Ti tin chc rng c Pht c c nhng nng lc
Chng 5
TNH CHT CA CHNH NIM
Chnh nim l mt trong nm cn tm linh (indriya)
gip to nn s thnh cng ca thin. Nu chnh nim
khng c hiu bit mt cch y v thc hnh mt
cch y , th bn c th lng ph rt nhiu thi gian trong
vic thin tp ca mnh.
11
c th duy tr s ch tm vo mt i tng, n c gi l
samdhi. Khng cn dch ch ny thnh s tp trung,
s hi t ca tm, hay s nh tm (nh), bi v cch
dch khng bao gi dch c ht ngha quan trng ca
ch samdhi m c Pht c ging dy.
Samdhi l s tnh lng c ch tm: n c th duy tr
s ch tm vo mt i tng, v n khng phi l d lm.
Chng ta hy ly v d v mt bc s ang tin hnh vic
gii phu. Cc bc s ny nhiu khi phi ng nhiu gi
thc hin mt ca m. H ng rt lu, nhng h khng cm
thy mt v h phi duy tr s ch tm vo mi ca dao m.
Ch cn mt s xut nh, mt my may khng ch tm, th
bnh nhn c th cht. Nhng bc s gii phu thc hin
nhng ca m phi thc tp mt dng nh-tm samdhi.
H khng cm gic au mi hai chn bi v h dn tt c s
ch tm vo mi dao. Cc bc s gii phu t c mc
samdhi (nh tm) rt cao nh vy, bi v h cn phi c
trnh nh vy th mi m c. Lc m, ch c mt iu
trn i h quan tm l ca m m h ang m. V d
ny mun gi cho cc bn mt thng ip v samdhi [thin
nh]: Nu ci g l h trng, chng ta c th lm c n!.
(Ngha l, khi mt i tng hay vic lm no l rt
quan trng, th chng ta thng tp trung/ch tm cao v
n c th lm c. Thng nhng th m chng ta khng
coi trng th chng ta thiu ch tm, v th chng ta khng
lm c, hoc lm chng ti u.)
vo
bn
ph
n
Chng 6
DNG NHNG CCH THIN
KHC NHAU LM TI MI
S TU THIN CA BN
Trong chng ny, ti s trnh by nhng loi thin khc
nhau: thin v tm t, thin bung b, v thin hnh. Trong
ba loi thin ny, phng php cng gn nh ging ht nh
thin v hi-th, ch khc nhau ch i-tng ch tm.
Bn s thy nhng phng php ny l hu ch v chng
gp phn vo s a dng cho vic tu thin ca bn.
Nu bn ch chn thc hnh mt loi thin duy nht, bn
c th b nhm chn v nh vy c th b tri dt vo trng
thi u m, hoc bn c th mt ht mi cm hng v b
cuc lun. Bn cn c hnh phc trong vic thin tp ca
mnh, n khng ch nh l ci lp keo dn s chnh nim
vo i tng ca n, m n cn l yu t gii tr [theo
ng ngha gc ca t ny] li cun bn quay li vi vic
thin tp. Cu chm ngn trong mn tp th lc hay v cng
l khng aukhng thnh, nhng cu chm ngn trong
thin c th l khng c h lckhng c chnh nim.
Thin v Tm T
Lm Du Tm Chng Ta
Thin tm t lm mm du tm v hng tm v s quan
tm, thin , v chp nhn. Tm tr nn hin t. D hiu
rng bn s tr nn t ch k hn, t lo toan nhng quyn li
v nhu cu c nhn ca mnh hn, v c nhiu thin giao
lu tng tc mt cch thanh bnh vi mi ngi khc. V
mt tnh cm, tm t cm gic rt th v v thanh tnh. Nu
bn thc tp tm t thng xuyn, tm t s lun lun ng
tr bn trong tri tim bn. Bn tr thnh mt ngi bi mn,
y cm thng, v lng tt ca bn l ngun vui i vi tt
c chng sinh v i vi chnh mnh. (Xin ni li, khi bn
thc tp tm t thnh cng, bn s t thn thy c nhng
li ging ny l cch t ng thc vi trng thi tm t
ca bn).
Tm t gip bn m ly nhng chng sinh khc, d h l
g cng vy. Nhiu ngi thy iu l khng th, ch bi
v ci tm ca h vn lun lun i i, lun tm li phi
ni ngi khc. Tm h ch nhn thy c mt mt xu,
phn khuyt im ca ngi khc. Nhng tm t nu pht
trin c th n li m chm ly ton b i tng ngi
hay vt, v chp nhn h ng nh h l, khng cn phn
bit hay i i. Thng qua qu trnh thc tp tm t (mi
bn hy thc hin!) th bn s thy bn thn mnh khng
cn hay thc v nhng sai li ca chnh mnh v
nhng khuyt im ca ngi khc [v tt c chng sinh
khc]. V t , bn c th yu mn, m ly h, khng cn
nh gi ny n v h na. [c nh vy th mnh u cn
nhiu sn si ny n v h v v bn thn mnh na].
V d, trong Giai on thin ch tm vo giy pht
hin ti, bn phi bit chp nhn cch mi s th ang
din ra, cho d chng l g, bn ch cn ch tm v t vo
mi s th , m ly giy pht hin ti, v khng cn
kin hay ph bnh. Nhng nu bn c tm li, c kin ny
n trong giy pht hin ti, th bn khng th ang trong
hin-ti, bn khng cn ch tm thun khit v an tr vo
hin-ti.
C th kt hp thin tm-t vi thin hi-th. Khi bn
thc tp Giai on 3 s tnh gic vo hi th, bn quan
st hi-th bng tm-t. Bn ngh c th ngh nh vy:
Ny hi-th, cnh ca ca tri tim ta ang m rng i
vi bn, cho d bn cm thy th no, cho d bn lm g.
Ngay khi ngh vy, bn s nhanh chng thy mnh ang
nhn vo hi-th vi tm bi mn, m ly n thay v kin
v n hay tm li n. Khi thm tm t vo tin trnh
tnh gic, bn khng cn mong i g na, bi v hi th
qu tt p ri. Nh c tm t, bn s cm thy s m p
rt li cun ang truyn vo hi-th, mang li nim hoan h
trong mi hi-th-vo v hi-th-ra.
S rt tuyt khi quan st hi-th trong mt thi gian
ngn v hi-th bin thnh hi th p: iu c ngha
l bn ang tin b ln Giai on 5 ca thin (nh ging
gii trong cc chng u).
V D Khu Vn
Nhiu ngi nhng x t rng ngi tha nh
bn M thng c vn rng trong khun vin nh, ni m
h thng b t nhiu thi gian lm vn, chm sc cy
ci cho p mt. Nhng ngh ban u l vn thng
ngon ch khng phi lm vic. Ngh lm vn hay
nng tri l ch khc. V vy, ti thng ni cc thin
sinh nn thng xuyn ra ngi ngoi vn nh ca h
thng thc v p ca n.
Nhng hc tr t su sc th cho rng h cn phi ct c,
ta cnh, ti hoa, co l kh, v lm cho khu vn hon
ho tinh t trc khi c th ngi ngm nhn n. D nhin,
chng c khu vn no l hon ho, d cho h c c gng
lm ht sc. V v vy, h chng bao gi chu ngh ngi,
Thit Lp S i Thin
Chn mt li i thng, thng thong, tm 20-30 bc
chn. Li i c th l mt hnh lan trong mt ngi nh, mt
li i trong vn, hay mt li mn trn c. S dng bt c
li no c th, thm ch l mt on i ngn hn 20 bc
chn cng c. Nu li i sch s, thoi mi, bn nn i
chn trn, cm th s tip xc gia bn chn v nn li i.
t, ngi mi hc thin th nn bt u hc
bit cch s dng nhng phng php thin khc nhau
cho n khi ngi y quen thuc c vi tng loi thin!.
Cn nhng ngi thin gii th trc tin xem xt trng
thi ca tm nh th no trc khi chn loi thin no
thin lc . Nu ngi y bc vo thin t mt trng thi
tm rt bn rn, ngi y bit rng mnh s bt u thin
bng mt ci tm th t. Nh vy, tt nht ngi y nn bt
u bng kiu thin -yn n gin, tc l c mc
mi s cho tm lng lng xung li. Nhng nu ngi y
cm thy thn th mi mt hay cng nhc, h nn chn kiu
i thin. Khi ngi y thy tm mnh khng cn th t
lm, th h s thc tp s tnh gic vo giy pht-hin ti,
v sau thc tp ln s tnh gic im lng v giy pht
hin ti. Nhng ngi thin c kinh nghim th lun bit
c khi no tm h c th thc hnh thin v hi-th,
hay khi no cn thc hnh thin v tm-t. H bit c
khi no h c th p dng nhng cng c tinh t hn, v d
nh duy tr s ch tm trn vn vo hi th, hoc duy tr
s ch tm trn vn vo hi th p. Cng nh ngi th
c thng tho vic lm ra sn phm bn gh, v bit cch
nh vc-ni cho n thnh thnh phm p mt. Nhng thin
s v thin sinh gii th thng tho kinh nghim, h bit lc
no l ph hp chuyn qua i tng nimitta vi t, v
Chng 7
HI TH P
Ct li ca o Pht nm ch s gic ng ca c
Pht lch s!. Hn 25 th k trc y, mt tu s lang thang
tn Gotama (C-m) bng nh li kinh nghim thi u th
ca mnh v trng thi tng thin nh jhna th nht v
nhn ra rng thin nh jhna chnh l con ng dn n
s gic ng (MN 36). Ngi i n mt cnh rng nm bn
b mt dng sng ln, ngi trn m c di bng mt cy
B- v thin. Phng php thin Ngi thin lc l
Chnh Nim v Hi-Th (npna-sati), tc l ch tm
chnh nim vo hi th-vo v hi th-ra. Thng qua cch
thin ny, Ngi ln lt chng c nhng tng thin
nh jhna, thot ra khi jhna, v nhanh chng chng c
nhng tr tu gic ng. K t sau , ngi c gi l mt
v Pht, c ngha l mt ngi gic-ng.
c Pht tip tc ging dy phng php thin Chnh
nim v hi-th (npna-sati) cho n cui cuc i ca
mnh trn gian ny. l phng php thin mang li
cho c Pht lch s s gic ng, l cch thin tp siu
xut, v Pht truyn dy li cho c nhng t xut gia
trong tu vin v nhng ngi Pht t ti gia ngoi ph ch.
Phng php thin hng-u ny c truyn tha cho
chng ta n tn hm nay thng qua nhng ghi chp tng
phn trong nhiu bi kinh, v c bit bng s ghi chp y
13
Mi Su Bc Tu Tp
Thin Chnh Nim V Hi-Th Ca c Pht
(theo ging gii Ajahn Brahm)
Bc 1:
Hi th-vo di; hi th-ra di
Bc 2:
Hi th-vo ngn; hi th-ra ngn
Bc 3:
Tri nghim ton-b hi th
Bc 4:
Lm tnh lng hi th
Bc 5:
Tri nghim s hoan-h [h] cng hi th
Bc 6:
Tri nghim s hnh phc [lc] cng hi th
Bc 7:
Tri nghim v hi-th nh mt i Tng Ca Tm
Bc 7:
Tri nghim v hi-th nh mt i Tng Ca Tm
Bc 8:
Lm tnh lng s tri nghim ca tm
Bc 9:
Tri nghim tm
Bc 10:
Lm sng t nimitta
Bc 11:
Duy tr nimitta
Bc 12:
Gii thot tm
bc 13:
Suy xt v v-thng
bc 14:
Suy xt v s phai-bin ca mi s th [mi php]
bc 15:
Suy xt v s chm dt [s ngng dit]
bc 16:
Suy xt v s bung-b, v s t-b
14
Theo lch s Pht gio, trong ngy ca m Gic Ng, c Pht n lng
Senani. , Ngi c c Sujata dng cng mt bt cho sa, v mt
ngi ct c dng mt m c kusa lm m lt ni c Pht ngi thin.
iu
Bc 3: Cm Nhn Ton B Hi Th
(Thc ra, theo bi kinh v theo tc gi l tri nghim
ton b hi th, nhng ngi dch tm dng ch cm
nhn cho d...cm nhn hn, mc d ch tri nghim hay
kinh nghim mang ngha su sc v ton din hn.)
Bc th ba ny c gi trong ting Pali l sabbakya-patisamvedi: Cm nhn ton b tin trnh hi th.
Mt s ngi hiu lm t Pali kya y vn c ngha l
thn, thn-th, v v vy h cho rng iu ny c ngha l
ch tm vo mi cm nhn ca ton b sc-thn ca bn.
Hiu nh vy l sai. c Pht ch ra rt r trong Kinh
Bc 4: Lm Tnh Lng Hi Th
Khi bn hp-nht vi hi th thnh mt, th hi th s
t ng lng xung. Ch cn mt cht hi hng no c
th ph nhiu tin trnh lng du ny. Bn s t nhin tri
nghim nhng cm nhn m du hn trong tng khong
khc, ging nh mt mnh vi bng th chuyn thnh vi
sa-tanh mn mng v mt du. Hoc bn c th tr gip cho
tin trnh chuyn ha ny (ch) bng cch ngt s im-lng
bn-trong trong mt vi giy khc v t ni vi mnh: tnh
lng, tnh lng, tnh lng!. Ri sau quay li ch tm vo
hi th mt cch im lng. Bn lm nh vy ging nh bn
hng-dn r rt cho ngi gc cng, nh cch
c ging gii trong Chng 5.
Nu bn nhy tt ln thc tp Bc 4 ny qu sm, th
bn s b dnh by vo chng ngi bun ng v n.
Bn phi bt gi con nga hoang trc khi bn c th thun
phc n. Tng t, bn phi nm bt c ton-b hi-th,
phi hon thnh xong Bc 3, trc khi bn c th lm lng
du hi th.
Bc 5 v Bc 6:
Tri Nghim nim H-Lc cng Hi Th
Trong Bc 5 ca thin chnh nim hi th (anapanasati), bn tri nghim s hoan-h (pti, h) cng vi hi
th; v trong Bc 6 bn tri nghim s hnh-phc (sukkha,
lc) cng vi hi th. Bi v nim vui v sng [h v lc]
kh m tch bit ra, v chng thng khi sinh gn nh
cng lc vi nhau, cho nn ti coi chng nh l mt, gi
chung l nim h-lc.
Khi s chnh nim min mt khng gin on ca bn
lm hi th lng xung, th yu t h v lc khi ln mt
cch t nhin ging nh nhng tia sng bnh minh bng
chiu t chn tri pha ng. H-lc khi sinh dn dn, mt
cch t ng, bi v lc ny ton b nng lng ca tm u
dn vo ch ngi bit, ch khng cn ch ngi
lm. Ni khc i, bn ang khng lm g c, bn ch ang
quan st m thi. Du hiu chc chn rng bn ang khng
lm g c chnh l s tnh-lng ca hi th. Hin tng ny
ging nh bui sng sm, ri sm mun g nhng tia sng
bnh minh cng bng chiu ng ng: vn d ch l thi
gian m thi. Tng t, khi bn vn gi c hi th tnh
lng, th sm mun g s h v lc cng s khi sinh trong
tm, ch l vn thi gian sm hay chm mt cht m thi.
S tt hn nu bn c th nhn ra yu t h-lc sm
hn. lm c iu ny, bn cn phi lm quen vi ci
bn ang tm kim. Nim hoan h v hnh phc, h v lc,
bt ngun t s tnh lng th thng xut hin mt cch cc
k tinh vi. iu ny ging nh mt ngi m thch loi
nhc rock m ang ngi nghe mt bui ha nhc c in
nh nhng ca nhc s Mahler, v ang khng th hiu ni
ti sao ngi ta b tin mua v vo nghe loi nhc du dng
ny. n gin l h khng th hiu c n. Hoc cng
ging nh nhng ngi thng hay n nhng qun n
bnh dn, v ang ln u tin n d mt ba n mt nh
hng nm sao sang trng, v ang khng thch nhng n
sang trng , n gin ch v khu v ca h lu nay rt
th s, ch bit nhng mn n bnh dn. (Ging nh nhn
vt Thng Bm trong truyn c tch Vit Nam, n khng
thch nhng th qu gi hn, n gin ch v n khng bit
nhng th , m ch bit v s ngon ca mt nm xi).
Nhng nu bn tip t tu tp thin nhiu hn na, dn
dn bn s tr thnh ngi snh iu vi nhng trng thi
h-lc ca tm, v t nhin bn s nhn ra yu t h v
lc vi t c mt t nhng giai on sm hn, v ri sau
chng mi c mt r rt hn trong nhng giai on sau.
Vic tu tp hon thnh Bc 5 v Bc 6 ca thin
chnh nim v hi th r rng l ging ht Giai on t
n s duy tr s ch tm trn vn vo hi th p l
Giai on 5 ca phng php thin tp cn bn ca ti
trong Chng 1 v 2. V p ca hi th mc chnh
l cch ca ti dng m t s tri nghim v h-lc ngay
Bc 7:
Tri Nghim v Hi Th nh mt i Tng Ca Tm
Khi hi th cng tr nn p cha tng c trc ,
yu t h v lc tng trng mnh m, v ri...hi th ang
c mt c th bin mt hon ton. Trong Chng 2, ti
m t cch hi th p bin mt, ch li hnh bng v p
ca n. Cng ging nh trong v d v chuyn x thn tin,
ch Mo Cheshire t t bin mt, ch cn li hnh dng
mt ci ca ch trong tm nh ca nhn vt Alice. V d
ny l mt cch miu t d hnh dung nht v s chuyn tin
t Giai on 5 v Giai on 6, l s tri nghim nim
h-lc cng vi hi th, sang Giai on 7, l lc hi th
ch cn c nhn bit n nh mt i tng thin ca
tm.
lm r s chuyn tin ny, ti xin thnh dn ca
c Pht v vic phn tch nhng tri nghim tm thc da
trn su c s gic quan (SN 35): s nhn (mt), s nghe
(tai), s ngi (mi), s nm (li), s chm xc (thn), v
s bit (tm):
Trong nhng giai on thin ban u, thin sinh tp
bung-b s nhn, nghe, ngi, v nm n mt mc
Bc 8:
Lm Tnh Lng S Tri Nghim Ca Tm
C mt iu thng vn xy ra: nhng giai on tip
theo ca tin trnh thin tp ny, yu t h v lc c th tr
nn phn-khch, v v vy n s lm cho lm ph-nhiu s
tnh lng ca tm. V l do ny, c Pht dy Bc 8,
l: Lm tnh lng s tri nhim ca tm v hi th.
Khi nhng thin sinh mi, i khi c c nhng thin sinh
c, va bt u c c vi nim h-lc th h vi vui
mng !, n y ri, cui cng n cng n! K diu
qu!v ngay lp tc, nim h-lc khn gi ra i. H b
phn-khch qu nhiu. ng nhiu ph tnh!. ( l mt
cch din ra.)
Cch din ra khc l khi h b phn-khch qu, nim s
hi li khi sinh theo nim h-lc: Sao nhiu h-lc k
Bc 9: Tri Nghim Tm
Bc 9 ca php thin Chnh nim v hi th
(anapana-sati) ca c Pht miu t v mt sinh vt rt
quan trng n ving thm ci tm tnh lng v im lng
sinh vt k l l nimitta. Bc th chn ny c gi l
bc tri nghim tm (citta-patisamvedi). Ch c n giai
on ny th bn mi c th ni l mnh bit v tm!.
Nhiu ngi c nhng l thuyt, hc thuyt, v nhng
tng v tm l g, v h thm ch cn c kim nghim
nhng l l bng nhng thit b khoa hc. H thm ch
vit nhiu sch v tm. Nhng thc s th ch nhng ai tu
tp v tri nghim bc th chn ny th mi c th hiu
c tm l g!.
Cch bn tri nghim tm l thng qua mt tm-nh
nimitta. Nimitta thc ra l hnh-nh phn-chiu ca tm. Ta
nh rng tm l ci-bit; tm l ngi-bit. Nhng liu
ngi bit c th bit c chnh bn thn mnh
khng?. 15 Con mt l ci nhn thy, nhng n cng c th
nhn thy chnh n khi n nhn vo gng: n nhn thy
hnh-nh phn-chiu ca n trong gng. Cn hnh-nh
phn-chiu bn nhn thy trong bc thin tp ny chnh l
15
Xin nhc li, ch ngi bit [tm, s chnh nim, s tnh gic] l cch
din t ca thin s tc gi phn bit vi ngi lm [ hnh, hnh vi to
tc] trong tin trnh tu tp thin, nh chng hc qua trong cc chng
trc. Khng phi l ngi bit theo ngha thng thng khc.
16
Bc 14:
Suy Xt v S Phai-Bin Ca Mi S Th (Mi Php)
Nu vic suy xt v v-thng khng thnh cng, th
bn nn thc tp suy xt v virga: s phai-bin. T ny
c hai ngha: c lc c gi l s khng-dnh, s
Bc 15:
Suy Xt v S Chm Dt (S Ngng Dit)
S suy xt th ba sau khi thot ra khi mt tng thin
jhna nn l s suy xt v nirodha: s chm dt, s dit.
Th tng c mt by gi hon ton bin mt. N
chm dt, mt i, v ch ca n by gi trng-rng!.
S trng-rng [tnh khng] ch c th c thy bit
bng thin nh thm su. Rt nhiu th ca th gii m bn
tng ngh l ct-li, l cn-bn, th nay chng b chm
dt, v bn ang trong mt khng gian hon ton khc.
S chm-dt y cng chnh l bc Chm dt kh
[Kh Dit] ca T Diu . S ht kh gi l kh-dit. S
chm-dt-kh c c l do s bung-b. Bn ch thc
bung-b. S kh (dukkha) chm dthay gn nh 99%
ca n chm dt. Vy th cn li g?. Ngc li vi
dukkha l g?. l sukkha: lc, sung sng, hnh phc. S
Bc 16:
Suy Xt v S Bung-B, v S T-B
Chng 8
BN NN TNG CHNH NIM
(T Nim X)
Trong chng ny, ti ging gii v Bn Nn Tng
Chnh Nim (sati-patthna), v nhng cch thc hnh da
vo nhng hng dn ca c Pht c ghi li trong bi
kinh cng tn.
Trc ht, vic thc hnh Bn Nn Tng Chnh Nim
khng phi l con ng duy nht t n s gic ng,
nh mt s hc gi v dch gi qu nhit thnh tuyn b.
Theo c Pht th con ng duy nht dn n s gic ng
chnh l con ng Bt Chnh o (Dhp 273-274). Bn
Nn Tng Chnh Nim l thuc v chi phn th by trong
Bt Chnh o. Nu ai thc hnh con ng mt phn, v
d nh ch tu tp Bn Nn Tng Chnh Nim m khng tu
tp by phn khc ca Bt Chnh o, th ngi s
khng th no t n s gic ng. iu ging nh
ngi mun lm mt ci bnh m ch s dng duy nht mt
thnh phn, v d ch c bt, th s khng to ra c mt
ci bnh thm ngon vi nhiu hng v ngon lnh.
V l do trn, vic ging gii v Bn Nn Tng Chnh
Nim trong quyn sch ny l da vo bi-cnh ca con
ng Bt Chnh o, hng dn v cch by chi phn kia
17
18
Ch ny rt l th v v ng chng ta hc hi thm: v cm t ny c
nhiu ngha su rng, v n c dch bi cc thin s v hc gi ni trn
(xem thm ch thch k tip sau) bng nhiu cch nh: dp b tham mun v
bt mn i vi th gii (Anlayo), vt qua thm mun v xung khc i
vi th gii (ca thn) (W. Rahula), dp b thm mun v phin no i
vi th gii (Soma Thera, ging Ryds Davids), khng thch mun cng khng
chi ch mi s th ca th gii (Bhikkhu Bodhi)... Ngha cc t khc nhau t
nhiu, ty theo nghin cu v cch hiu ca mi ngi t kinh vn Pali.
Nhng tu chung, ngi tu cn phi dp b [dp qua mt bn, gc li] nhng
s thch v s khng thch i vi mi s trong th gii thn tm ca
mnh, trc khi bt u thin chnh nim. y cng l mt cch hng dn v
s bung-b.
T nhiu ngha v ngn ng v thc hnh, theo ngi dch, cm t ny c
th dch ra ting Vit l: b qua/dp qua mt bn tham mun v phin
kh i vi th gii. Bi v: [1] ngha en ca li dch l: chng ta ch tm
dp b qua mt bn nhng s tham thch v ght chn i vi th gii sng;
[2] ch tham mun bao gm c c tham dc (thn) v thch, mun
(tm); cn phin kh bao gm c c phin no, bt mn, khng hi lng
(tm) v kh, khng d chu, kh chu (thn). Nh vy, chng ta cn phi dp
qua mt bn nhng tham mun v phin kh i vi th gii sng ca thntm trc khi thit lp s chnh nim.
21
trn sn khu hay trn cc sn banh] th s chnh nim siumnh do tng thin nh jhna to ra s ging nh mt mt
tri chiu lung nng lng hng tera-watt. [mega-watt =
106 watt, tera-watt = 1012]. Nu s gic-ng l mc tiu tu
hnh ca bn, th bn cn phi c s chnh-nim siu-mnh
nh cch miu t . Bt c ai tng tri nghim tng
thin nh jhna th s t hiu c v sao nh vy. Hoc
chng ta v nh vy: chnh nim yu km ging nh o t
bng ci mung tr; chnh nim mnh ging nh o t
bng ci cuc; chnh nim siu-mnh th ging nh o t
bng my o, mt c o ca n bng mt nm ngi o
lin tc bng ci mung.
cch duy tr s chnh nim hng mnh chiu ri vo thntm, nhng s-tht bt u h m ra cho bn nhn thy.
Khi bn thc hnh thin theo cch ny, tt c nhng
danh tnh ca bn trc y u bin mt. Tt c nhng
tng c nh bn l ai nh bn tng ngh, hoc bn l
ai nh ngi ta tng ni, v bn l ai theo cch bn
tin; l A, l B, l linh hn A, l bn ng B u ch l
nhng lp cnh b-ngoi ca hoa sen. Chng cn phi m
ra lm hin l nhng lp s tht su-sc-hn bn-trong.
Nhng danh tnh v tng l nhng iu to tc trc kia.
Chng l nhng m t nng cn b ngoi vn lun che
khut s-tht nm bn-trong. Khi nhng lp cnh sen bngoi m ra, chng ta nhn thy c nhng iu chng
ta cha tng thy trc . Bn s tri nghim c nhng
th m bn khng th t tn dn nhn cho chng c
bng danh tnh danh t; nhng s-tht [mi] l vt trn
nhng nhn thc hc hiu thng thng ca bn. Hu ht
nhng nhn thc ca chng ta ch l s lp i lp li ca
nhng g chng ta c dy trng hc hay nh.
Con b, con ch, thy tu, cao nhn... ch l nhng
danh t m chng ta p t cho nhng i tng v s vt
trong th gii sng. ngh, cm gic, tm thc v ci
ta l v d r rt ca cch t tn [khi nim] mt cch sai
lm m chng ta c dy gn chng vo trong tm
chng ta. Tt c chng ch l mt ng nhng nhn thc
c dy v hc, v chng lun che-khut nhng s-tht
ch-thc nm bn trong.
Mc ch ca Thin v Bn Nn Tng
Chnh Nim L Nhn Thy L Tht V-Ng!
Mt yu cu cn bn trc khi bt u thin v Bn Nn
Tng Chnh Nim l cc bn phi hon ton hiu r mcch ca phng php thin ny. Mc-ch ca bt c vic
thc hnh no cng gip ch ra cch-thc m n c thc
hin. Khi bn bit r c mc-ch tiu th bn cng d
dng i n mc-tiu.
Vy mc-ch ca thin Bn Nn Tng Chnh Nim l
g?. Mc ch l nhn thy s v-ng (anatt): l s
khng-c-ng, s khng c ci ta, cng khng c ci g
thuc v mt ci ta. Nh iu ny c ghi r trong
kinh vn: S chnh nim c thit lp nhn r ch
c thn, nhng cm gic, tm, v nhng i tng ca
tm; v khng phi l ci ta, ca ta hay mt bn
ng no c [cu sau l li ti (tc gi) din dch cu tip
theo ca li kinh ].
Tm Tt Nhng Bc Chun B
y l nhng bc chun b cho vic tu tp thin Bn
Nn Tng Chnh Nim c thnh cng. Cc bc nh
trong bng di y:
1. vineyya loke abhijjh-domanassamtrc tin dpb nm chng-ngi thng qua vic tu tp v tri
nghim trng thi tng thin nh jhna.
2. satimc c s chnh-nim siu-mnh c to
ra bi trng thi tng thin nh jhna.
3. Atpiduy-tr s chnh nim siu-mnh mt cch
chuyn ch vo mc tiu/ mc/ i tng ca
chnh nim.
4. sampajnoghi-nh trong tm mc-ch ca thin
Bn Nn Tng Chnh Nim: l nhn thy/chng
ng l thc v-ng.
V by gi, ti s din t cch thc hnh thin v Bn
Nn Tng Chnh Nim trn tng mc tiu i tng ln
lt theo th t.
22
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Hi th
Nhng t th ca thn
Nhng hnh vi ca thn
Nhng b phn ca thn
Bn yu t t i ca thn
Chn loi t thi.
1. Hi Th
Trong trit l n , hi th (ting Phn l prna) l
mt th xem nh l ct li hay s sng ca mt con ngi.
Thc vy, trong ting Pali, t ng vt l pna, cng c
ngha l hi th. Cng ging vy, trong ting Anh t ng
vt (animal) cng bt ngun t ting La Tinh l animalis,
ngha l c hi th. Chc chc mt iu l ngi xa
coi hi th l phn quan trng nht ca s sng, thm ch h
cn cho rng hi th l ging nh linh hn [bn ng] ca
mt con ngi, ca mt sinh vt.
23
Bng cch tp trung s chnh nim siu-mnh vo hith, chng ta c th tri nghim c hi-th l mt tin
trnh trng khng, hon ton ph thuc vo cc iu kin
nhn duyn, chng c ai trong iu khin s th c.
Hn na, trong trng thi cc tng thin nh jhna thm
su, chng ta c th tri nghim hi-th bin mt (trong T
Thin) m khng gy nguy him g n s sng.
Khi s ph ca ti l thin s Ajahn Chah lm bnh lu
ngy, ngi thng ngng th. Mt anh y t mi trong mt
ln trc sng st ngh l ngng th ri (thng qua
in tm ). Anh ta bit rng ngi Ajahn Chah cng ang
nm ch n lc cht, nhng anh y ch khng mun iu
xy ra trong ca trc ca mnh!. Mt v s thy trc chung
chc chn rng thy mnh ang thin nh su, nh
nhiu ln trc , ch khng phi va tt th v cht.
Ngi y t vn cn lo lng cho nn anh ta lin tc trch mu
nhiu ln trong nhiu gi xem mu c dng kh -xy
nh trong hi th ca ngi bnh thng hay khng. Sau
cng th lng -xy trong mu vn y tip tc duy tr
s sng ca c th, cho d du hiu hi th bin mt.
Ngi y t cng thy vy, cho d thy Ajahn Chah khng
th trong mt thi gian lu, mc -xy vn c th
sng. Trong thin nh, s trao i cht din ra rt rt chm,
bn gn nh khng dng mt cht nng lng no. Bn
khng cn th.
Vy ti sao ngi thng vn hay c hp th khi b kch
ng, hi hp, hoc c hp ly hi th trc khi cht?. C
l l do s dnh mc v ph thuc ca h vo hi th l qu
6. Thin v T Thi
lun lun khi sinh ri bit mt, lun lun sinh dit, n
khng phi l ci ta, khng phi ca ta, khng thuc
bn ng no c, n cng khng phi l thng hay tm
thc v tr (i ng) no c n ch l tm thc (citta), l
mt ngn la ang chy v c nhin liu.
Bn Cht ca Tm Thc
Khi bn duy tr s chnh nim siu-mnh vo mt tm
thc tinh khit, th tnh cht ca tt c loi thc u hin l
ra. Bn s nhn thy thc khng phi l mt tin trnh tri
chy trn tru, m n l mt chui nhng s kin ri rc v
b c lp. Thc c th c v nh di ct trn b bin. B
ngoi t xa, di ct trong nh mt di lin tc my trm
thc. Nhng nu bn iu tra suy xt k cng th bn s
bit c thc s di ct c to nn bng v s nhng
ht ct ring ri v c lp. C v s nhng khe h v
khong cch gia cc ht ct, v khng c s tri chy lin
lc no gia khong cch gia hai ht ct. Tng t nh
vy, ci chng ta cho l mt dng chy ca thc by gi
c nhn thy r rt ch l nhng chui nhng s kin
ring ri, khng c s tri chy lin mch gia nhng s
kin .
Mt v d khc l Thi Lan, ngi ta hay phc v
mn tri cy nhiu mn, nhng ch t trn mt da nh,
mi ln ch mt loi tri cy, chng hn nh mn da l
chnh. Cc loi tri cy khc c th c t ln t ln hay
nhiu ln.
u tin ngi ta t to vo. Khi ming to ht, th tip
tc n da. Da ht n chui. Ri ht chui, li n da.
Ht da n cam. Ht cam n xoi. Ht xoi n da. Tt
c u l tri cy, nhng mi loi mi khc, cng khng c
Qun Nim Ch
24
25
Cetana: hnh, tm hnh, ngi lm. Citta: tm, tm thc, ngi bit.
Qun Nim Cc Cm Xc
i tng tm cui cng m ti mun tho lun y l
cm xc. Cm xc l b mt cu trc ca tm c th hin
v phn loi thnh nhng tnh cht nh: bun hay vui, chn
nn hay hng phn, ti li hay v tha, lo lng hay tnh lng,
sn gin hay bi mn, th ght hay thng xt, v vn vn.
Nhng cm xc lun hnh chng ta kiu v chng
thng lm tn thng ta. Nhng cm xc l nhng i
tng ca tm, l nhng th hin trn mn hnh tm thc,
v l mt phn ca nhng i tng [php] trong nhm i
tng chnh nim th t ny ca Bn Nn Tng Chnh
Nim. (Cm xc thuc cc php).
Phn 2
T N HNH PHC
& HN NA
Chng 9
NHNG TRNG THI JHNA (I):
CHN PHC
Trong nhng kinh in Pht gio, ch c mt t dng
din t vic thin, l t jhna. Theo li ghi chp t
ngi Ananda trong kinh Gopaka-Moggallana Sutta (MN
108,27) th loi thin duy nht m c Pht ging dy l
jhna m sau ny chng ta dch l thin-nh. Nh vy,
iu ny cng ph hp v mt k thut, thin nh jhna
thit k cho Thin Pht gio c ng n, l lm cho
tm ngi thin c tnh lng khi nhng ngh t duy,
tm cch ly khi mi hnh vi ca nm gic quan, v tm ta
sng vi nim hnh phc siu th tc cao qu. Ni thng ra,
nu thin khng phi l thin nh jhna, th khng phi
l Thin Pht gio ch thc!. V l ny, c mt yu t quan
trng nht nh trong tm chi phn ca Bt Chnh o l
chnh-nh. Chnh nh chnh l thin-nh, l trng thi
bn tng thin nh.
Khm Ph ca c Pht
Cc kinh vn Pht gio c xa ghi rng c Pht
khm ph ra Thin nh (jhna) (SN 2,7; AN IX,42). Nhng
khng c mt ch no trong kinh in c ghi rng c Pht
khm ph ra Thin minh st (vipassan) c. Nhng kinh vn
Ngi Tu C Th B Dnh Mc
Vo Tng Thin nh?
Khi v B-tt c c tr tu minh st rng thin nh
jhna l con ng dn n s gic ng, Ngi ngh rng:
Ti sao ta phi s st ci khoi lc khng lin quan n
nm gic quan, cng khng lin quan n nhng th khng
lnh mnh?. Ta s khng s st nim khoi lc [ca
thin nh jhna]! (MN 36,32). n tn by gi vn c
ngi tin rng nim khoi lc ca tng thin nh jhna
khng th no a n s chm dt kh, v do vy h vn
s st v jhna. Tuy nhin, trong nhng bi kinh, c Pht
nhiu ln khng nh rng thin nh jhna l cn phi
c thc hnh theo, cn phi c pht trin, v cn phi
c khuch trng. N khng phi s hi (MN 66,21).
26
Hi Th p:
Ni Bt u Chuyn i Vo Tng Thin nh!
Sau khi tho lun v thin nh t mt quan im v
lch s v hc thuyt, by gi ti bt u gii thch v mt
thc hnh ca n.
Cch tt nht v thc t nht m t hnh trnh tu tp
hng n nhng tng thin nh l chng ta nn bt u t
hi th p. Nu giai on ny khng c tu tp hon
thin, th tm vn cha c s hi lng, s tnh gic, hoc
s n nh pht huy n ln nhng trng thi tm thc cao
hn. Khi bn c kh nng duy tr s tnh gic d dng
v lin mch vo hi th trong nhng khong thi gian lu
(v d 30 pht lin tc, 1 ting, 2 ting lin tc), khi tm
an tr vi s tnh gic cao v hi th tr nn khoan khoi,
m i v p , th l lc bn sn sng bt u
chuyn i vo trng thi thin nh jhna!.
ng lo s s khoan khoi trong thin. Hnh phc trong
thin l iu quan trng!. Hn na, bn xng ng hng
Piti v SukhaH v Lc
Trong ting Pali, piti l nim hn hoan, hoan h [h];
sukha l nim hnh phc [lc]. Ngi ta hay dng ch ghp
trong ting Pali l piti-sukkha: h-lc. Chng ta c th dng
ch ghp ny cho nhiu loi tri nghim khc nhau, ngay c
nhng tri nghim th tc. Tuy nhin, trong thin: pitisukha ch c dng ch nim h-lc c to ra t s
bung b.
Cng nh nhng ngn la c phn bit bi loi
nguyn liu m n chy, nh la ci, la n du, la than,
la gas, th tng t nhng loi hnh phc cng c phn
bit bng nguyn nhn to ra n. Yu t h v lc khi sinh
cng vi hi th p l c to ra t s bung b tt c
nhng gnh nng thuc qu kh v tng lai, nhng i
thoi bn trong, v s khc bit ca tm thc. Bi v n l
nim khoi lc c to ra t s bung b, cho nn n
khng th no gy ra s dnh mc. Mt ngi khng th no
cng mt lc va dnh mc va bung b. S khoi lc khi
sinh t hi th p ch thc chnh l du hiu rng c
rt nhiu s bung b xy ra [ c tu tp v lm
c].
H-lc thng c th khi sinh (i) t s phn khch gic
quan, (ii) t s thnh t, thnh tch, hay s c t mt ci
Trong
mi
ng Li i Vo S Tnh Lng
S tnh lng [tnh ti] c ngha l khng chuyn ng,
khng ng. Bi v ch [ hnh] khin tm chuyn ng,
v vy mun c c s tnh lng th ngi ta cn phi loi
b tt c mi ch, mun, tt c mi hnh ng to tc, tt
c mi s iu khin. Loi b tt c mi hnh.
V d: Nu bn c gi yn mt chic l trn cy, th d
bn c c nm gi cht n mc no, n vn lun lun
ng, bi v cc c gn ca tay bn lun lun nhc nhch
t nhiu trong , cha k sau mt chc tay bn mi.
l s c , hnh. Nhng nu bn khng cn ng vo l
[v nu khng c gi] th n s t ng yn mt cch t
nhin. Tng t y ht nh vy, bn khng th no c c
s tnh lng bng cch nm gi tm bng s kim sot ca
ch. Nh vy, nu bn dp b ci nguyn nhn lm tm
ng [ l ch, hnh] th tm s lp tc tr nn tnh
lng.
Nh vy, bn khng th mun, ch, khin cho
tm tnh lng c. Cch tm i vo s tnh lng l
nh vo yu t h-lc (piti-sukha) c to ra t s bungb!. Mt khi nim khoan khoi xut hin cng vi hi th
p, lc ch tr nn d tha. ch hay hnh l khng
cn thit bi v s chnh nh t thn an tr vo hi-thp mt cch d dng, khng cn n lc g. S chnh nim
Chng 10
NHNG TNG THIN NH JHNA
(II):
CHN PHC VT TRN CHN PHC
Nimita:
Vch ch Tin Vo Tng Thin nh Jhna
Khi hi th bin mt v s khoan khoi trn y trong
tm, th nimitta thng xut hin. Ti ni s lc v
nhng nimitta v nhng c tnh ca chng trong Chng
2; y ti ni su thm v n.
Nimitta, trong bi cnh ny, l ch v nhng nh sng
p xut hin trong tm. D ni, nhng ti vn mun
nhc li vi cc bn rng nhng nimitta khng phi l
nhng i tng ca nhn quan, khng phi c nhn thy
bi mt thng. giai on thin ny, nhn quan tt bt,
khng cn hot ng. Cc nimitta l nhng i tng tinh
khit ca tm, c nhn thy thng qua gic quan tm.
Ch c iu l n thng c nhn thc bi tm nh dng
nhng nh sng.
iu xy ra y l s nhn thc ang c xoay s
din dch hin tng tinh khit ca tm. S nhn thc l
chc nng ca tm din dch s tri nghim thnh nhng
ngn t m chng ta c th hiu c. S nhn thc th cn
iu chnh knh hin vi sao cho n chiu thng vo chnhtm i tng, th hnh nh m m s chuyn thnh hnh
nh chnh tm r rt v sc nt nht. Khi s ch tm hon
ton c chiu t mt cch sc bn vo giy pht-hin
ti, th s ch tm cng tri nghim thm sc mnh. Hlc khi sinh bng s chiu t s ch tm mt cch sc bn
nh vy, v nh nimitta cng khi sinh theo.
27
Lm Sng T Nimitta
Trong Chng 7, ti a ra v d v chic gng soi.
Nimitta chnh l hnh nh phn chiu ca tm. Khi bn bit
[thy] c iu ny th bn thc s t c mt tr tu
thm xa ri. Cng ging nh chng ta nhn thy hnh nh
khun mt mnh khi nhn vo mt chic gng, ngi tu c
th thy hnh nh ca tm mnh trong s tnh lng thm su
ca giai on thin ang c ni n.
n nh Nimitta
Khi nimitta l rt sng ngi, th n cng rt p. N
thng xut hin mt cch k diu v l thng trong chiu
28
Jhna Yo-Yo
Mt s trng hp khc xy ra vi cc thin sinh cha
kinh nghim. Khi h chm m vo mt nimitta, h lp tc
b di ra li ra ngoi. Ti thng gi y l dng tng thin
Chng 11
NHNG TRNG THI JHNA (III):
CHN PHC VT TRN CHN PHC
VT TRN CHN PHC...
Nhng c im Chnh
Ca Tt C Cc Tng Thin nh (Jhna)
Ngay sau giy khc tin vo mt tng thin nh jhna,
ngi tu khng cn s iu khin na. Ngi tu khng cn
ra lnh, khng cn ch th, khng cn ch, khng cn iu
khin nh bn nng vn lun lun lm vy trong i. Khi
mun kim sot bin mt, th ci ti mun toan tnh
hay gin xp tng lai no cng bin mt. Bi v khi
nim v thi gian cng khng cn trong trng thi jhna,
cho nn cu hi ph bin nht xy ra trong tng giy khc
ca tm trong sut kip ngi Ta s lm g tip? cng
khng th khi sinh. Ngi tu thm ch khng th quyt
nh khi no thot ra khi trng thi tng thin nh. 29 y
l trng thi tuyt i vng mt ch, v vng mt c th
phi sinh ca n l yu t thi gian; chnh iu ny to ra s
n nh phi-thi-gian ca nhng tng thin nh jhna, v
29
Ngi thin ch thot ra khi trng thi tng thin nh jhna vo mt thi
im no , tc l sau mt khong thi gian no , m ngi y nh
trc trong tm trc khi nhp thin.
30
Tm Tt:
Nhng c im Chnh
Ca Tt C Cc Tng Thin nh
Bn cn nn hiu r rng khi mt ngi tu ang trong
trng thi mt tng thin nh, th:
1. Khng cn kh nng c mt ngh hay t duy;
2. Khng cn tin trnh quyt nh;
3. Khng cn nhn thc v thi gian;
4. Tm thc l hp nht, bt nh, khng cn so snh i
i cho nn cng khng cn s hiu bit thng
thng;
5. Ngi thin rt rt tnh gic, nhng ch bit v mi
trng thi hnh phc bt ng ca tng thin nh;
6. Nm gic quan hon ton tt bt, v ch cn duy
nht gic quan th su cn hot ng. l tm.
S Hp Nht Ca Tm
(Ekaggat)
Yu t th ba ca Nht Thin l s hp-nht ca tm,
cng thng c gi l trng thi nht-im (ekaggat)
ca tm.
(Trc nht, nh ngha ekaggat l s hp-nht ca
tm vo mt i tng duy nht. l trng thi, l kh
nng, l biu hin tp trung vo duy nht mt i tng
ca tm. Ni cch khc, l trng thi tm ch hi t vo
mt nht-im).
H-Lc
(Piti-Sukha)
Thc vy, hai yu t cui cng ca Nht Thin l nim
hoan h (piti) v hnh phc (sukha), m giai on ny ti
s tho lun v chng nh mt yu t, bi v hai yu t ny
nh mt cp gn b vi nhau.
[Thc t, hai yu t ny ch tch ly nhau tng thin
nh th ba, khi yu t hoan h (h) khng cn, v ch
cn li mt mnh yu t hnh phc (lc). V l ny, ch sau
Tam Thin th ngi tu mi c th t thn tri nghim v
nhn ra rng ci g (ang) l yu t hnh phc (lc), v ci
g () tng l yu t hoan h (h) trc . Chng ta s ni
r hn trong phn Tam Thin.]
Tuy nhin, ngay lc ny Nht Thin, chng ta ch tm
ging gii hai yu t ny nh mt yu t, gi tn chung l
h-lc 31.
Hai yu t ny ca Nht Thin l nim chn phc, l tiu
im ca s chnh nim ang nhm vo, v hai yu t ny
tr thnh s tri nghim chnh [c im ni bt] trong Nht
Thin. Ni khc, h-lc l yu t chim ng trong Nht
31
Tm Tt:
Nhng c im Ca Tng Nht Thin
Tng thin nh th nht [Nht Thin] c phn bit
bi nm yu t theo kinh in; nhng y ti quy gp
thnh ba yu t, nh sau y:
1.+2. Vitakka-vicra: gi l tm-t, c tri nghim
nh s chp-nh, l s chuyn ng rt vi t ra-vo
tm-im ca yu t hnh-phc [h-lc];
3. Ekaggat: s hp-nht [s nht-im] ca tm c
tri nghim bng s nht nguyn, s bt nh, s phi thi
gian, v s tnh ti;
4.+5. Pti-sukha: h-lc, c tri nghim bng mt
nim chn hnh phc siu th, vt qua tt c nhng
hnh phc phm trn, v c tch to bi s bung b,
s dp b, v s vt qua hon ton th gii nm gic
quan, hon ton vt ra khi ci dc gii.
S Nht-im Hon Ho Ca Tm
Yu t th ba, v cng l yu t ni bt nht ca Nh
Thin, l cetaso ekodibhvam: s hp-nht [s nhtim] hon ho ca tm. Khi khng cn bt k s chp-nh
no ca tm v t, tm ging nh mt bn thch khng cht
lay ng, bt ng hn mt hn ni v vng chc hn kim
cng. Mc hon ho ca s tnh ti kin c l khng
th tng c. Tm an tr vo nim hnh-phc m khng
h c cht rung ng. iu ny v sau cng c coi l s
ton thin ca mt phm cht gi l chnh-nh (samdhi).
Tm Tt:
Nhng c im Ca Tng Nh Thin
Nh vy, tng jhna Nh Thin c phn bit bng nm
c im. y, ti gom li nh sau:
1.+2. Avitakka-avicra + ajjhnattam sampasdanam: l
s khng cn vitakka-avicra (tm-t) + nim t tin bn
trong. Hai yu t ny c c nh s ln mt nhng
chp-nh (tm-t) vn c mt t trong Nht Thin.
Vic khng ch c tm-t l do tm ngi thin c
y s t-tin bn-trong v s n nh ca yu t
hnh-phc;
3. Cetaso ekodibhvam: l s hp nht hon ho, s
nht-im hon ho ca tm nh c s t tin tuyt i
vo nim hnh phc. Yu t ny thng c tri
nghim bng s tnh ti kin c nh bn thch, hay
cng c gi l s ton thin ca chnh nh
(samdhi);
Tng Thin nh Th Ba
(Tam Thin)
S tnh ti kin c ca ngi bit [tm] vn c duy
tr, s tnh ti ca ci c bit [hnh nh ca tm,
nimitta] cng thm vng chc v n nh su sc. Bn nn
nh rng, trong trng thi tng thin nh jhna, ci c
bit chnh l hnh nh ca tm, v tm chnh l ngi
bit. Trc tin ngi bit tr nn tnh ti, ri n hnh
nh ca n [ci c bit, nimitta] cng dn dn tr nn
tnh ti.
Trong hai tng thin nh u tin, hnh nh ny ca tm
c nhn bit bng nim hnh-phc m n lc ny chng
ta vn cn gi l yu t h-lc (piti-sukha). Tc l: nim
chn phc ngt ngy ca hai tng thin u tin l bao gm
c hai yu t h v lc, m ti gp chung thnh mt yu
t h-lc trc y. Cho n tng thin nh th ba, hnh
nh ca tm chuyn bin ln mt mc tnh lng khc,
thnh mt loi nim hnh-phc khc.
Yu T H Bin Mt
Trc khi t n tng Tam Thin, tt c cc loi nim
hnh-phc u c mt yu t chung, mc d mi v ca
n c th khc nhau Nht Thin v Nh Thin do nhng
nguyn nhn khc bit to ra mi tng khc nhau. Yu t
chung l h-lc, l s kt hp ca hai th h v lc (pitisukha). Bi v hai yu t ny lun lun song hnh, nh mt
32
Thc vy, tin trnh thin ging nh mt tin trnh chn lc. Tm dn dn
chn lc nhng i tng vi t hn v thanh khit hn khi tin ln tng thin
nh cao hn. Theo tin trnh t Nht Thin ln T Thin, tm loi b nhng
c tnh th t hn ca tng thin nh theo th t: tm, t, h, lc. Cui cng
T Thin, tm ch cn hai yu t chim ng l siu-nh v bung-x tuyt
vi.
33
Tm Tt:
Tng Thin nh Th T
(T Thin)
V s tnh ti ca ngi bit lm tnh lng v lm an
lc ci c bit, cho nn nim hnh phc k hiu (chn
phc) tr thnh c tnh trng tm ca ba tng thin nh
u tin. Nhng tnh trng ny bt u thay i khi ngi
tu tin vo tng thin nh th t. Ch n lc ny tnh trng
mi thay i mt cch trit t trong cn gc. Yu t
lc (sukha) hon ton bin mt trong tng T Thin. Ch
cn li ci ngi bit tuyt i tnh ti ang n thun
nhn ngm s tnh ti tuyt i.
T cch nhn ca tng thin th t, nhng yu t hnhphc ca nhng tng thin trc ging nh l mt s
chuyn-ng [ng vng] cn st li ca i tng ca tm,
v mt cht kh-kh [dukkha] cn st li ang lm che m
mt ci g ln lao hn v tuyt vi hn. Khi yu t hnh
phc (lc) ln mt, tt c nhng g cn li l mt s bnh-an
su sc: y chnh l c im ni bt ca T Thin. Hnh
phc (lc) khng cn, s bnh an (an) chim ng. Khng c
g ng y, khng c g ta sng. Chng cn c g c
tri nghim nh hnh-phc hay kh-kh na; khng lc
cng khng kh. Ngi thin cm thy s cn-bng tuyt
vi ngay ni chnh tm-im ca tm. Cng ging ngay
chnh tm-im ca cn lc xoy, khng c g cun, lc,
hay xoy na. (Thng thng ngay gia tm-im ca
Tm Tt:
Nhng c im Ca Tng Thin Th T
Nh vy, tng jhna T Thin c nhng c im ni
bt sau y:
1. Yu t hnh phc (lc) bin mt. (V nim sung
sng hnh-phc vn cn th t hn s bnh-an hon
ho);
2. S nhn thc v mt s bnh an-hon ho. S nhn
thc ny ch c th bit c sau khi tri nghim
[so snh] qua ba tng thin nh trc ;
3. Vn duy tr (i) s tnh-ti vng chc nh bn thch, v
(ii) s khng cn ci ngi lm [ci ta]. Thc t,
c im ny c c t tng Nh Thin v Tam
Thin;
4. S cch bit hon ton khi th gii ca nm gic
quan v sc thn ca ngi thin.
Nhng V D Ca c Pht
v Bn Tng Thin nh
c Pht thng m t v nhng tri nghim trong cc
tng thin nh jhna bng nhng v d rt hay, rt xc tch,
rt gi t (v d: MN 39,15-18; 77,25-28).
Trc khi gii thch nhng v d , chng ta hy dng
li v lm r ngha ca ch kya, mt ch Pht dng
trong tt c cc v d . Ch kya c cng ngha l
thn trong ting Vit v cc ngn ng khc. Thn c
th l thn th [c th, xc thn] ca ngi. Nhng thn
(kya) cng c ngha thn khc, khng phi thuc sc thn,
v d nh thn ca cc yu t thuc tm, l nmakya: danh-thn 34 (DN 15,20).
Trong trng thi cc tng thin nh, nm gic quan
khng cn hot ng, iu ny c ngha l cng khng cn
tri nghim [cm nhn] v sc thn na. Ngi tu khng
cn dnh lu v vt trn mi th thuc v thn. V vy, khi
c Pht ni trong cc v d: ... do vy khng cn b phn
no ca ton thn [kya] m khng c thm nhun
bi nim hnh phc (...), th on vn ny nn c hiu
nh l: ... do vy khng cn b phn no ca ton thn
thuc tm [tc danh-thn] m khng c thm nhun bi
34
Mt con ngi bao gm hai phn vt cht (sc) v tm linh (danh). Danhthn l phn cc yu t thuc tm; cn sc-thn thuc v thn th, bao gm
cc yu t vt cht thuc thn.
35
Chng ta thng dch jhna= tng thin nh; trng thi tng thin
nh, v c Pht dng ch jhna gi tn bn tng thin nh sc
gii. Tuy nhin, nhng tng chng c v sc gii, m trc y cng thng
c dch l nhng tng thin nh (v sc), th cha bao gi c Pht gi
l jhna. V vy, trong quyn sch ny chng ta dng theo cch gi ca Pht
l nhng tng chng c v sc.
36
Khng v bin x
Thc v bin x
V s hu x
Phi tng phi phi tng x
Nit-bn:
S Chm Dt Tt C Mi Nhn-Thc
Ting Pali l nibbna.
Nm trong s nhn thc v s khng c nhn thc cng
khng phi khng c nhn thc [phi tng phi phi tng]
c s nhn thc v s chm dt tt c cc nhn thc.
l s chm dt tt c nhng ci c cm gic hay c
nhn thc, khng cn g cm nhn hay nhn thc na
l trng thi nit-bn. Nu tm ch tm vo c im ny
trong tng v sc th t, th tm s ngng li. Ri ngay khi
tm bt u tr li, ngi thin s chng c ngay qu v Ala-hn (arahant) hoc Bt-Lai (angm). Ch c th xy ra
mt trong hai thnh qu ny, tuyt i khng khc. l
hai thnh qu cao nht ca con ng thnh o siu th.
S Chm Dt Dn Dn
(Ngha en n gin l s chm dt t t, dn dn, hay
tng phn. V mt tu hnh, ngha l s chm dt tin
dn, tc l mi ln chm dt [dit b, tr b, bung b, t
b] iu dnh mc l ngi tu tin ln mt cht trn con
ng o. Thc s vy, con ng o tu theo Pht l con
ng tu tp tin dn tng bc [tim-dit]. Cha thy
phn no ca kinh s ghi rng c Pht c ch ra con
ng chm dt tt c trong mt-bc chm-dt [n dit
hay n ng] c!.)
Quay tr li: mt cch khc xem xt bn tng thin
nh sc gii [jhna] v bn tng chng c v sc l t
chng theo mt th t chm dt dn dn. Tin trnh
chng nhp vo tng Nht Thin l s chm dt th gii ca
nm gic quan v sc thn, v tt c mi hnh vi to tc.
Tip theo, con ng t Nht Thin dn n T Thin l
nhng s chm dt phn tm nhn thc nhng s
sng/kh [lc/kh, d chu/ kh chu].
(Nh bn hc qua, mi tng thin tm nhn thy yu
t no l hnh phc hn, tinh t hn, v n nh hn, th n
loi b nhng yu t t hnh phc hn, th t hn, v t n
nh hn. Chng hn, tm loi b nhng chp-nh [tm t]
trong Nht Thin tin ln Nh Thin. Tm loi b yu
t hoan h [h] trong Nh Thin tin ln Tam Thin.
Na, tm loi b yu t hnh phc ngy ngt [lc] tin
Chng 12
BN CHT
CA TR TU MINH ST THM SU
Tr tu l thng thng; tr tu thm su th qu him.
Tr tu gip ta d sng; tr tu thm su th th thch ta, i
lc lm ta s hi. Tr tu thng to du n trong bn tnh
ca mt ngi; cn tr tu thm su th thay i c cuc i
ca chng ta.
V d, chuyn v hai nh s ang tranh lun vi nhau v
tm phn bay trong gi. Mt ngi ni phn ng (bay).
Ngi kia ni chnh gi ng (thi). H n gp v s thy
Thin Tng ca h, v ngi thy ni c hai ngi u sai.
l tm ca h ng ch chng phi phn ng hay gi
ng. 37 Khi c mt v s thy ca phi Thin-trong-rng
ca Pht gio Nguyn thy i ngang qua, v c l ngi s
ni mt cch thc t rng: tt c ba nhn nh u b st
mt im l: ming ca h ng!. l tr tu.
Cn c mt nh s k vi ti rng c mt tu s ti gia tri
nghim mt nim hnh phc rt thm su trong gi thin
nh thm su, cho rng nim hnh phc l khoi lc hn
37
Con ng Mi Phn
(Thp Chnh o)
Trong tuyn tp cc bi kinh c gi l Tng Chi B
Kinh (Anguttara Nikaya), nhng bi thuyt ging ca Pht
c sp xp theo s lng ca ch [ mc] c ni
n trong mi bi kinh. V d, phn cc kinh ni v bn
mc nh: bn n lc ng n [t chnh cn], bn c s
nng lc thn thng [t thn tc]... th c kt tp vo
chng [phm] c tn l Bn. Khi ti c qua phm
Tm, ti trng i c c phn ni ting nht l con
ng tm phn [Bt Chnh o]. Nhng n khng c
, v ti tht l chng hng. Cc bn bit khng, trong
Tng Chi B Kinh (AN), Bt Chnh o ni ting ca c
Pht c a vo chng [phm] Mi, bi v c
thm hai phn khc c a thm vo bi chnh c
Pht (AN X,103). Hai phn [chi phn] c a vo thnh
Thp Chnh o l (i) tr tu ng n/ hon ho
(smma-nnam, chnh tr) v (ii) s gii thot ng n
(smma-vimutti, chnh gii thot).
Tr Tu Hon Ho
Nhn Thy Cc Hin Tng
Nh-Chng-ch-Thc-L
Trong cc bi kinh, tr tu hon ho hay tr tu minh st
thm su thng c gi l yath bhta nnadasana:
nhn thy mi th ng nh chng ch thc l. Nhiu
ngi c cho rng h c tr tu v khng nh mnh nhn
thy mi s vt ng nh chng ch thc l. Tuy nhin, h
t khi no ng tnh vi ngi khc. V vy, chng ta c qu
nhiu tn gio v qu nhiu nhnh phi trong mi tn gio;
(Bn dng nh khng th m ni nhng con s ny); v
mi nhnh phi li tuyn b mnh mi nhn thy tt c mi
th ng nh chng l, tc nhn thy chn l, cn nhng
Tham dc
c
Bun ng v n
Bt an v lo lng
Nghi ng
Tham dc b cong s tht lm va lng s tham
thch ca chng ta. V d, thi thiu nin khi ln u tin ti
nm mt ly bia, ti khng th tin l mi v n gm ghic
nh vy. Tuy nhin, x hi n ng thi (v by gi hnh
nh cng vy) thng tn th bia ru nh nhng th
khng th thiu giao lu gp g bnh thng v trong cc
bui tic tng l lc. V vy, ti hu nh phi ung t nhiu,
v sau mt thi gian ngn ti thy thch bia!. iu khng
c ngha mi v bia thay i ngon hn, m chnh l s
nhn thc ca ti v v bia thay i cho ph hp vi
nhng [nhu cu] sinh hot gp g ca ti. Ti ung v cn
hay thch gp g, c giao lu. S tht v cm nhn ca
ti v bia b b cong hp vi mun ca ti. Tnh dc
cng vy. Bn nng giao phi sinh tn ch l nh vy,
hy nhn tt c ng vt thc hin iu ny mt cch n
gin vi s thc dc t nhin ca hoc-mn. Nhng con
ngi thng hoa tnh dc ln thnh mt th khoi lc
quan trng nht nh. S tht th tnh dc ch thc khng
phi nh vy, n b b cong p ng nhng cch nhn
v tham mun ca con ngi. Nhng s tht th s thm
kht nhc dc ch lun ko theo nhiu h ly v kh au v
mt tnh cm v x hi. Trong kinh in, ngi Ananda
tng ni vi ngi Vangisa rng: nhc dc ch thc ch l
mt s o ln ca nhn thc m thi (SN 8,4)!.
Upacra SamdhiCn nh
Ngi Lng Ging ca Tng Thin nh Jhna
Nm chng ngi c dp b thng qua thin nh
jhna. Trong thc t, ng l ngi thin khng th no
t c tr tu khi ngi y ang chng nhp trong mt
tng thin nh. iu ny, nh ni, l do trng thi tng
thin nh jhna l qu tnh ti nn kh c th xy ra nhng
hnh vi hiu bit hay suy xt ca tm. Tuy nhin, s tri
nghim tng thin nh jhna phc v cho mc ch khng
ch cc chng ngi trong mt thi gian lu sau khi ngi
Cu Chuyn V Hai S Gi
nhn mnh tm quan trng ca thin-nh jhna l
khng th thiu c pht trin tr tu minh st, c Pht
dy dng v d v hai s gi. Nhng chi tit chnh ca v
d ny c tm thy trong kinh Kimsuka Sutta (SN
35,245) 38, v cng c k chi tit trong ging lun. y
ti ch tm tt chnh ca v d.
Mt v hong ang rn luyn cho con trai nhng k
nng tr v. cho hong t c kinh nghim trc tip t
thc t, ng phong cho con lm ph vng mt vng
quc nh nm trong ch ca mnh. ng trao cho con ton
b quyn hnh .
Vi thng sau, c on ngi thm x tr v, h bo
li vi nh vua l hong t chng lm g c, ch lo tic tng
n chi trong cung sut ngy. iu l khng th hiu
c, c l l do thi gian u xa qu gc nn bun b mi
xy ra nh vy.
Nh vua cho triu mt v thng th (b trng) khn
kho nht v yu cu ng ta i n x v truyn ch cho
con trai ng phi thc hin nhng trch v ca mt nh vua
tr v. Nhng v thng th kia ngi i mt mnh, v bit
tnh kh bt thng ca v hong t tr, nn ng xin nh vua
cho v tng oai nghi i theo. Vua ng , vy l c hai s
38
Cy Di nh Ching
V d v hai s gi trn y cho thy rng: tm cn
phi c gi cho tnh ti c th nhn thy su sc vo
bn trong bn cht ca mi s th. Ti thng a mt cy
di trc mi ngi v hi y l ci g?.
- Mt khc cy, vi ngi ni ngay.
- Cn g na?, ti hi.
n Pin + Bn
Tht l mt nim rt hay v ng nh khi nhn thy mt
bi trc chuyn ha thnh mt bi cy p nht trn gian,
tuy nhin n khng thay i cuc i ca mt ngi!.
Chng 13
TR TU THM SU GIP GII THOT
Nh Li Nhng Kip Qu Kh
Theo lch s c cng nhn v truyn tha v s gic
ng ca c Pht di gc cy B-: sau khi Pht tng
cng sc mnh ca tm bng cch chng nhp vo tng
thin nh jhna, th mng tr tu thm su u tin Pht
dng tm l cu hi v nhng kip qu kh. V vy, theo
nh bn- ng i c tm thy trong cc bi kinh, th
chnh ni y [nhng tng thin nh] l ch hiu dng
bt u chng t tr tu thm su cho loi cu hi .
Rt nhiu tranh lun trong nhiu gii Pht t v vn
c/khng hoc ng/sai v nhng kip qu kh. Khng
may, nhiu quan im trong s l b sai lc, sai lm, hoc
khng c tr tu thm su i km. Nu chng ta iu tra su
vo trong kinh in Pht gio th s thy mt cch r rt
rng ti sinh khng phi l mt vn ni thm hay ch l
vn ph nh nhiu ngi vn ngh, m ti-sinh chnh
l tr ct trung tm trong tr tu thm su ca c Pht. V
d: nh ngha tiu chun ca c Pht v ngi c quan
im sai lm [t kin] l ngi khng tin v nghip bo
v ti sinh (MN 117,5). Nhn mnh hn na, c Pht cng
ni r trong kinh Apannaka Sutta (kinh Khng Th Chi
Ci, MN 60,8) nh vy: Bi v thc s c ci sng khc
39
40
Dy Qun C
y l v d sng ng ca v thy Ajahn Chah m ti
ni Chng 11, gip gii thch thm v ngha hnhphc. Tng tng mt ngi b qun dy thng quanh c
v lun b sit t hai u dy bi hai con qu d. Ngi b
qun c ln ln trong cnh ny, v lu dn cng quen vi
bn cht cn c ca s kh au l g. C l l vy, bi v
lm sao mt ngi c th nhn ra c bn cht ca kh khi
m tt c mi s trn i u c v nh n l nh vy,
l l thng-tnh. (Hng ngn s th trn i u b nhn
lm l l thng-tnh ch chng c g l au kh. Con ngi
lun b kh au trong tng khong khc, nhng chng bao
gi c gng nhn ra l tht ca s kh). Cho n mt ngy,
ln u tin, ngi tu chng c trng thi chnh nh thm
su ca tng thin nh jhna. Trong thi gian chng c
tng thin nh, nm gic quan cng vi nhng c ng
ca tm m ta gi l hnh to tc hon ton bin mt.
Khi nhng th bin mt, ci thn cng bin mt, v
ln u tin trong i tm c t do, khng cn [b] s c
mt ca cc hnh to tc, khng cn bt c hnh vi no
ca nm gic quan, v c gii thot khi gnh nng ca
ci thn ging nh si dy thng qun cht quanh ci tm
p . Ngi tu tri nghim nim hnh phc ca mt tng
thin nh jhna, thanh khit hn, khoi lc hn, v to ln
hn m ngi tu cha tng bit trc . Ch c n lc
ny th ngi tu mi ch thc v hon ton thu hiu c
hnh-phc l g v kh l g. Ch n lc ny ngi tu mi
mi nhn thy rng: sc thn l kh, rng: mi s nhn,
nghe, ngi, nm, chm xc u lun lun l kh, v rng:
s lm, hnh vi, hnh to tc lun mi mi l kh. Tr tu
thc s thm nhp vo s kh pht sinh. V ngi tu
nhn bit c rng: nim hnh phc ca tng thin nh c
c nh s bin mt nhng yu-t-kh trong sut thi
gian chng nhp trong tng thin nh. (Trng thi tng
thin nh l siu hnh phc, n gin l do lc khng c
mt nhng yu t gy ra kh nh ni trn).
V D Nh T
V D V TV
Tng tng ta ang ngi coi TV (Ti-vi) nh. Ta c
th ch n s v thng khi ang nhn ci hp hnh ch
nht . Nhng cnh n v i, cc chng trnh n v i,
nhng knh chiu v ht. Ta thm ch cn c th coi ci
knh trng khng khi TV tt v ch cn ci mn hnh
khng. Tuy nhin, s hiu bit v nhng thay i v thng
ca mn hnh TV nh vy ch l b ngoi. S hiu bit
cng chng gip bn ri b ci TV.
Tng t, ta cng c th ch su st nhng mi quan
h n i, cn mt, ngy chuyn qua m, hoa sm n ti
tn, c th gi yu i. Nhng, mc d ta qu hiu thu l
v thng trong tt c mi th, nhng chng ta vn
khng bao gi t b nhng dc vng. Ngay c khi chng ta
qun nim v qu thu hiu v ci cht, l lc s sng
b tt ngun v ch cn li ci xc bt ng, ging nh ci
TV mn hnh en khng in, nhng ta vn cha chu
bung b s tham chp no. Nhng bc s trong nh xc v
nhng ngi iu hnh tang l nhn thy ci cht hng ngy,
nhng h cng chng gic ng c g. Nhng s qun
nim v hiu bit v v thng nh vy l hu ch, nhng
chng cng ch l b ngoi.
i Dng Bin Mt
Gi s bn ang ngm nhn nhng t sng ln v xung
trn mt bin, n v i, c ri mt. iu ging nh khi
quan st nhng cm gic d chu (sukha vedana) v nhng
cm gic kh chu (dukkha vedana) ln v xung, n v i,
sinh ri dit. Nh vy l bn ang qun nim v tnh v
thng, ng vy, nhng ch l b ngoi.
T kheo:
i Thin:
T kheo:
i Thin:
T kheo:
i thin:
i thin l ai?
L ti y.
Ti l ai?
L mt con ch
Con ch l ai?
L ng! (ch v T kheo)
42
Theo Sam Parnia & Peter Fenwick, Nhng Kinh Nghim Cn T Trong
Lc Tim Ngng p: Nhng Tm Nhn v mt B No Cht hoc Nhng
Tm Nhn v Khoa Hc Mi v Tm Thc. Resuscitation trang 52 (2002): 5
(trch dn).
43
Theo
44
45
Bn Cht Ring Ri Ca Tm
By gi chng ta c th nhn thy n gin dng tm
thc l ring-ri [ch khng phi l lin tc v lin lc]; v
nhng thnh phn, tc nhng tm (citta) ca n, cng ringri. Nh chng ta v d trc y, ct trn b bin nhn
xa nh mt di lin tc. Tuy nhin, khi nhn gn, bn s
thy n bao gm nhng ht ct nh b ring ri. Nu nhn
k thu hn na, bn s thy nhng khong cch gia
nhng ht ct nh b, thm ch chng chng tip xc nhau.
[Nhng] Tm (citta) cng c cng tnh cht ht ri nh vy.
Nhiu ngi lm tng tm l mt thc th thng nht lin
tc, nhng by gi bn thy r tm c to thnh bi
nhng chui nhng s bit, nhng citta, nhng tm
hnh, tc l chui nhng s kin tm ring ri khc nhau;
chng lin k ni tip nhau, lin h vi nhau thng qua
chui tin trnh nhn qu. Chng ta cng c th tng tng
rng c mt khong cch gia cc s kin tm, mt khongtrng gia tng mi s bit ring ri, ni tm hnh
(citta) hon ton bin mt [trong khong-trng ].
S nhn bit ny cho tr tu minh st khi sinh
trong ngi tu. Khi ngi tu tri nghim nhiu tng thin
nh jhna, ngi y cng nhn thy lun rng ci tm tinh
khit v nhim cng l v thng: ch l mt cuc diu
hnh ca nhng ht-tm ring-ri v lun lun sinh-dit.
n y ngi tu thc hin bc t ph quan trng v
nhn thy rng ci ngi bit, ci s bit, ci tm,
hay ci tm v nhim ch n thun l mt tin trnh trng
khng v v ng, khng c mt ch th hay mt ci Ta
46
Ci Tm Tinh Khit S i V u?
Mt Cu Hi Khng ng
Khi v tu s lang thang tn Vacchagotta hi Pht rng:
iu g s xy ra i vi ci tm gii thot (vimutta citta)
sau khi mt A-la-hn cht, c Pht dng v d v ngn
la tt gii thch cho ng ta (MN 72,19). Ngn la chy
nh vo nhin liu ca n (tim n, du, sp, ci, than, gas).
l iu kin c ngn la. Khi ht iu kin, ht
duyn, th n chm dt. Khi ht nhin liu, ngn la tt. Khi
du cn, tim ht... ngn la tt (tt ngm, nibbuta). n
gin l nh vy. Chng c ngha g khi hi rng ngn la s
i v u sau khi tt. Tng t vy, khng nn hi hay t
vn ci tm gii thot s i v u sau khi mt A-la-hn
tch dit. l mt cu hi khng ng ch, khng phi l.
Nh chng ta bit trc y, v T kheo ni A-la-hn
Patacara chng c tr tu minh st thm su dn n
gic ng ngay khi v ny ang quan st ngn n du ang
tt i (Thig 116). V y thy c s ging nhau gia ngn
n v ci tm, cch chng tn ti do ty thuc pht sinh
[duyn khi], v cng nh ngn n tt i [duyn dit], tm
cng nit-bn theo cch nh vy!.
Mt ci tm gii thot, ging nh tm ca bc A-la-hn,
c th c v nh mt sao bng. Mt mnh ni hay
bng (thin thch) bay vng quanh trong h mt tri qua
hng triu triu nm khng th k c, bay vng theo qu
o vo nhng khng gian sng sa v ti en khc nhau.
47
48
49
Chng 14
GIC NG:
TIN VO DNG THNH O
50
50
Lm R V Nit-Bn
y, ti nu ra ba s din t tng-quan v nit-bn:
(1) nit-bn l hnh phc cao nht; (2) nit-bn l s chm
dt hon ton tt c tham, sn, si; v (3) nit-bn l s
ngng sch ci m chng ta gi l tin trnh thn v tm.
Tt c ba cch t thc ny l ca chnh c Pht, a ra bc
tranh r rng v nit-bn. Khi mt ngi hiu c gic ng
l g, th ngi y s d dng nhn thy con ng dn n
gic ng, v tt c mi gio l ca c Pht s tr nn r rt
mt cch khc thng.
Hnh phc
Con ng dn n hnh phc
Khng hnh phc
Nguyn nhn ca s khng hnh phc
52
53
Nu ti c mt iu c, ti c mnh c rt hi lng,
v v vy khng cn phi c iu g na!.
a tr cui cng thng tr chi c mun, cng
ging nh ngi ngi tnh ti [thin] s thng trong cuc
chy ua ca nhn loi. Ngi y hiu c nim hnh
phc cao nht, nit-bn, chnh l s chm dt mi s tham,
sn, si. Nit-bn rt cuc l s hi lng toi nguyn.
C hai loi t do trn i: t do c tham mun v t
do khi tham mun. Loi t do u l thuc ngh v bn
iu c ca bn a tr u tin, v y chnh l loi t do
c sng bi trong nhng x hi hin nay vn lun cao
hnh phc vt cht l mc tiu cui cng. Nhng quc gia
thi hin i c gng to thm nhiu quyn t do v hn
cng dn h t do mu cu hnh phc t ca ci, quyn
lc, v cc loi hnh phc da trn vt cht v tin nghi sinh
sng. Tuy nhin, thc t th nhng ngi dn ca h li
cng lc cng khng tha mn, cng t bit hi lng, v cng
bt mn. Loi t do th hai l ngha iu c ca a tr
th nm, l s hi lng toi nguyn. Ch c con ng
tm linh nh o Pht mi theo ui s t do khi nhng
tham mun dc vng. Nit-bn l mt trng thi hon ho
ca loi t do th hai ny; bi v s chm dt hon ton
tham, sn, si cng c ngha l s chm dt tt c mi tham
mun. l s chm dt tt c mi dc vng. S bnh an.
S gic ng.
54
Thin s Thch Nht Hnh trong quyn Tri Tim Mt Tri, Chng 2, c
on: Khi Pht Thch Ca a ra nim v ng, (Pht) lm o ln khng
bit bao nhiu quan nim v v tr v nhn sinh. Pht ging mt n ln
ln nim ph thng v kin c nht ca loi ngi: nim v s tn ti ca
ng. Nhng ngi thu hiu c v ng th bit rng v ng l mt nim
c a ra nh nim ng ch khng l mt n mi ca thc ti.
V ng l phng tin ch khng phi l cu cnh. Nu v ng ch l nim
th n cng cn phi ph v nh mt nim khc.!?
To Ra Nhng Th T Ci Khng C G
Nh ti lu , nhiu ngi vn cn rt dnh chp vo
s hin hu cho nn h nhn nit-bn nh kiu mt ngi
nh ngh hu, mt ci i v, mt chn an ngh sau
cng cho ci gi l ngi bit [tm thc] ca mnh.
Nhng ngi thng nhn ly ci khng u c lm
mt x hay mt ci c tn gi hn hi, h nhn ly ci
trng khng lm ci thc th chc chc qu bu, v nhn
ly s chm dt lm mt s bt u cho mt ni k diu
no . H ch ang to ra nhng th t ci khng-c-g.
cng l vn kh khn ca ngn ng khi h m t
mt th khng phi n, nhng tnh cht khng c mt, l
th ph nh, nhng t ci khng-c-g chng tr thnh
nhng ci g . V d, khi chng ta ni chng ta thy
khng ai c trong ngi nh , th a s c th hiu rng
khng c ai trong ngi nh . Mt s t ngi nhm ln
hiu rng khng ai c l (tn) mt ngi no , nn hiu
rng ng khng ai c ang trong nh. T trng thi
55
Ngi Tn Cn v Ngi Tr Cn
C Th No Chng c Nhp Lu M Khng Cn
Chng c Tng Thin nh Jhna?
Nhn Qu
& Mt S H Qu Ca Tng Thnh Nhp Lu
c Pht: Ai thy c tnh duyn khi th thy c
Gio Php; ai thy c Gio Php th thy c tnh
duyn khi. 56 Mt trong nhng kt qu tt yu ca tng
thnh Nhp Lu l s hiu bit hon ton v tnh duyn-
56
S Chn B, S La B
n y, s chn b hay s la b i vi tin trnh bt
toi nguyn ca s sng c xc lp. (Dt khot quan
im). (Bt toi nguyn l do bn cht ca tin trnh l v
thng, v ng, v kh). Trong ting Pali, nibbid c
ngha l s chn b, s la b, s dp b. Ging nh mt
ngi bn la mnh hng trm ln, mnh vn chp nhn
b qua sau bao nhiu nm thng. Nhng n by gi mnh
va thu hiu hn vn cn ang la mnh. Nn mnh thy
qu chn ngn v la b hn vnh vin t y. Ging nh
mt ngi thy tri to thi h th s chn b s khin
ngi y qung b n ngay.
Ta li c tip tc mn ngn ng c gng t thc
nhng th t u quyn sch cho n gi!. Xin nhn mnh
li y, khng c mt ch nhn no, khng c ai, trong
quyt nh chn b v la b ny, bi v bc thnh Nhp
Lu khng cn chp ng. Ni cch khc, ngi nhp lu
khng cn o tng v ci ta, khng cn ng kin,
khng cn ng chp no na. Nu cn th chc chc h
khng phi l bc Nhp Lu theo nh ngha ca Pht. S
S Phai Bin
Dc theo tin trnh nhn qu dn n s ngng dit
cng vi quy lut nit-bn [php nit-bn] th s la-b
(nibbid) to nn s phai-bin (virga), c bit l s
phai bin dn nhng tham dc v c [tham, sn]. Khi
ngi tu chng ng su sc rng th gii nm gic quan
b thm m xuyn sut bi bn cht kh [dukkha] th ngi
y u cn tham mun hay thng ght g v th gii
na. Khi m tm t khc v la b ci th gii nm gic
quan , th th gii t nhin phi pha v phai bin dn
khi tm. Xin nhc li, tm la b th gii khng phi v
c ai quyt nh, m ch l phn [quy lut] ca mt tin
trnh nhn qu tt yu v v ng. V sau ny, th gii ca
tm cng s dn dn phai bin i, bi v tin trnh ca
tm cng thm m y bn cht ca kh.
Ty thuc trng hp ca mi ngi Nhp Lu, ty
thuc vo nhng yu t ni tri v th mnh ca ngi tu
khi chng c thnh qu Nhp Lu[ni khc, ty thuc
vo mc thm su ca s thy-bit v kh, v thng v
v ng ngm vo nhng khuynh hng v thi quen
[tp kh] ca ngi Nhp Lu]m tin trnh i ngng-dit
s din ra nhanh hay chm cui cng i n s ngngdit hon ton, v i n chng ng s gii thot hon
ton (vimutti). V bi v tin trnh ny c chi phi bi
quy lut t nhin, cho nn n s xy ra v i n im
chm-dt hon ton trong mt gii hn thi gian. (Ch
khng ai c th ch ng hay c tnh cm chng hay ko
di n cho n bt c khi no mnh mun. l bc thnh
57
Theo kinh in Pali, "by" c ngha l tnh lun kip ny. Nh vy, nu
kip ny mt bc Nhp Lu cha i n chng c gic ng hon ton (A-lahn), th chc chn ngi y s lm c n chm nht trong vng su kip
sau.
Chng 15
HNG V CH
GIC NG HON TON
C bn mc hay bn tng gic ng: Nhp Lu
(sotpanna), Nht Lai (sakadgami), Bt Lai (angmi), v
A-la-hn (arahant). A-la-hn l bc gic ng hon ton,
vin gic, ton gic.
Nhp Lu l ngi bc vo dng thnh o, bt
thoi chuyn, bc ln chuyn xe i n nhng tng gic
ng cao hn v cui cng. Ngi nhp lu l ngi
nhn thy Gio Php (Dhamma), chng c chnh kin
(ditthipatta), v chc chn s t n gic ng v gii thot
hon ton trong vng by kip (tnh c kip hin ti).
Nht Lai l bc thnh tin ln t Nhp Lu, nhn
thy phn ln chng ngi tham dc v c v ang
phai bin, phai bin nhiu n mc h c th t n gic
ng hon ton ti a trong vng ch mt kip na thi; bi
vy nht lai c ngha l ch cn ti sinh mt ln na.
Theo lun ging v Tng Chi B Kinh, tt c nhng bc
thnh Nht Lai u c ti sinh v ci tri u Sut
58
Bn Phn Ca V Minh
c Pht c bit quan tm v s sai lch v nhn thc
[vng tng, lm tng] vn to ra s v minh m lm
v mt ci Ta, v s khoi lc, v s thng hng, v v
s p (AN IV,49). V d, khi mt ngi cn m chp
rng c mt ci ta (linh hn) lun c bn trong mnh,
th quan im sai lc s b cong s nhn thc theo kiu
c mt ci ta thc s. V vy, chng ta lun lun ngh v
nhng th theo c s ca ci ta, ca ta, bn thn ta,
v minh bn lp ny c th b ph v khu
quan-im!. [ngay ch kin-chp v t-kin]. Ngi tu c
th dng trng thi thin nh thm su ca tng thin nh
jhna khng ch tt c nm chng ngi v to ra loi
nhn-thc khng thin kin v khng sai lc; lc ngi
tu s nhn thy c cc s vt hin tng nh chng ch
thc l. Do vy, quan im ng n [chnh kin] c
Bc Thnh Bt Lai
59
60
64
65
Gic Ng Tc Hnh
i khi cng c nhng bc thnh i thng mt mch t
Nhp Lu n Gic Ng Hon Ton m khng qua nhng
giai on Nht Lai v Bt lai. Nu dng li v d v by
A-la-hn:
Bc Gic Ng Hon Ton
Gic ng hon ton c ngha l ngi khng bao gi
cn nm gi quan im cho rng c mt ci ta, v khng
cn nhn thc v mi s trn nn tng c mt ci ta hoc
ngh rng th g l ci ta, ca ta. Bi v khng cn
tng no v ci ta, ca ta, cho nn bc A-la-hn
khng cn tch gi ti sn, t trang, ca ring...nh nhng
ngi khc. Ti nh n v thy Ajahn Chah ca ti khi
ngi ang trn nh cao danh ting ca mt nh s c
o v vn cn rt hot bt, v c rt nhiu danh nhn,
tng lnh, th tng v nhng nh kinh doanh giu c tng
ngi nhiu mn qu qu gi, nhng ngi chng gi li g.
Mt ln ngi cho gi ti ln phng ca ngi, ti thc s
sng s, ch c mt tm chiu nm, vi b y, v bnh bt
kht thc. Ngi ch cn cha y mt pht l c th thu dn
ht c i. Cn phng trng nh khng c ngi ,
iu phn chiu ci tm ca mt bc A-la-hn.
66
Chm Dt Tt C Mi Kh au
[Kh Dit]
Nhng bc A-la-hn l nh vy, bn s c c may
mn gp g mt v nh vy. H lun biu hin l ngi
hnh phc nht th gian (MN 89,12). Nhng nhng tri
nghim bn trong ca mt A-la-hn l g?. H thc s
gii thot hon ton mi mi kh au?
Cu tr li l khng! v iu ny c th gy ngc nhin
cho nhiu ngi quan tm!. Thc vy, nhng A-la-hn vn
cn cha c gii thot hon ton khi mi kh au
(dukkha). gii thch v s khc nhau gia mt A-la-hn
v nhng ngi khc, c Pht dng mt v d hai mi
lao. Khi mt ngi b trng mt mi lao hay mt mi tn,
ngi y phi b rt au n. Nhng nu ngi y li b
dnh tip mt mi th hai, th l nhin s au n cng
tng gp i. Hai mi lao hay hai mi tn c v nh
cm gic v thn v cm gic v tm.
L thng, khi mt ngi b cm gic au n v thn,
th lp tc ngi y c s au n v tm. (Kh thn th kh
67
Ch c s kh khi sinh,
S kh tn ti v bin dit.
Chng c g, ch c s kh khi sinh,
Chng c g, ch c s kh chm dt. 68
Tm nhn vo bn-trong ca mt ci tm ca mt bc Ala-hn nh vy cng c c Pht xc nhn trong kinh
Kaccanagotta Sutta (SN 12,15), c ghi rng: Ci khi
sinh ch l kh ang khi sinh, ci ngng dit ch l kh
ang dit ngng 69. Nh gii thch t trc n gi trong
quyn sch ny, bi v kh (dukkha) lun thm m trong
tng mc ng ngch ca mi s sng, ngay c s sng
ca bc A-la-hn, do mi pht sinh ra s la-b (nibbid)
bn trong tm ca mt bc A-la-hn, v chnh s la-b ny
xc tin cho ci tin trnh thn-tm ca v A-la-hn i
n ngng-dit v chm-dt hon ton.
V vy, xin c ni li, s gic ng hon ton ca mt
bc A-la-hn cn sng cha phi l s chm dt hon ton
mi kh au!. Trng thi ca mt v A-la-hn cn sng
c gi l nit-bn cn du vt hin hu (sa-updisesanibbana) [hu d nit-bn (HV)]. Bc A-la-hn lc ny
ang trong giai on cui cng ca s sng, v ngay lc
ny, h thy bit r rt hai iu. Th nht, (i) h thy bit r
rt nguyn nhn to ra s lun hi ti-sinh: chnh l dc
vng khoi lc gic quan (kama-tanha) v dc vng mun
68
69
Bt-Nit-Bn
Lm Th No
Bit Mt Ngi Gic Ng?
y l cu hi thng hay c hi. Cu tr li l:
Khng ai c th bit chc!. Ch c nhng v Pht mi c
kh nng ny (AN VI,44) 70, bi v l nng lc th su
trong mi nng lc ca mt v Pht (AN X,21) 71. Vo thi
ca c Pht, ch c Pht mi c th xc nhn nhng s
70
71
Nhng Du Hiu Cn Bn
i vi bc Nhp Lu: nhng du hiu cn bn bt
u bng bn phm cht ca mt bc nhp lu. l:
(i) Nim tin bt lay chuyn v s gic ng ca c Pht;
(ii) Nim tin bt lay chuyn v s siu xut ca gio
php ca c Pht (Dhamma),
(iii) Nim tin bt lay chuyn v s xng ng (c knh
trng, c cng dng...) ca nhng bc thnh nhn
trong Tng on; v
72
73
74
on thnh o ny rt kh m nh ngha r rt v ci
phm tnh mi thm vo trntc l kh m nh r cc
mc gim thiu [nhiu hay t] ca nhng gng-cm tham
v sn trong giai on thnh o ny. V vy, ti cng
khng bn g nhiu thm v thnh qu Nht Lai trong
chng ny.
Chng hn, trong Tng Chi B Kinh (AN VI,44) c cu
chuyn v hai ngi anh em l Purana v Isidatta, c hai
u c c Pht xc nhn l chng c thnh qu
Nht Lai, mc d ngi trc th sng tit ch c thn, cn
ngi sau th vn cn rt nhiu hnh vi tnh dc 75. [Tht kh
m c th nh r mc gim-thiu v tnh tham-dc trong
trng hp ca hai v ]. Nhn tin, y li l mt trng
hp na, rng ch c c Pht mi c th xc nh l ai
chng c tng thnh qu no.
i vi bc Bt Lai: Nhng du hiu th r rt hn.
Cng nh thnh qu Nht Lai: trc mt, tt c nhng
phm cht ca bc Nhp Lu phi c mt y trong
bc thnh Bt Lai. V thm vo l s hon ton tiu
dit hai gng-cm tham dc v c . [Tham v sn
chm dt]. Nh vy, bc Bt Lai tuyt i khng cn hnh
vi hay t tng tnh dc, khng cn vn sc dc trong
tm na (t kinh AN VI,63). V vy, nu ai cn bt k hnh
vi hay hi hng tnh dc no th ngi chc chn khng
phi l thnh Bt Lai. V nu ai cng cn t nhiu sn gin,
75
76
78
c gic ng th bn ng nn ni vi ai v iu , bng
khng bn phi tn ht phn i cn li chng minh v
iu !.
C l khi mt ngi tu mun xem xt v s chng c
gic ng ca mnh mt giai on no , th v y nn
nm r nhng du hiu tiu chun ca tng tng thnh qu,
khng nn t nh gi qu cao, v sau mt thi gian di
xem xt nhng du hiu no l c, v nhng du hiu no l
khng c. D cho ngi tu c t chc chn, th v y cng
nn ch xem nhiu nm na xem iu thc th
chc chc cha, khng cn phi vi v cng b lm g.
Ngi tu nn nhng tri nghim tip theo t chng
chng nghim thc-trng chn chn nh th no. S tri
nghim lin tc l rt quan trng, nh bn s thy trong mt
v d thc sau y.
Chng 16
Phn Kt:
BUNG B N TN CNG . . .
Tm Lc Li Phng Php
Phng php l cch t b nhng rng buc, cn c
gi l s bung-b. S t b bt u bng lng rng lng
b th. cng l l do ti sao trong trung tm thin Pht
gio ca chng ti, chng ti khng thng b-th hay
thng cng-dng, hay thng phc-in, m chng ti ghi
l Thng Bung-B.
Ri tip ngi tu bt u t b nhng hnh ng ca
thn v li ni c hi cho ngi v cho mnh, ni cch khc
l sng mt cch o c theo gii hnh. Sau , ngi
tu t b ngh v thn, cng vi nm gic quan, thng qua
vic thc tp thin Pht gio. Ri sau ngi tu t b ci
ngi lm [ hnh] tin vo th gii tng thin nh
jhna, l hp chu bu nm bn trong thin. Cui cng,
ngi tu t b s v minh cho rng c mt ci ng [ci ta,
ca ta] nh mt bn th thng hng; lm nh vy, ngi
tu s t b c ci quan im chp ng vn l s cn tr
ngi tu khng th t n trng thi nit-bn hnh phc.
Ton b quyn sch ny nhm vo vic t-b c gi
l thin.
Mc Tiu
Theo ca c Pht: cng ng tt nht trong nhng
cng ng l ni c cc tng ni thanh m v chuyn cn,
khng lng ph thi gian khi mt mnh, v ni nhng nng
lng ca h c pht huy chng t n iu cha
c chng t, hiu bit iu cha c hiu bit, v
chng ng iu cha c chng ng. (AN III,93).
79
Mc Tiu v V Ng
80
Nng Mc X Vt
Trong quyn sch ny, ti r rng a ra nhng mctiu l nhng tng thin nh (jhna) v bn tng thnh qu
gic ng. Nh chng ta hc, c Pht gi nhng s
chng c ny l nhng trng thi vt trn nhng tri
nghim thng thng ca con ngi. Tm dch l nhng
php siu thng, hay nhng trng thi siu vit (uttarimanussa-dhamma). Bng cch nng mc x vt i vi
nhng thin sinh, ti thc s mun thc h n lc cao hn,
bc nhng c nhy cao hn mc-x mc-tiu bnh thng.
Nhng hun luyn vin lun lun nng mc thnh tch cao
hn cc hc tr tp luyn trn mc thnh thch mong i.
V ti sao chng ta khng th t ra mc mc tiu cao nht
v tt lnh nht m c Pht tng ch dy?. Thc ra,
chng ta vn cn c th chng t c nhng trng thi
siu thng (uttari-manussa-dhamma) ngay trong kip
sng ny. Quyn sch ny l s thch thc bn n lc t
c iu y.
81
Tha Thun Vi Tm
Ti tri qua su ma an c Kit H ch mi mnh trong
mt tnh x trn vng cao nguyn ho lnh ca min bc
Thi Lan. Sau mt thi gian, vic hnh thin ca ti cng b
rc. Ti cng c gng khng ch nhng chng ngi, th
tm ti cng lng xng d di. Trong u vn cn nhng
ngh khng phi ca mt k tu hnh v th nh tnh dc,
tnh hung hng, sn si...Chng bao lu, tm khng cn c
kim sot c na. cng chng c bn ng tu no
gip ti. Mt ngy n, qu tuyt vng, ti n trc
tng Pht ln ni thin snh v pht tm th nguyn. Ti
cam kt nh vy: trong mt gi mi ngy, t ba n bn gi
chiu, ti cho php ci tm t o ca mnh ngh bt c th
g n mun, nh tnh dc, chuyn tnh cm, m tng, cc
Ajahn Mui
(Ch Ajahn trong ting Thi Lan c ngha l s,
thy, c dng xng h vi mt thy tu, nh s,
ging nh ch Bhante c dng gi nhng nh s Tch
lan, Min in vy. Ging nh ch thy, s , v thy
trong ting Vit v ch ngi trong ting HV.)
l nghip (kamma) ca ti, v khi ti l mt trong su
ngi c thy Ajahn Chah c i xy dng thin vin mi
dnh cho tu s phng Ty nh ti. Mt ch rng rm
bin thnh cha Eat Pa Nanachat cha c vch, cha c
phng, cc, nh v sinh, thm ch cha c nn nh hay sn
vn nm ng. Tt c chng ti u phi ng trn nn t
ca rng gi, mi ngi ch c mt ci mng dng bo
v mnh khi mui v tt c cc loi cn trng, b st. T
nht l vo bui chiu ti, chng ti phi ngi ni khong
t trng di nhng cy rng lm cho l cng ng
bui ti. Cng vi thy Ajahn Chah v khong nm mi,
su mi dn lng, chng ti cng nhau tng kinh v sau
ngi thin trong mt gi. Khng may lc mui trong
rng ang i kim ba n ti ca chng. Ti chnh l ba
ti ngon lnh ca chng. Thi khng c bnh xt ui
mui. Ngi tu hnh cng khng c p mui. Chng t
do hnh x. Chng ti ch bit ngi chu ng, khng c g
chng .
Cng vi mt bn tu ngi M, ti phi chi tr ngi
m s lng con mui n cn trn ch da tht trn ca
chng ti. Ai m c nhiu s thng. Ti m n su
Hc Cch Khng Lm G C
S bung-b, s chm li, v s dng li khng ch cn
thit cho vic tu thin dn n gic ng, m cn rt quan
trng v c ch sng i sng thng ny. S cng
thng, stress, c gy ra bi s khng bit lm g hay s
chn chng, th s cng thng l nguy him ging nh
nhng v kh hy dit hng lot. Rt nhiu tm-bnh v
thn-bnh b gy ra bi chng stress, hay cng thng thn
kinh. Ngay c cch y hn 350 nm, nh trit hc ngi
Php Blaise Pascal nhn r iu ny v ni rng: Tt
c nhng rc ri ca mt ngi u xut pht t vic anh ta
khng bit cch ngi yn lng!.
C nhng lc ta chng bit lm g. Ri cng c nhng
lc ta khng th khng lm g. Bn qun mt cch lm-iug-. V vy bn c dn vt, quay qut mt cch v ngha.
Nu bn khn ngoan, th khi khng c chuyn g lm
th bn c vic. . . khng lm g c!. Khng c g lm th
khng lm. Nh vy l hp l nht.
Tt c chng ta u cn phi hc cch khng lm g c
chng ta c th ngng ngh v th gin vo nhng lc
thch hp v cn thit. May mn thay, i vi nhng ai
khng c c hi i tu, th h cng c nhng v thy
khp ni trong cc thnh ph hin i. H ng cc ng t
ng. H l nhng ct n giao thng. Khi mt ct n
chuyn sang mu l n ni Dng li!. l bi thc
82
b c thi tng lai. Sau khi ngi thin trong phng ring
gia hai bui thi, ti bc vo trng thi tnh gic vo giy
pht hin ti.
Nhng khi ang trong hin-ti, ti thc s ngc nhin.
Ti thy c th mnh run, hin nhin ngay gia ma thi
ra trng l ng r ca cuc i, ai cng d dng mt i s
bnh tnh v bnh tm vn c thng ngy. iu ti ngc
nhin nht l ti khng nhn ra iu . Ti qu bn
bu vi nhng bi thi nn ti chng cn giy khc no
ch tm vo c th mnh ang lm g. Trong trng thi tnh
gic vo giy pht hin ti, ti bt u lng-nghe honton, v ti nghe thy c th ang nn n ti hy ngh ngi
mt cht. Sau khi ch tm lng nghe c th ni, tm lp tc
lng du xung. S hi hp run ry dng li. C th ti tr
nn yn lng v tnh ti. Ti nghe thy tm cng ang ni
vy.
Ti nhn ra mnh mt. Ti thc c tm tr mnh
cng mt mi, kit sc. Ti qu bn bu nn khng nhn
thy iu trc khi ang ngi thin lc ny. Lng nghe
theo li ca tm, ti gc mi s qua mt bn v chng lm
g c. Ti ch ngi . Dn dn, nng lng c ti to li
trong ti. Sau ny thy ti l Ajahn Chah cng xc nhn
rng chnh s tnh-ti ca thn tm khi-to ra nng-lng.
Sau khi kt thc gi thin ba mi pht, ti th gin, sng
sut, v y nng lng. Bn b ti k li rng ti l ngi
duy nht bc vo phng thi vi v mt ti ci. H
cn ngh rng ti l k gian ln, rng c l ti bit
c p n bi thi trc khi vo phng thi!. Thc ra, cc
Bung-B
Vt Qua S o Lng i i
Nh khoa hc ni ting ngi Anh Lord Kelvin tng
ni: Nu bn khng o lng c, bn khng th kim
sot. L nhin, ng l: cho khoa hc c th kim sot
Ngng
o lng ci tm (citta), th tt c ci tm
s t ng ngng li, v cng lc vng lun hi sinht (samsara) cng ngng li. V cui cng l khng
c g, ngay c ci [khi nim] khng c g cng
khng cn!.
l Su (6) Giai on thc hnh thin c miu t
trong quyn sch ny!.
Nu bn bc i theo con ng thin tp, th nim
hnh-phc bn-trong ca bn s tng ln nh thy triu
dng ln m khng xung li, thy triu dng ln nh nhng
lc trng rm soi sng trn bu tri tm linh, v ch c nc
ln ong y, khng c nc rng xung trn dng sng s
sng ca i bn. S chnh-nim s c tng thm nng
lng khi bn cng bung b s tranh u trong th gii
ni-tm. Tr tu minh st s m hoa kt qu, nh nhng
tri cy tru nng trn cy i, bn hi xung v n nhiu
trong mt lc. Ri bn nhn ra mt cch r rt rng: con
ng i n bnh-an chnh l s bung-b m bn
hc c thng qua thin.
Hoc bn cng c th gi l con ng ca Tm-T
v iu kin. Chnh Tm-T (metta) lm du i nhng
o lng, nh kin, v i i v bn thn bn v nhng
ngi khc. S o lng v nh kin phai-bin i nh
nhng bng ma o nh. V khi tt c s o lng i i
cui cng hon ton bin mt, nhng ngn t cng bin mt
lun, bi v ngn ng thc ra cng ch l nhng o lng v
quy c trong cuc i. S bnh-an t n nh cao-nht
---HT---